+ All Categories
Home > Documents > nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk...

nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk...

Date post: 03-Jun-2020
Category:
Upload: others
View: 7 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
49
nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk ;≥ftXkB IH BK n?;'ÙhJ/ÙB, “g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB” d/ BK Bkb ikDh ikt/rh (fJj ;[;kfJNh˜ ofi;Nq/ÙB n?eN d/ nXhB ofi;No eotkJh ikt/rh). II. T[d/Ù (T) w?ApoK d/ nekdfwe ns/ g/ÙktokBk fjsK B≥{ pVQktk d/Dkl (n) w?ApoK dh ;wkie ;[oZfynk bJh ;ehwK pDkT[D ftZu ;jkJh j'Dkl (J) nfXnkge GkJhuko/ d/ ;kfjse ns/ p"fXe ekoiK B{≥ ftek; d/D d/ fınkb Bkb ;w/A ;w/A ekB¯o≥;K eokT[DhnK ns/ ftuko- tNKdo/ ns/ f;≥wg'˜hnw eokT[D/l ns/ (;) nfXnkgB g/Ù/ d/ w?ApoK ftu ;fj:'r dh GktBk g?dk eoB bJh ;fGnkukoe ;orowhnK ukb{ eoBk. III. w?ApofÙg (T) n?;';hJ/ÙB dh w?ApofÙg :{Bhtof;Nh d/ g{oBekbh nfXnkgeK bJh y[bQh j't/rh. (n) jfoe w?Apo 1$- o[fgnk w[Ybh Gosh ¯h; ns/ 5$- o[gJ/ dh do s/ jo ftZsh ;kb bJh ;kbkBk u≥dk d/t/rk. IV. iBob p"vh n?;';hJ/ÙB dh fJe iBob p"vh j't/rh i' n?;';hJ/ÙB d/ ;G w?ApoK s'A fwbe/ pD/rh. fJj p"vh n?;';hJ/ÙB dh ;otT[Zu e≥No'b eoB tkbh ns/ Bhsh pDkT[D tkbh nEkfoNh j't/rh. 1
Transcript
Page 1: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk ;≥ftXkB

IH BK

n?;'ÙhJ/ÙB, “g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB” d/ BK Bkb

ikDh ikt/rh (fJj ;[;kfJNh˜ ofi;Nq/ÙB n?eN d/ nXhB ofi;No

eotkJh ikt/rh).

II. T[d/Ù (T) w?ApoK d/ nekdfwe ns/ g/ÙktokBk fjsK B≥{ pVQktk d/Dkl

(n) w?ApoK dh ;wkie ;[oZfynk bJh ;ehwK pDkT[D ftZu ;jkJh j'Dkl

(J) nfXnkge GkJhuko/ d/ ;kfjse ns/ p"fXe ekoiK B{≥ ftek;

d/D d/ fınkb Bkb ;w/A ;w/A ekB¯o≥;K eokT[DhnK ns/ ftuko-

tNKdo/ ns/ f;≥wg'˜hnw eokT[D/l ns/

(;) nfXnkgB g/Ù/ d/ w?ApoK ftu ;fj:'r dh GktBk g?dk eoB bJh

;fGnkukoe ;orowhnK ukb{ eoBk.

III. w?ApofÙg (T) n?;';hJ/ÙB dh w?ApofÙg :{Bhtof;Nh d/ g{oBekbh nfXnkgeK

bJh y[bQh j't/rh. (n) jfoe w?Apo 1$- o[fgnk w[Ybh Gosh ¯h; ns/ 5$- o[gJ/ dh

do s/ jo ftZsh ;kb bJh ;kbkBk u≥dk d/t/rk.

IV. iBob p"vh n?;';hJ/ÙB dh fJe iBob p"vh j't/rh i' n?;';hJ/ÙB d/ ;G w?ApoK s'A

fwbe/ pD/rh. fJj p"vh n?;';hJ/ÙB dh ;otT[Zu e≥No'b eoB tkbh

ns/ Bhsh pDkT[D tkbh nEkfoNh j't/rh.

1

Page 2: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

V. ekoigkbe ew/Nh (T) iBob p"vh nkgDh ;kbkBk fJeZsosk ftZu fJefjoh-pdbh

:'r t'N d/ Y≥r nB[;ko nkgD/ w?ApoK ftZu'A n?;';hJ/ÙB dh fJe

gqp≥Xe p"vh u[D/rh fi; B{≥ fJ; ftZu fJ; s'A fgZS'A ekoigkbe

ew/Nh fejk frnk j?.

(n) ekoigkbe ew/Nh u[DB dk ns/ T[; bJh u[D/ ikD dk nfXeko

e/tb T[BQK w?ApoK B{z j't/rk fiBQK B/ T[; ;kb bJh, fi; bJh

ekoigkbe ew/Nh B/ nj[d/ s/ ofjDk j?, nkgDk ;kbkBk u≥dk

d/ fdZsk j't/. (J) ekoigkbe ew/Nh dh u'D bJh ofi;Noko foNofB≥r n¯;o

ti'A e≥w eo/rk.

(;) u'D ;w/A t'NK r[gs gouhnK d[nkok gkJhnK ikDrhnK. (j) ekoigkbe ew/Nh d/ :koQK w?Apo j'Dr/ i' iBob p"vh d[nkok

:Ek:'r o{g ftZu u[D/ ikDr/L-

1H nj[d/dko, noEksL- (i) gqXkBl (ii) T[g-gqXkBl (iii) ;eZsol (iv) ;≥:[es ;eZso-sEk-ı˜kBuh.

2H iBob p"vh d[nkok ;Zs w?Apo u[D/ ikDr/. fe;/ th fJe

ftGkr ftZu'A ekoigkbe ew/Nh d/ d' s'A tZX w?Apo BjhA

u[D/ ikDr/. (e) fe;/ nj[d/dko dk nj[dk fJs¯kehnk s"o s/ ıkbh j'D dh ;{os

ftZu, ekoigkbe ew/Nh B{≥ nfXeko j't/rk fe T[j nkgD/ w?ApoK

ftZu'A fe;/ B{≥ T[; nj[d/ bJh T[; dh pkeh ofj≥dh fwnkd bJh

u[D bt/. VIH nj[d/dko

1H gqXkB gqXkB n?;';hJ/ÙB dk gqw[Zy ekoigkbe ns/ gqÙk;eh w[yh

j't/rk. T[j iBob p"vh ns/ ekoigkbe ew/Nh dhnK ;kohnK

fJeZsosktK dh gqXkBrh eo/rk.

2

Page 3: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

2H T[g-gqXkB gqXkB dh ˆ?o-jk˜oh ftZu T[g-gqXkB T[; d/ ;G ekieko fBGkt/rk.

3H ;eZso (i) ;eZso ekoigkbe ew/Nh ns/ iBob p"vh d'jK dhnK

fJeZsosktK p[bkt/rkl

(ii) w?ApoK B{≥ n?;';hJ/ÙB dhnK ;orowhnK ns/ gq'rokwK dh

;[;≥rs ;{uBk s'A ikD{ oy/rkl ns/

4H ;≥:[es ;eZso-sEk-ı˜kBuh

;≥:[es ;eZso-sEk-ı˜kBuh n?;';hJ/ÙB dk b/yk oZyD ns/

nfij/ b/y/, id th T[; s'A nfijk eoBk b'fVnk ikt/, gqXkB

iK ;eZso B{≥ g/Ù eoB bJh f˜≥w/tko j't/rk.

