TOPONYMIC GUIDELINES FOR MAP AND OTHER EDITORS
For International Use
GARIS PANDUAN TOPONIMI BAGI EDITOR PETA DAN LAIN-LAIN
Untuk Kegunaan Antarabangsa
MALAYSIA
Malaysian National Committee on Geographical Names
Jawatankuasa Kebangsaan Nama Geografi
First Edition, 2017
Edisi Pertama, 2017
ii
Table of Content1. Introduction 52. Language 62.1 General statement 62.2 Nationalandofficiallanguage 62.3 A brief history of the Malay 6 language2.4 History of Malay as the national 6 language3. Spelling and Pronunciation 83.1 Spelling 83.1.1 Roman 83.1.1a) Alphabet 83.1.1b) Vowels 93.1.1c) Diphtongs 93.1.1d) Consonants 103.1.1e) Spellingofgeographicalnames 113.1.2 Jawi 113.1.2a) Writing,spellingandalphabet 123.2 Pronunciation 143.2a) Pronunciationofpropernames 144. Dialects 164.1 JohorDialect 164.2 KedahDialect 164.3 PerakDialect 174.4 PahangDialect 174.5 KelantanDialect 174.6 TerengganuDialect 184.7 NegeriSembilanDialect 184.8 SarawakMalayDialect 194.9 MalayLanguangeinSabah 194.10 DialectKedayan 204.11 BruneiMalayDialect 204.12 Otherlanguages 205. Geographical Names 22 Authority and Standardisation of Geographical Names 5.1 Establishmentofthecommittee 225.2 Guidelinesforthedetermination 23 ofgeographicalnames5.3 Standardisationofgeographical 24 namesdeterminationprocess5.3.1 Proposal 245.3.1a) Partiesmakingproposal 245.3.1b) Procedureformakingaproposal 245.3.2 Processingofproposal 265.3.2a) Partyprocessingtheproposal 265.3.2b) Proposalprocessingprocedure 265.3.3 Endorsement of proposal 26
Isi Kandungan1. Pengenalan 52. Bahasa 62.1 Kenyataanumum 62.2 Bahasakebangsaandanbahasa 6 rasmi 2.3 SejarahringkasBahasaMelayu 62.4 SejarahBahasaMelayusebagai 6 Bahasakebangsaan3. Ejaan dan Sebutan 83.1 Ejaan 83.1.1 Rumi3.1.1a) Abjad 83.1.1b) Hurufvokal 93.1.1c) Hurufdiftong 93.1.1d) Hurufkonsonan 103.1.1e) Pengejaannamageografi 113.1.2 Jawi 113.1.2a) Tulisan,ejaandanabjad 123.2 Sebutan 143.2a) Sebutannamakhas 144. Dialek 164.1 DialekJohor 164.2 DialekKedah 164.3 DialekPerak 174.4 DialekPahang 174.5 DialekKelantan 174.6 DialekTerengganu 184.7 DialekNegeriSembilan 184.8 DialekMelayuSarawak 194.9 BahasaMelayudiSabah 194.10 DialekKedayan 204.11 DialekMelayuBrunei 204.12 Bahasa-bahasa lain 205. Pihak Berkuasa Penamaan 22 dan Penyeragaman Nama Geografi 5.1 Penubuhanjawatankuasa 225.2 Garispanduanpenentuannama 23 geografi5.3 Penyeragamanprosespenentuan 24 namageografi5.3.1 Cadangan 245.3.1a) Pihakyangmembuatcadangan 245.3.1b) Prosedurmembuatcadangan 245.3.2 Memprosescadangan 265.3.2a) Pihakyangmemprosescadangan 265.3.2b) Prosedurmemprosescadangan 265.3.3 Perakuancadangan 26
iii
5.3.3a) Partyendorsingtheproposal 265.3.3b) Endorsementprocedure 265.3.4 Approvalandfurtheractions 275.3.4a) Approvingauthority 275.3.4b) Furtheractionsafterapproval 27
6. Administrative Levels 286.1 DescriptionofAdministrative 28 LevelsinMalaysia6.2 District/Division(Sabahand 30 Sarawak)/Jajahan(Kelantan)/ MukimfortheStateofMalaysia
7. Resources 437.1 Maps 437.2 Databaseandgazetteer 43
8. Glossary of Appellatives, 45 Adjectives and Other Words Necessary for the Understanding of Maps 9. Abbreviations of 49 Geographical Terms and Other Words Used in Maps 10. Acknowledgement 5111. Reference 5112. Annex: MapofPeninsularMalaysia Map of Sabah Map of Sarawak
5.3.3a) Pihakmemperakukancadangan 265.3.3b) Prosedurmemperakukancadangan265.3.4 Kelulusandantindakanlanjut 275.3.4a) Pihakyangmeluluskan 275.3.4b) Tindakanlanjutselepaskelulusan 27
6. Peringkat Pentadbiran 286.1 Peneranganperingkat 28 pentadbiran di Malaysia 6.2 Daerah/Bahagian(Sabahdan 30 Sarawak)/Jajahan(Kelantan)/ MukimbagiNegeri-Negeridi Malaysia7. Sumber Bahan 437.1 Peta 437.2 Pangkalandatadangazetir 43
8. Glosari untuk Apellatif, 45 Adjektif dan Perkataan Lain yang Dipaparkan pada Peta 9. Singkatan Istilah 49 GeografidanPerkataanLain yang digunakan dalam Peta 10. Penghargaan 5111. Rujukan 5112. Lampiran: PetaSemenanjungMalaysia Peta Sabah Peta Sarawak
iv
PREFACE
Geographical names are an important formof communication through out the world. Ageographical name may refer to a place, anatural feature or a region on the surface ofthe earth or a cluster of similar and relatedplaces,naturalfeaturesorregions.
With theuseof theMyGeoNameApplication,Malaysia has developed the GeographicalNameDatabasewhichisadatabankforstoringgeographic names, locations, histories andgazetteer notifications for government andpublic use. Access to the database, whichcontains the official names for places, willprovidemanybenefits, includingforpurposesofcommunication,searchandrescueoperationservices,disasterrelief,tourismandgovernmentadministrationatthelocal,regionalorcentrallevels. The consistency of usage of propernamesforplacesisakeyelementineffectivecommunicationthroughouttheworld.
Assuch,wehopethatthepublicationoftheseToponymicGuidelinesforMapandOtherEditorsfor International Use will help international users understand the methodology used fordetermining geographical names, languageforms,pronunciation,dialects,etc.aspractisedin Malaysia.
Hence,Iwouldliketotakethisopportunitytothank all members of the National Committee on Geographical Names (NCGN), particularlyInstituteofLanguageandLiteratureMalaysia,who have contributed significantly in thepreparationofthisdocument.Itishopedthatthisdocumentwillservebothasaguideandreference,especiallyforinternationalusers,inunderstandingthedesignationofgeographicalnames in Malaysia.
DirectorGeneralofSurveyandMapping,MalaysiaChairman
NationalCommitteeonGeographicalNames
PRAKATA
Nama geografi merupakan satu bentukkomunikasi yang penting di dunia. Namageografi boleh merujuk pada mana-manatempat,rupaalam,ataukawasandipermukaanbumi, atau sekelompok tempat, rupa alam,ataukawasanyangserupadanberkaitan.
MalaysiatelahmembangunkanPangkalanDataNama Geografi melalui Aplikasi MyGeoNameyangmerupakanbankdatauntukmenyimpannama-nama geografi, lokasi, sejarah dannotifikasi gazetir yang sah untuk kegunaankerajaandanpenggunaawam.Akseskepadapangkalandatayangmengandunginama-namatempatrasmiakanmemberibanyakmanfaat,termasuklah untuk tujuan-tujuan komunikasi,khidmat operasi mencari dan menyelamat,bantuan bencana alam, pelancongan sertapentadbiran kerajaan, baik di peringkattempatan, wilayah atau pusat. Penggunaansecarakonsistennamayangtepatbagitempatmerupakan unsur penting dalam komunikasiyangberkesandiseluruhdunia.
Sehubungan dengan itu, penerbitan GarisPanduanToponimibagiEditorPetadanLain-lain diharap dapat membantu penggunaantarabangsa untuk memahami kaedahpenamaan geografi, bentuk bahasa, sebutan,dialek dan sebagainya yang dipraktikkan diMalaysia.
Justeruitu,sayainginmengambilkesempatanuntuk mengucapkan terima kasih kepadasemua ahli Jawatankuasa Kebangsaan NamaGeografi (JKNG) terutamanya Dewan Bahasadan Pustaka yang banyak membantu dalampenyediaandokumenini.Semogadokumeninidapatmenjadirujukandanpanduankhususnyakepada pengguna antarabangsa sebagairujukandalammemahamipenamaangeografidi Malaysia.
KetuaPengarahUkurdanPemetaanMalaysiaPengerusi
JawatankuasaKebangsaanNamaGeografi
5
1. INTRODUCTION
Background
The United Nations Conferences on theStandardisation of Geographical Names(UNCSGN) and the United Nations Group ofExperts on Geographical Names (UNGEGN)were established by the Secretary-Generalof the United Nations in accordance withresolution 715A (XXVII) dated 23 April 1959oftheEconomicandSocialCouncil(ECOSOC).TheUNCSGNconference,representedby193membercountries,isheldeveryfive(5)yearsbeginningin1967tostandardiseinternationalgeographicalnamesaswellastopublishanddisseminatethegeographicalnamesrecognisedby the UnitedNations. TheUNGEGN, on theotherhand,meetstwicebetweentwoUNCSGNconferences.
The UNCSGN and UNGEGN will report on the activities of member countries under 24divisionsand10workinggroupsaswellasaTaskForceforAfricaunderUNGEGNtodiscusstheprogressandresolutionofcurrentissues.
The publication of the Toponymic Guidelinesfor Map and Other Editors for International UseisbasedonthefollowingresolutionsoftheUNCSGN: • IV/4; 1982; Publication of toponymic guidelines for map and other editors • V/11;1987;Differentiationoftoponyms from other map text • V/14; 1987; Publication of toponymic guidelines • VI/7; 1992; Toponymic guidelines for map and other editors
1. PENGENALAN
Latar belakang
United Nations Conferences on theStandardization of Geographical Names (UNCSGN) dan United Nations Group ofExperts on Geographical Names (UNGEGN)telah diwujudkan oleh Setiausaha AgungPertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB)selarasdenganresolusi715A(XXVII)bertarikh23 April 1959 Majlis Ekonomi dan Sosial (ECOSOC).PersidanganUNCSGNyangbermuladalamtahun1967danmempunyai193negaraahli, diadakan setiap lima (5) tahun untukmenstandardkannamageografiantarabangsaserta menyiarkan dan menyebarkan nama geografiyangdiiktirafolehPertubuhanBangsa-bangsa Bersatu. Mesyuarat UNGEGN puladiadakan dua (2) kali dalam tempoh antarapersidanganUNCSGN.
UNCSGNdanUNGEGNakanmelaporkanaktivitiNegara-negaraahlidibawah24Bahagianserta10kumpulankerjadanKumpulanTaskForceforAfricadibawahUNGEGNbagimembincangkankemajuandanpenyelesaianisu-isusemasa.
PenerbitanGarisPanduanToponimibagiEditorPetadanLain-lainadalahberdasarkanresolusiyangdiputuskanmelaluiUNCSGNsepertiyangberikut: • IV/4; 1982; Publication of toponymic guidelines for map and other editors • V/11;1987;Differentiationoftoponyms from other map text • V/14; 1987; Publication of toponymic guidelines • VI/7; 1992; Toponymic guidelines for map and other editors
6
2. LANGUAGE
2.1 General statement
Malaysiaisamulti-ethniccountrywithatotalpopulation estimated at 30 million for 2014(reference:DepartmentofStatisticsMalaysia). ThethreemajorcommunitieslivinginMalaysiaare theMalays, theChineseand the Indians.Inaddition, therearealso indigenousgroupswhich consist of the Orang Asli communityandvariousethnicgroupssuchastheIbaninSarawakandtheKadazandusuninSabah.
2.2Nationalandofficiallanguage
The Malay language is the national andofficial language of Malaysia as stipulated inArticle 152 of the Federal Constitution andtheNationalLanguageActof1963/1967.TheMalay language iswidely spokennot only bytheMalaysbutalsobytheothercommunitiesin Malaysia.
2.3 A brief history of the Malay Language
TheMalay languagebelongs to the languagegroup of the Malay Archipelago, that is, oneof four language groups of the Austronesianlanguage family. Most of its speakers residein theMalay peninsula, the Riau Islands andSumatera.
TheMalaylanguagehasbeenthelinguafrancaoftheMalayArchipelagosincetimeimmemorialandwasusedasalanguageofcommunicationbetween thepeople in theMalayArchipelagoand traders from Europe andWest Asia andtravellersfromIndiaandChina.
2.4 History of Malay as the national language
In Malaysia, the need to establish a singlenational language began in the early 20thcenturywiththeriseofnationalismamongtheMalayscomprising journalists,writers,cultureconnoisseurs, teachers and politicians whofought to uphold their native language. Thestruggle to uphold the Malay language waspropelled inunisionwiththepoliticalstruggletoliberatethecountryfromcolonialrule.
2. BAHASA
2.1 Kenyataan umum
Malaysia merupakan sebuah negara yangmempunyaipendudukberbilangkaumdenganjumlah penduduknya dianggarkan seramai30 juta bagi tahun 2014 (rujukan: JabatanPerangkaan Malaysia). Tiga kaum terbesaryangmenetapdiMalaysia ialahMelayu,Cinadan India.Di samping itu, terdapatgolonganbumiputerayangterdiridaripadakaumOrangAsli dan pelbagai etnik seperti kaum Iban diSarawakdanKadazandusundiSabah.
2.2 Bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi
BahasaMelayumerupakanbahasakebangsaandan bahasa rasmi bagi Malaysia. Hal iniberdasarkan Perkara 152 PerlembagaanPersekutuan dan Akta Bahasa Kebangsaan1963/1967. Bahasa Melayu dipertuturkandengan luasnyabukan sahaja olehpendudukMelayutetapijugaolehkaum-kaumlainyangtinggaldiMalaysia.
2.3 Sejarah ringkas Bahasa Melayu
Bahasa Melayu tergolong dalam kumpulanbahasadiKepulauanMelayu(atauNusantara),iaitu satu daripada empat kumpulan bahasadalam keluarga bahasa Austronesia.Kebanyakan penuturnya tinggal di sekitarSemenanjungTanahMelayu,KepulauanRiau,danSumatera.
Bahasa Melayu telah menjadi lingua francaataubahasaperantaraandidaerahkepulauanMelayusejakzaman-berzamandandigunakansebagai bahasa perhubungan antara orang-orang yang tinggal di Kepulauan Melayudengan pedagang-pedagang dari Eropah danAsia Barat, dan pengembara dari India danChina.
