+ All Categories
Home > Documents > LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph...

LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph...

Date post: 01-Dec-2020
Category:
Upload: others
View: 1 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
35
lk;cj iksyhl LVs’ku ] ukf’kd xzkeh.k
Transcript
Page 1: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

lk;cj iksyhl LVs’ku] ukf’kd xzkeh.k

Page 2: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

lk;cj xqUgs Eg.kts dk; \

^QkStnkjh xqUg;kaps dks.kR;kgh

Lo:ikrhy mYya?ku] T;ke/;s

lax.kdh; ra=KkukP;k Kkukpk

okij d:u rikl fdaok

vUos”k.k vkf.k [kVyk

pkyfo.;kP;k dkedktkrhy

izfdz;kapk lekos’k Eg.kts

^lk;cj xqUgs* gks;*-

¼mnk- cWad QzkWM] Qslcqd]

OgkWV~l vWi] fV~oVj] baULVkxzke

b- lanHkkZrhy xqUgs½

Page 3: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

lk;cj xqUg;kaps izdkj• fQ’khax

• gWfdax

• uk;tsfj;u QzkWM

• lk;cj cqfyax

• MsVk FksIV

• fdzIVksxzkQh

• lkW¶Vosvj ik;jlh

• lk;cj LVkWfdax

• iksuksZxzkQh

Nigerian Fraud

Pornography

Phishing

Page 4: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^fQ’khax*yksdkauk Qlowu R;kaph

O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad

vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh

oxSjs dk<.ks fdaok pksj.ks] rlsp

rqepk ikloMZ laLFksP;k ewG

vf/kd`r ladsrLFkGkoj oki:u

rqeps iSls rqeP;k [kkR;krqu

,dk rkRiqjR;k cksxl [kkR;kr

ikBowu uarj yaikl dj.ks g;k

izdkjP;k lk;cj xqUg;kyk

^fQ’khax* xqUgk vls Eg.krkr-Phishing

Page 5: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^gWfdax*

lax.kd] lax.kd ;a=.kk vkf.k lax.kd usVodZ ;kapk ekyd fdaok R;kph

izHkkjh O;Drh ;kaP;k ijokuxhf’kok; tj ,[kknh O;Drh lax.kd]lax.kdh;

;a=.kk o lax.kd usVodZe/;s fdaok lk/kukae/;s izos’k djhy fdaok izos’k

feGosy R;kl baUQkWjes’ku VsDUkkWykWth dk;nk] 2000 izek.ks dye

43¼v½ vuqlkj ^gWfdax* xqUgk vls Eg.krkr-

Page 6: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^uk;tsfj;u QzkWM*dkgh ijns’kkr LFkk;hd >kysY;k

daiU;k fdaok O;Drh lax.kd /kkjdka’kh

bZ&esy}kjs laidZ d:u R;kauk eksB~;k

jdesps cf{kl ykxY;kps lkaxwu fdaok

R;k ns’kkrhy R;kps ukrsokbZdkps iSls

gLrkarjhr dj.;klkBh eksB;k jdesps

vfe”k nk[kowu rs feGfo.;klkBh vk/kh

dkgh jDde tqtch dkeklkBh [kpZ

dj.;klkBh ns.;kl fdaok ikBfo.;kl

Hkkx ikMwu Qlo.kwd dj.ks Eg.kts

^Ukk;tsfj;u QzkWM* gks;-

Page 7: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^lk;cj cqfyax*¼baVjusV ek/;eka}kjs NG.ks½

