+ All Categories
Home > Documents > KupangMalayBible · laki-bini, ma tau-tau te, Maria su dudu parú dari Tuhan Allah pung Roh yang...

KupangMalayBible · laki-bini, ma tau-tau te, Maria su dudu parú dari Tuhan Allah pung Roh yang...

Date post: 26-Oct-2019
Category:
Upload: others
View: 24 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
462
Transcript
  • iiKupang Malay Bible

    The New Testament in Kupang Malay of West Timor, IndonesiaPerjanjian Baru dalam bahasa Kupang Melayu

    copyright © 2007 Unit Bahasa dan BudayaLanguage: Kupang MalayTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsContributor: Chuck GrimesThis translation is made available to you under the terms of the Creative Commons Attribution-NoDerivatives license 4.0.You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:

    You include the above copyright and source information.You do not make any derivative works that change any of the actual words or punctuation of the

    Scriptures.Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with thoseScriptures and documents. For other uses, please contact the respective copyright owners.2014-12-09PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 12 Dec 2019 from source files dated 22 Nov 201931bebd9e-5b05-5c6f-8d77-a8baf218a06a

    http://https://www.facebook.com/unitbahasadanbudaya/http://www.ethnologue.org/language/mknhttp://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/

  • Contents

    Mateos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Markus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59Lukas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95Yohanis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153Kis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196Roma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2561 Korintus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2842 Korintus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309Galatia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325Efesus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333Filipi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341Kolose . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3471 Tesalonika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3532 Tesalonika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3581 Timotius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3612 Timotius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368Titus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373Filemon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376Ibrani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378Yakobis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3991 Petrus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4062 Petrus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4141 Yohanis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4192 Yohanis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4253 Yohanis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426Yudas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427Dunya Model Baru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430

    iii

  • Mateos 1:1-2 1 Mateos 1:21

    Tuhan Yesus pung Carita BaeikoMateos

    Tuhan Yesus pung daftar nene-moyang(Lukas 3:23-38)

    1-2 Ini buku carita soꞌal Yesus Kristus, ituOrang yang Tuhan Allah su janji memangdari dolu komau kirim datang. Dia tu, rajaDaud pung turunan deng baꞌi Abrahampung turunan.

    Mulai dari baꞌi Abraham sampe rajaDaud ada 14 turunan. Dia pung daftarnene-moyang dong, bagini:Abraham barana sang Isak,Isak barana sang Yakob,Yakob barana sang Yahuda deng dia pung

    adi-kaka dong,3 Yahuda barana sang Peres deng Sera

    (dong pung mama, nama Tamar),Peres barana sang Herson,Herson barana sang Ram,4 Ram barana sang Aminadab,Aminadab barana sang Nahason,Nahason barana sang Salmon,5 Salmon barana sang Boas (dia pung

    mama, nama Rahab),Boas barana sang Obet (dia pung mama,

    nama Rut),Obet barana sang Isai,6 Isai barana sang Daud.

    7-11 Dari Daud sampe itu waktu yangbangsa Israꞌel kaná buang pi Babel, ada 14turunan lai, andia:Daud barana sang Soleman (dia pung

    mama tu, dolu Uria pung bini).Soleman barana sang Rehabeam,Rehabeam barana sang Abia,Abia barana sang Asaf,*Asaf barana sang Yosafat,Yosafat barana sang Yoram,Yoram barana sang Usia,Usia barana sang Yotam,Yotam barana sang Ahas,Ahas barana sang Heskia,Heskia barana sang Manase,Manase barana sang Amos,†

    Amos barana sang Yosias,Yosias barana sang Yekonya deng dia pung

    adi dongwaktu dong kaná buangpiBabel.✡

    12-16 Waktu dong kaná buang pi Babelsampe di Yesus, ada 14 turunan lai, andia:Yekonya barana sang Saltiel,Saltiel barana sang Serubabel,Serubabel barana sang Abihut,Abihut barana sang Elyakim,Elyakim barana sang Asor,Asor barana sang Sadok,Sadok barana sang Akim,Akim barana sang Eliut,Eliut barana sang Eliasar,Eliasar barana sang Matan,Matan barana sang Yakob,ais Yakob barana sang Yusuf.

    Yusuf tu, kawin deng Maria. Maria tu,yang barana sang Yesus Kristus.

    17 Jadi mulai dari Abraham sampe Daudada 14 turunan; dari Daud sampe dongkaná buang pi Babel ada 14 turunan; dengdari waktu kaná buang pi Babel sampebarana sang Kristus, ada 14 turunan.

    Maria barana sang Tuhan Yesus(Lukas 2:1-7)

    18 Maria barana sang Yesus tu, dia pungcarita bagini:

    Maria su batunangan deng Yusuf. Dongdua balóm parná tidor bakumpul sama kelaki-bini, ma tau-tau te, Maria su duduparú dari Tuhan Allah pung Roh yangBarisi.✡ 19 Waktu Yusuf dapa tau bagituju, dia mau bekin putus dong dua punghubungan. Ma dia sonde mau bekin malusang Maria di muka orang banya, tagal diapung hati barisi. Andia ko dia mau bekinputus deng diam-diam sa.

    20 Ais, waktu diamasi bapikir pi-datang,satu malam ju, dia mimpi. Dalam itumimpi, dia dapa lia Tuhan Allah pung anabua dari sorga datang kasi tau sang diabilang, “We, Yusuf! Lu ni, raja Daud pungturunan. Lu jang ragu kawin ame sangMaria. Te itu Ana yang ada dalam dia pungparú tu, itu Tuhan pung Roh yang bekin.21 Nanti Maria barana satu ana laki-laki.Ais lu musti kasi nama sang dia, Yesus, teDia yang nanti kasi salamat sang Tuhan

    * 1:7-11: Tulisan bahasa Yunani yang paling tua deng paling bae, tulis Asaf. Ada tulisan saparu lai yang tulis bilang,Asa. Ini orang, sama deng orang yang muncul di 1 Sejara Israꞌel deng Yahuda 3:10. † 1:7-11: Tulisan bahasa Yunanisaparu tulis Amos, deng saparu lai tulis Amon. ✡ 1:7-11: 2 Raja-raja dong 24:14-15; 2 Sajara Israꞌel deng Yahuda36:1; Yeremia 27:20 ✡ 1:18: Lukas 1:27 ‡ 1:21: Nama Yesus pung arti bilang, “Tuhan kasi salamat orang”.✡ 1:21: Lukas 1:31

  • Mateos 1:22 2 Mateos 2:15Allah pung orang dari dong pung sala-saladong.”‡ ✡

    22 Ini hal nanti jadi bagitu, tagal TuhanAllah su kasi tau memang dari dolu. Diaparná pake Dia pung jubir Yesaya ko tulisbilang,23 “Bosong dengar, ó! Nanti ada satu nona

    yang masi parawan,tau-tau te dia su dudu parú.

    Ais dia barana satu Ana laki-laki.Dong ju kasi nama sang Dia, Imanuel.”

    (Dalam bahasa Ibrani, ‘Imanuel’ pung arti:Tuhan Allah ada sama-sama deng ko-

    tong.)✡24 Yusuf mimpi abis, ju dia bangun.

    Tarús dia iko memang Tuhan Allah pungpasán tu. Dia ame sangMaria jadi dia pungbini, 25ma dia sonde tidor bakumpul samake laki-bini sampeMaria su barana abis ituAna. Barana abis ju, Yusuf kasi nama ituAna, Yesus.✡

    2Orang yang pintar lia bintang, datang lia

    sang Yesus1 Waktu Yesus lahir di kampong Betle-

    hem di propinsi Yudea, raja Herodes adapegang parenta. Itu waktu, ada barapaorang datang di kota Yerusalem daritampa jao di sablá matahari nae. Dongtu, orang yang pintar lia bintang. 2Waktudong sampe di Yerusalem, dong batanyapi-datang bilang, “Orang Yahudi pung rajayang baru lahir tu, ada di mana, é? Botongsu dapa lia satu bintang di sablá mataharinae, yang kasi tanda bilang, Dia su lahir.Andia ko botong datang ko mau sémbasang Dia.” 3 Waktu raja Herodes dengardong pung omong bagitu, ju dia punghati tar enak. Andia ko samua orang diYerusalem dong ju rasa bagitu.

    4 Ais ju raja Herodes kumpul ame kapalaagama Yahudi pung bos-bos deng guruagama dong samua, ko dia tanya sangdong bilang, “Coba bosong kasi tau sangbeta dolo! Itu Kristus, yang Tuhan Allahsu janjimemang tu, Diamau lahir dimana,é?”

    5 Ju dongmanyao bilang, “Bapa raja. Dialahir di kampong Betlehem, di propinsiYudea. Te Tuhan pung jubir Mika su tulismemang dari dolu bagini:

    6 ‘We, bosong orang Betlehem, di propinsiYudea sana.

    Bosong jang kira, bosong pung kam-pong tu,

    cuma satu kampong kici yangsonde ada pung arti.

    Te nanti ada satu orang bésar yangdatang dari sana.

    Nanti Dia jadi gambala kasi Betapung orang Israꞌel dong.’ ”✡

    7 Dengar abis bagitu ju, raja Herodespange diam-diam itu orang yang pintarlia bintang dong. Ju dia tanya sang dongbilang, “Kapan bosong dapa lia itu bintangmuncul di langit?” Ju dong kasi tau sangdia. 8Ais Dia kirim sang dong pi Betlehem.Dia kasi tau bilang, “Bosong pi ko carikuliling itu Ana di sana. Kalo bosong sukatumu sang Dia, na, bale datang ko kasitau sang beta. Te beta ju mau pi sémbasang Dia.”

    9 Dengar abis raja pung omong, ju dongpi. Tau-tau te, dong dapa lia lai itu bintangyang dolu dong su parná lia di sablá mata-hari nae tu. Itu bintang muncul di dongpungmuka, ais dia jalan sampe barenti pasdi atas itu Ana pung tampa tenga.

    10 Lia bagitu ju, dong sanáng mau mati.11 Ais dong maso pi dalam itu ruma, judong dapa lia itu Ana deng Dia pungmamaMaria. Ju dong tikam lutut ko sémba sangDia. Ais dong buka dong pung bungkusanhadia barang-barang mahal, ko kasi pi ituAna. Dong kasi mas, kamanyán, deng darakayu wangi.

    12 Sonde lama, ju dong dapa mimpi dariTuhan Allah bilang, “Bosong jang kambalipi raja Herodes lai.” Andia ko dong pulangpi dong pung negrí iko jalan laen.

    Yusuf dong lari pi negrí Masir13 Waktu itu orang yang pintar lia bin-

    tang dong pulang, ju Tuhan pung ana buasatu dari sorga datang kasi tau sang Yusufdalam mimpi bilang, “Usu! Bangun capátsu! Angka bawa lari itu Ana deng Dia pungmama pi negrí Masir sana. Tenga tarúsdi situ sampe Beta kasi tau kapan bosongbole pulang, te raja Herodes ada cari komau bunu itu Ana!”

    14 Ais Yusuf bangun. Ju dia bawa amedia pung bini deng itu Ana malam-malam,ko dong lari pi negrí Masir. 15 Dong tengadi sana sampe Herodes mati. Deng bagitu

    ✡ 1:23: Yesaya 7:14 ✡ 1:25: Lukas 2:21 ✡ 2:6: Mika 5:1; 2 Samuel 5:2

  • Mateos 2:16 3 Mateos 3:8Tuhan Allah pung omong jadi, sama ke Diapung jubir Hosea su kasi tau memang daridolu bilang,“Beta pange pulang Beta pung Ana, ko

    kaluar dari Masir.”✡Raja Herodes bunu bekin mati ana-ana

    kici di Betlehem16 Waktu raja Herodes dapa tau bilang,

    itu orang yang pintar lia bintang dongsu pakaneꞌo sang dia, ju dia jadi maramau mati. Dia parenta dia pung tantaradong bilang, “Pi di kampong Betlehemdeng kampong-kampong yang badeka disitu. Bunu bekin mati samua ana laki-laki kici dong, yang umur dua taon pibawa.” Herodes parenta bagitu, tagal diainga itu orangpintar dongpung carita. Diaitong mulai dari partama kali dong lia itubintang muncul di langit.

    17 Ini hal samua jadi, iko apa yang TuhanAllah pung jubir Yeremia su tulis memangdari dolu bilang,18 “Ada suara orangmanangismaskakeduk

    di kota Rama.*Rahel ada manangis makarereu,

    tagal dia pung ana dong su matiabis.

    Dia sonde mau orang datang kokoesang dia,

    tagal dia pung ana dong susonde ada lai.”✡

    Yusuf dong pulang kambali dari Masir19 Lama-lama ju raja Herodes mati. Itu

    waktu Yusuf dong masi ada di Masir. JuTuhan Allah pung ana bua satu dari sorga,datang kasi tunju rupa sang dia dalammimpi. 20 Itu ana bua bilang, “Usu! Ban-gun su! Angka bawa pulang itu Ana dengdia pung mama, ko pi Israꞌel su. Te orangyangmau bunu itu Ana sumati.” 21Dengarbagitu ju Yusuf bangun. Ais dia bawapulang sang dong pi negrí Israꞌel.

    22 Ma waktu dia dapa dengar bilang,raja Herodes pung ana Arkalaus sakarangada pegang parenta di propinsi Yudea, judia taku pulang pi situ. Ais Tuhan Allahparenta sang dia dalam satu mimpi laibilang, “Yusuf, lu jang tenga di Yudea.”Andia ko dia pi tenga di propinsi Galilea,23 di satu kampong nama Nasaret. Dengbagitu, Tuhan Allah pung omong tu, su

    jadi parsís, iko apa yang Dia pung jubir sutulis memang bilang, “Nanti dong pangesang Dia, Orang Nasaret.”✡

    3Yohanis Tukang Sarani ajar orang dong(Markus 1:1-8; Lukas 3:1-18; Yohanis 1:19-

    28)1 Waktu Yesus su bésar, ju Yohanis

    Tukang Sarani mulai ajar orang di tampasunyi, di propinsi Yudea. 2Dia kasi tau bi-lang, “Sodara sayang dong! Bosong mustimangaku deng kasi tenga bosong pungsala-sala, ko kambali pi Tuhan Allah su. Tesakarang, samua orang su bisa maso jadiTuhan Allah pung orang.”✡

    3 Dolu Tuhan Allah pung jubir satu,nama Yesaya su tulis soꞌal Yohanis bilang,“Nanti ada orang yang batarea di tampa

    sunyi bilang,‘Samua orang siap-siap bekin bae

    jalan,ko sambut Tuhan Allah pung

    datang!Bekin lurus jalan kasi sang Dia!’ ”✡

    4 Yohanis ni pung cara idop sama keTuhan pung jubir dolu-dolu dong. Diapung pakean, bekin dari binatang ontapung bulu. Dia pung ika pinggang, bekindari binatang pung kulit. Dia pungmakanan, kalamak deng madu utan.✡

    5 Itu waktu orang banya datang ko maukatumu deng Yohanis. Dong datang darikota Yerusalem, deng dari anteru propinsiYudea. Dong ju datang dari kampong-kampong yang badeka deng kali Yarden.6Dongbukahati dengmangakudongpungsala-sala samua, ais ju Yohanis sarani sangdong di kali Yarden.

