> .r?,- ^ '>
d. ixIN
ACTAAPOSTOLORUMExercitatio Philologica V'
QUAM,CONS. AMPLISS. FACULT. PHILOSOPH.
IN REG. ACADEMIA UPSAL.
PRAESIDEF/RO max. rever. ac celeberrimo,
MAG. JOHANNE J.AMNELL,
Hucusque Gr/ec. Liter., jam veroS. Theol. PROFESSORE Reg. et Ord.IN ACROAT. GUSTAV. XII JUN. MDCCLXI.pro gradu philosophico,examinl fublicoc0mm1tt1t
Aujmnus Gronwallianus,OLAVUS GRANDELL,
dalekarlus.'
h. a. m. s.
UPSALIä.
stäm*
M
4"
orW:i
r?0/{/p
■
i'vrp«
v!fi-,
"'•;--
1''h''/7ri;■,rv:.
''■•'
»
'•■•
'-'
11l
,
-
.
*
fx
,'ü.
xrmyJWT':r(
v
I-tJZ,17.1
*&:*
ÄfeiÉTWM
!ĻlS
1i;'V■
'
Vr
ferv
.
*i
-V7
|
-V.
■■'•'-1-*•-X-<«
:.;ccoy^w*i■>-■
r'v'-*::r'r'•'
'*r~••«:V?tt*V'*••
T-V.:
'-•■•-'i\rtr■1-i1>.\
;
%
'.;i,s•*,'i**t?'-'I'
';•-VkA(j1t
'■a**3
7
v
<7ii
«£
"
■-ifc-
«•».,X
c
A Hj 12.
ACTOR. CAP. II.ADDENDA
ad initium commatis 6,
unna* raurr,?. ) h. L per <pr,^v, fatnåm reiI geftar, fcu rumorem, haut (atis convenientcr in-;JL terpretati quidam, (idque pnrcuntibus ERASMO,BEZA, GROTXO,) accipcre neceflum habeixt pronomenravTYs pro Ttefi thtis 7>eccyfuo.Tcs' non leeus, ac (pvifjtti dorndicitur Matth. IX. 26. Quamvis autem infblitam Ggnifi-cationem iftam rys (poovij?, ( cui nihilo fecius nec iple re-pugnat H. STEPHANÜS in TheC) recipcre h.l. dubite-*'mus: neutiquam tamen ibiraus inficiaSjdivulgatum con-;feftim per fnmam reccns miraculum, cjuod pradentiumauribus modo perceptura erat atquc oeulis, fuiilc vel in-priinis in cauila > cur plurimi ex tota urbe confluxerint;ld quod merito concefllt & D. HEINSIUS in Sacr. Ex-erc. ad h. 1. Ncque adverfabuntur nobis, qui primamconcurfui hominum aniam dediflc contendennt rov yevé-H*8vc\> éffavS %xcvi utpote qui non in fola xde, ubi con-venerant Apoftoli, fed & extra hane, (åltim in propin-<aua urbis parte, acivtbusfit auditus: quod nos ctiamJhaut segre admiferiraus ita, Ut adftipulari tamen nolimus, Jh C. WOLFIO in Cur. PhiloL Crit.} venti vim illam:3tiditumque vehementiorem fonum per omnes urbispartes Ge extendenti, ut rumori vulgando loci nihil acitemporis relinquat. (Qpoloco nec fatis redeWOLFIUMro aw?xförj v. 6. retuliGe ad Ggnificandum eumdem illumpopuli concurfum, quem jam indicarat proxime prxee-<d£ns avvritåe to vÅrfics, colligi facile potent yc\ cs iis,'
G "V qux
