Date post: | 28-May-2015 |
Category: |
Documents |
Upload: | dipecho-nepal |
View: | 274 times |
Download: | 2 times |
Nepal Red CrossSociety, Kailali
36gf cWoog k|ltj]bg
EUROPEAN COMMISSION
Humanitarian Aid
;d'bfodf cfwfl/t k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0faf6
x\o"uf] sfo{of]hgfdf of]ubfg
s}nfnL k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx?
km]a'|j/L,@))(
gbL ls
gf/ ;
+/If0 s
fo{
n]vsM
w'|j /fh uf}td
:jtGq cg';Gwfgstf{ tyf k/fdz{bftf
email: [email protected]
;'bz{g vgfn
ljBfyL{, jg tyf jftfj/0f cWoog :s"n
on ljZjljBfno, ;+o"Qm /fHo cd]l/sf
ljz]if of]ubfg M
pNnf 8f]G;, r]t axfb'/ tfdf·, ;fu/ kf]v|]n, lxdfn cf]emf
kmf]6f] M ;fu/ kf]v|]n, r]t axfb'/ tfdf·, lxdfn cf]emf, w'|j /fh uf}td / pNnf8f]G;
;Dkfbs M s[i0f clwsf/L
cfj/0f t:jL/ M ;d'bfo:t/sf] 5nkmn
leqL cfj/0f M gbL lsgf/ ;+/If0f sfo{
leqL k5fl8 M jfnjflnsfn] ;"rgf ;fdfu|LnfO{ cjnf]sg ub}{
clGtd cfj/0f -z'?jft af6_ M ;Lk ljsf; tflnd, ;fO/g– k"j{ ;"rgf k|0ffnLsf] k|of]u, nfO{km Hofs]6sf] d2taf6
p4f/ ul/+b}, uflj;sf] ;xof]udf 8'̈ fsf]] tof/L, hn tyf df};d lj1fg ljefusf k|fljlwsx?;šusf] 5nkmn, gbL lsgf/
;+/If0f sfo{ .
l8hfOg / k|sfzg M dfO08 ;]o/ ;~rf/ k|f= ln=
k|sfzs M d;L{ sf]/ g]kfn, nlntk'/, g]kfn .
o; k|ltj]bgdf pNn]lvt ljrf/x?n] o'/f]k]nL cfof]u;šu s'g} klg ;DaGw /fVb}gg\ / o; k|ltj]bgsf ;"rgf tyf
hfgsf/Lx?sf] k|of]usf] ;DaGwdf klg cfof]usf] lhDd]jf/L /xg]] 5}g .
ljifo ;"rL
k|fSsyg s
cfef/ v
sfo{sf/L ;f/f+z u
!= ;Gbe{ !
@= ljlw @
#= x\o"uf] sfo{of]hgf -;g\ @))%–@)!%_ @
$= x\o"uf] sfo{of]hgfsf] k|fylds nIox? xfl;n ug{ kl/of]hgfsf of]ubfgx? #
$=! k|fyldstf ! #
$=@ k|fyldstf @ %
$=# k|fyldstf # *
$=$ k|fyldstf $ !#
$=% Kf|fyldstf % !^
%= x\o"uf] sfo{of]hgfsf] /0fgLlts nIox? xfl;n ug{ kl/of]hgfsf of]ubfgx? !&
%=! /0fgLlts nIo ! !&
%=@ /0fgLlts nIo @ !*
%=# /0fgLlts nIo # !*
tflnsfx?
tflnsf ! M ;d'bfo / uflj;df /x]sf] 3/ ;ª\Vof / hghfltsf] l:ylt !
tflnsf @ M k|sf]k k"j{tof/L ;ldltx?sf] n}ª\lus tyf hftLo ;+/rgf #
tflnsf # M ljleGg If]qdf cfpg] af9Lsf] cg'dflgt ;do ^
tflnsf $ M vt/fdf /x]sf] kfgLsf] ;tx ^
tflnsf % M ljleGg tflndx?df ;xefuLx?sf] ;ª\Vof !!
tflnsf ^ M Go"gLs/0fsf] sfo{, ;fd'bflos g;{/L / j[If/f]k0fsf] cj:yfrL !$
Foreword
s}nfnL k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx? kl/of]hgfaf6
x\o"uf] sfo{of]hgfdf k'¥ofPsf] of]ubfg;DaGwL 36gf cWoog
k|sfzg ug{ kfpšbf d;L{ sf]/ g]kfnnfO{ Hofb} v'zL
nfu]sf] 5 . of] 36gf cWoog o"/f]k]nL cfof]usf] dfgjLo
;xfotf ljefusf ] blIf0f Plzofsf nflu rf}yf ]
sfo{of]hgfcGtu{t d;L{ sf]/ g]kfn / g]kfn /]8qm;
;f];fO6L, s}nfnL zfvf4f/f ;~rflnt s}nfnL k|sf]k
hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx? kl/of]hgfsf] glthf xf] . of]
36gf cWoog :jtGq cg';Gwfgstf{ tyf k/fdz{bftf
w'|j /fh uf}tdn] tof/ kfg'{ ePsf] xf] . o; cWoogdf on
ljZjljBfno, jg tyf jftfj/0fLo cWoog :s"nsf ljBfyL{
;'bz{g vgfnsf] klg ;xof]u k|fKt ePsf] 5 . o; 36gf
cWoogsf] nflu o"/f]knL cfof]usf] dfgjLo ;xfotf
ljefusf] cfly{s ;xof]u pknAw u/fOPsf] lyof], ;fy;fy}
dl;{ sf]/ g]kfnsf] ;Dk"0f{ kl/of]hgf 6f]nLsf] ;xof]u klg
cWoogsf] qmddf k|efjsf/L /x]sf] lyof] .
of] 36gf cWoogn] kl/of]hgfaf6 cl3 ;fl/Psf d"ne"t
p2]Zox?sf] d"Nofª\sg gu/]/ kl/of]hgfåf/f ;d'bfodf
cfwfl/t k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf ultljlwx?af6 x\o"uf]
sfo{of]hgfdf k'¥ofPsf] of]ubfgnfO{ d'Vo ljifoj:t' agfPsf]
5 . ;g\ @)!% ;Dd k|sf]k;DjGwL dfgjLo, ;fdflhs,
cfly{s tyf jftfj/0fLo c;/x? sd ub}{ ljZjnfO{ k|fs[lts
k|sf]kaf6 ;'/lIft ug{ ;+;f/el/sf !^* j6f /fi6«n] bzjif]{
x\o"uf] sfo{of]hgfnfO{ cg'df]bg u/]sf 5g\ . hfkfgsf]
x\o"uf]df ePsf] ljZj ;Dd]ngn] o; sfo{of]hgfnfO{ kfl/t
u/]sf] 5 / of] g} k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf] lbzfdf
ljZjs} dxTjk"0f{ b:tfj]h ag]sf] 5 . d;L{ sf]/åf/f
;~rflnt sfo{qmdx?af6 ljleGg ;/f]sf/jfnfx?;šusf]
;dGjo dfkm{t x\o"uf] sfo{of]hgfsf d"ne"t l;4fGtx?nfO{
k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf ultljlwx?n] ;xof]u k'¥ofPsf]
5 . xfdLnfO{ s] ljZjf; 5 eg] :yfgLo, /fli6«o / cGt/f{li6«o
ljsf; ;fem]bf/dfkm{t x\o"uf] sfo{of]hgfsf] sfof{Gjogdf
yk ;xof]u k'¥ofpg d2t k'Ub5 .
k|fSsyg
o; 36gf cWoogn] s}nfnL lhNnfdf ;d'bfodf cfwfl/t
k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf ultljlwx?dfkm{t x\o"uf]
sfo{of]hgfsf d"ne"t kIfx?df of]ubfg k'¥ofPsf] s'/fnfO{
ljz]if lrq0f u/]sf] 5 . o; kl/of]hgfn] /fli6«o / :yfgLo
k|fyldstf cg';f/ ;+:yfut ;'b[9Ls/0fsf cfwf/df k|sf]k
hf]lvd Go"gLs/0fsf sfo{ ;~rfng ePsf] ;'lglZrttf
ug{] -k|fyldstf !_, k|sf]ksf] hf]lvd klxrfg, d"Nofª\sg
/ cg'udg ug]{ tyf k"j{;"rgf k|0ffnLnfO{ k|efjsf/L agfpg]
-k|fyldstf @_, 1fg, vf]h / lzIffsf] pkof]u u/]/ ;a}
txdf ;'/IffTds ;+:s[lt / k|sf]k ;fdgf ug]{ Ifdtf
clej[l4 ug{] -k|fyldstf #_, hf]lvdsf cfwf/e"t sf/s
tTj Go"gLs/0f ug]{ -k|fyldstf $_ / ;a} txdf k|sf]ksf]
k|efjsf/L ;Djf]wgsf nflu ;zQm k"j{tof/L ug]{ -k|fyldstf
%_ h:tf k|fylds sfo{x?sf] k"lt{ ug{df ;xof]u k'¥ofPsf]
5 . o;}u/L kl/of]hgfn] lbuf] ljsf; gLlt tyf of]hgfdf
k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fnfO{ PsLs[t ug]{ -/0fgLlts nIo
!_ k|sf]ksf] ;fdgf ug]{ Ifdtf clej[l4sf] nflu /fli6«o
tyf ;fd'bflos tx;Dd ;+:yfut ;+/rgfdf ;3fp k'¥ofpg]
-/0fgLlts nIo @_ / k|efljt ;d'bfosf] ;xof]usf] nflu
cfkTfsfnLg k"j{tof/L, p4f/, /fxt tyf k'g{:yfkgfsf]
k|Tofe"lt lbg hf]lvd Go"gLs/0fsf cEof;x?nfO{ cfTd;ft
ug]{ -/0fgLlts nIo #_ h:tf /0fgLlts nIox? xšfl;n
ug{ ;d]t d2t u/]sf] 5 . d;L{ sf]/sf] tkm{af6 o:f
cWoogdf ;xof]u k'¥ofpg] ;a}k|lt xflb{s cfef/ JoQm
ug{ rfxfG5' . vf;u/L o"/f]k]nL cfof]usf] dfgjLo ;xof]u
ljefusf] blIf0f Plzofsf nflu rf}yf] sfo{of]hgf cGtu{t
d;L{ sf]/ g]kfn / g]kfn /]8qm; ;f];fO6L s}nfnL zfvf,
:yfgLo, lhNnf / /fli6«o ;/sf/L lgsfox?, l8k]sf] g]kfnsf
;fem]bf/ ;+:yfx?, k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0f kl/of]hgf
6f]nL / ;a}eGbf dxTjk"0f{ kl/of]hgfsf ;d'bfox? wGojfbsf
kfq x'g'x'G5 .
hf]; 8]jN8
/fli6«o lgb]{zs
d;L{ sf]/, g]kfn
skl/of]hgfaf6 x\o"uf] sfo{ of]hgfdf of]ubfgs}nfnL k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx?
cfef/
36gf cWoog k|ltj]bg
o; 36gf cWoogsf] k|sfzg / cfly{s ;xof]usf] nflu ;xof]u k'¥ofPsf]df / s}nfnL k|sf]k
hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx? kl/of]hgfnfO{ blIf0f Pl;ofsf nflu rf}yf] sfo{of]hgfcGtu{t
cfly{s ;xof]u k|fKt ePsf]df o'/f]k]nL cfof]usf] dfgjLo ;xfotf ljefunfO{ wGojfb lbg
rfxG5f}+ .
o; 36gf cWoogsf] l;nl;nfdf ;"rgf / hfgsf/L dfq glbP/, leqL x[boaf6 ;xof]u k|bfg
ug'{x'g] s}nfnL lhNnfsf kl/of]hgf ;d'bfox? vf;u/L ljzgk'/, hf]slxofk'/, nlntk'/,
dlgsfk'/, df]xgk'/ / lzj/tgk'/;šu xfdL Hofb} cfef/L 5f}+ . of] kl/of]hgfn] x\o"uf] sfo{of]hgfnfO{
s;/L of]ubfg ug{ ;s]sf] 5 eGg] a'em\g k|sf]k k"j{tof/L ;ldlt, ;d'bfosf ;b:ox? /
;/f]sf/jfnfx?, lzIfs tyf ljBfyL{, uflj; tyf lhNnf:t/Lo ;/f]sf/jfnfx?sf] oy]i6
;xof]u k|fKt ePsf] lyof] . To;sf/0f of] cWoognfO{ oy]i6 ;do, k[i7kf]if0f / ;'emfj lbP/
;xof]u ug'{x'g] ;a} ju{ / txsf ;Dk"0f{ ;d'bfo wGojfbsf] kfq x'g'x'G5 .
s}nfnL k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx? kl/of]hgf ;+o'Qm ?kdf sfof{Gjog ug'{x'g] d;L{
sf]/ g]kfn / g]kfn /]8qm; ;f];fO6L s}nfnL zfvfk|lt klg xfdL cfef/L 5f}+ . 36gf
cWoogsf] l;nl;nfdf lkmN8sfo{sf] ;Gbe{df / wgu9Ldf lhNnf:t/Lo ;/f]sf/jfnfx?;šusf]
5nkmnsf] qmddf pxfšx?sf] dxTjk"0f{ ;xof]u k|fKt ePsf] lyof] . of] 36gf cWoogsf]
cjwf/0ffut ;+/rgf, cWoog ljlw / d:of}bf k|ltj]bgdf yk k[i7kf]if0f / ;'emfj lbg'
ePsf]df d;L{ sf]/ g]kfn / kl/of]hgf Joj:yfkg 6f]nLnfO{ wGojfb glbO/xg ;Sb}gf}+ .
cGTodf, of] 36gf cWoognfO{ k"/f ug]{ lhDdf xfdLnfO{ lbg' ePsf]df d;L{ sf]/ g]kfnk|lt
xfdL cfef/L 5f}+ .
w'|j /fh uf}td / ;'bz{g vgfn
v
kl/of]hgfaf6 x\o"uf] sfo{of]hgfdf of]ubfgs}nfnL k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx?
g]kfn /]8qm; ;f];fO6L;šusf] ;fem]bf/Ldf d;L{ sf]/ g]kfnn]
s}nfnL lhNnfsf ^ j6f ;d'bfodf s}nfnL k|sf]k hf]lvd
Go"gLs/0fsf kxnx? kl/of]hgf sfof{Gjogdf NofPsf]
5 . o; kl/of]hgfnfO{ o"/f]k]nL cfof]usf] dfgjLo ;xof]u
ljefusf] blIf0f Plzofsf nflu rf}yf] sfo{of]hgf cGt{ut
cfly{s ;xof]u pknAw u/fOPsf] xf] . of] 36gf cWoog
x\o"uf] sfo{of]hgfsf] nflu nIo k|fKt ug{ s] , lsg /
s;/L o; kl/of]hgfn] of]ubfg lbPsf] 5 eGGf] af/]df
s]Gb|Lt /x]sf] 5 . g]kfn /]8qm; ;f];fO6L / d;L{ sf]/sf
sd{rf/Lx?;šusf] 5nkmn, d'Vo ;"rgfbftf;šusf]
cGtjf{tfx?, nlIft ;d"x 5nkmn / ljZn]if0f Pjd\ :ynut
k|ltj]bgx?sf] cWoogsf] cfwf/df of] k|ltj]bg tof/ ul/Psf]
5 .
x\o"uf] sfo{of]hgfsf] k|fyldstfnfO{ xfl;n ug{ kl/of]hgfsf]
of]ubfg M o; kl/of]hgfn] /fli6«o / :yfgLo k|fyldstf
cg';f/ ;+:yfut ;'b[9Ls/0fsf cfwf/df k|sf]k hf]lvd
Go"gLs/0fdf ePsf sfo{x?sf] ;~rfngsf] ;'lglZrttf
ug{ vf]h]sf] 5 -k|fyldstf !_ af9Lsf] hf]lvd / dflg;x?sf]
;ª\s6fled'vtfnfO{ sd ug{ kl/of]hgfn] k|To]s ;d'bfodf
:ki6 e"ldsf / bfloTj;lxt k|sf]k k"j{tof/L ;ldltx? /
pk;ldltx? u7g u/]sf] 5 . ;fy} Jojl:yt ;fdflhs
n]vfk/LIf0fsf] dfWodaf6 ljQLo kf/blz{tf sfod ul/Psf]
5 . cfsl:ds sf]if / ;fd'bflos k|sf]k Joj:yfkg k|of;
k|sf]khGo vt/fx?af6 aRg k"j{tof/Lsf nflu ;xof]uL
ag]sf] 5 . oL sfo{x? ug{sf nflu ^ j6f ;d'bfon]
xfn;Dd ?= &$,#))÷– art klg ul/;s]sf 5g\ .
;d'bfo:t/Lo k|sf]k k"j{tof/L of]hgfnfO{ uflj;:t/Lo
k|sf]k k"j{tof/L of]hgf;šu cfj4 ul/Pkl5 ;d'bfox?
of]hgf sfof{Gjogsf nflu cfjZos ;|f]t h'6\g]df 9'Ss
ePsf 5g\ .
of] kl/of]hgfn] ;d'bfonfO{ k|sf]ksf] hf]lvd klxrfg,
d"Nofª\sg / cg'udg ug]{ tyf k"j{;"rgf k|0ffnLnfO{
k|efjsf/L agfpg ;xof]u u/]sf] 5 -k|ffyldstf @_ .
x/]s ;d'bfodf ;ª\s6fled'v tyf Ifdtf ljZn]if0fsf]
dfWodaf6 ;d'bfosf] ef}lts, wf/0ffut / ;fdflhs hf]lvd
sfo{sf/L ;f/f+;
tyf ;ª\s6fled'vtfsf] klxrfg ul/Psf] 5 . hn tyf
df};d lj1fg ljefusf] lkmN8 sfof{no;šusf] ;dGjodf
;d'bfosf] nflu k"j{;"rgf lbg] Joj:yf ldnfOPsf] 5 /
k|To]s kl/of]hgf cGtu{tsf ;d'bfox?df ;d'bfo:t/Lo
k"j{;"rgf k|0ffnL ;d]t :yfkgf ul/Psf] 5 . af9Lsf] txsf]
af/]df :yfgLo afl;GbfnfO{ ;"rgf lbgsf] nflu
;d'bfo:t/df c3l/of -;d'bfosf] ;"rgf cfbfg–k|bfg
ug]{ JolQm _ jf k|sf]k k"j{tof/L ;ldltn] JolQmx? 5gf}6
ul/] kl/rfng u/]sf] 5 . x/]s ;d'bfodf cfsl:ds /
k|fylds pkrf/ ;fdu|Lx? pknAw u/fO;lsPsf] 5 /
;L8LPdP kmf]g / xftn] g} rnfpg ;lsg] ;fO/gx?n]
dflg;x?nfO{ af9Lsf] hf]lvdaf6 aRg ;xof]u k'¥ofPsf]
5 . cfsl:ds ;dfrf/ / df};d;DaGwL a'n]l6gx? ;do
;dodf :yfgLo PkmPdx?af6 ;Dk|]if0f ul/Psf 5g\, h;n]
k|sf]k k"j{tof/Lsf] nflu lgs} k|efjsf/L ;xof]u k'u]sf]
5 .