2.4 Sejarah Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan
DiMalaysia,keperluanuntukmemilihsatubahasa kebangsaan bermula pada awalabadke-20,dengankebangkitansemangatkebangsaandalamkalanganorangMelayuyangterdiridaripadawartawan,sasterawan,budayawan, guru dan ahli politik yangmemperjuangkan bahasa ibunda mereka.Per juanganbahasaMelayud igerakkan
7
Their struggle culminated in the successfulinclusion of Article 152 in theConstitution oftheFederationofMalayawhichstatesthattheMalaylanguageshallbethenationallanguage.
Since the country gained independence in1957, Malay has functioned not only as anationallanguagebutalsothecountry’sofficiallanguage,thelanguageofadministration,thelanguage of general communication, and themediumofinstructioninschoolsandinstitutionsofhigherlearning.TheNationalLanguageActof 1963/1967 stipulates thatMalay LanguageshallbethesoleofficiallanguageofMalaysia.In addition, the Razak Report of 1956 alsorecommendedMalayLanguageasthemediumofinstructionintheeducationsystem.
OnceMalayLanguagehadbeenestablishedasthe national language, efforts were made toimproveitsstandard.Aspecialbody,Instituteof Language and Literature Malaysia, wasestablishedin1956toachievethisgoal.
serentak dengan perjuangan politikmembebaskan tanah air daripada belenggupenjajahan.
Perjuangan mereka tercapai dengantermaktubnyaPerkara152dalamPerlembagaanPersekutuan TanahMelayu yangmenetapkanBahasaMelayusebagaibahasakebangsaan.
Sejaknegarainimencapaikemerdekaanpadatahun1957,fungsibahasaMelayubukansahajasebagai bahasa kebangsaan, malah sebagaibahasa rasmi negara, bahasa pentadbiran,bahasa perhubungan umum dan bahasapengantar di sekolah dan institusi pengajiantinggi. Berdasarkan Akta Bahasa Kebangsaan1963/1967, telah ditetapkan bahawa bahasaMelayu adalah satu-satunya bahasa rasminegara Malaysia. Selain itu, Laporan Razak1956jugatelahmencadangkanbahasaMelayusebagai bahasa pengantar dalam sistempendidikannegara.
SetelahbahasaMelayudipilihmenjadibahasakebangsaan, usaha-usaha perancanganbahasa telah dilakukan untuk menjadikanbahasaMelayumencapai taraf lebihmaju.DiMalaysia,satubadankhas,iaituDewanBahasadanPustakayangtelahditubuhkanpadatahun1956untukmencapaimatlamatini.
8
3. SPELLING AND PRONUNCIATION
3.1 Spelling
The Malay language is being written in twodifferent writing systems; i.e. Rumi (Roman)andJawi.TheNationalLanguageActof1963stipulates that “The script of the nationallanguage shall be the Rumi script: providedthatthisshallnotprohibittheuseoftheMalaysscript, more commonly known as the Jawiscript,ofthenationallanguage”.
3.1.1 Roman
a) Alphabet
TheMalaylanguageusestheRomanalphabetinitsspellingsystem.Itmakesuseof26letters:
3. EJAAN DAN SEBUTAN
3.1 Ejaan
BahasaMelayumempunyaiduabentuksistemtulisaniaituRumidanJawi.BerdasarkanAktaBahasaKebangsaan1963,“TulisanbagibahasakebangsaanialahtulisanRumi:dengansyaratbahawainitidakmelarangpenggunaantulisanMelayu, yang lebih dikenali dengan namatulisanJawi,bagibahasakebangsaan.”
3.1.1 Rumi
a) Abjad
Bahasa Melayu menggunakan abjad Rumidalamsistempengejaannya.Terdapat26hurufyangdigunakan:
Letter
Huruf
Phonetic symbol
Simbol fonetik
Example
Contoh
Pronunciation
Sebutan
A a [a] Arau [a.raw]
B b [b] Bota [bo.ta]
C c [ʧ] Cina [ʧi.na]
D d [d] darat [da.rat]
E e
[e] Perak [pe.raʔ]
[ə] Jelebu [ʤə.lə.bu]
F f [f] wakaf [wa.kaf]
G g [g] Gambang [gam.baŋ]
H h [h] hulu [hu.lu]
I i [i] Miri [mi.ri]
J j [ʤ] Jasin [ʤa.sin]
K k
[k] Kajang [ka.ʤaŋ]
[ʔ] Gombak [gom.baʔ]
[ʕ] Nikmat [niʕ.mat]
[q] kadi [qa.di]
9
b) Vowels
IntheRomanisedspellingsystemoftheMalaylanguage,fivevowelsareusedtorepresentsixvowel phonemes or standard vowel sounds.The letters are a,e,i,oandu.Thelettereisusedtodenotetwovowelphonemes,namely:i. e pepet [ə].Forexample,Jelebu.ii. etaling[e].Forexample,Perak.
c) Diphthongs
IntheRomanisedspellingsystemoftheMalaylanguage, there are three pairs of diphthongletters that symbolise three diphthongphonemes. The pairs are ai,au and oi.
b) Huruf vokal
Dalam sistem ejaan Rumi bahasa Melayu,ada lima huruf vokal yang digunakan bagimelambangkanenamfonemvokalataubunyivokalbaku.Huruf-huruftersebutialaha,e,i,o dan u.Hurufedigunakanuntukmelambangkanduafonemvokal,iaitu:i. e pepet [ə].Contoh,Jelebu.ii. etaling[e].Contoh,Perak.
c) Huruf diftong
Dalam sistem ejaan Rumi, ada tiga pasanghuruf diftong yangmelambangkan tiga bunyidiftong dalam bahasa Melayu. Huruf-huruftersebutialahai,au dan oi.
L l [l] Lawas [la.was]
M m [m] Marang [ma.raŋ]
N n [n] Nanding [nan.diŋ]
O o [o] Johor [ʤo.hor]
P p [p] pulau [pu.law]
Q q [q] qari [qɔ.ri]
R r [r] Kapar [ka.par]
S s [s] sungai [su.ŋaj]
T t [t] Tampin [tam.pin]
U u [u] Bintulu [bin.tu.lu]
V v [v] nirvana [nir.va.na]
W w [w] wakaf [wa.kaf]
X x [z] ixora [i.zo.ra]
Y y [j] Yan [jan]
Z z [z] zamrud [zam.rud]
10
d) Consonants
Consonants in the Malay language spellingare divided into two types, namely singleconsonantsandconsonantclusters.
i. Single consonantsconsistoftheletters b, c,d,f,g,h,j,k,l,m,n,p,q,r,s,t,v, w,x,yandz.
ii. Consonant clusterscomprisegh,kh, ng,ny and sy.
Apart from these consonant clusters, otherconsonant combinations can also be formedto spell loan words or words adopted from other languages. For example, kl (klinik), rd (standard), pr (projek), etc. Besides that,therearealsoconsonantcombinations in theold spelling system. For example, ch [ʧ] stillremainsasthespellingofnamesofplacesinMalaysiasuchasBukitChina,Cheras,ChangkatLadaandCherating.
d) Huruf konsonan
Huruf konsonan dalam ejaan bahasa Melayuterbahagi kepada dua bentuk iaitu konsonantunggaldankonsonangabungan.
i. Konsonan tunggal terdiri daripada huruf-hurufb,c,d,f,g,h,j,k,l,m,n,p, q,r,s,t,v,w,x,y dan z.
ii. Konsonan gabungan terdiri daripada huruf-hurufgh,kh,ng,nydan sy.
Selainkonsonangabungantersebut,konsonangabunganyanglainjugabolehterbentukuntukmengeja kata serapan atau pinjamanbahasaasing. Misalnya kl (klinik), rd (standard) pr (projek) dan sebagainya. Selain itu, terdapatjugakonsonangabungandalamsistemejaanlama. Sebagai contoh, ch [ʧ] masih kekalpenggunaannyauntukpengejaannama-namatempatdiMalaysiasepertiBukitChina,Cheras,ChangkatLadadanCherating.
Diphtong
Diftong
Phonetic Symbol
Lambang Fonetik
Example
Contoh
Pronunciation
Sebutan
ai [aj] pantai, sungai [pan.taj], [su.ŋaj]
au [aw] pulau, merbau [pu.law], [mər.baw]
oi [oj] Tampoi, Paroi [tam.poj], [pa.roj]
11
e) Spelling of geographical names
Ingeneral,thespellingofgeographicalnamesisbasedontheNewRomanisedSpellingSystemfortheMalayLanguage(1972).Nevertheless,thespellingofthesewordsshallalsobesubjecttothedecisionofthestategovernment.
General rules
1. Geographical names must begin with a capital letter. For example, Perak, SelangorandCheras. 2. Geographical names should, as far as possible,bespelledoutinfull.Whenthe name is in the form of a phrase, the firstletterofeachwordshouldbeincapital. Forexample,KualaLumpur,SungaiSiput and TelukIntan.3. The hyphen is used if the geographical name consists of duplicated words. For example, Pulau Batu Layang-layang.
The spelling of geographical names priorto 1972 can take the original form to reflectthe history of the spelling or common formused or preferred by the local population.Geographical names that were formed post-1972, as with other proper names, shouldbe in accordance with the system. Thus,the spelling of geographical names can alsotake a shortened form. In certain cases, thepractice of naming places should also takeintoaccountthelanguagecurrentlyspokenbylocal communities, dialects and various otherlanguagesinMalaysia.
InMalaysia,geographicalnamesaretakenfromplants(example:tree,flower),naturalentities(example:river,hill),man-madeenvironmentalentities(example:road,dam),naturalmarineentities (example: reef), man-made marineentities(example:embankment)andsoon.
3.1.2 Jawi
OtherthanRomanscript,Malaylanguagecanalso be spelled and written using the Jawisystem.ThecurrentJawiwritingandspellingsystem is based on the book Pedoman Ejaan Jawi yang Disempurnakan, published by theInstituteofLanguageandLiteratureMalaysiain 1986 (second edition, 1987; third edition,1993).
e)Pengejaannamageografi
Padaamnya,pengejaannamageografiadalahberpandukan Sistem Ejaan Rumi BaharuBahasaMalaysia(1972).Walaubagaimanapun,pengejaannyajugatertaklukkepadakeputusanyangditetapkanolehkerajaannegeri.
Peraturan umum
1. Nama geografi hendaklah dimulakan dengan huruf besar. Misalnya Perak, SelangordanCheras. 2. Nama geografi seboleh-bolehnya hendaklah dieja penuh. Apabila terdapatnama yang berbentuk rangkai kata,abjadpertamasetiapkatahendaklah dalam huruf besar. Misalnya Kuala Lumpur, Sungai Siput dan Teluk Intan.3. Tanda sempang boleh digunakan sekiranyanamageografiberbentuk kata ganda. Misalnya, Pulau Batu Layang-layang.
Pengejaan nama geografi sebelum tahun1972bolehmengambilejaanasalyangdapatmenggambarkan sejarah ejaan atau bentuklazim yang digunakan atau disukai olehpenduduk tempatan. Nama geografi yangdibentuk selepas itu, seperti juga nama khasyanglainharuslahmengikutsistemberkenaan.Olehyangdemikian,pengejaannamageografibolehjugamengambilkatayangdipendekkan.Dalamhaltertentu,amalanmenamakantempatjuga hendaklahmengambil kira bahasa yangdituturkan pada masa kini oleh masyarakatsetempat, dialek dan pelbagai bahasa lain diMalaysia.
Nama geografi di Malaysia terdiri daripadanama-nama yang diambil daripada tumbuh-tumbuhan(contoh:pokok,bunga),entitialamsemulajadi(contoh:sungai,bukit),entitialambuatan manusia (contoh: jalan, empangan),entitilautsemulajadi(contoh:terumbu),entitilaut buatan manusia (contoh: tambak) dansebagainya.
3.1.2 Jawi
SelainejaanRumi,bahasaMelayujugabolehdieja dan ditulis menggunakan sistem ejaandantulisanJawi.SistemtulisandanejaanJawiyang digunakan sekarang ialah sistem yangberdasarkan buku Pedoman Ejaan Jawi yangDisempurnakan yang diterbitkan oleh DewanBahasa dan Pustaka pada tahun 1986 (edisikedua,1987;edisiketiga,1993).
12
a) Writing, spelling and alphabet
Jawi is written and read from right to left,sameastheArabicsystem.ThewritingsystemdoesnotcontainupperorlowercaseasintheRoman.TheJawialphabetscanalsobewrittenconnectingeachothereitherinthebeginning,middleorendofeachalphabettoformaword.
Jawialphabetconsistsof37alphabetindividualformsarrangedasfollows:
a) Tulisan, ejaan dan abjad
Tulisan Jawi ditulis dan dibaca dari kanan kekirisepertisistemtulisanbahasaArab.Sistemtulisan ini tidakmempunyai huruf besar atauhuruf kecil seperti tulisan Rumi. Huruf Jawijuga boleh dirangkaikan dengan huruf Jawiyang lain, samaadadi awal,di tengah,ataudiakhirsesuatukatabagimembentuksesuatuperkataan.
Huruf Jawi terdiri daripada 37 huruf bentuktunggalyangtersusunsepertiyangberikut:
Jawi alphabet
Huruf jawi
Alphabet Name
Nama Huruf
Roman match
Padanan rumi
alif a ا
ba b ب
ta t ت
ta marbutah t/h ة
sa [θa] s ث
jim j ج
ca c چ
ha [ħa] h ح
kha [xɔ] kh خ
dal d د
zal [ðal] z ذ
ra [rɔ] r ر
zai z ز
sin s س
syin sy ش
sad [sˁɔd] s ص
dad [dˁɔd] d ض
ta [tˁɔ] t ط
13
TheformoflettersareloanfromArabiclettersand from 37 letters, six letters aremodified,ie ca(چ), pa ,(ڤ) ga(ݢ), nga(ڠ), nya(ڽ) andva(ۏ),tomatchthespellingandpronunciationofMalayRumi,iec[ʧ],p[p],g[g]ng[ŋ],nya[ɲ]andv[v].
The usage of Jawi writing can be seen onroads, housing areas, business premises andadvertisement signboards in several states ofMalaysia such as Kelantan, Terengganu andKedah. Examples as follows:
Bentuk huruf-huruf tersebut merupakanpinjaman huruf-huruf Arab, dan daripada 37huruf tersebut, enamhurufmerupakanhurufyangdiubahsuai,iaituca(چ),pa(ڤ),ga(ݢ),nga(ڠ),nya(ڽ)danva(ۏ),bagidisepadankandenganejaanRumidansebutankataMelayuiaituc[ʧ],p[p],g[g],ng[ŋ],nya[ɲ]danv[v].