VII. nj[d/ dh fwnkd ekoigkbe ew/Nh d/ w?Apo fJe ;kb bJh nj[dk XkoB eoBr/.

w?ApoK B{z T[goEbh d{ih fwnkd bJh u[fDnk ik ;edk j?. go

ekoigkbe ew/Nh dk e'Jh w?Apo brksko d' ;kb s'A tZX bJh nj[dk

XkoB BjhA eo/rk. VIII.ftZsh ;kb

ftZsh ;kb i[bkJh dh gfjbh sohe s'A 30 i{B se j't/rk. jo ;kb

n?;';hJ/ÙB dk b/yk ftZsh ;kb d/ ıksw/ s'A s[o≥s pknd nkfvN eotkfJnk ikt/rk.

IX. fJeZsosktK (T) ekoigkbe ew/Nh dh fe;/ nekdfwe ;kb d/ d"okB d' wjhfBnK

ftZu xZN s'A xZN fJe tko fJeZsosk ˜o{oh j't/rh. ;eZso

ekoigkbe ew/Nh dh fJeZsosk dk B'fN;, J/i≥v/ dh ekgh

;w/s, fJeZsosk s'A xZN s'A xZN uko fdB gfjbK ˜o{o G/i/rk.

(n) iBob p"vh (i) iBob p"vh ekB¯o≥; d/ o{g ftZu iK j'ot/A id'A edh

b'VhAdk j't/ fJeZso j't/rh, go≥s{ fJ; dhnK ;kb ftZu

xZN s'A xZN fs≥B fJeZsosktK ˜o{o j'DrhnK ns/ fJ;

dh ;kbkBk fJeZsosk nr;s ftZu j't/rh.

3

Page 4: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

(ii) ;eZso, iBob p"vh dh jfoe fJeZsosk dk B'fN; xZN

s'A xZN ;Zs fdB fJeZsosk s'A gfjbK jfoe w?Apo B{≥

G/i/rk ns/ J/i≥vk th T[; d/ Bkb bkt/rk.

(iii) gqXkB, ekoigkbe ew/Nh Bkb wÙtok eoe/, id'A edh

˜o{oh j't/, iBob p"vh dh ftÙ/Ù fJeZsosk p[bk ;e/rk.

(iv) T[j xZN s'A xZN dZ; w?ApoK d[nkok d;ıs ehsh fbysh w≥r s/ iBob p"vh dh fJeZsosk nfijh w≥r d/ fwbD s'A

;Zs fdBK d/ n≥do p[bkt/rk.

(J) ;≥eNekbh fJeZsosk

ekoigkbe ew/Nh dh ;≥eNekbh fJeZsosk 24 x≥N/ d/ fbysh

B'fN; s/ iK sK gqXkB d[nkok iK ;eZso d[nkok iK ekoigkbe

d/ xZN s'A xZN g≥i w?ApoK d[nkok p[bkJh ik ;e/rh.

(;) ;kbkBk fJeZsosk nj[dk SZvD tkbk ;eZso, ;kbkBk fJeZsosk d/ w"e/ s/ nkgD/

;eZso ofjD d/ ;w/A d/ d"okB n?;';hJ/ÙB dhnK ;orowhnK dh

fJe ;kbkBk fog'N ns/ ı˜kBuh :Ek:'r nkfvN j'J/ b/y/ dh

fJe Beb iBob p"vh nZr/ oy/rk.

X. e'ow (i) iBob p"vh dh fJeZsosk bJh e'ow n?;';hJ/ÙB d/ e[Zb w?ApoK

dk fJe fsjkJh j't/rk.

(ii) ekoigkbe ew/Nh dh fJeZsosk d/ ;p≥X ftZu e'ow g≥i w?ApoK

dk j't/rk. (iii) i/eo iBob p"vh iK ekoigkbe ew/Nh dh e'Jh fJeZsosk

e'ow dh nDj'Ad ekoB ;ZEfrs ehsh ikt/ sK mhe B'fN; d/ e/

fJe j'o fJeZsosk p[bkJh ikt/rh ns/ d[pkok p[bkJh rJh

fJeZsosk s/ jk˜o w?Apo e'ow rms eoBr/.

4

Page 5: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

XI. ;'X ;zftXkB ftu ;'XK iBob p"vh dh ftÙ/Ù fJeZsosk ftZu ehshnK ik

;eDrhnK fi; bJh xZN s'A xZN g≥doK fdBK dk B'fN; ˜o{oh j't/rk.

fJeZsosk d/ B'fN; dh ekgh d/ Bkb sith˜h ;'X bkJh ikt/rh. e'Jh ;'X sd se sith˜ BjhA ehsh ikt/rh id se xZN s'A xZN dZ; w?ApoK B/ T[; bJh nkgDh fbysh ;≥wsh B fdZsh j't/. ;≥ftXkB ftZu

;'X eoB bJh ftÙ/Ù s"o s/ p[bkJhnK rJhnK fJeZsosktK dk e'ow e[Zb w?ApofÙg dk nZX iK thj, i' th tZX j't/, j't/rk. e'Jh th ;'X sd

se gk; j'Jh BjhA ;wMh ikt/rh id se jk˜o ns/ t'N d/D tkb/

w?ApoK dh 2$3 pj[-;≥wsh T[; dk ;woEB Bk eo/. nfijh ;'X sd gqGkth j't/rh id :{Bhtof;Nh dh f;≥vhe/N T[; dh gotkBrh d/

d/t/.�

5

Page 6: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

nfXnkJ/-II

y'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk ;≥ftXkB

wB'oE nB[S/d-I

n?;';hJ/ÙB d/ wB'oE j/m-fby/ nB[;ko j'Dr/L-

(i) y'i ;ekboK B{≥ fJe nfijk ¯'ow d/Dk i' T[BQK d/ fJ; :{Bhtof;Nh

ftZu nekdfwe ihtB B{≥ noE-Gog{o pDkt/l

(ii) y'i ;j{bsK ftZu ;[Xko eoB bJh w[Bk;p ;kXB ngDkT[Dk

ns/ y'i Bkb ;≥p≥Xs ;G p"vhnK s'A, fi; ftZu :{Bhtof;Nh

ns/ oki Ùkwb jB, b'VhAdh ;≥;EkJh ;jkfJsk b?Dkl

(iii) y'i ;ekboK ftZu B/V/ d/ ns/ fwZsoGkth ;≥p≥X T[gbZpX eoBkl

(iv) fJ; :{Bhtof;Nh ftZu y'i eoB dh toswkB gqDkbh ftZu ;[Xko

fbnkT[D bJh ezw eoBkl (v) y'i ;ekboK dhnK nkoEe ns/ ftZsh ;wZf;nktK jZb eoB

bJh w[Bk;p sohe/ ngDkT[Dkl

(vi) y'i ;ekboK d/ nfXekoK ns/ ;[s≥sosktK dh tekbs eoBk,

T[BQK d/ nfXeko ns/ ;[s≥sosktK ;[fBÙfus eoBk, pDkJh oZyDk

ns/ T[BQK dh fj¯k˜s eoBk ns/ T[BQK B{≥ nkgDk nekdfwe

e≥w nk˜kdh Bkb eoB ftZu wdd eoBk ns/ y'i ;ekboK dk

doik T[Zuk eoBkl

(vii) :{Bhtof;Nh d/ nekdfwe ihtB ftZu y'i ;ekboK d[nkok

tX/o/ Gkr b?/D bJh ;[Mk d/D/ ns/ BthnK rZbK s'oBk.

