+ All Categories
Home > Documents > ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

Date post: 14-Jan-2017
Category:
Upload: vanhanh
View: 540 times
Download: 10 times
Share this document with a friend
39
REPUBLIC OF NAMIBIA MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE MATHEMATICS SYLLABUS GRADE 1 3 RUMANYO VERSION FOR IMPLEMENTATION: 2015
Transcript
Page 1: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

REPUBLIC OF NAMIBIA

MINISTRY OF EDUCATION

JUNIOR PRIMARY PHASE

MATHEMATICS SYLLABUS

GRADE 1 – 3

RUMANYO VERSION

FOR IMPLEMENTATION: 2015

Page 2: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

Ministry of Education

National Institute for Educational Development (NIED)

Private Bag 2034

Okahandja

Namibia

© Copyright NIED, Ministry of Education, 2014

Mathematics Syllabus Grades 1 - 3

ISBN 978-99945-2-050-3

Printed by NIED

Website: http://www.nied.edu.na

Publication date: 2014

Page 3: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

LIKUKWAMO LYAUKALIMO (TABLE OF CONTENTS)

1. LITWAROMO ................................................................................................................. 1

2. Konda ............................................................................................................................. 1

3. Vitambo .......................................................................................................................... 1

4. Makushongoshetakano .................................................................................................. 2

5. Magwanikilito vishongwa peke nandjendititoshongo yakwatakanito vishongwa navintje. 2

6. . Ndjenditito yakushonga nakukushonga ........................................................................ 3

7. Vitundwamo vyantatekotomporwa kuuhura wamwaka. .................................................. 4

8. Uyivi vitundwamo kutwara moomo vyakukwamena ........................................................ 6

9. Vashongwa vantambondunge yakutanga vana hepa tanko kuvawapaika naviviyauka

vyalikushongo lyapantateko ure wavivike vitano (5) .............................................................13

10. Mulyowaneko .............................................................................................................32

11. USHWINKANGO ( GLOSSARY ) ..............................................................................35

Page 4: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

1 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

1. LITWAROMO

Yino ndjendititoshongo kuna kushingonona ovyo vyawapero kukushonga nakuwaneka mulyo

wamatematika kutamekera mushurentateko dogoro muntambondunge ya 3.Matematika

kwakara shishongwa shamaruha ghamakushongo kutwara mundjendititoshongo

yamatematika.Mwakara nka navitimwitira vyagwanikito navishongwa vyapeke kutwara

mundjendititoshongo yavishongwa navintje.Mushishongwa shino shamatematika,

vashongwa kukwata lighano nakuwaneka ukonentu wakukushuvashuva wamanongontjo

ghamatematika.

Vino kuvatera vashongwa vakulite maghano ghavo

mukughayara,kukonakona,nakugharughanita kumaruha ghapeke ghamakushongo muliparu

nalintje.Mukutikitamo shishongwa shino, vashongwa vana hepa ntani ruvede rwashishongwa

8 shaperiode muntambondunge 1-2, ano 9 muntambondunge 3 mushivike,kutwara

mundjendititoshongo yatulitapo NIED mushurentateko yino ndjendititoshongo NIED

kwavitambura ashi litjindjo lyayo ngalikakarakonka mumwaka wa 2021.

2. Konda

Shishongwa shino shamatematika, ntjoshirughanito shahepero mukukulika uyivi namaruha

ghapeke munkarapamwe.Matematika kwakaranka ruha rwa mpo yetu.Matematika kuvhura

kurughanitako mukutapa mapukururo ghakutikiliramo.

Tuna hepa kuwana shishongwa shino shamatematika mukuwaneka

ukonentu,uyivi,mukughupapo vitughana vyavingi vyakeheyuva.Matematika kutapa uwa

nalihuguvaro kuvashongwa mukughupapo maudito nakuhafera vidanauka

vyanomora.Mushuredidi kwakaramo hepero ashi vashongwa vana hepa tanko kuwana

ntateko mwene yamatematika kuntamekero.

Uyivi muvaru ndjo ntjimantjima yaukaro mwene mumakushongo ghapantateko.Likushongo

lino kwalitulitapo navitomporwa,kuvara,kushetekera,ruvede navimaliva muukaro

wavashongwa wakeheyuva.Mushishongwa shamatematika kwakaramo uyivi

wavishwintateko wavashongwa mumukunda wavo.Vitambo vyakuupapo maudito,likukwamo

lyanomora namapukururo,kwatapa virugho kuvashongwa vayive nawa matematika muukaro

wavo wakeheyuva.

3. Vitambo

Kukulika kurughana nomora nakughayara vyamatematika.

Kukulika ukaro wakuhafera matematika.

Kurenka vashongwa vayive ntateko danomora nantjangito danomora.

Kurenka vashongwa vakwate lighano kudemenena kumatematika nandughanito

yamatematika.

Kurenka vashongwa vatikitemo kurughanita matematika muliparu lyakehe liyuva.

Page 5: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

2 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

4. Makushongoshetakano

Makushongoshetakano, kwa tapa unankondo kukehe mushongwa dakuhamena

mumakushongo ghakutikiliramo.Vino kuna hameneno ndjenditito yakuvatera vashongwa

navantje mukuvashonga kushetakana nakughupapo mapiyaghano ghavashongwa

navantje.Makushongontateko,kuwapeka nkarapamwe navitambo vyashikengamantjo

muNamibia mukukulika vighayarera vyamwaka wa 2030. Vashongwa kwakara namaudito

ghakukushonga ghakukushuvashuva ghapamundinda wavashongwa.Mpo ngoli shi

makushongo ghavo ghana hepa kuwana vishongitito vyahepero nantjongitito

yakukushuvashuva kutwara muvihepwa vyavo.

Ntjongitito yakukushonga vashongwa vene navavene mutumbunga twavo,yiwa unene

mbyovyoshi mushongi kukenga kovyo vayiva kare vene,navyo vahepa kurughana pavavene

makura mushongi kuvavatera tupu mposhi vawaneko mauyivi namaunongo

ghamape.Ndjendititoshongo yamakushongoshetakano kwanegheda vitomporwa ovyo

vahepa kuyiva vashongwa vakaro namaudito ghakukushonga mposhi vaviyive

navo.Ndjenditito yambatero yapamundinda ( lLSP ) yina hepa kukarapo mposhi yineghede

nakukengurura makushongo ghapamundinda ghavashongwa vakaro namaudito mposhi

vawane mbatero kumushongi.

Maghano ghamwe ghantjongititoshetakano munkondashongero kugha wana

mundjendititoshongo yamumwaka wa 2012.Ntjongititoshongo yino, kukulika kehe uno

mushongwa maghano ghendi nauyivi wendi mukuvatera muundjuni uno,mukunkondopeka

mapukururo nauyivi walikugwanekero.

Ntambondunge yapantateko kutikitamo makushongo ghanavantje vamati

navakadona.Vashongi vana hepa kuyivashi weni mukutekura vashongwa vano

palikushetakano,vishongitito navintje vivatere rudivharwa naruntje mwamuwa.Vashongi vana

hepa kushayikitapo makutondoghoro munkondashongero kumwe nakunomenashi kushonga

kukulike rudivharwa palishetakano.Makonakono kwa negheda ashi navantje vamati

navakadona kwakara namauyivi mukutompora muvivarero,mposhi vashongi vahepa

kukorangeda navantje vamati navakadona varughane nawa.Mulyo unene ashi

pantambondunge yantateko kutulitapo makorangedo ghalikuturomo nalikuyuvho kuvamati

navakadona mukurughana nawa muvivarero.

5. Magwanikilito vishongwa peke nandjendititoshongo yakwatakanito vishongwa

navintje.

Viparatjangwa vyavishongwa vakwatakanita mundjendititoshongo yavishongwa navintje

mbyo vino: Likushongomukunda, HIV/AIDS, Makushongomuhoko< Makushongo

ghauntuwamuntu naudemokoli, Makushongo ghamapukururo nalihangakanito naUtakamiti

ndjira.Vino kwavinkondopeka mundjendititoshongo yankarapamwe yamuNamibia,mpongoli

shi vashongwa vetu navantje vana hepa ntani vino:

Kuyiva nkalito namaudito

Kuyiva viyititapo vyavyo munkarapamwe detu

Page 6: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

3 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

Kuyiva ashi weni mukughupapo oyo nkalito namaudito nakukukundako

munkarapamwe yavo.

Ano nkalito namaudito kwaghadimburura ngoli weno:

Kukunga nakuyendita marunone ghantjitwe yetu.

Likugho kumwe nalikukwamo lyaHIV/AIDS

Maudito ghaundjewandjewa nalinyateko,ukashu waukanguki nalidjonauro

undjewandjewa.

Vishintashinta vyamumpongatani nalipangero lyakuncenuna unankondo naulimburuki

kuyita umbondo.

Ukashu walikushongo mukushetakanita undjewandjewa wandjira.

Maudito ghavirongo muundjuni.

Mpovili vihoninita vyavingi vagwanikilita nandjendititoshongo yino,ngoli mbyo tupu

va tapako shihoninita shimwe mukehe ndjendititoshongo yino vatapa pano:

Likushongomukunda

HIV / AIDS Makushongompong

atani Undjewandjewa

wandjira

Ntambondunge 1- 3 Mapukururo ndjenditito: Pikitogarafika yina kuneghedo lirughanito mema mushivike.

Ntambondunge 2 Ruvede

Ntambondunge 3 Mapukururo ndjenditito: Pikitogarafika yavamati navakadona

Ntambondunge 1 Kuvara : Kuvara shivaro shavihauto mushitaura,muntambondunge 1 na 2 vishwiyivito vyandjira

6. Ndjenditito yakushonga nakukushonga

Likukwamo lyakushonga nakukushongita kwahamena mulikukwamo lyamakushongo

ghapamwanuke mwene (LCE) kwalitjangurura mudokumente yapolisi daministeli (

mumatjangwa ghalikukwamo lyaumpititi ) namu (LCE) . Ndjendito yino kuhuguvalita uwa

wamakushongo nange veta ava di tura mushirughana .kuweda ko nkedi yakurughanita

shiparatjangwa kukara shitambo shakudemenena kukushonga nakushonga pantambo

yapalivhu.

Shitambo ne kukulita makushongo ghakuyiva nakuyuvha, ndughanito naukaro naukonentu

kushure ogho a wana kulikoro nambunga, namaugwanekero mumukunda. Makushongo

ghamushure ghanakona kukaramo, lidikopo, kuwederera nakuranya vashongwa kutwara

uyivi naukonentu.