Penggunaan tulisan Jawi dapat dilihat padapapan-papan tanda di sesetengah negeri diMalaysiasepertidiKelantan,TerengganudanKedah. Papan-papan tanda ini terdiri daripada papan tanda jalan, kawasan perumahan,premisperniagaandaniklan.Contohnya:
za [zˁɔ] z ظ
ain [ʕajn] a, i, u, k ع
ghain gh غ
nga ng ڠ
fa f ف
pa p ڤ
qaf [qɔf] k, q ق
kaf k ک
ga g ݢ
lam l ل
mim m م
nun n ن
wau w, u, o و
va v ۏ
ha h ه
hamzah k ء
ya y, i, e [e] ي
ye [jə] e [ə] ى
nya ny ڽ
14
3.2 Pronunciation
The formal pronunciation of geographicalnames in Malay is based on standard Malay pronunciation, i.e. the phonetic symbols andsyllables aswell as function in the sentence.As a general guideline on standard Malaypronunciation,attentionshouldbegiventothefollowingcharacteristicsofpronunciation:(i) Pronunciation of letters: In general, every letter in the Romanised spelling should be pronounced clearly in accordancewiththephoneticvalueinthe Malaylanguage.(ii) Pronunciationofwords:Thepronunciation ofwordsshouldbebasedontheoverall spellingandwordform(syllablepatterns), be they root words or derivatives.(iii) Intonation: Intonation is thevariation in voicepitch, i.e. rise/fallorhigh/lowkey, whenspeaking,andshouldbebasedon the type and form of words or phrases in the Malay language as well as the circumstance.
a) Pronunciation of proper names
ThenamesofplaceswithinoroutsideMalaysiaare expressed according to common localpronunciationor international resolutions.Forexample:
3.2 Sebutan
PenyebutanrasminamageografidalambahasaMelayuadalahberdasarkansebutanbakuiaitusebutan menurut perlambangan huruf danpenyukuan kata, serta fungsinya dalam ayat.SebagaigarispanduanumumtentangsebutanbakubahasaMelayu,perhatianperludiberikankepadaciri-cirisebutanyangberikut:(i) Sebutan huruf: Pada umumnya, setiap huruf dalam ejaan Rumi hendaklah dilafazkan dengan jelas menurut nilai bunyi bahasa Melayu yang dilambangkannya.(ii) Sebutan kata: Sebutan kata hendaklah berdasarkan ejaan secara keseluruhan danjugaberdasarkanbentukkata(pola- pola suku kata), sama ada kata dasar ataukataterbitan.(iii) Intonasi:Intonasi ialahnadasuarayang turun naik atau tinggi rendah sewaktu bercakap, dan hendaklah berdasarkan jenisdanbentukayatataukalimatdalam bahasaMelayusertakeperihalankeadaan yangberkenaan.
a) Sebutan nama khas
NamatempatdiMalaysiaataudiluarMalaysiadilafazkanmenurutkebiasaansebutansetempatatauketetapanantarabangsa.Contohnya:
Spelling / Ejaan Pronunciation / Sebutan
Selangor [sə.la.ŋoɾ]
Bosnia-Herzegovina [bos.ni.ja hə r.zə.go.vina]
Pyongyang [pjoŋ.jaŋ]
Roman / Rumi Jawi
Jalan Pasir Puteh Bank Simpanan Nasional Terminal Bas Kota Bharu KFC
15
Acronyms, i.e.abbreviations formed from thecombination of initial letters or syllables ofseveral words are pronounced in two ways,namely (i) by articulating the syllables in theacronym, or (ii) by articulating the name orexpressioninfull.Forexample:
Acronymsnotintheformofwordsbutinitials(anabbreviatedformwhichispronouncedbyarticulatingthelettersseparately)inRomanisedspellingarepronounced in twoways,namely(i)byarticulatingthesoundofeach letter,or(ii) by articulating the nameor expression infull.Forexample:
Akronim, iaitu kependekan yang terbentukdaripada gabungan huruf-huruf pertamaatau suku kata beberapa perkataan yangmembentukkata,dilafazkandenganduacara,iaitu (i) cara sebutan akronim menurut carapemenggalan suku kata ejaan atau (ii) carasebutan ungkapan atau nama yang penuh.Contohnya:
Kependekanyangtidakberbentukkata tetapimerupakan jenis inisialisme (bentuk singkatkata yang disebut huruf demi huruf) dalamejaanRumidilafazkandenganduacara, iaitu(i)carasebutansingkatanmenurutbunyihurufRumi, atau (ii) cara sebutan ungkapan ataunamayangpenuh.Contohnya:
Acronym / Akronim
Pronunciation / Sebutan
Felda [fel.da] atau (Federal Land Development Authority) (Lembaga Kemajuan Tanah Persekutuan)
Felcra [fel.kra] atau (Federal Land Consolidation and Rehabilitation Authority (Lembaga Penyatuan dan Pemulihan Tanah Persekutuan).
Spelling / Ejaan Pronunciation / Sebutan
DBP [di.bi.pi] atau (Dewan Bahasa dan Pustaka)
TUDM [ti.ju.di.em] atau (Tentera Udara Diraja Malaysia)
RTM [ar.ti.em] atau (Radio Televisyen Malaysia)
16
4. DIALECTS
In Malaysia, the Malay language has manydialects, depending on the area. In general,Malay dialect areas consist of dialect areasin Peninsular Malaysia and in Sabah andSarawak. The dialects in Peninsular Malaysiaare the Kedah, Perak, Selangor, NegeriSembilan,Melaka,Johor,Pahang,Terengganuand Kelantan dialects. The dialects in Sabahand Sarawak are composed of the Sarawak,KedayanandBruneidialects.
Each dialect has certain characteristicsthat distinguish it from other dialects. Thedifferences between dialects can be seen interms of their pronunciation and vocabulary.Nevertheless generally, the grammar remainsthe same.
4.1 Johor Dialect
TheJohordialectisthebasisforthecreationofstandardMalayinMalaysia.Ithassixvowels,namely [a], [e] (e taling), [ə] (e pepet), [i],[o] and [u]. These vowels are found at thebeginning,middle and end of words. Amongthe salient features of this dialect is that thevowel[a]attheendofwordsissoundedasane pepet[ə].Forexample,‘kuala’ispronouncedas [kualə], ‘kota’ as [kotə] and ‘muara’as[muarə].
The dialect also uses the vowel sound [o] inplaceof[ur]attheendofwords.Forexample,‘lumpur’ispronouncedas[lumpo]and‘susur’ispronouncedas[suso].
Anotherfeatureofthedialectisthatthevoweletaling[e]isusedinplaceof[ir]attheendofwords,suchas‘hilir’whichispronouncedas[hile]and‘pasir’as[pase].
Two states that have a similar dialect areSelangor and Melaka. However, there areseveral characteristics that differentiate thesedialects, for example in Malacca, the words‘bakar’and‘besar’arepronouncedas[bakaw]and[bəsaw].
4.2 Kedah Dialect
TheKedahdialectisalsoknownasthenortherndialect. The dialect area covers Perlis, Kedah(includingLangkawiIsland)PulauPinangandnorthernPerakuptoTaiping.
4. DIALEK
Bahasa Melayu di Malaysia mempunyaipelbagai dialek mengikut kawasan tertentu.PadaumumnyakawasandialekMelayuterdiridaripada kawasan dialek di SemenanjungMalaysia, dan di Sabah dan Sarawak. DiSemenanjung Malaysia dialek tersebutialah dialek Kedah, Perak, Selangor, NegeriSembilan,Melaka,Johor,Pahang,Terengganudan Kelantan. Dialek di Sabah dan Sarawakpula terdiri daripada dialek Melayu Sarawak,KedayandanBrunei.
Setiapdialekmempunyaiciri-ciritertentuyangmembezakannya daripada dialek-dialek lain.Perbezaanantaradialekdapatdilihatdarisegisebutan dan kosa katanya. Namun, secaraumumnyasistemtatabahasanyaadalahsama.
4.1 Dialek Johor
Dialek Johor merupakan asas pembentukanbagi bahasa Melayu standard di Malaysia.Dialekinimempunyaienamvokal,iaitu[a],[e](etaling),[ə](epepet),[i],[o]dan[u].Vokal-vokal ini terdapat di awal, tengah dan akhirkata. Antara ciri utama dialek ini ialah vokal[a] pada akhir kata yang dibunyikan sebagaiepepet [ə].Misalnya, ‘kuala’disebut [kualə],‘kota’ disebut [kotə] dan ‘muara’ disebut[muarə].
Dialek ini juga mempunyai vokal [o] yangmenggantikan sebutan [ur] pada akhir kata,misalnya ‘lumpur’disebut [lumpo]dan ‘susur’disebut[suso].
Ciri lainbagidialekini ialahvokaletaling[e]bagimenggantikansebutan[ir]padaakhirkataseperti‘hilir’disebut[hile]dan‘pasir’disebut[pase].
Duabuahnegeriyangmempunyaidialekyangagak sama dengan dialek ini ialahSelangor dan Melaka.Walau bagaimanapun, terdapatbeberapaciriyangmembezakannya,misalnyadiMelaka,kata-kataseperti‘bakar’dan‘besar’disebut[bakaw]dan[bəsaw].
4.2 Dialek Kedah
DialekKedahdikenalijugasebagaidialekutara.Kawasannyameliputi Perlis, Kedah (termasukPulauLangkawi),PulauPinangdanutaraPerakhinggakeTaiping.
17
Among the key features that distinguishthe Kedah dialect from other dialects is thepronunciation of words that contain theconsonant‘r’.Forexample,‘alur’ispronouncedas [aloʕ]and‘darat’ispronouncedas[daɣat].
In terms of vocabulary, there are dialectsthat areused innaminggeographical places.Forexample, ‘guar’(hillock)-Guarvillage(inKedah)and‘tandup’(dam)-Tandopvillage(inKedah).
4.3 Perak Dialect
The Perak dialect area covers Parit and thesouthwesternregionofKualaKangsar,Perak.Amongitsmainfeaturesisthepronunciationofthevowelsound[a]attheendofwordsasanopenvowel[e]oretaling.Forinstance‘kuala’pronouncedas[kuale].Besides,forthewordsending with ‘–au’, ‘–ar’ and ‘–ur’, the soundis replacedwith [o]. For example, ‘pulau’ ispronouncedas[pulo], ‘bandar’ ispronouncedas [bando] and ‘lumpur’ is pronounced as[lumpo].
4.4 Pahang Dialect
Generally,thePahangdialectisspokeninthePahang region. It has similarities with theJohordialect,suchasthevowel[a]attheendofwords that sounds as ane pepet [ə]. Forexample,‘kuala’ispronouncedas[kualə]and‘muara’ispronouncedas[muarə].
Another feature of this dialect is thepronunciation of the vowel [a] in the lastsyllable which is followed by the [h] soundor glottal stop [ʔ] is pronounced as [o]. Forexample, ‘ayah’ is pronounced as [ayoh] and‘anak’ispronouncedas[anoʔ].Inaddition,thedialectdoesnothave thediphthongs ‘ai’and‘au’ at the end of words. They are replacedwith the [a] and [e] sounds. For example,‘pisau’ ispronouncedas[pisa]and ‘sungai’ ispronouncedas[sunge].
Theinfluenceofthedialectcanalsobeseeninthenamesofplaces inPahang.Forexample,KampungJolongandSungaiJolong.Thewordjolongisspecifictothedialectandcarriesthemeaning‘higherthantherest’.
4.5 Kelantan Dialect
TheKelantandialecthasmanysub-dialectsbutitgenerallyreferstothedialectspokeninKotaBharu.
Antara ciri-ciri utama yang membezakandialek Kedah dengan dialek-dialek lain ialahpenyebutan kata yang melibatkan konsonan‘r’. Misalnya, ‘alur’ disebut [aloʕ] dan ‘darat’disebut[daɣat].
Dari segi kosa kata, terdapat beberapa katadialek ini yang digunakan dalam penamaannama-nama geografi. Misalnya, ‘guar’ (anakbukit)-KampungGuar(diKedah)dan‘tandup’(empangan)-KampungTandop(diKedah).
4.3 Dialek Perak
Kawasan dialek Perak meliputi Parit dankawasan di barat daya Kuala Kangsar, Perak.Antara ciri-ciri utamanya ialah bunyi vokal[a] di akhir katadilafazkan sebagai vokal [e]terbuka luas atau dikenali juga sebagai ‘etaling’.Misalnya,‘kuala’disebut[kuale].Selainitu,katayangberakhirdengan‘–au’,‘–ar’dan‘–ur’,bunyinyadigantikandengan[o].Misalnya,‘pulau’disebut[pulo],‘bandar’disebut[bando]dan‘lumpur’disebut[lumpo].
4.4 Dialek Pahang
Dialek Pahangmenempati kawasan di negeriPahang. Bagi dialek ini, terdapat beberapapersamaan dengan dialek Johor. Antaranyaialahpenggunaanvokal[a]diakhirkatayangdibunyikan sebagai e pepet [ə]. Misalnya,‘kuala’ disebut [kualə] dan ‘muara’ disebut[muarə].
Antara ciri lain bagi dialek ini ialah vokal [a]dalamsukukataakhiryangdiikutiolehbunyi[h] atau hentian glotis [ʔ] akan dibunyikansebagai [o]. Misalnya, ‘ayah’ disebut [ayoh]dan‘anak’disebut[anoʔ].Selainitu,dialekinitidakmempunyaibunyidiftong‘ai’dan‘au’diakhir kata.Misalnya, ‘sungai’ disebut [sunge]dan‘pisau’disebut[pisa].
Pengaruhdialekinijugadapatdilihatterhadapnama-nama tempat yang terdapat di negeriPahang. Misalnya, Kampung Jolong danSungai Jolong. Kata ‘jolong’ merupakan kosakata dalam dialek ini yang bermaksud ‘tinggidaripadayanglain’.
4.5 Dialek Kelantan
Dialek Kelantan mempunyai berbagai-bagaisubdialek,tetapipadaamnyadialekinidikenalpasti dengan dialek yang dituturkan di KotaBharu.
18
Oneofthesalientfeaturesofthisdialectisthelackofthediphthongs‘au’and‘ai’attheendofwords.Forexample‘pulau’ispronouncedas[pula]and‘sungai’ispronouncedas[sunga].
Besidesthat,thisdialectdropstheconsonants‘m’, ‘n’and ‘ng’attheendofanywordiftheconsonantisprecededbythevocal ‘a’andatthe same time replacing itwith vocal ‘e’. Forexample, ‘ladang’ ispronouncedas ‘lade’and‘dalam’as‘dale’.
Unlike standard Malay, the Kelantan dialectdoesnothaveconsonantclusterssuchas‘mp’,‘mb’,‘nt’,‘nd’,‘nc’,‘nj’,‘ngs’,‘ngk’and‘ngg’inthemiddleofwords.Forexample, ‘kampung’ispronouncedas[kapoŋ],‘gunting’as[gutiŋ]and‘hancing’as[haciŋ].
TheinfluenceofthedialectcanalsobeseeninthenamesofplacesinKelantan.Forexample,KampungAyerLanas.Theword‘lanas’means‘pineapple’andisspecifictothedialect.