6

Page 7: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

nB[S/d-II

pDso

y'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk d/ j/m-fby/ nB[;ko n≥r j'Dr/ : (i) iBob p"vhl (ii) ekoigkbe e"A;bl (iii) nj[d/dkol (iv) ekoigkbe iBob p"vh e"A;b d[nkok fB:[es ehsh rJh e'Jh

ew/Nh$ew/NhnK iK ftnesh.

w?ApofÙg nB[S/d-III

(T) g≥ikph :{Bhtof;Nh ftZu fe;/ fe;w dh oh;ou ¯?b'fÙg b? e/ y'i eo oj/ ;ko/ g{oBekbh y'ih fJ; n?;';hJ/ÙB d/ w?Apo pD ;ed/ jB.

(n) nfij/ ;G oh;ou ?̄b' i' fe;/ fe;w dh ?̄b'fÙg b?Ad/ jB ns/ y'i dk e≥w g{oB-ekbh y'ih d/ s"o s/ eod/ oj/ jB T[j n?;';hJ/ÙB d/ jo fbjk˜ Bkb g{o/ w?Apo sd th pD/ ofjDr/ id

T[BQK dh ?̄b'fÙg fe;/ ekoB eoe/ w[nZsb j' ikt/ iK ;wkgs j'

ikt/l go≥s{ T[j g{oBekbh y'i ftZu sd th bZr/ j'J/ j'D.

(J) g≥ikph :{Bhtof;Nh fty/ fe;/ fe;w dh ¯?b'fÙg b? e/ vkeNo/N gÙuks g{oBekbh y'i ftZu bZr/ j'J/ ;G ftnesh th fJ; n?;';hJ/ÙB d/ w?Apo pD ;ed/ jB.

iBob p"vh nB[S/d-IV

iBob p"vh dhnK ;kXkoD fJeZsosktK (T) n?;';hJ/ÙB dh iBob p"vh nfij/ ;G ftneshnK s'A fwb e/

pD/rh i' nB[S/d III ftu fdZshnK rJhnK ÙosK g{ohnK eod/ jB.

(n) y≥v (i) ftZu dZ;/ nB[;ko B≥{ SZv e/ iBob p"vh dhnK fJeZsosktK bJh e'ow T[;dh e[Zb B¯oh dk 1$3 j't/rk.

(J) iBob p"vh n?;';hJ/ÙB dh ;otT[Zu nEkfoNh j't/rh. fBÙfus ehs/ ˜kps/ nB[;ko fJj ;≥ftXkB ftZu e'Jh th ;'X eo ;edh j?.

7

Page 8: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

(;) iBob p"vh t'N d[nkok gqXkB, T[g-gqXkB, iBob ;eZso, ;≥:[es ;eZso-sEk-ı˜kBuh ns/ ekoigkbe e"A;b bJh fs≥B

ftnesh (fiBQK ftZu i/ j'ot/A e'Jh fJ;soh nj[d/dko ti'A B

u[Dh rJh j't/ sK xZN s'A xZN fJe fJ;soh w?Apo Ùkwb j't/rh)

jo ;kb r[gs gouh d[nkok ;dB ftZu u[D/rh.

(j) nj[d/dkoK dh nkchÙhnb nT[X jo ;kb gfjbh ;s≥po s'A b? e/

31 nr;s sZe j't/rh. ;kbkBk fJeZsosk jo ;kb nr;s d/

gfjb/ nZX ftZu j'fJnk eo/rh. n?go, ngtkdh jkbks ftZu

iBob p"vh nj[d/dkoK dh nk¯hÙhnb nT[X ftZu tkXk eo ;e/rh, go fJj tkXk fs≥B wjhfBnK s'A tZX BjhA j't/.

(e) iBob ;eZso, fJeZsosk bJh fB:s ehsh sohe s'A xZN s'A

xZN fs≥B fdB gfjbK w?ApoK B{≥ nfX;{fus eo/rk.

(y) i/ gqXkB ns/ T[g-gqXkB d't/A ?̂o-jk˜o j'D sK iBob p"vh fe;/ ftnesh B{z fJeZsosk dh gqXkBrh bJh fB:[es eo ;edh

j?. (r) iBob p"vh dhnK ;kb ftu xZN s'A xZN fs≥B fJeZsosktK

j'DrhnK. (x) iBob p"vh dh fJeZsosk gfjbK T[BQK wfsnK s/ ftuko eo/rh

i' ekoigkbe e"A;b B/ gk; eoB dh f;¯koÙ ehsh j't/.

(C) T[; s'A fgZS'A fJeZsosk e'Jh nfij/ ;p;N?AfNt gq;skt bt/rh

i' T[go (x) ftZu B nkfJnk j'fJnk j't/, go fi; pko/ fJeZsosk

Ù[o{ j'D s'A gfjbK n?;';hJ/ÙB d/ ;Zs w?ApoK B/ gqXkB B{≥ fbysh

p/Bsh ehsh j't/ fe T[BQK B{≥ T[j iBob p"vh nZr/ T[j gq;skt

oZyD dh fJik˜s fdZsh ikt/.

(u) n?;';hJ/ÙB$:{BhnB bJh fJj ˜o{oh j't/rk fe T[j ofi;Noko

B{≥ jfoe fJeZsosk dh sohe, ;w/A ns/ ;EkB pko/ s[o≥s ;{uBk

d/t/ ns/ ofi;Noko B{≥ fJeZsosk bJh J/i≥v/ dh fJe ekgh th

d/t/. (S) n?;';hJ/ÙB$:{BhnB ekoigkbe e"A;b iK iBob p"vh dh,

fijh fe ;{os j't/, jfoe fJeZsosk dh ekotkJh fog'N dh fJe

Beb fJeZsosk d/ uko fdBK d/ n≥do w[jZJhnk eo/rh. 8

Page 9: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

ftÙ/Ù fJeZsosk

(i) i/ ekoigkbe e"A;b fJ;/ soQK ¯?;bk eo/ iK xZN s'A xZN d;

w?Apo n?;';hJ/ÙB d/ iBob ;eZso B{z ftÙ/Ù fJeZsosk p[bkT[D

bJh fbysh o{g ftZu p/Bsh eoB sK iBob p"vh dh ft;/Ù iK

;≥eN-ekbh fJeZsosk iBob ;eZso iK gqXkB d[nkok u"th

x≥fNnK d/ B'fN; s/ p[bkJh ikt/rh. ekoigkbe e"A;b

nB[S/d-V

(T) ekoigkbe e"A;b gqXkB, T[g-gqXkB, iBob ;eZso, ;≥:[es

;eZso-sEk-ı˜kBuh ns/ iBob p"vh d[nkok u[D/ rJ/ fs≥B

ftneshnK (fi≥BQK ftZu xZN s'A xZN fJe fJ;soh w?Apo Ùkwb

j't/rh) ns/ n?;';hJ/N w?ApoK d/ fJe gqshfBX s'A fwb e/ pD/rh.

(n) n?;';hJ/ÙB dk gqXkB ns/ iBob ;eZso ekoigkbe e"A;b d/

eqwtko u/now?B ns/ ;eZso j'Dr/.

(J) ekoigkbe e"A;b dh fJeZsosk bJh e'ow B¯oh dk 2$3

j't/rk.

(;) ekoigkbe e"A;b n?;';hJ/ÙB dh ;ot T[Zu ekoigkbe

nEkfoNh j't/rh ns/ iBob p"vh dhnK BhshnK ns/ gq'rokwK

B{z nwbh o{g d/t/rh.