Vashongwa kukushonga unene nange ava kuturamo mumakushongo kupitira mulikuturomo

lyalinene, likwatitoko naviyeramo , kehe mushongwa kwakara panaumwendi navihepwa

vyendi , nkedi yakukushonga , uyivi naukaro . Mushongi ana kona kupakere mbili vihepwa

Page 7: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

4 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

vyavashongwa nakuwapeka uyivi wamakushongo ghavo momo vyawapera.Nkedi

damakushongodina kona kukushuva ngoli vikuwe namunda yamakukwamo ghavishongwa.

Nampiri maruha ghaliraka vaghahangura mundjendititoshongo, mushongi ana kona

kutakamita ashi odo ndjenditito anakona kudishonga munkedi damunda.

Mushongi ana kona kutokora, kutwara vitambo navitomporwa vyamakushongo

namanongontjo ovyo vyakutikitamo, nange ruvede rwaruwa kushonga vikaramo

vyamatematika, paruvede rwaruwa vadimburure mbudi naumwavo , pakushana mbatero

yakukushonga, nange mpoyiri nkedi yimwe mwakuwederera ko ndi liwederero lina hepa

kulikwama, ndinange vashongwa vana kona kuvakorangeda vawane nkedi davavene

kupitira mushishongwa ndi mulivango lya vikaramo .

Kurughana mumbunga, vaviri, pantjendi, ndi navantje mukondashongero muruvede rwa

matematika, lina kona, kuliwapaika nawa nakulikenga nawa. Liruwaneno kumwe

namakushongo ghakurughana kumwe vana kona kughakorangeda kehe pano.shihonena

,mumatematika kuvhura dikare nkedi dadingi dakughupapo udito ntani vanuke vakurughana

mumbunga ngavakushonga kumwe. Vyamulyoko, virughana vina kona kukara mulyo mposhi

vashongwa vakengemo mulyo wamo. Momo vana kutanga vashongwa manongontjo

ghanaumwavo ghambunga namakugwanekero kuvhura kuvapa vitambo vahamene

mumaghano nakukengurura virughana vyavo mulikengero lyamushongi.

Matematika kuna hepa kukara likukwamo lyakutikiliramo nakukuhamitiramo muliparu

lyavo.Shihoninita; shivaro shanomora mbiri, shivaro shanomora ntatu navishwi kuviwana

mumukunda.Mpiri ngoli matematika kwakara shihanganita liraka lyanavantje mukutikitamo

vashongwaghona varughanite matematika.Nka kapishi mumbapira tupu mwakuwana

matematika, mushongi ana hepa kurughanita vishongitito vyakumona yira mawe, tutondo,

vidukito vyamabwitiri,nkandi navimweya ngoli.

7. Vitundwamo vyantatekotomporwa kuuhura wamwaka.

Mukuwana mpito nakutameka ntambondunge 1 vashongwa navantje kuna kuvataterera

vinakugwanita vino; likuyuvho, kughayara, kukara mumpongatano, kukanguka parutu

mukukushonga matematika.Pakumana ntambondunge yautatu (3) muvivarero

vyapantambondunge yantateko, kuna kuvataterera vaneghede ashi kuvhura vitomporwa vino

vina kukakwamoko:

Shivaroghanokuliko

Page 8: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

5 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

Vashongwa vadimburure, vashingonone, vaghambe nomora, omo dakutundakanena,

kutokora uyivi wavivaroghanokuliko pakanwa,pakutjanga namukurughanita nawa likukwamo

nomora mukumahurapo maudito ghamareru ghakeheyuva muliparu lyavo.

Kumahura udito

Vashongwa vatikitemo uyivi washivaroghanokuliko mukughupapo maudito ghamareru

muukalimo wakeheyuva pakuvara, kushinganyeka, kushetakanita nakurughanita ndjenditito

yaumwavo.

Kuvaraura

Vashongwa vana hepa kutikitamo ndughanito ne (4) dantateko yira; kupakapo, kuupapo,

muyarovhukito nakugaununa/kutapera.

Kushetakanita

Vashongwa vana hepa kudimburura, vavhuruke nakuyiva maumwe ghakushetakanita

navishetakanito ( unaure, mukumo, liyarararo, ruvede navimaliva ) mukuvirughanita kehe

liyuva muliparu lyavo.

Vimaliva

Vashongwa vavhuruke vimaliva vyavitenda (vikuvo ) navivyamafo ( vyambapira).Vaghambe

uyivi wavo wavimaliva pakanwa, kutjanga nakurughanita vimaliva mukughupapo maudito

ghamaukalimo ghakeheyuva.

Vishwifanikito

Vashongwa vavhuruke nakushingonona vishwi nakutanta ukaro wavyo namo

vyakutundakana pakatji kavishwi nanomora mbiri 2D nashishwi shashivaro vyanomora ntatu

3D muliparu lyene lyene.

Mapukururo nandjendititorughanito

Vashongwa vaghongere, vakwatakanite, vaneghede, vatoroke nakumpompeka mapukururo

mukurughanita pikitogarafiki nabargarafiki kutwara muvifaneka vya ngoweyo nakututa konda

yavishinganyeka ( pumba ).

Page 9: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

6 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

8. Uyivi vitundwamo kutwara moomo vyakukwamena

Uyivi vitundwamo moomo vyakukwamena kwatundiliranga muntambo yashurentateko nange

muntambondunge 3. Vino kuna kunegheda uyivi,maghano, ukaro, vino kwapitiranga

mumatematika muntambondunge dashure dapantateko.Mpiri ndi ngoweyo, makushongo

ukalimo wamushurentateko kapi vaghahamitiramo muno mumakushongo

ghapantateko.Ghagho ghano makushongo kugha wana tupu mundjendititoshongo

yashurentateko.

SHURENTAT

EKO NTAMBONDUNGE 1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

SHIVARO SHALIKWATOGHANOKULIKO

KUVARAURA,NOMORA,KUVIRIPITA NAKUKAHEPITA,MAPI GHANOMORA,

NOMORA DAUMURONGO, MULYOVANGO,NONGONONA NAKUSHINGANYEKA,

GHONGORA,MPUNGIKURURO, KUMPOMPEKA NAKUFANIKITA,NOMORA

DAVIVARODIROSHETAKANO NAVIVAROSHETAKANO, SHINGONONA.

Vara nawa

nomora nange

ku 20

Vara nawa nomora

nange ku 100

Vara nawa nomora

nange ku 500

Vara nawa nomora

nange ku 1000

Dimburura

nomora nange

ku 10

Tjanga nomora

nange ku 9

Varura,ghamba

nakudimburura

nomora nange ku 100

Tjanga nomora nange

ku 20

Varura,ghamba

nakudimburura nomora

nange ku 500

Tjanga nomora nange

ku 100

Varura,ghamba

nakudimburura

nomora nange ku

1000

Tjanga nomora nange

ku 500

Vara navininke

vyakumona

nange ku 4

Vara navininke

vyakumona nange ku

6

Shinganyeka vininke

vyakumona nange ku

10

Shinganyeka vininke

vyakumona nange ku

20

Tjangurura

nomora

nakutotapo

mapi ghaureru

Totapo mapi

ghanomora kutundilira

1 nange 10

Totapo mapi

ghanomora kutundilira

1 nange 20

Totapo mapi

ghanomora kutundilira

1 nange 50

Kupakapo nakuupapo

nomora daumurongo

nange ku 100

Kupakapo nakuupapo

nomora daumurongo

nange ku 500

Dimburura mulyo

wanomora

Dimburura shi

shivaronomora

Dimburura shi

shivaronomora ntatu

Page 10: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

7 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHURENTAT

EKO NTAMBONDUNGE 1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

yashivaronomora

mbiri kutunda 1 nange

20

kwakara nanomora

mbiri.

Nongonona nomora

yamulivango

lyamurongo ntani

nayiyalivango

lyaumwe.

dashivaronomora.

Nongonona nomora

yamulivango

lyalifere,murongo

nayiyalivango

lyaumwe.