1fg, vf]h / lzIffsf] pkof]u u/]/ ;a} txdf ;'/IffTds
;+:s[lt / k|sf]k ;fdgf ug]{ Ifdtf clea[l4 ug{ - k|fyldstf
#_ kl/of]hgfn] ;"rgf, lzIff tyf ;~rf/ ;fdu|Lx? k|sfzg
u/L Jofks ?kdf ljt/0f u/]sf] 5 . h; cGt{ut k|sf]k
hf]lvd Go"gLs/0f;šu ;DjlGwt lel8of] / ;8s gf6sx¿
k|b{zgL ul/Psf 5g\ . 1fgsf] Joj:yfkgdf k"j{;"rgf
k|0ffnLaf6 lgs} nfe k'u]sf] b]lvG5 . o:t}, :yfgLo hgtf,
;/f]sf/jfnfx? / ljBfyL{x? u/L sl/a Ps xhf/ hgfn]
k|sf]k ;DaGwL Ifdtf clej[l4sf ljleGg tflndx? k|fKt
u/]sf 5g\ . ljBfyL{ / lzIfsx? Kfl/jt{gsf ;Djfxs
ePsf]n] kl/of]hgfn] k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0f;šu} ;+/If0f
lzIffnfO{ nlIft u/L ljBfno txdf ljleGg sfo{qmdx?
;d]t ;~rfng u/]sf] 5 .
kl/of]hgfn] hf]lvdsf cfwf/e"t sf/s tTj Go"gLs/0f
ug{ -k|fyldstf $_ sd vr{df g} ug{ ;lsg] afš; /
afn'jfsf] af]/f el/Psf y}nfx?sf] k|of]u ug]{ / jfof]–
OlGhlgol/¨sf] af/]df klg hfgsf/L lbP/ ;d'bfonfO{ yk
;Ifd agfPsf] 5 . gbL] lsgf/sf] pAhfp hldg arfpg
/ jfof]–OlGhlgol/¨ k|ljlwnfO{ a9fjf lbg @&,#)) ju{ld6/
u
36gf cWoog k|ltj]bg
hldgdf ljleGGf hftsf $#,))) la¿jfx? /f]lkPsf 5g\ .
o:tf sfo{x¿n] af9L, klx/f] / u|fdL0f hgtfsf] s[lif If]q
/ ;d'bfosf] ;'/Iff ug{ 7"nf] ;xof]u k'u]sf] 5 . af9Lsf]
;dodf ;fd'bflos 8'ª\ufn] ;'/Iffsf] cg'e"lt u/fPsf] 5
eg] 8'jfgsf] ;dodf ;fd'bflos cf>o:ynx¿n] ;'/lIft
9¨af6 afšRg ;3fp u/]sf] 5 . o:t}, ;'/lIft dfu{sf]
lgdf{0fn] hgtfnfO{ cf>o:ynx¿;Dd k'Ug cyjf ;'/lIft
7fpšdf hfg ;xof]u u/]sf] 5 . jiff{ofddf :jR5 vfg]kfgLsf]
;'lglZrttf u/fpg / cg]s kfgLhGo /f]ux? A.9\g glbg
cUnf xft] kDkx?sf] k|of]u Jofks ?kdf ePsf] kfOG5 .
kl/of]hgfn] k"j{tof/Lsf lqmofsnfkx?, /fxt /
k'g:yf{kgsf sfo{df ;sf/fTds of]ubfg k'¥ofPsf] 5
- Kf|fyldstf %_ . /fli6«o tyf lhNnf:t/df cfof]lht tflnd
/ sfo{zfnfdf :yfgLo ;d'bfosf] ;xeflutfn] ;"rgf
cfbfg–k|bfg, ;|f]tsf] afš8kmfš8, gLltsf] jsfntsf] ;fy;fy}
k|fljlws / ;fª\u7lgs Ifdtf a9fpg ;xof]ul;4 ePsf]
5 . jfof]–OlGhlgol/¨ k|ljlwaf6 pT;flxt eP/ ;d'bfon]
lhNnf hnpTkGg k|sf]k sfof{non] :k/x? lgdf{0f ug{sf
nflu ?= %) xhf/ 5'6\ofPsf] 5 . o;}u/L lhNnf
e"–;+/If0f sfof{non] klg jfof]–OlGhlgol/¨ k|ljlw lj:tf/
ug{ % j6f ;d'bfonfO{ yk ?= &) xhf/ k|bfg u/]sf] 5 .
x\o"uf] sfo{of]hgfsf] /0fgLlts nIo xfl;n ug{ kl/of]hgfn]
k'¥ofPsf] of]ubfg M ;d'bfodf cfwfl/t ;+:yfx?nfO{ k|sf]k
hf]lvd Go"gLs/0fsf ultljlwx? ;~rfng ug{ ;jn /
;Ifd agfpg], 1fgsf] Joj:yfkg;DaGwL k|0ffnLsf] ljsf;
ug]{ tyf ljQLo kf/blz{tf sfod ug]{ sfo{x? Pjd\ ;+:yfut
?kdf ;'zf;g sfod ug]{h:tf s'/fx?n] ;d'bfosf] Ifdtf
clej[l4 u/]sf] 5 . o;af6 x\o"uf] sfo{of]hgfsf] /0fgLlts
nIo ! -bLuf] ljsf; gLlt tyf of]hgfdf k|sf]k hf]lvd
Go"gLs/0fnfO{ PsLs[t ug]{_ xfl;n ug{ of]ubfg k'u]sf] 5 .
;d'bfo:t/df agfOPsf k|sf]k k"j{tof/L of]hgfnfO{ ufpš
ljsf; ;ldlt -uflj;_ / lhNnf ljsf; ;ldlt-lhlj;_
x?;šusf] ;dGjoaf6 ;fd'bflos of]hgf sfof{Gjog ug{
rflxg] ;|f]tsf] Joj:yf ug{ ufx|f] x'g] 5}g . o;/L :yfgLo
txsf k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx? /fli6«o:t/df
bLuf] ljsf; gLlt tyf of]hgf;šu PsLs[t x'g] cj:yf
5 . ;fd'bflos 8'ª\uf Pjd\ ;'/lIft 3/ tyf ;'/lIft
af6f]sf] Joj:yfaf6 ;d'bfosf] k|sf]k;šu n8\g ;Sg]
Ifdtfsf] ljsf; ePsf] 5 . o;/L k|sf]ksf] ;fdgf ug]{
Ifdtf clej[l4sf] nflu /fli6«o tyf ;fd'bflos tx;Dd
;+:yfut ;+/rgfdf ;3fp k'¥ofpg kl/of]hgfn] x\o"uf]
sfo{of]hgfsf] /0fgLlts nIo @ -k|sf]ksf] ;fdgf ug]{
Ifdtf clej[l4sf nflu /fli6«o / ;fd'bflos tx;Dd
;+:yfut ;+/rgfdf ;xof]u k'¥ofpg]_ nfO{ xfl;n ug{
d2t u/]sf] 5 . ;~hfn lgdf{0f, ;dGjo / ;xsfo{af6
kl/of]hgf If]qsf ;d'bfonfO{ k|efjsf/L k"j{;"rgf k|0ffnLsf]
k|of]u ug{, k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0f tyf k|sf]ksf] ;dodf
/fxt / ;xof]u ug{ cem yk an k|bfg u/]sf] 5 .
kl/of]hgfn] ;d'bfonfO{ k|sf]k k"j{tof/Lsf cEof;dfkm{t\
pgLx?sf] Ifdtf a9fpg lg/Gt/ ;xof]u u/]sf] 5 . vfB
tyf u}/vfB ;fdu|Lx?sf] ljt/0faf6 k|sf]ksf] a]nfdf
tTsfn} /fxt / ;xof]u pknAw u/fpg ;Dej ePsf] 5 .
oL ;Dk"0f{ ultljlwaf6 x\o"uf] sfo{of]hgfsf] /0fgLlts
nIo # -k|efljt ;d'bfosf] ;xof]usf] nflu cfkTsfnLg
k"j{tof/L, p4f/, /fxt tyf k'g:yf{kgfsf] k|Tofe"lt lbg
hf]lvd Go"gLs/0fsf cEof;x?nfO{ cfTd;ft ug{]_ nfO{
;fsf/ kfg{ kl/of]hgfn]] dxTjk"0f{ of]ubfg k'¥ofPsf] 5 .
3
kl/of]hgfaf6 x\o"uf] sfo{of]hgfdf of]ubfgs}nfnL k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx?
1
s}nfnL k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx?kl/of]hgfaf6 x\o"uf] sfo{of]hgfdf of]ubfg
;g\ @))& gf]e]Da/b]lv g]kfn /]8qm; ;f];fO6L;+usf]
;dGjodf d;L{ sf]/n] s}nfnL lhNnfsf rf/j6f
uflj;x?sf ^ j6f ;d'bfodf s}nfnL k|sf]k hf]lvd
Go"gLs/0fsf kxnx? gfds kl/of]hgf ;~rfng ub}{ cfPsf]
5 . o; kl/of]hgfnfO{ o"/f]k]nL cfof]usf] dfgjLo ;xfotf
ljefun] blIf0f Plzofsf nflu rf}yf] sfo{of]hgf cGtu{t
cfly{s ;xof]u u/]sf] 5 .
:yfgLo lgsfox? / cGo ;/f]sf/jfnfx?sf] ;fd'lxs
k|of;df k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf kxndfkm{t\ ;d'bfonfO{
;Ifd Pj+ ;'/lIft t'Nofpg' o; kl/of]hgfsf] p2]Zo /x]sf]
5 . kl/of]hgfn] :yfgLo Ifdtf clej[l4 tyf tflnd,
k|sf]k Go"gLs/0fsf ;–;fgf sfo{x?, lzIff tyf ;xhLs/0f
Pjd\ ;dGjo h:tf If]qx?df ;xof]u k'¥ofPsf] 5 .
kl/of]hgf nfu" ePsf uflj;x? ;'b"/klZrd ljsf; If]qsf]
s}nfnL lhNnfdf kb{5g\ . oL uflj;x? @*) #$’$^=#!
b]lv @*) #)’#(=&( cIff+z / *)) $$’%(=@! b]lv *))
%)’%@=^# b]zfGt/df cjl:yt 5g\ . kl/of]hgf If]q ;d'b|
;txb]lv &) ld6/sf] prfO{df /x]sf] 5 . ljBdfg vt/
fx?, ;ª\s6fled'vtf / hf]lvddf /x]sf j:tLx? / gbL
s6fgaf6 3/ / hldg Iflt ePsf] cfwf/df kl/of]hgfn]
;d'bfox?sf] 5gf}6 u/]sf] lyof] . ljutsf] Oltxf;,
;d'bfosf] cfly{s–;fdflhs l:ylt tyf ;]jf k|bfos
;+:yfx?df pgLx?sf] kxš'r Pjd\ l5d]sL ;d'bfodf ;d]t
lrq ! s}nfnL lhNnf / kl/of]hgf If]q
k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf k|of;x?nfO{ nfu" ug{ ;lsg]u/L ;d'bfo 5gf}6 ePsf 5g\ .
kl/of]hgf nfu" ePsf ;d'bfox?df (!=* k|ltzt cflbjf;Lyf? hfltsf] j;f]jf; /x]sf] 5 . oxFf s]xL dfqfdf ljleGgkxf8L lhNnfx?af6 a;fO{ ;/L cfPsf a|fDx0f, If]qL /blntx?sf] klg j;f]jf; /x]sf] 5 . jx';ª\Vos dflg;n]P]nfgL cyf{t btf{ gePsf] hUuf cfjfbL u/]sf 5g\ .cfkm\g} hldg x'g];šu klg @ s7\7fb]lv # ljufxf;Dd hUuf/x]sf] kfOG5 . k/Dk/fut kz'kfng, clwofš a6}ofaf6 hLjglgjf{x ug]{ kl/jf/sf] ;ª\Vof klg k|z:t /x]sf] 5 . w]/}h;f]o'jfx? ef/tdf Hofnfbf/Ldf sfd ug{ >ldssf] ?kdfhfg] ub{5g\ . o;/L sdfPsf] k};faf6 pgLx?n] kl/jf/sf b}lgs vfglkgsf nflu vfBfGgsf] Joj:yf ug'{sf];fy} ljleGGf rf8kj{df x'g] vr{ nufot 3/fo;L cfjZostfk"/f ug]{ ub{5g\ .
kl/of]hgf nfu" ePsf ;d'bfodf af9Lsf] d'Vo vt/f /x]sf]5 . df]xgf gbL / o;sf s6}gL, v'l6of, 3'/fxfh:tf ;xfosgbLx?n] cf;kf;sf pTkfbgof]Uo hldg s6fg ug]{ u/]sf]5 . af9Ln] ubf{ dflg;x?sf]] Hofg} hfg] tyf 3/,ufO{j:t'nufot ax'd"No wg;DklQ u'dfpg' kg]{ x'G5 . af9Ln]Psflt/ ;8s, s'nf], ljBfno, :jf:Yo rf}sLh:tf k"jf{wf/x? gf]S;fg ug]{ ub{5 eg] csf]{lt/ :jR5 vfg]kfgLsf;|f]tx? tyf ;/;kmfO{df ;d]t ;d:of Nofpg] ub{5 . h;sf]kmn:j?k af9Ln] hgtfsf] hLljsf]kfh{gdf ;d:of Nofpg'sf];fy} pgLx?nfO{ ;ª\s6fled'vtftkm{ ws]n]sf] 5 . af9Ln]lgDTofpg] gf]S;fgLn] ubf{ :yfgLo dflg;x? ;w}h;f] eo/ qf;df cfkm\gf] hLjg Joltt ug{ jfWo 5g\ .
d;L{ sf]/n] kl/of]hgfsf] d'Vo pknlAwx¿ / l;sfO{sfcg'ejx?nfO{ /fli6«o / cGt/f{li6«o:t/df k|;f/ ug{sfnflu 36gfd"ns cg';Gwfgdf cfwfl/t eP/ of] ;fdu|Ltof/ u/]sf] 5 . o; k|ltj]bgn] x\o"uf] sfo{of]hgftkm{kl/of]hgfn] s] s;/L of]ubfg k'¥ofPsf] 5 eGg] s'/fnfO{;d]t phfu/ u/]sf] 5 .
!= ;Gbe{Ufflj; ;d'bfo 3/ ;ª\Vof hghflt
Yff? a|fDx0f÷If]qL blnt
>f]t M kl/of]hgf /]s8{ @))&÷)*
Kfj]/f dgsfk'/ &# &@ ) !lj;gk'/ ## ## ) )
Kf"mnjf/L nlntk'/ &* %) $ @$x;'lnof lzj/tgk'/ ^$ ^@ ! !
Df]xgk'/ &* &* ) )/tgk'/ Hff]vlxofk'/ %@ %@ ) )
s"n #&* #$& % @^
tflnsf ! ;d'bfo / uflj;df /x]sf] 3/;ª\Vof / hghfltsf] l:ylt
36gf cWoog k|ltj]bgk]ma|'c/L, @))(2
of] k|ltj]bg ^ j6f ;d'bfodf u/]sf] :ynut cWoogdf
cfwfl/t 5 . of] cWoog k|ltj]bg tof/ ug]{ qmddf k|ZgfjnL
/ lgb]{lzsf tof/ ul/g'sf ;fy} ;DalGwt ljifodf ul/Psf
ljutsf cWoogx?sf] k'g/fjnf]sg ul/Psf] lyof] .
:ynut sfo{ yfNg' cufl8 d;L{ sf]/ / g]kfn /]8qm;
;f];fO6L;šu 5nkmn ul/Psf] lyof] . :yfgLo ;d'bfon] k|sf]k
hf]lvd Go"gLs/0fsf nflu ckgfpšb} cfPsf ;kmn k|of;x?sf]
;dLIff ul/Psf] lyof] . x;'lnofdf ePsf] kl/of]hgfsf :yfgLo
sd{rf/Lx?;šusf] ;+lIfKt e]63f6df c;n cEof; / ;kmn
syfx?h:tf dxTjk"0f{ pknlAwx?af/] hfgsf/L k|fKt ePsf]
lyof] . To:t}, lhNnf:t/Lo ;/f]sf/jfnfx?;šu ul/Psf]
a}7saf6 cfk;L ;dGjo / ;+oGq klxrfg ug{ lgs} ;xof]u
k'u]sf] lyof] . d'Vo hflgkmsf/x?;šusf] cGtjftf{ / nlIft
;d"x 5nkmnh:tf ;xeflutfTds dfWod / ljlwsf] k|of]u
u/]/ k|fylds tYofª\sx? ;ª\sng ul/Psf] lyof] . ;fy}
h'lgo/ /]8qm; ;s{nx? / k|sf]k k"j{tof/L ;ldltx?;šu
nlIft ;d"x 5nkmn ul/Psf] lyof] . yf? ;d'bfosf
k/Dk/fut g]tf eNfdG;f / pgsf ;xof]uL c3l/of,
pk;ldltsf ;+of]hsx?, k"j{;"rgf k|0ffnLsf :jo+;]jsx?,
ljBfnosf lzIfs / ljBfyL{x?;šusf] s'/fsfgLaf6
pgLx?sf] k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0ftkm{sf] wf/0ff a'em\g
;xof]u k'u]sf] lyof] . k|sf]k Joj:yfkg / g;{/L Joj:yfkg
;ldltx?sf ;b:o;šusf] lx+8fOn] klg ;d'bfosf] oyfy{
cj:yf a'em\g ;xof]u k'u]sf] lyof] .
x\o"uf] sfo{of]hgfn] k|fyldstf k|fKt sfo{x? ug{df ;/sf/ /
o;sf :yfgLo, If]qLo lgsfox? / cGt/f{li6«o u}/;/sf/L
;+:yf;šusf] ;dGjoaf6 alnof] cfwf/ lgdf{0f u/]sf] 5 . x\o"uf]
sfo{of]hgf cGt{ut kfšrj6f k|fylds sfo{x? kb{5g\ .
tL x'g\–
-!_ /fli6«o / :yfgLo k|fyldstf cg';f/ ;+:yfut
;'b[9Ls/0fsf cfwf/df k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf sfo{
;~rfng ePsf] ;'lglZrt ug{] .
-@_ k|sf]ksf] hf]lvd klxrfg, d"Nofª\sg / cg'udg ug]{ tyf
k"j{;"rgf k|0ffnLnfO{ k|efjsf/L agfpg] .
#_ 1fg, vf]h / lzIffsf] pkof]u u/]/ ;a} txdf ;'/IffTds
;+:s[lt / k|sf]k ;fdgf ug]{ Ifdtf clej[l4 ug{] .
@= ljlw
#= x\o"uf] sfo{of]hgf -;g\ @))%–@)!%_
-$_ hf]lvdsf sf/s tTj Go"gLs/0f ug]{ .
-%_ k|sf]ksf] k"j{tof/Lsf nflu k|efjsf/L ?kdf ;anLs[t
ug]{ .
x\o"uf] sfo{of]hgfsf tLgj6f /0fgLlts nIox? /x]sf 5g\ M
-s_ lbuf] ljsf; gLlt / of]hgfdf k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fnfO{
PsLs[t ug]{ .
-v_ k|sf]ksf] ;fdgf ug]{ Ifdtf clej[l4sf] nflu /fli6«o tyf
;fd'bflos tx;Dd ;+:yfut ;+/rgfdf ;3fp k'¥ofpg] .
-u_ k|efljt ;d'bfosf] ;xof]usf] nflu cfkTsfnLg k"j{tof/L,
p4f/, /fxt tyf k'g{:yfkgfsf] k|Tofe"lt lbg hf]lvd
Go"gLs/0fsf cEof;x?nfO{ cfTd;ft ug]{ .
kl/of]hgfaf6 x\o"uf] sfo{of]hgfdf of]ubfgs}nfnL k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx?
3
x\o"uf] sfo{of]hgfsf] k|fyldstfxfl;n ug{ kl/of]hgfsf] of]ubfg
$=
o; cWoog k|ltj]bgdf o; kl/of]hgfn] x\o"uf] sfo{of]hgfn]
lnPsf cfkm\gf k|fyldstf k|fKt sfo{ / /0fgLlts nIox?nfO{
s;/L of]ubfg k'¥ofPsf] 5 eGg]af/]df oyfy{ lrq0f u/]sf] 5 .