(j) ekoigkbe e"A;b iBob p"vh dh jfoe fJeZsosk nZr/ iBob

p"vh ns/ ekoigkbe e"A;b dh fgSbh fJeZsosk dh ekotkJh

fog'N ns/ Bkb/ T[; fJeZsosk bJh ekieko dk J/i≥vk oZy/rh

i' fJeZsosk s'A xZN s'A xZN u"th x≥N/ gfjbK ;oe[b/N ehsk

ikt/rk ns/ BkB-nk¯hÙhnb wfsnK bJh ;wK nbkN eo/rh

fiBQK bJh n?;';hJ/ÙB d/ w?ApoK d[nkok ;≥ftXkB ftZu w[eZoo

ehs/ fB:wK dh nB[;kosk ftZu :Ek:'r B'fN; fdZs/ rJ/ j'D.

9

Page 10: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

nB[S/d-VI

nj[d/dkoK dhnK ÙeshnK s/ ekieko

ekoigkbe e"A;b iK iBob p"vh d[nkok, fijh fe ;{os j't/, bJ/ rJ/

¯?;fbnK B{≥ nwbh o{g d/D bJh nj[d/dko g{ok g{ok :sB eoBr/.

1H gqXkB gqXkB iBob p"vh ns/ ekoigkbe e"A;b dhnK fJeZsosktK dh

gqXkBrh eo/rk. T[; B{≥ iBob p"vh ns/ ekoigkbe e"A;b ftZu th

fBoDkfJe t'N dk nfXeko j't/rk. n?;';hJ/ÙB Bkb ;≥p≥Xs ;G wkwfbnK pko/ ;bkj d/D dk T[; B{z nfXeko j't/rk.

2H T[g-gqXkB T[g-gqXkB, gqXkB dh ;jkfJsk eo/rk ns/ T[; dh ˆ?o-jk˜oh ftZu

gqXkB ti'A e≥w eo/rk. i/ gqXkB n;sh¯k d/ d/t/ iK nkgD/ nj[d/ s'A

jNk fdZsk ikt/ sK id sZe iBob p"vh d[nkok BtK gqXkB BjhA

u[fDnk iKdk sd se T[g-gqXkB n?;';hJ/ÙB d/ gqXkB dk e≥weki

;≥Gkb/rk.

3H iBob ;eZso iBob ;eZso ekoigkbe e"A;b ns/ iBob p"vh dh fJeZsosk

p[bkt/rk. T[j ;dB dhnK ekotkJhnK dk ;≥ukbD eo/rk. T[j n?;';hJ/ÙB d/ ;G eko-ftjko dh d/yGkb eo/rk. iBob ;eZso ekoigkbe e"A;b d/ BfwZs ekoigkbe e"A;b ns/ iBob p"vh dhnK

fgSbhnK fJeZosktK dhnK ekotkJh-fog'NK iBob p"vh nZr/

oZy/rk. T[j n?;';hJ/ÙB d/ fe;/ nfij/ e≥w bJh, i' T[j ˜o{oh ;wM/

ekoigkbe e"A;b dh g{ot-wB˜{oh s'A fpBK 25$-o[gJ/ sZe ıou eo

;edk j?. 4H ;≥:[es ;eZso-sZEk-ı˜kBuh

;≥:[es ;eZso-sZEk-ı˜kBuh iBob ;eZso dh ˆ?o-jk˜oh ftZu

iBob ;eZso ti'A e≥w eo/rk. i/ iBob ;eZso n;sh¯k d/ d/t/ iK

nkgD/ nj[d/ s'A jNk fdZsk ikt/ sK ;≥:[es ;eZso n?;';hJ/ÙB d/ iBob ;eZso ti'A e≥w eo/rk. T[j n?;';hJ/ÙB d/ ¯≥vK dk b/yk oy/rk.

T[j w?ApoK s'A nk¯hÙhnb o;hd d/ e/ g?;k fJeZmk eo/rk.

10

Page 11: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

nB[S/d-VII

nj[d/dkoK dk jNkfJnk ikDk

n?;';hJ/ÙB d/ fe;/ nj[d/dko B{≥ iBob p"vh dh fJ; jh gq:'iB bJh p[bkJh rJh ;≥eNekbh fJeZsosk d[nkok ns/ T[; fJeZsok ftZu jk˜o

ns/ e[Zb w?ApoK dh frDsh dh d' fsjkJh pj[-;≥wsh d[nkok jNkfJnk ik ;edk j?.

nfijh fJeZsosk n?;';hJ/ÙB d/ e[Zb w?ApoK dh fJe fsjkJh d[nkok fbysh p/Bsh ehs/ ikD s/ jh p[bkJh ikt/rh.

b/fynK dk nkfvN ehsk ikDk nB[S/d-VIII

y'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB d/ b/y/ gfjbK ekoigkbe e"A;b d[nkok nkfvN

ehs/ ikDr/ ns/ sd ekoigkbe e"A;b d/ nT[X r[˜oB s'A fgS'A :{Bhtof;Nh gqÙkÙB d[nkok fJe wjhB/ dh w[Zds n≥do gqXkB d/ BK s/

iwQK ns/ p/pke ehs/ ikDr/.

u'D no˜h$MrV/ pko/ ˜kpsk u'D MrV/ nkfd d/ BfiZmD bJh ˜kpsk n?;';hJ/ÙB d/ ;≥ftXkB d/ ukBD ftZu ohNofB≥r n¯;o dh nfXekosk n≥do j't/rk. ohNofB≥r n¯;o :{Bhtof;Nh nEkfoNhnK d[nkok fB:[es ehsk ikt/rk.

11

Page 12: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

I. BK

nfXnkJ/-III g≥ikph :{Bhtof;Nh eowukoh n?;';hJ/ÙB*

;≥ftXkB

n?;';hJ/ÙB dk BK šg≥ikph :{Bhtof;Nh eowukoh n?;';hJ/ÙB@ j't/rk

fi; B{z fJ; ftu fJ; s'A fgS'A šn?;';hJ/ÙB@ fejk ikt/rk.

II. d ¯ s o

n?;';hJ/ÙB dk d¯so g≥ikph :{Bhtof;Nh e?AgZ;, okig[ok o'v, gfNnkbk fty/ j't/rk.

III. w≥st ns/ T[d /ÙÙ

1H :{Bhtof;Nh d/ eowukohnK ftZu ;≥rmB B{≥ pVQktk d/Dk ns/

ekfJw oZyDk ns/ :{Bhtof;Nh ftZu e≥w eo oj/ ftneshnK

ftZu ;fj:'r dh GktBk ns/ jwdodh ns/ J/esk B{z T[ZBs eoBkl

2H w?ApoK ftZu r"ot, nB[Ùk;B, eoZst ns/ f ≥̃w/tkoh dh nfijh

GktBk B{z pVQktk d/Dk ns/ ekfJw oZyDk i' ;[s≥so Gkos d/ BkrfoeK dh ÙkB d/ Y[ethA j't/l

3H n?;';hJ/ÙB d/ w?ApoK ns/ :{Bhtof;Nh nEkfoNhnK d/ dofwnkB

;[ykt/A ;p≥X ns/ nkg;h ;wM-p{M T[sg≥B eoBk, ekfJw oZyDk

ns/ pVQktk d/Dk ns/ :{Bhtof;Nh nEkfoNhnK Bkb fwb e/

:{Bhtof;Nh dh gqrsh bJh e≥w eoBkl

4H eostK dh gkbBk tX/o/ fBg≥[Bsk Bkb eoB bJh :{Bhtof;Nh

nEkfoNhnK bJh T[gktK ns/ ;kXBK dh ftT[As eoBk ns/ ;[MkT[

d/Dk ns/ T[BQK B{≥ nwb ftu fbnkT[D bJh e≥w eoBkl

_____________________

*n?;';hJ/ÙB d/ ofi;Nov j' ikD s'A pkd Ùpd “ofi;Nov” Bkb i'V fdZsk ikt/rk.