    7 Itu waktu, orang-orang dari parteiagama Farisi deng partei agama Sadukiju datang ko minta Yohanis sarani sangdong. Ma waktu dia lia sang dong, ju diamasparak bilang, “Heh! Bosong ni sama keular yang tukang putar-balek! Tuhan Al-lah nanti hukum sang bosong tagal bosongpung bekin-bekin yang jahat dong. Weh!Jang kira bosong bisa lari kaluar dari Diapung hukuman.✡ 8 Jadi lebe bae bosongkambali pi Tuhan Allah, deng kasi tengabosong pung sala-sala dong samua. Ais

    ✡ 2:15: Hosea 11:1 * 2:18: Rama tu, satu kota deka kota Yerusalem. ✡ 2:18: Yeremia 31:15 ✡ 2:23:Markus 1:24; Lukas 2:39; Yohanis 1:45 ✡ 3:2: Mateos 4:17; Markus 1:15 ✡ 3:3: Yesaya 40:3 ✡ 3:4: 2Raja-raja dong 1:8 ✡ 3:7: Mateos 12:34, 23:33

  • Mateos 3:9 4 Mateos 4:7itu, bekin hal-hal yang bae, sama ke pohonyang kasi kaluar bua yang bae. 9 Jangkira kata bosong su aman, tagal bosong nibaꞌi Abraham pung turunan. Parcaya sangbeta! Te Tuhan Allah bisa bekin ini batudong jadi baꞌi Abraham pung turunan.✡10 Awas, é! Te ada Orang yang pegang ka-pak ko siap-siapmau potong samua pohonyang pung bua sonde bae. Potong ais, Dialempar buang pi dalam api.✡

    11 Sakarang beta sarani sang bosongpake aer, ko jadi tanda bilang, bosongsu bale balakang kasi tenga bosong pungsala-sala dong. Ma nanti satu Orang yanglebe hebat dari beta mau datang. Biarcuma jadi Dia pung tukang suru-suru sa ju,beta sonde pantas. Nanti Dia bekin ponubosong pung hati deng Tuhan pung RohyangBarisi. Dia ju bekin bosong jadi barisi,sama ke orang pake api ko bakar buangkotoran.* 12 Te Dia su pegang nyiru yangada isi barás, ko mau tapis buang dia punguuk. Ais Dia kasi maso itu barás pi dalamsokal. Ma itu uuk dong, Dia lempar buangpi dalam api yangmanyala sonde tau abis-abis.”

    Yohanis sarani sang Tuhan Yesus(Markus 1:9-11; Lukas 3:21-22)

    13 Itu waktu, Yesus turun datang dariGalilea pi kali Yarden. Dia datang mintaYohanis sarani sang Dia, 14 ma Yohanissonde mau. Dia protes bilang, “Karmanako beta musti sarani sang Bos? Sondetabale ni, ko? Bos ni yang musti saranisang beta. Te itu yang beta parlú na!”

    15 Ma Yesus manyao bilang, “Aman sa.Ma buat sakarang, biar bu yang saranisang Beta sa. Deng bagitu kotong ikoTuhan Allah pung mau.”

    Dengar bagitu ju Yohanis manyao bi-lang, “Dari-dari sa, Bos.” Ju dia sarani sangYesus.

    16 Sarani abis, ju Yesus kaluar dari kali.Ma takuju sa, ju langit tabuka. Ais Dia dapalia Tuhan Allah pung Roh turun datang pisang Dia, sama ke burung pompa datanghinggap di Dia. 17 Ais dong dapa dengarTuhan Allah pung suara dari langit bilang,

    “Ini Dia, Beta pung Ana sayang.Dia salalu bekin sanáng sang Beta.”✡

    4Setan dong pung bos goda sang Tuhan

    Yesus(Lukas 4:1-13; Markus 1:12-13)

    1 Ais itu, Tuhan Allah pung Roh an-tar bawa sang Yesus pi tampa sunyi, kobiar setan dong pung bos bésar goda sangDia.✡ 2 Ju Dia puasa 40 siang 40 malamdi situ. Ais itu ju, Dia lapar mati pung.3Waktu Dia su lapar bagitu, ju setan dongpung bos bésar datang goda sang Dia bi-lang, “Lu ni, batúl-batúl Tuhan Allah pungAna, ko? Kalo batúl, na, parenta ini batudong ko jadi makanan su.”

    4 Ma Yesus manyao bilang, “Ada tatulisdalam Tuhan Allah pung Tulisan Barisibilang:‘Manusia sonde idop dari makanan sa.

    Ma dong jumusti dengar TuhanAllahpung Kata-kata,

    deng bekin iko Dia pungmau.’ ”✡

    5 Tarús, itu setan bawa sang Yesus pikota Yerusalem, andia Tuhan pung kotabarisi. Ais dia bawa nae sang Yesus pi atasRuma Sambayang Pusat pung tampa yangpaling tinggi. 6 Ju itu setan bilang, “KaloLu memang batúl-batúl Tuhan Allah pungAna, na, coba Lu malompa turun pi bawasu. Te ada tatulis di Tuhan Allah pungTulisan Barisi bilang,‘Nanti Tuhan Allah parenta Dia pung ana

    bua dari sorga dong,ko jaga sang Lu.’

    Di Tuhan Allah pung Tulisan Barisi juada tulis bilang,‘Nanti dong tada ame Lu deng dong pung

    tangan,ko biar Lu pung badan sonde saki,

    deng Lu sonde sonto batu ju.’ ”✡7 Ma Yesus manyao bilang, “Ada tatulis

    ju dalam Tuhan Allah pung Tulisan Barisibilang,‘Tuhan Allah tu, yang hak parenta sang lu.

    Andia ko lu jang coba sang Dia.’ ”✡✡ 3:9: Yohanis 8:33 ✡ 3:10: Mateos 7:19 * 3:11: Dia pung kata bahasa Yunani asli bilang: “baptis dengTuhan pung Roh Barisi, deng api.” “Baptis deng Dia pung Roh” ada pung arti, andia, “bekin ponu bosong pung hatideng Tuhan pung Roh yang Barisi.” “Baptis... deng api” ada pung arti, andia, “bekin bosong jadi barisi, sama ke orangpake api ko bakar buang kotoran.” ✡ 3:17: Carita Mula-mula 22:2; Lagu Puji dong 2:7; Yesaya 42:1; Mateos 12:18,17:5; Markus 1:11; Lukas 9:35 ✡ 4:1: Ibrani 2:18, 4:15 ✡ 4:4: Carita Ulang soꞌal Jalan Idop 8:3 ✡ 4:6:Lagu Puji dong 91:11-12 ✡ 4:7: Carita Ulang soꞌal Jalan Idop 6:16

  • Mateos 4:8 5 Mateos 5:18 Tarús, itu setan bawa sang Yesus pi

    atas satu gunung yang talalu tinggi. Judia kasi tunju samua negrí di dunya, dengdong pung hebat samua. 9 Kasi tunju abisitu samua, ju itu setan kasi tau bilang,“Asal Lu tikam lutut ko sémba sang beta,nanti beta kasi itu samua-samua pi di Lu.”

    10 Ma Yesus masparak bilang, “Heh, se-tan! Lu iskarobis dari sini su! Te TuhanAllah pung Tulisan Barisi ada bilang,‘Lu musti sémba sang Tuhan Allah,

    deng lu musti karjá kasi sang Diasa.’ ”✡

    11 Dengar bagitu, ju itu setan angka kakikasi tenga sang Yesus. Ju Tuhan Allahpung ana bua dari sorga dong datang kourus sang Dia.

    Tuhan Yesus mulai ajar di Galilea(Markus 1:14-15; Lukas 4:14-15)

    12 Itu waktu, raja Herodes kasi masoYohanis Tukang Sarani dalam bui. WaktuYesus dapa dengar bagitu, ju Dia pulangpi Galilea.✡ 13 Dia pi Dia pung kampongNasaret, ais Dia jalan tarús ko pi tenga dikampong Kapernaum. Itu kampong adadi dano Galilea pung pinggir, di Sebulondeng Naftali pung tana.✡ 14 Deng bagitu,Dia bekin iko apa yang Tuhan Allah pungjubir Yesaya su tulis memang bilang,15 “Di Sebulon pung tana, deng Naftali

    pung tana,yang deka di dano Galilea, di kali

    Yarden pung sablá,orang yang bukan orang Yahudi

    ada tenga di situ ju.16 Dong ada idop dalam galáp,

    ma sakarang dong su dapa lia Taráng.Te Taráng su basinar

    kasi samua orang yang balóm kanálsang Tuhan Allah.”✡

    17 Mulai dari itu waktu, ju Yesus mulaiajar orang bilang, “Bosong musti bale bal-akang deng kasi tenga bosong pung sala-sala dong, ko idop barisi su! Te sakarangsamua orang su bisamaso jadi TuhanAllahpung orang.”✡

    Tuhan Yesus pange nalayan ampa orangko iko sang Dia

    (Markus 1:16-20; Lukas 5:1-11)18 Satu hari, Yesus ada jalan iko dano

    Galilea pung pinggir. Dia nae katumu dua

    orang adi-kaka. Yang satu nama Simon,ma orang biasa pange sang dia, Petrus.Deng dia pung adi nama Anderias. Dongada jala ikan di dano, tagal dong dua tu,nalayan. 19 Ju Yesus pange sang dongbilang, “We, mari ko iko sang Beta su!Bosong biasa cari ikan, ma sakarang Betamau ajar sang bosong, ko bosong jaditukang cari jiwa.” 20Dengar abis bagitu, judong dua kasi tenga dong pung jala, ko ikomemang sang Yesus.

    21 Ais itu, Yesus dong jalan tarús sadikilai, ju Dia dapa lia Sabadeus pung ana.Yang kaka pung nama Yakobis, deng diapung adi namaYohanis. Dong dua ada atorbekin bae pukat dalam parahu sama-samadeng dong pung bapa. Ju Yesus pangesang dong dua ko iko sang Dia. 22 Dengarbagitu, ju dong jalan kasi tenga dong pungbapa deng dong pung parahu, ko dong ikomemang sang Dia.

    Tuhan Yesus ajar orang, deng bekin baeorang saki dong

    (Lukas 6:17-19)23 Ais itu, Yesus dong bajalan kulil-

    ing propinsi Galilea, ko Dia ajar di orangYahudi pung ruma sambayang dong. Diaajar soꞌal Tuhan Allah pung Kabar Bae,deng kasi tau cara karmana ko orang bisaiko Tuhan Allah pung parenta. Dia jubekin bae samua orang dari dong pungpanyaki macam-macam.✡ 24 Sonde lama,ju kabar soꞌal Yesus tu, tasiar kulilingsampe di anteru propinsi Siria. Ais juorang bawa datang dong pung orang sakimacam-macam pi sang Dia. Dong ju bawaorang yang takaná setan, yang gila kamb-ing, deng yang lumpu. Ju Dia bekin baedong samua. 25 Itu waktu, orang bam-banya datang iko sang Dia. Dong datangdari propinsi Galilea, deng dari daꞌera Sa-pulu Kota, yang dong subu bilang, Dekapo-lis. Ada laen lai yang datang dari kotaYerusalem, dari propinsi Yudea, deng darikali Yarden pung sablá.