,[kkn;k O;Drhph cnukeh

dj.;kP;k mn~ns’kkus fdaok

ekufld =kl ns.;kP;k mn~ns’kkus

bZ&esy]baULVaV eslsftax] pWV

:El~] ,l,e,l] eksckbZy

lks’ky usVofdZax lkbZV]

osclkbZV ;kapk okij d:u R;k

O;Drhyk ?kkcjo.ks fdaok R;k

O;Drhph cnukeh dj.ks] g;k

izdkjkyk ^lk;cj cqfyax* xqUgk

vls Eg.krkr-

Page 8: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^MsVk FksIV*¼MsVk pksjh dj.ks½

tj dks.kh lax.kd]lax.kdh; ;a=.kk vkf.k lax.kd usVodZe/kwu dks.krkgh

vk/kkj lkexzh lkBk fdaok ekfgrh mrjowu ?ksbZy]uDdy djhy fdaok R;kpk

xks”kokjk ?ksbZy rlsp dk<wu ?ks.;ktksxh lkBo.k ek/;ekr]ekfgrh fdaok

vk/kkj lkexzh lkBowu Bsohy R;kl baUQkWjes’ku VsDukWykWth dk;nk]2000

izek.ks dye 43¼c½uqlkj ^MsVk FksIV* dj.ks gk xqUgk vls Eg.krkr-

DATA THEFT

Page 9: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^fdzIVksxzkQh*ladsrkr fdaok ‘kqU;kr fygh.;kph d`rh fdaok dyk Eg.ktsp ‘fdzIVksxzkQh’ gks;-

Page 10: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^lkW¶Vosvj ik;jlh*

lkW¶Vosvj ik;jlh Eg.kts voS|fjR;k uDdy vkf.k vf/kd`r

i=dkf’kok; ¼yk;lUl~½ lkW¶Vosvjpk okij dj.ks- R;kpcjkscj ,dnkp

okijkr ;s.kk&;k vf/kd`r i=dkpk okij ,dkis{kk tkLr osGk voS|fjR;k

,dkis{kk tkLr yksdkauh dsyk rj R;kyk ^lkW¶Vosvj ik;jlh* vls

Eg.krkr-

Page 11: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^lk;cj LVkWfdax*

usVoj lkrR;kus ,[kkn;kpk ikBykx dj.ks]fiPNk iqjfo.ks fdaok

ikBiqjkok djhr R;k O;Drhps ekufld LokLF; gjiwu Vkd.ks gks;-

cqysVhu cksMZoj dkgh lans’k ikBfo.ks] ts cGh BjysY;k O;DrhP;k

vuqHkokr okjaokj ;srkr] R;kpizek.ks pWV:ee/;s vuf/kd`rjhR;k

f’kjdko d:u v’kk O;Drhl gSjku dj.;kr ;sr vlrs- R;kl

^lk;cj LVkWfdax* vls Eg.krkr-

It’s a Crime.

Page 12: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^iksuksZxzkQh*vf’yy Nk;kfp=.k

vf’yy Nk;kfp=s] fp=fQrh

¼fDyihax½] vf’yy ekflds th

baVjusVpk okij d:u dj.;kr

;srkr R;kyk ^iksuksZxzkQh * vls

Eg.krkr-

¼vf’yy Nk;kfp=s mrjfo.ks]

mrjowu ?ks.ks] Nk;kfp=s vf’yy

Lo:ikr dk<.ks] fdaok vf’yy

Lo:ikps fy[kk.k dj.ks bR;knh-½

Page 13: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^lks’ky feMh;k*

¼Qslcqd]OgkWV~l&vWi]fV~oVj½

Page 14: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^fookgfo”k;d Qlo.kqd*

‘kknh MkWV dke] thoulkFkh MkWV dkWe v’kk

eWVªkseksuh;y osclkbZVoj yXuklkBh Lor%ps

izksQkbZy r;kj dsys tkrs- o R;kuqlkj o/kw&oj

‘kks/kk’kks/k lq: gksrs- ex uarj ,[kkn;k nql&;k

ns’kkrwu ,[kkn;k ijns’kh ukxjhdkph QzsaMfjDosLV

;srs- ex nks?kkae/;s laokn lq: gksrks- R;kuarj

,[kknk cgkuk d:u iSls mdGys tkrkr- o

vki.k HkkousP;k Hkjkr cGh iMrks-

¼mnk- g;kr fx¶V ikBoys vkgs rs fjlhOg djk;ps

vlsy rj djUlh cnykoh ykxsy] ek÷;k vkbZyk

dWUlj >kyk vkgs vkS”k/kksipkj djk;pk vkgs]