12

Page 13: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

5H :{Bhtof;Nh eowukohnK d/ nkoEe, f;fyne ns/ ;wkie fjZsK B{≥ pVQktk d/Dk ns/ T[BQK dh ;[ofynk eoBk ns/ T[BQK d/

nkw T[EkB bJh :sB eoBkl 6H ;/tk dhnK ÙosK d/ ;G wkwfbnK ftZu w?ApoK d/ fjZsK, nfXekoK

ns/ ftÙ/Ù-nfXekoK B{z ;[ofyns eoBk ns/ T[BQK B{≥ pVQktk

d/Dk ns/ nfij/ wkwfbnK s/ fJe;ko Bhsh bkr{ eoB bJh

ftT[As pDkT[Dk ns/ e≥w eoBkl

7H w?ApoK B{≥ p/o'˜rkoh, b≥wh phwkoh iK w[eZdw/pk˜h nkfd ftZu c;

ikD d/ cb;o{g g?dk j'Jh w[;hps d/ ;w/A w[Bk;p B?fse, ekB{≥Bh

ns/$iK ftZsh iK j'o fe;/ fe;w dh ;jkfJsk d/Dkl

8H eouwkohnK dh nkw fpjsoh bJh pj[w≥sth ;fjekoh ;';kfJNhnK ekfJw eoBk ns/ j'o nfijhnK ekotkJhnK eoBK

i' :{Bhtof;Nh eowukohnK ftZu ;≥rfms ihtB s'A j'D tkb/

¯kfJfdnK ns/ ;j{bsK pko/ ;'Mh d/ ftek; ftZu ;jkJh j'Dl

9H n?;';hJ/ÙB bJh ¯≥v f;oiDk, XkoB eoBk, ns/ T[BQK dk gqÙk;B

eoBk ns/ nfij/ ≥̄v ns/ n?;';hJ/ÙB dh ;zgsh Bz{ n?;';hJ/ÙB

d/ T[d/Ùk B{≥ nZr/ fbikD ftZu you eoBk ns/ tos'A eoBkl

10H ;KM/ fjZsK d/ wkwfbnK ftu :{Bhtof;Nh nEkfoNhnK B{≥ gqfsp/Bsh eoBh ns/ n?;';hJ/ÙB d/ w≥stK ns/ T[d/ÙK dh g{osh

bJh ns/ T[BQK B{≥ nZr/ fbikD bJh ;G w[Bk;p edw u[eD/

fiBQK ftZu ioBb iK j'o ;kfjs dk gqekÙB th Ùkwb j?.

IV. w?ApofÙg 1H fJ; ;≥ftXkB d/ T[gp≥XK d/ skp/ g≥ikph :{Bhtof;Nh d/ ;G

eowukoh (r?o-nfXnkgB) n?;';hJ/ÙB dk w?Apo pDB d/ jZedko

j'Dr/. 2H w?Apo j'D bJh j/m-fbyhnK ÙosK g{ohnK eoBhnK b'VhAdhnK

j'DrhnKL- (T) n?;';hJ/ÙB d/ w≥stK ns/ T[d/ÙK dk ;woEB eoBkl

(n) fJ; ;≥ftXkB d/ T[gp≥XK dk gkp≥d ofjD dk puB d/Dkl

(J) ekoigkbe ew/Nh ns/ iBob p"vh d[nkok ;w/A ;w/A bJ/

rJ/ ¯?;fbnK dk nkdo eoB dk puB d/Dkl ns/ 13

Page 14: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

(;) ;≥ftXkB ftZu doi ehs/ u≥fdnK dh pkekfJdrh Bkb ns/ j'o nfij/ n≥ÙdkBK dh ndkfJrh eoBk i' ;≥ftXkB

d/ T[gp≥XK nXhB ekoigkbe ew/Nh d[nkok ;w/A ;w/A fJeZm/ ehs/ ikD.

V. w?Apoh dk ıkswk 1H e'Jh w?Apo i/ brksko d' fswkjhnK dk u≥dk d/D ftZu e'skjh

eo/rk n?;';hJ/ÙB dk w?Apo BjhA ofj ikt/rk ns/ T[j w?Apo u≥d/

dk pekfJnk, ¯h;, w[V-dkıb/ dh ¯h; ns/ j'o nfij/ n≥ÙdkBK

dh, i' n?;';hJ/ÙB B/ ;w/A ;w/A fJeZm/ ehs/ j'D, ndkfJrh eoB

s/ w?Apo ti'A w[V-dkıb ehsk ik ;e/rk.

2H ekoigkbe ew/Nh nkgD/ w?ApoK dh d' fsjkJh pj[-;w≥sh Bkb

fe;/ ftnesh dh w?ApofÙg oZd eo ;e/rh go fJj sd i/ s;Zbh

j' ikt/ fe T[; ftnesh dk n?;';hJ/ÙB dk w?Apo pfDnk ofjDk

n?;';hJ/ÙB d/ fjsK d/ gqshe{b j?l go≥s{ T[j w?Apo iBob p"vh

B{≥ nghb eo ;e/rk ns/ iBob p"vh dk ¯?;bk n≥sw j't/rk.

w[V dkıb ehs/ ikD s/ nfij/ w?Apo s'A fJj BjhA b'fVnk

ikt/rk fe T[j u≥d/ dh ¯h; dk pekfJnk ns/ j'o e'Jh nfijk

n≥ÙdkB ndk eo/, i' n?;';hJ/ÙB B/ ;w/A ;w/A fJeZmh ehsh j't/.

3H e'Jh w?Apo fi; pko/ fJj gsk br/ fe T[j fe;/ j'o No/v$w˜d{o

;≥rmB dk w?Apo j?, i/eo j'ot/A T[gp≥X B j't/, n?;';hJ/ÙB dh

w?ApofÙg s'A eZY fdZsk ikt/rk. i/ T[j T[; No/v$w˜d{o ;≥rmB

Bkb ;ko/ ;p≥X s'V bt/ sK T[j w?Apo ti'A w[V Gosh ehsk ik

;e/rk. nfij/ w?Apo B{≥ e/tb BthA dkıbk ¯h; jh ndk eoBh

gt/rh. 4H e'Jh nfijk eowukoh i' :{Bhtof;Nh dh ;/tk SZv ikt/

n?;';hJ/ÙB dk w?Apo BjhA ofj ikt/rk.

5H T[j eowukoh i' b≥wh S[ZNh s/ ikD, nkgDh S[ZNh dh w[fDnkd

bJh w?Apo pD/ ofjDr/. n?go, SZ[Nh s'A tkg;h s/ nfij/ w?ApoK s'A

b'fVnk ikt/rk fe T[j nkgDh u≥dk ¯h; dk pekfJnk ns/ j'o

nfij/ ftÙ/Ù n≥ÙdkBK dh ndkfJrh eoB i' n?;';hJ/ÙB B/

;w/A ;w/A fJeZm/ ehs/ j'D.

14

Page 15: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

VI. fe;/ j'o No/v$w˜d{o ;≥rmB dk w?Apo pDB s/ gkp≥dh

n?;';hJ/ÙB d/ w?Apo fe;/ j'o No/v$w˜d{o ;≥rmB d/ w?Apo pDB d/

jZedko BjhA j'Dr/. VII. ¯ h ; K

1H i/eo j'ot/A T[gp≥X B j't/, sK Gosh$w[V-Gosh ;w/A 1$-o[fgnk

dkıbk$w[VFdkybk ¯h; jfoe w?Apo s'A bJh ikt/rh.

