MỤC LỤC
A. THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ ...........................................................2
I. Thị trường Tiền tệ - Tín dụng ................................................. 2
II. Thị trường Ngoại hối và Vàng .................................................. 7
B. THỊ TRƯỜNG VỐN ................................................................15
I. Thị trường Chứng khoán ....................................................... 15
II. Thị trường Bất động sản .........................................................24
C. PHẢN HỒI CHÍNH SÁCH ......................................................28
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
2
A. THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ
I. Thị trường tiền tệ - tín dụng
Thị trường tiền tệ - tín dụng thế giới
Tháng 4, FED vẫn giữ nguyên lãi suất cơ bản đồng USD
trong khoảng 1,5-1,75%. Việc FED giữ nguyên lãi suất đúng như dự
kiến làm cho thị trường cảm thấy yên tâm. Tuyên bố sau cuộc họp
của FED bày tỏ tin tưởng vào triển vọng kinh tế Mỹ, nói rằng các
hoạt động kinh tế đang mở rộng với tốc độ vừa phải và lạm phát
đang tiến gần đến mức mục tiêu 2%.
Sức hút của thị trường Mỹ đối với các nhà đầu tư ở thời
điểm hiện nay đến từ lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ tăng và đồng
USD trở nên mạnh hơn. Năm nay, lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ
hạn 10 năm đã nhảy từ 2,4% lên 3%. Từ giữa tháng 4 đến nay, tỷ
giá đồng USD đã tăng 4% so với các đồng tiền chủ chốt khác. Lợi
suất trái phiếu kho bạc Mỹ tăng khiến nhiều nhà đầu cơ giá xuống
đồng USD lo ngại. Không ít nhà đầu cơ đã đặt lệnh bán khống nhiều
năm đối với đồng USD vì cho rằng kinh tế Mỹ sắp kết thúc chu kỳ
hồi phục và Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) sẽ giảm tiến độ thắt
chặt chính sách tiền tệ.
Lợi suất trái phiếu Chính phủ Mỹ ngày càng tăng và sự
mạnh lên của đồng USD đã làm chao đảo thị trường mới nổi khi nhà
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
3
đầu tư đánh giá lại khả năng trả nợ của các quốc gia – những nước
đã vay nợ bằng đồng USD. Việc thắt chặt chính sách tiền tệ của Mỹ
là một trong những nhân tố dẫn đến tình trạng hỗn loạn ở các thị
trường mới nổi, nhất là ở quốc gia đang gặp nhiều vấn đề và thị
trường nước họ dễ bị tác động khi tâm lý nhà đầu tư đột ngột thay
đổi. Cụ thể, Ngân hàng Trung ương Argentina đã 3 lần liên tục điều
chỉnh tỷ giá lãi suất chỉ trong vòng một tuần, từ 27% lên mức kỷ lục
40%. Cùng với đó, Bộ Tài chính Argentina cũng cắt giảm mục tiêu
thâm hụt thuế từ 3,2% xuống 2,7% và điều chỉnh các nguồn chi tiêu
công, đặc biệt là đầu tư cơ sở vật chất hạ tầng trong năm 2018.
Đồng thời, nước này cũng yêu cầu Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) hỗ
trợ để cố gắng ngăn chặn sự rớt giá của đồng nội tệ, còn Thổ Nhĩ Kỳ
thì lại đối mặt với cuộc khủng hoảng về niềm tin.
Thị trường tiền tệ - tín dụng trong nước
Tháng 4/2018, Kho bạc Nhà nước đã huy động được tổng
cộng 6.055 tỷ đồng trái phiếu, giảm 45% so với tháng 3/2018. Theo
đó, lãi suất trúng thầu của trái phiếu kỳ hạn 5 năm là 2,97%/năm, 7
năm là 3,43%/năm, 10 năm nằm trong khoảng 4,05-4,10%/năm, 15
năm trong khoảng 4,45-4,47%/năm 20 năm trong khoảng 5,10-
5,12%/năm, 30 năm là 5,42%/năm. So với tháng 3/2018, lãi suất
trúng thầu của trái phiếu Kho bạc Nhà nước giữ nguyên tại kỳ hạn 5
và 30 năm; tăng trên các kỳ hạn 7 năm (tăng 0,03%/năm), 10 năm
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
4
(tăng 0,10%/năm), 15 năm (tăng 0,07%/năm), 20 năm (tăng
0,02%/năm). Trên thị trường trái phiếu chính phủ thứ cấp tháng
4/2018, tổng khối lượng giao dịch trái phiếu chính phủ theo phương
thức giao dịch thông thường (outright) đạt hơn 1 tỷ trái phiếu, tương
đương với giá trị giao dịch đạt hơn 116,9 nghìn tỷ đồng, giảm 4,1%
về giá trị so với tháng 3/2018. Tổng khối lượng giao dịch trái phiếu
chính phủ theo phương thức giao dịch mua bán lại (repos) đạt hơn
1,34 tỷ trái phiếu, tương đương với giá trị giao dịch đạt hơn 140,2
nghìn tỷ đồng, giảm 5,7% về giá trị so với tháng 3/2018. Giá trị giao
dịch mua outright của nhà đầu tư nước ngoài đạt hơn 4,9 nghìn tỷ
đồng, giá trị giao dịch bán outright đạt hơn 5,1 nghìn tỷ đồng. Giá
trị giao dịch mua repo của nhà đầu tư ngoại đạt 0 đồng, giá trị giao
dịch bán repo đạt hơn 103 tỷ đồng.
Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), tín dụng đã
tăng 5% trong 4 tháng đầu năm, tương đương so với cùng kỳ năm
trước. Cùng đó, tốc độ tăng trưởng của tín dụng cũng đồng đều với
tốc độ tăng trưởng huy động vốn, thanh khoản ổn định. Cuối tháng
4, NHNN đã công bố số liệu dư nợ tín dụng đối với nền kinh tế.
Theo đó, tính đến cuối tháng 2/2018 dư nợ tín dụng đối với nền kinh
tế đạt 6.416.396,66 tỷ đồng, tăng 1,37% so với cuối năm 2017.
Trong đó, dư nợ tín dụng đối với nông – lâm nghiệp – thủy sản đạt
646.815,79 tỷ đồng, tăng 0,83%; Công nghiệp – xây dựng đạt
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
5
2.011.208,63 tỷ đồng, tăng 1,98% (trong đó công nghiệp đạt
1.375.633 tỷ đồng, tăng 1,8%; xây dựng đạt 635.575,63 tỷ đồng,
tăng 2,37%). Dư nợ tín dụng đối với hoạt động thương mại, Vận tải
và Viễn thông đạt 1.487.753,84 tỷ đồng, tăng 1,44%. Trong đó
Thương mại đạt 1.269.434 tỷ đồng, tăng 1,02%; Vận tài và Viễn
thông đạt 218.319,84 tỷ đồng, tăng 1,84%. Dư nợ tín dụng đối với
các hoạt động dịch vụ khác đạt 2.270.618,4 tỷ đồng, tăng 1,14%.
Tiếp nối hoạt động từ tháng 3, nhiều NHTM tiếp tục hạ lãi
suất cho vay trong tháng 4. Lãi suất huy động VND kỳ hạn 12 tháng
phổ biến ở mức 6,5 - 7,5%; lãi suất bình quân huy động kỳ hạn 12
tháng là 6,81%, tăng 0,02% so với cuối năm 2017. Lãi suất cho vay
đối với các lĩnh vực sản xuất kinh doanh thông thường ở mức 6,8-
9%/năm đối với ngắn hạn; 9,3 - 11%/năm đối với trung và dài hạn.