4.6 Terengganu Dialect
The Terengganu dialect is mainly spoken inTerengganubutthelocalpopulationinBesut,which falls under the administration of theTerengganustate,mainlyspeakstheKelantandialect.
Amongthesalientfeaturesofthisdialectisthe[ŋ]soundreplacingtheconsonants‘m’and‘n’attheendofaword.Forexample,‘malam’ispronounced as [malaŋ], ‘padam’ as [padaŋ]and‘jalan’as[ʤalaŋ].
The influenceof thedialectcanalsobeseenin the names of places in Terengganu. Forexample, KampungGong Pasir, Gong TengahandGongBadak.Placeswithnamescomprisingtheword‘gong’arewidelyfoundinthestateofTerengganu.Gongmeanshighland(butlowerthehillormountain).
4.7 Negeri Sembilan Dialect
Thedialectthat isspoken inNegeriSembilanoriginatesfromMinangkabauinWestSumatra.
Among the main features of the NegeriSembilandialectistheabsenceofthee pepet [ə]vowelsound.
Satu daripada ciri-ciri dialek ini ialah tidakmempunyai diftong ‘au’ dan ‘ai’ akhir kata.Misalnya, ‘pulau’ disebut [pula] dan ‘sungai’disebut[sunga].
Di samping itu, dialek ini menggugurkankonsonan‘m’,‘n’dan‘ng’diakhirkatasekiranyadidahuluiolehvokal[a]dandigantikandenganvokal[e].Misalnya,‘ladang’disebut[lade]dan‘dalam’disebut[dale].
Dialek Kelantan tidak mempunyai rangkapkonsonanditengahkataseperti‘mp’,‘mb’,‘nt’,‘nd’,‘nc’,‘nj’,‘ngs’,‘ngk’dan‘ngg’sepertiyangterdapat dalam bahasa standard. Misalnya,‘kampung’ disebut [kapoŋ], ‘gunting’ disebut[gutiŋ]dan‘hancing’disebut[haciŋ].
Pengaruhdialekinijugadapatdilihatterhadapnama-namatempatyangterdapatdiKelantan.Misalnya, Kampung Ayer Lanas. Kata ‘lanas’merupakan kosa kata dalam dialek ini yangmembawamaksudbuahnanas.
4.6 Dialek Terengganu
Dialek Terengganu tersebar di negeriTerengganu, walau bagaimanapun Besutyang termasuk dalam kawasan pentadbiranTerengganu merupakan kawasan penyebarandialek Kelantan. Antara ciri utama bagi dialek ini ialah bunyikonsonan‘m’dan‘n’padaakhirkatadigantikandengan bunyi [ŋ]. Misalnya, ‘malam’ disebut[malaŋ], ‘padam’ disebut [padaŋ] dan ‘jalan’disebut[ʤalaŋ].
Pengaruh dialek ini juga dapat dilihatterhadapnama-namatempatyangterdapatdiTerengganu. Misalnya, Kampung Gong Pasir,Gong Tengah dan Gong Badak. Nama-namatempat yang menggunakan kata ‘gong’ inibanyak terdapat di negeri Terengganu. Gongbermaksud tanah tinggi (tetapi lebih rendahdaripadabukitataugunung).
4.7 Dialek Negeri Sembilan
DialekyangtersebardiNegeriSembilan ialahdialekyangdibawadarikawasanMinangkabaudiSumateraBarat.
Antara ciri-ciri utama dialek Negeri Sembilanialahtiadabunyivokalbunyie-pepet[ə].
19
Thus, the e pepet sound in other dialects ispronouncedas[o]inthisdialect.Forexample,‘negeri’ispronouncedas[nogori]and‘Jelebu’ispronouncedas[Jolobu].Thisdialectisalsospokenwithvocal ‘a’at theendofaword ispronouncedwithvocal‘o’.Forexample,‘tiga’ispronouncedas‘tigo’and‘lada’as‘lado’.
Inaddition,thevowel[a]inthesecondsyllablewhichisfollowedbytheconsonants‘h’,‘s’and‘t’andglottalstops[ʔ]isreplacedbytheopenetaling[e]vowelsound.Forexample,‘lemas’ispronouncedas [lomeh], ‘malas’as [maleh]and‘tempat’as[tompeʔ].
4.8 Sarawak Malay Dialect
TheSarawakdialectiswidelyspokeninKuchingand the nearby regions, namely Samarahan,Saribas,Sibu,MiriandLimbang.
Intermsofvowels,theSarawakdialecthasnoe pepet [ə]vowelsoundattheendofwords.Thus,thevowel[a]endinginstandardMalayisarticulatedasanopenvowel[a].Forexample,‘ada’ is pronounced as [ada] and ‘kata’ ispronouncedas[kata].
Additionally,Sarawakdialectdoesnothavethediphthongs ‘au’ and ‘ai’ at the end ofwords,unlike standard Malay. The ‘au’ diphthong isreplacedbythevowel[o]sound.Forexample,‘pulau’ is pronounced as [pulo]. The ‘ai’diphthongisreplacedbythevoweletaling[e]sound.Forexample,‘pandai’ispronouncedas[pande]. In terms of consonants, the Sarawak dialecthasallthebasicconsonants,asdoestheJohordialect. However, there is a slight differencein that the consonant ‘r’ is a uvular fricativesound.This sound is found in thebeginning,middle and end of words.
4.9 Malay Languange In Sabah
Generally,MalaylanguageusedbythepeopleinSabahisnotmuchdifferentfromthestandardMalaylanguage.However,therearestillsomesignificantdifferenceswhichcanbeidentified,especially in terms of the vocabulary andmethodsofdelivery.Thesedifferencesaredueto the influence from other native languagesin Sabah, as well as the English language.TheindigenoustribesinSabahhavemadethestandard Malay language as their vehicularlanguage.
Oleh itu bunyi e-pepet dalam dialek-dialeklain dilafazkan sebagai [o] dalam dialek ini.Misalnya,‘negeri’disebut[nogori]dan‘Jelebu’disebut[jolobu].Dialekinijugamemperlihatkanbahawavokal[a] tidakterdapatdiakhirkatadan digantikan dengan vokal [o]. Misalnya,‘tiga’disebut[tigo]dan‘lada’disebut[lado].
Selainitu,vokal[a]padasukukatakeduayangdiikutidengankonsonan‘h’,‘s’,‘t’danhentianglotis[ʔ],digantikandenganbunyie-talingluas[e].Misalnya, ‘lemas’disebut[lomeh], ‘malas’disebut[maleh]dan‘tempat’disebut[tompeʔ].
4.8 Dialek Melayu Sarawak
Dialek Sarawak tersebar di Kuching dan dikawasan-kawasanyangberdekatandengannyayangmeliputi Samarahan, Saribas, Sibu, MiridanLimbang.
Darisegivokal,dialekSarawaktidakmempunyaibunyivokale-pepet[ə]padaakhirkata.Olehitu,katayangberakhirdenganvokal [a]dalambahasa standard dilafazkan sebagai vokal [a]terbukaluas.Misalnya,‘ada’disebut[ada]dan‘kata’disebut[kata].
Selain itu, dialek Sarawak tidak mempunyaidiftong ‘au’ dan ‘ai’ pada akhir kata sepertiyang terdapat dalam bahasa standard. Bagibunyidiftong‘au’,bunyiinidigantikandenganbunyivokal[o].Misalnya‘pulau’disebut[pulo].Bagibunyidiftong‘ai’pula,bunyiinidigantikandengan bunyi vokal e-taling [e]. Misalnya‘pandai’disebut[pande].
Darisegikonsonan,dialekSarawakmempunyaisemua konsonan asas, sama seperti dialekJohor. Walau bagaimanapun, terdapat sedikitperbezaan, iaitu bagi kata yang mempunyaikonsonan ‘r’. Bunyi konsonan [r], ialah bunyifrikatif uvular. Bunyi ini boleh wujud dalamlingkunganawal,tengahdanakhirkata. 4.9 Bahasa Melayu di Sabah
Secara umumnya bahasa Melayu yangdigunakanolehmasyarakatdiSabahtidakjauhberbeza daripada bahasa Melayu standard.Namunterdapatbeberapaperbezaantertentuyang boleh dikenal pasti, antaranya dari segikosa kata dan cara penyampaian. Perbezaaniniadalahdisebabkanolehpengaruhbahasa-bahasasukuandiSabah,danbahasaInggeris.Suku-suku kaum peribumi di Sabah telahmenjadikan bahasa Melayu standard sebagaibahasakomunikasiantaramereka.
4.9 Dialek Melayu Brunei
DialekBruneidituturkandiBruneiDarussalamdan kawasan-kawasan yang berdekatandengannya,iaituMiridanLimbangdiSarawak.DialekinijugadituturkanolehkelompokMelayutertentudiSabah.
20
Nonetheless,thereareseveralotherformsofthe Malay language in Sabah, which includeKedayandialectandBruneiMalaydialect.
4.10 Sabah Dialect
AccordingtoastudyconductedbytheSummerInstitute of Lingustic (SIL) there are morethan55 languagesand83dialects spoken inSabah.KadazandusunisthebiggestlanguagefamilyKadazanlanguage.ThefamilylanguageofBajauislocatedontheEastCoastandtheWestCoastofSabah.Malaylanguagefamiliesin Sabah are divided into Iban language inTawaucomingfromSibu,Sarawak;BruneiandKedayan,languageinthewestcoastofSabah,and theCocosMalay language inTawauandLahadDatu.
The others languages or dialects in Sabah isIranun, Ida’an language,Lundayeh language,language Bonggi in Pulau Banggi, Suluklanguage in Labuk-Sugut, Lahad Datu,Sandakan, Semporna and Tawau, ButunglanguageisspokeninLahadDatuandclumpsof Java in Sandakan, Lahad Datu, Tenom,TawauandBeaufort.
The sound of languages in Sabah, especiallyBajau in the West Coast, Bajau in the EastCoast, Bisaya, Rungus, Dusun Lotud, DusunTambunan, Iranun, Paitan and Suluk (AsmahHaji Omar, 2008) utilise between 16 and 20consonantsonly,forexampleplosives/stops:p,b,t,d,k,g,q;nasal:m,n,ng;fricatives:s;vibrations:r;lateral:l;semi-vowel:w,y.
According to thestudy,notall languagesusenasal ny, affricates c and j, and fricative h, despitesomelanguagesusev,zandR.Fromaspectsofvocals, these languagesutilisefivetoeightvocalasfollows:
●Thefivevocalsystem:Rungus,Dusun Tambunan,Suluk(Vocali,e,a,u,o) ●Sixvocalsystem:SeaBajau,Iranun, (Vocali,e,ě,a,u,o). ●Sevenvocalsystem:BisayaandLotud (Vocali,e,ḝ,a,u,o,ǒ). ●Eightvocalsystem:BajauDarat (Vocali,e,ě,ḝ,a,u,o,ǒ).
4.11 Brunei Malay Dialect
The Brunei dialect is spoken in BruneiDarussalam and the nearby regions, namelyMiriandLimbanginSarawak.ItisalsospokenbysomeMalaygroupsinSabah.
Walaubagaimanapun,terdapatbeberapabentukbahasaMelayulainyangterdapatdiSabah,iaitudialekKedayandandialekMelayuBrunei.
4.10 Dialek-Dialek Di Sabah
Menurut kajian yang telah dilakukan olehpihak Summer Institute of Lingustic (SIL) terdapat lebih daripada 55 bahasa dan 83 dialek dituturkan di Sabah. Keluarga bahasayang paling besar ialah keluarga bahasaKadazandusun. Keluarga bahasa Bajau diSabah pula, terdapat di Pantai Timur SabahdankawasanPantaiBarat.KeluargaMelayudiSabahterbahagikepadabahasaIbandiTawauyang berasal dari Sibu, di Sarawak; bahasaBrunei,Kedayan,diPantaiBaratDayaSabah,danbahasaMelayuCocosdiTawaudanLahadDatu.
Bahasa-bahasa atau dialek-dialek lain yangterdapatdiSabahialahIranun,bahasaIda’an,bahasa Lundayeh, bahasa Bonggi di PulauBanggi, bahasa Suluk di Labuk-Sugut, LahadDatu,Sandakan,SempornadanTawau,bahasaButung di Lahad Datu dan rumpun Jawa diSandakan, Lahad Datu, Tenom, Tawau danBeaufort.
Dari sudut sistem bunyi bahasa-bahasa yangterdapat di Sabah, didapati bahawa bahasa-bahasadiSabahkhususnyabahasaBajaudiPantaiBarat, Bajau di Pantai Timur, Bisaya, Rungus,DusunLotud,DusunTambunan,Iranun,PaitandanSuluk(AsmahHajiOmar,2008)mempunyaikonsonanantara16dan20sahajasepertiplosif/hentian:p,b,t,d,k,g,q;nasal:m,n,ng;frikatif:s;getaran:r;sisian:l;separuhvokal:w,y.
Berdasarkan kajian tidak semua bahasamempunyai nasal ny, afrikat c dan j,dan frikatif h. Selain itu, ada bahasa yangmempunyaiv,zdanR.Aspekvokalpuladidapatibahasa-bahasa berkenaanmempunyai antaralimadanlapanvokalsepertiyangberikut:
●Sistemlima-vokal:Rungus,Dusun Tambunan,Suluk(Vokali,e,a,u,o) ●Sistemenamvokal:BajauLaut,Iranun, (Vokali,e,ě,a,u,o). ●Sistemtujuh-Vokal:BisayadanLotud (Vokali,e,ḝ,a,u,o,ǒ). ●Sistemlapan–Vokal:BajauDarat (Vokali,e,ě,ḝ,a,u,o,ǒ) 4.11 Dialek Melayu Brunei
DialekBruneidituturkandiBruneiDarussalamdan kawasan-kawasan yang berdekatandengannya,iaituMiridanLimbangdiSarawak.DialekinijugadituturkanolehkelompokMelayutertentudiSabah.
21
Intermsofvowels,thisdialecthasthreevowels,namely[a],[i]and[u].Intermsofdiphthongs,vowel clusters and consonants, the dialectshares a number of similar featureswith theJohordialectwiththeonlydifferencebeingthepresence of an alveolar trill or consonant [r]sound.Theconsonant[r]soundcanbefoundinthebeginning,middleandendofwordsasin standard Malay.
4.12 Other languages
Apart fromMalay language, English iswidelyused as a medium of instruction in privateeducational institutions and the language ofcommunicationintheprivatesector.
TheChinesearethesecondlargestcommunityinMalaysia.Mostofthemliveinurbanareas.TheChinesehavemanydifferentdialects.They include the Hokkien, Cantonese, HakkaandTeochew.However,theMandarindialectisusedasthelanguageofcommunicationamongthem.