Tura nawa

vininke

vyakumona

mumpundi

yimwe

Tura vininke

mumpopa kutundilira

1 nange 10

Tura vininke mumpopa

kutundilira 1 nange 50

Tura vininke

mumpopa kutundilira

1 nange 100

Mpungika

nawa vininke

nakuvishetaka

nita

Tura nawa vininke

nakuvishetakanita

nanomora kutunda ku

1 nange 20

Twenyaura

nakuvarura nomora

Tura nawa vininke

nakuvishetakanita

nanomora kutunda ku 1

nange 100

Twenyaura nakuvarura

nomora

Tura nawa vininke

nakuvishetakanita

nanomora kutunda ku

1 nange 500

Twenyaura

nakuvarura nomora

Twenyaura muyaro

wanomora kutundilira

1st – 10th

Twenyaura muyaro

wanomora kutundilira

1st –20th

Twenyaura muyaro

wanomora kutundilira

1st –100th

Negheda

likugho kumwe

mpungi

linakuneghedo

kushetakana

nakudira

kushetakana

Negheda likugho

kumwe mpungi

linakuneghedo

kushetakana nakudira

kushetakana

pakurughanita

nomora 0 – 10

Dimburura

vivarodiroshetakano

navivaroshetakano

kutundilira 0 - 99

Dimburura

vivarodiroshetakano

navivaroshetakano

kutundilira 0 - 500

Waneka nomora

dakukufana ndi

dakukuwa kutunda 1-

Koshonona/gaununa

shivaro shanomora

mbiri nange ku 100

Koshonona/gaununa

shivaro shanomora

ntatu nange ku 500

Page 11: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

8 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHURENTAT

EKO NTAMBONDUNGE 1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

10

KUKOSHONONA UDITO

Koshonona

maudito

ghashitimwitira

shaureru

Koshonona maudito

ghashitimwitira

shaureru mumpompa

kutunda 0 - 10

Koshonona maudito

ghashitimwitira

shaureru mumpompa

kutunda 0 - 50

Koshonona maudito

ghashitimwitira

shaureru mumpompa

kutunda 0 - 100

KUVARAURA

KUPAKAPO,KUUPAPO,MUYAROVHUKITO,KUGAUNUNA/KUTAPERA,MAUDITO

GHANTAMBOVHUKITO,VIVAROVHONGO

SHURENTAT

EKO

NTAMBONDUNGE 1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

Yiva nawa shivaro

shakupakapo

kutundilira 0 – 10

Wedako nomora mbiri

ndi ntatu mushivaro

shapakatji ka 1- 20

Yiva nawa shivaro

shakupakapo

kutundilira 0 – 20

Wedako nomora mbiri

ndi ntatu mushivaro

shapakatji ka 1-100

Yiva nawa shivaro

shakupakapo

kutundilira 0 –20

Wedako nomora mbiri

ndi ntatu mushivaro

shapakatji ka 1- 500

Ghupamo nomora

yimwe kwaunyayo

mukatji kanomora 1-

10

Yiva nawa shivaro

shakughupamo

kutundilira 1- 10

Ghupamo nomora

yimwe ndi mbiri

munomora dambiri

kutunda 11- 99

Yiva nawa shivaro

shakughupamo

kutundilira 1- 20

Ghupamo nomora

mbiri ndi ntatu

munomora dantatu

kutunda 100- 500

Faneka mpungi

davininke nakuvara

shivaro shodo mpungi

Yiva mumutwe

vivarovhukito vya 1, 2,

5 na 10

Vhukita kehe nomora

nange ku 20 nanom

ora dapakatji ka 1

nange 10

Yiva mumutwe

vivarovhukito vya

1,2,3,4,5 na 10

Vhukita kehe nomora

nange ku 50

nanomora dapakatji

ka 1 nange 10

Pampakana nomora 5

ntani pampakana

nomora 10

Pampakana nomora

nange ku 50

Pampakana nomora

nange ku 100

Page 12: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

9 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHURENTAT

EKO NTAMBONDUNGE 1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

Kahepita

nomorashetakano

nange ku 10 ntani

kahepita nomora 20

Kahepita nomora

nange ku 50 ano

nomoradiroshetakano

nange ku 20

Kahepita nomora

nange ku 100

Yiva mumutwe

ligaununo lyaureru

nalivhukito

linakukugho

nanomora 2, 3, 5 na

10

Kutepakanenu

vininke

kushetakana

mumbunga

pakurughanita

vininke

vyakumona

Kutepakanenu vininke

10 mumbunga mu 2s,

3s, 4s na 5s

Kugaunwinenu vininke

vyakumona mumbunga

ya 2s,3s,4s, 5s na 10s

Gaununa nomora

mbiri kutundilira 10

nange 100

pakurughanita nomora

dino 1- 5

Koshonona maudito

ghantambo

dakuvhukita

mulikukwamo 0- 10

kurughanita kupakapo

nakuupapo

Koshonona maudito

ghantambo

dakuvhukita

mulikukwamo 0- 100

kurughanita kupakapo

nakuupapo

Koshonona maudito

ghantambo

dakuvhukita

mulikukwamo 0- 500

kurughanita kupakapo

nakuupapo

Kugaunwinenu

vininke

mugwaneke

Kugaunwinenu

vininke mugwaneke

nakudimburura

shivaro “ nashintje “

ndi “ ukahe “

Kugaunwinenu vininke

mugwaneke

nakudimburura shivaro

“ nashintje “ ndi “ ukahe

“ ndi ¼

Kugaunwinenu vininke

mushetakane

mumaruha

nakudimburura : 1, ½,

¼, ⅓, ¾

KUMETA

UNAURE, MUKUMO, UKALIMO, LIYARARARO, RUVEDE, MALIVA

Shetakanita

vininke

munaure hana

kurughanita

umwe

wavimetito.

Shetakanita,meta

nakudidilika unaure

wavininke hana

kurughanita umwe

wavimetito

Shetakanita,meta

nakudidilika unaure

wavininke hana

kurughanita umwe

wavimetito ntani

nakurughanita cm

Shetakanita,meta

nakudidilika unaure

wavininke hana

kurughanita umwe

wavimetito ntani

nakurughanita (m) na

(cm)

Page 13: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

10 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHURENTAT

EKO NTAMBONDUNGE 1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

Rughanita lifupipiko lya

cm

Rughanita lifupipiko

lya m na cm

Shetakanita

mukumo

davininke viviri

hana

kurughanita

umwe

wamukumo

Shinganyeka,shiviha

nakushetakanita

mukumo wavikalimo

muvyuma hana

kurughanita umwe

wamukumo

Shinganyenga shiviha

nakumeta mukumo

daukalimo

wavininke,rughanita

kilogarama

Rughanita lifupipiko lya

kg.

Shinganyeka shiviha

nakumeta mukumo

wavininke hana

kurughanita vimwe

vya kilogarama

nagarama

Rughanita lifupipiko

lya kg, g

Shetakanita

ukalimo

wavininke viviri

hana

kurughanita

umwe

waukalimo

Shinganyeka

,mpompeka nakumeta

ukalimo

wavininke/vyuma

hana kurughanita

umwe waukalimo

Shinganyeka,mpompek

a nakumeta ukalimo

wavininke/vyuma hana

kurughanita litera

Kurughanita lifupipiko

lya ( l )

Shinganyeka

nakumpompeka,sheta

kanita ukalimo

navyuma hana

kurughanita mukumo

waumwe

nakurughanita

litera,lifupipiko, ml, l

Meta nakushetakanita

liyarararo muvishwi

hana kurughanita

umwe

wamuvikwambando.

Meta nakushetakanita

liyarararo muvishwi

hana kurughanita

umwe

wamuvikwambando.

Hangura

likushuvo

lyapakatji

kamaruvede

ghaliyuva.

Tundakanita

likushuvo lyaviviyauka

lyaumwe

navivyamunkarapamw

e mwayendo mayuva

ghakukushuva shuva.

Tundakanita

vishorauka vyakehe

yuva namuvivike

namwedi

Tundakanita

vishoroka

vyamuliyuva,muvivike

namwedi.

Twenyaura

mayuva

ghamushivike

Twenyaura mayuva

ghamushivike

namwedi

damwaka.shetakanita

shinema shashire

nashishashifupi

Twenyaura mayuva

ghashivike namwedi

damwaka rughanita

kalendeli

nakudimburura

mapukururo.vara

Twenyaura mayuva

ghashivike,mwedi

damwaka rughanita

kalendeli mukuwana

mapukururo.vara

ruvede rwaviri,ukahe

Page 14: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

11 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHURENTAT

EKO NTAMBONDUNGE 1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

ruvede rwaviri naukahe

waviri.

waviri,kupititako,kuhu

pitako,namunute.

Twenyaura

nakudimburura

vimaliva

vyavitenda

vyaNamibia,

5c, 10c, 50c.

Danauka

shidana

shavimaliva

kuyombilite

kuura

nakuulita.

Twenyaura

nakudimburura

vimaliva vyavitenda

vyaNamibia, 5c, 10c,

50c, N$1, na N$5

Kuyombilite kuura

nakuulita vininke

kuvara vimaliva

muuhunga,kuyiva

tjindji yamu N$5

Twenyaura

nakudimburura

vimaliva, vitenda

navivyamafo yira;

N$10, N$20.

Kuyombilite kuura

nakuulita

vininke,kuvara vimaliva

muuhunga,kuyiva tjindji

yamu N$10

Twenyaura

nakudimburura

vimaliva

vyaNamibia,vyavitend

a navivyamafo N$10,

N$20 na N$50.

Kuyombilite kuura

nakuulita

vininke.kuvara

vimaliva

muuhunga.kuyiva

tjindji yamu N$20

SHISHWISHONGITO

VISHWISHONGITO,SHIVAROVANGOTUMBUKIRO NASHIVAROKARERO

Dimburura

nakufaneka

vishwishongo

vyamaruha

maviri 2D

Dimburura,twenya,ha

ngura vishwishongo

vyamaruha maviri

2D,matatu 3D, vishwi

vyavikwambando,nkat

a,shikwalitjaro,shikovh

utatu,mbumbe,kapun

di nashikwampakero

Dimburura,twenya,han

gura vishwishongo

vyamaruha maviri

2D,matatu 3D, vishwi

vyavikwambando,nkata

,shikwalitjaro,shikovhut

atu,mbumbe,kapundi

nashikwampakero

Dimburura,twenya,ha

ngura vishwishongo

vyamaruha maviri

2D,matatu 3D, vishwi

vyavikwambando,nkat

a,shikwalitjaro,shikovh

utatu,mbumbe,kapund

i nashikwampakero

Waneka shishwi

shamaruha maviri 2D,

matatu 3D dimbuura

ruha rwauhunga.

Negheda

nakutontonona

vininke ovyo

vyakaro narutu

mumukunda.

Shingonona vininke

ovyo vyakaro narutu

mumukunda.

Tontonona nkalito

yavininke ovyo una

faneke palikarata.

Fwaturura ukaro

wavininke vafaneka

vyakukufana

palikarata.

Page 15: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

12 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHURENTAT

EKO NTAMBONDUNGE 1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

NDJENDITITOGHANO NANDUGHANITO

NTJANGITOFANO, MAFANORONDAKANO

Hangura

nakushetakanit

a vininke

vyakumona

Pongaika, wapaika

nakunegheda lifano

pantjongitofano.

Kunegheda viwaneka

pantjongitofano

Pongaika, wapaika

nakunegheda lifano

pantjongitofano.

Kunegheda viwaneka

pantjongitofano

Pongaika, wapaika

nakunegheda lifano

pantjongitofano.

Kunegheda viwaneka

pantjongitofano

Page 16: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

13 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

9. Vashongwa vantambondunge yakutanga vana hepa tanko kuvawapaika naviviyauka vyalikushongo lyapantateko ure wavivike

vitano (5)

mushinema shakutanga kuuto wakutameka nalikushongo lyenelyene nakuviyiva nawanawa.Kwama ndjenditito yakaropo yakuNIED

yamumwaka wa 2011.

SHIPARATJANGWA NTAMBONDUNGE1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

SHIVAROKWATOGHANOKULIKO

KUVARAURA Likukwamo nomora 0-100 Likukwamo nomora 0-500 Likukwamo nomora 0-1000

Shitamboshongwa Vashongwa vavhure kuvara vininke vyakumona navi vyakudira kumona nakuwaneka lighano lyakuvara kehe yuva muliparu lyavo.

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Kuvara vininke vyakumona nange 20 ntani shingaranyima kutunda 20-0

Va vare nawa nange ku 100,mu 2s nange 30,mu 5s na 10s nange ku 100

Kuvara vininke vyakumona nange ku 50, mu 2s nange 50, mu 3s nange 30, mu 4s nange 40, mu 5s na 10s nange 100.

Mpungikurura vininke mukuvivara pankedi yaureru yira mumpungi da 2s,3s na 5s.

Vavare nawa nange ku 500,mu 2s nange ku 100,mu 3s nange ku 30,mu 4s nange ku 40, mu 5s na 10s nange ku 500.

Vavare nawa nakushinganyeka munyima kutunda 20 nange 0, 30 nange 0,mu 2s kutunda 20 nange 0

Kuvara vininke vyakumona nange ku 100, mu 2s nange 100, mu 3s nange 60, mu 4s nange 80, mu 5s na 10s to 150.

Mpungikurura vininke mukuvivara pankedi yaureru yira mumpungi da 2,5;10

Vavare nawa nange ku 1000 nakuvara munyima nakumeho pankehe dino nomora: 1s nange 1000, mu 2s nange 500, mu 3s nange 60, mu 4s nange 80, mu 5s na 10s nange 1000, mu 20s nange 500, mu 30s nange 180, 50s na 100s nange 1000.