    5Tuhan Yesus ajar orang di atas gunung

    1WaktuYesus dapa lia orangbam-banyadatang iko sang Dia, ju Dia nae pi satugunung kici, ko dudu di situ. Dia pung ana

    ✡ 4:10: Carita Ulang soꞌal Jalan Idop 6:13 ✡ 4:12: Mateos 14:3; Markus 6:17; Lukas 3:19-20 ✡ 4:13: Yohanis2:12 ✡ 4:16: Yesaya 9:1-2 ✡ 4:17: Mateos 3:2 ✡ 4:23: Mateos 9:35; Markus 1:39

  • Mateos 5:2 6 Mateos 5:20bua dong yang Dia su pili tu, datang deka-deka ko dengar sang Dia. 2 Ais Dia mulaiajar sang dong bilang,

    Orang yang dapa ontong batúl(Lukas 6:20-23)

    3 “Orang kasian dong ontong,tagal Tuhan Allah sandiri, dong pung

    Raja yang bae.4 Orang yang rasa dukacita dong ontong,

    tagal Tuhan Allah sandiri yang kokoesang dong.✡

    5 Orang kici dong ontong,tagal nanti dong tarima samua berkat

    yang Tuhan Allah su janji.✡6 Orang yang talalu rindu sang Tuhan Al-

    lah pung jalan lurus dong, ontong,tagal nanti Dia bekin puas sang

    dong.✡7 Orang yang kasi tunju rasa kasian dong

    ontong,tagal nanti Tuhan Allah ju jato kasian

    sang dong.8 Orang yang pung hati barisi dong on-

    tong,tagal nanti dong sandiri dapa lia

    Tuhan Allah.✡9 Orang yang tukang bekin dame dong

    ontong,tagal nanti Tuhan Allah bilang, ‘Dong

    tu, Beta pung ana.’10 Orang yang kaná siksa tagal iko sang

    Tuhan Allah dong ontong,tagal Tuhan sandiri tu, dong pung

    Raja yang bae.✡11 Kalo orang laen bekin sangsara sang

    bosong tagal bosong iko sang Beta, bosongju ontong. Kalo dong omong jahat sangbosong, deng bacarita putar-balek bekinbusuk bosong pung nama, bosong ju on-tong.✡ 12 Biar bagitu, ma bosong mustibekin diri sanáng denghati babunga sa, ta-gal Tuhan Allah su sadia balas kasi bosongpung bagian, satu malꞌunuk di sorga. Mainga, é! Bukan cuma bosong sa yang dapasangsara bagitu, te dolu-dolu orang dongju bekin jahat bagitu sang Tuhan Allahpung jubir dong.”✡

    Orang yang iko Tuhan Yesus, sama kegaram deng taráng

    (Markus 9:50; Lukas 14:34-35)13 “Kalo kotong mau bekin enak

    makanan, na, kotong parlú taro garamdolo. Bagitu ju orang yang idop di inidunya, dong parlú sang bosong. Ma kalogaram su jadi tawar, na, dia pung gunaapa? Cuma angka buang di jalan ko kanáinja sa.✡

    14 Bosong ju musti idop sama ke lampu,ko biar orang banya dapa lia deng bae-bae. Bosong musti manyala taráng-taráng, sama ke kota yang ada di atasgunung, yang samua orang dapa lia.✡15 Orang yang kasi manyala lampu teꞌoek,sonde kasi maso itu lampu pi dalam pareutana. Ma dong taro itu lampu di tampatinggi, ko bisa bekin taráng ruma pung isisamua.✡ 16 Bosong ju musti idop bagitu.Bosong musti bacaya, ko biar orang laendong dapa lia bosong pung idop yang bae.Deng lia bagitunanti dongpuji sangTuhanAllah bilang, ‘Awii! Bosong pung Bapa disorga tu, talalu hebat, ó!’ ”✡

    Tuhan Yesus datang ko bekin ganápTuhan Allah pung atoran

    17 “Bosong jang pikir kata, Beta datangdi ini dunya, ko mau hapus buang TuhanAllah pung atoran yang Dia kasi sang baꞌiMusa. Deng jang kira Beta sonde toe dengapa yang Tuhan Allah pung jubir dong suomong memang dari dolu. Te Beta datangni, mau bekin samua jadi parsís sama kesamua hal yang dong su omong memang.18Tagal itu, dengar bae-bae, é! Langit dengbumi balóm bisa ancor buang, kalo samuabalóm jadi, iko Tuhan Allah pung atorandong. Biar satu titi ko koma ju, sondeada yang bisa tahapus buang.✡ 19 DariTuhan pung orang dong samua, kalo adayang langgar Tuhan pung atoran, tagal diapikir bilang, ‘Hee! Ini atoran ni, kici sa,sonde ada pung guna apa-apa!’ Ais diaajar bagitu kasi orang laen, nanti TuhanAllah di sorga bekin dia jadi orang kicisa. Ma orang yang bekin iko Tuhan Allahpung atoran samua, ais dia ajar bagitu kasiorang laen, nanti Tuhan Allah bekin diajadi orang yang ada pung guna. 20 Parcaya

    ✡ 5:4: Yesaya 61:2 ✡ 5:5: Lagu Puji dong 37:11 ✡ 5:6: Yesaya 55:1-2 ✡ 5:8: Lagu Puji dong 24:3-4✡ 5:10: 1 Petrus 3:14 ✡ 5:11: 1 Petrus 4:14 ✡ 5:12: 2 Sajara Israꞌel deng Yahuda 36:16; Utusan dong pungCarita 7:52 ✡ 5:13: Markus 9:50; Lukas 14:34-35 ✡ 5:14: Yohanis 8:12, 9:5 ✡ 5:15: Markus 4:21; Lukas8:16, 11:33 ✡ 5:16: 1 Petrus 2:12 ✡ 5:18: Lukas 16:17

  • Mateos 5:21 7 Mateos 5:37sang Beta! Kalo bosong sonde idop luruslebe bae dari itu guru agama deng orangpartei Farisi dong, na, bosong sonde bisamaso jadi Tuhan Allah pung orang.”

    Tuhan Yesus ajar orang dong ko jangbamara

    (Lukas 12:57-59)21 “Bosong su tau baꞌi Musa pung atoran

    yang dia kasi tau memang sang kotongpung nene-moyang bilang, ‘Jang bunuorang, te sapa yang bunu orang, nantidia kaná hukum.’✡ 22 Ma Beta mau kasitau bagini: jang bamara, te sapa yangmara sang dia pung sodara, nanti dia kanáhukum. Orang yang maruak sang diapung sodara bilang, ‘Lu otak kea!’ nantiitu orang musti mangada di muka tua-tuaagama dong. Deng orang yang masparaksang dia pung sodara bilang, ‘Bodo, é!’,nanti dia kaná hukum di api naraka.

    23 Jadi, kalo lu ada bawa persembahankasi sang Tuhan Allah, ma lu inga bilang,ada sodara yang masi mara sang lu, 24 na,jang taro itu persembahan dolo. Lu pibadame deng lu pung sodara dolo, ais itubaru lu pi taro itu persembahan kasi sangTuhan Allah.

    25 Kalo ada orang yang mau bekinparkara deng lu, na, lebe bae lu pi urusdame capát-capát deng dia dolo. Kalosonde, nanti itu orang hela bawa sang lupi mangada di hakim. Ais hakim sarakansang lu pi di polisi, ju dong sese masosang lu pi dalam bui. 26 Beta omong batúlni! Nanti lu tenga tarús dalam bui sampebayar abis lu pung utang samua.”

    Tuhan Yesus ajar orang ko jang maenserong

    27 “Bosong su tau baꞌi Musa pung atoranyang bilang, ‘Jang maen serong.’✡ 28 MaBeta mau kasi tau bagini: orang yangangka mata ko lia satu parampuan, aisdia pung hati kapingin tidor bakumpuldeng dia, na, itu laki-laki su maen serongdeng itu parampuan dalam dia pung hati.29 Kalo lu bekin sala pake lu pung matakanan, na, doꞌi buang sang dia sa. Telebe bae lu maso pi dalam sorga deng

    lu pung mata satu sa, ko biar dong janglempar buang sang lu pi api naraka deng lupung mata biji dua-dua.✡ 30 Deng kalo lubekin sala pake lu pung tangan kanan, na,potong buang itu tangan sa. Te lebe bae lumaso pi dalam sorga deng lu pung tangansablá sa, ko biar dong jang lempar buangsang lu pi api naraka deng lu pung tangandua-dua.”✡

    Tuhan Yesus ajar orang ko jang bacere(Mateos 19:9; Markus 10:11-12; Lukas

    16:18)31 “Bosong su tau baꞌi Musa pung atoran

    bilang, ‘Orang yang cere buang dia pungbini, na, dia musti kasi surat cere sangitu parampuan.’✡ 32 Ma Beta kasi taubagini: kalo ada orang yang cere buangdia pung bini, padahal dia pung bini sondeparná maen serong, ais, itu parampuankawin ulang, na, itu sama deng dia punglaki partama bekin dia barsina. Deng kaloada laki-laki yang kawin ame sang satuparampuan yang parná kaná cere buang,na, dong dua su barsina ju.”✡

    Tuhan Yesus ajar orang soꞌal angka janji33 “Bosong su tau baꞌi Musa pung atoran

    yang dia kasi tau sang kotong pung nene-moyang dong bilang, ‘Kalo lu angka janjipake sumpa deng Tuhan Allah pung nama,na, lu su taꞌika deng itu janji.’✡ 34Ma Betakasi tau bagini: kalo lu angka janji, na, jangpake sumpa. Jang sumpa pake sorga pungnama, tagal sorga tu, Tuhan Allah pungtampa tenga.✡ 35 Jang sumpa pake bumipung nama, tagal bumi tu Tuhan Allahpung alas kaki. Deng jang sumpa pakeYerusalempungnama, tagal Yerusalem tu,Raja Bésar pung kota.✡ 36 Jang sumpadeng bosong pung kapala. Te bosongsonde ada pung kuasa ko parenta rambusatu daon ko jadi itam ko puti. 37 Jadi kalobosong mau angka janji bilang, ‘hoo’, na,kasi tau bilang, ‘hoo’ sa. Ma kalo sonde, na,bilang ‘sonde’ sa. Kalo bosong bilang lebedari itu, na, itu su baꞌakar dari setan.”

    ✡ 5:21: Kaluar dari Masir 20:13; Carita Ulang soꞌal Jalan Idop 5:17 ✡ 5:27: Kaluar dari Masir 20:14; CaritaUlang soꞌal Jalan Idop 5:18 ✡ 5:29: Mateos 18:9; Markus 9:47 ✡ 5:30: Mateos 18:8; Markus 9:43 ✡ 5:31:Carita Ulang soꞌal Jalan Idop 24:1-4; Mateos 19:7; Markus 10:4 ✡ 5:32: Mateos 19:9; Markus 10:11-12; Lukas 16:18;1 Korintus 7:10-11 ✡ 5:33: Kapala Agama dong pung Atoran 19:12; Daftar Sensus 30:2; Carita Ulang soꞌal JalanIdop 23:21 ✡ 5:34: Yakobis 5:12; Yesaya 66:1; Mateos 23:22 ✡ 5:35: Yesaya 66:1; Lagu Puji dong 48:3

  • Mateos 5:38 8 Mateos 6:8Tuhan Yesus ajar orang ko jang babalas

    jahat deng jahat, ma musti layani deng lebebae lai

    (Lukas 6:29-30)38 “Bosong su tau baꞌi Musa pung atoran

    bilang, ‘Kalo ada orang bekin rusak lupung mata, na, balas bekin rusak dia pungmata. Deng kalo ada orang bekin rubu lupung gigi, na, balas bekin rubu dia punggigi ju.’✡ 39 Ma Beta kasi tau bagini: jangbalas jahat deng jahat. Kalo orang tampe-leng lu pung pipi sablá, na, kasi tenga kodia tampeleng pipi yang laen lai. 40 Kaloada orang yang mau bekin parkara denglu, ko mau ame lu pung baju, na, kasi pilu pung baju panas lai. 41Kalo ada tantarasatu paksa sang lu, ko jalan pikol bawadia pung barang satu kilometer, na, pikolbawa tarús sampe dua kilometer. 42 Kaloada orang minta lu pung barang apa, na,kasi pi sa. Deng kalo ada orang yang maupinjam lu pung barang apa, na, kasi pi sa.”

    Tuhan Yesus ajar orang ko sayang orangyang binci sang kotong

    (Lukas 6:27-28, 32-36)43 “Bosong su dengar orang bilang,

    ‘Sayang sang lu pung sodara, deng binciorang yang binci sang lu.’✡ 44 Ma Betakasi tau bagini: lu musti sayang sangorang yang binci sang lu. Deng minta koTuhan kasi berkat sang orang yang bekinsangsara sang lu. 45 Kalo lu bekin bagitu,na, lu kasi tunju bilang, lu ni Bapa di sorgapung ana. Tagal Dia bekin matahari basi-nar kasi orang bae, dengDia ju bekinmata-hari basinar kasi orang jahat. Dia ju kasiturun ujan kasi orang yang bekin iko Diapung parenta sama-sama deng orang yangmalawan Dia pung parenta. 46 Jadi, kalolu cuma sayang sang orang yang sayangsang lu, na, lu kira TuhanAllahmusti balasdeng berkat kasi sang lu, ko? Sonde! Teorang jahat ju sayang dong pung tamányang sayang sang dong. 47 Jadi, kalo lucuma kasi saloom sang lu pung tamán, na,dia pung lebe apa? Te orang yang sondeparcaya sang Tuhan Allah ju bekin bagitu.48 Jadi inga, é! Lu pung Bapa di sorgasayang samua orang. Jadi lu jumusti bekiniko bagitu!”✡

    6Tuhan Yesus ajar ko tolong orang susa

    dong1 Yesus ajar tarús bilang, “Inga, é! Jang

    iko-iko agama pung atoran ko biar orangpuji-puji sang bosong. Te kalo bosongbekin bagitu, na, bosong pung Bapa disorga sonde akan kasi bosong pung upaapa-apa.✡

    2 Kalo bosong mau tolong orang kasiandong, na, jang pi badodol di mana-mana.Te kalo bosong bekin bagitu, na, bosongsu sama ke orang yang omong laen bekinlaen. Dong suka pasiar pi ruma sambayangko biar orang puji sang dong bilang, ‘Awii,ini orang ni, hebat mati, ó!’ Beta omongyang batúl! Deng makan puji bagitu, dongsu tarima abis dong pung upa. 3 Jadi, kalobosong mau tolong orang kasian dong,na, jang kasi tau sapa-sapa, é! 4 Dengbagitu, orang di ini dunya sonde tau. Mabosong pung Bapa di sorga yang tau apayang bosong bekin diam-diam tu. NantiDia balas sang bosong deng berkat bam-banya.”

    Tuhan Yesus ajar orang sambayang(Lukas 11:2-4)

    5 “Waktu bosong sambayang, na, jangbekin diri sama ke orang yang omonglaen bekin laen. Dong suka pi pasiar dijalan rame, deng badiri di dalam rumasambayang, ko biar orang banya lia dengpuji-puji sang dong bilang, ‘Awii! Dongni, orang barisi, ó!’ Ma dengar, é! Dengmakan puji bagitu, dong su tarima abisdong pung upa.✡ 6Ma bosong sonde bolebagitu. Kalo bosong sambayang, na, masopi dalam kamar ko tutu pintu. Ais sam-bayang diam-diam pi sang bosong pungBapa. Biar orang laen sonde lia, ma bosongpung Bapa yang lia. Nanti Dia balas kasisang bosong deng berkat bam-banya.

    7 Kalo bosong sambayang, na, jangomong bataputar pi-datang. Te orangyang sonde kanál sang Tuhan Allah ju bisasambayang bagitu. Dong pikir kata, TuhanAllah suka dengar dong pung sambayangyang panjang lalolak tu. 8 Jang bekin ikosama ke dong, é! Te biar bosong balómminta apa-apa sang Bapa di sorga, ma Diasu tau memang apa yang bosong parlú.