Việc các ngân hàng đồng loạt hạ lãi suất đầu vào được cho là do
ngân hàng muốn điều chỉnh cơ cấu kỳ hạn để tăng vốn huy động
trung và dài hạn, nhằm đáp ứng nhu cầu vay vốn của doanh nghiệp
cũng như đáp ứng được yêu cầu của thông tư 36 của NHNN quy
định việc tổ chức lại tổ chức tín dụng. Một lý do nữa là trong quý I
vừa qua, lượng tín dụng đẩy ra nền kinh tế chưa nhiều, vì vậy các
ngân hàng phải tạm thời giảm đi phần huy động vốn ngắn hạn, thay
vào đó là tăng huy động nguồn vốn dài hạn. Theo báo cáo của Ủy
ban Giám sát tài chính Quốc gia, đến hết tháng 3, tỷ lệ tín dụng so
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
6
với vốn huy động ở mức 88,2%, cao hơn so với cuối năm 2017
(87,8%). Thanh khoản hệ thống ổn định một phần do NHNN tăng
mua ngoại tệ và giải ngân vốn Trái phiếu Chính phủ chậm. Vốn huy
động từ tổ chức kinh tế và cá nhân đến hết quý đầu năm tăng 3% so
với cuối năm 2017, cao hơn mức cùng kỳ năm ngoài (2,6%). Trong
khi đó, tín dụng lại có dấu hiệu chậm lại, ước tính hết tháng 3 tăng
khoảng 3,5% so với cuối năm 2017 (cùng kỳ năm ngoái là 4,3%).
Biểu đồ 1: Diễn biến lãi suất trên thị trường liên ngân
hàng tháng 4/2018
Nguồn: sbv.gov.vn
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
2/4 6/4 10/4 14/4 18/4 22/4 26/4
Kì hạn qua đêm Kì hạn 1 tuần
Kì hạn 2 tuần Kì hạn 1 tháng
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
7
II. Thị trường ngoại hối và vàng
1. Thị trường ngoại hối
Chỉ số USD Index trong tháng 4/2018 diễn biến với xu
hướng giảm trong nửa đầu tháng sau đó bật tăng mạnh trong nửa sau
của tháng. Chỉ số đạt mức cao nhất tại 91,54 (ngày 27/4) và thấp
nhất tại 89,42 (ngày 16/4).
Biểu đồ 2: Diễn biến chỉ số Dollar tháng 4/2018
Nguồn: www.marketwatch.com
Tỷ giá đồng USD so với một rổ gồm các đồng tiền chủ chốt
khác đã đạt mức cao nhất từ đầu năm đến nay, bất chấp số liệu việc
làm tháng 4 kém khả quan hơn dự kiến. Theo số liệu được Bộ Lao
động Mỹ công bố, khu vực phi nông nghiệp của Mỹ có thêm
164.000 công việc mới trong tháng 4, thấp hơn mức dự báo 192.000
công việc mới mà các nhà phân tích dự báo trước đó. Tuy nhiên, tỷ
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
8
lệ thất nghiệp của Mỹ trong tháng 4 giảm còn 3,9%, gần mức thấp
nhất 17 năm rưỡi, do một số người Mỹ dừng tìm kiếm việc làm.
Tiền lương trung bình theo giờ của người lao động Mỹ thuộc lĩnh
vực phi nông nghiệp tăng 0,1% trong tháng 4, sau khi tăng 0,2%
trong tháng 3. So với cùng kỳ năm 2017, tiền lương theo giờ tăng
2,6%. Tốc độ tăng tiền lương chậm làm giảm bớt những áp lực lạm
phát - nhân tố có thể thúc đẩy việc tăng lãi suất. Đồng USD tăng giá
mạnh thời gian gần đây khi giới đầu tư tin rằng Cục Dự trữ Liên
bang Mỹ (FED) sẽ tiếp tục tăng lãi suất.
Đồng USD tăng giá đã dẫn tới sự bán tháo tại các thị trường
mới nổi thuộc mọi khu vực trong tháng qua. Đồng rouble của Nga bị
ảnh hưởng nặng nhất, khi giảm tới 9,7% so với đồng USD, đồng
peso của Argentina đã giảm 8,2%, lira của Thổ Nhĩ Kỳ giảm 7,8%
và peso của Mexico giảm 7,2%. Tất cả những nước bị tác động
mạnh nhất đều đang đối mặt với các vấn đề riêng. Nhiều nhà điều
hành và công ty Nga đã bị áp lệnh trừng phạt trong tháng 4, trong
khi Ngân hàng Trung ương Argentina đã tăng lãi suất thêm 10 điểm
phần trăm chỉ trong 1 tuần lễ. Argentina và Thổ Nhĩ Kỳ được xem
là hai thị trường mới nổi chịu tác động nhiều nhất từ đợt thoái vốn
đang diễn ra. Tại Argentina, từ đầu năm đến nay, tỷ giá đồng Peso
so với đồng USD đã giảm 15%. Việc tăng lãi suất liên tục nhằm
mục đích ngăn không cho đồng tiền này giảm giá sâu hơn. Đồng
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
9
Lira của Thổ Nhĩ Kỳ thì đã giảm giá 11% so với đồng USD từ đầu
năm đến nay. Thâm hụt cán cân vãng lai gia tăng, lạm phát cao và
rủi ro chính trị có thể sẽ tiếp tục khiến giới đầu tư bán tháo hai đồng
tiền này.
Thị trường ngoại hối trong nước
Trong tháng 4/2018, tỷ giá USD/VND diễn biến với xu
hướng giảm mạnh. Tỷ giá trung tâm giữa đồng VND và USD ngày
27/4 được được Ngân hàng Nhà nước công bố ở mức 22.374
đồng/USD. Với biên độ +/-3% đang được áp dụng, tỷ giá trần mà
các ngân hàng áp dụng ngày này là 22.996 đồng/USD và tỷ giá sàn
là 21.683 đồng/USD.
Biểu đồ 2: Diễn biến thay đổi tỷ giá USD/VND trong tháng
4/2018
Nguồn: Vietcombank.com
22.770
22.780
22.790
22.800
22.810
22.820
22.830
22.840
22.850
02/04 06/04 10/04 14/04 18/04 22/04 26/04
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
10
Tỷ giá trung tâm vẫn đang được NHNN điều hành theo sát
biến động của đồng USD trên thị trường thế giới. Theo đó,
USD đã bật tăng khá mạnh từ đầu tuần trước nhờ lợi suất trái phiếu
Kho bạc Mỹ tăng cao do lo ngại lạm phát tăng nhanh theo giá dầu,
trong khi cung nợ cũng được dự báo sẽ tăng để đáp ứng gói cắt giảm
thuế mà Mỹ đã triển khai từ đầu năm. Mặc dù tỷ giá trung tâm liên
tục được NHNN điều chỉnh tăng trong bối cảnh đồng USD trên thị
trường thế giới tăng mạnh, nhưng giá mua và bán USD tại các
NHTM lại giảm, đặc biệt trong 2 tuần cuối tháng. Nhìn chung giá
mua bán đồng USD tại các ngân hàng hiện nay gần với mức tỷ giá
sàn hơn là mức tỷ giá trần.
Diễn biến trên cho thấy thanh khoản ngoại tệ tại các ngân
hàng hiện đang rất tốt do cung ngoại tệ đang rất dồi dào nhờ cán
cân thương mại thặng dư khá lớn, trong khi giải ngân vốn FDI cũng
tăng mạnh, dòng kiều hồi chảy về nước vẫn được duy trì. Tính đến
hết tháng 4 năm 2018, dự trữ ngoại hối của Việt Nam đã đạt gần 63
tỷ USD. Còn theo số liệu thống kê mới nhất của Tổng cục hải quan
cho thấy, tính đến ngày 15/4 cả nước xuất siêu tới 3,1 tỷ USD.