Dimburura shivaro shavininke vana tapa hana kuvivara.

Shitamboshongwa Vashongwa vadimburure, kushinganyeka nakutikitamo liwapukururo lyauyivi mukurughanita likufano namapi.

Page 17: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

14 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHIPARATJANGWA NTAMBONDUNGE1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Dimburura nomora yavininke nange ku 6 hana kuvivara, ntani vavi vare ngoli.

Dimburura nomora yavininke nange ku 10 ovyo vana mpungiki nawa,ntani vavivare ngoli

Dimburura ashi vininke vyakukushuvashuva mumpungi kunegheda shivaro shakukufana yira:

2 ntatu ndi 3 mbiri ndi 5+1

Shinganyekera vininke vyakumona nange ku 20 mukuvimpungika, ntani vavivare ngoli.

Dimburura ashi vininke vyakukushuvashuva mumpungi kunegheda shivaro shakukufana.

Shinganyekera vininke vyakumona nange ku 30 mukuvimpungika, ntani vavivare ngoli.

Dimburura ashi vininke vyakukushuvashuva mumpungi kunegheda shivaro shakukufana.

Tura mulikwamo nawa nakushetakanita

Shitamboshongwa Vashongwa ngava vhura kurughanita ushwinkango muvivarero mukutura nawa nakushetakanita nomora mulikukwamo.

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Tura nawa vininke nakushetakanita shivaro (nomora dakutamekera 1-20) rughanita ushwinkango: unene,udidi,vyashetakana.< ,> ,= yira ;> unene, < udidi, = vyashetakana

Tura nawa nomora kutamekera 1-20 ( nomora didi nange nomora nene),ntani nomora nene nange nomora didi, ditjange kutamekera kunomora

Tura nawa vininke nakushetakanita shivaro (nomora dakutamekera 1-100) rughanita ushwinkango: unene, udidi, vyashetakana. <,>, = yira ;> unene, < udidi, = vyashetakana.

Tura nawa nomora kutamekera 1-100 ( nomora didi nange nomora nene),ntani nomora nene nange nomora didi, ditjange kutamekera

Tura nawa vininke nakushetakanita shivaro (nomora nange 500) rughanita ushwinkankango: unene,udidi,vyashetakana.< ,> ,= yira ;> unene, < udidi, = vyashetakana

Tura nawa nomora kutamekera 1-500 ( nomora didi nange nomora nene),ntani nomora nene nange nomora didi, ditjange

Page 18: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

15 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHIPARATJANGWA NTAMBONDUNGE1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

didi nange nomora nene ndi nomora nene nange nomora didi: 11, 5, 12 na 3

Dimburura livango nomora yavininke vyakumona kutunda 1st nange 10th ndi 1st nange kuuhura.

Twenya,varura nakurughana nanomora 1st, 2nd, ,3rd , nange 10th munomora didi nange nene, ntani nene nange didi yira; 10th , 9th , 8th ngongo

kunomora didi nange nomora nene ndi nomora nene nange nomora didi: 48, 16, 92 na 61

Dimburura livango nomora yavininke vyakumona kutunda 1st nange 20th

Twenya,varura nakurughana nanomora 11th , 12th , 13th ngongo; munomora didi nange nene, ntani nene nange didi yira; 20th ,1 9th ,1 8th ngongo

kutamekera kunomora didi nange nomora nene ndi nomora nene nange nomora didi: 402, 284, 361 na 68

Dimburura livango nomora yavininke vyakumona kutunda 1st nange 30th

Twenya,varura nakurughana nanomora 20th, 21th , 22nd ngongo; munomora didi nange nene, ntani nene nange didi yira; 27th ,26th ,25th ngongo

Litulitopo nomora Shitamboshongwa Vashongwa vavhuruke,kuvarura nakutjanga nomora

Vitomporwa Vashongwa ngava vhuru ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhuru ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhuru ku:

Kuvarura, kutwenyaura nakudimburura nomora nange ku 100, palikarata nomora omo da kukwama.

Vatjangurure nomora kutundilira 0-20

Vavare madina ghanomora munkango nange 10 yira; mwe, viri, tatu.....

Vakengurure nakudimburura nomora davihauto nadidandjugho mumukunda wavo.

Kuvarura, kutwenyaura nakudimburura nomora nange ku 500, palikarata nomora omo da kukwama, nakutontonona livango karerera lya nomora.

Tjanga nomora kutamekera 0-100

Vavare madina ghanomora munkango nange 10 yira; ntantatu,ntane,murongo

Vakengurure nakudimburura nomora davihauto, nomora dandjugho, mwaka davanuke.

Kuvarura, kutwenyaura nakudimburura nomora nange ku 1000, nakutontonona livango karerera lyanomora.

Tjanga nomora kutamekera 0-500

Vakengurure nakudimburura nomora dakukarerera mumukunda wavo yira; vinema, mukosho wavininke, mukumo wavininke, ukalimo wamumakende.

Kupampakana Shitamboshongwa

Page 19: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

16 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHIPARATJANGWA NTAMBONDUNGE1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

nakukahepita Vashongwa vayive ndjenditito yakupampakana nakukahepita.

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku

Pampakana nomora dino; 1, 2,3,4,5 na 10 navininke ndi hana vininke.

Kahepita nomora dino navininke ndi hana vininke 2,4,6,8,10....20

Pampakana nomora nange ku 50 hana kutulika nakutulika yira;23+23=46; ntani 9+9= 18

Kahepita vivaroshetakano nange ku 50.kahepita nomora vivarodiroshetakano nange ku 19 navininke ndi hana vininke.

Pampakana nomora nange ku 100 navininke yira;24 = 40 + 8 =48 hana kurundurura ntani 36 = 60 + 12 = 72

Kahepita nomora nange ku 100 dahana vihupwa nadi dakaro navihupwa yira; 36 = 15 +3 = 18 hana vihupwa.ntani 87 = 40 +3 r 1 = 43 r 1 navihupwa.

Tontonona vivare nakuviturapo

Shitamboshongwa Vashongwa vayive shi weni mukutontonona nakutura vivaro nakuvhuruka vivaro nange 20.

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhuru ku:

Vhuruka nomora nange ku 10 yira; 9= 1+8, 9= 8+1 =, 9 – 8 = 1, 9 – 1 = 8, 9 = 2 + 7; ngogngo

Vhuruka nomora nange ku 10 udiwapukurure;

Vhuruka nomora nange ku 20

Gaununa nakuturapo vivarero vyanomora mbiri nange ku 99 navininke vyakudira kumona yira; 25 = 20 +5 ndi 15 + 10, ngongo 20 + 17 = 37; 30 +7 = 37

Vhuruka nomora nange ku20 udiwapukurure

Gaununa vivarero nakuvitura munomora dantatu,mundjendito dakukushuvashuva nange ku 500 navininke vyakumona ndi vyakupira kumona yira; 154 = 100 + 50 + 4 154 = 150 + 4 154 = 100 + 54

Mulyovango Shitamboshongwa Vashongwa vavhuruke vivaro vyanomora dalivangotumbukiro namulyovango.

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Dimburura nomora damavango maviri nange ku 99 shi kwakara nalikushuvo mulyovango yira; 12 yakukushuva ku 21

Dimburura mulyovango wamavango matatu nange ku 500 yira mavango 3, 2 na 4, kutamekera kwa Kunene

Dimburura vivarero vyamulyovango vitatu nange ku 1000 kutamekera kwa Kunene nange kwakudidi 1, 8,

Page 20: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

17 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHIPARATJANGWA NTAMBONDUNGE1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

mulyovango washivaro shamavango 3 na 4,kutamekera kumulyo vhango waudidi ( 34 na 43)

nange kwakudidi (234 ndi 432)

Dimburura mulyovango wanomora walifere,murongo mu 347 yira; 3 = 300, 4 = 40, 7 = 7

4 yira ( 841 na 148 )

Dimburura mulyovango walifere, murongo mumulyovango wanomora ntatu. 958, 9 = 900, 5 = 50, 8 = 8

Nungura/ghonora Dimburura kughongora ndi kungura muvarovhukito wamurongo (10) nange ku 100. Rughanita nomora dapalikarata yira; 33→30; 38→40

Ghongora nomora nange ku 10; ntani ghongora kunyima nanomora dino 1, 2, 3 ,4 ntani ghongora kumeho nanomora dino 5, 6 ,7 ,8, 9 yira ; 62 = 60, 75 = 80

Likukwamonomora

Shitamboshongwa Vashongwa vayive vivarodiroshetakano navivaroshetakano nakutwikira kushingonona nomora mulikukwamo.

Vitomporwa Vitomporwa Vitomporwa

Vashongwa ngava vhura ku: Vashongwa ngava vhura ku: Vashongwa ngava vhura ku:

Vadimburure nomora dakuvhura kugaununa paviri kutamekera 1—20

Vatamunune nomora daureru 1—20 yira; 1, 3, 5, 7........

Shingonona likukwamo nomora 3, 6, 9 , 12, 15

Manita nakushingonona likukwamo nomora odo dinapiromo; 1—50 yira mu 20;...;...;23...;...;26

Wedapo viviri pa kehe nomora kutunda 21—31 yira; 21; 23 ; 25; 27; 29; 31

Rughanita likukwamonomora mukupakapo nakuupamo yira; 8 +9 = 17; 28 +9 = 37; 80 +90 =170

Vamanite nakushingonona nalikukwamonomora kutunda 1—100 yira; kutjanga nomora dina piromo; 3, 6, 9, 12......

Manite likukwamonomora kutunda 1—100 mukuyudamo odo dina piromo yira 50;...;...;...;58;...;...;...; 66

Shingonona likukwamonomora yira; 3, 6; 9,12,18,21... mukuturangapo tatu.

Kurughanita likukwanomora pakupapo nakuupamo.

Nomoradiroshetakano nanomorashetakano

Shitamboshongwa Vashongwa kudimburura nomoradiroshetakano nanomorashetakano.

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Page 21: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

18 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHIPARATJANGWA NTAMBONDUNGE1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

Kudimburura nomora pakuditura yimwe nayimwe kutunda 1—10 mukuyuvhako lishetakano lyanomora mumpungi (kutura nomorashetakano mumpungi dakukufana ntani nomoradiroshetakano mumpungi dakukushuva).

Kudimburura nomoradiroshetakano nanomorashetakano nange ku 99

Vayive ashi nomoradiroshetakano kuhura na 1, 3, 5, 7, 9( 57 ) ano nomorashetakano kuhura na 0, 2, 4, 6, 8 yira ( 38 )

Kudimburura nomoradiroshetakano nanomorashetakano kutunda 0 - 500

Vayive ashi nomoradiroshetakano kuhura na 1, 3, 5, 7, 9 ( 857 ) ano nomorashetakano kuhura na 0, 2, 4, 6, 8 yira ( 638 )

LIVARADARO

Kupakapo Shitamboshongwa Vashongwa vakwate lighano lyavivarontateko mukunkondopeka kupakapo nantjangito.