    ✡ 5:38: Kaluar dari Masir 21:24; Kapala Agama dong pung Atoran 24:20; Carita Ulang soꞌal Jalan Idop 19:21✡ 5:43: Kapala Agama dong pung Atoran 19:18 ✡ 5:48: Kapala Agama dong pung Atoran 19:2; Carita Ulangsoꞌal Jalan Idop 18:13 ✡ 6:1: Mateos 23:5 ✡ 6:5: Lukas 18:10-14

  • Mateos 6:9 9 Mateos 6:27

    9 Jadi, kalo sambayang, na, pake contobagini:‘Bapa di sorga! Bapa pung nama paling

    barisi.Biar samua orang angka nae tinggi-

    tinggi Bapa pungnamayanghebat.10 Biar Bapa jadi Raja kasi samua orang!

    Biar samua orang bekin iko Bapapung parenta di ini dunya,

    sama keBapa pung ana bua dongbekin iko Bapa pung parentadi sorga.

    11 Bapa tolong kasi sang botong makananyang cukup tiap hari.

    12 Botongminta Bapa hapus buang botongpung sala-sala dong,

    sama ke botong ju lupa buang orangpung sala yang dong bekin sangbotong.

    13 Bapa, jaga ko botong sonde bekin jahat.Deng kasi salamat sang botong, dari

    setan pung kuasa.[Te Bapa tu, Raja yang paling kuasa deng

    paling hebat.Bapa yang pegang parenta tarús-

    tarús.Botong pung sambayang, bagitu

    sa Bapa. Amin.]’*14 Ma dengar, é! Kalo bosong lupa

    buang orang pung sala sang bosong, nantibosong pung Bapa di sorga ju hapus buangbosong pung sala-sala dong. 15 Ma kalobosong sondemau lupa buang orang pungsala sang bosong, nanti bosong pungBapa ju sonde lupa bosong pung sala-saladong.”✡

    Tuhan Yesus ajar orang soꞌal puasa16 “Kalo bosong sambayang deng puasa,

    na, jang bekin muka masnanaꞌok sama keorang yang omong laen bekin laen. Tedong bekin bagitu ko biar orang puji sangdong bilang, ‘Awii! Dong ni, orang barisi,ó!’ Ma dengar, é! Deng makan puji bagitu,dong su tarima abis dong pung upa. 17Makalo bosong puasa, na, cuci bosong pungmuka barisi-barisi, deng sisir rambu bae-bae! 18 Jadi nanti orang lia sang bosong,dong sonde tau bilang, bosong ada puasa.Ma bosong pung Bapa yang tau. Nanti Diabalas kasi sang bosong deng berkat bam-banya.”

    Tuhan Yesus ajar orang soꞌal kumpulharta di sorga

    (Lukas 12:33-34)19 “Jang karjá karás ko kumpul harta

    bam-banya di ini dunya. Te fufuk dengkarat nanti bekin rusak sang dong. Dengpancuri ju datang bongkar ko angkabawa.✡ 20Ma lebe bae bosong karjá karásko kumpul harta bam-banya di sorga. Tedi sana fufuk deng karat sonde bisa bekinrusak. Deng pancuri ju sonde bisa datangbongkar ko angka bawa. 21Bosong simpanbosong pung harta di mana, pasti bosongpung hati ju makaditi di sana.”

    Tuhan Yesus ajar orang soꞌal idop dalamtaráng

    (Lukas 11:34-36)22 “Orang pung mata, sama ke lampu

    yang bekin taráng dia pung dalam hati.Kalo dia pungmata taráng, na, dia iko jalanidop yang bae, sama ke orang yang jalandalam taráng. 23 Ma kalo dia pung matakabur, na, dia sonde iko jalan yang bae,sama ke orang yang jalan raba-raba dalamgaláp. Jadi, kalo itu taráng yang ada dibosong pung hati su jadi galáp, na, bosongju idop dalam galáp.”

    Tuhan Yesus ajar orang ko jang bapikir-pikir mau idop karmana

    (Lukas 16:13, 12:22-31)24 “Orang sonde bisa karjá batúl-batúl

    kasi dua bos, tagal dia nanti suka sang bosyang satu, lebe dari bos yang laen. Bisaju dia iko bos yang satu, ma dia sonde toedengbos yang laen. Tagal itu, lu sondebisabilang, ‘Tuhan tu, yang hak parenta sangbeta,’ kalo lu su bekin doi jadi lu pung bos.

    25 Andia ko Beta kasi tau bagini: jangrepot deng bapikir, beta mau idop kar-mana, beta mau makan apa, minum apa,pake apa? Bosong kira idop tu, cuma buatmakan sa? Deng badan tu, cuma buat pakebaju sa? Bukan bagitu. 26 Coba lia ituburung yang tarbáng di udara dong. Dongsonde repot batanam deng bakoru ko sim-pan makanan dalam gudang. Ma bosongpung Bapa di sorga piara sang dong tarús.Dia ju tantu bisa piara sang bosong lebedari ini lai. Jadi pikir bae-bae dolo. TeDia nilei bosong lebe dari itu burung dong.27 Kalo orang badiri di muka carmín, aisdia repot deng dia pung diri, dia bisa bekin

    * 6:13: b: Tulisan bahasa Yunani yang paling tua sonde tulis tamba ini bagian ahir ni. ✡ 6:15: Markus 11:25-26✡ 6:19: Yakobis 5:2-3

  • Mateos 6:28 10 Mateos 7:14tamba tinggi dia pung badan, ko? Sondebisa! 28Kalo sonde, na, akurang ko bosongbarepot ko pikir-pikir soꞌal pakean lai? Pilia coba itu bunga bakung di padang. Dongsonde putar banáng, deng sonde tanúnkaen.

    29 Ma dengar bae-bae, ó! Raja Sole-man pung pakean yang paling mewa ju,sonde bisa lawan itu bunga dong pungbagus. 30Te TuhanAllah taro hati di bungayang cuma idop ini hari, ais beso matiko orang buang pi dalam api. Kalo Diabekin bagitu, Dia ju pasti kasi pake sangbosong lebe dari itu bunga dong. Jadi,akurang ko bosong sonde parcaya batúl-batúl sang Dia?✡ 31 Jadi sonde usa repotbapikir bilang, ‘Botong mau makan apa?’ko, ‘Botong mau minum apa?’ ko, ‘Botongmau pake apa?’ 32 Orang yang sondeparcaya sang Tuhan Allah, dong bantingtulang ko mau coba dapa itu hal samua.Ma bosong jang bagitu, te bosong pungBapa di sorga su tau samua yang bosongparlú. 33 Ma bosong musti kasi jalan Diapung karjá dolo, deng musti iko Dia pungparenta dolo, ais nanti Dia kasi tambasamua hal yang bosong parlú. 34 Jadi jangrepot bapikir deng apa yang bosong parlúbeso. Te beso ada dia pung repot laen lai.Ini hari pung susa su cukup.”

    7Tuhan Yesus ajar ko jang maen tudu

    orang(Lukas 6:37-38, 41-42)

    1 “Bosong jang tudu orang, ko biarTuhan jang tudu sang bosong. 2 Bosongnilei orang karmana, na, nanti Tuhan Al-lah nilei sang bosong bagitu ju. Bosongukur orang laen pung sala karmana, nantiTuhan Allah ukur sang bosong bagitu ju.✡3Te lu suka tanda orang pung sala kici anasa, ma lu pung sala yang bésar, lu anggapke sonde ada sa. Itu sama ke lu lia abu satutitik di lu pung tamán pungmata. Padahalada balok bésar pele lu pung mata, ma lusonde rasa. 4Karmana ko lu barani omongbilang, ‘Konco! Mari ko beta tolong lapkasi kaluar itu abu dari lu pung mata bijidolo.’ Padahal lu sandiri sonde bisa liaapa-apa, te ada balok pele lu pungmata na.5 Woi! Dasar lu tu, orang muka-balakangbatúl! Tolong doo! Angka buang itu balok

    dari lu pungmata sandiri dolo, baru lu bisalia, ko tolong lap buang abu sapoꞌong anadari lu pung kawan pung mata.

    6 Jang ajar hal barisi soꞌal Tuhan, kasitukang baꞌolok. Tagal dong tu, sama keanjing jahat yang nanti bale datang kosaráng sang bosong. Dong ju bodo sama kebabi. Kalo orang kasi kalong mutiara yangmahal, na, dia sonde toe! Te dia cuma tauinja-inja sa.”

    Tuhan Yesus ajar orang ko sambayangsonde putus-putus

    (Lukas 11:9-13)7 “Kalo bosong sambayang,

    minta tarús sang Tuhan;nanti Dia kasi.

    Kalo cari tarús;nanti Dia kasi tunju jalan.

    Kalo eki tarús;nanti Dia buka pintu.

    8 Te samua orang yang minta tarús sangTuhan,

    nanti tarima.Yang cari tarús,

    nanti dapa.Yang eki tarús,

    nanti Dia buka pintu.9 Bosong pikir coba! Kalo ada ana yang

    minta roti, tantu dia pung bapa sonde kasibatu, wuang? 10 Ko, kalo ana minta ikan,bapa sonde kasi ular! 11 Bosong pungBapa di sorga tu, memang bae batúl. Jadikalo manusia yang jahat macam bosongsa, suka kasi barang yang bae sang bosongpung ana dong, apalai bosong pung Bapa!Dia tantu kasi apa yang bosong minta.

    12 Jadi, apa yang lu mau orang laenbekin kasi sang lu, na, lu musti bekin bag-itu kasi sang dia ju. Tagal ini ni, dasar darisamua yang baꞌi Musa deng Tuhan Allahpung jubir laen dong su ajar memang daridolu.”✡

    Tuhan Yesus ajar orang soꞌal pintu yangsampít

    (Lukas 13:24)13 “Kalo orang mau maso sorga, na,

    dia musti jalan lewat pintu yang sampít.Te ada jalan yang gampang deng pintuyang lebar ju, yang orang banya dongsuka lewat. Ma awas, ó! Te jalan bagituyang bawa orang pi naraka, ko dong tapisabuang dari Tuhan. 14 Orang yang maumaso sorga musti iko itu jalan yang susa,

    ✡ 6:30: 1 Raja-raja dong 10:4-7; 2 Sajara Israꞌel deng Yahuda 9:3-6 ✡ 7:2: Markus 4:24 ✡ 7:12: Lukas 6:31

  • Mateos 7:15 11 Mateos 8:4deng maso itu pintu yang sampít. Te biarcuma sadiki orang sa yang jalan di situ,ma jalan sampít bagitu yang bawa orangpi Tuhan.”

    Tuhan Yesus ajar orang ko jang iko sangtukang putar-balek

    (Lukas 6:43-44)15 “Ati-ati deng tukang tipu yang angka

    diri bilang, dong tu Tuhan pung jubir. Tedong bekin diri pura-pura bae sama kedomba. Padahal dong tu jahat, sama keanjing utan yang datang makan domba.16 Karmana bosong bisa kanál orang yangpura-pura? Lia sa dari apa yang dongbekin. Sama ke orang lia bua, ko kanálitu bua pung pohon. Bua yang bae, sondekaluar dari pohon yang sonde bae. 17 Tepohon yang bae kasi kaluar bua yang bae.Ma pohon yang sonde bae, kasi kaluar buayang sonde bae. 18 Sonde ada pohon yangbae yang kasi kaluar bua yang sonde bae.Deng sonde ada pohon yang sonde baeyang kasi kaluar bua yang bae. 19 Pohonyang kasi kaluar bua yang sonde bae, tantudong datang potong ko lempar buangmaso pi dalam api.✡ 20 Bagitu ju deng itujubir pura-pura dong. Bosong bisa kanálsang dong dari dong pung bekin-bekin.”✡

    Tuhan Yesus kasi tau soꞌal orang yangcuma subu Tuhan Allah di bibir sa

    (Lukas 13:25-27)21 “Nanti ada orang yang pange sang

    Beta bilang, ‘Bos!’, andia yang hak parentasang dong. Ma dong tu cuma subu di bibirsa. Nanti Tuhan Allah di sorga tola buangsang dong. Te cuma orang yang iko batúl-batúl Dia pung mau sa, yang Dia tarimaame jadi Dia pung orang. 22 Nanti waktuhari kiamat, banya orangmangaku bilang,Beta ni yang hak parenta sang dong. Dongkokoe sang Beta bilang, ‘Bos, é! Botong supi kasi tasiar Bos pung ajaran. Botong juusir setan dongpakeBos pungnama. Dengbotong bekin tanda heran macam-macampake Bos pung kuasa.’

    23 Biar dong maen kokoe sang Beta bag-itu ju, ma nanti Beta kasi tau dong bilang,‘Bosong ni, sapa? Beta sonde kanál sangbosong, te bosong sonde idop iko Tuhanpung mau. Jadi iskarobis dari sini su!’ ”✡

    Tuhan Yesus ajar soꞌal orang yang pintardeng orang yang bodo

    (Lukas 6:47-49)24 “Orang yang datang dengar sang

    Beta, ais bekin iko Beta pung omong, diasama ke orang yang pintar, yang kasibadiri dia pung ruma di atas fanderenbatu. 25 Lama-lama ju ujan bésar turunsampe banjer datang. Angin kincang judatang hantam itu ruma. Ma itu rumasonde rubu, tagal dia badiri di atas fan-deren batu yang kuat.

    26 Orang yang datang dengar sang Beta,ma dia sonde bekin iko Beta pung omong,dia sama ke orang bodo yang kasi badiridia pung ruma di atas pasir. 27 Lama-lama ju ujan bésar turun sampe banjerdatang. Angin kincang ju datang hantamitu ruma. Ju itu ruma rubu buang sampeancor-ancor.”

    Orang dong taheran-heran dengar TuhanYesus pung ajaran yang hebat

    28 Yesus omong abis bagitu, ju samuaorang dong taheran-heran dengar Diapung ajaran, 29 te Dia tau batúl-batúl ituajaran pung isi. Dia pung cara ajar tu,sonde sama deng dong pung guru agamadong.✡

    8Tuhan Yesus bekin bae satu orang pa-

    nyaki kusta(Markus 1:40-45; Lukas 5:12-16)

    1 Yesus turun datang dari gunung, juorang banya dong rame-rame pi iko sangDia. 2 Takuju sa, ada satu orang panyakikusta datangmangada sang Dia. Dia tikamlutut ko minta tolong sang Yesus bilang,“Bos, é! Tolong sang beta dolo! Kalo mau,na, Bos bisa kasi ilang beta pung panyakini, ko biar orang jang noju sang beta lai,ju beta bisa sambayang lai dalam rumaibadat.”