2H jfoe w?Apo s'A 1$-o[fgnk u≥dk ¯h; fswkjh j/m-fby/ nB[;ko

bJh ikt/rhL-

gfjbh fswkjh d{ih fswkjh

shih fswkjh

u"Eh fswkjh

iBtoh-wkou ngq?b-i{B

i[bkJh-;s≥po

nes{po-d;≥po

3H e'Jh w?Apo nkgDh wo˜h s/, fi≥BhnK fswkjhnK dk T[j ukj/,

u≥dk ¯h; g/Ùrh ndk eo ;e/rk.

4H fbysh doık;s fdZs/ ikD s/, ekoigkbe ew/Nh fe;/ w?Apo

tb'A fdZs/ ikD tkb/ u≥d/ dh oew xZN$wk¯ eo ;e/rh.

VIII. w?ApoK d/ nfXeko ns/ ftÙ/Ù-nfXeko n?;';hJ/ÙB d/ T[j ;ko/ w?Apo fiBQK dhnK n?;';hJ/ÙB B{≥ ndkfJrh-

:'r oewK pekfJnk B j'D; ;≥ftXkB nXhB ;[fB;fus ;ko/ nfXeko

ns/ ftÙ/Ù-nfXeko ns/ j'o ¯kfJd/ T[mkT[Dr/, noEksL-

(T) n?;';hJ/ÙB dk nj[d/dko u[DB ns/ u[D/ ikD dkl (n) n?;';hJ/ÙB d/ ;ko/ ;wkrwK ftZu, i' nkw w?ApoK bJh y[bQ/ j'D,

fjZ;k b?D dkl (J) GbkJh dhnK nfijhnK ;kohnK ;orowhnK dk ¯kfJdk T[mkT[D

dk i' n?;';hJ/ÙB ;w/A ;w/A Ù[o{ eo/l

(;) jfoe w?Apo dh e/tb fJe t'N j't/rh.

IX. ¯ ≥ v

1H n?;';hJ/ÙB d/ nkw e≥w-eko bJh dkıbk ¯h; ns/ u≥dk ¯h;

n?;';hJ/ÙB dk ¯≥v rms eoBr/.

15

Page 16: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

2H ftÙ/Ù gq:'iBk bJh fit/A fe pj[-w≥sth ;fjekoh ;';kfJNhnK

nkfd ekfJw eoB bJh, ≥̄v Ùkwb j'D tkb/ w?ApoK s'A fJeZm/

ehs/ ikDr/.

3H i/ jkbks fJ; rZb dh w≥r eoB sK, n?;';hJ/ÙB nkgD/ e≥w-

eko bJh ftÙ/Ù n≥ÙdkB fJeZmk eo ;e/rh. nfij/ ftÙ/Ù

n≥ÙdkB e/tb n?;';hJ/ÙB d/ w?ApoK gk;'A fJeZm/ ehs/ ikDr/.

4H ekoigkbe ew/Nh u≥d/ dk tZX s'A tZX 75 gqshÙs ıou eo

;e/rh. 5H u≥d/ ns/ dkıbk ¯h; dk 25 gqshÙs “okyt/A ¯≥v” B{≥ w≥[sfeb

ehsk ikt/rk i' iBob p"vh dh gotkBrh Bkb n;kXkoB gqfeqsh d/ gq:'iBK bJh tofsnk ikt/rk.

X. b/yk oZyDk 1H w?ApoK dk ofi;No ;jkfJe ;eZso d[nkok ofynk ikt/rk.

2H b/y/ dk ofi;No ı˜kBuh d[nkok ofynk ikt/rk.

3H b/fynK dk nkfvN iBob p"vh d[nkok fB:[es ehs/ nkvhNoK

d[nkok ehsk ikt/rk.

4H n?;';hJ/ÙB d/ ¯≥v g≥ikph :{Bhtof;Nh e?AgZ;, gfNnkbk fty/

;N/N p?Ae n"¯ gfNnkbk iK vkexo pus p?Ae b/y/ ftZu iwQK

eokJ/ ikDr/. 5H ebk˜ IX (2) ns/ IX (3) nXhB fJeZm/ ehs/ n≥ÙdkB ftÙ/Ù

¯≥vK dh pkeh, i/ e'Jh j't/, u≥dk ¯h; dk 25 gqshÙs fjZ;k ns/

dkıbk ¯h; dh oew g≥ikph :{Bhtof;Nh e?AgZ;, gfNnkbk fty/

;N/N p?Ae n"¯ gfNnkbk iK vkexo ftZu fJe tyo/ fj;kp

ftZu iwQK eokJ/ ikDr/ fi; dk BK “g≥ikph :{Bhtof;Nh eowukoh

n;';hJ/ÙB okytK ¯≥v” j't/rk.

6H p?Ae$vke xo b/yk gqXkB ns/ iBob ;eZso d[nkok ;≥:[es s"o s/ ubkfJnk ikt/rk L go≥s{ ı˜kBuh B{≥ n?;';hJ/ÙB d/ Bfws

p?Ae$vke xo ftZu n?;';hJ/ÙB d/ b/y/ ftZu oewK iwQK eokT[D

dk jZe j't/rk. 7H n?;';hJ/ÙB d/ fe;/ ¯≥v dk e'Jh fjZ;k T[;d/ w?ApoK$nj[d/dkoK

ftueko t≥fvnk BjhA ikt/rk. 16

Page 17: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

XI. n?;';hJ/ÙB d/ n≥r

n?;';hJ/ÙB fBwB-fbys s'A fwb e/ pD/rhL-

1H iBob p"vh ;G w?ApoK s'A fwb e/ pD/rh ;

2H ekoigkbe ew/Nh j/m-fby/ nj[d/dkoK s'A fwbe/ pD/rhL-

(i) gqXkB-fJe-u[fDnk j'fJnkl

(ii) T[g gqXkB-fJe-u[fDnk j'fJnkl (iii) iBob ;eZso-fJe-u[fDnk j'fJnkl (iv) ;eZso-fJe-u[fDnk j'fJnkl

(v) gquko ;eZso-fJe-u[fDnk j'fJnkl

(vi) ı˜kBuh-fJe-u[fDnk j'fJnkl (vii) ;jkfJe ;eZso-fJe-u[fDnk j'fJnkl

(viii) ekoigkbe w?Apo-g≥i-u[D/ j'J/.�

fJBQK s'A fJbktk gqXkB e[M w?ApoK B{≥ e'nkgN eo ;e/rk.

nkw eoe/ e'nkgN ehs/ rJ/ w?ApoK dh frDsh d' s'A tZX BjhA

j't/rh, go tZy tZy ftGkrK$GkrK$ÙkyktK B{≥ T[fuZs gqshfBXZsk

d/D bJh ekoigkbe ew/Nh dh gotkBrh Bkb fJBQK dh frDsh

g≥i se tXkJh ik ;e/rh.

3H ftÙ/Ù ew/NhnK

ekoigkbe ew/Nh$iBob p"vh fe;/ T[fbZys gq:'iB dh gqkgsh

bJh e'Jh ftÙ/Ù ew/Nh rms eo ;e/rh. ftÙ/Ù ew/Nh d/ w?Apo,

u/now?B ;w/s, g≥i s'A tZX BjhA j'Dr/. jfoe ftÙ/Ù ew/Nh dk

fJe w?Apo ekoigkbe ew/Nh dh gqshfBZXsk eo/rk.