4K " Affdr. TI. $.* :qua? prius in Exercit. IVad h. 1. monuimus.) Quod re-liqutim eft, ex ufitatiore (puvts fignificatu, ccnferi poflifeuiouam h. 1. talis dc ccelo audita vox, ( utpotc articula-ta, numanx fimilis,) qualis alias yevo/xevri ( /A9Sccc)tfotv8 (ptovvj memoratur Luc. III. 22. Job.,XII. 28, 30. &infra Aci IX. 4, 7. XXII. 7, Iqq. XXVI. A4. A qua lcn-tcntia propius videbuntur abcffc, qui Cpooyry hcic paritervocem, flimme, roß cxponunt, Vulg,, LUTH., Svec.Da-nusque. Verum enimvero, quia fiiperiu3 v. 2 & fq., ubiipfum iliud miraculum a LUCA exponitur, nobis lefeoffert non auditus vocis cujuscjuam articulatse Tonus, (edysvé/uevos octpvcc sk T8 &%ocv8 r,%cs aiaTreq (ßtqo/xwtis (iictlus,ad quem k>cum a nobis obfervata vide in Exerg. IV.}
i^on poffumus non yevepsvrir rtjv (pwyv. TATTHN, fequ.V. 6y ( quar pronominis iliius vis eff atquc indolcs, adprius narrata manifefto rcfpicicntem,) fimiliter accipercde repentino, & illo quidem graviore fono, ruentis ven-ti ftrepitum imitantc. Quarc vcl (uum iliud don ex V.cit«, fcrvare hcic etiam potuiflet Sv. metaphraftes, vel,ejus vice, admittcrc ljud\ quemadmodum ipfe Syrus
. interpres ^%cv & Qmw eodem reddere vocabulo K'rp fo-hitum importante, non dubitavit. ProTeffo qutmvisin genere fomtm, v.'c. rys Gothastyyssy * dvAS, y.ibd^xs,aiiorumvc clypv^acy (cqydwv,) notat tj (pxvrj 1 Cor. XIV*7, 8r 10. Adde auditam JOHANNI tyww h rS 8f$tvg, ds(pocvry uÅctToov utKKdv, yoy ds (ßoovry ßgtVTije. fxeyothrjs, k. tvA. Apoc. XIV. a. nec non, quae junguntur cidern cap.Vin. 5 . XI. 15., yEVCfJLSVOiS (pcevds, UPI ßfCVTCCS, K&l Ct^U-Ttccs, x&j [cEitr/xck Quibus locis licet lrrcntio fit additaßfovTns,, non tarnen erit necefic, ut Jl; cum SANCTIO
&
*) Quam b. /. cdhisiyyi (ßuvviv tr.iluit PAULUS, vocatalias adhaiiyycs rjxoy Ebr. X//, 19 ,tquod ißarum vocitm cov-mv/xlocv pandit\ YlavTcåoc7i8s tixas opydwv lequuntur HE-RÖDIANES Lib. V, &profani pajjim aliu.
Åttor. II. 7. *. 49& SCHOETTöENIO, t»jv Att. h. L cxpomt qui$fpcciatim de tonitru; liquidem nec i. c. cum ty\ ßgovrij,fed cum ßtxloc 71VOV , (eu terapeßatefonora ventonue ruente,(Uti poéta loquitiir JEneid. L. I v. 57. 86, iqq. ) 5%es-comparatur i (pcovrj, cujus meminit heic LUCAS.
Comm.7. Aéyevres Ttqcc aAÅtyXg?.) 5ccomm. 12. AA-Kes 7t(>os käKov Åsycvrec.) Utrobiquc noder: jåjande emel¬lan ßgf Sc id quidem adpofite iatis, nequc aliud, ac flpropius cffcras: fäj. till bvarandra. (tben ene till tben an¬dra. )
Om 1^8 7rctvres &T0I siatv 01 Xoctåvrec EotT^iKoClci;) QuosLUCAS introducit colloquentes, obdupefatti hominesadtonitique, ut fere folent, yocularum Indulgcnt meta:thefi; q tium ordinarie lic cfFcrrehtur: I&, bk hat ttocvtssi.fc< ci Ac&AbvTss Fot?ahcc7oti plane, uti nötter exhibet r Si, Uroicke alle tbeffe, fot* tala, Ganleeßie? Nim irum los, quodde-ntorflrativum ell rciprxlcntis infolitre,inGr.contextuév&erjtdas fetmc pontom, ad initium pcriodi opportunereducit noder; atque iniuper verbum fubflantivum ordi¬narie led i redituit.