The Indians are the third largest communityinMalaysia.Like theChinese, they toospeakdifferentlanguagesdependingontheiroriginsin India. Among the languages spoken bythe Indian community are Tamil, Telugu andMalayalam.
InMalaysia, therearealso languagesspokenby the minority communities who reside incertain areas in the country, such as theSiamese language. It is spokenby theMalaycommunity residing in the areas borderingThailand. In addition, the minority languagecalled ‘Cristang’ or ‘Cristao’ is spoken by thePortuguesecommunityinMelaka.
Furthermore,minoritylanguagesarespokenbytheindigenouspeoplesofPeninsularMalaysia.Among them are the languages spoken bytheNegrito,Senoiand Jakun.Therearealsothe various ethnic languages in Sabah andSarawakduetothegeographicalconditionsofthe states that divide the population. Amongthe important indigenous languages in EastMalaysiaaretheKadazandusun,Bajau,Murut,Bisaya,Iban,Bidayuh,MelanauandKenyah.
Dari segi vokal, dialek ini mempunyai tigavokal iaitu[a],[i]dan[u]. Darisegidiftong,rangkap vokal dan konsonan pula, dialek inimemperlihatkanciriyangsamasepertidengandialek Johor. Cuma perbezaannya ini ialahadanyagetaranalveolarataubunyikonsonan[r].Danbunyikonsonan[r]initerdapatdalamdiawal,tengahdanakhirkata,sepertidalambahasaMelayustandard.
4.12 Bahasa-bahasa lain
Selain bahasa Melayu, bahasa Inggeris jugameluas penggunaannya sebagai bahasapengantardiinstitusipendidikansektorswastadansebagaibahasaperhubungan.
Kaum Cina merupakan kaum kedua terbesardi Malaysia. Kebanyakan mereka tinggal dikawasan-kawasan bandar. Mereka terdiridaripada pelbagai suku dan mempunyaipelbagaidialek.Antaradialekyangdituturkanialah Hokkien, Kanton, Hakka dan Teochew.Walau bagaimanapun, dialek Mandarindigunakansebagaibahasaperhubunganantaramereka.
Kaum India ialah kaum ketiga terbesar diMalaysia.SepertipendudukCina,merekajugamenuturkan bahasa-bahasa yang berlainanbergantungkepadadaerahtempatasalmerekadi India.Antarabahasayangdituturkan ialahTamil,TelugudanMalayalam.
Di Malaysia terdapat juga bahasa yangdituturkan oleh golongan minoriti sesuatukawasan. Antaranya ialah bahasa Siam yangdituturkan oleh masyarakat Melayu yangtinggal di kawasan bersempadan dengannegara Thailand. Selain itu, terdapat bahasayang dikenali sebagai ‘Cristang’ atau ‘Cristao’yang dituturkan oleh segolongan pendudukberketurunanPortugisdiMelaka.
Di samping itu, terdapat bahasa minoritiyang dituturkan oleh golongan Orang Aslidi Semenanjung Malaysia. Antaranya ialahbahasa yang dituturkan oleh orang Negrito,Senoi dan Jakun. Dalam pada itu, terdapatjugapelbagaibahasasukuandalamkalanganmasyarakatbumiputeradiSabahdanSarawak.Kepelbagaian bahasa ini adalah disebabkanoleh keadaan geografi negeri-negeri tersebutyangmembahagi-bahagikanpenduduknegeriitu. Antara bahasa sukuan yang penting diSabah dan Sarawak ialah Kadazandusun,Bajau,Murut,Bisaya,Iban,Bidayuh,Melanaudan Kenyah.
22
5. GEOGRAPHICAL NAMES AUTHORITY AND STANDARDISATION OF GEOGRAPHICAL NAMES
5.1 Establishment of the committee
TheNationalCommitteeonGeographicalNames(NCGN)wasestablishedon11September2002inaccordancewiththedecisionoftheCabinettoco-ordinate geographical name determinationactivitiesinMalaysia.Theresponsibilitiesofthiscommitteeencompassthefollowingmatters:
i. Formulating national guidelines for determination of geographical names;ii. Developing the National Geographical Names Database and the National Gazetteer;iii. Promotingtheuseofofficialnames;andiv. Co-ordinating the input of national nomenclatureactivitieswithnomenclature activities at international level, including serving as liaison to the United Nations GroupofExpertsonGeographicalNames (UNGEGN),particularlywiththeRegional Grouping.
ThisNCGNischairedbytheDirectorGeneraloftheDepartmentofSurveyandMappingMalaysiawithitsmembersconsistingofrepresentativesfromfederalagenciesandstategovernments.One technical committee and three workinggroupsareestablishedtoassisttheNCGN:
i. National Technical Committee on Geographical Names (NTCGN)ii. WorkingGrouponPolicyandGeographical Names Updating - (new working group which replaced a previous working group,calledWorkingGrouponGuidelines for Determination of Geographical Names);iii. WorkingGrouponNationalGeographical Names Database and Gazetteeriv. WorkingGrouponNames of Island and GeographicEntities
At state level, the State Committee onGeographical Names (SCGN) is establishedto co-ordinate and implement the guidelinesandproceduresdetermined.ThiscommitteeischairedbytheStateGovernmentSecretaryortheSecretary-GeneraloftheFederalTerritoriesMinistry (for Federal Territories) and itsmemberscompriserepresentativesfromstateor federal agencies. At state level, the StateTechnical Committee on Geographical Names(STCGN)isalsoestablishedtoassisttheSCGN.
5. PIHAK BERKUASA PENAMAAN DAN PENYERAGAMAN NAMA GEOGRAFI
5.1 Penubuhan jawatankuasa
Jawatankuasa Kebangsaan Nama Geografi(JKNG) telah ditubuhkan pada 11 September2002 melalui keputusan Jemaah MenteriMalaysia untuk menyelaraskan kegiatanpenentuan nama geografi di Malaysia.TanggungjawabJawatankuasainimerangkumiperkara-perkaraberikut:
i. Merangkagarispanduanpenentuannama geografikebangsaan;ii. Membangunkan Pangkalan Data Nama Geografi Kebangsaan dan Gazetir Kebangsaan;iii. Menggalakkanpenggunaannamarasmi; daniv. Menyelaraskan input aktiviti tatanama negara dengan aktiviti tatanama di peringkat antarabangsa, termasuklah menjadi penghubung kepada Kumpulan Pakar bagi Nama Geografi Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (United Nations GroupofExpertsonGeographicalNames -UNGEGN),terutamanyadengan KumpulanWilayah.
JKNG dipengerusikan oleh Ketua PengarahUkur dan Pemetaan Malaysia dengananggotanya terdiri daripadawakil dari agensikerajaanpersekutuandankerajaannegeri.Dibawah JKNG, terdapat sebuah jawatankuasateknikaldantigabuahkumpulankerjasebagaipembantuiaitu:
i. Jawatankuasa Teknikal Nama Geografi Kebangsaan(JTNGK)ii. KumpulanKerjaDasardanPengemaskinian Nama Geografi – (kumpulan kerja baru menggantikan Kumpulan Kerja Garis Panduan Penentuan Nama Geografi)iii. Kumpulan Kerja Pangkalan Data Nama Geografi dan Gazetir Kebangsaaniv. Kumpulan Kerja Nama Pulau dan Entiti Geografi.
Di peringkat negeri, Jawatankuasa NegeriNama Geografi (JNNG) ditubuhkan untukmenyelaraskan dan melaksanakan garispanduandanproseduryangtelahdiputuskan.Jawatankuasa ini dipengerusikan olehSetiausaha Kerajaan Negeri atau KetuaSetiausaha KementerianWilayah Persekutuan(bagi Wilayah Persekutuan) dan anggotanyaterdiri daripada wakil agensi negeriataupersekutuan.JNNGdibantuolehJawatankuasaTeknikalNamaGeografiNegeri(JTNGN)dalammenjalankantugasnya.
23
5.2 Guidelines for the determination of geographical names
Malaysia has published Guidelines for theDeterminationofGeographicalNames for thestateauthoritiestoco-ordinatetheactivitiesofdetermining geographical names in Malaysia.TheguidelineshavebeenusedastheMalaysianStandardMS2256:2009entitled,“GeographicInformation–GuidelinesfortheDeterminationofGeographicalNames”.
Thepublicationoftheseguidelineshashelpedthe state governments in determining thenames of geographic entities based on theprinciples outlined therein. Nevertheless,the decision to approve these geographicalnamesshallbeundertheauthorityofthestategovernment. The guidelines contain 21 keyprinciplesfordeterminingnames:
5.2 Garis panduan penentuan nama geografi
MalaysiatelahmenerbitkanBukuGarisPanduanPenentuan Nama Geografi sebagai panduankepada pihak Negeri yang bertujuan untukmenyelaraskan kegiatan penentuan namageografidiMalaysia.GarisPanduanberkenaantelah dijadikan sebagai Malaysian Standard iaituMS2256:2009yangbertajukGeographicInformation– GuidelinesfortheDeterminationofGeographicalNames.
PenerbitanGarisPanduaninibanyakmembantuKerajaan Negeri dalam membuat penamaanentiti geografi berdasarkan prinsip-prinsippenamaan yang digariskan. Sungguhpunbegitu, keputusan untuk meluluskanpenamaangeografi tersebutadalahdibawahkuasa Kerajaan Negeri. Garis panduan inimengandungi 21 prinsip utama penamaaniaitu:
1. Nama yang rasmi atau dibenarkan
12. Pertimbangan untuk menamakan entiti geografi yang belum bernama
2. Nama di bawah bidang kuasa Pihak Berkuasa
13. Duplikasi nama
3. Nama oleh agensi lain 14. Perubahan nama 4. Bahasa rasmi
15. Penggunaan unsur
keterangan 5. Bentuk bahasa dan
terjemahan 16. Nama entiti geografi
yang kecil 6. Ejaan dan sebutan 17. Nama generik 7. Bentuk dan sifat
sesuatu nama 18. Nama lain atau tidak
rasmi 8. Keseragaman dalam
ejaan nama
19. Nama berbentuk singkatan dan nombor
9. Nama yang lazim digunakan oleh masyarakat
20. Entiti geografi hidrografi luar pesisir
10. Penggunaan nama orang
21. Nama negara luar
11. Menamakan sesuatu entiti geografi berdasarkan batas geografi yang telah dikenal pasti
1. Official or approved names
12. Considerations in naming unnamed geographical entities
2. Names under Statutory Authorities
13. Duplication of names
3. Names given by other agencies
14. Name changes
4. Official language
15. Use of qualifying elements
5. Language forms and translation
16. Names of minor geographical entities
6. Spelling and pronunciation
17. Generic names
7. Form and character of names
18. Variant or unofficial names
8. Uniformity in the spelling of names
19. Names in the forms of abbreviations and numbers
9. Names in general public use
20. Off-shore hydrographic geographical entities
10. Use of personal names 21. Names of foreign countries
11. Naming a geographical entity based on identified geographical
1. Nama yang rasmi atau dibenarkan
12. Pertimbangan untuk menamakan entiti geografi yang belum bernama
2. Nama di bawah bidang kuasa Pihak Berkuasa
13. Duplikasi nama
3. Nama oleh agensi lain 14. Perubahan nama 4. Bahasa rasmi
15. Penggunaan unsur
keterangan 5. Bentuk bahasa dan
terjemahan 16. Nama entiti geografi
yang kecil 6. Ejaan dan sebutan 17. Nama generik 7. Bentuk dan sifat
sesuatu nama 18. Nama lain atau tidak
rasmi 8. Keseragaman dalam
ejaan nama
19. Nama berbentuk singkatan dan nombor
9. Nama yang lazim digunakan oleh masyarakat
20. Entiti geografi hidrografi luar pesisir
10. Penggunaan nama orang
21. Nama negara luar
11. Menamakan sesuatu entiti geografi berdasarkan batas geografi yang telah dikenal pasti
1. Official or approved names
12. Considerations in naming unnamed geographical entities
2. Names under Statutory Authorities
13. Duplication of names
3. Names given by other agencies
14. Name changes
4. Official language
15. Use of qualifying elements
5. Language forms and translation
16. Names of minor geographical entities
6. Spelling and pronunciation
17. Generic names
7. Form and character of names
18. Variant or unofficial names
8. Uniformity in the spelling of names
19. Names in the forms of abbreviations and numbers
9. Names in general public use
20. Off-shore hydrographic geographical entities
10. Use of personal names 21. Names of foreign countries
11. Naming a geographical entity based on identified geographical
24
The availability of these guidelines does notmean that all existing geographical namesshould be revised and modified accordingto these principles. However, names whichare considered inappropriate in termsof pronunciation, meaning or negativeconnotationshouldbechanged.Generally,thedeterminationofnamesmustcomplywiththefollowing:
i. Principles set forth by international agreementsandtreaties;ii. Policies and principles established and accepted by the National Committee on GeographicalNames;andiii. Policies and principles established and accepted in the area under statutory authority that are appropriate to local needs.
5.3 Standardisation of geographical name determination process
5.3.1 Proposal
a) Parties making proposal
i. Developersii. LocalAuthoritiesiii. StateExecutiveCouncils(SEC)iv. RelatedauthoritytotheFederalTerritoryv. Individualsororganisations
b) Procedure for making a proposal
b1)TheproposalshallbesubmittedinwritingtotheLocalAuthoritywithjurisdictionovertheareawherethegeographicalentityislocatedortotheDistrictOfficeifthegeographicalentityis located outside the administrative area oftheLocalAuthority,togetherwiththefollowinginformation:
i. The full name proposed for the geographicalentity;ii. Location according to its co-ordinates, and stating the map referred to;iii. Clear description of the geographical entity to be named or renamed and indication of its precise delineation;iv. Photographs, sketches or plans;v. Reason for proposed name or name change;
Dengan adanya garis panduan ini, tidakbermaknasemuanamageografiyangsediaadaperludisemaksemuladandiubahberdasarkanprinsip tersebut.Walaubagaimanapun,namayangkurangmanisdari segi sebutan,maknaatau berkonotasi negatif digalakkan supayaditukar.Umumnyapenentuannamahendaklahmematuhiperkara-perkaraberikut:
i. Prinsip yang telah ditetapkan oleh perjanjian dan triti antarabangsa;ii. Dasar dan prinsip yang dibentuk dan diterimaoleh JawatankuasaKebangsaan NamaGeografi;daniii. Dasar dan prinsip yang dibentuk dan diterima di kawasan di bawah bidang kuasa berkanun yang sesuai dengan kehendak tempatan.