XII. n?;';hJ/ÙB dhnK ;≥;EktK ns/ nj[d/dkoK d/ ftÙ/Ù-nfXeko, fwnkd ns/ eosZt

TH iBob p"vh 1H ;otT[Zu ;Zsk n?;';hJ/ÙB dh iBob p"vh ftZu fBfjs j't/rh.

fJj ;≥ftXkB d/ T[gp≥XK dh nB[;kosk ftZu e≥w eo/rh. n?;';hJ/ÙB dh nkw Bhsh dk ?̄;bk jw/Ùk iBob p"vh d[nkok

ehsk ikt/rk.

17

Page 18: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

2H iBob p"vh dh ;kXkoD s"o s/ ;kb ftZu fJe tko d;≥po$iBtoh ftZu fJeZsosk nj[d/dkoK dh u'D eoB ns/ ekoigkbe ew/Nh d/ w?ApoK dh u'D eoB ns/ fJ; dh nkw Bhsh dh B˜o;kBh eoB bJh j't/rh go i/ jkbks w≥r eoB sK

iBob p"vh dhnK fJeZsosktK f˜nkdk tko th p[bkJhnk ik ;eDrhnK.

3H n?;';hJ/ÙB d/ 25 gqshÙs w?Apo ftÙ/Ù fJeZsosk p[bkJ/ ikD bJh fby e/ d/D sK iBob p"vh dh fJeZsosk p[bkJh ikt/rh.

4H ;kXkoD s"o s/ iBob p"vh dh jfoe fJesosk bJh 21 fdBK

dk nrkT[A B'fN; fdZsk ikt/rk, go n;kXkoD jkbks ftZu fJeZsosk fJ; s'A xZN B'fN; s/ p[bkJh ik ;e/rh.

nH ekoigkbe ew/Nh 1H ekoigkbe ew/Nh ;≥ftXkB d/ T[gp≥XK dh nB[;kosk ftZu e≥w

eo/rh ns/ iBob p"vh tb'A s?n ehsh rJh nkw Bhsh B{≥ nwbh

o{g d/t/rh. 2H ekoigkbe ew/Nh n?;';hJ/ÙB dh ekor[̃ koh dh ;kbkBk fog'oN

ns/ n?;';hJ/ÙB d/ b/y/ dk :Ek:'r nkfvN ehsk nfijk ;≥s[bB-

gZso g/Ù eo/rh i' T[BQK nkvhNoK d[nkok nkfvN ehsk j't/rk fiBQK dh fB:[esh iBob ew/Nh B/ T[; s'A gfjbh fJeZsosk ftZu ehsh ;h.

3H T[j n?;';hJ/ÙB d/ nj[d/dkoK dh u'D dk ;≥ukbB th eo/rh. 4H ekoigkbe ew/Nh dh fwnkd iBtoh s'A d;≥po se fJe ;kb

j't/rh, go, i/ e[M jkbks nXhB u'D d;≥po d/ n≥s se Bk eokJh ik ;e/, sK ekoigkbe ew/Nh 30 fdBK dh j'o w[Zds bJh iK id se BthA u'D B j' ikt/ sd se, i' th gfjbK j't/,

nj[dk XkoB eoh oy/rh. JH ftÙ/Ù ew/Nh

ftÙ/Ù ew/Nh, i/ ns/ id e'Jh fB:[es ehsh ikt/ sK T[BQK fvT{NhnK

dh nB[;kosk ftzu e≥w eo/rh i' T[; dh fB:[esh d/ ;w/A T[fbZys ehshnK ikD ns/ nkgDh fog'oN nB[p≥Xs ;w/A d/ n≥do ekoigkbe ew/Nh$iBob p"vh B{≥, fijh th ;{os j't/, d/t/rh. i/eo fog'oN B{≥ nB[p≥Xs ;w/A d/ n≥do n≥sw o{g B fdZsk ik ;edk j't/, sK T[j ekoigkbe ew/Nh$iBob p"vh gk;'A fog'oN d/ g/Ù eoB bJh fdZs/ rJ/ ;w/A ftZu tkX/ dh nr/soh w≥Bi{oh bt/rh.

18

Page 19: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

;H nj[d/dko j/mK dZ;hnK fvT{NhnK s'A fJbktk ;ko/ nj[d/dko T[j ;G fvT{NhnK

fBGkT[Dr/ i' (T) ;≥ftXkB ftZu j'oE/ doi jB ns/ (n) ekoigkbe

ew/Nh$iBob p"vh d[nkok T[BQK B{≥ ;"AghnK ikD.

(i) gqXkB gqXkB ekoigkbe ew/Nh$iBob p"vh dhnK ;G fJeZsosktK

dh gqXkBrh eo/rk ns/ fJeZsosktK dh ekotkJh dk ;≥ukbB

eo/rk. (ii) T[g-gqXkB

gqXkB dh ˆ?o-jk˜oh ftu T[g-gqXkB T[; dhnK fvT{NhnK

fBGkt/rk, go≥s{ id gqXkB iK T[g-gqXkB ftu'A e'Jh th fJeZsosk

d/ ;≥ukbB bJh jk˜o B j't/, sK jk˜o w?Apo fe;/ w?Apo B{≥ e/tb

T[; fJeZsosk bJh gqXkB dhnK fvT{NhnK fBGkT[D bJh

u[DBr/. (iii) iBob ;eZso

(T) iBob ;eZso fJeZsosktK bJh J/i≥vk fsnko eo/rk ns/ fJeZsosktK p[bkt/rkl

(n) n?;';hJ/ÙB dh ;koh uZb ns/ nuZb ;≥gsh dk e;N'vhnB

j't/rk ns/ n?;';hJ/ÙB dh ;G ;≥gsh dh ;Nke-p[e ns/

fJBt?ANoh oy/rk. fJ; ;NkeFp[Ze ns/ fJBt?ANoh s/ jo

BtK nkT[D tkbk ;eZso nkgd/ nj[d/ dk ukoi b?D s'A

pknd fJe g≥dotkV/ d/ n≥do s;dhe T[go≥s nkgD/ d;ıs eo/rk.

(iv) ;eZso ;eZso n?;';hJ/ÙB dhnK ;kohnK fJeZsosktK dh ekotkJh dk

foekov oy/rk. ;eZso tb'A foekov ehsh rJh fJeZsosk dh

ekotkJh dh g[ÙNh ekoigkbe ew/Nh$iBob p"vh d[nkok, fijh

fe ;{os j't/, T[; dh nrbh fJeZsosk ftu ehsh ikt/rh.

iBob ;eZso dh ˆ?o jk˜oh ftZu, iBob ;eZso d/ eost

;eZso fBGkJ/rk.

19

Page 20: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

(v) ;jkfJe ;eZso®

iBob ;eZso ns/ ;eZso dh T[BQK d/ eosZtK d/ gkbD ftZu

;jkfJe ;eZso ;jkfJsk eo/rk ns/, ;eZso dh ˆ?o-jk˜oh

dh ;{os ftZu ;eZso d/ eost fBGkt/rk.

(vi) ı˜kBuh

ı˜kBuh n?;';hJ/ÙB d/ ¯≥vK dk b/yk oy/rk ns/ n≥sw gotkBrh

bJh ekoigkbe ew/Nh nZr/ g/Ù eo/rk fi; dh fBÙkBh ti'A

gqXkB ns/ iBob ;eZso b/y/ dhnK feskpK s/ gqshd;ıs eoBr/.

T[j iBob p"vh nr/ ;kbkBk fJeZsosk ftZu g/Ù ehs/

ikD bJh ;kbkBk ;≥s[bB-gZso fsnko eo/rk.