    3Dengar bagitu, ju Yesus sorong tangan,ais sonto itu orang kusta, deng omongbilang, “Beta mau sa! Lu bae su!” Takujusa, itu orang pung panyaki ilang memang.4 Ais Yesus kasi tau sang dia bilang, “Inga,é! Lu su bae, ma sonde bole kasi tausapa-sapa. Lu musti iko baꞌi Musa pungatoran dolo. Jadi pi di kapala agama, kodia pareksa lu pung badan, biar dia tau lu

    ✡ 7:19: Mateos 3:10; Lukas 3:9 ✡ 7:20: Mateos 12:33 ✡ 7:23: Lagu Puji dong 6:9 ✡ 7:29: Markus1:22; Lukas 4:32 ✡ 8:4: Kapala Agama dong pung Atoran 14:1-32

  • Mateos 8:5 12 Mateos 8:22pung panyaki su ilang batúl, ko sonde. Aislu musti kasi persembahan tanda tarimakasi, ko orang samua tau bilang, lu su baebatúl.”✡

    Tuhan Yesus bekin bae satu komandántantara Roma pung ana karjá

    (Lukas 7:1-10)5 Ais itu, ju Yesus maso pi kampong

    Kapernaum. Di situ ada satu komandántantara Roma yang datang ko mau mintatolong bilang, 6 “Bos, é! Beta pung anakarjá satu ada saki barát di ruma. Diasonde bisa bangun dari koi, te dia adasangsara mau mati.”

    7 Yesusmanyao bilang, “Bae! Nanti Betapi ko bekin bae sang dia.”

    8 Ma itu komandán bilang, “Bos! Sondeusa cape-cape pi lai, te beta sonde pantastarima sang Bos di beta pung ruma. AsalBos omong sa dari sini, beta pung ana karjátu, pasti bae memang. 9 Beta mangarti inihal, tagal beta pung bos dong ada pungkuasa ko parenta sang beta. Deng betaju ada pung kuasa ko parenta beta pungtantara dong. Kalo beta kasi parenta betapung ana bua bilang, ‘Pi sana!’ pasti diapi. Kalo beta bilang, ‘Datang sini!’ pastidia datang. Deng kalo beta suru beta pungorang karjá bilang, ‘Karjá ini!’ pasti diabekin bagitu. Jadi asal Bos omong sa, pastibeta pung ana karjá tu, bae memang.”

    10 Dengar bagitu, ju Yesus heran. Diaomong sang itu orang banya yang ada ikodeng Dia bilang, “Heran, é! Su baginilama, ma Beta balóm parná katumu satuorang Yahudi ju yang parcaya sama kuatke ini orang Roma! 11 Dengar, é! Te nantiada banya orang luar sama ke ini orangRoma ni yang datang dari sablá mataharinae deng dari sablá matahari turun, kodudu makan pesta sama-sama deng baꞌiAbraham, baꞌi Isak deng baꞌi Yakob dalamTuhan Allah pung ruma di sorga. 12 BiarTuhan su pili orang Yahudi ko jadi Diapung orang, ma ada banya yang sondetoe sang Dia. Nanti Dia tola buang sangdong pi tampa galáp buta. Di situ dongmanangis makarereu deng sangsara matipung.”✡

    13 Omong ais bagitu, ju Yesus kasi tausang itu komandán bilang, “Pak pulang su.Te itu ana karjá su bae, sama ke pak pung

    parcaya.” Pas itu waktu ju, itu ana baememang.✡

    Tuhan Yesus bekin bae orang saki bam-banya

    (Markus 1:29-34; Lukas 4:38-41)14 Ais satu kali, Yesus pi di Petrus pung

    ruma. Dia lia Petrus pung mama mantuada tidor di koi, te dia ada damám. 15Yesuspegang dia pung tangan, ju itu mamatuapung damám ilang memang. Ais dia ban-gun ko pi urus sang Yesus dong.

    16Waktumataharimulai turun, ju orangdong datang bawa dong pung orang yangtakaná setan dong. Ais Yesus parenta itusetan dong bilang, “Heh, setan! Iskarobisdari ini orang dong!” Ju itu setan dongkaluar memang. Dia ju bekin bae samuaorang saki. 17 Dia bekin ini samua, kobekin iko apa yang Tuhan Allah pung jubirYesaya su tulis memang bilang,“Dia bekin bae kotong pung panyaki.

    Deng Dia tanggong kotong pungsangsara.”✡

    Orang yang mau iko sang Tuhan Yesusmusti iko deng batúl-batúl

    (Lukas 9:57-62)18 Ais itu, Yesus dapa lia orang bam-

    banya datang kuliling sangDia. Ju Dia suruDia pung ana bua dong bilang, “Mari kokotong balayar pi dano pung sablá.”

    19 Ju ada satu guru agamadatang omongbilang, “Bapa Guru! Bapa pi mana sa, na,beta mau iko tarús deng Bapa!”

    20 Ma Yesus manyao bilang, “Bae ju! Mainga bagini. Samua orang deng binatangada dong pung tampa tenga sandiri. An-jing utan kambali pi dia pung lobang.Burung kambali pi dia pung sarang. MaBeta, Manusia Tulen ni, sonde ada pungruma sandiri ko pulang pi situ. Tampa alaskapala ju sonde ada.”

    21 Ais satu orang laen lai, yang ada iko-iko sang Dia, datang minta bilang, “Bos!Betamau iko sangBos,mabiar beta pulangko urus orang tua dong dolo. Kalo betapung bapa su mati, na, baru beta iko.”

    22 MaYesus omong bilang, “Bagini! Kasitenga ko orang yang sonde ada pung par-caya sang Tuhan dong, urus dong pungorang mati. Te kalo lu mau iko sang Beta,na, lu musti iko batúl-batúl!”

    ✡ 8:12: Lukas 13:29 ✡ 8:13: Mateos 22:13, 25:30; Lukas 13:28 ✡ 8:17: Yesaya 53:4

  • Mateos 8:23 13 Mateos 9:9Tuhan Yesus bekin tadó angin ribut(Markus 4:35-41; Lukas 8:22-25)

    23 Ais itu, ju Yesus nae pi atas parahusama-sama deng Dia pung ana bua dong.24 Waktu dong ada balayar pi dano pungsablá, ju Dia tidor. Sonde lama ju, anginribut datang. Galombang puku pi-datang,ju aer maso pi dalam parahu. 25 Lia bagitu,ju ana bua dong kasi bangun sang Diabilang, “Bos! Bos, é! Bangun ko tolong kasisalamat sang botong dolo! Te kotong sumau mati tanggalám ni!”

    26 Ju Yesus manyao bilang, “Weh, aku-rang ko bosong taku!? Bosong sonde par-caya sangBeta, ko?” JuDia bangun. Ais Diatogor itu angin deng galombang bilang,“Barenti su!” Ju galombang deng anginjadi tadó memang.

    27 Ju Yesus pung ana bua dong heran.Dong bilang, “Awii! Dia ni, sapa, é? Kar-mana ko Dia bisa parenta angin deng ga-lombang ko dong iko Dia pung mau?”

    Tuhan Yesus bekin bae dua orang yangtakaná setan

    (Markus 5:1-20; Lukas 8:26-39)28 Sonde lama lai, ju dong sampe di dano

    pung sablá, di orang Gadara* pung daꞌera.Di situ ada dua orang takaná setan yangtenga di goa batu tampa orang mati. Dongtu, jahat mau mati, sampe sonde ada satuorang ju yang barani jalan iko situ. Donglia Yesus datang ju, 29dong batarea bilang,“Woi, Tuhan Allah pung Ana! Akurang koLu datang ganggu sang botong? Biar diapung waktu ko mau hukum sang botongbalóm sampe, ma Lu su mau siksa sangbotong.”

    30 Sonde jao dari situ, ada babi bam-banya doꞌi-doꞌi tana ko cari makan. 31 Juitu setan dong minta sang Yesus bilang,“Kalo mau usir sang botong, na, suru sangbotong komaso pi dalam itu babi dong sa!”

    32 Ju Yesus parenta sang dong bilang,“Pi su!” Ais, itu setan dong kaluar kasitenga itu dua orang, ju dongmasopi dalamitu babi dong. Tarús itu babi dong lariharba-biruk turun iko pinggir gunung komaso pi dalam dano. Ju dong samua matitanggalám.

    33 Lia bagitu ju, tukang jaga babi donglari pulang pi kampong, ju dong caritasamua-samua. 34Dengar dong pung caritabagitu, ju orang banya dong kaluar pi itu

    tampa. Dong katumu sang Yesus, ju dongnoki-noki ko Dia jalan kasi tenga dongpung tampa.

    9Tuhan Yesus bekin bae satu orang lumpu(Markus 2:1-12; Lukas 5:17-26)

    1 Ais itu, Yesus dong nae kambali pidalam parahu, ko balayar pi dano pungsablá, sampe di Dia pung kota sandiri.2 Di situ ada orang yang dorok bawa dongpung kawan yang lumpu ko pi di Dia. Liabagitu ju, Yesus tau dong ada parcaya sangDia bilang, Dia bisa bekin bae dong pungkawan tu. Ju Dia omong sang itu oranglumpu bilang, “Ana, é! Kasi kuat lu punghati dolo! Te Beta su hapus buang lu pungsala dong.”

    3 Ma ada barapa orang guru agamaYahudi di situ, yang dengar Yesus pungomong tu. Ju dong pung hati panasmemang. Ais dong baꞌomong bilang,“Ini orang talalu barani omong bagitu, ó!Cuma Tuhan Allah sa yang bisa kasi am-pon orang pung sala. Ma ini orang pungomong tu, bekin diri sama ke dia TuhanAllah sa. Dia su hojat tu!”

    4 Ma Yesus tau dong pung dalam hati.Ais Dia omong bilang, “Akurang ko bosongpikir kata, Beta ni, ada omong hojat?5 Mana yang lebe gampang? Kalo Betakasi tau sang ini orang lumpu ni bilang,‘Lu pung sala su dapa ampon,’ ko, Betabilang, ‘Bangun suda, ko pulang.’ 6 Kalodia bangunmemang, bosong baru lia buktibilang, Beta ni, Manusia Tulen. Te Betaada hak ko kasi ampon orang pung sala.”

    Ju Yesus parenta sang itu orang lumpubilang, “Bangun su! Angka lu pung tanduko jalan pulang!”

    7 Tarús, itu orang lumpu bangun, ju diajalan pulang. 8 Lia bagitu ju, samua orangheran. Ais dong angka nae tinggi-tinggiTuhan Allah pung nama bilang, “TuhanAllah tu, talalu hebat, ó! Dia su kasi kuasabésar bagini sang manusia.”

    Tuhan Yesus pange sang Mateos ko ikosang Dia

    (Markus 2:13-17; Lukas 5:27-32)9 Ais itu, Yesus jalan dari situ, ju Dia

    dapa lia satu orang tukang tagi bea yangada karjá di kantor pajak. Dia pung nama,Mateos. Ais Yesus ajak sang dia bilang,

    * 8:28: Tulisan bahasa Yunani yang paling bae tulis Gadara di Injil Mateos. Ada tulisan saparu lai tulis Gergesa, dengsaparu laen lai, tulis Gerasa.

  • Mateos 9:10 14 Mateos 9:25

    “Mari iko sang Beta!” Dengar bagitu, juMateos bangun ko iko memang sang Dia.

    10 Ais itu, Mateos undang sang Yesusdong datang makan di dia pung ruma. Diaju undang dia pung kawan-kawan tukangtagi bea, deng tamu-tamu laen dong, kodatang makan sama-sama deng dong.

    11Ma ada barapa orang dari partei Farisiyang datang mangomek di Yesus pungana bua dong bilang, “Akurang ko bosongpung guru dudu makan sama-sama dengorang tar laku-laku dong, sama ke itutukang tagi bea dong, deng dong pungkawan orang jahat dong?”✡

    12 Ma Yesus kasi tau sang dong bilang,“Orang yang saki memang parlú dokter.Ma orang yang su bae, sonde parlú. 13Lebebae bosong pulang ko pareksa bae-baeTuhanAllah pungKata-kata, yangdoluDiasuru Dia pung jubir Hosea tulis bilang,‘Beta pung mau, andia,

    Beta pung orang dong basayang satudeng satu deng kasi tunju rasakasian.

    Kalo dong sonde bekin bagitu, na,dong pung korban binatang yang

    dong bawa kasi Beta tu,sonde ada pung arti apa-apa.’

    Itu yang Tuhan Allah su bilang. Tagalitu, Beta sonde datang ko urus orang yanganggap diri su bae, ma Beta datang ko urusorang tar bae-bae dong.”✡

    Orang tanya, akurang ko Tuhan Yesuspung ana bua dong sonde puasa

    (Markus 2:18-22; Lukas 5:33-39)14 Ais itu, Yohanis Tukang Sarani pung

    ana bua dong datang sang Yesus. Dongtanya bilang, “Botong yang iko sang Yoha-nis, biasa puasa. Orang Farisi dong jupuasa. Ma akurang ko Bapa pung ana buadong maen makan-minum tarús? Dongsonde tau puasa, ko?”

    15 Ma Yesus manyao sang dong pakeumpama bilang, “Bagini: kalo ada pestakawin, tamu dong sonde puasa, ma dongmakan kinyang. Kalo baroit laki-laki masiada di situ, tantu dong samua makanrame-rame. Ma nanti satu kali, kalo oranglaen tangkap bawa itu baroit laki-laki, judia pung tamán dong rasa susa dolo, baruitu saꞌat dong puasa.

    16 Orang sonde ame kaen baru sapoꞌong,ko tempel pi di baju tua yang su tarobe. Tenanti kalo cuci itu baju, kaen tempel yangbaru tu batakundur. Deng bagitu, itu bajutua tamba tarobe.

    17 Bagitu ju, orang sonde isi tuak baru,pi dalam haik yang su lapuk. Te nantiitu haik pica, ju itu tuak malele buang.Jadi tuak baru, musti poꞌa pi dalam haikyang baru ko dong dua bisa batahan!”*[Deng bagitu Yesus ajar sang dong bilangDia pung ajaran tu, baru. Jadi jang kasibacampor deng ajaran lama.]