$=! k|fyldstf !M /fli6«o / :yfgLok|fyldstf cg';f/ ;+:yfut ;'b[9Ls/0fsf]cfwf/df k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf sfo{;~rfng ePsf] ;'lglZrt ug{] .
s_ k|sf]k k"j{tof/L / k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fultljlwx? ;~rfngsf nflu ;d'bfodf cfwfl/t;+:yfx?sf] ;anLs/0fKfl/of]hgf nfu" ePsf ;d'bfodf :yfgLo dflg;x?nfO{ k|sf]k
k"j{tof/L ;DaGwL ultljlwx?df k|f]T;fxg u/L ;d'bfodf
af9Lsf] hf]lvd sd ug{{ ̂ j6f n}ª\lus / ;fdflhs ;dfj]zLk"0f{
k|sf]k k"j{tof/L ;ldltx? Uf7g ul/Psf 5g\ -tflnsf @
x]gf]{;\_ . o;sf] cltl/Qm, lzj/tgk'/ ;d'bfon] ckfª\utf
ePsf] JolQm / Ps ljw'jf tyf Ps lgjf{lrt dlxnf endG;f
;lxtsf] k|sf]k k"j{tof/L ;ldlt ;d]t u7g u/]sf] 5 . k|sf]k
k"j{tof/L ;ldltn] ufpš:t/Lo ;/f]sf/jfnfx?;šu ;dGjo /
;DjGw lj:tf/ ub{5g\ . oL ;+oGqx?n] kfn};šu ;|f]tsf]
afš8kmfš8nfO{ k|f]T;fxg ub{5g\ . o; jfx]s, nlntk'/ k|sf]k
k"j{tof/L ;ldlt / km"njf/L uflj;aLrsf] ;dGjoaf6
;d'bfonfO{ ;xof]u ug]{ @ hgf 8'ª\uf rfnsnfO{ ;'/lIft
Hofs]6 k|bfg ug{ ;Dej ePsf] xf] . h;af6 cfsl:ds
;dodf ;d'bfonfO{ cfjZos ;]jf lbg ;xof]u k'u]sf] 5 .
>f]t M kl/of]hgf /]s8{ @))&÷)*
b|i6AoM af÷If]– a|fDx0f÷If]qL
tflnsf @ k|sf]k k"j{tof/L ;ldltsf] n}+lus / hghflt l:ylt
uflj; ;d'bfox? ;b:ox? hghflt
k'?if dlxnf s'n Yff? Af|f÷If] blnt s"n
km'njf/L nlntk'/ * % !# * @ # !#x;'lnof df]xgk'/ * % !# !# ) ) !#
lzj/tgk'/ ^ & !# !@ ! ) !#kj]/f lj;dk'/ ( $ !# !# ) ) !#
dgsfk'/ & ^ !# !@ ) ! !#/tgk'/ Hf]lvofk'/ * % !# !# ) ) !# s"n $^ #@ &* &! # $ &*
:ki6 e"ldsf / pQ/bfloTjsf] jf]w u/fpg / k|sf]k hf]lvd
Go"gLs/0fsf ultljlwx?df a9L lhDd]jf/ u/fpg k|To]s
k|sf]k k"j{tof/L ;ldlt cGtu{t kfšrj6f pk;ldltx? Uf7g
ul/Psf 5g\ . h;cGtu{t k|sf]k k"j{tof/L ;ldltsf] ;b:o
pk;ldltsf] kb]g ;b:o /xg] k|fjwfg 5 . o;n] k|sf]k
k"j{tof/L ;ldlt / pk;ldltx?aLr hfgsf/L / cg'ejsf]
cfbfg–k|bfg ug]{ ;+:s[ltsf] ljsf; x'Gf] u/]sf] 5 . Ifdtf
clej[l4 tflndx? / cGt/–;d'bfo e|d0fx?Dffk{mt\ oL
;ldltx?sf] ;anLs/0f ePsf] 5 . clxn] ;d'bfo / k|sf]k
k"j{tof/L ;ldlt pgLx?;šu k|ofKt 1fg / ;Lk /x]sf] 5 eg]
tL ;ldltx?n] :yfgLo:t/df af9Lsf] hf]lvd sd ug{ /
;ª\s6fled'vtf 36fpg ;Ifd ePsf 5g\ .
v_ 1fg cfbfg–k|bfg ;+oGqsf] ljsf;o; kl/of]hgfn] 1fgsf] l;sfO{ / cfbfg–k|bfgsf] nflu
k|efjsf/L ;+oGqsf] lgdf{0f u/]sf] 5 . sfo{qmdx?sf nflu
k|sf]k k"j{tof/L ;ldltx?sf a}7sn] g} ;xefuL] 5gf}6 ug]{
k|lqmofn] ;fdflhs P]Soj4tf a9fpg'sf ;fy} lje]bLs/0fnfO{
sd u/]sf] 5 / tflnd tyf cled'vLs/0fsf nflu 5gf}6
ePsf ;xefuLx?n] yfxf kfPsf gofš ;"rgf, 1fg / ;LknfO{
k"j{tof/L ;ldltsf ;b:ox?nfO{ cfbfg–k|bfg ug]{ ub{5g\ .
u_ kl/of]hgfsf x/]s ultljlwx?df cfly{skf/blz{tf sfodk|To]s k|sf]k k"j{tof/L ;ldltn] ;fwf/0f t/ k|efjsf/L
pkfoaf6 cfly{s kf/blz{tfnfO{ sfod /fv]sf 5g\ . x/]s
;ldltsf] cfÎg} a+}s vftf /x]sf] 5 . ;f] vftfdf kl/of]hgf
jf lhNnfsf cGo lgsfox?af6 pkNfAw u/fOPsf] /sd
hDdf ul/Gf] ub{5 . vl/b tyf n]vf pk;ldltn] ;a} ljQLo
sf/f]jf/nfO{ kl/of]hgfsf] cfly{s lgod jdf]lhd Jojl:yt
u/]sf] 5 . ;d'bfo:t/df ;fdflhs n]vfk/LIf0fnfO{ k"0f{
?kdf :yflkt ul/Psf] 5 h:fdf kl/of]hgfsf ultljlwx?df
x'g] ;a} vr{sf] af/]df k|f/lDes / clGtd r/0fdf Jofks
5nkmn x'g] ub{5 . x/]s dxTjk"0f{ lg0f{ox? / sf/f]jf/x?nfO{
36gf cWoog k|ltj]bgk]ma|'c/L, @))(4
;fd'bflos ;"rgfkf6Ldf tyf k|sf]k k"j{tof/L ;ldltsf
sfof{nox?sf leQfdf 6fš:g] ul/Psf] 5 . k|sf]k k"j{tof/L
;ldlt / vl/b pk;ldltsf ;b:ox? ;fdfg vl/b k|lqmofdf
;xefuL x'g] ub{5g\ . h;af6 ljQLo kf/bzL{tf / hf]lvd
afš8\g] s'/f pRr x'G5 .
3_ ;d'bfo:t/df :jLs[t gLlt lgodsf] cg';/0fk|sf]k k"j{tof/L ;ldltx?n] k|sf]k k"j{tof/Lsf ultljlwx?
;~rfng ug{ ljleGg gLlt lgodx? Nffu" u/]sf 5g\ . gbL
lsgf/sf ;+/lIft If]q / j[If/f]k0f ul/Psf If]qdf rl/r/0f ug{
glbg k|sf]k k"j{tof/L ;ldlt / pk;ldltsf ;b:ox?sf]
lhDd]jf/L tf]lsPsf] 5 . pbfx/0fsf] nflu, lzj/tgk'/ ;d'bfon]
a}7sdf l9nf] cfpg] / ;fKtflxs ?kdf ul/g] ;/;kmfO{
cleofgdf ;xefuL c:jLsf/ ug]{ ;b:ox?nfO{ hl/jfgf
ug]{ ub{5 . vf]h tyf p4f/ pk;ldltsf ;b:ox?sf] Aff9Lsf]
cg'udg tyf cfjZostf cg';f/ ;fO/g ahfpg' kg]{ bfloTj
/x]sf] x'G5 . To:t}, vl/b tyf n]vf ;ldltsf ;b:ox?
;fdflhs n]vfk/LIf0fk|lt pQ/bfoL x'g] ub{5g\ . ;d'bfo:t/df
:jLs[t d"No dfGotfsf] cg';/0faf6 ;d'bfox?nfO{ k|sf]k
hf]lvd Go"gLs/0fdf d2t k'u]sf] 5 .
8=_ ;dGoflos 9ª\uaf6 ;|f]tsf] af“8kmf“8 u/Lcfsl:ds sf]if :yfkgf;dGoflos ;|f]t ;+oGqn] cfkTfsflng cj:yfsf nflu gub
tyf lhG;L ;ª\sng ug]{ sfo{nfO{ ;xh agfPsf] 5 . x/]s
k|sf]k k"j{tof/L ;ldltx?n] k|sf]k k"j{tof/L / p4f/sf
ultljlwsf] ;~rfngsf nflu cfsl:ds sf]ifx?sf] :yfkgf
u/]sf 5g\ . o:tf] sf]ifaf6 k|sf]ksf] ;dodf tTsfn p4f/
tyf /fxtsf nflu :yfgLo ;|f]tsf] k|of]u ug{ ;lhnf] ePsf]
5 . k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fdf o:tf] cfsl:ds sf]ifnfO{
cfzfsf] ls/0fsf] ?kdf ufpšn]x?n] lnPsf 5g\ . ljleGg
k|sf]k k"j{tof/L ;ldltx?nfO{ dfl;s ?kdf k|To]s kl/jf/n]
?= % b]lv !)) ;Dd / k|lt s7\7f hldgsf] Ps s]hL ux'š
;xof]u ug{ :jLsf/ u/]sf 5g\ . o;/L ^ j6f kl/of]hgfsf
;d'bfox?af6 ?=&$,#)) art eO;s]sf] 5 . ;a}eGbf a9L
lj;gk'/ ;d'bfon] ?= @%,&)* / ;a}eGbf yf]/} hf]vlxofk'/
;d'bfon] ?=%,(!( art u/]sf 5g\ . k|sf]k k"j{tof/L
;ldltx?n] cfsl:ds sf]ifnfO{ a9fpg ljleGg
cjwf/0ffx?nfO{ cg'z/0f u/]sf 5g\ . df]xgk'/ ;d'bfon]
jiff{ofddf 8'ª\uf ;~rfng u/]/ /sd ;ª\sng ug]{ u/]sf] 5
. o:t}, lzj/Tfgk'/ ;d'bfon] klg kmfu', b]p;L–e}nf] sfo{qmdx?
;~rfng u/L ?= %^$ ;ª\sng u/]sf] 5 . oBlk, o:tf
sfo{qmdx? k/Dk/fut ePklg kl/of]hgfsf nflu /sd
;ª\sngdf pkof]uL x'g ;Sb5 . lzj/tgk'/ ;d'bfon] /sd
h'6fpg g;{/Laf6 lj?jf laqmL ug{] of]hgf ;d]t agfPsf] 5 .
kl/of]hgf nfu" ePsf oL ^ j6f ;d'bfox?af6 k|sf]ksf]
;dodf l5d]sL ;ª\s6fled'v ;d'bfox?n] ;xof]u kfPsf
5g\ . pbfx/0fsf nflu, hª\unL xfQLx¿n] ufpšdf cfP/
cGgafnL / 3/x¿ gi6 u/]kl5 kLl8t aGg k'u]sf l5d]sL
j;Gtf ufpšnfO{ lzj/Tfgk'/ / dgsfk'/ ;d'bfon] cfkm\gf]
cfkTsfnLg sf]ifaf6 qmdzM &@ / &% s]hL wfg pkNfAw
u/fPsf lyP . o;/L oL ;d'bfox? cfk"m;šu cfsl:ds
sf]if ePsf] sf/0f t'?Gt ;xof]u ug{ ;Ifd ePsf lyP
. lj;gk'/ k|sf]k k"j{tof/L ;ldltn] sf]zL af9LkLl8tnfO{
b'O{ lSjG6n ux'š ;xof]u ug]{ lg0f{o u/]sf] lyof] t/ c;f]h
dlxgfdf pgLx? cfk}m af9Laf6 kLl8t ePkl5 ;f] lg0f{onfO{
:ylut ug{ afWo ePsf lyP . o:tf k|of;x?n] pgLx?df k|sf]k
hf]lvd Go"gLs/0fsf nflu ;fd'lxs efjgfsf] ljsf; ePsf] b]Vg
;lsG5 . To:t}, oL k|of;x?n] ufpšn]x?aLr ;fdflhs P]Soa4tfsf]
efjgf hfu[t x'g ;xof]u k'u]sf] 5 / k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf
kxnx?df ;fd"lxs efjgfnfO{ cem a9fpg d4t k'u]sf] 5 .
r_ ;d'bfo / uflj;:t/df k|sf]k k"j{tof/Lof]hgfx?sf] th'{dfx/]s k|sf]k k"j{tof/L ;ldltn] ;d'bfo:t/df k|sf]k k"j{tof/L
of]hgf th'{df ubf{ ;'/lIft :yfgfGt/0f, p4f/ tyf /fxtsf
sfo{, ;fd'bflos g;{/L Joj:yfkg, gbL lsgf/sf] ;+/If0f,
;'/lIft dfu{sf] lgdf{0f, gbL cg'udgsf] nflu e"ldsf
tyf pQ/bfloTjx?sf] afš8kmfš8 / k"j{;"rgf ;fdu|Lx?sf]
Joj:yfkg tyf dd{t h:tf ultljlwx?nfO{ ;dfj]z u/]sf
>L vf]h /fd rf}w/L, dgsfk'/-pkfWoIf, d'Qm sd}of ;dfh, s}nfnL_
aS; ! ;fdu|Lsf] ;xof]u eGbf ;"rgf, hfgsf/L, 1fg /
;Lk a9L dxTjk"0f{ x'G5g\;'?sf] ;dodf xfdL kl/of]hgfsf sd{rf/L;šu vf;} v';L lyPgf} . pgLx?xfdLnfO{ tflnd tyf cled'vLs/0f uf]i7Ldf ;xefuL x'g lgdGq0ff ub{y] .hasL xfd|f] OR5f kl/of]hgfn] gbL lsgf/df tf/hfnLsf] 7f]Ss/ agfP/;xof]u ul/of];\ eGg] lyof] . t/ kl/of]hgfn] ;~rfng u/]sf x/]s tflndtyf cled'vLs/0f uf]i7Ldf ;xefuL x'šbf xfdLn] :yfgLo:t/df pknAw1fg, ;|f]t / ;fdu|Lsf] k|of]uaf6 s;/L k|sf]ksf] hf]lvdnfO{ sd ug{;lsG5 eg]/ j}slNks lqmofsnfkx?sf] af/]df a'‰g] df}sf kfof}+ . cemo:tf sfo{qmdx?df ;xefuL x'g kfpšbf tflndaf6 k|fKt 1fg s;/Lcfbfg–k|bfg ug]{, ljQLo kf/blz{tf s;/L sfod ug]{, ;|f]tsf] afš8kmfš8s;/L ;dtfd"ns agfpg] / :yfgLo txdf agfOPsf gLlt lgodx?nfO{s;/L sfof{Gjog ug]{ eGg] af/]df w]/} s'/f hfGg] df}sf kfof}+ . jf:tjdf;fdu|Lsf] ;xof]u eGbf klg ;"rgf, hfgsf/L, 1fg, ;Lk a9L dxTjk"0f{ x'g]/x]5 .
kl/of]hgfaf6 x\o"uf] sfo{of]hgfdf of]ubfgs}nfnL k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx?
5
5g\ . o:tf of]hgfx? :yfgLo:t/df g} th'{df eO{ :yfgLo
;|f]tsf] kl/rfng u/L sfof{Gjog ePsf] oxfšsf] ;d'bfosf]
nflu of] klxnf] k6s xf] . tL of]hgfx?sf] sfof{Gjogdf
uflj; / lhNnf txaf6 yk ;xof]u k|fKt ug]{ pgLx?n]
cfzf /fv]sf 5g\ .
kl/of]hgfn] x/]s uflj;df ufpš k|sf]k Joj:yfkg
;ldltx?sf] u7g u/L uflj;sf of]hgfx?df ;d'bfo:t/sf
k"j{tof/Lsf of]hgfx?nfO{ cfj4 ug]{ sfo{sf] ;xhLs/0f
u/]sf] 5 . ^ j6f kl/of]hgf ;d'bfox?sf] e|d0fkl5
uflj;sf ;fem]bf/x? o; lsl;dsf] ;dGjo u/fpg
pT;flxt ePsf 5g\ . lgZro g} eljiodf ;d'bfo txsf
k|sf]k k"j{tof/L of]hgfx? Ufflj;sf ljsf; of]hgfx?df
;dfj]z x'g]5g\ . uflj;sf ;lrjx? Uffpš k|sf]k Joj:yfkg
;ldltsf] ;+of]hssf] ?kdf /x]sf x'G5g\ / uflj;:t/sf]
k|sf]k k"j{tof/L of]hgfx?sf] th{'df ubf{ ;d'bfo:t/sf
of]hgfx?nfO{ Plss[t ul/g] Joj:yf ldnfOPsf] 5 . o;
k|of;n] ;fd'bflos k|sf]k k"j{tof/L of]hgfx?sf]
sfof{Gjogdf uflj; txdf ;|f]t kl/rfng ug]{ 9f]sf
v'n]sf] 5 . x;'lnof uflj;n] lzj/tgk'/ k|sf]k k"j{tof/L
;ldltnfO{ 8'ª\uf lgdf{0fsf nflu ?= %,))) /sd pknAw
u/fPsf] lyof] . lzj/tgk'/af6 pTk|]l/t eO{ cGo k|sf]k
k"j{tof/L ;ldltx?n] klg cfkm\gf uflj;x?af6 /sd
Nofpg] of]hgf agfPsf 5g\ . Pp6f ;fd'bflos k|sf]k
k"j{tof/L of]hgfx? Ufflj;sf] of]hgfdf cfj4 x'g'n] tL
of]hgfx? :jtM s}nfnL lhNnfsf] of]hgfdf klg cfj4
x'g]5g\ / k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf] ljifo lhNnfsf
gLlt, of]hgf / sfof{Gjogx?df d"nk|jfxLs/0f x'g]5 .
;+If]kdf, ;d'bfodf cfwfl/t ;+:yfx?sf] ;jnLs/0fn] k|sf]k
hf]lvd Go"gLs/0fsf sfo{qmdx?nfO{ ;~rfng ug{, 1fg cfbfg–
k|bfgsf] ljsf; ug{, kl/of]hgfsf x/]s ultljlwx?df ljQLo
kf/blz{tf sfod /fVg tyf ;d'bfo Pjd\ uflj; txdf k|sf]k
k"j{tof/L of]hgfx?nfO{ ;dfj]z ug{ ;lhnf] ePsf] 5 .