5.3 Penyeragaman proses penentuan namageografi
5.3.1 Cadangan
a) Pihak yang membuat cadangan
i. Pemajuii. Ahli-ahliMajlisPihakBerkuasaTempatan (PBT)iii. Ahli Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri (MMK)iv. Ahli Mesyuarat Pengurusan Tertinggi KementerianWilayahPersekutuan(MPTK)v. Individuatauorganisasi
b) Prosedur membuat cadangan
b1) Cadanganmestilah dikemukakan kepadaPBTyangmempunyai bidangkuasa terhadapkawasantempatentitigeografiituberadaataukepadaPejabatDaerah(PD)jikaentitigeografiberkenaanterletakdiluarkawasanpentadbiranPBT, secara bertulis bersama-samamaklumatberikut:
i. Nama penuh yang dicadangkan untuk entitigeografi;ii. Lokasi mengikut koordinatnya, dengan menyatakan peta yang dirujuk;iii. Pemerian yang jelas tentang entiti geografi yang hendak dinamakan atau yanghendakdinamakansemuladengan menyatakan dengan tepat batas lingkungannya;iv. Foto,lakaranataupelan;v. Sebab penamaan atau perubahan nama itudicadangkan;
25
vi. Originormeaningoftheproposedname ornametobechanged;vii. Foranunnamedgeographicalentity,the basis of knowledge as to why the geographical entity has remained unnamed should be stated; andviii. Names, addresses, and telephone numbers of long-time residents in the areawhocanconfirmthewell-established localusage.
Note: Only names that are not acceptedat STCGN level and not endorsed need tobe changed or amended in accordance withthe Guidelines for the Determination ofGeographicalNames.
b2) Ifthenameproposedisincommemorationof someone (more than one person), thefollowingadditionalinformationisneeded:
i. Fullnameofeachperson;ii. Birthanddeathdatesofeachperson, if known;andiii. Brief biography of the person(s) to be commemorated,includingadescriptionof their association with the geographical entity.
b3)Evaluationoftheproposalwillbeexpeditedif the proposer furnishes evidence of localsupportfortheproposedname.Theevidencemaybesubmittedinthefollowingforms:
i. Letters fromtheFederalAuthority,State Authority,ethnicgroupsorLocalAuthority;ii. Petition signed by the local residents in supportofthename;iii. Newspaperclippingsofarticlesandletters to the editor which indicate public awarenessandsupportfortheproposed name;andiv. Otherpublicationswhichcansupportthe application.
vi. Asal usul atau makna nama yang dicadangkan atau nama yang diubah;vii. Bagientitigeografiyangbelumbernama, asas pengetahuan mengapa entiti geografi tersebut belum bernama perlu dinyatakan;danviii. Nama, alamat dan nombor telefon pemastautin lama di kawasan tersebut yang dapat mengesahkan penggunaan tempatan yang telah lama mantap.
Nota:Nama-namayangtidakbolehditerimadiperingkatJTNGNdantidakdiperakukansahajayang perlu diubah atau dipinda berpandukanGarisPanduanPenentuanNamaGeografi.
b2) Jika nama yang dicadangkan itu bersempena dengan nama seseorang (lebih daripada seorang), maklumat tambahansepertiyangberikutdiperlukan:
i. Namapenuhsetiaporang;ii. Tarikh lahir dan tarikh kematian setiap orang,jikadiketahui;daniii. Sejarahhidupyangringkastentangorang yangdiberikanpenghormatanitudengan menjelaskanhubungannyadenganentiti geografitersebut.
b3) Penilaian cadangan akan bertambahcepat jika pencadang menyertakan sebarangbukti yangmenunjukkan sokongan tempatanbagi nama yang dicadangkan. Bukti tersebutbolehlahdikemukakandalambentuk:
i. Surat daripada Pihak Berkuasa Persekutuan, Pihak Berkuasa Negeri, kumpulan etnik atau Pihak Berkuasa Tempatan;ii. Petisyen bagi nama tersebut yang ditandatanganiolehpenduduktempatan;iii. Keratanakhbartentangrencanadansurat kepada editor yang menunjukkan kesedaran orang awam dan sokongan merekaterhadapnamayangdicadangkan; daniv. Penerbitan lain yang dapat menyokong permohonan.
26
5.3.2 Processing of proposal
a) Party processing the proposal
The Local Authority (LA) or District Office(DO)thatprocessestheproposalshallensureits conformity with the guidelines for thedeterminationofgeographicalnames.
b) Proposal processing procedure:
TheLAorDOshall:
i. recordproposalsreceivedfornewnames ornamechanges;ii. investigate and confirm the supporting informationreceived;iii. conduct further research including consulting other government agencies if necessary (particularly Institute of Language and Literature Malaysia); andiv. prepare a summary of each proposal fortheconsiderationoftheStateTechnical Committee on Geographical Names (STCGN).
5.3.3 Endorsement of proposal
a) Party endorsing the proposal
TheSCGNwillendorseproposedgeographicalnamesthatconformwiththeguidelinesforthedeterminationofgeographicalnames.
b) Endorsement procedure:
i. TheSTCGNshallrecordproposalsreceived fornewnamesornamechanges;ii. The SCGN shall endorse the proposals that conform to the guidelines for the approval of the SEC/Top Management MeetingoftheMinistry(TMMM);iii. TheSCGNshallconveyitsrecommendation totheLAorDOconcerned;andiv. The LA or DO shall then inform the proposeroftheSCGN’sdecision.
If theproposal isnotendorsedbytheSCGN,theproposermaytakethefollowingactions:i. makeamendmentsandresubmitit;orii. make a new proposal.
5.3.2 Memproses cadangan
a) Pihak yang memproses cadangan
PBT atau PD memproses cadangan supayaselarasdengangarispanduanpenentuannamageografi.
b) Prosedur memproses cadangan:
PBTatauPDhendaklah:
i. merekodkan cadangan untuk penamaan baharu atau perubahan nama geografi yangditerima;ii. memeriksa danmengesahkanmaklumat sokonganyangditerima;iii. membuat penyelidikan lanjut termasuk merujuk kepada agensi kerajaan yang lain jika perlu (terutamanya Dewan BahasadanPustaka);daniv. menyediakan ringkasan bagi setiap cadangan untuk pertimbangan Jawatankuasa Teknikal Nama Geografi Negeri(JTNGN).
5.3.3 Perakuan cadangan
a) Pihak yang memperakukan cadangan
JNNG akan memperakukan cadangan namageografi yang selaras dengan garis panduanpenentuannamageografi.
b) Prosedur memperakukan cadangan:
i. JTNGNhendaklahmerekodkancadangan untukpenamaanbaharuatauperubahan namageografiyangditerima;ii. JNNG hendaklah memperakukan cadangan yang selaras dengan garis panduanuntukkelulusanMMK/MPTK;iii. JNNG hendaklah memaklumkan perakuannya kepada PBT atau PD yang berkenaan;daniv. PBT atau PD hendaklah memaklumkan keputusan JNNG kepada pencadang.
Sekiranya cadangan tidak diperakukan, pihakpencadangbolehmengambiltindakanberikut:i. membuatpindaandanmemajukannya semula;atauii. membuatcadanganyangbaharu.
27
5.3.4 Approval and further actions
a) Approving authority
TheStateExecutiveCouncil (SEC)or theTopManagementMeetingoftheMinistryofFederalTerritories for the Federal Territories (TMMM)shall approve proposals for new names ornamechangesbasedontheSEC/TMMMpaperspreparedbytheLAorDO.
b) Further actions after approval
i. Gazetting process
ThegazettingprocessshallbehandledbytheStateSecretary’sOffice.
ii. Notice to NCGN
TheSTCGNshallforwardacopyofthegazettetogetherwith the information inpara5.3.1b)abovetotheSecretariatoftheNCGN.
iii. Updating
The NCGN shall initiate action to update theNational Geographical Names Database andNationalGazetteer.
5.3.4 Kelulusan dan tindakan lanjut
a) Pihak yang meluluskan
Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri atauMesyuarat Pengurusan Tertinggi KementerianWilayahPersekutuanbagiWilayahPersekutuanhendaklah meluluskan cadangan untukpenamaan baharu atau perubahan namageografiberdasarkan kertasMMK/MPTKyangdisediakanolehPBTatauPD.
b) Tindakan lanjut selepas kelulusan
i. Proses pewartaan
Proses pewartaan hendaklah diuruskan olehPejabatSetiausahaKerajaan.
ii. Makluman kepada JKNG
JTNGN hendaklah memajukan salinan wartabersamamaklumat-maklumat di para 5.3.1b)diataskepadaUrusSetiaJKNG.
iii. Pengemaskinian
JKNG hendaklah mengambil tindakan untukmengemaskinikan pangkalan data namageografidangazetirkebangsaan.
28
6. ADMINISTRATIVE LEVELS
6.1 Description of administrative levels in Malaysia
In terms of geography, Malaysia consists oftwo (2) regions, namely Peninsular Malaysiaand East Malaysia on the island of Borneo,separated by the South China Sea. In termsof administration, it consists of thirteen (13)states and three (3) federal territories, i.e.eleven(11)statesandtwo(2)federalterritoriesinPeninsularMalaysiaandtwo(2)statesandone(1)federalterritoryinEastMalaysia.SinceMalaysiaisafederation,stateadministrationisgovernedby thestategovernment,while thefederalterritoriesaregovernedbythefederalgovernment. The names of the states andfederal territories and their capital cities arelisted in below.
6. PERINGKAT PENTADBIRAN
6.1 Penerangan peringkat pentadbiran di Malaysia
Dari segi geografi, Malaysia terdiri daripadadua (2) wilayah iaitu Semenanjung Malaysiadan Malaysia Timur di Pulau Borneo yangdipisahkanolehLautChinaSelatan.Dari segipentadbiran,Malaysiadibentukolehtigabelas(13) buah negeri dan tiga (3) buah wilayahpersekutuan,iaitusebelas(11)buahnegeridandua(2)wilayahpersekutuandiSemenanjungMalaysia serta dua (2) buah negeri dan satu(1) wilayah persekutuan di Malaysia Timur.Memandangkan Malaysia adalah sebuahpersekutuan,pentadbirannegeriditadbirolehkerajaannegeri,manakalawilayahpersekutuanditadbir oleh kerajaan Persekutuan. Namanegeri-negeridanwilayah-wilayahpersekutuanberkenaan serta ibu negeri masing-masingadalah seperti di bawah.
No.
Bil.
Name of state or federal territory Nama negeri atau wilayah persekutuan
Capital cities Ibu negeri
1. Johor Johor Bahru 2. Kedah Alor Setar 3. Kelantan Kota Bharu 4. Melaka Melaka 5. Negeri Sembilan Seremban 6. Pahang Kuantan 7. Perak Ipoh 8. Perlis Kangar 9. Pulau Pinang George Town 10. Selangor Shah Alam
11. Terengganu Kuala Terengganu 12. Sabah Kota Kinabalu 13. Sarawak Kuching 14. Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur Kuala Lumpur 15. Wilayah Persekutuan Labuan Labuan 16. Wilayah Persekutuan Putrajaya Putrajaya
29
The administrative areas in the states ofPeninsularMalaysia are divided intoDistricts,except for Perlis (it hasnodistrict). Kelantanstate, on the other hand, is divided intoJajahan. For Sabah and Sarawak, the stateadministrativeareasaredividedintodivisions.
Subsequently, the Jajahan in Kelantan anddivisions in Sabah and Sarawak are furtherdividedintodistricts.
Federal territories do not have districtadministrativeareas.TheDistrictadministrativeareas are further divided into Mukim, exceptforthedistrictsinSabahandSarawakandtheFederalTerritoryofLabuanandPutrajaya.
Kawasan pentadbiran bagi Negeri diSemenanjung Malaysia dibahagikan kepadaDaerah,kecualinegeriPerlis(tidakmempunyaidaerah). Negeri Kelantan pula dibahagikankepada Jajahan. Bagi Negeri Sabah danSarawak, kawasan pentadbiran NegeridibahagikankepadaBahagian.
Seterusnya, Jajahan di negeri Kelantan danBahagian di negeri Sabah dan SarawakdibahagikanpulakepadaDaerah.
SemuaWilayahPersekutuantidakmempunyaikawasan pentadbiran daerah. Selanjutnyakawasan pentadbiran Daerah dipecahkankepada kawasan pentadbiran Mukim kecualibagidaerahdinegeriSabahdanSarawaksertaWilayahPersekutuanLabuandanPutrajaya.