v’kk fofo/k izdkjps cgkus d:u iSls d/kh dW’k

fMikWf>V rj d/kh usVcWadhaxn~okjs Hkjk;yk

lkaxqu uarj laHkk”k.k can djrkr- vki.k R;kr

dls xqarr tkrks ;kph vkiY;kyk dYiuk lqn~/kk

;sr ukgh-½

Page 15: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^cnukeh*cnukeh Eg.kts lk;cj cnukeh tsOgk lax.kdkP;k

ok baVjusVP;k enrhus dks.kkrjh O;fDr] laLFkk ok

dk;Z ;kaph cnukeh dj.;kr ;srs] rsOgk R;kl

^lk;cj cnukeh * Eg.krkr-

mnk- dks.khrjh O;fDrus dks.kklkBh rjh voeku]

viekudkjd vls oDrO; dsys fdaok

ladsrLFkGkoj dkgh ekfgrh fnyh th R;k

O;fDrcn~ny cnukeh dj.kkjh vlsy] fdaok vls

dkgh bZ&esy ikBoys dh T;kr voekudkjd

ekfgrh gh R;k O;fDrP;k loZ fe= eaMGhe/;s

iksgkspfo.;kr vkyh vlsy-

Page 16: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^iksuksZxzkQh*vf’yy Nk;kfp=s] fp=fQrh ¼fDyihax½]vf’yy

ekflds th baVjusVpk okij d:u dj.;kr ;srkr R;kyk

^iksuksZxzkQh * vls Eg.krkr-

¼vf’yy Nk;kfp=s mrjfo.ks]mrjowu ?ks.ks]Nk;kfp=s

vf’yy Lo:ikr dk<.k]fdaok vf’yy Lo:ikps

fy[kk.k dj.ks bR;knh-½

Page 17: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^vQok iljfo.ks*lks’ky feMh;kP;k ek/;ekrwu

yksdkai;Zar iksgksp.ks lksis vlY;keqGs

vYiko/khrp ;kph yksdfiz;rk ok<yh-

i.k ;kpk okij vkrk vQok

iljfo.;klkBh vf/kd gksÅ ykxyk

vkgs- lektkr dsoG fHkrh iljfo.ks

vkf.k yksdkaph Qlo.kwd dj.ks gh dkgh

yksdkph ekufldrk >kyh vkgs-

R;krqup vls lans’k r;kj gksr vlrkr-

naxyh fdaok brj ?kVukaosGh lekt

fo?kkrd la?kVuk v’kk izdkjP;k vQok

iljor vlrkr- rjh ukxfjdkauh v’kk

vQokauk cGh u iMrk ‘kkarrk

Bso.;kpk iz;Ru djkok-

Page 18: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^[kksVh ckreh iljfo.ks*gYyh txkr dqBsgh vi?kkr] ?kkrikr] gYys]

ckWEcLQksV v’kk dks.kR;kgh nq?kZVukap o`Rr R;k

?kMY;k{k.kh lks’ky feMh;koj ;srkr- lks’ky

feMh;klkj[;k rkRdkG O;Dr gks.kk&;k

ek/;ekr okoj.kk&;k cgqla[; ek.klkadMs

is’kUl ~ vlrkrp vls ukgh- dks.krhgh xks”V

ikghY;k{k.kh fdaok vkiY;kyk letrk {k.kh

t’kh fnlr vkgs r’khp Qslcqd] fOVVj] OgkWV~l

vWioj yodjkr yodj Vkd.;klkBh t.kw dk;