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Kupakapo nomora dambiri ndi kupitakanapo mushivaro shapakatji kanomora 0- 20 mukurughanita ndjenditito dino

- Kurughanita vifanayika ndi vininke vyakumona

- Kuvaraura navintje

- Kuvara mukurughanita makarata ghanomora yira kutura mulighano nomora yamuhovo ntani kutwikira kuvara nanyara

- Kutura nomora yayinene pamuhovo

- Kupampakana nakukahepita

- Kutwikira nakugaununa nomora vihonena vyaviviyauka

- Manita vifaneka nanomora odo dinapiromo

Pakapo nomora daumurongo nange ku 100 yira; 20 + 30

Pakapo nomora yimwe kunomora dambiri mumutwe ( nakuvitjangashi)

Pakapo nomora mbiri ndi kupitakanapo pakatji kanomora 0 – 100 mumutwe ndi kutjanga pakurughanita ndjenditito dino

- Kuvara kumeho yira; 28 +3

- Pampakana nakukahepita yira; 30 + 40 = 30 +30 +10

- Kurughanita nomora vayiva

- Kurughanita shihonena shakupakapo yira; 58 +23 = 58 +20 +3 = 78 +3 =81

- Kugaununa nakutamununa nomora yira; 58 +23 = ( 50 +

Pakapo nomora daumurongo nange ku 500 yira; 120 + 30

Pakapo nomora dambiri-mbiri dogoro ku 100 mumutwe (nakuvitjangashi)

Pakapo nomora mbiri ndi kupitakanapo pakatji kanomora 0 – 500 mumutwe ndi kutjanga pakurughanita ndjenditito dino

- Kuvara kumeho yira;328+3

- Pampakana nakukahepita

- Kurughanita nomora vayiva

- Kurughanita shihonena shakupakapo yira;

- Kugaununa nakutamununa nomora

- Kurughanita mulyovango yira;342+185=(300+100)+(40

Page 22: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

19 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHIPARATJANGWA NTAMBONDUNGE1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

- Yudamo shivaro osho shina piromo mulivango lyamuporongwa nange ku 20 yira; 5 + = 12

- Muvaro wamayoka

- Shivaro shaviyungu(piramide)

20 ) + ( 8 + 3 ) = 70 + 11 = 81 Vihonena vyavininke naviviyauka;

- Ruha rumwe nafifanikita mudima

- Nomora dapamutunda

- Mutunda hana nomora

- Nomora dapalikarata

- Yuda nomora odo dina piropo nange ku 100 yira; 75 – = 68

+80)+(2+5) Vihonena vyavininke naviviyauka;

- Ruha rumwe navifanikito mudima

- Nomora dapamutunda

- Mutunda hana nomora

- Nomora dapalikarata

- Yuda nomora odo dina piropo nange ku 200 yira; 130 + =167

Kughupamo Shitamboshongwa Vashongwa vayive lighano lyavivaro ntateko mukunkondopeka kughupamo

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Upamo nomora yimwe 1 – 20 rughanita ndjenditito dino

- Upamo shivaro kumwe nakuvara vininke ndi vifanayika

- Vara shingaranyima

- Vara kumeho yira 19 – 17 ,kuvara viviri kutamekera 17 nange 19

- Kurughanita ndjenditito vayiva yira; 3 – 1 = 2

- Gaununa nakuwedako nomora Vihonena vininke naviviyauka

- Nomora dapamutunda

- Makarata nomora

- Manita mutunda hana nomora

- Yudamo nomora dina piropo Yira; dogoro ku 20; 16 - ... = 12

- Muvaru wamayoka

Kughupamo nomora daumurongo nange ku 100 yira; 60 – 50

Kughupamo nomora yimwe kunomora peke kutamekera nomora 0 – 99 mukurughanita ndjenditito dino

- Kuvara shingaranyima

- Kuvara kumeho nalikushuvo lyanomora yayididi yira; 72 – 68

- Kurughanita ndjetito vayiva

- Kugaununa nakuwedako nomora

- Kurughanita ndjenditito yira; 62 – 48 = 62 -40 -8 = 22 – 8 =14 Vihonena vininke naviviyauka

Kughupamo kehe shivaro shanomora mbiri, ndi ntatu pakatji kanomora dino; 100 na 500 mukurughanita ndjenditito dino

- Kuupamo nomora daumurongo nange ku 500 yira ; 260 – 50

- Kuvara shingaranyima

- Kuvara kumeho opo vina wapere yira ; 410 – 296

- Kugaununa nakuwedako nomora

- Kurughanita ndjenditito dino dakughupamo

- Kurughanita mulyovango

Kurughanita nomora yimwe kunomora yadantatu

Page 23: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

20 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHIPARATJANGWA NTAMBONDUNGE1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

- Muvaru waviungu

Shetakanita kuupamo kukupakapo yira; 18 -2 = 16 ndi 16 + 2 = 18

- Nomora dapamutunda

- Makarata nomora

- Manita mutunda hana nomora

- Mutunda hana nomora Muvaru wamayoka

- Muvaru waviungu

Kughupamo nomora yimwe kunomora dambiri mumutwe

Shetakanita kuupamo kukupakapo.

mumutwe.

Kurughanita likukwamo nomora yira ; 100 – 37 = 63 200 – 37 = 163

Muyarovhukito Shitamboshongwa Vashongwa vakwate nawa lighano lyamuvaru wamuyarovhukito nantjangitito yanomora.

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Kuvara mu 2s nange ku 20, mu 5s nange ku 50, mu 10s nange ku 100.

Kuvara navininke vyakumona mumpungi da 2, 5, na 10 kumwe nakughamba yira ; “ 5 +5 +5 tupundi tu tatu twavihamena 5 kukara 15”

Faneka mpungi davininke uvyukuruke kupakapo hana kurughanita muyarovhukito yira;

2 + 2 + 2= 6

Kuvara mu 2s nange ku 20, mu 3s nange ku 30, mu 4s nange ku 40, mu 5s nange ku 50, namu 10s nange ku 100

Negheda muyarovhukito ashi livyukuruko lyakupakapo mu 2s, 3s, 4s, 5s, 10s yira; Maria kwa wananga mushivike N$ 5. 00 Maliva mangapi a wananga muvivike 6? N$ 5+ N$ 5 +N$ 5 +N$ 5 + N$ 5 +N$ 5 = N$ 30, 00

Vhukita kehe nomora mbiri nange ku 20 mukurughanita nomora kutamekera 1 nange 10 mukuvyukuruka kupakapo nakupampakana.

Vhuruka nakutikitamo muyarovhukito wa 1x, 2x, 5x

Kurughanita muyarovhukito washivaro shanomora mbiri; 2, 3, 4, 5, na 10 mukuwaneka lilimbururo lyapakatji ka 100 – 500 mukurughanita litontonono vivarero nakuviturapo yira ; 73 x 4 = ( 70 x 4 ) + ( 3 x 4 ) ndi 7 3 X 4 280 12 292

Rughanita muyarovhukito wanomora mbiri nange ku 50 washivaro nomora pakatji ka 1 – 10 rughanita kupakapo ndi kupampakana yira; 43 x 6 =

Page 24: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

21 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHIPARATJANGWA NTAMBONDUNGE1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

na 10x.

43 +43 +43 +43 +43 +43

Vhuruka wangu muhuunga muyarovhukito wanomora dino 1x, 2x, 5x na 10x

Tameka nakuvhuruka kurughanita muyarovhukito wanomora 3x na 4x.

Kugaununa/kutapera Shitamboshongwa Vashongwa vavhure kukwata lighano mukugaununa/kutapera muvaru nakutjanga.

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Tura vininke vyakukushetakana mumpungi navininke vyakumona vavare shivaro shavyo.

Vawaneke ndjenditito yanaumwavo mukutapera vininke mumbunga vishetakane

- Kulimburura kuukaro

- Kurughanita vininke vyakumona ( shishwi ÷ nakushirughanitashi paruvede runo )

- Kurughanita tufano

- Kurughanita vitimwitira vyaudito yira; Kativa ana kara na apere 9 vakugaunwine vashetakane navaunyendi va 3.Ngapi apulesi a wana kehe uno?

- Negheda shi kutapera ne livyukuruko lya kuupamo morwa yira; 2 kuyi upamo rukando ru 3 mu 6 (rughanita vininke vyakumona )

Tura ndi mpungika mpungi

Vawaneke ndjenditito yavavene mukugawinina vininke mumpungi da 2,3,4,5 na 10 vakugaunune vininke vashetakane mumpungi da 2,3,4,5 kurughanita vininke vyakumona kufaneka nakupingatanita nomora (washarughanita ÷ pashirugho shino) rughanita weno; mawe 16 kughatura yira weno; 16 mumuyaro wa 8 wa 2, 2 = 16.muyaro wa 4 = 16

Fanikita kugaununa namuyarovhukito wa 1, 2, 5 na 10.

Tura vininke mumpungi nange ku 50 mu 2s, 3s, 4s, 5s namu 10s nashivaro hupito ntani nashivaro dirohupito vyakudira kugaununa.

Rughanita shishwi shino ÷ nashivaro shapakatji ka 10 – 100 kehe nomora yapakatji ka 1 – 10 navihupwa ndi hana vihupwa pakurughanita ndjenditio yakuupamo.

Dimburura vihupwa kutwara muudito washivarero nandjenditito dimwe dampungi.

Vhuruka nakutikitamo vivarerogaununo vyaureru mukurughanita muyarovhukito wa nomora dino 2, 3, 5 na 10 yira; 20 ÷ 2 = 10→ 2 x 10 = 20

Page 25: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

22 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHIPARATJANGWA NTAMBONDUNGE1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

davininke 10 mu 2s, 3s, 4s namu 5s vyashivaro hupito ndi vyashivarodiro hupito.

Kumahura maudito ghantambo davivaro vyamuyarovhukito

Shitamboshongwa Vashongwa vaupepo maudito mukurughanita ndjenditito dakukushuvashuva namaghano vanatura mulikukwamo.