    Tuhan Yesus bekin bae satu mama yangsaki dara loos, deng kasi idop kambali satu ananona

    (Markus 5:21-43; Lukas 8:40-56)18 Waktu Yesus masi baꞌomong deng

    Yohanis pung ana bua dong, ju ada satukapala ruma sambayang datang katumudeng Dia. Itu orang tikam lutut di Yesuspung muka, ko minta bilang, “Bapa, é!Tolong dolo! Te beta pung ana nona barumati. Bapa tolong pi ko taro tangan pi didia dolo, ko dia bisa idop kambali.”

    19Dengar bagitu, juYesus dengDia pungana bua dong iko memang sang itu orang.

    20-21 Di tenga jalan, ada satu mama yangjalan iko deng dong. Dia pung datangbulan sonde tau-tau barenti batúl, su 12taon. Dia ada pikir di dia pung hati bilang,“Asal beta bisa raba Yesus pung baju sa,tantu beta jadi bae.” Andia ko dia pi rabaYesus pung ujung baju.

    22 Yesus ada barasa, ju Dia bale mukako lia itu mama. Tarús Dia omong bilang,“Ana, é! Kasi kuat lu pung hati. Te, tagallu parcaya batúl-batúl sang Beta, andia kolu jadi bae.” Itu waktu ju, itu mama baememang.

    23 Ais itu, Yesus dong jalan tarús pi diitu kapala ruma sambayang pung ruma.Sampe di sana ju Dia maso deng lia tukangmaenmusik duka, deng orang banyaman-angis makarereu. 24 Ma Yesus kasi tausang dong bilang, “Barenti manangis, kobosong pulang su! Te ini ana sonde mati.Dia cuma tidor sa.” Ma dong katawa kasibengko mulu sang Dia.

    25 Ais itu, ju itu orang dong kaluarsamua. Ju Yesus maso pi dalam itu ana

    ✡ 9:11: Lukas 15:1-2 ✡ 9:13: Mateos 12:7; Hosea 6:6 * 9:17: Tulisan bahasa Yunani asli bilang, “jang isiaer anggor yang baru pi dalam tas kulit yang lama, ko jang sampe dia pica ko tarobe.”

  • Mateos 9:26 15 Mateos 10:5-6pung kamar, deng pegang dia pung tan-gan. Ju itu ana idop kambali memang.26 Lia bagitu, ju orang mulai bacarita ramekuliling dong pung daꞌera, soꞌal apa yangYesus su bekin.

    Tuhan Yesus bekin bae dua orang buta27Ais juYesus jalan tarús. Di tenga jalan,

    ada dua orang buta iko-iko sang Dia. Dongbaꞌeki pange bilang, “Raja Daud pung tu-runan, é! Kasian sang botong dolo!”

    28 Yesus maso pi dalam ruma, ju itu duaorang buta tu datang sang Dia. Ais Diatanya sang dong bilang, “Bosong parcayabatúl-batúl bilang, Beta ada pung kuasa kobekin bosong bisa dapa lia?”

    Ju dong manyao bilang, “Awii! Bapajang tanya lai, te botong su parcaya sangBapa isi-isi.”

    29 Dengar bagitu, ju Yesus raba dongpungmata, deng omong bilang, “Kalo bag-itu, na, biar jadi iko bosong pung parcaya!”30Yesus omong ais bagitu, ju dong dapa liamemang. Ma Yesus kasi inga karás sangdong bilang, “Inga, é! Jang kasi tau satuorang ju deng apa yang su jadi ni!”

    31 Ma dong sonde bisa tahan diri. Aisdong jalan kuliling itu daꞌera ko kasi tasiarsoꞌal apa yang Yesus su bekin.

    Tuhan Yesus bekin bae orang yang sondebisa omong

    32 Itu dua orang buta kaluar abis ju,orang bawa datang satu orang laen piYesus. Itu orang sonde bisa baꞌomong,tagal dia takaná setan. 33 Lia bagitu ju,Yesus parenta itu setan kaluar dari ituorang. Itu setan kaluar ju, itu orang bisabaꞌomong memang. Ais orang banya disitu taheran-heran. Dong bilang, “Awii!Kotong orangYahudi balómparná lia yangbagini ni!”

    34 Ma orang Farisi dong sonde sanáng.Dong omong bilang, “Weh! Setan dongpung bos yang kasi Dia kuasa ko Dia bisausir kaluar setan dong.”✡

    Tuhan Yesus jato kasian lia orang banyadong

    35 Ais Yesus pi kuliling banya kota dengkampong, ko ajar orang di ruma sam-bayang dong. Dia ajar orang soꞌal TuhanAllah pung Kabar Bae, deng karmana dong

    bisamaso jadi Dia pung orang. Dia ju bekinbae samua macam panyaki, deng samuaorang yang badan sonde batúl dong.✡36 Lia itu orang banya, ju Yesus jato kasiansang dong, tagal dong sonde tau maubekin karmana. Te dong samua tu, samake domba yang sonde ada pung gambala.✡37Ais Yesus omong deng Dia pung ana buadong bilang, “Ini orang banya ni, samake kabón pung hasil. Biar hasil banya,ma orang karjá sonde cukup ko koru ameitu hasil, deng simpan pi dalam gudang.38 Tagal itu, bosong musti minta sangTuan kabón, ko Dia kirim orang karjá, kobiar dong pi kumpul ame Dia pung hasildong.”✡

    10Tuhan Yesus pili Dia pung ana bua 12

    orang(Markus 3:13-19; Lukas 6:12-16)

    1 Ais itu, Yesus pange Dia pung ana buadong ko datang bakumpul. Ju Dia kasidong kuasa ko usir setan deng bekin baeorang dari dong pung panyaki macam-macam. 2 Itu 12 ana bua yang Dia utusdong pung nama, andia:

    Yang partama, nama Simon (yang bi-asa orang pange bilang, ‘Petrus’),

    ais dia pung adi, nama Anderias,ais itu, Yakobis,deng dia pung adi, nama Yohanis

    (dong dua tu, Sabadeus pung ana).3 Ada ju Filipus,deng Bartolomeos.Ais Tomas,deng Mateos (tukang tagi bea).Ais Yakobis (Alpius pung ana),deng Tadius.4 Ais Simon (yang iko partei politik

    Selot),*deng Yudas Iskariot (yang nanti jual

    buang sang Yesus).Tuhan Yesus utus Dia pung ana bua dong(Markus 6:7-13; Lukas 9:1-6)

    5-6 Ais itu, Yesus utus Dia pung ana bua12 orang, deng Dia kasi parenta bilang,“Beta utus sang bosong pi di kotong pungorang Yahudi, tagal ada banya dari kotongpung orang yang sonde iko batúl Tuhan

    ✡ 9:34: Mateos 10:25, 12:24; Markus 3:22; Lukas 11:15 ✡ 9:35: Mateos 4:23; Markus 1:39; Lukas 4:44 ✡ 9:36:Daftar Sensus 27:17; 1 Raja-raja dong 22:17; 2 Sajara Israꞌel deng Yahuda 18:16; Yeskial 34:5; Sakaria 10:2; Markus 6:34✡ 9:38: Lukas 10:2 * 10:4: Partei Selot ni, ada cari jalan ko dong mardeka dari Roma pung pamarenta. Ju dongkasi nama ini partei bilang ‘Patriot’.

  • Mateos 10:7 16 Mateos 10:25pung jalan. Dong tu, sama ke dombakasasar. Tagal itu, bosong sonde usa pidi orang bukan Yahudi, conto ke orangSamaria dong. 7 Pi kasi tau sang kotongpung orang Israꞌel dong bilang, ‘Dia pungwaktu su sampe ko samua orang bisamasojadi Tuhan Allah pung orang.’ 8 Pi bekinbae orang saki, kasi idop kambali orangmati, bekin bae orang kusta, deng usir kasikaluar setan. Tuhan su kasi bam-banyasang bosong, ma Dia sonde minta kambaliapa-apa. Jadi sakarang bosong musti piko kasi bam-banya sang orang laen, mabosong sonde usa minta kambali apa-apaju dari dong. 9 Jalan deng kosong-kosongsa, é. Sonde usa bawa doi, 10 bakál, pakeanganti, sapatu, ko tongkat. Te orang mustikasi sang orang karjá, apa yang pantas kodong bisa idop.✡

    11 Kalo bosong maso dalam satu kota,ko, satu kampong, na, bosong cari orangyang mau tarima sang bosong. Ais tengadi situ, sampebosongbarangkat kasi tengaitu tampa. 12 Kalo bosong maso pi orangpung ruma, na, omong bilang, ‘Saloom!Tuhan kasi berkat sang bosong.’ 13 Kaloorang di itu ruma tarima sang bosongdeng bae, bosong minta ko Tuhan kasiberkat sang dong. Ma kalo dong sondetarima sang bosong, Tuhan ju sonde kasiberkat sang dong. 14 Kalo orang sondemau dengar sang bosong, na, kaluar dariitu ruma, ko itu kota, ais kabás buangabu dari bosong pung kaki, ko jadi tandabilang, dong sonde mau dengar, na, dongpikol tanggong-jawab sandiri.✡ 15 Nantikalo Tuhan Allah kasi jato hukum sangmanusia di ini dunya, tantu Dia kasi jatohukum yang barát sang itu orang Sodomdeng Gomora yang dolu paling jahat. Mainga! Te nanti Dia kasi jato hukum yanglebe barát lai kasi orang yang sonde mautarima sang bosong!”✡

    Tuhan Yesus kasi tau Dia pung ana buadong bilang, nanti dong dapa sangsara

    (Markus 13:9-13; Lukas 21:12-17)16 “Inga, te Beta utus sang bosong ni

    sama ke Beta kirim domba pi teng-tengaanjing utan yang jahat. Tagal itu, bosongmusti pake otak sama ke ular yang pintar.

    Deng bosong pung hati ju musti lurussama ke burung pompa yang sonde taucari hal.✡ 17 Ma ati-ati, ó! Te nanti orangsiksa sang bosong sama ke anjing jahatgigi bekin mati domba. Nanti dong helabawa bosong maso pi tampa urus parkaraagama. Dengnanti dongfiruk sang bosongdi dong pung ruma sambayang. 18 Nantidong hela bawa sang bosong pi mangadadi gubernor deng raja, tagal bosong ikosang Beta. Ma bosong musti pake itukasampatan kasi tau Beta pung Kabar Baesang dong. Deng bagitu, orang yang sondekanál sang Tuhan ju dapa dengar soꞌalBeta. 19 Ma kalo dong hela bawa sangbosong bagitu, na, bosong sonde usa takubilang, ‘Nanti beta mau baꞌomong bilang,apa?’ Ko, ‘Nanti beta manyao bilang, apa?’Sonde usa pikir-pikir bagitu, te sampe diapung waktu, nanti bosong pung Bapa disorga kasi tau soꞌal apa yang bosongmustiomong. 20 Itu waktu, apa yang bosongomong sonde baꞌakar di bosong sandiri, teDia pung Roh Barisi yang ajar ko bosongomong apa.✡

    21 Bosong lia sa, te nanti dalam saturuma, kalo ada orang yang parcaya sangBeta, nanti dia pung sodara sandiri yangcari jalan ko orang bunu sang dia. Aiskalo ana yang parcaya, nanti dia pungbapa yang bunu sang dia. Kalo bapa dengmama yang parcaya, nanti dong pung anasandiri yang bunu sang dong.✡ 22 Lia tenanti samua orang bincimati sang bosong,tagal bosong iko sang Beta. Ma orang yangbatahan tarús sampe abis, Tuhan Allahnanti kasi salamat sang dia.✡ 23Kalo orangsiksa sang bosong di satu kota, na, bangunlari pi kota laen. Batúl tu! Beta ni, ManusiaTulen. Nanti bosong masi balóm jalankuliling abis samua kota di Israꞌel, ma Betasu kambali.

    24 Orang dong biasa taro hormat sangsatu guru, lebe dari dia pung ana bua dong.Deng orang taro hormat sang satu bos,lebe dari dia pung ana karjá dong.✡ 25Kaloana bua su balajar sama pintar deng diapung guru, dia su rasa cukup. Deng kaloana karjá su balajar sama pintar deng diapung bos, na, dia ju rasa cukup.

    ✡ 10:10: 1 Korintus 9:14; 1 Timotius 5:18 ✡ 10:14: Utusan dong pung Carita 13:51 ✡ 10:15: Lukas10:4-12; Mateos 11:24; Carita Mula-mula 19:24-28 ✡ 10:16: Lukas 10:3 ✡ 10:20: Markus 13:9-11; Lukas12:11-12, 21:12-15 ✡ 10:21: Markus 13:12; Lukas 21:16 ✡ 10:22: Mateos 24:9, 13; Markus 13:13; Lukas 21:17✡ 10:24: Lukas 6:40; Yohanis 13:16, 15:20

  • Mateos 10:26 17 Mateos 10:42Jadi inga, é! Kalo orang su pange tuan

    ruma bilang, ‘Lu ni, Balsebul, andia setandong pung bos!’ na, tantu dia pung isiruma ju dapa nama lebe tar bae lai.”✡

    Jang taku sang manusia, te Tuhan Allahada jaga sang bosong

    (Lukas 12:2-7)26 “Jadi bosong sonde usa taku deng

    orang yang lawan sang bosong. Te apayang orang bekin sambunyi-sambunyi,nanti samua orang dapa lia.✡ 27 Apayang Beta su ajar sang bosong sandiri-sandiri, nanti bosong musti pi kasi tausamua orang. Deng apa yang Beta kasitau diam-diam, nanti bosong musti pi kasitau kuliling di samua tampa. 28 Jang takumanusia, te dong cuma bisa kasi matiorang sa, ma dong sonde bisa bekin rusakorang pung jiwa. Tagal itu, bosong mustitaku sang Tuhan Allah, te Dia sa yang adapung kuasa ko lempar buang orang pungbadan deng dia pung jiwa pi dalam lautapi yang manyala tarús-tarús. 29 Jadi kasikuat bosong pung hati. Orang jual burungpipit di pasar deng harga paling mura sa.Ma sonde ada satu ju yang jato mati, kalobosong pung Bapa di sorga sonde kasi isin.30 Bosong pung Bapa di sorga ju ada taromata sang bosong sampe hal yang palingkici. Bosong pung urat rambu pung banyadi kapala ju, Dia su tau na. 31 Jadi bosongjang taku! Tagal Tuhan Allah nilei sangbosong lebe mahal dari itu burung pipitdong samua.”