Comm. 8- K«1 7:00c rpeTc av.éofxev, sv.ct^oc rv i$!cc hoc-AexTca Y\faccv, k. t. A.) SVÉCUS : Huru bbre vi tu bvar ocben ßtt tungomål, &c. K«<, quod ingreditur s^rraiv, Ii-bcrc, nec vcro incommode, transfert per tå; quuxn inoppolitione, qua? heic cd, nec male daret quis: Menhuru Scc. Porro, quia Grarcc fcribitur ccxéop&j hatosrr Ülct btaXUroo rpw, (non autem, rtfv iS/ccv 'fucAckrov ct-iiBcfxev y # rrjc ifas itKÅtxrx,) cd in propatulo, convcr-tendum fuifle: höre vi, bvar tch enpå ßtt (aut ccrtc påvårt) eget tungmål; proeo, quod habet noder: bbrevi bvar och 'enßtt tungomåll Nempe in adornanda locihu jus metaphrafi obfervadc juvabit Sc Fmphasin nomi-»is löge, pone fe habend % genitiv umpronominis perfonalis,•qui (blus alioqui viccm pojfejfivi cxplcre podit loleatquc;& Ellipsin r£ h, unde Gratcus pendet dativus), \rr åta-
Aemc*
A3or. II. g. §.
Aéxra. Romariorum ablativo refpondens ; (cfr Exercir.IV. ad v. 4. pag. 43. & ad v. 6. p. 46.) & denique Re¬gimen verbi dv.toy.ev, quod, poft longiorcm parenthefin,per integra continuatam commata 9 & 10, dimidiumque11) y^f - - Agctßsr) illuflxandac connexio-nis gratia denuo poficum mcdio verfu 1i> manifefto fc(erefertadca, qusc proximc fubiiciuntur illic: (ccyJcysv)KccXüvTtov ccvtwv rci ysyuKsix t£ ©*•£, Et vero> quia e-üm, quem dixi, in modum multa fucre intcrjecla,non fölum iteratur verbum dy.tcyev, ( heic non aliter, acprarc. v. 6, convenienti praemifium cafuii) icd•&, quodferiptum fuerat ante, V. 8> wSiuåUtu tjyuv, aliquacum variatione repetitur v. xi. rccis åysr^otis yKwaacus,Itaque commata 8 & 11 jungamus invicem, oportet,priusque cx pofleriori fuppleamus, hunc in modum:II»f Y]yels u/.tcyev AccAüvtoov ccvtmv ty\ löloc åicth&Y.jai tyoev,( &U, quod idem eil, rot'ic åysreqccis yhclcvcusd) rcc yeycc-Xetu rS ©d?; Utrumque comma, obfervato hoc mem-brorum nexu, ita reddere fas crit: v. 8. Men huru hörevi, hvar och eu på-part eget tungomål, &c. (v. 5) & fqq.intcrleritur natalium locorum domiciliorumque longaferies.) höre vi them på ( med) våra tungomål tala Gudsdråpeliga verk? v. ix. Huc enim usquc continuatur, de-mumque abfolvitur heic sqdrriyct, jam v. 8 incoatum;quod vix latis animadvertifie noflratcra, prodit v. 11deficiens & forma interrogationis & fignum ufitatum.