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Kukoshonona likukwamo lyamuvaru kutamekera 0 – 10 mukupakapo nakuupamo yira;

7 + 3 – 4 =

Kukoshonona likukwamo lyamuvaru kutamekera 0 – 100 mukupakapo nakuupamo yira; 23 + 45 – 31 =

Kukoshonona likukwamo lyamuvaru kutamekera 0 – 500 mukupakapo nakuupamo yira;

123 + 245 -131 =

Vivaro vhongavhongo Shitamboshongwa Vashongwa vakwate lighano nakudimburura vivaro vhongavhongo

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vakutapere vininke vashetakane yira;kuteta apere mumaruha maviri ghakushetakana yira; kurughanita shihonena shino:

Nkinda yakuyura nkindayau- kahe

Kutwenyaura maruha gha vivarovhongavhongo yira;

Nashintje Ukahe Shiune pakanwa ½ ,¼

Kutwenyaura maruha ghavivarero vhongavhongo yira; shiune

¼ shiutatu ⅓ Ukahe ½ Nashintje

Page 26: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

23 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHIPARATJANGWA NTAMBONDUNGE1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

Tjanga vivarerovhongavhongo ½, ¼, ⅓ negheda maruha ghakushetakana, naruntje.

KUMAHURA UDITO

Kumahura udito Shitamboshongwa Vashongwa vamahure maudito ghakuhamena vikaramo vyakehe liyuva pakurughanita kupakapo, kuupamo, kumpungika, kukutepatana nakurughanita ndjenditito wapero.

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Kumahura nakughamba maudito ghavitimwitira, vishoroka vya kehe liyuva mulikukwamo 1 – 10.

Didilika ndjenditito mukuwaneka likoshonono pakurughanita vininke vyakumona, kukuyonga, kukupa maghano, waneka likukwamo, kuhamena muvidana, nakuvhongavhonga vifaneka navifanaika nanomora.

Tikitamo ndjenditito yayiwa mukumahura maudito ghanomora 1 – 10 mukurughanita kupakapo, kuupamo, kumpungika nakutapatana kumwe yira; kuna kara namaguni mbyo nalipo matatu, mbyo pana hupu matano. Maguni mangashi naghantje Ghana karopo?

Vashingonone ndjenditito oyo varughanita nakutegherera

Kumahura nakughamba maudito ghavitimwitira, vishoroka vya kehe liyuva mulikukwamo 1 – 50.

Didilika ndjenditito mukuwaneka likoshonono pakurughanita vininke vyakumona,kukuyonga,kukupa maghano,waneka likukwamo,kuhamena muvidana,nakuvhongavhonga vifaneka navifanaika

Rughanita ndjenditito dakukushuvashuva mukukoshonona maudito ghalikukwamo nomora 1 – 50 mukutikitamo ndughanito “ ne “ ( + , - ,x , ÷ ) yira ;kuna kara vanuke 30 kushipito ano 16 mo vakadona. Vamati vangapi mo ngoli?

Vashingonone ndjenditito oyo vana rughanita nakutegherera

Kumahura nakughamba maudito ghavitimwitira, vishoroka vya kehe liyuva mulikukwamo 1 – 100.

Didilika ndjenditito mukuwaneka likoshonono pakurughanita vininke vyakumona, kukuyonga, kukupa maghano, waneka likukwamo, kuhamena muvidana, vyakuvhongavhonga nadiagrama nanomora.

Rughanita ndjenditito dakukushuvashuva mukukoshonona maudito nakutjanga maudito ghashitimwitira kukwama likukwamo nomora 1 – 100 tikitamo ndughanito “ ne “ ( + , - , x , ÷ ) tjanga shitimwitira shaudito nakushetakanita Nomora yira; 18 - =

Page 27: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

24 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHIPARATJANGWA NTAMBONDUNGE1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

kumashingonono ghavaunyavo. kumashingonono ghavaunyavo.

Kukuyonga maudito ghakukushuvashuva ghakuhamena kuudito wakukufana.

Dimburura nakuwapukurura mapuko.

15

Limburura: Maria karekere vaunyendi 18 kushipito shendi ano 15 mbo vayiro, vangapi vadiliro kuya?

Shingonona ndjenditito una rughanita.

Kukuyonga maudito ghakukushuvashuva ghakuhamena kuudito wakukufana.

Dimburura nakuwapukurura mapuko.

LIMETO

Unaure Shitamboshongwa Vashongwa kuvhura: Vayive mulyo wakukushetakanita unaure navyovyawapero muliparu lyavo lyakehe liyuva. Kuwaneka maruvede nankondo, kughamba nakutikitamo vishetakanita. Kuwaneka lighano lyakushetakanita. Kukulika lighano lyakehe liyuva mukutikitamo kushetakanita vininke.

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Kushetakanita unaure wavininke vyakukushuvashuva mukurughanita ushwinkanga; ure, ufupi, ure ngudu, ufupi ngudu, kupitakana/ una ure wakukufana.

Kushetakanita unaure, washarughanita vikalimo vyakukukarerera yira; shikandeko, mpadi mukushetakanita likushuvo lyaunaure wavashongwa.

Kutura nawa nakushetakanita vininke mukurughanita ushwinkango, kukufana, ure ngudu, ufupi ngudu.

Washarughanita yira vininke vyakudira kuwapera yira; rughodi, shimbapira mukushetakanita unaure naghuyaghayu washikovhune.

Rughanita shishetekilito shakuwapera, shasentimetera (cm), rughanita lifupipito

Shetakanita nakughoneka nawa vininke.

Rughanita muuhunga ushwinkango; kukufana, ure/ureunene, ufupi/ufupiunene nashinema.

Rughanita shishetekilito shakuwapera mukushetakanita unaure, naunaufupi wavininke, rughanita lifupipito lya nkango m, cm.

Page 28: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

25 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHIPARATJANGWA NTAMBONDUNGE1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

Shinganyeka unaure wambapira nantishe kumwe nakuvitjanga musentimetera (cm)

nkango, rughanita shitaulitondjira, shetakanita nawanawa unaure wambapira navitafura (ntishe) nakudidilika sentimetera davyo.

Faneka ndjira yakuvyukilira uyiture munaure wayo nasentimetera.

Rughanita kupakapo nakuupamo maure namaufupi ghavininke.

Shetakanita nawa unaure nauyaghayu wankondashongero, rughanita m, cm tupu.

Shinganyeka unaure nauyaghayu wankondashongero kumwe nakuvitjanga mu cm, m.

Faneka ndjira yakuvyukilira nakushetakanita munaure cm na m.

Mukumo Shitamboshongwa Vashongwa kuvhura: Vayive mulyo wakushetakanita mukumo mukuwapera kehe liyuva muliparu lyavo. Kuwaneka maruvede ghakonda, kughamba nakutikitamo vishetakanita. Kuwaneka lighano lyakushetakanita vininke. Kukulika lighano lya kehe liyuva mukutikitamo vishetakanita vyavininke.

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Kushetakanita nawanawa mukumo davininke pakuvikwata namavoko nakushetakanita mukumo davyo.

Rughanita ushwinkango muuhunga yira; ure, udito, udito ngudu, ure ngudu.

Kushetakanita nawanawa mukumo davininke pakuvikwata namavoko nakurughanita ½ (ukahe) wakiligarama na 1kg yashiviha.

Rughanita nawa ushwinkango mukushetakanita vininke; udito, udito ngudu, ure, ure ngudu.

Tura nawa nakushetakanita vininke vitatu (3) mukumo wavyo.

Rughanita shiviha mu (kg)

Kushetakanita vininke kehe liyuva, rughanita ‘garama’ (g).

Shinganyeka mukumo wavininke kehe liyuva rughanita (g).

Rughanita nawa liraka mukushetakanita mukumo yira; udito, udito ngudu, udito ngudu ngudu, ure, ure ngudu, ure ngudu ngudu.

Tura nawa nakushetakanita vininke 5 dimukumo davyo.

Rughanita lifupipito; g- garama, kg- kilogarama.

Page 29: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

26 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHIPARATJANGWA NTAMBONDUNGE1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

mukumeta mukumo nakutjanga limeto muuhunga pakurughanita mfupipiko yavyo (g, kg).

Ukalimo Shitamboshongwa Vashongwa kuvhura: Vayive mulyo wakushetakanita ukalimo kehe liyuva muliparu lyavo. Kuwaneka maruvede nakonda, mukughamba nakutikitamo kushetakanita. Kuwaneka nawa lighano mukushetakanita. Kukulika lighano nakuvitikitamo kushetakanita vininke.

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Kutura nawa nakushetakanita vyuma vya kukushuvashuva kutwara mukuyura, ukahe wa ukalimo yira; mabwitiri, vimbangu, navitoromani.

rughanita ushwinkango yira; kuyura, ukahe, vingi, kupitakana

Shetakanita ukalimo wavyuma vyakukushuvashuva.

Shetekera nakushetakanita ukalimo.

Tura nakushetakanita kehe liyuva ukalimo wavininke.

Rughanita ushwinkango muuhunga yira; vingi, usheshu.

Shetekera nakonda kehe liyuva vininke maukalimo nalitera.

Shinganyeka ukalimo wavininke kehe liyuva (litera).

Shetekera nakudidilika ukalimo rughanita lifupipito (l) litera.

Tura nawa nakushetakanita vininke kehe liyuva kutwara ukalimo wavininke.

Rughanita ushwinkango muuhunga yira; ungi, usheshu, kungipa nakusheshupa navikando viviri, vikando vitatu.

Shetakanita vininke kehe liyuva, rughanita litera, mililitera (l.ml).

Shinganyeka kehe liyuva ukalimo wavininke rughanita litera, mililitera.

Shetekera nakudidilika ukalimo wavininke, rughanita (l, ml).

Liyarararo Shitamboshongwa Vashongwa va: Kwata lighano lyaliyarararo nakutikitamo kehe liyuva muliparu lyavo. Kuwaneka maruvede nakonda, mukughamba nakutikitamo kushetakanita. Kuwaneka nawa lighano mukushetakanita. Kukulika lighano nakuvitikitamo kushetakanita vininke

Page 30: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

27 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHIPARATJANGWA NTAMBONDUNGE1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Kundika liyarararo munda nauhura mukushetekera vishwi, rughanita maukalimo, shetekera vidukito vyamabwitiri vigwaneke.

Shetakanita liharango lyavishwi vyakukushuvashuva rughanita vyawapero yira; vikandeko vyamaghoko, mpadi namapepa.

Kundameka liyarararo pantunda, munda, nauhura, meta shikungu pantunda rughanita lipepa lyanomora A4 mukuvara maruha ghamapepa.

Shetakanita maruha ghavishwi vyakukushuvashuva shinene shikwambando mukuwaneka shivaro shaliyarararo yalivango.

Ruvede Shitamboshongwa Vashongwa vayive nakurughanita ruvede muuhunga. Vayive shi shirugho shakutika kuni vyashorokanga vishoroka vya kehe liyuva nawa muliparu.

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Kukuyonga viviyauka vyakehe liyuva mumundi, vyamunkarapamwe muliro nakuvishetakanita navishorokwa vya mwi, matiku, ngurangura, shitenguko nangurova.