Li/kkZ ykxysyh vlrs- RIP, fu”ks/k] Hkkoiw.kZ

Jn~/kkatyh v’kk iksLV] desaV~l lkj[;k lks’ky

feMh;koj fnlr vlrkr] R;keqGs ukxfjdkauh

[kjs dk; ?kMys vkgs ;kpk rikl d:up

ckrE;kaoj fo’okl Bsokok-

Page 19: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^ikBykx dj.ks*usVoj lkrR;kus ,[kkn;kpk

ikBykx dj.ks]fiPNk iqjfo.ks fdaok

ikBiqjkok djhr R;k O;Drhps

ekufld LokLF; gjiwu Vkd.ks

gks;- cqysVhu cksMZoj dkgh lans’k

ikBfo.ks] ts cGh BjysY;k

O;DrhP;k vuqHkokr okjaokj

;srkr] R;kpizek.ks pWV:ee/;s

vuf/kd`rjhR;k f’kjdko d:u

v’kk O;Drhl gSjku dj.;kr ;sr

vlrs- R;kl ^ikBykx dj.ks

¼lk;cj LVkWfdax½* vls

Eg.krkr-

Page 20: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^CyWdesyhax*

Page 21: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^cWafdax o baU’kqjUl ~ lanHkkZrhy xqUgs*

• ATM lacaf/kr xqUgs

• OTP,Debit/Credit Card

Number,CVV/PIN,

Password ps egRo

• Qlo.kqdhps Qksu dkWYl~

• ykWVjh ykxysckcps Qksu

• SMS }kjs Qlo.kqd

• fcVdkWbZu fdzIVksdjUlh

• efYVysoy ekdsZVhax

Page 22: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^ATM laca/khr xqUgs*vktdky vkiY;krhy izR;sdt.k lks;hlkBh ATM dkMZ vkiY;ktoG ckGxrks] i.k ;k ra=KkukP;k Qk;n;kizek.ksp R;kps dkgh

/kksdsgh vkgsr R;keqGs ATM okijrkuk [kkyhyizek.ks dkGth ?ks.ks xjtsps vkgs ts.ksd:u ATM laca/kh xqUg;kauk vkGk clsy-

• QlO;k dkWYl~iklwu lko/k jgk] ,Vh,e dkMZfo”k;h dks.krhgh ekfgrh vKkr O;Drhyk nsow udk-

• rqepk fiu fu;ehri.ks cnyk-

• rqepk fiu dzekad y{kkr Bsok]rks dqBsgh fygqu Bsow udk] [kkl d:u rks dkMkZoj fygw udk-

• rqeps ,Vh,e dkMZ] fiu vkf.k baVjusV cWadhax ;klaca/khpk ri’khy dks.kkykgh nsow udk-

• ,Vh,e cqFke/;s dks.kkykgh vkiY;ktoG ;sow nsow udk fdaok ,Vh,e O;ogkjklkBh dks.kR;kgh vuksG[kh O;Drhph enr ekxw udk-

• ,Vh,e e’khuyk dks.krsgh vKkr midj.k fdaok la’k;kLin e’khu ykoys vkgs vls okVY;kl rqeps dkMZ LokbZi d: udk-

• rqepk eksckbZy uacj jftLVj dj.;klkBh rqeP;k ‘kk[ksyk HksV n;k] cWadsP;k O;ogkjklaca/kh ,l,e,l vyVZ feGok-

Page 23: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

‘OTP,Debit/Credit Card Number,

CVC/PIN,Password ps egRo’

OTP,Debit/Credit Card

¼vksVhih]MschV@dzsMhV dkMZ}kjs Qlo.kqd½

MschVdkMZ fdaok dzsMhVdkMZpk ikloMZ pks:u ,Vh,e e/kwu iSls dk<.ks]nqdkukrwu [kjsnh dj.ks bR;knh xqUgs dj.ks gks;-