Trong khi giải ngân vốn FDI cũng đạt tới 3,88 tỷ USD trong quý
đầu năm, tăng 7,2% so với cùng kỳ năm 2017. Lượng kiều hối
chuyển về TP.HCM thông qua hệ thống ngân hàng trong 3 tháng
đầu năm cũng đạt tới 1,12 tỷ USD tăng 4,5% so với cùng kỳ năm
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
11
2017. Có thể thấy, chính sách điều hành tỷ giá của NHNN trong thời
gian qua đã đạt mục tiêu, đặc biệt đã hỗ trợ tốt cho xuất khẩu.
2.Thị trường vàng
Thế giới
Thị trường vàng thế giới trong tháng 4 năm 2018 diễn biến
với xu hướng chính là tăng trong nửa đầu tháng và giảm mạnh ở giai
đoạn cuối tháng. Trong tháng, giá vàng (giao ngay tại thị trường
NewYork) lên cao nhất tại mức 1.352,80 USD/oz ngày 11/4 và thấp
nhất là 1.310,30 USD/oz ngày 30/4. Tính chung cả tháng, giá vàng
thế giới đã giảm 0,97 %.
Biểu đồ 4: Diễn biến giá vàng thế giới tháng 4/2018
Nguồn: kitco.com
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
12
Giá vàng thế giới giảm mạnh xuống đáy 5 tuần do đồng
USD tăng nhanh lên mức cao với những diễn biến địa chính trị và
tài chính khá bất ngờ trên phạm vi toàn cầu.
Vàng giảm giá chủ yếu do đồng bạc xanh tăng vọt trong bối
cảnh lạm phát của Mỹ đã chạm ngưỡng mục tiêu 2% mà Cục dự trữ
liên bang Mỹ (Fed) đã đặt ra trong nhiều năm nay. Đây sẽ là cơ sở
để Fed mở đầu cho việc đẩy mạnh tốc độ tăng lãi suất.
Đây là lần đầu tiên trong vòng 1 năm qua, mục tiêu lạm phát
2% đã đạt được. Tốc độ tăng lạm phát cơ bản tính theo năm cũng
đạt mức cao nhất kể từ tháng 4/2012. Nguyên nhân lạm phát tăng
trong thời gian gần đây là do giá dầu, giá nhà tại Mỹ cao hơn. Thị
trường lao động Mỹ ở tình trạng toàn dụng và một nền kinh tế khá
mạnh. Người dân Mỹ chi tiêu nhiều hơn cho việc mua sắm xe hơi và
xe tải mới và trả nhiều tiền hơn cho khí đốt và mua nhà. Nền kinh tế
Mỹ cũng đang tăng trưởng một cách rõ ràng trong gần 9 năm
qua.Với những tín hiệu này, Fed có xu hướng tăng lãi suất mạnh
hơn để đảm bảo không bị mất kiểm soát nếu một cuộc khủng hoảng
tài chính nữa xuất hiện.
Vàng giảm giá còn do tình hình địa chính trị hạ nhiệt. Bắc
Triều Tiên đã giảm tham vọng hạt nhân trong khi Mỹ và Trung
Quốc đang có các cuộc đàm phán thương mại cấp cao nhằm tránh
một cuộc chiến thương mại.
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
13
Dự đoán nhiều khả năng đồng USD sẽ tăng mạnh hơn trong
ngắn hạn, điều này sẽ khiến thị trường vàng chịu áp lực lớn trong
thời gian tới. Giới đầu tư vàng đang mong đợi yếu tố không chắc
chắn về địa chính trị sẽ thúc đẩy vàng tăng giá.
Trong nước
Trong tháng 4, giá vàng trong nước diễn biến với xu hướng
chính là tăng. Giá vàng SJC tăng mạnh nhất lên 36,95 – 37,19 triệu
đồng/lượng (mua vào – bán ra) ngày 15/4 và thấp nhất tại 36,53 –
36,75 triệu đồng/lượng (mua vào – bán ra) ngày 24/4. Chỉ số giá
vàng tháng 4/2018 tăng 0,47% so với tháng trước, giá vàng dao
động quanh mức 3,67 triệu đồng/chỉ vàng SJC.
Biểu đồ 5: Diễn biến giá vàng trong nước tháng 4/2018
Nguồn: sjc.com.vn
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
14
Tháng 4, thị trường vàng trong nước chứng kiến diễn biến
tăng giảm đảo chiều liên tục do tác động từ giá vàng Quốc tế. Giá
vàng trong nước chạm ngưỡng cao nhất trong hơn 2 tháng qua. Diễn
biến xuyên suốt theo chiều hướng tăng, có thời điểm tăng mạnh
nhưng không bền vững. Sau đó thoái lui giảm dần khi thị trường ghi
nhận phần lớn các nhà đầu tư tranh thủ bán ra. Hoạt động giao dịch
không mấy sôi động cùng diễn biến ảm đạm của thị trường quốc tế
là nhân tố điều hướng giá vàng thời điểm hiện tại. Thông thường,
giá vàng giảm, xuất hiện một số động thái mua vào khi giá xuống
nhưng bước giảm của vàng trong nước dường như chưa đủ sâu để
thu hút lực mua. Hiện giá vàng trong nước liên tục giao dịch trong
biên độ hẹp và có biến động theo đường đi của vàng thế giới và nhu
cầu của thị trường trong nước. Thời điểm này, các chuyên gia thời
điểm này khuyên nhà đầu tư nên thận trọng trong từng giao dịch,
quan sát kĩ tình hình chính trị, kinh tế thế giới và trong nước để
chọn cho mình những chiến lược hợp lý.
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
15
B. THỊ TRƯỜNG VỐN
I. Thị trường chứng khoán
1. Thị trường chứng khoán thế giới
Thị trường chứng khoán thế giới trong tháng 4 năm 2018 có
diễn biến khởi sắc khi các chỉ số chứng khoán đều tăng trên cả ba
châu lục. Cụ thể, 3 chỉ số Dow Jones, S&P 500, Nasdaq của Mỹ đều
đạt mức tăng tương ứng + 0,21%, + 0,25%, + 0,31%. Tương tự, các
chỉ số chứng khoán tại Châu Âu FTSE 100(Anh), CAC 40 (Pháp),
DAX (Đức) cũng tăng lần lượt là +0,67%, 0,66%, +0,29%. Tại
TTCK Châu Á, ngoại trừ chỉ số Shanghai Composite của Trung
Quốc giảm – 0,26%, Taiwan Weigheted của Đài Loan giảm –
0,21%, các chỉ số chứng khoán Straits Time (Singapo), Kospo
Composite (Hàn Quốc) và Nikkei 225 (Nhật) đạt mức tăng lần lượt
là + 0,61%, + 0,28% và + 0,48%.
Trong thông cáo ngày 27/4, Quỹ đầu tư quốc gia Na Uy báo
khoản lỗ 171 tỷ Kroner (21 tỷ USD), tương đương 1,5%. Quỹ này
giảm 2,2% giá trị cổ phiếu, 0,4% trái phiếu nhưng bất động sản tăng
2,5% . Tính tới cuối quý 1, quỹ này nắm giữ danh mục đầu tư gồm
66,2% là cổ phiếu, 31,2% là trái phiếu và 2,7% bất động sản. Trong
quý, cổ phiếu công nghệ là một trong những cổ phiếu có hoạt động
tốt nhất, tuy nhân, giám đốc điều hành (CEO) của Quỹ đầu tư quốc
gia Na Uy Yngve Slyngstad cho biết quỹ này đang phân tích rủi ro
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
16
của những cổ phiếu đang có tỷ lệ ngày càng lớn trong danh mục như
Microsoft, Alphabet và Netflix Inc.
Dòng tiền chảy về thị trường Mỹ ảnh hưởng đến thị trường
chứng khoán của các nước mới nổi. Ngân hàng SEB của Thụy Điển
cho biết chỉ số chứng khoán các thị trường mới nổi do nhà băng này
thực hiện đã giảm khoảng 10% kể từ tháng 1 đến nay. Argentina và
Thổ Nhĩ Kỳ được xem là hai thị trường mới nổi chịu tác động nhiều
nhất từ đợt thoái vốn đang diễn ra. Chỉ số chứng khoán chính của
Thổ Nhĩ Kỳ đã giảm 11% từ đầu năm đến nay.