Twenyaura mayuva ghashivike namadina ghamwedi damwaka muuhunga.

Shetakanita ure, ufupi yira; kuupa shirugho mukudika ndjugho, ano lipwiyumuko lyapapause lifupi.

Rughanita ushwinkango muuhunga; ure, ufupi, mwi,

Hamitira vishoroka vya kehe liyuva vya ntantani mumundi, nkarapamwe mumaruvede, mayuva vivike namwedi.

Twenyaura mayuva ghashivike namadina ghamwedi damwaka muuhunga.

Rughanita kalindeli mukuwaneka mapukururo kuhamena mayuva naliyuva.waneka liyuva lyashivike lyalishampuruko lyaumwe.

Dimburura nawa shirugho shashishoroka shashinene

Hamitira vishoroka vya kehe liyuva vya ntantani mumundi, nkarapamwe mumaruvede, mayuva vivike namwedi.

Twenyaura mayuva ghashivike namadina ghamwedi damwaka muuhunga.

Rughanita kalindeli mukuwaneka mapukururo kuhamena mayuva naliyuva.waneka liyuva lyashivike lyalishampuruko lyaumwe.

Waneka nawa shirugho shavishoroka muviri,

Page 31: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

28 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHIPARATJANGWA NTAMBONDUNGE1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

matiku, yona lyo kalipito, namuntji yona ngurangura, shitengeyuva ngurova.

yira; kukara viri ne (4) pashure kehe liyuva, mayuva 7 ghashivike.

Tanta ruvede nawa paviri dapampo (danomora 1 – 12).

mumayuva, mumwaka rughanita ruvede.

Tanta nawa ruvede paviri,ukahe waviri,kupita munute,munute dakuhupako.negheda nalivoko paviri da kare 4.15

Vimaliva vyashikantani Shitamboshongwa Vashongwa vayive shi weni kurughanita vimaliva vyaNamibia.

Vitomporwa Vitomporwa Vitomporwa

Vashongwa ngava vhura ku: Vashongwa ngava vhura ku: Vashongwa ngava vhura ku:

Twenyaura nakudimburura likushuvo lyamulyo wavimaliva vyavitenda (vikuvo) vyaNamibia; 5c, 10c, 50c, N$1, N$5.Kuyonge unene wavyo, viyivito vyavyo, ruvara rwavyo namulyo wavyo.

Pongaika vimaliva vyamulyo wakukufana wavitenda (vikuvo) nange ku 50c yira; 10c = 5c +5c, 20c = 10c +10c.

Negheda kughura nakughulita vininke pakudana navimaliva nakutapa tjindji yitunde mu N$5.00 tjindji yikare musenda ndi mudola.

Twenyaura nakudimburura vimaliva vyavitenda (vikuvo) navintje navivyamapepa yira; N$10, N$20 .kuyonge mulyo wavyo.

Renka senda dikare dora; 200c = N$2.00.

Pongayika vimaliva vyavitenda (vikuvo) nange ku N$10.00, pakuvipaka kumwe yira; N$ 1, 10 = 50c +50c +10c ndi N$ 1.10 = N$1 +10c.

Negheda kughura nakughulita pakudana navimaliva nange ku N$20.00.vara nawa tjindji muuhunga.

Rughana tjindji yavimaliva vyavikuvo nange ku N$10.00 yira; mukosho wanyango N$11,50 ana ghuru shuma sha N$20 yamafo, rughana weno; N$11,50 +N$5 +N$2 +N$1 +50c = N$20.00.

Faneka likukwamo lyakughura vininke shinganyeka mukosho

Twenyaura nakudimburura vimaliva vyavitenda (vikuvo) navintje navivyamapepa yira; N$10, N$20 .kuyonge mulyo wavyo.

Tura senda dikare dora yira; 265c = N$2,65 125c = N$ 1, 25.

Pongayika vimaliva vyavitenda (vikuvo) nange ku N$50.00, pakuvipaka kumwe yira; N$ 23.50 = N$10 +N$10 +N$1 +N$1 +50c.

Negheda kughura nakughulita pakudana navimaliva nange ku N$50.00.vara nawa tjindji muuhunga.

Rughana tjindji yavimaliva vyavikuvo nange ku N$20.00 yira; Paulus ana uru ndya da N$37.00.Ana tapa N$50.00 yamafo, kurughana weno; N$ 37 + N$ 10 N$ 2+ N$ 1 = N$ 50.00.

Faneka likukwamo lyakughura

Page 32: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

29 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHIPARATJANGWA NTAMBONDUNGE1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

wavininke. vininke, shinganyekera ndando yavininke, konakona mukosho muvitora.

Tura mukosho wakukwateramo wavininke viviri.shinganyeka mukosho wa N$6.90 +N$ 4.20: N$7.00 +N$4.00 = N$11.00

VISHWISHONGOFANIKITO

Vishwishongofano Shitamboshongwa Vashongwa vadimburure, vatwenyaure, nakushingonona vifanayika vyamaruha maviri (2D) namatatu (3D).

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Kudimburura nakutwenyaura vishwi vyamaruha maviri 2D yira; shikwambando, nkata, shikovhune, shikovhutatu.

Waneka nakudimburura vininke mumukunda.

Tura nakuhangura vishwi ovyo unatwenyaura pamuhovo kutwara muntjingononi yaruvara, unene, shishwi naunene wavyo.

Faneka nakurughana vishwishingononi: kukughudungura, maruha, vinkotye, twenya kuvyukilira yira; faneka/rughana shikovhune shamaruha maviri ghamafupi ghakuvyukilira, shamaruha maviri ghakuvyukilira kukunungakana.

Tota mafano namapi ghavishwi.

Dimburura nakutwenyaura vishwi vyamaruha matatu 3D,

Kudimburura nakutwenyaura vishwi vyamaruha maviri 2D yira; shikwambando, nkata, shikovhune, shikovhutatu vitetwa vyakukufana nalighuta.

Waneka nakudimburura vininke mumukunda.

Tura nakuhangura vishwi: shikwambando, nkata, shikovhutatu, vitetwa vyakukufana nakuyiva maruha navinkotye ashi ngapi.

Faneka,rughana vishwi vinakuneghedo lighutaC,rughanita shitetwa shashikovhutatu shakuvyukilira yira;

Tota mafano namapi ghavishwi

Dimburura nakutwenyaura vishwi vyamaruha matatu 3D, mbumbe, shinampakero.

Tura nakuhangura rudi

Kudimburura vishwi vyamaryha maviri (2D) yira; shikwambando,nkata,shikovhune,vintetwa vyakukufana,lighuta

Tura nakuhangura vishwi kutwara munaure, munaufupi, unene.

Rughana vishwi vina kuneghedo shishwi shangandi yira; gwanikitira tutondo tutano twakushetakana munaure tuneghede lifano lyashishwi.

Dimburura rulyo rwashikovhutatu (shipepa, shinkotye, lipi) mukuhangura unene, kushetakana, udidi washishwi.

Shingonona vishwi ntateko vyamaruha maviri 2D yira; shikwambando, shikovhune yira;

Page 33: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

30 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHIPARATJANGWA NTAMBONDUNGE1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

shikovhune, kapundi nashikwampakero.

Tura nakuhangura vininke vyamaruha matatu 3D, vimwe vyakukuvhundungura, vimwe vyakukugaunuka.

Shingonona vininke vyavindambo wayiva yira; vikondo, vinkotye, vipara, kuvyukilira nakushetakana.

Totapo vishwi vyaumoye.

rwavishwi vyamaruha matatu 3D kutwara mukukufana, vipara, shivaro shavipara.

Shingonona vininke yira; vikondo, vinkotye, vipara, kukughudungura, shikovhune, shikovhutatu.

Totapo vishwi vyamaruha matatu 3D ovyo una kuvhuruka vyavimbapira, nkata.

Totapo mafano namapi ghavishwi omo muna hamo vishwi ntateko.

Dimburura nakutwenyaura vishwi vyamaruha matatu 3D yira; mbumbe, shikwampakero, shikovhune, ntjoka, shikovhutatu.Kengurura vipara vyavyo, ndopi ne shikovhune, mbumbe kuvhura kuyighandumuna.

Tura nakuhangura vininke vyamaruha matatu 3D kutwara muvikondo, vipara, shivaro shavipara.

Shingonona vininke vyayiviko yira; vinkotye, vipara, kuvyukilira, kugetauka, shikovhune, shikovhutatu nankata.

Totapo vifanikita vyambapira vyavininke vyakukughumba yira; vimbangu, vipirangi navipurashitika.

Vhuruka vininke vyavikwamakovhu kehe liyuva yira; vibono vyashimbangu, likungu, mbapira.

Ntjongititofanikito,mafano ghakukurondanga

Shitamboshongwa Vashongwa vapongaike, kuwapaika, kunegheda nakughamba mapukururo.

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Kuhangura vininke mudimutinga nakutwenyaura kehe mpungi yira; vihauto,

Kupongaika, kuwapeka nakunegheda mapukururo ghashighamba yira; nyango,

Kupongaika, kuwapeka nakunegheda mapukururo kushighamba yira; shivaro

Page 34: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

31 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

SHIPARATJANGWA NTAMBONDUNGE1 NTAMBONDUNGE 2 NTAMBONDUNGE 3

maroli.

Kupongaika mapukururo ghashighamba yira; shivaro shavashongwa, vidanauka, kukuwapaika nakunegheda pantjangito fanikito.

Kughamba mukuwaneka mapukurura yira; kukenga pantjangito fanikito “shi vashongwa vangashi vahoro kudana mbara.

Rughanita vidukito vyamakende mukumeta vininke nakudidilika vitundwamo pantjongitofanikito.

vikwalividi, pashineghedo ntjangitofanikito.

Kughamba nakutura maghano mukuwaneka mapukururo gheneghene, kukuyonga yira; kukenga kuntjangitofanikito ashi vangashi vashongwa kavalyo shiapura shivike sho.

narudi rwavidira mumukunda, rughanita mafano ghakukurondanga, ntjangitofanikito.

Ghamba nakutura pamwe maghano mukuwaneka mapukururo gheneghene nakukuyonga ovyo vanawaneke yira; kukenga pagarafika shi marudi ghavidira mangapi tuna wana?

Rughanita ushwinkango wakuwapera pamapukururo ruvede rwakuwapaika garafika yira; usheshu, ungi, kehe pano kumoneka undambo, kuvhuka, kusheshupa shakudira kurunduruka.

Livango nkarera, livangotumbukira navininke vyakurundurura

Shitamboshongwa Vashongwa vadimburure, livangonkarera, livangotumbukira navininke vyakurundurura.