    Jang malu mangaku sang Tuhan Yesus(Lukas 12:8-9)

    32 Ais Yesus omong lai bilang, “Orangyang barani mangaku kanál sang Beta dimuka orang banya di ini dunya, nantiBeta ju mangaku kanál sang dia di mukaBeta pung Bapa di sorga bilang, ‘Dia ni,Beta pung orang.’ 33 Ma orang yangmanyangkal sang Beta di muka orangbanya bilang, dia sonde kanál sang Beta,nanti Beta ju kasi tau sang Beta pung Bapadi sorga bilang, ‘Beta sonde kanál sang iniorang.’ ”✡

    Tuhan Yesus datang bekin orang dongbamalawan, bukan badame

    (Lukas 12:51-53, 14:26-27)

    34 “Bosong jang sangka bilang, Betadatang bawa dame di ini dunya. Te Betadatang ko bekin manusia bamalawan satudeng satu. 35 Beta datang di ini dunya,iko apa yang Tuhan pung jubir su tulismemang bilang,‘Nanti ana laki-laki malawan dia pung

    bapa,ana parampuan malawan dia pung

    mama,deng ana mantu parampuan

    malawan dia pung mamamantu,

    36 te isi ruma sandiri yang bamusu satudeng satu.’✡

    37 Jadi orang yang batúl-batúl mau ikosang Beta, dia musti sayang sang Beta lebedari samua; lebe dari dia pung mama-bapa, deng lebe dari dia pung ana dong.Te kalo sonde, na, itu orang sonde pantasjadi Beta pung orang. 38 Te orang yangmau iko sang Beta, ma sonde mau pikolsangsara, dia sonde pantas jadi Beta pungorang.✡ 39Orang yang sadia mati tagal diaiko sang Beta, nanti dia dapa idop tarúsdeng Tuhan. Ma orang yang cuma mauidop buat dia pung diri sandiri sa, nanti diapung idop tu, ilang buang bagitu sa!”✡

    Tuhan Allah nanti balas apa yang orangbekin

    (Markus 9:41)40 “Orang yang tarima sang bosong

    deng bae, dia ju tarima sang Beta. Dengorang yang tarima sang Beta, dia ju tarimasang Tuhan Allah yang utus sang Beta.✡41Orang yang tarima Tuhan Allah pung ju-bir tagal itu jubir ada omong soꞌal Tuhan,nanti Tuhan balas sang dia sama ke Tuhanbalas sang satu jubir. Deng orang yangtarima satu orang hati lurus tagal ituorang ada iko batúl-batúl Tuhan pungmau, nanti Tuhan balas sang dia sama keTuhan balas sang satu orang hati lurus.42Orang yang tarima sang satu orang yangpaling kici tagal dia iko sang Beta, pastiTuhan balas sang dia. Biar orang cumakasi aer puti satu galás sa, tantu TuhanAllah sonde lupa sang dia.”

    ✡ 10:25: Mateos 9:34, 12:24; Markus 3:22; Lukas 11:15 ✡ 10:26: Markus 4:22; Lukas 8:17 ✡ 10:33: 2Timotius 2:12 ✡ 10:36: Mika 7:6 ✡ 10:38: Mateos 16:24; Markus 8:34; Lukas 9:23 ✡ 10:39: Mateos16:25; Markus 8:35; Lukas 9:24, 17:33; Yohanis 12:25 ✡ 10:40: Markus 9:37; Lukas 9:48, 10:16; Yohanis 13:20

  • Mateos 11:1 18 Mateos 11:1911

    Yohanis Tukang Sarani kirim utusan piTuhan Yesus

    (Lukas 7:18-35)1 Waktu Yesus kasi pasán abis sang Dia

    pung ana bua 12 orang tu, ju Dia pi kulilingdi kampong-kampong di itu daꞌera, ko ajarorang deng kasi tau Tuhan Allah pungKabar Bae.

    2 Itu waktu, Yohanis su ada dalam bui.Waktu dia dengar samua hal yang Yesussu bekin, ju dia suru dia pung ana buadong pi tanya sang Yesus bilang, 3 “TuhanAllah su janjimemangdari dolu bilang, Diamau kirim datang Kristus ko kasi salamatsang kotong orang Yahudi. Bapa ni, andiaKristus, ko? Ko, botongmusti tunggu sangorang laen lai?” Ju dong pi tanya sangYesus.

    4 Dengar bagitu, ju Yesus manyao bi-lang, “Bosong su dengar deng su liasandiri. Jadi pulang ko lapor sang Bu Anisbilang, samua su jadi, iko apa yang TuhanAllah pung jubir Yesaya su tulis memangbilang:

    5 Orang buta, dapa lia.Orang kaki lumpu, bangun bajalan.Orang panyaki kusta, jadi barisi.Orang tuli, dapa dengar.Orang mati, idop kambali.Orang kasian, dengar Kabar Bae.✡

    6 Jadi bagini: pi kasi tau Bu Anis, nantidia ontong kalo dia parcaya tarús sangBeta. Tagal nanti Tuhan Allah kasi berkatsang orang yang dia pung parcaya sangBeta sonde tagoyang!”

    7 Waktu Yohanis pung ana bua dong supulang, ju Yesus omong deng orang banyadong soꞌal Yohanis bilang, “Waktu bosongpi cari Yohanis di tampa sunyi sana tu,bosong pikir mau katumu deng manusiamodel ke apa? Sonde mungkin bosongpi sana ko katumu orang yang noe-noe,sama ke bambu yang tagoyang-goyang ikoangin sa! 8 Deng sonde mungkin bosongpi ko lia orang yang pake pakean mahal-mahal, te orangmacambagitu cuma tengadi istana sa! 9 Jadi bosong pi lia orangmacam karmana di sana? Bosong pikirbosong pi cari Tuhan Allah pung jubir?Batúl! Ma dia tu, jubir yang paling hebat.10 Te Tuhan Allah pung Tulisan Barisi adatulis memang soꞌal Yohanis bilang,

    ‘Dengar! Beta utus Beta pung orang,ko pi buka jalan kasi sang Lu.’✡

    11 Dengar bae-bae, ó! Di ini dunya,sonde ada satu orang ju, yang lebe hebatdari Yohanis. Ma dari samua manusiayang parná mangaku Tuhan Allah jadidong pung Raja, orang yang paling kako-rek sa su lebe hebat dari Yohanis. 12Mulaidari Yohanis angka dia pung karjá sampesakarang, banya orang sumaso jadi TuhanAllah pung milik. Ma ada orang saparuyang pikir sala, ais dong baparáng kopaksa orang maso jadi Tuhan Allah pungorang. Deng ada yang baparáng malawansang Tuhan pung orang ju. 13 Sampe dengYohanis Tukang Sarani pung datang, ko-tong orangYahudi biasa idop iko baꞌiMusadeng Tuhan Allah pung jubir dong pungatoran.✡ 14 Jadi parcaya sang Beta sa!Yohanis tu, andia Elia yang Tuhan Allahpung jubir dong su kasi tau memang soꞌaldia pung datang.✡ 15 Jadi, yang kapinginmangarti musti dengar bae-bae, ó!

    16 Beta mau kasi umpama ko bosongdapa tau, orang sakarang ni, manusiamacam apa. Te dong tu, sama ke ana-anayang ada dudu-dudu di pasar. Dong adamaen babatarea deng dong pung tamánbilang,17 ‘We! Botong tiop suling rame-rame,

    ma bosong sonde manari sanáng-sanáng.

    Ais botong manyanyi lagu duka,ma bosong sonde manangis.’

    18 Bosong ni sama ke ana kici dongyang sonde tau puas. Waktu Yohanisdatang, dia suka puasa, deng sondeminumanggor. Ma orang cap sang dia bilang,‘Dia ada takaná setan!’ 19 Ma sakarangBeta, Manusia Tulen, su datang. Betasonde puasa, deng Beta minum anggor.Ma orang cap sang Beta bilang, ‘Dia tu,dasar manusia balalas! Pamabok barát lai!Dia pi bakawan deng tukang tagi bea dong!Satu partei deng orang tar laku-laku dong!Sonde tau diri lai!’ Ma bosong tanda sa,Beta pung omong, é! Tuhan pung pintarjadi kantara di Dia pung orang dong pungidop.”

    Orang yang sonde mau tarima sangTuhan Yesus

    (Lukas 10:13-15)✡ 11:5: Yesaya 35:5-6, 61:1 ✡ 11:10: Maleaki 3:1 ✡ 11:13: Lukas 16:16 ✡ 11:14: Maleaki 4:5; Mateos17:10-13; Markus 9:11-13

  • Mateos 11:20 19 Mateos 12:3-420 Ais itu, Tuhan Yesus mulai togor

    orang yang ada tinggal di barapa kam-pong. Dia su bekin tanda heran palingbanya di sana, ma dong sonde mau kasitenga dong pung sala-sala dong ko ikoTuhan pung jalan idop yang batúl. 21Yesustogor bilang, “Bosong orang Korasin dengorang Betsaida dong! Awas, é! Nantibosong calaka! Beta su bekin tanda heranmacam-macam di bosong pung batangidong, ma bosong sondemau parcaya sangTuhan Allah. Padahal bosong ni orangYahudi, yang mangaku kanál sang Tuhan.Ma andekata itu tanda-tanda heran yangBeta bekin di bosong pung kampong, sujadi lebe dolo di kota Tirus deng kotaSidon, tantu bagini lama orang di situdong su tobat memang, deng su kasi tengadong pung sala-sala ko iko sang Tuhan.Deng dong ju tantu pake pakean duka,deng taro abu di atas kapala ko jadi tandabilang, dong ada manyasal deng dongpung sala-sala. Padahal orang Tirus dengorang Sidon ni, bukan orang Yahudi yangmangaku kanál sang Tuhan.✡ 22 Batúl!Nanti bosong lia sa! Kalo Tuhan putussamua orang dong pung parkara, orangTirus deng orang Sidon pung hukumanmasi jao lebe ringan dari bosong punghukuman.

    23 Bosong orang Kapernaum! Awas,é! Bosong jang pikir bilang, nanti Tuhanangka nae sang bosong maso pi sorga.Sonde! Nanti Tuhan lempar buang sangbosong maso pi naraka! Andekata itutanda-tanda heran yang Beta bekin dibosong pung kampong su jadi lebe dolodi kota Sodom, tantu Tuhan Allah sondeparlú kasi ancor itu kota jahat. Te kaloorang Sodom lia itu tanda heran dong, sutantu dong kasi tenga dong pung jahat.✡24 Batúl! Nanti bosong lia sa! Kalo Tuhanputus samua orang dong pung parkara,orang Sodompung hukumanmasi jao leberingan dari bosong pung hukuman!”✡

    Tuhan Yesus undang orang ko iko sangDia, ko biar dong jadi kuat kambali

    (Lukas 10:21-22)25 Omong abis bagitu, ju Yesus sam-

    bayang bilang, “Bapa! Bapa yang peganghak parenta samua di langit deng bumi.

    Beta minta tarima kasi bam-banya, tagalBapa tutu ame itu hukuman dari orangyang anggap diri pintar, deng yang tinggihati dong. Ma Bapa buka itu hal samuakasi orang kici dong, deng orang yangrandá hati dong. 26 Batúl, Bapa! Te ituyang bekin Bapa pung hati sanáng!”

    27 Sambayang abis bagitu, ju Yesus kasitau sang orang di situ dong bilang, “Den-gar bae-bae, ó! Beta pung Bapa di sorgasu kasi samua kuasa sang Beta. Yangkanál bae sang Beta tu, andia cuma Bapasa. Deng yang kanál bae sang Bapa, cumaBapa pung Ana sa, andia Beta ni. DengBeta pili orang laen dong, ko kasi tau sangdong, ko biar dong ju kanál bae sang Dia.✡

    28 Bosong samua yang cape karjá karás,mari iko sang Beta! Bosong samua yangada pikol masala barát, mari datang sangBeta! 29 Kalo bosong tarima Beta pungajaran ko jalan sama-sama deng Beta, na,kotong ni sama ke sapi luku dua ekor yangada hela sama-sama satu luku. Te Beta ni,pung hati bae, deng Beta ni, randá hati.Kalo bosong iko sang Beta, na, bosong jadikuat kambali.✡ 30 Tagal Beta pung ajaransonde susa. Deng Beta pung parenta sondebarát.”

    12Orang karitik sang Tuhan Yesus soꞌal hari

    barenti karjá(Markus 2:23-28; Lukas 6:1-5)

    1 Satu kali, kaná deng orang Yahudidong pung hari barenti karjá, Yesus dengDia pung ana bua dong ada jalan iko orangpung kabón. Dia pung ana bua dong la-par, andia ko dong ketu ame padi-gandumpung puler ko dong makan jalan-jalan.✡2 Di situ, ada barapa orang dari parteiagamaFarisi yangpegang karás dongpungadat Yahudi. Lia Yesus pung ana buadong bekin bagitu, ju dong togor sangDia bilang, “Lu pung ana bua dong adaketu padi-gandum kaná deng hari barentikarjá! Sonde bole bagitu! Te itu su langgarkotong pung atoran.”