$=@ k|fyldstf @ M k|sf]ksf] hf]lvd klxrfg,d"Nofª\sg / cg'udg ug]{ tyf k"j{;"rgfk|0ffnLnfO{ k|efjsf/L agfpg] .s= hf]lvdsf] klxrfg / kx'“rsf nflu 1fg /;Lksf] ljsf;kl/of]hgfn] x/]s ;d'bfodf ;ª\s6fled'v / Ifdtf ljZn]if0f
cEof;sf] dfWodaf6 ;d'bfosf] ef}lts, wf/0ffut / ;fdflhs
hf]lvd / ;ª\s6fled'vtfsf] klxrfg u/]sf] 5 . :yfgLo
hgtfn] af9LnfO{ pgLx?sf] If]qdf k|d'v vt/fsf] ?kdf
klxrfg ug{ yfn]sf 5g\ . pgLx?sf] ;ª\s6fled'vtf a[l4
ug]{ d'Vo sf/0f pgLx?df /x]sf] c1fgtf, ;fdflhs cg]stf,
xf]rf] e"efu, gbL lsgf/f glhs cJojl:yt a;fO, sdhf]/
;fdflhs ;ª\u7g / k|ofKt k"j{tof/Lsf] sdL /x]sf] 5 .
o;/L ;ª\s6fled'v / Ifdtf klxrfgsf cEof;x¿af6
vt/fnfO{ sd ug]{ lbzfdf k|efjsf/L kmfObf k'u]sf] 5 .
kl/of]hgfsf ;d'bfox? af9L k|efljt If]qsf] klxrfg ug{ /
;Defljt af9Lsf] c;/nfO{ sd ug{ ;r]t ePsf 5g\ .
Ifdtf clej[l4af6 ;d'bfodf af9Lsf] lx;fjn] sd, dWod /
pRr vt/fo'Qm If]q klxrfg ug{ ;Dej ePsf] 5 .
olb af9Lsf] kfgL dWod / pRr hf]lvd If]qdf k:of] eg]
hLjg / dxTjk"0f{ wg;DklQ arfpgsf] nflu tof/Lx¿ z'?
ug{ cfjZos x'G5 . ;g\ @))* ;]K6]Da/sf] af9Lsf] ;dodf
:yfgLo jfl;Gbfx¿n] af9Lsf] hf]lvdnfO{ sd ug{ l;s]sf
uflj;:t/Lo ;/f]sf/jfnfsf] a}7s
aS; @ ;|f]tsf] vf]hL ug{ ca xfdLnfO{ 8/ 5}g
>L 5]b'/fd rf}w/L, ;+of]hs, k|sf]k k"j{tof/L ;ldlt, hf]vlxofk'/
ha lzj/tgk'/ ;d'bfon] x;'lnof uflj;af6 8'̈ f agfpg ;xof]u k|fKtu¥of], xfdLn] klg jfof]–OlGhlgol/Ësf] sfo{ yk 7fp“df ;~rfng ug{sfnflu uflj;;“u ;xof]u dfUg] t/v/df 5f}+ . o;af6 jf:tjdf uflj;sf];|f]tdf xfd|f] clwsf/ x'G5 eGg] klg xfdLnfO{ yfxf eof] . ha ;fd'bflosk|sf]k of]hgfx? Ufflj;:t/Lo of]hgfdf ;dflxt x'G5g\, ta ;fd'bflosk|sf]k of]]hgfsf] sfof{Gjog ug{ uflj;sf] ;|f]t k|of]u ug{ ;lsg] l:ylt/xg]5 . xfdLnfO{ ;|f]tsf] vf]hL ug{ Tolt ufx|f] x'g] 5}g lsgsL uflj;:t/Lok|sf]k of]hgfsf] ;DaGw lhlj;;“u x'g]5 .
36gf cWoog k|ltj]bgk]ma|'c/L, @))(6
tflnsf $ vt/fdf /x]sf] kfgLsf] ;tx
>f]t M kl/of]hgf /]s8{ @))*
;Lk / 1fgx¿sf] clwstd k|of]u u/]sf lyP . :yfgLo ;d'bfo
dflyNnf] hnfwf/ If]qdf cfPsf] af9L kl/of]hgf If]qdf cfO{ k'Ug
slt ;do nfU5 eGg] af/]df ;d]t hflgkmsf/ ePsf 5g\ . hn
tyf df};d lj1fg ljefu lkmN8 clkm;;šusf] ;xsfo{df af9L
;DaGwL k"j{;"rgf tNnf]t6Lo ;d'bfosf] nflu pknAw u/fPsf]
5 . vt/fsf] ;Defjgf sd ug{sf nflu af9Lsf] ;"rgf
cg'dfg ul/Psf] ;doeGbf cfwf 306f klxn] kl/of]hgf /x]sf]
;d'bfodf Psaf6 csf]{ ub}{ km}nfOPsf] lyof] . oL ;"rgfx?n]
;dodf g} ;Dk|]if0f ePdf pgLx?nfO{ ;'/lIft :yfgdf hfg w]/}
;xof]uL x'g] ;d'bfon] ;f]r]sf 5g .
v= vt/f cg'udgkl/of]hgfn] vt/f cg'udgsf nflu hnfwf/ / ;d'bfo:t/Lo
cjwf/0ffnfO{ cufl8 a9fPsf] 5 . kfšrj6f dflyNnf]t6Lo
If]qdf jiff{dfkg s]Gb| / ^ j6f dflyNnf]t6Lo tyf tLgj6f
tNnf]t6Lo hndfkg s]Gb|sf] k|of]u u/]kl5 af9Lsf] hf]lvdx?sf]
cg'udg ug{ ;d'bfosf jfl;Gbfx? ;Ifd ePsf 5g\ .
kl/of]hgfn] tNnf]t6Lo ;d'bfox?nfO{ kfgLsf] ;txsf] af/]df
306}lkR5] tYofª\sx? pknAw u/fpg ;xof]u k'¥ofPsf] 5 .
k|sf]k k"j{tof/L ;ldlt / k"j{;"rgf k|0ffnLsf ;+of]hsx?n]]
dflyNnf]t6Lo jiff{dfkg s]Gb|x?;šu ;"rgf lng / To;af/]
;d'bfox?nfO{ hfgsf/L u/fpg lhDd]jf/ ePsf 5g\ . rf/j6f
jiff{dfkg s]Gb| / rf/j6f hndfkg s]Gb|x?sf] cjnf]sg
e|d0fkl5 k|sf]k k"j{tof/L tyf k"j{;"rgf k|0ffnLsf pk;ldltsf
;b:ox? Kflg s;/L jiff{kl5 kfgLsf] ;tx a9\5, To;sf]
cg'udg s;/L ug{ ;lsG5 / To;af/] s;/L ;"rgf ;Dk|]if0f
x'g] ub{5 eGg]af/]df :ki6 ePsf 5g\ . ltgLx?n] jiff{sf]
;fdfGo / vt/fsf] txsf af/]df hfGg'sf ;fy} s;/L
;d'bfonfO{ k"j{tof/Lsf cj:yfdf k'¥ofpg ;lsG5 eGg] af/]df
klg ;r]t ePsf 5g\ . -tflnsf $ x]gf]{;\_
af9Lsf] vt/fsf] af/]df ;"rgf ;Dk|]if0fsf] ;+oGq tof/ ePsf]
5 . ;d'bfo:t/df c3l/of jf k|sf]k k"j{tof/L ;ldltn]
tf]s]sf] s'g} JolQmn] af9Lsf] txaf/] cg'udg ug]{ ub{5 .
k/Dk/fut k"j{;"rgf k|0ffnLsf cEof;x? ljkl/t sfo{ ug'{
kl/of]hgfsf] k|fjwfg xf]Og . x/]s ;d'bfodf vt/f cg'udgsf
cEof;x? km/s km/s x'g] ub{5g\ . h:t} M lzj/tgk'/
;d'bfodf ljxfg ( ah] / a]n'sf * ah] u/L lbgdf b'O{ k6s
af9Lsf] cg'udg ug{ Pp6f 6f]nL g} u7g ul/Psf] 5 eg]
lj;gk'/ ;d'bfodf ljxfg % ah], lbp;f] ! ah] / /flt ( ah]
u/L b}lgs # k6s k"j{;"rgf k|0ffnLsf ;+of]hs cfkm}+n] af9Lsf]
cg'udg ug]{ ub{5g\ . cg'udgstf{sf] ;'/Iffsf] nflu Pp6f
5ftf, Knfli6ssf] h'Qf, 6r{nfO6 / jiff{bL pknAw u/fPsf]
5 . clzlIft JolQmn] klg a'‰g] u/L ;d'bfodf cfwfl/t
:yfgLo cEof;x? th'{df ul/Psf 5g\ . x/]s ;d'bfon] gbL
lsgf/df kx]nf] tyf /ftf] /ª\u nufOPsf] sf7af6 lgld{t
vDafsf] :yfkgf ul/Psf] 5 .
kx]+nf] lrGxdf kfgLsf] ;tx k'u]kl5 k"j{tof/L ug'{kg]{ ;ª\s]t
ub{5 eg] /ftf] lrGxdf k'u]kl5 t'?Gt ;'/lIft :yfgdf hfg'kg]{tkm{
;r]t ub{5 . o:t}, k|lt 306f !!) b]lv !%) ldlnld6/ jiff{
tflnsf # ljleGg If]qdf cfpg] af9Lsf] cg'dflgt ;do
;|f]t M kl/of]hgf /]s8{ @))*
Dff]xf]gf Dfnfv]tLb]lv lj;gk'/ ( *Dfnfv]tLb]lv aG;f/ # @=%eG;f/b]lv la;gk'/ ^ %
v'6Lof v'l6of d'8L aG;f/b]lv !) (la;gk'/
Uff}/L uª\uf /fhdfu{b]lv nlntk'/ # @=%s6}gL /fhdfu{b]lv dlgsfk'/ $=@ #=%
;do
gbL :yfg cg'dflgt 306f ;'emfj lbOPsf]
aS; # ljutsf af9Laf6 xfd|f] ;d'bfodf sf]xL xtfxtgePsf]df xfdLnfO{ uj{ 5
>L 5]b'/fd rf}w/L, lzIfs x;'lnof
gbL :yfg ;/b/ af9Lsf] tx af9Lsf] r]tfjgL tx -klxnf] r/0f_ af9Lsf] r]tfjgL tx -bf]>f] r/0f_ tof/L cj:yf hfg z'? hfg]
Dff]xf]gf Dffnfv]tL @=) ld @=% ld #=$ ldv'6Lof d'8L aG;f/ @=! ld #=^ ld $=* ldlzj uª\uf /fhdfu{sf] k'n !=% ld !=* ld @=% ldu'?xf /fhdfu{sf] k'n !=@ ld !=% ld @ lds6}gL /fhdfu{sf] k'n !=* ld @=@ ld @=* ld
k"j{;"rgf k|0ffnLsf] ;kmntd\ k|of; / ljleGg Ifdtfd"ns ultljlwx?sf] ;o+'Qmk|of;af6 kl/of]hgf If]qsf ;d'bfox?df ljut af9Lsf] ;dodf sf]xL klg xtfxtePgg\ . hasL kl/of]hgfsf] l5d]sL ufpšx?df @$ hgfsf] af9Lsf] sf/0faf6Hofg uof] . o;af6 s] :ki6 x'G5 eg] :yfgLo jfl;Gbf k"0f{?kdf tof/Lsf ;fy/xg ;s]sf] v08df af9Lsf] hf]lvdnfO{ w]/} xb;Dd sd ug{ ;lsG5 .
kl/of]hgfaf6 x\o"uf] sfo{of]hgfdf of]ubfgs}nfnL k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx?
7
af9Ldfks sf7]vDaf
ePdf dflg;nfO{ klxnf] ;r]t u/fpš5 eg] !%! b]lv @))
ldlnld6/;Dd k/]df bf];|f] / @)) ldlnld6/ eGbf a9L jiff{
ePdf t];|f] k6s ;r]t u/fOG5 . o:tf] ;r]ttf :yfgLo
PkmPd /]l8of]dfkm{t\ u/fOG5 .
u_ k"j{;"rgf ;Dk|]if0flhNnf:t/Lo ;/f]sf/jfnfx?;šusf] ;dGjodf kl/of]hgfn]
tflnd tyf ;fdfu|L Pjd\ :yfgLo 1fgdf cfwfl/t k"j{;"rgf
k|0ffnLx?sf cEof;x?dfkm{t\ ;d'bfosf] Ifdtf clej[l4df
hf]8 lbPsf] 5 . k"j{;"rgfsf ;Gb]zx? ;Dk|]if0fnfO{ ;xh
agfpgsfnflu kl/of]hgfaf6 rf/j6f tNnf]t6Lo / kfšrj6f
dflyNnf] t6Lo jiff{ tyf kfgLsf] ;tx dfkg s]Gb|df gf} j6f
;L8LPdP kmf]g / x/]s ;d'bfodf Ps÷Psj6f xftn] ;~rfng
ug{ ;lsg] ;fO/g klg pknAw u/fOPsf] 5 . la=; @)^%
c;f]hdf cfPsf] af9Lsf af/]df k"j{;"rgf ;Dk|]if0f ug{ oL b'O{
k|ljlw lgs} k|efjsf/L ePsf] lyof] . To:t}, af9Lsf] k|sf]k
cfPsf] cj:yfdf To;af/]df hfgsf/L u/fpg ;d'bfonfO{
cfjZos 6]lnkmf]g gDa/ / ;~rf/ dfWodx?sf af/]df klg
hfgsf/L u/fOPsf] lyof] .
o:tf ;fdfGo ;+oGqx?n] klg a'9fa''9L, uef{j:yfsf dlxnf,
:tgkfg u/fpg' kg]{ cfdfx?, jfnjflnsf, ufO{j:t'nfO{
af9Lsf] hf]lvdsf] cj:yfdf ;'/lIft :yfgdf n}hfg ;lsG5
. oBlk, ;'/lIft jf;:yfgsf] b'/L, ;d'bfosf] cfsf/sf cfwf/df
pgLx?nfO{ ;'/lIft :yfgdf n}hfg] ;do eg] km/s x'g ;S5
. h]xf];\, ^ j6} ;d'bfox? pgLx?sf ;a} ;b:ox?nfO{
To:tf vt/fsf] cj:yfdf klg ;'/lIft :yfgdf n}hfg ;Ifd
ePsf 5g\ .
;"rgf ;Dk|]if0fdf :yfgLo PkmPd /]l8of]x? lgs} k|efjsf/L
/x]sf 5g\ . kl/of]hgfn] cfkTsfnLg ;dfrf/x? tyf df};d
;DaGwL a'n]l6gx? :yfgLo ;d'bfox?df k|efjsf/L 9ª\uaf6
;Dk|]if0f ug]{ sfo{df :yfgLo PkmPdnfO{ kl/rfng u/]sf] 5 .
la=; @)^% c;f]hdf cfPsf] af9Lsf] ;dodf klg kl/of]hgf
;~rflnt ;d'bfosf dflg;x?n] ;d'bfosf] cj:yfsf af/]df
PkmPd, /]l8of]x?dfkm{t\ ;DjlGwt cflwsfl/s lgsfox?df
k'¥ofpg / tTsfn /fxt ;xof]usf sfo{x? ug{ bjfa lbPsf]
lyof] . k"j{;"rgf k|0ffnLnfO{ k|efjsf/L ?kdf sfof{Gjog
ug{sf nflu :yfgLo ;~rf/ dfWodx?;šu ;xsfo{ ug'{
k|efjsf/L pkfo x'g;Sb5 . lhNnf:t/Lo lgsfox?;šusf]
;+o'Qm k|of;df hnfwf/ txdf k"j{;"rgf k|0ffnL :yfkgf ug{
;lhnf] ePsf] 5 . lhNnfsf ;DalGwt ;/f]sf/jfnfx?sf]
k|ltlglwTj /xg] u/L lhNnf k|fljlws sfof{nosf] ;+of]hsTjdf
k"j{;"rgf l8hfOg ;ldltsf] u7g ul/Psf] lyof] . o; ;ldltn]
hnfwf/ txsf] k"j{;"rgf k|0ffnLsf] ;jnLs/0fdf cfjZos
>f]tx? k|bfg ug'{sf ;fy} tNnf]t6Lo ;d'bfox?sf] ;jnLs/0f
ug{ klg ;xof]u u/]sf] 5 .
kl/of]hgfn] ^ j6} ;d'bfox?nfO{ cfkTsfnLg tyf k|fylds
pkrf/ ;fdfu|Lx? klg pknAw u/fPsf] 5 . tL ;fdfu|Lx?
Vff]h tyf p4f/ sfo{df ;lhn} n}hfg ;lsG5 . cfkTsflng
;dodf k|of]usf nflu nfOkm Hofs]6x?, ;'/lIft emf]nf,
Sof/fljgf, 6\o"a, 8f]/L, x]Nd]6, xftn] rnfpg ;lsg] ;fO/g
/ :6«]r/h:tf ;fdfu|Lx? pknAw u/fOPsf] 5 . ut jif{sf]
aS; % nfO{km Hofs]6 b'Mvsf] a]nfsf] ;fyL ;fljt ePsf] 5 .
>LdtL /fhs'df/L rf}w/L nlntk'/, km'njf/L
cfkTsfnLg afs; pknAw u/fpg]h:tf] kl/of]hgfsf] sfo{nfO{ xfdLn];x|fxgf u/]sf 5f}+ . To;df klg nfO{km Hofs]6 b'Mvsf] a]nfsf] ;fyL;fljt ePsf] 5 . ut jif{sf] jiff{t\sf] /ftsf] ;do ePsf]n] 3'/fxfgbLdf 8'ª\uf rnfpg ;Dej lyPg . >LdtLsf] clGtd ;+:sf/ ug]{;do;Dd pgL 3/ k'Ug ;kmn eP . ha pgL;+u xfd|f] e]6 x'G5, Tof]lbg Hofs]6n] k'¥ofPsf] d2tnfO{ pgL ;+Demgf u5{g\ . jf:tjdf nfO{kmHofs]6n] af9Lsf] avtdf w]/} JolQmsf] Hofg arfpg'sf] ;fy} o:tf]k|sf]ksf] ;dodf k|x/LnfO{ p4f/ ug{ ;d]t ;xof]uL ag]sf] 5 .
aS; $ k"j{;"rgf k|0ffnLaf/] ;fgf 1fgsf k|j4{gfTds 1fg
>LdtL ufGwjLb]jL rf}w/L, ;+of]hs, k"j{;"rgf k|0ffnL pk;ldlt, dgsfk'/
cjnf]sg e|d0fdf uPsf] a]nf kfgLsf] ;tx / af9L cg'udg s]Gb| tyf hn tyfdf};d ljefusf k|fljlws Pjd\ :yfgLo sd{rf/Lx?;šu cGt{lqmof ug'{cl3;Dd/]l8of] / 6]lnlehgaf6 k|zfl/t k|ltj]bgx?af6 dfq xfdLn] df};dsf] af/]df a'em]sflyPgf}+ . tL k|ltj]bgx? xfd|f nflu pkof]uL 5}gg\ lsgsL xfdLn] o;sf k|fljlwszAbx?sf] cy{ a'em\b}gf}+ . /ftf] / kx]+nf] vfnsf sf7af6 lgld{t kf]i6x?sf] :yfkgfePsf b]Vbf xfdL cfZro{rlst ePsf 5f}+ . h'g rfxL++ k"j{;"rgf k|0ffnLsf] nflu;"rgf ;ª\sng ug{ pkof]uL /x]5g\ . cWoog e|d0faf6 af9Lsf] ;txaf/] a'em\gtyf dflyNnf] efudf cfPsf] 7"nf] af9L xfd|f] ;d'bfo;šu k'Ug nfUg] cg'dflgt;dosf] af/]df klg xfdLnfO{ 1fg eof] . k"j{;"rgf k|0ffnLsf] nflu o:tf ;"rgfx?;fx|} pkof]uL x'G5g\ . jf:tjdf ;–;fgf kxnx? Kflg k"j{;"rgf k|0ffnLsf] nflu ;fx|}dxTjk"0f{ x'G5g\ .