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Vitomporwa Vashongwa ngava vhura ku:

Shingonone undambo walivangonkarera lyavininke navantu varughanite maruha ghamavango tumbukira muliraka lyauhunga yira; kushelikunya, munda, pandje, kuwiru, konda, kumeho, kushikondo, pepi namukatji.

Shingonone livango tumbukira lyavininke vanafaneke palikarata yira; palikarata lyamunkondashongero.Shikungu shande kurumontjo.

Tura nakushingonona maruha ghamavangotumbukiro ghavininke vafaneka palikarata lyaliharango yira; shitondo shashinene kwakara kushelikunya yarunone rwa mema. Nkondashongero kwakara kurumontjo kutunda kushitondo.

Page 35: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

32 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

10. Mulyowaneko

Mukuwaneka ntambo dakutikiliramo davitomporwa mulyowanekoyenderero

dakukushuvashuva hepero muntambondunge yapantateko mposhi ditape lifano

lyavashongwa omo vana kurughana na omo vana kutompora.Mulyowanekoyenderero( CA )

dina hepa kukena,ureru nakuvhura kulirughanita,lidemeneno likare pandunge damwanuke

nauyivi omo ana kuvikuyombilita.

Vitomporwa vyamundjendititoshongo kuna kutapa liyuvhoko namanongontjo ghamushongwa

omo ana kughanegheda mposhi ngo vakonakona.Ano ngoli ndjendititoshongo yina hepa

kukara yakukushonga kapishi yamakonakono ghamulyowaneko tupu.

10.1 Shitambo shamulyowaneko

Shitambo shamulyowaneko ne mukuwana mbudi daushiri damakushongo ghamushongwa

mumanongontjo.Mbudi yino vana hepa kuiyrughanita mukutapa vitundwamo vyakuhamena

nkondo naudwa wavo,oko vana kurughana nawa,ntani kuni na weni

mwakuwapukurura.Vakondi vana hepa kuvakorangeda nakuvapa ndjapo kovyo vana

rughana nawa nakuvavatera mumakushongo ghavo.

Mulyowanekoyenderero kuvatera nka mushongi a wapukurure rushongito rwendi nakutapa

uyivi mwene wamakushongo ghavashongwa.Lidemeneno valimone ashi lyamulyowaneko

wakukushonga kapishi lyamulyowaneko wakushonga.

Atwe kukengera mukuwana ukenu wakehe vitundwamo vyamushongwa vyamaghanoteto

mukutantera makushongo kumeho,kuyendita likwatitoko lyakukushonga nakukengurura

ndjenditito detu dakushonga.

10.2 Nkedi damulyowaneko

Mulyowaneko lyakupira paveta

Mushongi ana hepa kukengurura nawa kehe mushongwa ashi ana yiva nawa matetoghano

vatjangurura mundjenditoshongo yamatematika ,kuwana lifano lyaliyendo kumeho

lyavitundwamo vyamushongwa.Vino kuvirughana munkedi yakupira paveta mukukengera

kehe mushongwa vitundwamo vyendi mumakushongo navirughana vyendi ruvede oro vana

kughamba , maghano, uyivi,likuturomo nalikugwanekero lyavo mposhi mushongi a tape

vitwa muushiri kwavyo vanakurughana.

Vino kuna kutantashi, ruvede ndoro ana kushonga mushongi kuno ghuye kuna kutapa vitwa

kovyo ana kuyuva ndi ovyo ana kumona,shi are wakutegherera, are wakudira kuteghera,are

wakuhova kumana virughana vyamatematika nalikuturomo lyavo mumpungi

davo.Mulyowaneko lina hepa kudemenena pamaghanoteto vayiva ntani vikuwe nashitambo

shakehe shishongwa ntani kuturamo umwe,vaviri ndi viviyauka vyambunga.likuturomo

lyavashongwa nalihamenomo kuvirughana vyambunga navyo kuvikenga ntani pakehe

ntambo yamakushongo,mushongi ana hepa kukara naushiri ashi vashongwa kuna kuwana

maghanoteto ghauhunga.

Page 36: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

33 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

Mulyowaneko wapapaveta

Omo kukarapo lituropo lyalikengururo yira mapuro ghambunga,makonakono

ghamafupi.Makonakono ghapangambo nakupepa twakurughanena.Tupepa twakurughanena

tuwa unene ntani kuvhura kuturughanita nampiri pashitafuratjango ndi palipepa.Mulyo unene

ashi mushongi a wapeke nakughayara mukukenga vashongwa nakuvapa vitwa pashifaneko

shashitwa 5.

Kurughanita vitjangwa namakonakono ghapangambo kuvhura tupu kukengera paruvede

rwarufupi rwamaghanoteto ntani kapishi vi ghupe shirugho shashire.Makonakono ghamafupi

kuvhura kughatapa muruha rwashirugho shavivarero, ntani mushongi a kwame ruvede rwa

karopo kutwara muviviyauka vyamatematika.

10.3 Litjangururo vitwa

Ukaro wavashongwa vaviwaneka kutwara mumaghanoteto ghandjendititoshongo

yamatematika vana ghanegheda kuntji pakutapa vitwa hepero unene ashi vineghede uyivi

wamushongwa kutwara kumaghanoteto.Muntambondunge dino 1dogoro 3, vitwa kuvi tura ku

10. Likuhamo lyapakatji kavitwa vyakutapa namaghanoteto vana gha negheda kuntji.

Ndanda

%

Shinema(gr

4-12)

Vitjangurura vyamaghanoteto

A 80%+ Kuna wana maghanoteto nawa kupitakanena.Mushongwa

muwawa mumaruha naghantje ghamaghanoteto.

B 70-79%

Kuna wana maghanoteto nawa.Vitundwamo vyamushongwa

kuna karapawiru unene ntani mumaruha naghantje muwalika.

C 60-69% Kuna wana maghanoteto nawa.Mushongwa ana wana

maghanoteto nawa mumavango ghamwe ghakupira kuyiviva.

D 50-59%

Kuna wana maghanoteto hashako.Vitundwamo

vyamushongwa kuna kukuwa nandunge

dadisheshu.Mushongwa ana hepa mbatero mumaruha

ghamwe.

E 40-49%

Kuna wana pakatji tupu kamaghanoteto ogho vana

kumona ashi hashako.Mushongwa kapi ana wana uyivi wene

wene mushongwa ana pumbwa mbatero mumakushongo

ghendi.

U 0-39%

Kuna wana maghanoteto ghapalivhu unene

ghakuurumuka.Mushongwa kapi ana wana ungi

wamaghanoteto,mwanuke ghuno ana pumbwa mbatero

yamakushongo.

Page 37: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

34 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

10.4 Neghidito yalikengeroyenderero

Likengero lina hepa kukara ruha rwashishongwa ntani nkedi yalikengero vana hepa

kuyiturapo pavishongwa ntani pakurughana vashongwa vyavyo,mushongi ana hepa

kurughana likengero lyapaveta nalyakupira paveta mumaghanoteto naghantje nauyivi

washishongwa.Muntambo yapantanteko,likengero ndyo lyamulyopo,vino kuna kutantashi

vitwa,kuna hepa kukenga omo a tomporanga mushongwa kutwara kumaghanoteto.

10.4.1 Likengeroyenderero lyakupira paveta

Likengeroyenderero lyakupira paveta kwaliturangapo mukukengera nawa navitjangwa (

kenga shitwa 10.4.3 ) vino kuna kuntantashi,ruvedero vana kurughana vishongwa

vyavo,mushongi ana hepa kughupa vitwa avi tjange pambapira yamadina kutwara

muviwanamo ndi maudito.Vimbapira vino ndi vitantera vino ngavinegheda litjango shirongwa

shakumeho,mbatero makushongo ndi weni mwakutapa vitwa vyalikengeroyenderero

lyapaveta kapishi hepero uvitjange.

10.4.2 Likengeroyenderero lyapaveta

Likengeroyenderero lyapaveta lyakaropo,lyalyo naruntje kwa shwa kulirughana kunyima

yahulito yantjimantjima ndi mpopo lighano lyayiviko lya hepa likengururo lyakumeho

yakuyivita lighano lyalipe.Vashongi kuvhura kutapa vitjangwa vyavifupi ndi

vyalikengeroyenderero lyapakanwa ndi mapuraghero ogho vatamwinina mushinema. Konda

yevhi, mushongi kutapa vitwa kukwama 10

Mumakengeroyenderero ghamangi vatapa mushinema,likengeroyenderero limwe tupu ndyo

lyakutjangapo.Likengeroyenderero lino kulirughana paruvede rwaperiode momo

munkondarongero.Evi kuna kutanta ashi kundereko mushongwa wapantambo yantanteko

yantambondunge 1 dogoro 3 wakuvhura kutjanga makonakono ghamushivike ndi a kare

naruvede rwalikukwamo lyamakonakono muruvede omo mushongwa a kuwapayikira ndi

kukushonga ashi kwayatjanga likonakono.Vitwa vyalikengeroyenderero vyakaropo kuvitjanga

paforomu dakutjanga likengeroyenderero.Kuuhura washinema vitwa vyakehe shirongwa

kuvipakerera kumwe mumuyaro.

Page 38: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

35 NIED Syllabus: Mathematics Juniorr Primary Phase 2014

11. USHWINKANGO ( GLOSSARY )

NB: Lifwatururo vana tapa pano kuna lirughanita tupu kuukalimo wamundjendititoshongo

yino ngoli kapishi kukehe ukalimo wapeke.

Liyarararo livango lyakushetakana

Pauruvi vyakurughanita pauruvi

Vitomporwa manongontjo ghamulyo ghakaroshi kugharuna ndi

kuughatikitamo Mukuwaneka mutompo wangandi.

Likwatoghan lighano lyenelyenepo lyashininke shakaropo

Mulyowanekoyenderero lishetakanito lyavitundwamo vyamushongwa kutwara

muvirughana ana rughana munkondashongero

mutukonakonoghona varughana mushinema ndi

mumwaka,hanashi mumakonakono ghakuuhura wamwaka

tupu.

Kuwapera nkarero yarenkitango virerupe mukurughana shintu.

Kushinganyeka kuvara kwakughayarera mukuwaneka shivaro shangandi

Lyanavantje makushongo ghakuhamitiramo kehe uno

Kuvandja kukengurura nakunongonona

Kuvara nauhaya kuvara nauyivi

Ghongora shuweda pepi

Makushongotwalilikido makushongo ghakutwikira/makushongo ghakuyenderera

Page 39: ministry of education junior primary phase mathematics syllabus ...

The National Institute for Educational Development

Private Bag 2034

Okahandja

NAMIBIA

Telephone: +64 62 509000

Facsimile: +64 62 509033

E-mail: [email protected]

Website: http://www.nied.edu.na

© NIED 2014


Recommended