MschVdkMZ fdaok dzsMhVdkMZpk uacj dkMZ/kkjdkps loZ fMVsYl~ oki:u baVjusVojrh [kjsnh dj.ks] dkMZ/kjdkpk uacj o

ekfgrh nql&;kyk fod.ks] dkMZpk mi;ksx d:u ijns’kkr [kjsnh dj.ks] cukoV MschV@dzsMhV dkMZ cufo.ks fdaok

dkMZ cuo.;klkBh cWadsyk [kksVh ekfgrh ns.ks v’kk izdkjs ?kM.kk&;k xqUg;kauk vksVhih]MschV@dzsMhV dkMZ}kjs

Qlo.kqd Eg.krkr-

Page 24: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^Qlo.kqdhps Qksu dkWYl~*

Page 25: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^ykWVjh ykxysckcps Qksu*vki.kkl ykWVjh ykxyh vkgs v’kk izdkjps Qlos dkWYl~ @

eWlstsl vki.kkl ;sow ‘kdrkr] ykWVjhr ykxysyh dkj]

yWiVkWi]eksckbZy]VhOgh]fQzt v’kk izdkjP;k oLrw

lksMfo.;klkBh VWDl Hkjkok ykxsy oxSjs vls dkj.ks

nk[kowu iSls yqVys tkrkr- v’kk izdkjP;k

vkfe”kkyk cGh iMw udk vkiys d”Vkps

iSls nql&;kP;k Lok/khu d: udk-

Page 26: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^SMS }kjs Qlo.kqd*

Page 27: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^lk;cj xqUg;kaps Lo:i*lk;cj xqUgs Eg.kts vls xqUgs dh T;k xqUg;kr daEI;qVj o usVodZ lkehy vkgs-

xqUgk ?kMY;kuarj R;k fBdk.kh daEI;qVj feG.ks fdaok daEI;qVj n~okjk xqUgk dj.ks

Eg.kts lk;cj xqUgk gks;- ,[kkn;kP;k [kktxh ekfgrhpk xSjokij

dj.ks]ekfgrhph pksjh dj.ks Eg.kts daEI;qVje/kwu dk<wu ?ks.ks-

lk;cj xqUgs osxosxG;k Lo:ikps vlw ‘kdrkr-

•MkVk pksjh dj.ks-

•MkVk u”V dj.ks-

•ekfgrhr Qsjcny dj.ks-

•,[kkn;kph ekfgrh nql&;kp ,[kkn;k O;Drhyk ns.ks-

•dEI;qVjP;k fof’k”V Hkkxkaph pksjh dj.ks fdaok u”V dj.ks-

•;kl lk;cj Hkk”ksr LiWe bZesy]gWdhax]fQ’khax]Ogk;jl Vkd.ks],[kkn;kph

ekfgrh vkWuykbZu izkIr dj.ks ]dks.kkoj dk;e ikGr Bso.ks ¼ikBykx dj.ks-½

Page 28: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^lk;cj xqUgk ?kMY;kuarj

dk; djky \ *•lk;cj xqUgk ?kMyk vkgs vls y{kkr vkY;koj loZizFke uftdP;k

iksyhl LVs’kue/;s tkowu dk; ?kMys vkgs rs lfoLrj lkaxkos-

•R;kckcr lfoLrj ys[kh rdzkj uftdP;k iksyhl LVs’kuekQZr

lk;cj iksyhl LVs’kudMs ikBokoh-

•cWad QzkWMckcr rdzkj vlsy rj cWadsps LVsVesaV ?ks.ks xjtsps vlrs-

•MschV@dzsMhV dkMZph QzUV lkbZMph lqLi”V Nk;kafdr ¼>sjkWDl~½izr

vtkZlkscr tksMkoh-

•Qslcqd lanHkkZrhy rdzkj vlsy rj vk{ksikgZ izksQkbZyph URL lg

fizUV @fLdzu’kkWV vtkZlkscr tksMkos-

Page 29: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^lk;cj xqUgs jks[k.;kP;k mik;;kstuk*