36gf cWoog k|ltj]bgk]ma|'c/L, @))(8
af9Lsf] k"j{tof/L ;DaGwL ;~rf/ ;fdfu|L
jiff{ofddf o:tf ;fdfu|Lx? lgs} pkof]uL ePsf lyP . lj=;
@)^% c;f]hdf cfPsf] af9Lsf] ;dodf df]xgk'/sf
afl;Gbfx?n] oL ;fdu|Lx?sf] k|of]u u/]/ cfˆgf] hLjg arfpg
;s]sf lyP . lzj/tgk'/df Pshgf JolQm nfOkm Hofs]6sf]
;xfotfn] 8'Agaf6 aRg ;kmn ePsf lyP . af9Lsf] ;dodf
k|fylds pkrf/ ;fdu|Lx?sf] klg lgs} k|of]u x'g] ub{5 .
k|fylds pkrf/ ;fdu|Lx?sf] Joj:yfkgsf] lhDdf dlxnf
:jf:Yo :jod\;]ljsfnfO{ lbOPsf] x'G5 h;n] ubf{ :yfgLo
jfl;GbfnfO{ ;]jf lbg ;lhnf] x'g hfG5 .
;ª\If]kdf, k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0f Pjd\ k|sf]ksf] hf]lvd ;fdgf
ug]{af/] 1fgsf] ljsf; / pko'Qm lbuf] /0fgLlt cjnDjg ugf{n]
k|sf]k hf]lvdsf] klxrfg Pj+ k|sf]k Go"gLs/0f ug{ lgs} ;lhnf]
ePsf] 5 . ljz]if hf]lvd / vt/faf/] ljBdfg :yfgLo 1fgsf
cfwf/df k"j{;""rgf k|0ffnLx? :yfkgf u/L ;"rgfx? ;fwf/0f
tyf a'‰g ;lsg] efiffdf ;Dk|]if0f ul/Psf] lyof] .
$=# k|fyldstf # M 1fg, vf]h / lzIffsf]pkof]u u/]/ ;a} txdf ;'/IffTds ;+:s[lt /k|sf]k ;fdgf ug]{ Ifdtf clej[l4 ug]{ .
;"rgfsf] Joj:yfkg Pjd\ cfbfg–k|bfg M kl/of]hgf cGtu{tsf
;d'bfo / To;sf l5d]sL ;d'bfox?df ;d]t kl/of]hgfn]
af9L ;DaGwL ljljw hfgsf/Lx?, af9Lsf] hf]lvd / To;af6
;'/lIft x'g ckgfpg' kg]{ /0fgLltsf af/]df ;d]t ;"rgfx?
;Dk|]if0f ug]{ u/]sf] 5 . ;"rgfsf] cfbfg–k|bfg / 1fg clej[l4sf
nflu kl/of]hgfn] ljleGg hfgsf/Lx? Pjd\ ;"rgf, lzIff /
;~rf/ ;fdu|Lx?sf] k|sfzg u/]sf] 5 . To:t}, lel8of]
k|bz{gL, cjnf]sg e|d0fsf] cfof]hgf, ;8s gf6sx? k|bz{gL
/ k"j{;"rgf k|0ffnL ;DaGwL k"jf{Eof;df ;xhLs/0f ;d]t
ul/Psf] kfOG5 .
s_ r]tgf clej[l4sf] nflu ;"rgf, lzIff / ;~rf/;fdu|Lx?sf] cxd\ e"ldsf x'G5 .;"rgf Pjd\ 1fgsf] cfbfg–k|bfgsf nflu ;"rgf, lzIff /
;~rf/ ;fdfu|Lx?sf] dxÎjk"{0f e"ldsf x'G5 . kl/of]hgfn]
rf/ k|sf/sf kf]i6/x?, b'O{ k|sf/sf rf6{x? k|sfzg /
ljt/0f u/]sf] 5 . o:tf ;fdu|Lx?sf] l8hfOg ug'{cl3 ;d'bfosf
cu'jfx?, kl/of]hgfsf sd{rf/L, s]o/ g]kfn / ltgsf :yfgLo
;fem]bf/ u}/;/sf/L ;+:yf nufot lhNnfsf ;/f]sf/jfnfx?
dfem uf]i7Lsf] klg cfof]hgf ul/Psf] lyof] . pQm uf]i7Ldf
;xefuLx?n] :yfgLo Hffltsf] /xg;xg / ;+:s[ltnfO{ Wofgdf
/fvL ;"rgf, lzIff / ;~rf/ ;fdu|Lx?df /flvg'kg]{ lrq tyf
;Gb]zsf] af/]df 5nkmn Pjd\ lrqx? lgdf{0f u/]sf lyP .
;f]xL uf]i7Lsf ;xefuLx?4f/f lgdf{0f ul/Psf lrqx?nfO{
;xL ?kdf ptf/ ug{sf] nflu Ps :yfgLo Ps snfsf/nfO{
;d]t lgo'Qm ul/Psf] lyof] . o;/L o:tf ;fdu|Lx? tof/
ug{'eGbf cufl8 ;d'bfosf] k[i7kf]if0f klg lnOPsf] lyof] / k|sf]k
hf]lvd Go"gLs/0f / /f]syfdsf af/]df k9\g / a'‰g ;lsg] tyf
dflg;x?nfO{ k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0f ug{ pTk]|/0ff lbg] /
pT;flxt ug]{ vfnsf ;fdu|Lx? tof/ ul/Psf]] lyof] .
vf]h tyf p4f/sf] jvt nfOkm Hofs]6sf] k|of]u
kl/of]hgfaf6 x\o"uf] sfo{of]hgfdf of]ubfgs}nfnL k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx?
9
kl/of]hgfn] ;"rgfsf] k|jfx gofš / rfvnfUbf] 9ª\uaf6 ug]{
cjwf/0f agfPsf] 5 . ;fd'bflos ;xhstf{x?n] x/]s ;"rgf,
z}lIfs / ;~rf/ ;fdu|Lx?nfO{ k|f}9 l;sfO{ ljlw cg';f/ 3/3/df
uO{ ;Dk|]if0f u/]sf lyP . ;xhstf{x?n] o;af/]df kof{Kt hfgsf/L
u/fPsf lyP . o;/L cGt{lqmofTds 9ª\uaf6 tL ;fdu|Lx?sf]
d'Vo ;Gb]zsf af/]df lbOPsf] hfgsf/Ln] ;d'bfosf dflg;x?sf]
k|sf]k ;DaGwL a'emfO{ cem j[l4 ePsf] 5 .
v_ cGt/–cjnf]sg e|d0f M :yfgLo hgtfsf]l;sfO{ k|of]uzfnfcGo ;d'bfon] u/]sf /fd|f cEof; / cg'ejx? l;Sg /
cg';/0f ug{ cGt/ ;d'bfo cjnf]sg e|d0f lgs} k|efjsf/L
dfWod xf] . o; kl/of]hgf cGtu{tsf k|To]s ;d'bfonfO{ cGo
b'O{j6f ;d'bfosf] e|d0f u/fO{ cGo ;d'bfon] hf]lvd Go"gLs/0fsf
nflu u/]sf /fd|f cEof; / l;sfOnfO{ cg';/0f ug{ hf]8
lbOPsf] 5 . o:tf e|d0fx?nfO{ dflg;x?n] l;sfO{ k|of]uzfnfsf]
?kdf lnPsf 5g\ lsgeg] b]v]sf] s'/f ljZjf; ug{ / cfTd;ft
ug{ ;lhnf] x'G5 . /tgk'/ uflj;sf] kl/of]hgf eGbf aflx/sf]
;d'bfo df]xgk'/n] ka]/f uflj;sf] lj;gk'/df ul/Psf] afš;sf]
k|of]u4f/f gbL lgoGq0f sfo{sf] cg';/0f u/]/ cfˆgf] ;d'bfodf
ljZj vfB sfo{qmdsf] sfdsf] nflu vfBfGg sfo{qmddfkm{t
afš;af6 ;+/If0f sfo{sf] yfngL ;d]t u/]sf] 5 . ;fy},
lj;gk'/df ePsf] cjnf]sg e|d0fsf] l;sfOaf6 km'njf/L
uflj;sf] nlntk'/ ;d'bfon]] jfof]–OlGhlgol/¨ sfo{sf]
;+/If0fsf nflu sf7sf :k/x? lgdf{0f ug{ pT;flxt ePsf
5g\ . o:tf jfof]–OlGhlgol/¨ sfo{af6 pT;flxt eO{ kl/of]hgf
If]q jflx/ /x]sf] km'njf/L–& lzjtfnn] !)) ld6/sf] jfof]–
OlGhlgol/¨ sfo{ u/]sf] 5 . o;}u/L s[i0fgu/ / let]l/of
;d'bfox?n] klg cfkm\gf]] ;d'bfodf jfof]–OlGhlgol/¨ sfo{
sfof{Gjog ug{ lhNnf e"–;+/If0f sfof{no;šu /sd pknAw
u/fpg cg'/f]w u/]sf 5g\ . lzj/tgk'/sf] pbfx/0faf6 pT;flxt
eO{ cGo ;d'bfox?n] klg cfsl:ds sf]if -k|lt s¶f Ps
s]hLsf b/n] ;ª\sng u/L_ af6 cGg j[l4 ug{ yfn]sf 5g\ .
;fš:s[lts / wfld{s kj{x? h:t} df3df kg]{ kmfu' / sflt{sdf
kg]{ b]p;L e}nf]af6 gub tyf cGgjfnL ;ª\sng ug]{ k/Dk/fdf
j[l4 x'g yfn]sf] 5 .
u_ ;8s gf6s M r]tgf clej[l4sf] nflu Psk|efjsf/L dfWod M;8s gf6s clzlIft ju{nfO{ dxTjk"0f{ ljifodf ;';"lrt
u/fpg Ps k|efjsf/L / dxTjk"0f{ dfWod xf] . ;8s gf6s,
k|sf]k k"j{tof/L / k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx?sf
af/]df hfgsf/L u/fpg] ;zQm dfWod ePsf] :yfgLo
hg;d'bfox? atfpš5g\ . :yfgLo k|lzlIft o"jf ufpšn]x?af6}
:yfgLo efiffdf k|bz{g ul/g] ePsf]n] ;8s gf6s hLjGt
x'g'sf] ;fy} To;sf] ;Gb]z ;lhn};šu u|x0f ug{ ;lsg] vfnsf]
x'G5 . ;8s gf6s 6f]nLn] :yfgLo lbg]z PkmPdaf6 klg
k|sf]k;šu ;DalGwt ;Gb]zx? ;Dk|]if0f u/]sf 5g\ . hf]vlxofk'/
;d'bfosf] k|sf]k k"j{tof/L ;ldltsf] ;+of]hssf cg';f/ ;8s
gf6sx?af6 l;s]sf] 1fgsf] sf/0fn] ubf{ @)^% ;fn c;f]h
dlxgfdf cfPsf] af9Laf6 hf]vlxofk'/ ;d'bfosf dflg;x?
;'/lIft :yfgdf hfg ;Ifd ePsf lyP . xfn;Dd
kl/of]hgfaf6 @$ hgf :yfgLo o'jfx? ;8s gf6s k|:t'tLs/0f
ug{ k|lzlIft ePsf 5g\ . ;fy}, sl/a !^ xhf/ dflg;x?n]
ljBfno / ;d'bfox?df k|:t't ul/Psf] ;8s gf6sx?
cjnf]sg ul/;s]sf 5g\ .
3_ lel8of] j[QlrqM c¿sf] cg'ejaf6 l;sfO{lel8of] j[Qlrqx?n] bz{sx?nfO{ k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0f
ug{sf nflu clek|]l/t ub{5 . kl/of]hgf cGt{utsf x/]s
k|sf]k k"j{tof/L ;ldltx?n] cfsl:ds sf]ifsf] /sdaf6
cfkm\gf] ;d'bfodf lel8of] j[Qlrq k|b{zgL ug]{ u/]sf 5g\ .
o:tf j[Qlrqx?df k|sf]kaf6 pRr hf]lvdsf] cj:yfdf /x]sf
aS; ^ :yfgLo ;|f]t kl/rfng ug{ ;8s gf6s ;xof]uL ePsf] 5
>LdtL ljlgtf rf}w/L, sf]iffWoIf, k|sf]k k""j{tof/L ;ldlt, x;'}lnof–$, df]xgk'/
dnfO{ ;fšRr} ;8s gf6s dg k¥of] . gf6sdf p7fPsf ljifoj:t'n]d]/f] d'6' 5f]of] . d]/f cfšvf Tolta]nf cfš;'n] el/P, hlta]nf gf6ssf]Pp6f kfqsf] u}/lhDd]jf/Lk"0f{ Jojxf/n] p;sf] / p;sf] kl/jf/ s;/L;ª\s6u|:t cj:yfdf k'Uof] eg]/ b]vfOPsf] lyof] . c?sf] cfšvf klgcfš;'n] el/Psf lyP . gf6s x]/]kl5 jf:tjdf jfXo ;|f]tsf] vf]hLdfdfq e/ gk/]/ :yfgLo:t/af6} klg ;|f]tsf] vf]hL u/L k|sf]k hf]lvdGo"gLs/0fdf 6]jf lbg ;lsG5 eGg] l;sfO{ eof] . xfdLn] ;'g]sf 5f}+,kl/of]hgf xfdL;šu ;w}el/ sfd ub}{g .
;8sgf6s cjnf]sgsf] b[Zo
36gf cWoog k|ltj]bgk]ma|'c/L, @))(10
k"j{;"rgf k|0ffnL;DaGwL k"j{cEof;
;d'bfosf dflg;n] cjnDag u/]sf k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf
kxnx?sf] af/]df hfgsf/L u/fOPsf] x'G5 . ;8s gf6sn]
h:t} lel8of]n] klg k|sf]k Go"gLs/0fsf ljljw ultljlwx?nfO{
/fd|f];šu ;';"lrt ug]{ x'gfn] o;n] clzlIft ;d'bfoaLr hfu/0f
Nofpg ;kmn b]lvPsf] 5 .
ª_ k"j{;"rgf k|0ffnL k"jf{Eof;M cfTdljZjf;dfclej[l4k"j{;"rgf k|0ffnL / ;'/lIft :yfgfGt/0fsf k"jf{Eof;x?n]
;d'bfosf dflg;x?sf] ;'/lIft :yfgfGt/0f x'g] / k"j{;"rgf
k|0ffnL ;DaGwL 1fg / ;LknfO{ cem j[l4 ug'{sf ;fy}
:yfgLo of]hgf / cEof;x?df cfjZos kl/dfh{g ug{
;xof]u k'¥ofpš5 . ;d'bfon] lgdf{0f u/]sf] ;fd'bflos
:yfgfGt/0f Pjd\ cfkTfsfnLg of]hgfsf r/0f cg';f/ /
kl/of]hgfcGtu{t pknAw u/fOPsf ;/;fdfgsf] k|of]u u/L
kl/of]hgfsf x/]s ;d'bfon] o:tf cEof;x? ug]{ ub{5g\ .
o:tf] k"jf{Eof;sf] klxnf] r/0fdf dflyNnf]t6Lo cg'udg
s]Gb|af6 af9Lsf] vt/fsf] ;Gb]z k7fpg] ul/G5 . To;
kZrft\sf r/0fx?df ;'/lIft :yfgfGt/0f, vf]h tyf p4f/,
k|fylds pkrf/, j;f]jf; Joj:yfkg, /fxt ;fdu|L ljt/0f
tyf k'glg{df{0f / k'g:yf{kgfsf k"jf{Eof;x? kb{5g\ . ;d'bfodf
k"jf{Eof; ul/;s]kZrft\ dgsfk'/ / lj;gk'/ ;d'bfosf k|sf]k
k"j{tof/L ;ldltx?n] pgLx?sf ;'/lIft :yfgfGt/0f of]hgfnfO{
kl/dfh{g u/L To;nfO{ oyfy{k/s agfPsf 5g\ . k"j{;"rgf
k|0ffnL ;DaGwL k"jf{Eof;n] ubf{ lj=;+= @)^% c;f]hdf cfPsf]
af9Ldf vf]h tyf p4f/ sfo{df lgs} ;xh ePsf] lyof] .
Tolta]nf ;'/lIft /xg lgs} cfTdljZjf; a9]sf] s'/f nlntk'/
/ df]xgk'/ ;d'bfosf jfl;Gbfx? atfpš5g\ .
lzIff / tflnddfkm{t\ ;Lk / 1fgdf clej[l4 M
kl/of]hgfn] vf;u/L ;d'bfosf ;b:ox?, ljBfnosf lzIfs
tyf ljBfyL{x?nfO{ k|sf]k k"j{tof/L tyf k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0f
;DaGwL 1fgx? k|jfx ug]{ nIo /fv]sf] 5 . o;n] ;fd'bfodf
cfwfl/t tflndx?dfkm{t\ :yfgLo Ifdtf clej[l4 u/L ;d'bfosf]
k|sf]k;šu ;fdgf ug]{ Ifdtf clej[l4 ug{ d4t u/]sf] 5
-tflnsf % x]gf]{;\_ kl/of]hgf4f/f ;~rflnt ul/Psf s]xL
tflndsf] pknlAwx? tn pNn]v ul/Psf] 5 .
c_ ;d'bflos kl/rfng tflnd M o; lsl;dsf] tflndn]
af9Lsf] hf]lvdnfO{ Go"g ug{ ;fdflhs Pstf / P]Soa4tfsf]
vFfrf] cf}Nofpšb5 . h;sf] kl/0ffd:j?k, k|sf]k k"j{tof/L
;ldltx? / ltgsf pk;ldltx?sf] u7g ePsf 5g\ .
tflndsf ;xefuLx?n] cfkm"n] hfg]sf 1fg / ;LknfO{ cf–
cfˆgf] ;d'bfodf o:t} vfnsf tflndx? cfof]hgf u/L
l;sfpg] ub{5g\ . o;af6 ;xefuLx?df Pstf g} zlQm xf]
eGg] cg'e"lt x'g'sf] ;fy} ;fdflhs P]Soa4tf / ;f}xfb|{tfnfO{
a9fPsf] 5 . o;sf] Pp6f /fd|f] pbfx/0f nlntk'/df b]Vg
;lsG5, hxfš ;fj{hlgs hUufsf] af/]df yf? / blnt
;d'bfoaLr Ps bzsb]lv /x]sf] ljjfb clxn] ;dfwfg ePsf]
5 . o:tf tflndx?af6 pT;flxt eO{ kl/of]hgf nfu" ePsf
;d'bfox?n] cfˆgf] l5d]sL ;d'bfox?nfO{ klg tflnd, ;8s
gf6s, ;"rgf, lzIff / ;~rf/;DaGwL 3/b}nf] cleofgdf
;dfj]z u/]sf 5g\ . o;}u/L, lzj/tgk'/ / hf]vlxofk'/
k|sf]k k"j{tof/L ;ldltx?n] vf]gk'/ / letl/of ;d'bfonfO{
af9Lsf] hf]lvd lj?4 n8\g ;fd'lxs ?kdf cufl8 a9\g
;d]t cfu|x u/]sf lyP . ;d'bfo kl/rfng tflndaf6 g}
cfkTfsfnLg sf]ifsf] ;ª\sngsf] dxTjsf] af/]df ;xefuLx?
kl/lrt ePsf lyP .
cf_ vf]h tyf p4f/ tflnd M o:tf tflndx? cK7\of/f]
vfnsf] ePklg af9Lsf] ;dodf :yfgLo afl;Gbfsf nflu
pkof]uL x'g] ub{5 . nlntk'/df ePsf] tflndsf ;xefuLx?n]
y|f] Jofu -8f]/L emf]nf_ / nfOkm Hofs]6sf] k|of]u u/]/ 8'ª\ufaf6
s;/L Pp6f JolQmsf] p4f/ ug{ ;lsG5 eGg] af/]df l;s]sf
lyP . lzj/tgk'/ / hf]vlxofk'/ ;d'bfosf dflg;x?n]] 6\o"a
/ sf7sf] kmNofsaf6 c:yfoL 8'ª\uf agfO{ vfBfGg, afnaflnsf,
ue{jtL tyf dlxnf / j[4j[4fnfO{ s;/L p4f/ ug{ ;lsG5
eGg] af/]df hfgsf/L xšfl;n u/]sf lyP . o:tf tflndx?n]
af9Lsf] ;dodf pgLx?sf] hLjg arfpg / dxTjk"0f{
;fdu|Lx?sf] ;'/Iff ug{ ;xof]u k'u]sf] ;d'bfox?n] cg'ej
u/]sf 5g\ .
kl/of]hgfaf6 x\o"uf] sfo{of]hgfdf of]ubfgs}nfnL k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx?
