Vasakorn Bullangpoti, Ph.D.
Email: [email protected] สตว. 209http://pirun.ku.ac.th/~fscivkb
Microscope
Contents
1. เพอใหทราบชนดของกลองจลทรรศน2. เพอใหทราบสวนประกอบ และหนาทการท างานของกลองจลทรรศนธรรมดา
และสเตอรโอ3. เพอใหทราบวธการใชการดแล และเกบรกษากลองจลทรรศน4. สามารถหาขนาดวตถจากกลองจลทรรศน5. สามารถเตรยมสไลดสด และยอมสตวอยาง เพอดดวยกลองจลทรรศน6. สามารถเปรยบเทยบความแตกตางระหวางกลองจลทรรศนธรรมดาและกลองสเตอรโอ
กลองจลทรรศน
Compound microscope = กลองจลทรรศนทประกอบดวยเลนสตงแตสองอนขนไป
Simple microscope = กลองจลทรรศนทประกอบดวยเลนสเพยงอนเดยว เหมาะกบการศกษาลกษณะภายนอกของสงมชวตทไมตองการรายละเอยดมากนก
Light microscope Stereomicroscope
ก าลงขยาย 1,000 เทา แตไมเกน 2,000 เทา ภาพเกดจากแสงสองผานวตถทตองการด ภาพเสมอนหวกลบแบบ 2 มต
ก าลงขยาย 80-200 เทา เกดจากแสงสองกระทบวตถแลวสะทอนเขาตา ภาพเสมอนหวตงแบบ 3 มต
Phase contrast microscopeDarkfield microscope
Electron microscope
TEM and SEM
ก าลงขยายสงมาก TEM 1,000,000 เทา SEM 800,000 เทา
แหลงก าเนดแสง: ล าอเลคตรอนระบบเลนส: สนามแมเหลกไฟฟา
Fruit fly egg
สวนประกอบของกลองจลทรรศน
1. สวนทเปนตวกลอง ประกอบดวย1.1 ล ากลอง (body tube)1.2 แทนวางวตถ (stage)1.3 ทหนบสไลด (spring clip)1.4 แขน (arm)
1.5 ฐาน (base)
Body tube
Arm
Stage
Spring clip
base
สวนประกอบของกลองจลทรรศน
condenser
Iris diaphragm
Light source
2. สวนทท าหนาทรบแสง ประกอบดวย2.1 กระจกเงา (mirror) /หลอดไฟ (lamp)2.2 เลนสรวมแสง (condenser)2.3 ไอรสไดอะแฟรม (iris diaphram)
สวนประกอบของกลองจลทรรศน
Coarse adjustment knob
Fine adjustment knob
3. สวนทปรบภาพ3.1 ปมปรบภาพหยาบ (coarse adjustment knob) - ใชหาระยะโฟกส3.2 ปมปรบภาพละเอยด (fine adjustment knob)
- ใชปรบภาพทเหนใหคมชดยงขน
สวนประกอบของกลองจลทรรศน
Ocular lens
Objective lens
Revolving nosepiece
4. สวนทท าหนาทขยายภาพ 2.2 เลนสใกลวตถ (objective lens)
- เลนสใกลวตถก าลงขยายต า (low power objective) 4x
- เลนสใกลวตถก าลงขยายปานกลาง (medium power objective) 10x
- เลนสใกลวตถก าลงขยายต า (high power objective) 40x
- เลนสใกลวตถหวน ามน (oil-immersion objective) 100x
2.3 เลนสใกลตา (eyepiece or ocular) 10x
Resolution คอ ความสามารถของเลนสใกลวตถของกลองในการแยกจดสองจดทอยใกลกนทสดใหเหนแยกออกเปนสองจด
R = 0.6 x λ
NA
λ = ความยาวคลนแสง ปกตใชแสงสเขยวเปนมาตรฐาน (0.55 µm)NA = Numerical aperture คอ ความสามารถของเลนสใกลวตถในการเกบรวบรวมแสงทหกเหจากภายในวตถไดละเอยดมากนอยเพยงใด หรอความสามารถของเลนสใกลวตถ (n) คณดวย sine ของsemiangle ของapertureของเลนส (α)
ยง NA มาก จะเหนรายละเอยดและความคมชดมากกวา
Magnification
การหาก าลงขยายของภาพทไดจากกลองจลทรรศน ค านวณไดจากก าลงขยายของภาพ = ก าลงขยายเลนสใกลตา x ก าลงขยายเลนสใกลวตถ
Objective lens Magnification Ocular lensTotal
Magnification
Low Power 4x 10x 40x
MediumPower
10x 10x 100x
High Power 40x 10x 400x
การวดขนาดวตถภายใตกลองจลทรรศน
1 ชอง (space) = 0.01 mm100 ชอง
• ocular & stage micrometers
stage micrometerocular micrometer
100 ชอง = 1 mm
เลอนใหเสนแรกของ scale ทงสองตรงกน
ถาก าลงขยายของเลนสวตถทก าลงสองน
10 ชอง Ocular = 1 ชอง Stage ซง 1 ชอง Stage = 0.01 mm วตถทนสองจะมขนาดกไมครอน ?
1 ชอง stage
1 ชอง ocular 10 ชอง OC. = 1 ชอง SM
1 ชอง Oc. = 1 x 1 ชอง SM10
= 0.1 X 0.01 mm
= 0.001 mm
= 1 micrometers
Sample = 1 X 5
= 5 micrometers
40x (ก ำหนดให 1 ชอง stage micrometer = 0.01 mm)
ตวอยาง จากภาพ พบวา 20 ชอง ocular micrometer ตรงกนพอดกบ 5 ชอง stage micrometer จงหาเสนผาศนยกลางของโคโลน Volvox นวามกไมโครเมตร (µm)
20 ชอง Ocular micrometer = 5 ชอง stage micrometer
1 ชอง Ocular micrometer = 1 x 5 ชอง stage micrometer
20
= 0.025 ชอง stage micrometer[ 1ชอง stage micrometer = 0.01 mm]
1 ชอง Ocular micrometer = 0.025 X 0.01 mm= 0.0025 mm= 2.5 micro meters
งานทตองปฏบต
1. ศกษาสวนประกอบตางๆของกลองจลทรรศน และหนาทการท างาน2. ฝกหดวธการใชกลองจลทรรศนธรรมดาโดยใชสไลดถาวรและกลองสเตอรโอโดยใช
ตวอยางทมชวต3. ฝกหดวธการเกบกลองจลทรรศนธรรมดา และกลองสเตอรโอ4. เปรยบเทยบความแตกตางของภาพทมองเหนจากกลองจลทรรศนธรรมดา และ
กลองสเตอรโอ5. เขยนตวอกษร ก หรอ อ แลวน าไปสองดวยกลองจลทรรศนธรรมดา และสเตอรโอ6. วดเสนผานศนยกลางของอาณาเขตทเหนในกลองจลทรรศนธรรมดา เมอใชเลนสใกล
วตถก าลงขยายต า กลางและสง7. ฝกหาขนาดจรงของวตถจากกลองจลทรรศนธรรมดา8. ฝกการเตรยมสไลดสด และยอมสอยางงาย และน าไปดดวยกลองจลทรรศน