SABAH
Division / Bahagian
Sub-District /Daerah Kecil
KELANTAN
JOHOR KEDAH NEGERI SEMBILAN MELAKA PAHANG PERAK PULAU PINANG SELANGOR TERENGGANU
District /Daerah
Mukim
SARAWAK
PERLIS WILAYAH PERSEKUTUAN KUALA LUMPUR WILAYAH PERSEKUTUAN PUTRAJAYA WILAYAH PERSEKUTUAN LABUAN
Jajahan
District /Daerah
30
6.2 District / Division (Sabah and Sarawak) / Jajahan (Kelantan)/ Mukim for the States of Malaysia Daerah / Bahagian (Sabah dan Sarawak) / Jajahan (Kelantan)/ Mukim bagi Negeri-Negeri di Malaysia
State / Negeri District / Daerah MukimJohor BatuPahat Bagan Lubok
ChaahBahru MinyakBekuKampungBahru PeseraiLinau SriGadingSimpangKanan Sri MedanSimpangKiri SungaiPunggorSungaiKluang TanjungSembrong
JohorBahru Jelutong TanjungKupangPlentong SungaiTiramPulai Tebrau
Kluang UluBenut MachapKahang NiyorKluang Paloh
Layang-Layang Rengam
KotaTinggi UluSungaiJohor PantaiTimurUluSungeiSediliBesar PengerangJohor Lama Sedili BesarKambau SediliKechil
KotaTinggi TanjungSurat
Mersing Jemaluang PulauPemanggilLenggor PulauSibuMersing PulauTinggiPadangEndau SembrongPenyabong Tenggaroh
PulauAur TengluPulauBabi Triang
Muar Ayer Hitam Parit BakarBandar Parit JawaBukitKepong Sri MenantiJalan Bakri SungaiBalang
Jorak SungaiRayaLenga SungaiTerap
Pontian Ayer Baloi PengkalanRajaAir Masin PontianApi-Api RimbaTerjunBenut SerkatJeramBatu SungaiKarangSungeiPinggan
Segamat Bekok JabiBulohKasap JementahChaah LabisGemas PogohGemereh SerminSungaiSegamat
31
State / Negeri District / Daerah MukimJohor Kulai Kulai Sedenak
Senai BukitBatu
Tangkak Tangkak SeromBukitSerampang KundangGrisek Kesang
Kedah Kota Setar Alor Malai PadangHangAnakBukit PadangLalangDerga PengkalanKundorGunong SalaKechikKangkong SungaiBaharuKubangRotan TajarLanggar TebengauLengkuas TelagaMasLepai Titi GajahLimbong
KubangPasu Ah NagaBinjal PadangPerahuBukitTinggi PelubangGelong PeringHusba PutatJeram SanglangJerlun SungaiLakaJitra TeminKepelu TunjangKubangPasu WangTepusMalau
PadangTerap BatangTunggangKanan PadangTerapKananBatangTunggangKiri PadangTerapKiriBelimbingKanan PeduBelimbingKiri TekaiKurongHitam TolakPadangTemak
Langkawi AyerHangat PadangMatSiratBohor UluMelakaKedawang
KualaMuda Bujang PinangTunggalBukitMeriam RantauPanjangGurun SemelingHajiKudong Sidam KiriKota SimporKuala SungaiPasirMerbok SungaiPetaniPekula Teloi Kiri
Yan Dulang SungaiDaunSala Besar YanSingkir
Sik Jeneri SokSik
Baling Bakai PulaiBaling SiongBongor TawarKupang Teloi Kanan
32
State / Negeri District / Daerah MukimKedah Kulim BaganSena Sedim
Junjong Sidam KananKarangan SungaiSeluangKulim SungaiUlarMahang PadangMehaNagaLilit TerapPadangChina
BandarBaharu BaganSamak SerdangKualaSelama SungaiBatuPermatangPasir SungaiKechil
Relau
Pendang AyerPuteh PadangPeliangBukitPaya PadangPusingGuarKepayang RambaiPadangKerbau Tobiar
Pokok Sena Derang Gajah MatiLesong JabiTualang BukitLada
Negeri Sembilan Jelebu Glami Lemi KualaKlawangUluKlawang PeradongUluTriang PertangKenaboi TriangIlir
KualaPilah AmpangTinggi KepisUluJempol LangkapUluMuar ParitTinggiJohol PilahJuasseh Sri MenantiTerachi
PortDickson Jimah PortDicksonLinggi SiRusaPasirPanjang
Rembau BatuHampar NerasauBongek PedasChembong PilinChengkau SelemakGadong SemerbokKundor SpriLegongIlir TanjongKlingLegongUlu TitianBintangorMiku
Seremban Ampangan RantauLabu RasahLenggeng Seremban
Tampin Pantai Setul
AirKuning RepahGemas TampinTengah
Jempol Gemencheh TebongKeru
Jelai SertingHilirKualaJempol SertingUluRompin
33
State / Negeri District / Daerah MukimMelaka Jasin Ayer Panas Chohong
BatangMalaka JasinBukitSenggeh JusChabau KesangChin Chin MerlimauNyalas SemujokRim SerkamSebatu SungeiRambaiSelandar TedongSempang Umbai
MelakaTengah Alai KandangAyer Molek KlebangBesarBachang KlebangKechilBalaiPanjang KrubongBatuBerendam PadangSemabokBertam PadangTemuBukitBaru PayaRumputBukitKatil PringgitBukitLintang PernuBukitPiatu SemabokBukitRambai SungeiUdangCheng TanggaBatuDuyong TanjongKlingUjongPasir TanjongMinyakTelok Mas
Alor Gajah AyerPa’abas Malaka PindahBelimbing MelekekBeringin PadangSebangBrisu Parit MelanaDurianTunggal PegohGadek PulauSebangKelemak RamuanChinaBesarKemuning RamuanChinaKechilKualaLinggi RembiaKualaSungeiBaru SungeiBaruIlirLendu SungeiBaruUluMachap SungeiBaruTengahMasjid Tanah SungeiBulohTanjongRimau SungeiPetaiTabohNaning SungeiSiputTebong
Pahang Bentong Bentong PelangaiSabai
CameronHighlands HuluTelom Tanah RataRinglet
Jerantut Burau PedahHuluCheka PulauTawarHuluTembeling TebingTinggiKelola TehKualaTembeling Tembeling
Kuantan Beserah KualaKuantanHuluKuantan PenorHuluLepar SungaiKarangRompin
34
State / Negeri District / Daerah MukimPahang Lipis BatuYon Kechau
Budu KualaLipisCheka PenjomGua TanjungBesarHuluJelai Telang
Pekan Bebar PekanGanchong PenyorKualaPahang PulauManisLanggar PulauRusaLepar Temai
Raub PahangTua
BatuTalam SegaDong SemantanHuluGali TerasHuluDong
Temerloh Bangau MentakabJenderak PerakKerdau SanggangLebak SemantanLipatKajang Songsang
Rompin Endau RompinKeratong TiomanPontian Bebar
Maran BukitSegumpal KertauChenor Luit
Bera Bera Triang
Perak BatangPadang BatangPadang SungkaiBidorChenderiang
Manjung Beruas PengkalanBaharuLekir SitiawanLumut
Kinta Belanja SungaiTerapHuluKinta TanjongTualangSungaiRaya
Kerian BaganSerai KualaKurauBaganTiang ParitBuntarBeriah SelinsingGunongSemanggol TanjongPiandang
KualaKangsar ChegarGalah LubokMerbauKampongBuaya PulauKamiriKota Lama Kanan SayungKota Lama Kiri SenggangSungaiSiput
LarutdanMatang AsamKumbang PengkalanAorBatuKurau SimpangBukitGantang SungaiLimauJebong SungaiTinggiKamunting TerungTupai
35
State / Negeri District / Daerah MukimPerak Hilir Perak ChangkatJong SungaiDurian
DurianSebatang SungaiManikLabuKubong
HuluPerak BelukarSemang PengkalanHuluBelum KerunaiDurianPipit LenggongGerik TemelongKenering Temengor
Selama HuluIjok SelamaHuluSelama
PerakTengah Bandar Lambor KananBelanja Lambor KiriBota LayangLayangJayaBaru PasirPanjangHuluKampongGajah Pasir SalakKota Setia PulauTiga
Kampar Kampar Teja
Muallim HuluBernamBarat SlimHuluBernamTimor
BaganDatuk BaganDatukHutanMelintangRungkupTelukBaru
Pulau Pinang SeberangPeraiTengah Mukim1 Mukim12Mukim2 Mukim13Mukim3 Mukim14Mukim4 Mukim15Mukim5 Mukim16Mukim6 Mukim17Mukim7 Mukim18Mukim8 Mukim19Mukim9 Mukim20Mukim10 Mukim21Mukim11 BukitMertajam
Prai
SeberangPeraiUtara Mukim1 Mukim9Mukim2 Mukim10Mukim3 Mukim11Mukim4 Mukim12Mukim5 Mukim13Mukim6 Mukim14
Mukim7 Mukim16Mukim8 ButterworthKepala Batas
SeberangPeraiSelatan Mukim1 Mukim9Mukim2 Mukim10Mukim3 Mukim11Mukim4 Mukim12Mukim5 Mukim13Mukim6 Mukim14Mukim7 Mukim15Mukim8 NibongTebalSungaiBakap Mukim16
36
State / Negeri District / Daerah MukimTimorLaut Mukim13 Mukim16
Mukim14 Mukim17Mukim15 Mukim18Ayer Itam BatuFerringgiBukitBendera GlugorGeorgeTown JelutongTanjongBungah TanjongTokong
TanjongPinang
Pulau Pinang BaratDaya Mukim1 Mukim12Mukim2 MukimAMukim3 MukimBMukim4 MukimCMukim5 MukimDMukim6 MukimEMukim7 MukimFMukim8 MukimGMukim9 MukimHMukim10 MukimIMukim11 MukimJBalikPulau Bayan Lepas
Selangor Klang Kapar Klang
KualaLangat Bandar MoribBatu TanjongDuabelasJugra TelokPanglimaGarangKelanang
KualaSelangor Api-Api KualaSelangorUjongPermatang PasanganUluTinggi TanjongKarangIjok Bestari JayaJeram
Sabak Bernam BaganNakhodaOmar SabakPanchangBedena SungaiPanjangPasirPanjang
UluLangat Beranang UluSemenyihCheras KajangAmpang SemenyihUluLangat
UluSelangor BatangKali UluYamBulohTelor KalumpangAmpangPechah KerlingUluBernam KualaKalumpangSerendah Peretak
SungaiGumut RasaSungaiTinggi
Petaling BukitRaja PetalingDamansara SungaiBuloh
Gombak Batu RawangUluKelang Setapak
Sepang Dengkil SepangLabu
37
State / Negeri District / Daerah MukimTerengganu Besut BukitKenak KubangBemban
BukitPeteri LubukKawahHuluBesut Pasir AkarJabi PelagatKampungRaja PangkalanNangkaKeluang PulauPerhentianKerandang TembilaKualaBesut Tenang
Dungun KualaAbang KualaPakaBesul KumpalHuluPaka Pasir RajaJengai RasauJerangau SuraKualaDungun
Kemaman Bandi KemasikBanggul KertihBinjai KijalCukai PasirSemutHuluCukai TebakHuluJabur TelukKalung
KualaTerengganu Atas TolBatuBuruk KubangParitBatuRakit LosongBelara ManirBukitBesar PaluhCabangTiga PengadangBuluhCenering Pulau-PulauGelugurKedai PulauRedangGelugurRaja RengasKepung SeradaKualaIbai TukJamal
HuluTerengganu HuluBerang KualaTelemungHuluTelemung PenghuluDimanHuluTerengganu TanggulJenagur TersatKualaBerang
Marang Jerung RusilaMercang AlurLimbatPulauKerengga BukitPayung
Setiu Caluk MerangGuntung PantaiHuluNerus TasikHuluSetiu
KualaNerus SeberangTakir BatuRakit(WakafTengah)BukitTunggal BatuRakit(WakafChagak-PulauRedang)WakafTembesu BatuRakit(BukitCempaka)Tepoh
Perlis Abi OranArau PadangPauhBeseri PadangSidingChuping PayaUtan Aji SanglangJejawi SenaKayang SeriabKechor SungaiAdamKualaPerlis TitiTinggiKurongAnai WangBintongKurongBatangNgulang
38
Federal Territory/Wilayah Persekutuan
District / Daerah Mukim
Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur
AmpangKualaLumpurPetalingSetapak
BatuCherasUluKelang
Wilayah Persekutuan Putrajaya
Wilayah Persekutuan Labuan
State / Negeri Jajahan MukimKelantan Bachok Alor Bakat TanjongJering
BandarBachok TanjongPauhBator Telok MesiraChap TelongCherangHangus TemuRanggasGajah Mati TepusGunong TualangSalakKuau PakPuraKemasin PauhSembilanKubangTelaga PayaMengkuangKuchelong PerupokLubokTembesu RepekMak Lipah RusaMelawi Pekan JelawatNipah SenakSerdang TakangTanjong
KotaBharu AurDuri KedaiBulohBadak Mati KijangBadak KemubuBadang KemuminBanggu KenaliBanggol TakangBaung Ketereh BaratBayang Ketereh TimorBechahMulong Koh
BetaHulu KotaBeta Hilir LanggarBeting PadangEnggangBiah PadangGarongBinjai PadangLebanBulohPoh PadangRajaBunutPayong PadangSakarBut PadangTengahChekli PanchorChekok PangkalPisangChe Latiff ParitChicha Pasir HaDal Pasir MasDemit LubokJambuDusonRendah LubokPukolGuntong LundangJelutong LundangPakuKadok MahangBaratKarang MahangTimorKampongSireh MentuanLembu Melor
39
State / Negeri Jajahan MukimKelantan PadangBongor PulauGajah
Pauh PulauKundorPaya PulauPanjangPendek PulauPisangPengkalanChepa SabakPeringat SalorPerol SemutApiPintuGang SeringPulau SeterpaPulauBelanga TelokKitangTapang TiongTebingTinggi TokKuTelok Wakaf StanTelokBharu WakafSikuTanjongChat Patek
Machang Bagan LabokBakar LimauHantuDewan MachangGadingGaloh PadangKemunchutJakar PekJoh PemanokKelaweh PulaiChondongKerawang RajaKerilla TemanganKualaKerak TengahUluSat Tok Bok
Pasir Mas AlorBuloh KalaAlor Pasir KasaApa-Apa KedondongApam KenakBakong KerasakBechahMenerong KiatBechahPalas KualaLemalBechahSemak KubangBatangBukitTuku KubangBembanChetok KubangGatalGelam KubangGendangGua KubangKetamGualNering JejawiGualPeriok KangkongJabo RantauPanjangKubangTerap SakarLalang TasikBeranganLubonAnching TeliarLubokGong TendongLubokKawah TokSangkotLubokTapah Tok UbanLubokSetol KualaKelarMeranti PalohPadangEmbon KubangSepat
PasirPuteh BanggolSetol KandisBatuSebutir KampongWakafBerangan KolamTembesuBukitAbalBarat MerbolBukitAbalTimor Merkang
40
State / Negeri Jajahan MukimKelantan BukitMerbau PadangPakAmat
BukitTanah PasirPutehCherangRuku PengkalanChanggai PermatangSungkaiGongDatokBarat SeligiGongDatokTimor SemerakGongChapa TasikGongChengal TelipokGongGaru GongPachatGongKulim JeramGongNangka SelisingJerus
Tanah Merah BatangMerbau Pasir GandaBendangNyior RambaiBukitDurian SokorUluKusial Tanah MerahJedok TebingTinggiKualaPaku MakaLawang Nibong
Tumpat BechahResak PalekbangBunohan PeriokBunutSarangBurong PulauBesarChenderongBatu SelehongSelatanCherangMelintang SelehongUtaraGeting SimpanganJal SungaiPinangKampongLaut TabarKelaboran TalakKetil TelokRenjunaKok Keli TujohKutang TumpatMakNeralang WakafBharuMorak WakafDelimaPasir Pekan
GuaMusang BatuPapan LimauKasturiGuaMusang PulaiUluNenggiri RelaiKetil RenokKualaSungai
KualaKrai BatuMengkebang KualaPahiEnggong KualaPergauGajah KualaStongKandek MambongKenor Manek UraiKualaGeris ManjorKualaKrai TelekongKualaNal
Jeli Belimbing JeliTepiSungaiBungaTanjong KalaiJeli KualaBalahLubokBongor
Lojing BetisHauSigar
41
State / Negeri Division / Bahagian District / DaerahSabah Kudat Kudat
KotaMaruduPitas
Sandakan Labuk&SugutSandakanKinabatanganTongod
Tawau LahadDatuKunakTawauSemporna
Pantai Barat KotaBeludRanauKotaKinabaluPenampangPutatanPaparTuaran
Pedalaman TambunanKeningauPensianganTenomSipitangBeaufortKualaPenyu
State / Negeri Division / Bahagian District / Daerah Sub-District /Daerah Kecil
Sarawak Kuching Kuching PadawanSiburan
Bau
Lundu Sematan Sri Aman Sri Aman Lingga
PantuSri Aman
LubokAntu EngkeliliLubokAntu
Sibu Kanowit Kanowit
Selangau Selangau
Sibu Sibu
Miri Miri SibutiNiah
Marudi BakongLongLama
42
State / Negeri Division / Bahagian District / Daerah Sub-District /Daerah Kecil
Sarawak Limbang Limbang NanganMedamit
Lawas SundarTrusan
Sarikei Sarikei
Meradong
Julau
Pakan
Kapit Belaga SungaiAsap
Kapit NanganMerit
Song
Samarahan Samarahan
Asajaya
Serian Tebedu
Simunjan Sebuyau
Mukah Daro Belawai
Dalat Oya
Matu Igan
Mukah Balingian
Betong Betong SpaohDebakPusaMaludam
Saratok RobanKabong
Bintulu Bintulu Sebauh
Tatau
43
7. RESOURCES
7.1 Maps
Themain source for geographical names aretopographicmapspublishedbytheDepartmentof Survey and Mapping of Malaysia (www.jupem.gov.my).The1:25000scaletopographicmapsareusedforPeninsularMalaysiaandthe1:50000and1:25000scaletopographicmapsareused forSabahandSarawak.Apart fromtopographicmaps,citymapswithalargerscaleof1:5000or1:10000arealsousedtoobtainmore detailed information.