    3-4 Ma Yesus manyao bilang, “Karmana,ó? Bosong sonde inga baꞌi Daud pungcarita tu? Baꞌi Daud deng dia pung ana buadong pung parú su karoncong tagal lapar

    ✡ 11:21: Yesaya 23:1-18; Yeskial 26:1—28:26; Yoel 3:4-8; Amos 1:9-10; Sakaria 9:2-4 ✡ 11:23: Yesaya 14:13-15;CaritaMula-mula 19:24-28 ✡ 11:24: Mateos 10:15; Lukas 10:12 ✡ 11:27: Yohanis 3:35, 1:18, 10:15 ✡ 11:29:Yeremia 6:16 ✡ 12:1: Carita Ulang soꞌal Jalan Idop 23:25

  • Mateos 12:5 20 Mateos 12:22mau mati. Ju dia maso pi dalam TuhanAllah pung Tenda Sambayang, ko ame ituroti yang kapala agama dong su kasi sangTuhan, ko dong makan. Padahal cumakapala agama dong sa yang bole makanitu roti. Orang laen sonde bole. Ais baꞌiDaud dong makan, ma sonde ada orangkasi sala sang dong. Bosong tingka kesonde tau baca Tuhan Allah pung TulisanBarisi sa!✡ 5 Te di situ ju ada tulis soꞌalkapala agama dong yang karjá layani diruma sambayang, kaná deng hari barentikarjá. Ma dong sonde dapa sala apa-apa.✡ 6 Dengar, ó! Dolu ruma sambayangyang pantíng, ma sakarang ada yang lebepantíng lai. Andia, Beta, Manusia Tulenni. 7 Dalam Tuhan Allah pung TulisanBarisi, Tuhan Allah ada bilang, ‘Beta pungmau bagini: Beta pung orang dong mustikasi tunju rasa kasian satu deng satu.Kalo dong sonde bekin bagitu, na, dongpung korban binatang yang dong bawakasi Beta tu, sonde ada pung arti apa-apa.’Naa, kalo bosong mangarti bae-bae Tuhanpung omong tu, tantu bosong sonde tuduBeta pung ana bua dong sala. Ko dongsonde bekin sala apa-apa na!✡ 8Te Beta ni,Manusia Tulen. Beta yang ada pung hakko putus bilang, orang bole bekin apa kanádeng hari barenti karjá.”

    Tuhan Yesus bekin bae orang, kaná denghari barenti karjá

    (Markus 3:1-6; Lukas 6:6-11)9 Ais itu ju Yesus jalan kasi tenga itu

    tampa, ko pi di dong pung ruma sam-bayang. 10 Di situ, ada satu laki-laki yangdia pung tangan mati sablá. Itu orangFarisi dong ada mau cari-cari jalan ko kasisala sang Yesus, andekata Dia bekin bae ituorang yang tangan mati sablá, kaná denghari barenti karjá. Ais dong tanya sang Diabilang, “Iko kotong pung atoran agama,orang bole bekin bae orang kaná deng haribarenti karjá, ko sonde?”

    11 Ais Yesus manyao bilang, “Kalo orangpung domba satu jato dalam lobang, kanádeng hari barenti karjá, tantu itu dombapung tuan pi angka kasi kaluar itu domba,wuang?✡ 12 Naa! Tuhan sayang sangmanusia, lebe dari itu tuan sayang sangdiapung domba. Tagal itu, orang bole bekinhal bae kaná deng hari barenti karjá.”

    13 Tarús Dia omong deng itu orang yangtangan mati sablá bilang, “Bu, é! Sorongdatang lu pung tangan!” Ais dia sorong diapung tangan mati sablá tu, ju itu tanganjadi baememang, sama ke dia pung tangansablá lai.

    14 Lia bagitu, ju itu orang Farisi dongmaruak. Ais dong bangun jalan kasi tengaitu ruma sambayang, ju dong pi baꞌakórbilang, “Kotong musti cari jalan ko bunusang Dia!”

    Tuhan Allah yang pili Yesus ko karjá kasisang Dia

    15 Ma Yesus tau dong pung rancanajahat tu, andia ko Dia jalan pi tampa laen.Banya orang iko sang Dia, ju Dia bekin baesamua orang saki. 16 Ma Dia larang sangdong bilang, “Bosong jang kasi tau oranglaen soꞌal Beta.” 17 Dia bekin bagitu ikoapa yang Tuhan Allah su kasi tau sang Diapung jubir Yesaya bilang,18 “Coba lia! Ini Dia, Beta pungOrang suru-

    suru yang Beta su pili.Beta sayang sang Dia,

    deng Beta pung hati sanángtarús deng Dia.

    Nanti Beta kasi Beta pung Roh sang Dia,ko Dia pi ajar orang di samua suku-

    bangsasoꞌal Beta pung jalan idop yang

    lurus.19 Dia sonde tau puku-puku dada.Dia sonde tau angka-angka diri.20 Dia pung hati bae.

    Dia sonde bekin susa orang.Kayu yang amper pata, Dia sonde pata

    buang.Lampu teꞌoek yang amper mati, Dia

    sonde fuu bekin mati.Dia ajar orang tarús, sampe lama-lama

    samua suku-bangsa tau ko ikoTuhan pung jalan idop yang lurus.

    21 Orang dari samua suku-bangsa nantiparcaya sang Dia, tagal dong tauDia tu, sapa.”✡

    Guru agama dong tudu sang Tuhan Yesusbilang, setan dong pung bos yang kasi kuasasang Dia

    (Markus 3:20-30; Lukas 11:14-23)22 Ais satu kali, orang dong bawa pi

    Yesus satu orang yang takaná setan sampedia buta deng sonde bisa baꞌomong. Ju

    ✡ 12:3-4: 1 Samuel 21:1-6; Kapala Agama dong pung Atoran 24:9 ✡ 12:5: Daftar Sensus 28:9-10 ✡ 12:7:Mateos 9:13; Hosea 6:6 ✡ 12:11: Lukas 14:5 ✡ 12:21: Yesaya 42:1-4

  • Mateos 12:23 21 Mateos 12:39Yesus usir kasi kaluar itu setan ko bekinbae sang dia. Ais, itu orang bisa lia dengbisa baꞌomong memang. 23 Lia bagitu,ju samua orang taheran-heran. Dongbaꞌomong bilang, “Mangkali Dia ni, Daudpung turunan, yang Tuhan pung jubirdong su tulis memang dari dolu-dolu. Diani, tantu Orang yang kotong su tunggu-tunggu tu!”

    24 Ma waktu orang Farisi dengar bagitu,ju dong sonde tarima. Ais dong baꞌomongbilang, “Woeh! Ini orang bisa usir kasikaluar setan, tagal setan dong pung bosBalsebul, yang kasi kuasa sang Dia.”✡

    25 Ma Yesus tau orang Farisi dong pungomong tu. JuDia kasi tau sangdongbilang,“Bosong pung omong tu, sonde maso diakal! Kalo dalam satu negrí, dia pungrakyat dong baku hantam, karmana ko itunegrí masi bisa batahan! Bagitu ju kaloorang dalam satu kota, ko, dalam saturuma, satu baraꞌu deng satu, tantu dong tutapica-pica sampe ancor-ancor, ó! 26 Jadi,kalo setan dong maen bamusu deng maenbaꞌusir satu deng satu, na, dong pung bossu sonde bisa pegang parenta lama-lamalai! 27 Inga, é! Bosong pung orang dongju tau usir setan. Dong pake kuasa darisetan, ko? Sonde! Jadi bosong jang omongsambarang bilang, Beta ada pake setanpung kuasa ko usir setan. Nanti bosongpung orang sandiri yang putus bilang, apayang bosong tudu tu, sala. 28 Ma kaloBeta batúl-batúl usir setan pake kuasa dariTuhan pung Roh, itu kasi tunju bilang,Tuhan tu memang Raja yang su ada dibosong pung muka idong.

    29 Kalo orang mau datang rampokbarang di satu orang kuat pung ruma,dia musti ika mati itu orang dolo. Abis,baru dia bisa rampok ame itu orang pungbarang dong.*

    30 Inga bae-bae! Te orang yang sondebapartei deng Beta, dia tu bamusu dengBeta. Deng orang yang sonde babantudeng Beta pung karjá, dia tu bekin kacosa.✡ 31 Jadi dengar bae-bae Beta pungomong ni! Tuhan Allah su sadia hapusbuang sang orang dong pung sala. Dengkalo orang omong tar bae-bae kaná orang

    laen, Tuhan Allah masi sadia kasi am-pon sang dia. Ma kalo ada orang baraniomong tar bae-bae kasi Tuhan Allah pungRoh yang Barisi, Tuhan Allah sonde hapusbuang dia pung sala tu. 32 Kalo orangomong jahat sang Beta, Manusia Tulen ni,Tuhan sadia kasi ampon sang dia. Makalo orang omong bekin hina lawanTuhanpung Roh yang Barisi, ma Tuhan Allahsonde hapus buang dia pung sala tu, biardari sakarang sampe salamanya ju!”✡

    Pohon, deng dia pung bua(Lukas 6:43-45)

    33 Ais Yesus omong tarús sang itu orangFarisi dong bilang, “Pikir bae-bae! Pohonyang bae kasi kaluar bua yang bae. Mapohon yang sonde bae kasi kaluar buayang sonde bae. Tagal dari pohon pungbua, orang bisa tau bilang, itu pohon tu,bae ko sonde.✡ 34 Ma bosong ni sama keular tukang putar-balek! Bosong sondebisa omong hal-hal yang bae. Tagal apayang tasimpan dalam orang pung hati, ituyang nanti kaluar dari dia pung mulu.✡35Orang bae, tantu omong yang bae, tagalada hal-hal yang bae tasimpan dalam diapung hati. Ma orang jahat, pasti omongyang jahat, tagal ada hal-hal yang jahattasimpan dalam dia pung hati.

    36 Parcaya sang Beta! Te nanti hari kia-mat datang, Tuhan Allah pareksa samuaorang pung parkara. Itu waktu, tiap orangmusti tanggong-jawab dia pung kata-katayang sonde ada pung guna. 37 Jadi ati-ati,ó! Te nanti Tuhan Allah timbang bosongpung kata-kata, deng putus bilang, bosongkaná hukum, ko sonde.”

    Orang minta Tuhan Yesus kasi tunjubukti

    (Markus 8:11-12; Lukas 11:29-32)38 Dengar Yesus pung omong bag-

    itu, ada barapa guru agama deng orangFarisi yang minta sang Dia bilang, “BapaGuru! Botong kapingin lia Pak bekin tandaheran, ko jadi bukti bilang, Pak pung kuasatu batúl-batúl dari Tuhan Allah.”✡

    39 Ma Yesus masparak sang dong bi-lang, “Heh! Bosong orang sakarang ni,sonde mau dengar-dengar sang Tuhan!Bosong cuma tau bekin jahat sa! Biar

    ✡ 12:24: Mateos 9:34, 10:25 * 12:29: Deng bagitu, Yesus kasi tau bilang, Dia lebe kuat dari setan dong pungbos, yang dong biasa pange ‘Balsebul’. ✡ 12:30: Markus 9:40 ✡ 12:32: Lukas 12:10 ✡ 12:33: Mateos7:20; Lukas 6:44 ✡ 12:34: Mateos 3:7, 23:33, 15:18; Lukas 3:7, 6:45 ✡ 12:38: Mateos 16:1; Markus 8:11; Lukas11:16

  • Mateos 12:40 22 Mateos 13:8bosong minta tanda heran, ma Beta sondekasi. Tagal dolu Tuhan su kasi tandaheran pake Dia pung jubir Yunus. Itusu cukup!✡ 40 Yunus tenga tiga siang,tiga malam dalam ikan bésar pung parú.Bagitu ju Beta, Manusia Tulen ni. NantiBeta tenga tiga siang, tiga malam dalamgoa batu tampa orang mati.✡ 41 Nanti dihari kiamat, kalo Tuhan jadi hakim, orangNiniwe dong badiri jadi saksi ko tudusang bosong bilang, ‘Bosong samua ni,ngali!’ Dolu, itu orangNiniwe dong dengarsang Tuhan pung jubir Yunus, ju dongtobat deng kasi tenga dong pung sala-sala.Ma bosong sonde. Padahal sakarang adaOrang di bosong pung teng-tenga yanglebe hebat dari Yunus, andia Beta ni. Mabosong sonde mau toe sang Beta sadikiju.✡ 42 Nanti di hari kiamat, kalo Tuhanjadi hakim, ratu Seba dari salatan sana jubadiri jadi saksi. Dia tunju jari ko tudusang bosong samua yang idop sakarang nibilang, ‘Bosong samua ni, bodo, é!’ Dolu,itu ratu datang dari jao-jao ko lia dengmata kapala sandiri raja Soleman pungpintar. Padahal sakarang ada Orang dibosong pung teng-tenga yang lebe hebatdari Raja Soleman, andia Beta ni. Mabosong sonde mau toe sang Beta sadikiju.”✡

    Setan yang kambali lai pi di orang yangdolu dia parná tenga

    (Lukas 11:24-26)43 “Kalo setan kaná usir kaluar dari

    satu orang, itu setan pi tampa sunyi kocari tampa barenti cape. Ma dia sondedapa tampa yang cocok. 44 Ju dia pikirbilang, ‘Ee! Sonde dapa tampa bagini, lebebae beta pulang pi tenga kambali di ituorang yang dolu tu.’ Ais dia kambali, judia lia itu tampa su barisi deng taꞌatorbae-bae. 45 Ais ju itu setan pi pange diapung kawan tuju, yang lebe jahat lai daridia. Tarús dong samua pi tenga di ituorang, ju dong karoyok rame-rame sangdia. Jadi sakarang, itu orang pung idop sulebe calaka lai. Bagitu ju kaná deng orangzaman sakarang dong.”†

    Tuhan Yesus pung kelu yang batúl dong(Markus 3:31-35; Lukas 8:19-21)

    46 Itu waktu, Yesus masi baꞌomong dengorang banya. Ju Dia pung mama dengDia pung adi dong datang ko mau katumudeng Dia. Dong badiri sa di luar ruma kosuru orang pange sang Dia. 47 Ju orangdatang kasi tau bilang, “Bapa! Bapa pungmama deng adi dong ada di luar. Dongmau katumu deng Bapa.”‡

    48 Ais Yesus manyao bilang, “Beta pungmama yang batúl tu, sapa? Deng Betapung sodara-sodara yang batúl tu, sapa?”49 Ju Dia tunju pi di orang-orang yang ikosang Dia, deng kasi tau bilang, “Lia, tedong ni Beta pung mama deng Beta pungsodara dong. 50 Te orang yang bekin ikoBeta pung Bapa di sorga pung mau, dongtu Beta pung kelu yang batúl.”

    13Tuhan Yesus kasi umpama soꞌal orang

    yang tanam bibit di tana macam-macam(Markus 4:1-9; Lukas 8:4-8)

    1 Itu hari ju Yesus kaluar dari itu ruma,k


Recommended