Bảng 1: TTCK thế giới tháng 4/2018
Thị
trường Chỉ số
Ngày 2/4/2018
(điểm)
Ngày
30/4/2018
(điểm)
Tăng/
Giảm
Mỹ
Dow Jones
23.644,19 24.163,15 + 0,21%
S&P500 2.581,88 2.648,05 + 0,25%
Nasdaq 85.53 88.32 + 0,31%
Anh FTSE 100 7.001,46 7.507,85 + 0,67%
Pháp CAC 40 5.152,12 5.520,50 + 0,66%
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
17
Đức DAX 29.78 30.68 + 0,29%
Nhật Bản Nikkei 225 21.388,58 22.467,87 + 0,48%
Hồng
Kông Hang Seng 30.180,10 30.808,45
+ 0,20%
Trung
Quốc
Shanghai
Composite 3.163,1790 3.082,2319
- 0,26%
Đài Loan
Taiwan
Weigheted 10.888,27 10.657,88
- 0,21%
Hàn Quốc
Kospi
Composite 2.444,16 2.515,38
+ 0,28%
Singapore
Straits
Times 3.401,56 3.624,23 + 0,61%
Nguồn: Bloomberg
2. Thị trường chứng khoán trong nước
Thị trường chứng khoán niêm yết:
Kết thúc tháng 4/2018, các chỉ số trên thị trường chứng
khoán Việt Nam đều giảm. Trong đó, VN-Index mặc dù có thời
điểm đạt đỉnh khi vượt mốc 1.200 điểm vào đầu tháng nhưng lại
giảm mạnh sau đó với một số phiên có mức giảm lên tới trên 40
điểm.
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
18
Tổng khối lượng giao dịch trên HOSE tháng 4 hơn 4,1 tỷ
đơn vị, tương ứng khoảng 138.600 tỷ đồng. So với tháng 3, khối
lượng giao dịch giảm khoảng 19% và giá trị giao dịch giảm hơn
11%. Tuy nhiên, xét về giao dịch thỏa thuận thì tháng 4 đang là
tháng có giá trị giao dịch cao nhất từ đầu năm với gần 29.100 tỷ
đồng. Tổng giá trị vốn hóa trên HOSE đến hết tháng 4 khoảng 2,87
triệu tỷ đồng, giảm khoảng 360.000 tỷ đồng so với thời điểm đầu
tháng (tương ứng gần 16 tỷ USD). Trong đó, hầu hết cổ phiếu ở top
vốn hóa lớn giảm đáng kể, phản ánh tình trạng thoát hàng tại nhóm
Large-cap sau thời gian dài tăng điểm từ cuối năm 2017.
Khối ngoại mua ròng hơn 36 triệu cổ phiếu, tương ứng giá
trị 1.610 tỷ đồng. Tuy nhiên, nhiều phiên trong tháng khối ngoại đã
bán ròng với giá trị cao tại nhiều cổ phiếu, đặc biệt ở nhóm trụ.
Biểu đồ 1: Diễn biến chỉ số VN-Index
và giao dịch khối ngoại trên HOSE tháng 4/2018
Nguồn: Tổng hợp
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
19
Diễn biến trên thị trường theo chiều hướng giảm, đặc biệt
giảm mạnh trong giai đoạn cuối tháng. HNX Index đạt 122,64 điểm
tại thời điểm đóng cửa phiên giao dịch cuối cùng của tháng 4, giảm
7,41% so với thời điểm cuối tháng 3/2018. Giá trị vốn hóa thị
trường đạt 226,495 tỷ đồng, giảm 4,82% so với thời điểm cuối tháng
trước. Thanh khoản trên thị trường cũng giảm nhẹ so với tháng
trước. Tổng khối lượng giao dịch toàn thị trường đạt hơn 1,1 tỷ cổ
phiếu, giá trị giao dịch đạt 19,019 tỷ đồng. Bình quân, khối lượng
giao dịch đạt 58,5 triệu cổ phiếu/phiên (giảm 10,8% so với tháng
trước nhưng lại tăng 15% so với cùng kỳ năm ngoái), giá trị giao
dịch đạt hơn 1.001 tỷ đồng/phiên (giảm 13,4% so với tháng trước
nhưng tăng hơn 56% so với cùng kỳ năm ngoái).
Tháng này, nhà đầu tư nước ngoài giao dịch tổng cộng
97,17 triệu cổ phiếu giảm 10,1% so với tháng trước, giá trị giao dịch
đạt hơn 1.745 tỷ đồng giảm 39% so với tháng trước, trong đó tổng
giá trị giao dịch mua vào đạt hơn 1.013 tỷ đồng, tổng giá trị giao
dịch bán ra đạt hơn 838 tỷ đồng. Tính chung trong cả tháng, trên thị
trường cổ phiếu niêm yết, nhà đầu tư đã mua ròng gần 175 nghìn tỷ
đồng.
Tổng khối lượng giao dịch của nhóm cổ phiếu HNX30 đạt
hơn 756 triệu cổ phiếu, tương ứng với giá trị giao dịch đạt 15,5
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
20
nghìn tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 68,14% về khối lượng giao dịch và
81,51% giá trị giao dịch toàn thị trường.
Biểu đồ 2: Diễn biến chỉ số HNX-Index
và giao dịch khối ngoại trên HNX tháng 4/2018
Nguồn: Tổng hợp
Trong tháng 4, chỉ số thị trường cơ sở biến động mạnh nên
giá các hợp đồng tương lai cũng biến động theo. Các hợp đồng
tương lai kỳ hạn ngắn có thanh khoản cao hơn và giá của hợp đồng
tương lai cũng biến động đồng đều với chỉ số cơ sở VN30. Đặc biệt,
khi VN30 Index sụt giảm hơn 100 điểm trong vòng 2 tuần cuối
tháng, thì trên thị trường chứng khoán phái sinh khối lượng giao
dịch tăng và liên tục đạt kỷ lục mới. Như vậy, thị trường chứng
khoán phái sinh đã từng bước trở thành công cụ quan trọng để nhà
đầu tư sử dụng, phòng ngừa rủi ro khi thị trường cơ sở đảo chiều.
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
21
Tổng khối lượng hợp đồng giao dịch trong tháng là 563.500
hợp đồng, tương ứng giá trị giao dịch theo mệnh giá đạt hơn 61.884
tỷ đồng, tăng lần lượt 8,44% và 6,55% so với tháng trước. Tính bình
quân, khối lượng giao dịch đạt 29.658 hợp đồng/phiên, giá trị giao
dịch theo quy mô danh nghĩa đạt 3.257 tỷ đồng/phiên, tăng lần lượt
25,56% và 23,37% so với tháng trước. Khối lượng mở OI toàn thị
trường duy trì ổn định trong suốt tháng và đạt 8.315 hợp đồng tại
ngày 27/4, giảm 11,18% so với tháng 3.
Số lượng tài khoản giao dịch phái sinh được mở tiếp tục tăng
9,63% so với tháng trước, đạt 27.486 tài khoản. Hoạt động giao dịch
vẫn tập trung chủ yếu ở các nhà đầu tư cá nhân trong nước
(98,31%). Sự tham gia của nhà đầu tư tổ chức trong nước vẫn rất
khiêm tốn, chỉ chiếm khoảng 0,43% khối lượng giao dịch toàn thị
trường. Hoạt động tự doanh của các công ty chứng khoán tăng so
với tháng 3, chiếm 1,09% khối lượng giao dịch. Khối lượng giao
dịch của nhà đầu tư nước ngoài trong tháng 4 giảm so với tháng 3,
đạt 1.957 hợp đồng, chiếm 0,17% khối lượng giao dịch toàn thị
trường. Tuy nhiên, lần đầu tiên đã xuất hiện giao dịch của tổ chức
nước ngoài trên thị trường chứng khoán phái sinh với 189 hợp đồng
được giao dịch.