Comm. 9. Gr. copuiam, in illa gentium ac loco¬rum induetione fxpius repetitam, expredit quoquc no-fler, nec fux inimicum linguac deprehendens illud weAu-evv&Tcy ut fic tarnen, ufus libertate fua, initio iqq. coro-matum 10, 1 f, rs redundarc fibi vifum prsetcrrnittat: u-bi quidem nos, loco pofleriore, (luåuici rs nfcafav*tc;,) lubentes utramque iervaremus copuiam: både Ju¬dar ochprofelyter. Quorum enim illic antcccdit mentio,alii Judad genere fuerunt, alii cx profanis gentibus ad
Aåor. II. 9. io.■ ■ ■
... — -■ - . ■ ■ - ■ 1 ■ r jJudaifmum perdiicti; ex rjuorum pariter utrisque jamadfuide aliquos innuitur. Cfr Cl. Aucd. Exercit.jl p. 5.O/ y.MToivjsvTts tijv MeacoroTccy.locv, k. t. A. ) SV. Thefombo uti Mcfopot. &c. Per tertiam plural, eflfört, qnodin prima perfona forct cnuntiandum: Vi fombo; quomo-do cum LUTH. & GEZEL. recens convertit Dauns. Mo-
nucrunt idem ad h. 1. LAUR. VALLA, DES. ERAS-MUS & FRANC. VATABLUS. Nimirum heic ipfide (c loquentes fiRuntur a LUCA homines illi. Awofüvr)ueii-y inquiunt prarc. v. 8- quod etiam verbum in primaperfona repetunt iidem feq. v. 11. id quod sque noderobfervavit interpres. Itaquc, quod intercedit v. 9, par*ticipium ct y.oiTciv.bvTes, ( pariter atquc ci Im-IvuTjtss v. 10,ubi ncc iatis convenicnter III perfonam pro /, The proVi, forrogat Noder i lie,) artic. prapofitivo relative acce-pto, ad cam , quam diximus , verbi perfonam non po te-rit non fefcreferrc; pcrinde ac fi icnptum eflet : vfjt.fi? iti KotroiK&fAev' ci emävflisvTes. Antccedit etiamrfårjpw v. 8j fcquiturqueproximc v. 9 1 lufta, Mv-écij k. r. A. i. e. llcc(Bci övre? ygu Myda, fivc ci Tici^Bcihfuc-v ygfM., k. t. A, Quod reliquum eft, didionem huj.1. jam illudratam vide a Cl. Au&. Excrcit. III ad v. 19cap. I. p. 28.
Comm. 10. Ta fj.i^v\ rrls Ai&vtjs trs y.xrcc K-jgvit]vt)fubaudi t-irc, xeifxhvs, aut fvmilc participium aliud. I11-telliguntur snåzo partes (C. Zocor um tra&us ) Libya, ( A-frica;,) qua cfl circa aut verfus Cyrenen urbem, ex quaregio tota adjacens dida hiit Kv^vaia, ( P. MF.L/E L. IC. VIII Cyrenaica; qua: quidcin Africa: portio Actor. h.|. ipeciatim innui nobis videtur:) unde in hiftoria facraagnominantur Zl/xoov o Ku^mTcs, Matth. XXVII, 32. Ah-kk? o Ku$vvu7os, A£t XIII. i. itemque KvfvmTor, cap. VI.9. Judari Cyrenenfes, queis propriam &peculiarem Hjc-rofolymis icholam fuiile fen avyxyocyvv, ipförum infigni-tam nopninc, vidcre ed ibidem. Bene lä tis Noder; The
G 3 Uby*
5* A3or. I!, rö.
Libye landsändar vidCyrenenNcc vero pcnitus erit ne-eeflarium , (upplcri illam participii Grceci eliipfin,. quamarticulus arguit ante prcepofitionem\ quod tarnen i ta que-at fieri: Libyens (Africas) landsandar, tber tben fträckerfig emot ( åt) Cyrene. Nimirum y.otroi locale non valetlolum /// j ad, led 5c apudy Act. XVII. 28. itemque ver-fus, cap. VIII. 26. XVI. 7.