11
tflnsf % ljleGg tflndx?df ;xefuLx?sf] ;ª\Vof
! @ # $ % ^ &k' d k' d k' d k' d k' d k' d k' d
km"njf/L nlntk'/ !* !$ !& !( $ ) ! ! ! ) !@ @# ( &x;'lnof df]xgk'/ !$ !% !% !^ $ ) ! ! ! ) !( !) !) *
lzj/tgk'/ @@ !$ !( !^ $ ) ! ! ! ) @$ !# ( *kj]/f lj;dk'/ !( !# !& !% $ ) ! ! ! ) @! * * &
dgsfk'/ !% !* !! @! $ ) ! ! ! ) !* !$ ( ^/tgk'/ Hf]vlxofk'/ @@ !@ !^ !& $ ) ! ! ! ) !% @# * * s"n !!) *^ (% !)$ @$ ) ^ ^ % ) !)( (! %# $$
Ufflj; ;d'bfo tflnd
>f]t M kl/of]hgf /]s8{ @))&÷)*
!= k|fylds pkrf/, @= k|sf]k hf]lvd Joj:yfkg, #= vf]h tyf p2f/, $= g;{/L Joj:yfkg, %= tf/hfnL ^=;d'bfo kl/rfng,
&= n]vf Joj:yfkg
O_ k|fylds pkrf/ ;DaGwL tflnd M o; lsl;dsf tflndx?af6
l;s]sf] 1fgn] :yfgLojf;Lx? ;fdfGo vfnsf rf]6k6ssf]
pkrf/ ug{ ;Ifd ePsf lyP . nlntk'/sf ;xefuLx?n]
$)÷%) j6f ;fwf/0f 3fOt]x?nfO{ :yfgLo:t/d} pkrf/ u/]sf]
/ 7"nf rf]6k6s nfu]sfx?nfO{ yk pkrf/sf nflu lhNnf
c:ktfndf k7fOPsf] atfpšb5g\ . lzj/tgk'/, la;gk'/ /
dgsfk'/sf dflg;x?n] :yfgLo pk:jf:Yo rf}sLaf6 k|fylds
pkrf/ afs;df hu]8f /fVgsf nflu cfjZos k|fylds
pkrf/sf ;fdu|Lx? k|fKt ug{ ;d]t ;Ifd ePsf 5g\ .
O{_ k|sf]k hf]lvd Joj:yfkg tflnd M kl/of]hgfsf :yfgLo
sd{rf/Lx?n] ;d'bfodf cfwfl/t k|sf]k hf]lvd Joj:yfkg
;DaGwL tflnd lnPkl5 :yfgLo:t/df klg k|sf]k hf]lvd
Joj:yfkg tflndx?sf] cfof]hgf u/]sf lyP . oL tflndx?n]
;d'bfosf] cfGtl/s ;|f]t kl/rfng ;DaGwL wf/0ffdf kl/jt{g
Nofpg pkof]uLl;4 ePsf 5g\ . :yfgLo jfl;Gbfx? clxn]
k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf nflu jfx\o ;xof]usf] k|ltIffdf
b]lvb}gg\ . pgLx?sf] 1fg, wf/0ff / cEof;df kl/jt{g cfPsf]
5 . o;afx]s k|sf]k eujfg l/;fP/ cfpš5 eGg] s'/fdf
ljZjf; ug]{x? klg clxn] af9L k|fs[lts / dfgjLo ultljlwaf6
cfpg] ub{5 eGg] s'/fnfO{ /fd|/L a'‰g yfn]sf 5g\ . dflg;x?
cem}klg k|fs[lts ljklQ, /f]uJofwL / e"tk|]t x6fpg 8f]/jGbL,
x]/]/L / nfjfª\uLh:tf k/Dk/fut sfo{x? ug]{ ub{5g\ . oBlk,
ca pgLx?nfO{ :yfgLo ;|f]tsf] pkof]u tyf ;fd'bflos 1fgdf
cfwfl/t /f]syfdsf lqmofsnfkx?af6 af9Lsf] hf]lvd 36fpg
;lsG5 eGg] s'/fdf ljZjf; ePsf] 5 .
p_ g;{/L Joj:yfkg tflnd M kl/of]hgfn] k|To]s ;d'bfonfO{
g;{/L Joj:yfkg ;DjGwL ;Lk k|bfg ul/ ;d'bfodf g;{/L
:yfkgf ug{ ;xof]u u/]sf] lyof] ;fYf} jfof]–OlGhlgol/ª k|ljlw
ckgfO{ e"–Ifo x'g glbg l56f] a9\g] vfnsf lj?jfx?
nufpg k|f]T;flxt ul/Psf] lyof] . u'ndf]x/, vo/, a};,
clDn;f], afš;, asfOgf], g]lko/, d'h, g/s6, a8x/ /
OlknOlknh:tf lj?jfx? g;{/Ldf pTkfbg u/L gbL lsgf/df
/f]Kg] sfd ePsf] 5 . nlntk'/,df]xgk'/ / la;gk'/n] ;d'bfonfO{
cfjZos lj?jfx? cfkm} pTkfbg u/]sf 5g\ eg] cGo tLg
;d'bfox?n] s]xL lj?jfx? aflx/af6 ;d]t Nofpg' k/]sf]
lyof] . dlgsfk'/n] ;'/lIft dfu{df klg ljleGg hftsf
lj?jf /f]k]sf 5g\ .
dfly pNn]v ul/Psf tflnd afx]s n]vf Joj:yfkg / Uoflag
tf/sf] hfnL a'Gg] tflnd klg kl/of]hgf nfu" ePsf ;d'bfox?df
k|bfg ul/Psf] lyof] . o;af6 ljQLo sf/f]af/ b'?:t ug{ tyf
hfnL a'Gg] ;Lk l;sfpg nfebfos ePsf] 5 . o:tf tflndx?n]
:yfgLo txdf sfdsf] cj;/ k|bfg ug{ ;d]t ;xof]u ldn]sf]
5 .
x/]s tflnd tyf z}lIfs cj;/x?df dlxnf / ;ª\s6fled'v
;d'bfonfO{ a9L k|fyldstf lbg] ul/Psf] 5 . -x]gf]{;\ tflnsf
%_ kl/of]hgfn] tflnd / cled'vLs/0fdf dlxnfx?nfO{ ljz]if
;xefuL u/fpg] /0fgLlt cjnDjg u/]sf] lyof] -vf]h tyf
p4f/ tflnddf afx]s_ / o;/L k|bfg ul/Psf tlndx?n]
w]/} JolQmx? nfeflGjt x'g k'u]sf 5g\ . x/]s tflnddf k|sf]k
k"j{tof/L ;ldlt jf pk;ldltaf6 Pshgf clgjfo{ ?kdf
;xefuL u/fpg] /0fgLlt agfOPsf] 5 . kl/of]hgfn] lgdf{0f
u/]sf ;"rgf, lzIff / ;~rf/sf ;fdfu|Lx?df n}l¨s /
;fš:s[lts ;Dj]bgzLntfnfO{ klg hf]8 lbOPsf] 5 . ;8s
gf6sdf :yfgLo k/Dk/f / ;+:s[ltnfO{ ljz]if dxTj lbOPsf]
5 . o;sf ;fy}, PkmPd /]l8of]sf] k|;f/0fdf klg :yfgLo
efiffsf] k|of]u ug]{ ul/G5 . :yfgLo 1fg, ;Lk tyf cg'ejnfO{
36gf cWoog k|ltj]bgk]ma|'c/L, @))(12
kf]lnAofu eg]{ sfo{df hg;xeflutf
cfb/ ;Ddfg ug]{ kl/kf6Ln] ubf{ kl/of]hgfsf x/]s ultljlwx?df
;d'bfosf] :jfldTj a9]sf] kfOG5 . h;n] ubf{ ;d'bfosf
;b:ox?df ckgTj, ;xeflutf / :jod\ ;]jf ug]{ efjgfsf]
ljsf; ePsf] 5 .
ljBfnosf ultljlwx¿Dffkm{t\ Jojxf/df kl/jt{g
ljBfyL{ / lzIfs kl/jt{gsf ;Djfxs x'g\ eGg] kl/k|]Ifdf
Kfl/of]hgfn] k|sf]k k"j{tof/L tyf k|sf]k hf]lvd Joj:yfkgsf
ljljw ultljlwx? ;~rfng ug{ * j6f ljBfnox? Rfog
u/]sf] 5 . :s"ndf ;~rfng x'g] sfo{qmdx?sf] nIo ljBfnosf
lzIfs / ljBfyL{nfO{ :yfgLo ;|f]t JolQmsf] ?kdf ljsl;t
ug]{ /x]sf] 5 . t;y{ ljBfyL{ Pjd\ lzIfsx?n] k|sf]k hf]lvd
Go"gLs/0f ;DaGwL ;Gb]zx? k|zf/0fnfO{ cfˆgf] ljBfno;Dd
dfq l;ldt g/fvL cGo a[xt If]qdf ;d]t lj:tf/ ug{
;Sg]5g\ .
s_ h'lgo/ /]8qm; ;s{nsf] u7gh'lgo/ /]8qm; ;s{nsf ljBfyL{x?n] ;fyL lzIffsf] d2taf6
k|sf]k ;DjGwL 1fg / ;Lk km}nfpgsf] ;fy} ljBfno txdf
k|sf]k k"j{tof/L of]hgfdfkm{t\ k|sf]ksf] hf]lvdnfO{ sd ug{
cxd e"ldsf v]n]sf 5g\ . o:tf h'lgo/ /]8qm; ;s{n x/]s
:s"ndf u7g ul/Psf] 5 . ljBfyL{x¿4f/f cf̂ gf ;fyL Pjd\
;d'bfodf ;d]t k|sf]ksf sf/0f / c;/ / k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf
pkfox?sf af/]df r]tgf clej[l4 ug{{ ;s'g\ eGgsf nflu klg
h'lgP/ /]8qm; ;s{nsf] u7g ul/Psf] xf] . x/]s h'lgP/ /]8qm;
;s{n lzIfs k|ltlglwsf ?kdf lzIfs gfos / ;xlzIfs
gfossf] dftxtdf ;~rfng ePsf x'G5g\ . ;DalGwt ljBfnosf
lzIfs tyf kl/of]hgfsf sd{rf/Laf6 ;xhLs/0f ul/Psf
cled'vLs/0f tyf tflndx?df ;s{nsf x/]s ljBfyL{x?,
;xefuL ePsf lyP . o;/L ljleGg tflnd tyf cled'vLs/0fdf
ljBfyL{x?nfO{ ;xefuL u/fpgsf] p2]Zo ljBfyL{x?n] k|sf]k
hf]lvd Go"gLs/0f ;DaGwL 1fg ;xh ?kdf km}nfpg ;s"g\
eGg] /x]sf] 5 . k|sf]k hf]lvd Joj:yfkg ;DaGwL
cled'vLs/0fkZrft\ lbk]Gb| pRr dfljsf ljBfyL{x?n] ;k{sf]
6f]sfO{sf] hf]lvdaf6 aRg ;/;kmfO{ cleofg ;~rfng u/]sf
lyP . o:tf tflndx? ljBfyL{ / pgLx?sf cleefjsx?aLr
k|sf]k hf]lvd Go"gLs/s0fsf nflu clek|]l/t ug]{ cf}hf/sf]
?kdf sfd u/]sf] 5 . o;sf ;fy} ljBfyL{x?nfO{ cfÎgf]
;xkf7L tyf kl/jf/hg vf;u/L cfdfx?df k|sf]k hf]lvd
Go"gLs/0f ;DaGwL yk 1fg / ;Lksf] ljsf; ug{ ;xof]u k'Ug]
u/]sf] 5 .
v_ ljBfnosf] lzIfsx?sf nflu k|sf]k hf]lvdJoj:yfkg tflnd:yfgLo ;|f]t JolQmsf] ?kdf kl/rflnt x'g ;s"g eGgsf] nflu
kl/of]hgfn] lzIfsx?nfO{ k|sf]k hf]lvd Joj:yfkg ;DalGw
tflnd k|bfg u/]sf] lyof] . o;/L tflnd k|fKt lzIfsx?af6
k|sf]k hf]lvd Joj:yfkg ;DaGwL hfgsf/L tyf 1fg
ljBfyL{x?;Dd / ljBfyL{x?sf] dfWodaf6 ;d'bfo:t/;Dd
k'¥ofpg ;lsPsf] 5 . pQm tflndkZrft\ kl/of]hgf cGtu{tsf
k|To]s ljBfnodf k|sf]k k"j{tof/L of]hgf ag]sf 5g\ . @)^%
;fn cflZjgdf uPsf] af9Ldf vf;u/L vf]h tyf p4f/
sfo{df lzIfsx?n] lgjf{x u/]sf] e"ldsfnfO{ ;d'bfon] cem;Dd
klg la;]{sf 5}gg\ . lzIfsx?n] ;Defljt vt/f / hf]lvd
36fpg] k|of;df dxTjk"0f{ e"ldsf v]n]sf 5g\ .
o;}u/L kl/of]hgfn] k|sf]k hf]lvd Joj:yfkg ;DaGwL tLg
lbg] tflndsf] ljifoj:t' agfpg ;d]t d2t u/]sf] 5 .
klxn]sf tflndsf ljifoj:t' tyf tflnd ;~rfng ljlwnfO{
s]xL kl/dfh{g u/L ;d'bfon] k|sf]k k"j{tof/L / k|sf]k hf]lvd
>L k|zfGt 7fs'/, cWoIf, h'lgo/ /]8qm; ;s{n, lbk]Gb| pRr dflj x;'lnof
aS; & ljBfyL{x? k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fdf ;xof]u
ub{5g\ eGg] xfdLn] cg'ej u¥of}+ .
kl/of]hgfn] xfdL ljBfyL{n] klg k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fdf dxTjk"0f{ e"ldsfv]Ng ;S5f} eGg] s'/fdf hf]8 lbG5 eGg] xfdLn] slxNo} ;f]r]sf lyPgf}+ .jf:tjdf xfdLn] kl/of]hgfn] ;~rfng u/]sf ljleGg tflnd, cled'vLs/0ftyf ;fgf lzIf0f ;qx?af6 y'k|} 1fg, ;Lk, cg'ej xfšl;n ug{ ;kmn ePsf5f}++ . o;n] xfdLnfO{ k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0f ug{ ;xof]u k'¥ofPsf] 5 . xfd|f]1fg clej[l4sf nflu ;+/If0f lzIff, g;{/L Joj:yfkg ;DjGwL hfgsf/L,lrqsnf, lgjGw, js[Tjsnf k|ltof]lutf h:tf sfo{qmd lgs} dxTjk"0f{ /x]sf5g\ . xfd|f] ljBfnodf k|sf]kaf6 x'g ;Sg] hf]lvd sd ug{ xfdLn] k|sf]kk"j{tof/L of]hgf agfPsf 5f} . h'lgP/ /]8qm; ;s{nsf] ;lqmotfaf6 :s""njl/kl/sf] jftfj/0f ;kmf /fVg w]/} d4t k'u]sf] 5 .
kl/of]hgfaf6 x\o"uf] sfo{of]hgfdf of]ubfgs}nfnL k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx?
13
ljBfyL{sf] nflu k|sf]k k"j{tof/L ;DaGwL cled'vLs/0f
Go"gLs/0f ;DaGwL hfgsf/L ;lhn} a'em\g ;Sg] vfnsf]
tflndsf ljifoj:t' tof/ ul/Psf] 5 . w]/} cEof;, 5nkmn
tyf cGtlqm{ofaf6 tflndnfO{ a9L k|efjsf/L agfpg] k|of;
ePsf] 5 . ;fy} a9L k|fljlws zAbfjnLx? x6fOPsf 5g\ .
u_ :s"n] ljBfyL{x?sf] nflu ;+/If0f lzIffsf] 1fg;+/If0f lzIffsf] 1fgaf6 ljBfyL{nfO{ ;d'bfodf cfwfl/t
jftfj/0f Joj:yfkgsf nflu kxn ug{ Pjd\ ;f] sfo{df
;xefuL x'g d4t ub{5 . ljBfyL{x?nfO{ k|bfg ul/Psf]
;+/If0f lzIff tflnddf vf;u/L k|fs[lts ;|f]t Joj:yfkg,
g;{/L Joj:yfkgsf kmfO{bfx?, ;fd'bflos g;{/Lsf] dxTj
h:tf ljifoj:t'x? ;dfj]z ul/Psf lyP lsgeg] log}
ljifoj:t'x? xfnsf] / eljiosf] k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0f;šu
;DalGwt 5g\ . o; tflndsf] pknlAwsf] ?kdf kl/of]hgf
cGtu{tsf ;d'bfodf af9L lgoGq0fsf nflu ul/Psf] g;{/L
:yfkgf Pjd\ j[If/f]k0f sfo{qmdsf a]nf g;{/Ln] v]Ng ;Sg]
e"ldsfsf] af/]df cfTd;ft ug{ ljBfyL{x? ;Ifd ePsf lyP
. nlntk'/df ljBfyL{x?n] g;{/L Joj:yfkgsf] a]nfdf j[If/f]k0f
ug]{ tyf lj;gk'/df kf]nLAofu eg]{ sfddf Jofks ;xeflutf
/x]sf] lyof] . o:tf lsl;dsf sfdx?df ljBfyL{x?sf] rf;f]nfO{
x]bf{ ljBfyL{x? klg k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf sfddf PslrQ
eP/ nfu]sf 5g\ eGg] k'i6L x'G5 .
3_ ljBfondf k|sf]k k"j{tof/L ;DjGwLcled'vLs/0f cleofgljBfyL{x? dfem k|sf]k k"j{tof/L ;DaGwL r]tgf clej[l4
cleofgx?n] pgLx?df ePsf] k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0f
;DaGwL ljBdfg 1fgnfO{ a9fpg lgs} g} d2t u/]sf] 5 .
cf7j6f :s"ndf k|sf]k, To;sf k|sf/, sf/0f / c;/nfO{ sd
ug{ ;lsg] yk k|of;x?sf] af/]df @ 306fsf] sIff ;~rfng
ug]{ ul/Psf] 5 . :s"nsf lzIfsx?sf] k|ToIf ;xeflutfdf
k|sf]k ;DaGwL xfnsf] kf7\ok':tsnfO{ ;dLIff u/L @ 306fsf]
sIffsf] nflu ljifoj:t' tof/ ul/Psf] 5 . o;df k|sf]k
Joj:yfkg rqmnfO{ ljz]if nlIft ul/Psf] 5 . k|sf]k;DaGwL
sIffx? ;~rfng ubf{ snf, lgjGw, efif0f, v]n, rf6{ /
t:jL/x?sf] Jofks k|of]u ul/g] ePsfn] ljBfyL{x?nfO{
ljifoj:t'af/] a'‰g / l;Sg yk d2t k'u]sf] 5 .
;du|df ;"rgfsf] cfbfg–k|bfg tyf Joj:yfkg Pjd\ tflnd /
lzIffaf6 k|fKt 1fg / ;Lksf] d4tn] x/]s txdf ;'/lIft
/xgsf nflu Ifdtf clej[l4 ug{ dxTjk"0f{ ;xof]u k'u]sf]] 5 .