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
22
Biểu đồ 3: Giá trị giao dịch & khối lượng giao dịch thị
trường chứng khoán phái sinh tháng 4/2018
Nguồn: hnx.vn
Thị trường UPCoM:
Trên thị trường UPCoM có 10 mã cổ phiếu đăng ký giao
dịch (ĐKGD) mới trong tháng 4/2018 nâng tổng số doanh nghiệp
đăng ký giao dịch trên thị trường này lên 735 doanh nghiệp (tính
đến ngày 27/4/2018) với tổng khối lượng ĐKGD đạt hơn 26,1 tỷ cổ
phiếu, tương ứng giá trị ĐKGD hơn 261 nghìn tỷ đồng.
Thị trường diễn biến theo chiều hướng giảm. Chỉ số
UPCoM-Index đạt mức 56,56 điểm tại thời điểm đóng cửa phiên
giao dịch cuối tháng, giảm 6,75% so với thời điểm cuối tháng trước.
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
23
Giá trị vốn hóa thị trường UPCoM phiên giao dịch cuối tháng đạt
675,737 tỷ đồng, giảm 8,2% so với tháng trước.
Biểu đồ 4: Diễn biến chỉ số UPCoM-Index tháng 4/2018
Nguồn: hnx.vn
Toàn thị trường có 416,9 triệu cổ phiếu được chuyển
nhượng, tương ứng với giá trị giao dịch đạt hơn 9.108 tỷ đồng. Tính
bình quân, khối lượng giao dịch đạt 21,9 triệu cổ phiếu/phiên (giảm
25% so với tháng trước nhưng lại gấp hơn 2 lần so với cùng kỳ năm
ngoái), giá trị giao dịch đạt hơn 479,3 tỷ đồng/phiên (giảm 23,9% so
với tháng trước nhưng lại gấp gần 2,5 lần so với cùng kỳ năm
ngoái).
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
24
Nhà đầu tư nước ngoài giao dịch tổng cộng 50,5 triệu cổ
phiếu, tương ứng 1.600 tỷ đồng, trong đó giá trị mua vào đạt hơn
939 tỷ đồng, giá trị bán ra đạt hơn 1042 tỷ đồng. Tính chung cả
tháng nhà đầu tư đã bán ròng 102,6 tỷ đồng trên thị trường UPCoM.
II. Thị trường Bất động sản
Thị trường bất động sản (TTBĐS) tháng 4/2018 chứng kiến
tác động của vụ cháy Carina đối với phân khúc căn hộ. Thị trường
bất động sản Tp. Hà Nội và Tp.HCM ghi nhận những diễn biến trái
chiều tại phân khúc căn hộ, nhà riêng lẻ.
Theo báo cáo của Hội Môi giới bất động sản Việt Nam, hầu
hết các phân khúc đều hoạt động ổn định nhưng lượng giao dịch căn
hộ chung cư tại Hà Nội và Tp.HCM trong quý I/2018 giảm mạnh, từ
25-34% so với quý IV/2017. Thị trường căn hộ cho thuê cũng gặp
khó khi giá thuê tại nhiều chung cư hiện hữu tiếp tục giảm dù nhu
cầu thuê khá dồi dào. Nhiều nhà đầu tư đã phải chấp nhận giảm giá
bán để tìm khách hàng. Không chỉ chung cư trung cấp, loại hình căn
hộ cao cấp còn khó khăn hơn trong việc tìm khách thuê. Dù đã chấp
nhận giảm giá, nhiều chủ nhà vẫn không tìm được khách. Đặc
biệt, nhiều nhà đầu tư mua sỉ căn hộ phải chật vật xả hàng vì áp lực
bán không xong, giữ lại thì đóng tiền không xuể.
Trong khi đó, phân khúc đất nền lại sốt nóng ở nhiều khu
vực trên cả nước. Tuy nhiên, phân khúc nhà giá rẻ lại có thêm
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
25
nguồn cung mới trong tương lai. Giá căn hộ có sự biến động không
đáng kể khi phần lớn các dự án đều tăng giá từ 3-5% theo đợt mở
bán (khoảng cách giữa 2 đợt là khoảng 6 tháng). Trong khi đó, tại
Tp.HCM, hàng loạt căn hộ chuẩn bị bàn giao trong năm 2018 có
động thái tăng giá bán trên thị trường thứ cấp. Mức tăng 10-20% so
với giá chủ đầu tư công bố. Đơn cử như khu căn hộ Florita do Công
ty Địa ốc Hưng Thịnh làm chủ đầu tư sắp bàn giao có giá bán sơ cấp
đợt đầu chỉ từ 30 triệu/m2 hiện đang được rao bán thứ cấp lên mức
34,5-36 triệu/m2. Dự án Golden Star của Công ty Hưng Lộc Phát
hiện đã cất nóc, dự kiến bàn giao vào tháng 6/2018 cũng có giá bán
từ mức 30 triệu/m2 tăng lên 33-35,5 triệu/m2.
Cùng với cơn sốt đất nền và sự chững lại của thị trường căn
hộ, loại hình bất động sản biệt thự, nhà phố vẫn được đánh giá là có
khả năng tiêu thụ tốt, sức mua tăng cao ở cả thị trường sơ cấp lẫn
thứ cấp. Theo số liệu của CBRE, trong năm 2017, Tp.HCM đón
nhận 2.946 căn biệt thự, nhà phố, trong khi năm 2016 là 3.062 căn.
Sức tiêu thụ loại hình bất động sản duy trì ở mức ổn định, giá bán có
xu hướng tăng lên theo quý hoặc năm. Theo đơn vị này, ghi nhận
mức tiêu thụ ở dự án mới mở bán trong năm 2017 đạt từ 70-90%,
quý đầu năm 2018 đạt 63-80% (tùy từng dự án). Đáng chú ý là sự
“tăng nhiệt” của thị trường nhà ở riêng lẻ. So với thời điểm cuối
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
26
năm 2017, giá nhà riêng lẻ tại Tp.HCM đã tăng từ 15-30%. Hoạt
động mua bán trên thị trường chủ yếu đến từ nhu cầu thực.
Tháng 4/2018 chứng kiến sự biến động giá “ngoạn mục” của
đất nền ở nhiều khu vực. Khu Đông (Tp.HCM) và ba vùng dự kiến
lên đặc khu kinh tế là Vân Đồn, Bắc Vân Phong và Phú Quốc đều là
những điểm nóng của đất nền. Tại Hà Nội, việc giá đất tăng cao tại
Hòa Lạc, nguyên nhân là do các dự án khu vực Khu công nghệ cao
Hòa Lạc phải đẩy nhanh tiến độ đã kích giá đất khu vực xung quanh
nóng lên. Bên cạnh đó, cũng không loại trừ khả năng ở một số vị trí
hiện nay ở Hà Nội có tình trạng “sốt đất” ảo do giới đầu cơ cố tình
“thổi giá” và những ai mua sau cùng sẽ là người phải chịu hậu quả.