O; l7rd$Y\påvres Yco/xecToi.) Refert fefe participium adprarcedens j/ueTs v. 8, quarc, quod (am ad v. 9 monui-mus, noftrati in Hf perfona non fuillet reddendum-: Theutländningar af Rom ' led in prima potius, Vi fofnfre tit-låudth af R. Quanao llcopcuot ocvS^oottoi alias ( A3;. XVI.21. 37, lq. XXII. 25 - 29.) adpellantur quicunque pro-vinciales Romani, Jaut certe coloniarum (ex. gr. lociscit. Pbilipporum in Maccdonia, Tarfi in Cilicia,) cives;noftri illius loci pandit contextus, Judceos intelligi -profe-lytosve Romanos, h. c» ex urbe domina, (fortallis & exreliqua Italia,) advenas, cujuscunque negotii, vel lacri,vel civilis , peragendi caufla. jam degentes Hicrolb-lymis; quorum acfeo lingua fuit Latina, in illo, quodheic inprimis adtenditur, tSov yKoosaoov rj roov ÜImv ftxhb/.roov,sv otis éysvvfåyjrocv-, dilcriminc, v. 6, 8> 11. Onia vero licc Judasis exteris fucrunt & hi, qui, relicla lede lua Ro-ma, in fan^lam urbem, Jud«ar principem, accellerant;id utique, quod res eft, loquuntur B.LUTHERUS, qui-que ipfutn Icquitur, SV. interpres, ubi reddunt: auslän¬der von Rom; ut landningar afRt Interim, quum peregreadventantes extraneos homines non per le neceflario im-portet Qnecum bn^^vrss, (quamquam 5c,cx ufu profa-nor.au3orum,fuus ifti acceptioni locus eil: concedendus;)dicam fcribere nolurrtns iis, qui ilmpliciter exponunt h.1. c7ti^rifx8VTocs, inpopulo Dei & lan^a urbe illa commoran-tes, leu qui Hierofolymis tum aderant. CumHENR.STE-PHANÖ in Thc£ L. Gr. efr eximios hup 1. interpretes,JOACH. CAMERAR1UM, JOH.OLEARIUM, ERASM.
SCHMIß
A&or. II. io* it.
SC:HMIDIUM, GEORG. RAPHELIUM. ceteros, hanein^gredientcs intcrpretandi viam, pluribusque fignificati-onnis hujus cxcmplis munientes; ex quorum quidem fen-tcmitia é7nérifA8YToi£ Yoopecizc daremus, i ftaden viftande( bomr varande) Romare. Certc Graecum illud vcrbum a-lib»i hunc in modum accinerc nec dubitat SYECUS,vociu'üi' "w rt£ t7r(^Y]ftbvTocs tßvas AR. XVII. 2i. exponens;TUdie af Athen, ochtbe främmande, Jom ther viftades. Cumditi&iionc LUC/fc 1. c. eximie congruit THEÖPHRASTIilkiud dc Athenarum civitate, Hd. Xx^ockt. c. IV § j se7ri^fji^i ^évai i.e. IS. CASAUBONO intcrprete>pemegrini ftunt in urbe quamplurimi. Quae quidem loca fa rmoftro illo Act. II. io. parum aliena, pofteriorij quamdeetdimus, metaphrafi favorem conciliant.