$=$ k|fyldstf $M hf]lvdsf cfwf/e"tsf/stTj Go"gLs/0f ug]{{]
s_ jfof]–OlGhlgol/· sfo{4f/f ;fgf] txsfGo"gLs/0fsf lqmofsnfkx?kl/of]hgfn] k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf] nflu ljleGg :yfgLo
;|f]t, ;fdu|L, ;Lk, k|ljlw / tf}/tl/sfx? cjnDag u/]sf] 5
. kl/of]hgfsf] k|fyldstf eg]sf] ;d'bfon] ;lhn} ckgfpg]
;fgf] nfutdf ;DkGg ug{ ;lsg] / :yfgLo ;Lk / cg'ejn]
Eofpg ;Sg] k|ljlw leq\ofpg' /x]sf] 5 . kl/of]hgfn] d'VotM
jfof]–OlGhlgol/¨sf sfdx? ;DkGg u/]sf] ePklg s]xL dfqfdf
:k/h:tf ;+/rgfut OlGhlgol/¨ sfo{x? ;d]t ;DkGg ul/Psf]
5 . jfof]–OlGhlgol/¨ k|ljlw cGtu{t sd nfutdf g} ug{
;lsg] afš;sf] sfd ug]{, af]/fdf afn'jf eg]{ / vf]nf lsgf/df
j[If/f]k0f ug]{ sfd kb{5g\ . xfn;Dd gbLlsgf/sf a9L
hf]lvd If]qdf sl/a !#(* dL6/ nfdf] jfof]–OlGhlgol/¨sf]
sfd ;DkGg e};s]sf] 5 . o:tf] jfof]–OlGhlgol/¨ sfo{sf]
lbuf]kgsf nflu tyf gbL lsgf/sf] v]tLof]Uo hldgsf]
;+/If0fsf nflu sl/a @&,#)) ju{ dL6/ If]qdf ljleGg
hftsf $#,))) lj?jf nufOPsf] 5 -x]gf]{;\ tflnsf ^_
o:tf Go"gLs/0fsf sfo{x?n] gbL lsgf/sf v]tLof]Uo hldg,
j:tL tyf :yfgLo k"jf{wf/sf] ;+/If0fdf lgs} ;xof]u k'u]sf]
5 . nlntk'/df #)) dL6/ nfdf] jfof]–OlGhlgol/¨ sfo{jf6
gf} 3/kl/jf/n] sl/j !% ljufxf hldg arfpg ;Ifd ePsf
5g\ . o;}u/L df]xgk'/df o:t} k|ljlwdfkm{t\ @) ljufxf hldg
gbL s6fgjf6 ar]sf] 5 .
36gf cWoog k|ltj]bgk]ma|'c/L, @))(14
;d'bfoåf/f Joj:yfkg ul/Psf] h}ljs k|ljlw sfo{
jfof]–OlGhgLol/¨sf] dxTjaf6 :yfgLo afl;Gbfx?nfO{ cfkm\gf]
;'/Iff / v]tLof]Uo hldgsf] arfj6sf] nflu cfTdan a9]sf]
5 . ;'?df ;d'bfox?nfO{ of] k|ljlwaf/]df vf;} rfv /
ljZjf; lyPg t/ pgLx?nfO{ wgu9Lsf] klZrddf kg]{
>Lnª\sf ufpšdf cWoog e|d0fdf nluPkl5 eg] pgLx?n]
o; k|ljlwsf ;jn kIf / ;kmn k|of;x?sf] af/]df hfGg]
df}sf kfP / o;af6 pgLx?df cfTdjn klg a9\of] .
>Lnª\sf ufpšsf] e|d0fkl5 of] k|ljlwsf] k|of]u u/L v]tLof]Uo
hldgsf] ;fy} ;d'bfonfO{ klg arfpg ;lsG5 eGg]af/]df
:yfgLo afl;GbfnfO{ dfu{bz{g k|fKt ePsf] 5 .
jfof]–OlGhlgol/¨ k|ljlw÷k4ltnfO{ l5d]sL ufpšx?df klg
cg';/0f ul/Psf] 5 . v]tLof]Uo hldg arfpg / gbLt6Lo
hUuf s6fgaf6 hf]ufpg o; k|ljlwsf] k|efjsfl/tf b]v]kl5
nlntk'/ / df]xgk'/ ;d'bfon] o; k4ltsf] cg';/0faf6 !%)
dL6/ gbL lsgf/f arfpg ;Ifd ePsf 5g\ . la;gk'/
Ufflj; ;d'bfo afof]–OlGhlgol/¨-dL6/_ g;{/L -ju{ dL6/_ a]gf{ ;+Vof j[If/f]k0f-ju{dL6/_Kf"mnjf/L nlntk'/ #)) @%) !)))) *)))x;'lnof lzj/tgk'/ !)) !)) ^))) @)))
dxgk'/ #)) !)) ^))) #)))Kfj]/f dgsfk'/ @*) !)) $))) @*))
lj;gk'/ !%) !%) %))) !%))/tgk'/ Hff]vlxofk'/ @^* @&% !@))) !))))
s"n !#(* (&% $#))) @&#))
tflnsf ^ Go"gLs/0fsf] sfo{, ;fd'bflos g;{/L / j[If/f]k0fsf] cj:yf
aS; * v]tL / v]tLof]Uo hdLg arfpg ul/Psf] ;+/If0f
sfo{af6 xfdL v';L 5f} .
>L k|]d axfb'/ rf}w/L, ;+of]hs, k|sf]k k"j{tof/L ;ldlt, nlntk'/
;d'bfon] o; k|ljlwsf] dxÎjaf6 df]xgf gbLnfO{ csf]{ efult/
kmsf{pg ;kmn ePsf 5g\ . la;gk'/ ;d'bfodf sfe|], afšs]
/ alb{ofaf6 ;f] ;d'bfon] k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fdf u/]sf
kxnx?, sf7] :k/sf] k|efjsfl/tf / :yfgLo ;|f]tx?sf]
kl/rfngaf6 s;/L sd vr{ nfUg] jfof]–OlGhlgol/¨ sfo{
ug{ ;lsG5 eGg] af/]df hfGg a'em\g cWoog e|d0fdf ;d]t
cfPsf lyP .
jfof]–OlGhlgol/¨sf] o; k|ljlwaf6 hf]lug ;kmn ePsf]
hUufdf xfn ls;fgx?n] j]df};dL t/sf/L v]tL, v/j'hf,
abfd cflb nufP/ cfkm\gf] j}slNks cfDbfgLnfO{ klg a9fpg
z'? u/]sf 5g\ .
ut jif{;Dd af9L k:g] 8/n] /fd|f];šu gkfs]sf] wfgafnL leq\ofpg xfdL jfWolyof} lsgeg] af9Ln] s'g} klg a]nf afnL gi6 ug{ ;Sg] vt/f lyof] . o;/L/fd|f];šu afnL gkfSb} yGSofpg' kbf{ pAhgL /fd|f] x'"šb}gYof] . ha gbL lsgf/sf];+/If0fsf] sfd ul/of] To;kl5 xfdLnfO{ afnL l5§} leq\ofpg' kg]{ h?/L k/]g .o:tf ;+/If0f sfo{n] ca af9Lsf] hf]lvd w]/} 36]sf] 5 . o:tf k|ljlwx? cem w]/}}If]qdf k'¥ofP/ v]tL / v]tLof]Uo hldgsf] ;+/If0f ug]{ xfd|f] rfxgf 5 .
jS; ( xfdLnfO{ af“;sf] sfdsf] k|efjsfl/tfsf] af/]dfs'g} zª\sf 5}g .
>L dfof/fd rf}w/L, ;+of]hs, k|sf]k k"j{tof/L ;ldlt, df]xgk'/, x;f}lgog—$
jf9L Go"gLs/0fsf] nflu kl/of]hgfn] cufl8 ;f/]sf] afš;sf] k|ljlw af/]df ;'?sflbgdf xfdLnfO{ w]/} zª\sf lyof] . kl/of]hgfsf sd{rf/L;šusf] 5nkmndf klgxfdLn] afš;sf] ;§f tf/hfnLsf] 7f]Ss/ jgfpg w]/} k6s cg'/f]w u/]sf lyof}+ .xfd|f] ufpšdf Pp6f pvfg k|rlnt 5 æcfšwLsf] cufl8 kª\vfsf] s] sfdÆ xfdLnfO{afš;sf] k|ljlwsf] af/]df s'/f p7]kl5 o:t} pvfgsf] ;Demgf eof] . t/ jf:tjdfha xfdLn] afš;sf] 7f]Ss/ jf6 klg gbL lsgf/fsf] hUuf arfpg ;lsG5 eGf]/cfkm}n] b]v]kl5 crDd k¥of}+ . clxn] xfdLx? lhNnf e"–;+/If0f sfof{nosf];xof]udf yk afš;sf] 7Ss/x? dflyNnf] efudf agfpg z'? u/]sf 5f} . caxfdLx? cGo lgsfox?;šu klg jfof]–OlGhlgol/¨sf] k|ljlwnfO{ a9fjf lbgo:t} vfn] ;xof]usf] nflu cg'/f]w ug]{ ;f]r /fv]sf 5f} . lsgeg] of] k|ljlw xfd|f]kx'šrleq / yf]/} k};fn] klg Eofpg] vfnsf] 5 . jfof]–OlGhlgol/¨ sfo{sf]k|efjsfl/tf b]v]/ xfn Uoflag tf/ ;DalGw sfo{df xfdLnfO{ Tolt rf;f] 5}g .
kl/of]hgfaf6 x\o"uf] sfo{of]hgfdf of]ubfgs}nfnL k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx?
15
v_ k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fdf ;d'bfo4f/fJojl:yt 8'ª\ufsf] k|of]uaf9Lsf] ;dodf ;d'bfo4f/f Joj:yfkg ul/Psf] 8'ª\ufn]
;d'bfosf dflg;x?sf] hLjgnfO{ ;'/lIft ug{ w]/} d2t k'u]sf]
5 . kl/of]hgfsf] ;fgf] nfut / ;d'bfosf] k|ToIf of]ubfgdf
^ j6f ;d'bfon] o:tf 8'ª\uf ;~rfng u/]sf 5g\ . gbL
tg]{h:tf ;fdfGo sfo{df dfq k|of]u geP/ o:tf 8'ª\ufx?
af9Lsf] ;dodf ;'/lIft :yfgdf k'Ug ;d]t nfebfos ePsf
5g\ . o;af6 afnaflnsf, j[4, ;'Ts]/L, ule{0fL / :tgkfg
u/fpg] dlxnfx?nfO{ yk ;'/Iffsf] cg"e"lt x'g'sf ;fy} ;d'bfosf]
dxTjk"0f{ ;fdfgx? klg ;'/lIft ePsf] 5 . lzj/tgk'/
;d'bfosf] ljrf/df o:tf] 8'̈ fsf] Joj:yf gePsf] eP v'Nnf
ufpšsf] !)÷!@ hgf JolQmnfO{ af9Lsf] ;dodf arfpg
;lsg] s'g} cfwf/ g} x'g] lyPg . o:tf] 8'ª\ufsf] ;xof]u
kfpg'k"j{ lzj/tgk'/ ;d'bfon] j:t' efpnfO{ vfgf lbg]
sf7sf] efš8f]nfO{ 8'̈ fsf] ?kdf k|of]u ug]{ ub{y] h'g s'g}klg
;do klN6g ;SbYof] / w]/} 3ghgsf] Iflt x'g ;SYof] .
af9Laf6 5f]6sL kflnofsf] cfˆgf] 8'ª\uf 8'a]kl5 ljzgk'/
;d'bfon] pQm ;d'bfonfO{ ;'/lIft :yfgtkm{ k'¥ofpg cfˆgf]
8'ª\ufsf] ;xfotfaf6 d2t u/]sf] lyof] . nlntk'/ / la;gk'/
;d'bfosf] egfOdf pgLx?n] s]xL k|x/Lx?nfO{ ;d]t ;'/lIft
7fpšdf n}hfg d2t u/]sf lyP .
u_ af9Lsf] ;dodf ;fd'bflos cf>o:yn Pp6flzlj/sf] ?kdf k|of]uaf9L / 8'jfgsf] ;dodf 8/ qf; sd ug{ ;fd'bflos
cf>o:ynsf] dxÎjk"0f{ e"ldsf x'G5 . To;}n] df]xgk'/ /
lzj/tgk'/ ;d'bfon] ;fd'bflos cf>o:yn lgdf{0f u/]sf
5g\ . yk ;'/Iffsf] b[li6sf]0faf6 o:tf cf>o:ynx? ;'/lIft
af6f]sf] d2taf6 ;d'bfo;šu hf]l8Psf 5g\ . ut jif{ af9Laf6
;d'bfoåf/f Joj:yfkg ul/g] 8'ª\ufsf] tof/L x'šb}
!% 3/ kl/jf/ & lbg;Dd lj:yflkt ePsf] a]nf df]xgk'/
;d'bfonfO{ ;'/lIft cf>o:ynsf] dxTjsf] af/]df cg'e"lt
ePsf] lyof] .
3_ ;'/lIft af6f]sf] lgdf{0fd'Vo vt/fsf] ;fdgf ug'{ cufl8 ;'/lIft :yfg;Dd k'Ug
;'/lIft af6f]sf] dxTjk"0f{ e"ldsf x'g] ub{5 . o:tf af6fx?sf]
lgdf{0fdf kl/of]hgfn] ;d'bfonfO{ ;xhLs/0f u/]sf] 5 .
sfdsf] nflu Hofnf sfo{qmd cGtu{t xfn;Dd $=@ ls=dL=
af6f] -!=& ls=dL nlntk'/ / !=% ls=dL hf]lvofk'/_ lgdf{0f
ul/;lsPsf] 5 . laut %) jif{sf] af9Lsf] prfO{nfO{ ;dLIff
u/L o:tf af6fx?sf] prfO{ sfod ul/Psf] 5 . lzj/tgk'/
;d'bfon] ef/tLo e"–efuaf6 au]/ cfpg] kfgLnfO{ ;d]t
/f]syfd ug]{ lx;fjn] cUnf] af6f] agfPsf 5g\ .
ª_ cUnf gNsfx?sf] lgdf{0faf9L / 8'jfgsf] ;dodf ;'/lIft kfgL kfpg / kfgLhGo
;?jf /f]ux?sf] k|sf]k sd ug{ o:tf cUnf gNsf cToGt}
nfebfos x'Gf] ub{5 . kl/of]hgfsf] ;xof]udf % j6f ;d'bfodf
o:tf wf/fx? agfOPsf] 5 . @)^% ;fn cflZjgsf] af9Laf6
nlntk'/ / df]xgk'/ ;d'bfo k"/} 8'afgdf k/]sf] lyof] t/ o:tf
cUnf gNsfsf] lgdf{0f ul/Psf]n] af9L / 8'afgsf] ;dodf klg
;'/lIft af6f]sf] k"j{cEof; sfo{df hg;xeflutf
aS; !) ;'/lIft j;f]jf;sf lglDt a;fO;/fO{ ug]{ xfd|f] ;f]rdf
sdL cfPsf] 5 .
>LdtL h'dfgL b]jL rf}w/L, dnefG;f, lzj/tgk'/, x;'lnof—%
aif}{lkR5] cfpg] af9Lsf] sf/0faf6 cfqmfGt eP/ xfdLn] x;'lnof–# sf] sdnkf]v/Lsf]klZrddf kg]{ vfnL efudf ;a} ufpš g} a;fO;/fO{ ug]{ ;f]rdf lyof}+ . o;sf] nfluuflj;sf s]xL kbflwsf/Lx?;šu klg xfd|f] 5nkmn rn]sf] lyof] . hj kl/of]hgfxfd|f] ufpšdf z'? eof], xfdLn] s;/L a9L 8'afg x'G5 / s] u/]sf] v08df af9Laf6aRg ;lsG5 eGg] af/]df yfxf kfof}+ . xfdLn] ;''/lIft cf>o:yn / ;'/lIft af6f]sf]dxTjsf] af/]df a'‰of}+ . ;fgf, :yfgLo 1fg ;Lk k|of]u u/]/ x'g] k|ljlwsf] ;xfotfaf6af9Laf6 aRg ;lsG5 eGg] s'/fdf clxn] xfdLdf cfTdljZjf; a9]sf] 5 . To;sf/0fn]xfdLn] k"/} ufpš a;fO;/fO{ ug{] k'/fgf] ;f]rdf kl/jt{g u/]sf 5f}+ . ca :yfoL 3/agfP/ oxL ufpšdf a:g ;lsG5 eGg] cfTdan a9]/ cfPsf] 5 .
36gf cWoog k|ltj]bgk]ma|'c/L, @))(16
cUnf] u/L agfOPsf] gNsf
:yfgLojf;LnfO{ ;'/lIft kfgL kfpg ufx|f] ePg . Tolta]nf
;a} JolQmut gNsfx? Aff9Lsf] 8'jfgdf k/]sf lyP . Tolta]nf
Pp6} ePklg cUnf] gNsf ;d'bfodf x'g'kbf]{ /x]5 eGg] af/]df
/ o;sf] dxTjsf] ljifodf ;d'bfon] /fd|/L a'em]sf lyP .
;d'bfox?n] o:tf yk gNsfx? Afgfpg ;xof]usf nflu
uflj; / cGo lgsfox?nfO{ cg'/f]w ug{ z'? u/]sf 5g\ .
lgisif{df, ;fgf :t/sf Go"gLs/0f sfo{, ;d'bfodf cfwfl/t
8'ª\uf Joj:yfkg, ;'/lIft cf>o:yn tyf af6f] lgdf{0f / cUnf
gNsfsf] d2taf6 ;d'bfosf] hf]lvd a9fpg e"ldsf v]Ng]
cGtlg{lxt sf/s tTjx?nfO{ sd ug{ lgs} d2t k'u]sf] 5 .
$=% k|fyldstf %M ;a} txdf k|sf]ksf]k|efjsf/L /f]syfdsf nflu ;zQm k"j{tof/L
s_ :yfgLo k|sf]k Joj:yfkgsf] nflu gLlt,k|fljlws tyf ;+:yfut Ifdtfsf] ;jnLs/0f:yfgLo, If]qLo tyf /fli6«o:t/df ljleGg tflnd, uf]i7L,
sfo{zfnf a}7sx?df pkl:yt eP/ kl/of]hgfn] :yfgLo
k|sf]k Joj:yfkgsf] nflu gLlt, k|fljlws tyf ;+:yfut
IfdtfnfO{ dha't ug{ d2t k'¥ofPsf] 5 . ;d'bfosf
dflg;x?aLr cg'ejsf] cfbfg–k|bfgx?af6 klg y'k|} s'/fx?
l;Sg] jftfj/0f ldn]sf] 5 . :yfgLo txsf o:tf tflnd,
uf]i7Lx?n] afx\o ;|f]tsf] kl/rfng / Joj:yfkg ug{ tyf
kl/of]hgfsf ;kmntd\ cEof;x?nfO{ lbuf] ?kdf lg/Gt/tf
lbg yk d2t k'u]sf] 5 . jfof]–OlGhlgol/¨sf] ;kmntd\
k|of;af6 pTk|]l/t eP/ lhNnf hn pTkGg sfof{non] nlntk'/
/ lj;gk'/ ;d'bfodf af";sf 7f]Ss/x? agfpg ?= %),)))
-$() o'/f]_ k|bfg u/]sf] 5 . o;}u/L ;f]xL sfdsf] nflu
lhNnf e"–;+/If0f sfof{non] ?= &),))) -^*^ o'/f]_ ;xof]u
u/]sf] 5 . o; sfof{noaf6 j[Iff/f]k0fsf] nflu a]gf{ klg
;xof]u ePsf] 5 . jfof]–OlGhlgol/¨sf] k4ltnfO{ kl/of]hgf
;d'bfosf jfl;Gbfn] cfTd;ft u/sf 5g\ . lhNnf e"–;+/If0f
sfof{non] tflndsf ;xefuLx?nfO{ ;f] ;d'bfoaf6
k|ljlwsf]af/]df a'‰g ;d]t k7fpg] u/]sf] 5 .
v_ 5nkmn cGtlqm{of, ;"rgfsf] cfbfg–k|bfg tyf;dGjodf ;xof]ukl/of]hgfn] 5nkmn, cGtlqm{of, ;"rgfsf] cfbfg–k|bfg tyf
;dGjosf] nflu x/;Dej k|of;x? hf/L /fv]sf] 5 . o;sf]
kmn:j?k s]o/ g]kfn;šu ldn]/ d;L{ sf]/n] ;+o'Qm ?kdf
of]hgf ;+rfng ;ldlt agfPsf] 5 . ;f] ;ldltdf g]kfn
/]8qm; ;f];fO6L ;+of]hs /xg] u/L lhlj;, hn pTkGg k|sf]k
lgoGq0f l8lehg sfof{no, a];, ;fdflhs ljsf;sf] nflu
;r]t ;dfh, g]kfn kqsf/ dxf;+3 nufotsf lgsfox?