Tình trạng tương tự tại khu vực Hà Đông, tuy nhiên đất dự án khu
vực này hoàn toàn tăng ảo và người mua là mua theo tâm lý. Nếu
người mua có bản lĩnh, biết dừng lại và chờ đợi thời cơ thì dân “lướt
sóng” bằng việc đặt cọc sẽ dễ bị mất cọc và lỗ nặng bởi thực tế họ
không có tiền để thanh toán. Theo nhận định của các chuyên gia, sự
tăng giá ở các khu vực trên là hệ quả từ các chiêu trò thổi giá của
giới đầu cơ và cò đất. giá đất nền tăng nóng là bởi những thông tin
về quy hoạch, xây dựng hạ tầng, cầu đường, trở thành đô thị,... trên
thực tế những điều này mới là ý tưởng. Nhưng nhân việc đó, các đầu
nậu đi gom đất đã đẩy giá tăng cao, tạo nên cơn sốt đất. Thị trường
đang chứng kiến cảnh tượng người người, nhà nhà đi mua đất, bất
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
27
chấp cảnh báo, quy hoạch của cơ quan chức năng và chuyên gia. Từ
sau Tết nguyên đán đến nay, giá đất thổ cư và đất dự án liên tục tăng
cao, đạt ngưỡng 30-50% chỉ trong vòng 4-5 tháng. Đặc biệt, việc
mua bán chủ yếu diễn ra ở các nhà đầu tư (NĐT). Không riêng gì
đất nền vùng ven Tp.HCM mà những khu vực lân cận như Long An,
Đồng Nai, Bình Dương, giá cũng tăng theo. Hiện tại, số lượng nhà
đầu tư lướt sóng khoảng 50%. Tỉ lệ này ở các dự án mới là 70-80%.
Đa số trong số họ là dùng lượng tiền nhỏ để mua đất. Tuy nhiên,
trước thực trạng hiện nay, lời khuyên cho NĐT tại thời điểm hiện tại
là cần chú ý quan sát thị trường, nắm bắt thông tin chính thống trước
khi quyết định đầu tư bởi lẽ: Nếu thị trường đóng băng, bản thân
NĐT ôm hàng sẽ rất rủi ro, ngay cả doanh nghiệp cũng không đủ
tiền để đầu tư xây dựng dự án, rồi lại “đắp chiếu” như những bài
học của thị trường diễn ra trước đó.
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
28
C. PHẢN HỒI CHÍNH SÁCH
1.Hướng dẫn cụ thể doanh nghiệp phải lên UPCoM
Liên quan đến vấn đề tìm cách khắc phục tình trạng có rất
nhiều doanh nghiệp nhà nước đã cổ phần hóa thông qua chào bán cổ
phần lần đầu ra công chúng, nhưng đến nay vẫn chưa đưa cổ phiếu
lên sàn do quy định pháp lý còn chưa rõ ràng.
Theo đó, tại dự thảo sửa đổi Thông tư 180/2015 của Bộ Tài
chính hướng dẫn về đăng ký giao dịch chứng khoán trên hệ thống
giao dịch cho chứng khoán chưa niêm yết, mà UBCK vừa công khai
lấy ý kiến có đề xuất bổ sung nội dung: Doanh nghiệp nhà nước kết
thúc đợt chào bán cổ phiếu ra công chúng để cổ phần hóa theo quy
định của pháp luật về cổ phần hóa sau ngày 1/9/2015 (ngày Nghị
định 60/2015 hướng dẫn Luật Chứng khoán có hiệu lực), nếu chưa
niêm yết trên sở giao dịch chứng khoán, thì phải đăng ký giao dịch
trên hệ thống giao dịch UPCoM.
Một điểm mới nữa tại dự thảo là doanh nghiệp nhà nước cổ
phần hóa dưới hình thức chào bán cổ phiếu ra công chúng theo quy
định của pháp luật về cổ phần hóa phải hoàn tất nghĩa vụ báo cáo,
công bố thông tin về kết quả đợt chào bán, đăng ký chứng khoán và
đăng ký giao dịch theo quy định về pháp luật cổ phần hóa.
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
29
Doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa dưới hình thức chào
bán cổ phiếu ra công chúng sau khi đăng ký giao dịch trên sàn
UPCoM, phải thực hiện các nghĩa vụ như công ty đại chúng theo
quy định pháp luật về chứng khoán.
2. Áp chế tài với công ty kiểm toán chất lượng kém
Với việc chấm điểm định kỳ chất lượng hồ sơ kiểm toán, các
công ty kiểm toán không chỉ đối mặt với con mắt giám sát chất
lượng của thị trường khi tiếp nhận các báo cáo tài chính kiểm toán,
mà việc hậu kiểm của cơ quan quản lý với các chế tài nghiêm ngặt
cũng đang tạo sức ép để các công ty kiểm toán phải nỗ lực cải thiện
chất lượng dịch vụ.
Theo thông tin từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK),
trong danh sách các công ty kiểm toán được chấp thuận ký báo cáo
kiểm toán cho các doanh nghiệp có lợi ích công chúng trong lĩnh
vực chứng khoán năm 2018, có 5 công ty không được chấp thuận,
bao gồm:1 Công ty TNHH Kiểm toán DFK Việt Nam, Công ty
TNHH Kiểm toán và tư vấn tài chính Quốc tế (IFC), Công ty Kiểm
1http://tinnhanhchungkhoan.vn/chung-khoan/ap-che-tai-voi-cong-ty-kiem-toan-
chat-luong-kem-225881.html
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
30
toán và kế toán Hà Nội (CPA Hà Nội), Công ty Kiểm toán Thăng
Long - T.D.K và Công ty TNHH Grant Thornton Việt Nam.
Đầu tiên là câu chuyện liên quan đến Thăng Long TDK và
IFC, 2 công ty kiểm toán cho CTCP Mỏ và xuất nhập khẩu khoáng
sản miền Trung (mã MTM). Sau quá trình điều tra, mới đây, Cơ
quan An ninh điều tra - Bộ Công an đã chính thức kết luận: “Các bị
can đã làm giả chứng từ, hồ sơ kế toán, hồ sơ công ty đại chúng của
CTCP Mỏ và xuất nhập khẩu khoáng sản miền Trung; lập khống hồ
sơ đăng ký giao dịch; tạo cung cầu giả tạo để bán cổ phiếu MTM
trên thị trường UPCoM, lừa đảo chiếm đoạt tiền của các nhà đầu tư
cổ phiếu”.
Hiện chưa rõ ngoài việc không được chấp thuận ký báo cáo
kiểm toán các doanh nghiệp có lợi ích công chúng trong lĩnh vực
chứng khoán, 2 công ty kiểm toán và các cá nhân đã ký báo cáo
kiểm toán cho MTM có phải chịu trách nhiệm liên đới gì không,
nhưng câu chuyện của MTM và những hệ lụy đã cho thấy, cần có
chế tài gắn chặt hơn trách nhiệm của kiểm toán với chất lượng các
báo cáo tài chính của công ty đại chúng, cũng như các doanh nghiệp
niêm yết trên thị trường chứng khoán.
Với trường hợp của CPA Hà Nội, từ cuối năm 2017, thị
trường xôn xao về việc Tổng giám đốc CPA Hà Nội là ông Nguyễn
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
31
Ngọc Tỉnh bị UBCK ra quyết định đình chỉ tư cách kiểm toán cho
doanh nghiệp có lợi ích đại chúng.
“CPA Hà Nội có nhiều báo cáo kiểm toán không đạt yêu cầu
chất lượng”, một lãnh đạo UBCK cho biết.
Riêng với Kiểm toán DFK, đây là công ty đã kiểm toán cho
CTCP Tập đoàn Kỹ nghệ Gỗ Trường Thành (mã TTF), báo cáo tài
chính năm 2015 của TTF được DFK ký chấp thuận toàn phần và để
rồi đến năm 2016, khi Ernst & Young vào cuộc, gần 1.000 tỷ đồng
hàng tồn kho tại đây đã bị công ty kiểm toàn này ngoại trừ vì lý do
chênh lệch thiếu khi kiểm kê. Những hệ lụy của việc không nằm
trong danh sách công ty kiểm toán được chấp thuận không chỉ đơn
giản là những hợp đồng đã có, mà có thể còn kéo theo sự ra đi của
những nhân viên có chất lượng, hoặc những khách hàng mới.