lax.kd ra=Kkukus loZ {ks=kr izos’k dsyk vkgss o lax.kd

ra=Kku gk egRokpk ?kVd cuyk vkgs- ekfgrh o

ra=Kkukpk mi;ksx fnolsafnol ok<r vlwu R;krhy loZ

ckchaP;k lqjf{krrsyk egRo izkIr >kysys vkgs-Hkfo”;kr

ns[khy ekfgrh ra=Kkukr Hkjiwj ok< gks.kkj vlwu R;kp

izek.kkr ra=Kkukpk ;ksX; okij o xSjokij gksr vkgs-

Hkfo”;kr gks.kkjk gk xSjokij VkG.;klkBh [kkyhy

xks”Vhaph [kcjnkjh ?ks.ks xjtsps vkgs-

Page 30: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^mik;;kstuk*• lax.kd] yWiVkWi]eksckbZy vkf.k R;kojhy vkiyk MsVk lqjf{kr dj.;klkBh

mPp izfrpk v|kor vWUVhOgk;jlpk okij djk-

• lax.kd] yWiVkWi]eksckbZy ;kalkj[;k bZysDVªkWfud lk/k.kkaps ikloMZ

osGksosGh cnyk rks vksG[k.;kbrdk lksik Bsow udk-

• fofo/k bZ&esy]lks’ky feMh;k]usV cWafdax fdaok bZrj vkWuykbZu

O;ogkjkalkBh d/khgh ,dp ikloMZ oki: udk R;kr fofo/krk Bsok-

• eksckbZy&LekVZQksuyk ns[khy ikloMZ Bsok] cWadslanHkkZrhy fdaok bZrj

egRokph ekfgrh eksckbZye/;s lsOg d: udk-

• dzsMhV@MschV dkMZ ;kapsojhy 16 vadh uacj@lhOghOgh uacj @ ikloMZ

dq.kkykgh nsow u;s-

• cWadsps [kkrs ATM/DEBIT/CREDIT CARD iWudkMZ] vk/kjdkMZ o OTP ph ekfgrh dks.kkykgh nqj/ouhoj&eksckbZyoj nsow udk-

• ykWVjh] uksdjh] cf{kl ykxY;kps bZ&esy@dkWy@,l,e,l vkY;kl R;kaP;k

dks.kR;kgh HkqyFkkikauk cGh iMw udk R;kdMs nqyZ{k d: udk-

Page 31: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

•laiw.kZi.ks [kk=h iVY;kf’kok; vuksG[kh O;fDraph

Qslcqd]OgkWV~l vWi]fOV~Vj]bZUVkxzke]LuWipWV lkj[;k fofo/k

lks’ky feMh;k IyWVQkWeZoj QzsaMfjDosLV fLodk: udk-

•Qslcqd]OgkWV~l vWi]fOV~Vj]bZUVkxzke]LuWipWV vknh lekt

ek/;eka}kjs Lor%ps l/;kps yksds’ku ‘ksvj dj.ks VkGk-

•fofo/k lekt ek/;ekarwu /kkehZd Hkkouk HkMdo.kkjs lans’k]

fOgMhvks] Nk;kfp=s fdaok vf’yy lkfgR; iksLV d: udk vFkok

QkWjoMZ] ykbZd o ‘ksvj d: udk-

dks.kR;kgh vuksG[kh O;fDr fdaok daiU;kadMwu vkysY;k

bZ&esyoj fDyd d: udk vFkok R;kauk dks.krhgh laosnu’khy

ekfgrh iqjow udk-

https us lq:okr gks.kk&;k lqjf{kr ladsrLFkGkpkp okij djkok-

Page 32: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

•lax.kd] eksckbZyoj fofo/k lkbZVl~ o vWfIyds’kUl~pk okij

dsY;kuarj vkBo.khus ykWxvkÅV djk-

vkWuykbZu ‘kkWihax djrkuk lqjf{kr ladsrLFkGkapkp okij

djk-lk;cj xqUgk ?kMY;kl vkiY;k iksyhl vk;qDrky; fdaok

ftYgk {ks=kr dk;Zjr vlysY;k lk;cj iksyhl Bk.;k’kh laidZ

lk/kkok-

Page 33: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^lk;cj xqUg;kackcr ukxfjdkaph drZO;s*