;b:osf] ?kdf /x]sf 5g\ . o; ;ldltsf] ;xof]uaf6 k|fljlws
;xof]]u, ;|f]t / cg'ejsf] cfbfgk|bfg / tTsfn} s]xL ug{
k/]df /fd|f] jftfj/0f agfpg yk d2t k'u]sf] 5 . :yfgLo
;fem]bf/ / ejg lgdf{0f ljefu;šusf] ;xsfo{df d;L{ sf]/
g]kfn / s]o/ g]kfnn] ;+o'Qm ?kdf e"sDk lbj; dgfPsf
lyP . ;"rgf ;fdfu|L agfpg] sfddf ;d]t d;L{ sf]/ / s]o/
g]kfnaLr k|ToIf ;Djfb / cGt{lqmof ePsf] lyof] . vf]h tyf
p4f/ tflndsf] bf}/fg ;}lgs tyf k|x/L k|zf;g;+u k|ToIf
;dGjo ul/Psf] 5 . pgLx?sf] cg'ej tyf l;sfOx?n]
tflndnfO{ k|efjsf/L agfpg d2t ldn]sf] lyof] . 8sdL{
tflnd ;+rfng ubf{ klg a]nfotL ;xof]u lgof]usf] ;fd'bflos
;xof]u sfo{qmd;šu k|ToIf ;dGjo ul/Psf] lyof] .
k"j{;"rgf k|0ffnLsf /fd|f cEof;x? tyf To;sf kmfObfx?sf
af/]df Kfl/of]hgf cGtu{tsf jf jflx/sf cGo ;d'bfonfO{
aS; !! xfdLn] :yfgLo 1fg / k4ltnfO{ ;Ddfg ug'{kb{5 .
d]/f] ljrf/df :yfgLo k|ljlw 1fg / ;Lkdf cfwfl/t sd nfut / afš; :yfgLo 7fpšdfk|ofKt kfpg] ePsf]n] klg jfof]–OlGhlgol/¨sf] k|efjsfl/tfsf] af/]df ;d'bfonfO{s]xL klg zª\sf 5}g . ;d'bfosf] o; k|ljlwk|ltsf] rfv b]v]/ xfdLn] kl/of]hgfcGt{utsf ;d'bfox?nfO{ o:t} k|ljlw cGo :yfgdf klg cg';/0f ug{ yk?= &),))) lbg ah]6df 5'§fPsf 5f}+ . kl/of]hgf If]qdf o; k|ljlwsf] ;kmntfn] ubf{xfdLnfO{ oxL k|ljlw cGo uflj;x?df n}hfg xf};nf k|bfg u/]sf] 5 . jf:tjdf:yfgLo 1fg / k4ltdf cfwfl/t gofš k|ljlw n}hfg ;s]sf] v08df ;d'bfon]To;nfO{ Jofks ?kdf cg';/0f ub{5g\ .>L gef]gf/fo0f ld>, k|d'v, lhNnf e"–;+/If0f sfof{no
kl/of]hgfaf6 x\o"uf] sfo{of]hgfdf of]ubfgs}nfnL k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx?
17
hfgsf/L u/fpg jiff{ tyf af9L;DaGwL ;"rgfx? Hfn
tyf df};d lj1fg ljefu;šusf] ;dGjodf :yfgLo PkmPd
/]l8of]dfkm{t\ k|;f/0f ug]{ ul/Psf] 5 . k"j{;"rgf k|0ffnLsf
nflu ;d'bfon] ckgfpšb} cfPsf] /fd|f cEof;x?af6 l;Sg
k|flS6sn PS;g, 8]lg; /]8qm; / s]o/ g]kfnn] kl/of]hgf
If]qdf cWoog e|d0f klg ul/;s]sf] 5 . e|d0fsf] a]nf
;d'bfoaf6 s;/L sd nfutsf k|ljlwaf6 klg pj{/
hldg, 3/kl/jf/, ufpš arfpg ;lsG5 eGg]af/]df k|ToIf
hfgsf/L k|fKt ePsf] lyof] . ;fy}, tflndx?, k"j{tof/L
ultljlwx?, ;'/lIft :yfg;Dd k'Ug] of]hgf, k"j{;"rgf
k |0ffnLsf cEof;x?n] s;/L hLjg arfpg /
hLljsf]kfh{gdf ;'wf/ Nofpg k|efjsf/L e"ldsf v]Nb5g\
eGg] af/]df cjnf]sg e|d0fsf cj;/df ;d'bfon] 6f]nLnfO{
hfgsf/L u/fPsf lyP . dfgjLo ;xof]u ;dGjo ug]{
/fi6«;ª\3Lo lgof]un] klg ;d'bfodf cfwfl/t k"j{tof/L
lqmofsnfkx? / k"j{;"rgf k|0ffnLx?sf] af/]df Jofks
k|rf/k|;f/ ug{ ;lsg] s'/f pNn]v u/]sf] 5 .
o; k|sf/sf ;~hfn, ;dGjo / ;xsfo{n] kl/of]hgf If]qsf
;d'bfonfO{ k|efjsf/L 9ª\uaf6 k"j{;"rgf k|0ffnLsf] k|of]u
ug{, k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0f ug{ tyf k|sf]ksf a]nfdf plrt
/fxt / ;xof]u ug{ cem yk an k|bfg u/]sf] 5 .
u_ k|sf]k k"j{tof/Lsf cEof;x?sf] lgoldt k|j4{g ug{]kl/of]hgfåf/f ;d'bfonfO{ pgLx?sf] Ifdtf a9fpg k|sf]k
k"j{tof/Lsf cEof;x?sf] lgoldt k|of]u ug]{ s'/fdf ;xof]u
ul//x]sf 5g\ . j}slNks sf]ifsf] Joj:yf u/]/ af9Laf6
k|efljt ;d'bfosf] nflu cfkTfsfnLg / k'g{lgdf{0f;šu
;DalGwt ;xof]u k|bfg ul/Psf] 5 . @)^% ;fn cflZjgdf
cfPsf] ljgf;sf/L af9Ln] Jofks ?kdf Iflt ug'{sf] ;fy}
cGgkft / v]taf/Ldf 5g]{ lap;d]t aufP/ gi6 u/]kl5
kl/of]hgfn] o:tf] j}slNks sf]ifsf] cjwf/0ff cufl8 NofPsf]
lyof] . of] Joj:yfaf6 vf;u/L sd cfo ePsf
3/kl/jf/nfO{ af9Lsf] c;/ sd ug{ klg lgs} g} /fxt
k'u]sf] 5 .
o;/L :yfgLo ?kdf k|sf]k Joj:yfkgsf] nflu gLlt,
k|fljlws tyf ;+:yfut IfdtfnfO{ dha't agfO{ 5nkmn,
cGtlqm{of, hfgsf/L cfbfg–k|bfg tyf ;xsfo{ / k|sf]k
k"j{tof/Lsf cEof;x?sf] lgoldt k|of]uaf6 kl/of]hgfn]
k|sf]k k"j{tof/L / k|efjsf/L cGtlq{mofdf /fd|f] of]ubfg
ug{ ;Ifd ePsf] b]lvG5 .
>L nf]sgfy /]UdL, lhNnf k|fljlws sfof{no, s}nfnL
aS; !@ k"j{;"rgf k|0ffnLsf] lg/Gt/tfsf] ;'lglZrttfsf
nflu ;+:yfut ;+/rgfsf] dxTjof] kl/of]hgf ;dflKt x'g' cl3 g} xfdLn] :yfgLo txdf k"j{;"rgf k|0ffnLsf/fd|f cEof;x?nfO{ l5d]sL ufpšdf klg cg'';/0f ug{sf] nflu e/kbf]{ ;+:yfut;+/rgf agfpg' cfjZos 5 . sf]if v8f u/]/ / pko'Qm ;+:yfut ;+/rgfdfkm{tklg k"j{;"rgf k|0ffnLsf /fd|f cEof;x?nfO{ lg/Gt/tf lbg ;lsG5 . lsgeg]To:tf /fd|f cEof;x?af6 dfq gbL lsgf/df a:g] JolQm / ltgsf] ;DklQarfpg ;lsG5 . k"/} gbL lsgf/df jfof]–OlGhlgol/¨ ug{ ;Dej klg 5}g .t;y{ k"j{;"rgf k|0ffnLsf] :yfkgf ug'{ cfjZos 5 .
lhNnf:t/Lo ;/f]sf/fnf;+usf] a}7s
36gf cWoog k|ltj]bgk]ma|'c/L, @))(18
%=! /0fgLlts of]hgf !M lbuf] ljsf; gLlttyf of]hgfdf k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fnfO{PsLs[t ug]{ .
;d'bfodf cfwfl/t ;+:yfx?nfO{ k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf
ultljlwx? ;~rfng ug{ ;jn / ;Ifd agfpg], 1fgsf]
Joj:yfkg;DaGwL k|0ffnLsf] ljsf; ug]{ tyf ljQLo kf/blz{tf
sfod ug]{ sfo{x? Pjd\ ;+:yfut ?kdf ;'zf;g sfod
ug{]h:tf s'/fx? kl/of]hgfsf d'Vo ;/f]sf/sf ljifox? x'g\
. ;d'bfo:t/df agfOPsf k|sf]k k"j{tof/L of]hgfnfO{ uflj;
/ lhlj;sf sfo{qmdx?df ;dGjo ul/g] ePsf]n] ;fd'bflos
of]hgf sfof{Gjog ug{ cfjZos cfly{s ;|f]tsf] Joj:yf ug{
ufx|f] x'g] 5}g . o;/L :yfgLo txsf k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf
kxnx? /fli6«o :t/df lbuf] ljsf; gLlt tyf of]hgf;šu
PsLs[t x'g] cj:yf 5 . o;af6 sfo{of]hgfsf] /0fgLlts
nIo ! nfO{ of]ubfg ug{ kl/of]hgf ;kmn ePsf] 5 .
%=@ /0fgLlts nIo @ M k|sf]ksf] ;fdgf ug]{ Ifdtfclej[l4sf] nflu /fli6«o tyf ;fd'bflos tx;Dd;+:yfut ;+/rgfdf ;3fp k'¥ofpg] .
Kfl/of]hgf If]qsf ;d'bfosf] k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx?
;DaGwL xfnsf] Ifdtf tyf 1fgnfO{ ;dLIff ub}{ cem k|efjsf/L
?kdf 1fgsf] Joj:yfkg ug{ Ifdtf clej[l4 ug]{ sfddf
hf]8 lbOPsf]] 5 . ;d'bfodf hf]lvd kQf nufpg, hf]lvdsf]
;dLIff ug{, vt/fsf] cg'udg ug{ / k"j{;"rgf k|0ffnLsf
/fd|f cEof;x?nfO{ k|rf/ k|;f/ ug{ ;d'bfosf] 1fg / Ifdtf
b'a} a9fpg kl/of]hgfn] ;xof]u hf/L /fv]sf] 5 . ;"rgf
;fdu|Lsf] k|of]u, cWoog e|d0f, ;8s gf6s, lel8of] k|b{zg
/ k"j{;"rgf k|0ffnLsf cEof;x?n] ;d'bfosf] 1fg, ;Lk /
cg'ejnfO{ cem kl/is[t ug]{ tyf cfTdan a9fpg ;xof]u
ePsf] 5 . k|sf]k k"j{tof/L tyf k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf]
nflu hgr]tgfd"ns sfo{qmdx? / :s"nsf sfo{qmdx?n] yk
e"ldsf v]n]sf] 5 . o:tf ultljlwx?af6 :yfgLo ;+:yfx?
vf;u/L k|sf]k k"j{tof/L ;ldltx?, pk;ldltx?, Ufflj;:t/Lo
k|sf]k Joj:yfkg ;ldltx? / h'glo/ /]8qm; ;s{nsf] Ifdtf
a9fpg klg yk d2t k'u]sf] 5 . jfof]–OlGHflgol/¨ k|ljlwsf
;fgf :t/sf Go"gLs/0fsf sfo{, g;{/L Joj:yfkgsf
ultljlwx?af6 jftfj/0fLo tyf k|fs[lts ;|f]t Joj:yfkg ug{
tyf e"–pkof]u of]hgf agfpg k|ToIf ;xof]u ldn]sf] 5 .
;fd'bflos 8'ª\uf , ;'/lIft 3/ tyf ;'/lIft af6f]sf] Joj:yfaf6
;d'bfosf] k|sf]k;šu n8\g ;Sg] Ifdtfsf] ljsf; ePsf] 5 .
oL ;Dk"0f{ ultljlwx?n] xo"uf] sfo{of]hgfsf] bf];|f] nIonfO{
k|ToIf ?kdf of]ubfg k'¥ofPsf] 5 .
%=# /0fgLlts nIo #M k|efljt ;d'bfosf];xof]usf] nflu cfktsfnLg k"j{tof/L, p4f/,/fxt tyf k'g:yf{kgfsf] k|Tofe"lt lbg hf]lvdGo"gLs/0fsf cEof;x?nfO{ cfTd;ft ug]{ .
kl/of]hgfn] gLlt, k|fljlws tyf ;+:yfut Ifdtf tyf :yfgLo
k|sf]k Joj:yfkg ug{ /fli6«o :t/sf tflnd, uf]i7L tyf
;]ldgf/x?sf] d4taf6 1fg tyf cg'ejsf] cfbfg–k|bfgdfkm{t\
;xof]u u/]sf] 5 . :yfgLo txdf ul/Psf o:tf lsl;dsf
5nkmn / ;dGjon] kl/of]hgfaf6 ;~rflnt ultljlwx?sf]
lgoldt sfof{Gjogsf] nflu :yfgLo:t/df jfx\o ;|f]t h'6fpg
/ kl/rfng ug{ ;xof]uL ePsf] 5 . cGtlqm{of a}7s cfof]hgf
ug]{, ;"rgfsf] cfbfg–k|bfg tyf ;dGjo ug{ ;xhLs/0f ug]{
h:tf ultljlwx?af6 ;d'bfonfO{ k|fljlws ;xof]u ug{,
;|f]tsf] k|efjsf/L 9ª\uaf6 ;|f]tsf] afš8kmfš8 ug{ / ug'{kg]{
sfo{ tTsfn} sfof{Gjog ug{ yk d2t k'Ug] u/]sf] 5 .
;~hfn, ;dGjo / ;xsfo{af6 kl/of]hgf If]qsf ;d'bfonfO{
k|efjsf/L k"j{;"rgf k|0ffnLsf] k|of]u ug{, k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0f
tyf k|sf]ksf] a]nfdf /fxt / ;xof]u ug{ cem yk an k|fKt
ePsf] 5 . kl/of]hgfn] ;d'bfonfO{ k|sf]k k"j{tof/Lsf
cEof;dfkm{t\ pgLx?sf] Ifdtf a9fpg lg/Gt/ ;xof]u u/]sf]
5 . vfB tyf u}/vfB ;fdu|Lx?sf] ljt/0faf6 k|sf]ksf] a]nf
tTsfn} /fxt / ;xof]u pknAw u/fpg ;Dej EfPsf]n]
/0fgLlts nIo # k"/f ug{ of]ubfg k'¥ofPsf] 5 .
x\o"uf] sfo{of]hgfsf] /0fgLlts nIo k|fKtug{ kl/of]hgfn] k'¥ofPsf] of]ubfg
%=
kl/of]hgfaf6 x\o"uf] sfo{of]hgfdf of]ubfgs}nfnL k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0fsf kxnx?
19
jfnjflnsf4f/f ;~rf/ ;fdfu|Lsf] cjnf]sg ub}{
36gf cWoog k|ltj]bgk]ma|'c/L, @))(20
d;L{ sf]/ g]kfn
kf]=j= g+= @$#&$
;fg]kf rf]s, nlntk'/, g]kfn .
6]lnkmf]g M (&& ! %%% %%#@
km\ofS; M (&& ! %%% $#&)
email: [email protected]
d;L{ sf]/sf] o'/f]k]nL d'Vofno
$) ;]Og];, O8gju{ # Pr ( ! Pgh], a]nfot
6]lnkmf]g M $$-)_!#! ^^@ %!^)
km\ofS; M $$-)_!#! ^^@ ^^$*
www.mercycorps.org
9 7 8 9 9 3 7 2 1 3 6 1 5
ISBN 993721361-4
l8k]sf], o'/f]knL cfof]usf] dfgjLo ;xof]u ljefu -ljZjsf]
Psdfq ;a}eGbf 7"nf] dfgjLo bftf_ cGtu{tsf] k|sf]k
k"j{tof/L sfo{qmd xf] . o; sfo{qmd cGtu{t vf;u/L
gd"gf kl/of]hgfnfO{ ;xof]u ug]{ ul/Psf] 5 . ;fwf/0f,
sd nfutsf] / vf;u/L ;d'bfodf ;~rfng x'g]
kl/of]hgfx? o;sf] k|fyldstfdf kb{5g\ . o;df k|sf]ksf]
IfltnfO{ sd ug]{, k|sf]ksf] c;/ k/]sf] ;d'bfosf] Ifdtf
k"j{ cj:yfdf Nofpg] / hLjgsf] ;'/Iff ug]{ kl/of]hgfx?nfO{
dxÎjsf ;fy x]g]{ ul/G5 .
d;L{ sf]/ Ps cGt/fli6«o u}/;/sf/L, dfgjLo /fxt k|bfg
ug]{ ljsf;d'vL ;+:yf xf] . o;sf] d'Vo sfof{no cd]l/sf
/ a]nfotdf /x]sf] 5 . o;n] vf;u/L ?kfGt/0fsf] qmddf
/x]sf b]zx?nfO{ d2t ub{5 . d;L{ sf]/n] b'MvL, ul/aL /
lyrf]ldrf]df kfl/Psf ju{nfO{ ;'/lIft / Gofok"0f{ ;d'bfo
lgdf{0fdf ;xof]u ub{5 . o;sf] k|d'v sfo{ eg]sf]
cfktsfnLg /fxt k'¥ofpg', cfly{s ljsf; ug'{ / gful/s
;dfhsf] ;Dj4{g ug'{ /x]sf] 5 . d;L{ sf]/ g]kfnsf] k|d'v
nIo eg]sf] kL8fdf k/]sf] ;d'bfosf] IfdtfnfO{ k"j{
cj:yfdf Nofpg], cfly{s cj;/x?sf] lj:tf/ ug]{ tyf
;fdflhs ;dfj]zL cEof;x?nfO{ a9fjf lb+b} ul/aL lgjf/0f
ug'{ /x]sf] 5 .