Với câu chuyện hàng loạt doanh nghiệp phải làm lại báo cáo
tài chính năm 2016 do công ty kiểm toán họ đã ký bất ngờ bị đình
chỉ tư cách kiểm toán trong lĩnh vực chứng khoán, nếu được chấp
thuận trở lại trong tương lai, sẽ rất khó để 4 công ty trên có khách
hàng tốt tìm đến.
Định kỳ hàng năm, UBCK sẽ thực hiện chấm điểm chất
lượng kiểm toán các công ty kiểm toán có tên trong danh sách. Như
năm 2017, UBCK đã chủ trì tổ chức kiểm toán trực tiếp chất lượng
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
32
dịch vụ kiểm toán năm 2017 tại 9 công ty kiểm toán được chấp
thuận, bên cạnh việc yêu cầu giải trình, rà soát bất thường các
trường hợp báo cáo tài chính kiểm toán có bất thường.
“Công tác giám sát chất lượng kiểm toán tại các doanh
nghiệp đã và sẽ được UBCK tiếp tục đẩy mạnh. Một mặt, đây là
việc cần thiết để đảm bảo công ty kiểm toán thực hiện đúng và tròn
trách nhiệm của mình. Mặt khác, đây cũng là biện pháp nhằm nâng
cao chất lượng minh bạch thông tin tài chính trên thị trường chứng
khoán. Cơ quan quản lý sẽ xử lý nghiêm với tất cả các trường hợp vi
phạm được phát hiện”, nguồn tin nói.
3. Trả cổ tức cho cổ đông bớt “tức”
Theo Khoản 4, Điều 132, Luật Doanh nghiệp, cổ tức phải
được thanh toán đầy đủ trong thời hạn 6 tháng kể từ ngày kết thúc
họp đại hội đồng cổ đông thường niên. Trong khi đó, theo thông lệ
tốt về quản trị công ty khu vực ASEAN, các doanh nghiệp niêm yết
thường chi trả cổ tức trong vòng 30 ngày kể từ ngày tổ chức đại hội
đồng cổ đông.2
2 http://tinnhanhchungkhoan.vn/chung-khoan/tra-co-tuc-cho-co-dong-bot-tuc-225837.html
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
33
Không ngạc nhiên khi hầu hết các doanh nghiệp niêm yết
Việt Nam áp dụng trên tinh thần của Luật Doanh nghiệp. Ngay cả
những doanh nghiệp đang dẫn đầu trong việc thực thi các chính sách
quản trị tiến bộ, theo đuổi mục tiêu phát triển bền vững thì thực
hành chi trả cổ tức vẫn chưa đạt được chuẩn mực của khu vực
ASEAN. Đơn cử trường hợp của Công ty Vinamilk (VNM), Đại hội
đồng cổ đông của doanh nghiệp đã diễn ra ngày 31/3/2018 phê
chuẩn mức trả cổ tức còn lại năm 2017 và sẽ thanh toán vào ngày
26/6/2018, tức là sau ngày kết thúc họp đại hội đồng cổ đông tới gần
3 tháng.
Còn đối với cổ tức tạm ứng đợt 1 năm 2017, VNM thông
báo Nghị quyết HĐQT tạm ứng vào ngày 24/7/2017, nhưng phải
hơn 1 tháng sau mới thanh toán vào ngày 31/8/2017. Tương tự, đợt
trả cổ tức bổ sung được thông báo vào ngày 21/12/2017, ngày chốt
quyền là 28/12/2017 nhưng ngày thanh toán là 30/3/2018
Dù vậy, VNM vẫn là một ví dụ rất tốt về chi trả cổ tức tại
Việt Nam vì đã cam kết trước thời điểm chi trả cổ tức, thực hiện
đúng cam kết; tổ chức đại hội sớm và trả cổ tức vào cuối năm mà
không chờ đến cuối hạn 6 tháng như luật định. Hầu hết các doanh
nghiệp niêm yết trong nước thường chỉ thông qua tại đại hội đồng
cổ đông mức cổ tức mà không đề cập ngày nào sẽ tiến hành chia cổ
tức. Thực tế, có không ít doanh nghiệp chậm trả cổ tức theo luật
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
34
định, thậm chí một số công ty nợ cổ tức vài năm liền. Chẳng hạn,
trường hợp gần đây là Công ty cổ phần Đầu tư phát triển đô thị và
Khu công nghiệp Sông Đà (SJS) thông báo gia hạn thời gian thanh
toán cổ tức năm 2016 bằng tiền mặt từ ngày 25/1/2018 tới ngày
20/4/2018.
Trên thực tế, không phải doanh nghiệp nào cũng có khả năng
chủ động dòng tiền chi trả cổ tức đúng hạn. Tuy nhiên, trong không
ít trường hợp, quyền cơ bản của cổ đông không được tôn trọng,
thậm chí cổ đông cũng không được giải thích thấu đáo “vì sao?”.
Tình trạng doanh nghiệp trả cổ tức muộn, đồng thời mong muốn
chuyện này được chấp nhận như lẽ thường tình là một điều bất
thường tại Việt Nam.
Lý do khu vực ASEAN áp dụng thông lệ quản trị tốt là
“công ty chi trả cổ tức cuối kỳ trong vòng 30 ngày kể từ ngày tổ
chức đại hội đồng cổ đông” vì lợi nhuận đã được chốt từ cuối năm
tài chính. Ở Việt Nam đa số công ty kết thúc năm tài chính ngày
31/12 hàng năm. Đại hội đồng cổ đông thường được tổ chức 3 - 4
tháng sau khi năm tài chính kết thúc. Công ty trả cổ tức sau 30 ngày
đại hội, tức cổ đông nhận tiền lời sau 4 - 5 tháng chờ đợi từ ngày
chốt sổ là hợp lý, phù hợp với kế hoạch tài chính của công ty. Nếu
công ty trả cổ tức 6 tháng sau ngày đại hội như giới hạn luật quy
định, thì đến cuối tháng 10/2018 trở đi cổ đông mới nhận được cổ
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
35
tức. Thời gian chờ đợi lên tới 10 tháng mới nhận được lợi nhuận
chốt từ cuối năm trước. Với cổ phiếu một công ty có P/E là 14, tức
tỷ suất lợi nhuận trên giá là 1/14 hay khoảng 7%. Thì mức tỷ suất cổ
tức trên giá thị trường cao nhất đạt được là 7% nếu giả sử công ty
phân phối 100% lợi nhuận cho cổ đông.
Giả sử một cổ đông mua cổ phiếu từ kỳ đại hội lần trước,
vào tháng 4/2017, thì nếu nhà đầu tư này phải chờ đến tháng
10/2018 (18 tháng) để nhận cổ tức thì mức lợi suất cổ tức thực tế
không phải là 7% nữa, mà chỉ còn là khoảng 5%, do nhà đầu tư này
phải chờ thêm 5 tháng mới nhận được cổ tức và không có cơ hội tái
đầu tư cổ tức nhận được sớm hơn.
Chưa kể tình hình kinh doanh của doanh nghiệp niêm yết có
tính mùa vụ, nếu phải đợi cho đến khi nhận được cổ tức là khoảng
tháng 10/2018, nhà đầu tư có thể gặp rủi ro giá cổ phiếu diễn biến
bất lợi, khiến thay vì cố gắng chờ nhận cổ tức rồi mới bán cổ phiếu
thì buộc phải hy sinh tỷ lệ lợi suất do giá bán cổ phiếu bị sụt giảm
trong quá trình nhà đầu tư chờ nhận cổ tức – khoản lợi tức mà đáng
lẽ nhà đầu tư đó phải nhận được từ 5 tháng trước, ngay sau mùa đại
hội nhiều tin tốt. Đây cũng là lý do việc thực hành “thanh toán cổ
tức cuối kỳ trong vòng 30 ngày kể từ ngày đại hội đồng cổ đông”
được các doanh nghiệp ASEAN nghiêm túc thực hiện, ngay cả với
trường hợp công ty có thực hiện các đợt tạm ứng cổ tức trước đó.