The map of Malaysia is available at thefollowinglink:
www.jupem.gov.my/toponymicMap.pdf
Through this link there are three (3) mapsdepicting16statesinMalaysia.
7.2 Database and gazetteer
Malaysia has developed the GeographicalNameDatabase(GND)whichisadatabankforstoringgeographicalnames,locations,historiesandgazetteernotificationsforgovernmentandpublicuse.ThedevelopmentoftheGNDaimsto provide authoritative information on thelocation and spelling of geographical namesthathavebeengazettedinastandardformatfor official use of government, industrial andpublic.
Everystate inMalaysiahas itsowngazetteerdocumentwhichispreparedbytheMalaysianCentre for Geospatial Data Infrastructure(www.mygeoportal.gov.my) under the NCGNactivities.DataincludedinthegazetteerhavebeenverifiedbytheSCGNineachstate.Thedata entry for every geographical name willcontainthefollowinginformation:
• Name• District• Type• Latitude• Longitude
7. SUMBER BAHAN
7.1 Peta
Sumber utama yang digunakan bagimendapatkan nama geografi adalah denganmenggunakanpetatopografiyangditerbitkanoleh Jabatan Ukur dan Pemetaan Malaysia(www.jupem.gov.my). Peta topografi padaskala 1:25 000 digunakan bagi kawasanSemenanjung Malaysia. Sabah dan Sarawakpula menggunakan peta topografi padaskala1:50 000 dan 1:25 000. Selain peta topografi,petabandar turutdigunakanuntukmaklumat yang lebih terperinci dengan skalayanglebihbesariaitu1:5000atau1:10000.
Peta Malaysia ini boleh diperoleh di pautanberikut:
www.jupem.gov.my/toponymicMap.pdf
Melaluipautaniniterdapattiga(3)petayangmerujukkepada16negeridiMalaysia.
7.2 Pangkalan data dan gazetir
MalaysiatelahmembangunkanPangkalanDataNamaGeografi(PDNG)yangmerupakanbankdata untukmenyimpan nama-nama geografi,lokasi, sejarah dan notifikasi gazetir yangsah untuk kegunaan kerajaan dan penggunaawam. Pembangunan PDNG bertujuan untukmemberikan maklumat autoritatif berkaitandengan lokasi danejaannamageografiyangdiwartakan dalam format yang tekal untukkegunaanrasmikerajaan,industridanawam.
Setiap Negeri di Malaysia mempunyaidokumen Gazetir masing-masing. Dokumenini telah disediakan oleh Pusat InfrastrukturData Geospatial Negara (www.mygeoportal.gov.my) di bawah aktiviti JKNG. Data-datayang dimasukkan ke dalam gazetir ini telahmendapat pengesahan daripada JNNG setiapNegeri. Kemasukan data untuk setiap namageografi mengandungi maklumat-maklumatberikut:
• Nama• Daerah• Jenis• Latitud• Longitud
44
Thereare44 typesofgeographicalnames inGNDandgazetteerdocument,whichare:
Terdapat44jenisnamageografidalamPDNGdandokumengazetir,iaitu:
No. Type No. Type 1. Village 23. Spot 2. City 24. Canal 3. Road 25. Furrow 4. Town 26. Bank 5. Forest 27. Residency building 6. Gulf 28. Industrial Building 7. Cape 29. Business building 8. Beach 30. Industrial area 9. Island 31. Business area 10. Estuary 32. Scientific station 11. Lake 33. Recreational area 12. Malay reserve
forest 34. Utility
13. Historical place 35. Cave 14. Park 36. Strait 15. Drain/ditch 37. Terminal 16. Hill 38. Public building 17. Rock 39. Government
building 18. Estate 40. Agricultural area 19. River 41. Educational
building 20. Station 42. Religious building 21. Bar 43. Cemetery area 22. Reef 44. Recreational
building
Bil. Jenis Bil. Jenis
1. Kampung 23 Tompok 2. Bandar 24 Terusan 3. Jalan 25 Alur 4. Pekan 26 Permatang 5. Hutan 27 Bangunan
kediaman 6. Teluk 28 Bangunan
Perindustrian 7. Tanjung 29 Bangunan
perniagaan 8. Pantai 30 Kawasan
perindustrian 9. Pulau 31 Kawasan
perniagaan 10. Muara 32 Stesen saintifik 11. Tasik 33 Kawasan rekreasi 12. Hutan rizab
Melayu 34 Utiliti
13. Tempat bersejarah
35 Gua
14. Taman 36 Selat 15. Parit 37 Terminal 16. Bukit 38 Bangunan awam 17. Batuan 39 Bangunan kerajaan 18. Estet 40 Kawasan pertanian 19. Sungai 41 Bangunan
pendidikan 20. Pangkalan 42 Bangunan
keagamaan 21. Beting 43 Kawasan
perkuburan 22. Terumbu 44 Bangunan rekreasi
45
8. GLOSSARY OF APPELLATIVES, ADJECTIVES AND OTHER WORDS NECESSARY FOR THE UNDERSTANDING OF MAPS GLOSARI UNTUK APELLATIF, ADJEKTIF DAN PERKATAAN LAIN YANG DIPAPARKAN PADA PETA
Entiti geografi Geographical entity Scale Scale
Skala Skala
1: 50 000 1: 10 000
Air panas Hot spring √ √
Air terjun/lata Waterfall √ √
Bandar dan kawasan tepubina Town and built-up area √
Bangunan Buildings √
Bangunan industri Industrial building √
Bangunan kediaman Residential building √
Bangunan kerajaan Government building √
Bangunan komersial Commercial building √
Bangunan lain Other buildings √
Bangunan teritlak Generalised buildings √
Bank Bank √
Batuan Rocks √ √
Derik minyak Oil derrick √ √
Empangan/bendungan Dam/weir √ √
Feri Ferry √ √
Garisan pesisir Shoreline √ √
Gereja Church √ √
Gurudwara Punjabi/Sikh temple √ √
46
Had pasang surut Tidal limit √ √
Hospital /Pusat perubatan Hospital/Medical centre √
Hotel Hotel √
Jalan kereta api Railways
Jalan kereta api kembar Double track railway √ √
Jalan kereta api ringan kembar Double track light railway √ √
Jalan kereta api ringan tunggal Single track light railway √ √
Jalan kereta api tunggal Single track railway √ √
Jalan raya kembar Dual carriage road √
Jalan raya lain Other road √
Jalan raya tunggal Single carriage road √
Jalan sedang dibina Road under construction √
Jalan tidak berturap Unsealed road √ √
Jambatan Bridge √ √
Jambatan gantung Suspension bridge √
Jambatan kereta api Railway bridge √ √
Jejantas Overhead crossing √
Jeram Rapids √ √
Jeti/dermaga/tembok gelombang Jetty/wharf/breakwater √ √
Kawasan lombong Mining area √
Kolej / Universiti College / University √
Kompleks beli-belah Shopping complex √
Kuari Quarry √
Kuil Hindu temple √ √
Laluan pejalan kaki Footpath √
47
Lebuh raya Highway √
Lebuh raya kembar Dual carriage highway √
Lebuh raya tunggal Single carriage highway √
Lintasan rata Level crossing √ √
Lumpur Mud √ √
Masjid Mosque √ √
Menara komunikasi Communication tower √
Padang terbang Airfield √ √
Pasang surut Tidal √ √
Pasar Market √
Pasir Sand √ √
Paya Swamp √ √
Pembetung Culvert √ √
Penanda kilometer Kilometre mark √ √
Perkuburan Cemetery √
Perpustakaan Library √
Pusat sukan Sports centre √
Rig minyak Oil rig √ √
Rumah api/Berup suar/Boya suar Lighthouse/Lighted Beacon/Lighted buoy
√ √
Runut kenderaan bermotor Motorable track √ √
Sekolah School √
Sempadan Antarabangsa International √ √
Sempadan Bahagian / jajahan
Boundary
Boundary
Boundary Division √ √
Sempadan Daerah District √ √
48
Sempadan Daerah kecil Sub-district √ √
Sempadan Majlis Perbandaran/Bandaran
Municipality/Town Council √ √
Sempadan Mukim Mukim/territorial division √ √
Sempadan Negeri State √ √
Sempadan Rizab Reserve √ √
Stesen bomba dan penyelamat Fire and rescue station √
Stesen GPS GPS station √ √
Stesen satelit bumi Earth satellite station √ √
Stesen trigonometri Trigonometrical station √ √
Sungai River √ √
Suruhanjaya Tinggi/Kedutaan/Konsulat
High Commission/ Embassy/Consulate
√
Taman Park/Garden √
Taman permainan Playground √
Tasik/kolam/takungan Lake/pool/reservoir √ √
Terminal bas Bus terminal √
Terminal teksi Taxi terminal √
Terowong Tunnel √ √
Terusan/tali air/parit Canal/waterway/drain √ √
Tiang sempadan Boundary pillar √ √
Tiang wayarles Wireless mast √
Tokong Chinese temple √ √
Wat Buddhist temple √ √
49
9. ABBREVIATIONS OF GEOGRAPHICAL TERMS AND OTHER WORDS USED IN MAPS SINGKATAN ISTILAH GEOGRAFI DAN PERKATAAN LAIN YANG DIGUNAKAN DALAM PETA
No. Bil.
Abbreviation Singkatan
English Malay
1. A. Water Air/Ayer 2. Alr. Deep channel
of river Alur
3. Bak. Mangrove Bakau 4. Bdr. Town Bandar 5. Bgn. Building Bangunan 6. Bhg. Division Bahagian 7. Bkt. Hill Bukit 8. Blk. Block Blok 9. Bt. Mile Batu 10. B.P. Police station Balai polis 11. B.R. Community hall Balai raya 12. C. Creek Caruk/Charok 13. Chgkt. Hillock Cangkat/Changkat 14. Disp. Dispensary Dispensari 15. G. Mountain Gunung/Gunong 16. Gsg. Shoal Gosong 17. H Upstream Hulu/Ulu 18. Hosp. Hospital Hospital 19. Hr. Downstream Hilir
20. H.R. Reserve forest Hutan rizab/hutan
rezab 21. J. Rapids Jeram 22. Jln. Road Jalan 23. K. River mouth Kuala
24. Kep. Archipelago/Groups of
islands Kepulauan
25. Kg. Village Kampung/Kampong 26. km Kilometre Kilometer 27. Kondo Condominium Kondominium 28. Lbh. Avenue Lebuh/Leboh
29. Ldg. Plantation/Estate or aboriginal cultivation Ladang
30. Lmbh. Valley Lembah 31. Lpg. Airfield/Open space or field Lapangan 32. Lrg. Lane Lorong 33. P. Island Pulau 34. Pang. Pier Pangkalan/Pengkalan 35. Pdg. Open space or sports field Padang 36. Plbh. Port Pelabuhan 37. Pmtg. Sandy ridge Permatang 38. Psrn. Road Persiaran 39. Pt. Drain or ditch Parit 40. P.D. District Office Pejabat Daerah
50
41. P.P. Post office Pejabat pos
42. R.M. Malay reserve Rizab Melayu/Rezab
Melayu 43. R.P. Halting bungalow Rumah penginapan 44. R.R. Rest house Rumah rehat 45. S School Sekolah 46. Sg. River Sungai 47. SK National school Sekolah kebangsaan 48. SM Secondary school Sekolah menengah
49. SMK National secondary school Sekolah menengah
kebangsaan 50. SR Primary school Sekolah rendah
51. SRJK National type primary
school Sekolah rendah jenis
kebangsaan 52. S.K. Customs station Stesen kastam 53. S.Kc. Weather station Stesen kajicuaca 54. S. Met. Meteorological station Stesen meteorologi 55. T East Timur 56. Tg. Cape Tanjung 57. Tlk. Bay Teluk/ Telok 58. Tmn. Garden, housing estate Taman 59. T.A. Artificial water channel Tali air 60. U North Utara 61. W.P. Postal agency Wakil pos 62. ZEE Exclusive economic zone Zon ekonomi eksklusif
51
10. Acknowledgement
Our utmost gratitude goes to the membersof the National Committee on GeographicalNames,inparticular:
InstituteofLanguageandLiteratureMalaysia(DBP)Malaysian Centre for Geospatial DataInfrastructure(MaCGDI)StateEconomicPlanningUnit(UPEN)
10. Penghargaan
Setinggi-tinggipenghargaandiucapkankepadaahli-ahli Jawatankuasa Kebangsaan NamaGeografiterutamanyakepada:
DewanBahasadanPustaka(DBP)Pusat Infrastruktur Data Geospatial Negara(MaCGDI)UnitPerancangEkonomiNegeri(UPEN)
11. Reference / Rujukan:
• MalaysianStandard2256:2009;GeographicInformation–GuidelinesfortheDeterminationof GeographicalNames:JabatanStandardMalaysia.• GarisPanduanPenentuanNamaGeografi;2005:JabatanUkurdanPemetaanMalaysia.• KoddanNamaSempadanPentadbiranTanah.• “SenarioKepelbagaianBahasadanDialekdiSabah:SatuTinjauan”olehS.Nathesan, JurnalDewanBahasa,Oktober1993,mukasurat933-941”.• "EnsiklopediaBahasaMelayu";AsmahHajiOmar,2008:DewanBahasadanPustaka.• AsmahHajiOmar,2008.SusurGalurBahasaMelayu,EdisiKedua. KualaLumpur:DewanBahasadanPustaka.• BahanTaklimatBersempenadenganMesyuaratPerhubunganKetua-ketuaJabatan/Badan BerkanunPersekutuandiSabah,Bil.4/2015olehJabatanPendaftaranNegara,NegeriSabah.• "PedomanSebutanBakuBahasaMelayu";IsmailbinDahaman,1996:DewanBahasadanPustaka.• "DaftarKataBahasaMelayu,Rumi-Sebutan-Jawi,EdisiKedua",2008:DewanBahasadanPustaka.• "PedomanUmumEjaanBahasaMalaysia",1987:DewanBahasadanPustaka.• "PedomanUmumSebutanBakuBahasaMelayu",1988:DewanBahasadanPustaka.• "TatabahasaDewanEdisiKetiga";NikSafiahKarimetal.,2011:DewanBahasadanPustaka.