gs djkos•lax.kd] yWiVkWi]eksckbZy vkf.k R;kojhy vkiyk MsVk lqjf{kr

dj.;klkBh mPp izfrpk v|kor vWUVhOgk;jlpk okij djk-

•fofo/k bZ&esy]lks’ky feMh;k]usV cWafdax fdaok bZrj vkWuykbZu

O;ogkjkalkBh d/khgh ,dp ikloMZ oki: udk R;kr fofo/krk Bsok-

•https us lq:okr gks.kk&;k lqjf{kr ladsrLFkGkpkp okij djkok-

lax.kd] eksckbZyoj fofo/k lkbZVl~ o vWfIyds’kUl~pk okij

dsY;kuarj vkBo.khus ykWxvkÅV djk-

vkWuykbZu ‘kkWihax djrkuk lqjf{kr ladsrLFkGkapkp okij djk-

•lk;cj xqUgk ?kMY;kl vkiY;k iksyhl vk;qDrky; fdaok ftYgk

{ks=kr dk;Zjr vlysY;k lk;cj iksyhl Bk.;k’kh laidZ lk/kkok-

Page 34: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

^lk;cj xqUg;kackcr ukxfjdkaph drZO;s*

gs d: udk

• lax.kd] yWiVkWi]eksckbZy ;kalkj[;k bZysDVªkWfud lk/k.kkaps

ikloMZ osGksosGh cnyk rks vksG[k.;kbrdk lksik Bsow udk-

• eksckbZy&LekVZQksuyk ns[khy ikloMZ Bsok] cWadslanHkkZrhy fdaok

bZrj egRokph ekfgrh eksckbZye/;s lsOg d: udk-

• dzsMhV@MschV dkMZ ;kapsojhy 16 vadh uacj@lhOghOgh uacj @

ikloMZ dq.kkykgh nsow u;s-

• cWadsps [kkrs ATM/DEBIT/CREDIT CARD iWudkMZ]

vk/kjdkMZ o OTP ph ekfgrh dks.kkykgh nqj/ouhoj&eksckbZyoj nsow

udk- ykWVjh] uksdjh] cf{kl ykxY;kps bZ&esy@dkWy@,l,e,l

vkY;kl R;kaP;k dks.kR;kgh HkqyFkkikauk cGh iMw udk R;kdMs

nqyZ{k d: udk-

Page 35: LVs’ku...^fQ’khax* yksdkauk Qlowu R;kaph O;fDrxr [kksVh ekfgrh]cWad vdkmaV o dzsMhV dkMZph ekfgrh oxSjs dk

•laiw.kZi.ks [kk=h iVY;kf’kok; vuksG[kh O;fDraph Qslcqd]OgkWV~l

vWi]fOV~Vj]bZUVkxzke]LuWipWV lkj[;k fofo/k lks’ky feMh;k

IyWVQkWeZoj QzsaMfjDosLV fLodk: udk-

Qslcqd]OgkWV~l vWi]fOV~Vj]bZUVkxzke]LuWipWV vknh lekt ek/;eka}kjs

Lor%ps l/;kps yksds’ku ‘ksvj dj.ks VkGk-

fofo/k lekt ek/;ekarwu /kkehZd Hkkouk HkMdo.kkjs lans’k] fOgMhvks]

Nk;kfp=s fdaok vf’yy lkfgR; iksLV d: udk vFkok QkWjoMZ] ykbZd o

‘ksvj d: udk-

dks.kR;kgh vuksG[kh O;fDr fdaok daiU;kadMwu vkysY;k bZ&esyoj

fDyd d: udk vFkok R;kauk dks.krhgh laosnu’khy ekfgrh iqjow udk-


Recommended