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
36
Ví dụ, Công ty TENAGA NASIONAL BHD của Malaysia,
(mã chứng khoán TNB:MK) niêm yết trên Sở Giao dịch chứng
khoán Bursa Malaysia có năm tài chính kết thúc 31/8/2017 và tổ
chức họp Đại hội đồng cổ đông vào ngày 18/12/2017. Sau Đại hội
10 ngày thì công ty trả cổ tức, trên tài liệu tham dự đại hội có nêu
ngày trả cổ tức cuối kỳ là 29/12/2017 với mức trả cổ tức cuối kỳ là
44 sen/cổ phiếu (tiền xu của Malaysia).
Trước đó công ty đã thông báo tạm ứng cổ tức năm 2017 vào
ngày 3/5/2017, ngày thanh toán cổ tức tạm ứng này là sau 28 ngày,
tức vào ngày 31/5/2017 với mức trả cổ tức là 17 sen/cổ phiếu. Với
giá cổ phiếu sau ngày đại hội 2017 là 13,76 MYR/cổ phiếu (đồng
Ringgit Malaysia) thì theo Bloomberg, đầu tư mã TNB:MK vào
ngày 16/12/2016, tính ra suất sinh lợi từ cổ tức mà nhà đầu tư nhận
được là 4,5%/năm có xét đến yếu tố thời giá của đồng tiền này.
Về mặt con số, tỷ suất sinh lời từ cổ tức của cổ phiếu các
công ty Việt nam đáng lẽ phải cao hơn các đồng tiền trong khu vực
do sức mua của VND thấp hơn. Tuy nhiên trong 2 tình huống nêu
trên, tỷ suất sinh lợi thực tế mà cổ đông Việt Nam nhận được là 5%
so với 4,5% đối với cổ đông một công ty Malaysia cho thấy, việc
nhận cổ tức tiền mặt trễ hơn gần nửa năm so với các doanh nghiệp ở
các thị trường trong khu vực đã làm thiệt hại đáng kể cho cổ đông
Việt Nam.
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
37
Trong một thông lệ khác, cổ đông tại các nước ASEAN còn
có quyền chọn giữa việc cá nhân mình muốn nhận cổ tức tiền mặt
hay nhận cổ tức bằng cổ phiếu (hình thức này được gọi là scrip
dividend), thay vì phải tuân thủ theo quy tắc đa số tại đại hội. Cổ
đông sau khi dự đại hội sẽ có khoảng thời gian khoảng 2 tuần để
phản hồi quyết định của mình về việc mình muốn nhận cổ tức bằng
cách nào, tiền mặt hay cổ phiếu. Ngay cả trong trường hợp này, khi
mà công ty phải chờ cổ đông phản hồi quyết định sau cùng của họ,
cổ tức cả hai loại vẫn thanh toán trong vòng tối đa 60 ngày kể từ
ngày tổ chức đại hội.
Đơn cử trường hợp công ty TA Corporation LTD của
Singapore đề xuất quyền cổ đông chọn hình thức trả cổ tức bằng cổ
phiếu hoặc tiền mặt cho năm 2017 tại Đại hội đồng cổ đông vào
ngày 27/4/2018. Nếu được Đại hội thông qua, công ty dự kiến sẽ
hoàn tất việc trả cổ tức bằng cổ phiếu hoặc tiền mặt vào ngày
26/6/2018, tức là chỉ trong vòng có 60 ngày cho hình thức và thủ tục
thanh toán cổ tức phức tạp và nhiều bước này.
Trong khi đó ở thị trường Việt Nam, hàng loạt công ty tổ
chức đại hội đồng cổ đông trong tháng 4 thông qua chia cổ tức bằng
tiền mặt và cả cổ phiếu thì thời gian thực hiện chia cổ phiếu thường
ghi dự kiến “trong quý II hoặc III”, tức sau 4 - 5 tháng kể từ đại hội
và việc có thể kéo dài sang quý IV của năm là bình thường.
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
38
Các vấn đề này cho thấy, vẫn còn khoảng cách khá xa giữa
thực hành của các doanh nghiệp niêm yết ở Việt Nam trong thực
hiện chi trả cổ tức so với thông lệ thực hành của các nước trong khu
vực. Để hướng đến đảm bảo đúng quyền lợi cho cổ đông, thực thi
trách nhiệm với ông chủ của mình, công ty cần cam kết thời điểm
chi trả các đợt thanh toán cổ tức bên cạnh số tiền chi trả cổ tức,
đồng thời tổ chức đại hội sớm và thanh toán cổ tức sớm cho cổ
đông, không chờ đến gần hết hạn 6 tháng sau ngày tổ chức đại hội
như luật định. Trong khi chưa thể đáp ứng được thông lệ tốt của khu
vực ASEAN là chi trả cổ tức trong vòng 30 ngày kể từ ngày đại hội
đồng cổ đông, công ty cần chú trọng công bố, giải trình về vấn đề
này cho cổ đông một cách rõ ràng để tránh bị mất điểm trong mắt
nhà đầu tư, đặc biệt nhà đầu tư nước ngoài, đối tượng có nhiều
thông tin so sánh giữa các doanh nghiệp niêm yết tại các quốc gia
khác nhau trong khu vực.
Để có thể giải quyết hợp lý việc chi trả cổ tức chậm hơn so
với thông lệ của khu vực ASEAN, doanh nghiệp cần đưa vấn đề ra
thảo luận xin ý kiến chấp thuận của cổ đông tại đại hội đồng cổ
đông, nêu rõ tình hình khó khăn hiện tại về dòng tiền, lý do không
trả được cổ tức sớm, cũng như cần đề xuất cụ thể một khoảng thời
gian thích hợp sau đại hội khi mà hội đồng quản trị sẽ họp xem xét,
đánh giá và chốt lại vấn đề chi trả cổ tức, thời điểm chi trả cổ tức.
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
39
Ngay cả trong trường hợp này, cổ tức cũng cần được thanh toán
trong vòng 30 ngày kể từ khi có nghị quyết của cuộc họp hội đồng
quản trị công bố chi trả cổ tức.
Về dài hạn, xét trên khía cạnh quyền cơ bản của nhà đầu tư,
công ty rất cần xây dựng các quy chế về việc trả cổ tức. Ban lãnh
đạo gồm hội đồng quản trị, ban điều hành và tổng giám đốc… có
trách nhiệm, nghĩa vụ xem xét và cân đối dòng tiền, đảm bảo về thời
gian trả cổ tức tạm ứng và cuối kỳ, sau đó đề xuất xin ý kiến của cổ
đông tại đại hội. Tóm lại, để cải thiện chất lượng quản trị công ty tại
doanh nghiệp đại chúng, trên hết doanh nghiệp cần thể hiện quyết
tâm và cam kết hết lòng vì lợi ích, giá trị và quyền lợi cơ bản của cổ
đông.
Báo cáo tóm lược TTTC tháng 4/2018
40
Ghi chú
Xin vui lòng tham khảo thêm các “Báo cáo thị trường chứng
khoán” định kỳ hàng quý và các “Báo cáo chuyên đề” của phòng
Phân tích dự báo thị trường để có thêm thông tin và phân tích đầy
đủ.
Liên hệ
Phòng Phân tích & Dự báo Thị trường,
Trung tâm NCKH-ĐTCK (UBCKNN)
Số 234 Lương Thế Vinh, Từ Liêm, Hà Nội
Điện thoại: 04-35430667; Fax: 04-35535869
Email: [email protected]
Nhóm nghiên cứu
Ông. Phạm Quang Huy (TP)
Ths. Nguyễn Thị Trinh
CN. Phạm Thanh Phương
CN. Bùi Tuyết Hạnh