Comm. ii U^corÅvTci) B. LUTHERO reddunfurJltiidengenoJJeji, Danoque Jlders tilkanger?. Podemus &nen», quando fcribitur hcic, Inemot re 7r£c<r>fA<rrc<, no-fErrra exponere Üngua: bade Judar oeb omvände hedningar}flqrjjuidern non alii intelliguntur, quam gefttiles adJuudaiimum converfi. At fic tarnen technicum hunc iit.faccris Judaicis terminum, (Profeiyter,) fervanti Noftro,*& Svecica civitate donanti, nihil omnino eft, quod ob«jfeiamus; inprimis, quia vix ita transtulerit quis, ut c\fquin aliundc non hauferrt originem & vim vocabuli^ Ju'dasKisGrtece loquentibus proprii, oinni ex parte fiat fatis.( (Oraecitate nimirum ecdefiaftica didti lunt hi facrorurrtadVvena Trotqcc rc laåcci&fxco lrqccreÅr,Xt,$ivoci.) Nec vero fe--cuiis alias brne multas voces Graecas, cumprimis quaeadfaccra fpecEant inftituta, & interpres noder, & nos, fas»rn»iiliaTi loquendi fcribendique ufu, commodc retinemus.-Excemolo un tJywgoga, propbet, apaftel, epiftel, evangeli-utm, evangelift, pfa/m, &c. Siruilifer Graeca funt ortu,qiuac noßra facimus jamdiu: kyrka, k'o^xxtj, feil, ouikt*bijjfhop v s7rl7vc7ros' preft, proftf n^ce^ds, nififeotftafTe fuerit ex preepoßtus > catecbes y v.ciT^ygGn • bibel,>
$4 A&or. II. n7ßlßkos' almofa, ekevj/uoavvv • p'ingß, trevTtjKo~ri' &C., qua?,poftcaquam iongus & frequens interctflit ufus, xque in-tclligimus omnes, ac fi nobis forent vere mereque do-mcftica.
hv.8cfj.ev kotkévtMV dvToov.), SV. böre tbem tnia, Infijiiti-vum, lingul (use genio convenicntius, Noder adhijact;quando Grace Ccribcntipartkipium oportet admitti.
Tcc fteyockelx.) lubaudi tqya i7 7r^ocy/JUToc, quum re-vera fit adjeSltvutn fxeyockelos* quomodo BUDyEUS inComment. p. 670 profcrt eXENOPHONTE fjeycckiiovKTtjfjoc'&c. Inlelligunturvnaxima resy fcu fublimes admo-dumatquc illuftrcs; Divina utpqte opera,qua; infinitamarguunc Auctoris potcntiam, fapientiam, bonitatem, ju-flitiana, Se inde manantem gloriara ac majeftatem im-menlam: ut adco Gr. nomenjKar^AAgA^vfubßantive po-fituna, nonfit aliud, quam»/ /jeyctketcTvje, quxDeotri-buitur LUC. IX. 43. II Peta t 16. Adde cx LUC. I. 49.Maria; illud: Eyroitia-e poi fjteyxkeTu 0 ^uvotrcs* (cui fimilcVolybianum fjeyukeiu, quod SVIDAS adlegat inLexico y) itemque tu yeytfjwu fjeyukeja, TOBI/E XI. 15-TUcddit LUTH.diegrafftn tbaten (Gottes,) Danusquc/?o-re ting. Svecus, pro ftora verk,' habet drapelign, hautfine pondere, quäle propcmodum& Syrus admifit, in-terpretatus h. 1. mirabilia Dei; itemque Angl. fVonderjuüjporks ofGod: neque idalitcr,ac Svec. SIRACH. XVIII. 3Sc f • Toc $j oevfj.ua10c Tii Kvgix Sc tu fxeyukeiu uvtx, tatliquamivckjvctfJisvTot, iisdem efEert voculis: bans (lora under. Illudvero noftrum drapehg (Danisdrabelig) fuos arccflcre nata-les exiflimatur a Goth. drapa} quod fignificat texturamverfuum, oden>pocma; (kaldvifa: ut adeo dråpelig fit dignus,qui decantetur, celebretur. Cum ReverendiiT. ÄEp« D- D.6ACUSPEGELII GlotTar. Sveog.cfr omnino Max. Rev.P. P. JAC. SERENII Diäionar. Anglg-Sv.in adnot
ad voc. Djup.M. 0, A.