T[j gqkgs j'Jh iK fJeZmh ehsh rJh ;koh oew

n?;';hJ/ÙB d/ ;p≥Xs ykfsnK ftZu iwQK ehs/ ikD bJh p?Ae$vkeıkB/ G/i/rk.

(vii) gquko ;eZso gquko ;eZso dh f˜≥w/tkoh j't/rh fe T[j eowukohnK ns/ nEkfoNhnK ftZu n?;';hJ/ÙB dh p[fBnkdh Bhsh dk gquko eo/

ns/ n?;';hJ/ÙB d/ w≥stK ns/ T[d/Ùk dh gqkgsh bJh nB[e{b

tksktoD fsnko eo/.

iBob ;eZso ns/ ;eZso dh ˆ?o-jk˜oh ftZu T[j iBob ;eZso d/ ¯o˜ fBGkt/rk.

XIII. ¯ ? ; b /

fit/A ;≥ftXkB ftu j'ot/A T[gp≥Xs j?, T[; B{≥ SZv e/, ;G wkwfbnK dk

¯?;bk t'NK dh ;kXkoB pj[-frDsh Bkb ehsk ikt/rk; go≥s{ t'NK d/

pokpo j'D dh ;{os ftu gqXkB wkwb/ dk ?̄;bk eoB bJh fBoDkfJe

t'N d/ ;e/rk. XIV. ftZsh ÙeshnK

gqXkB fe;/ fJe wZd s/ 20$- o[gJ/ sZe ıou eo ;e/rk. fJ; s'A tXhe

oewK bJh ekoigkbe ew/Nh dh g{ot-gotkBrh bk˜wh j't/rh.

gqXkB dh ˆ?o-jk˜oh ftZu iBob ;eZso fe;/ fJe wZd s/ 20$- o[gJ/ se ıou eoB dk jZedko j't/rk.

20

Page 21: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

;G u?eK s/ gqXkB ns/ iBob ;eZso d[nkok ;z:[es s"o s/ d;sıs ehs/ ikDr/.

gqXkB iK iBob ;eZso iK d'jK dh ?̂o-jk˜oh dh ;{os ftZu

ekoigkbe ew/Nh, gqXkB iK iBob ;eZso iK d'jK dhnK ftZsh ÙeshnK, T[BQK dh ˆ?o-jk˜oh dh w[Zds bJh n?;';hJ/ÙB d/ e≥w B{≥

mhe soQK ubd/ oyD bJh ekoigkbe ew/Nh d/ fJe iK d' w?ApoK B{≥, fijh fe ;{os j't/, v?bhr/N eoB bJh Ùesh-gqkgs j't/rh.

XV. u'DK 1H jfoe w?Apo dh e/tb fJe t'N j't/rh. 2H u'D r[gs gouh d[nkok ehsh ikt/rh. 3H nj[fdnK bJh T[whdtkoK d/ BK iBob p"vh dh ;kbkBk

fJeZsosk ftZu sith˜ ehs/ ikDr/ ns/ T[BQK dh gq'VQsk ehsh ikt/rh. t'NK gkJ/ ikD s'A gfjbK T[whdtko, i/ T[BQK ftu'A e'Jh

fJ; soQK eoBk ukj/, nkgDk BK tkg; b? ;eDr/. 4H u'D t'NK dh pj[-frDsh Bkb j't/rh. fe;/ nj[d/ bJh t'NK dh

frDsh pokpo j'D dh ;{os ftZu, fJeZsosk dk u/now?B fBoDkfJe t'N gk e/ wkwb/ dk ?̄;bk eo/rk.

XVI. fJeZsosktK 1H ekoigkbe ew/Nh dh fswkjh ftZu xZN s'A xZN fJe fJeZsosk

j't/rh. 2H iBob p'vh dh ;kb ftu xZN s'A xZN fJe fJeZsosk d;≥po iK

iBtoh d/ wjhB/ ftZu j't/rh. 3H fe;/ ftÙ/Ù ew/Nh dhnK T[ZBhnK fJeZsosktK j' ;eDrhnK

fi≥BhnK eoB dk ftÙ/Ù ew/Nh d/ w?Apo ¯?;bk eoB.

XVII. e'ow i/ j'ot/A T[gp≥Xs B j't/, sK ekoigkbe ew/Nh ns/ ftÙ/Ù ew/Nh dhnK

fJeZsosktK bJh e'ow w?ApoK dh e[Zb frDsh dk shik fjZ;k ns/ iBob p"vh dhnK fJeZsosktK bJh g≥itK fjZ;k j't/rk.

XVIII. p/gqshsh dk gq;skt ekoigkbe ew/Nh ftu p/gqshsh dk gq;skt ofi;No s/ w?ApoK dh e[b

frDsh d/ g≥it/A fjZ;/ s'A xZN w?ApoK d[nkok g/Ù BjhA ehsk ikt/rk. nfij/ ;G gq;sktK s/ ?̄;b/ fJeZsosk dh sohe B{≥ ofi;No s/ e[b w?ApoK dh ;kXkoD pj[-;≥wsh d[nkok ehs/ ikDr/.

21

Page 22: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

XIX. ;'XK ;≥ftXkB d/ T[gp≥XK dhnK ;'XK iBob p"vh d/ jk˜o w?ApoK dh 2$3 pj[F;≥wsh d[nkok ehshnK ik ;eDrhnK. n?go, e'Jh ;'X sd se gqGkth BjhA j't/rh id se g≥ikph :{Bhtof;Nh dh f;≥vhe/N d[nkok gotkB B ehsh ikt/.

XX. G≥r eoBk n?;';hJ/ÙB, iBob p"vh dh fJeZsosk dh sohe B{≥ ofi;No s/ w?ApoK

dh d' fsjkJh pj[-;≥wsh Bkb G≥r ehsh ik ;e/rh. d/DdkohnK dk G[rskB eoB fgS'A, pkeh oew T[; soQK tosh ikt/rh fit/A w?Apo ¯?;bk eoB, go pkeh oew w?ApoK ftZu Bed BjhA t≥vh ikt/rh.

;≥ftXkB T[; sohe s'A Bk¯˜ j'fJnk ;wfMnk ikt/rk fi; sohe

B{≥ iBob p"vh ns/ f;≥vhe/N d[nkok gotkB ehsk ikt/.

22

Page 23: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

nfXnkJ/-IV ;hBhno ;?e≥voh wkvb ;e{b, g≥ikph :{Bhtof;Nh,

gfNnkbk dh gqp≥Xeh ew/Nh dk ;≥ftXkB

IH BK

fJ; gqp≥Xe ew/Nh dk BK “;hBhno ;?e≥voh wkvb ;e{b, g≥ikph

:{Bhtof;Nh, gfNnkbk dh gqp≥Xe ew/Nh j't/rk.

II. ekieko 1H ;e{b bJh f;Zfynk ftGkr, g≥ikp d/ fB:wK ns/ ftfB:wK

Bkb ;[;≥rs f;Zfyne ns/ gqp≥Xeh Bhsh fsnko eoBkl

2H ;e{b Bz{ fBg[≥Bsk Bkb ubkT[Dk ns/ e≥No'b eoBkl

3H ;e{b Bz{ fBg[≥Bsk Bkb ubkT[D bJh b'VhAdh fJwkos, nwbk

ns/ ;k˜-;kwkB w[jZJhnk eoBkl

4H nfXnkge fB:[es eoBk, t/sB-ro/v fB:s eoBk, ro/vK d/

nB[;ko sBıkj-soZehnK d/Dk, ;˜k ns/ fJBkw d/ e/;K dk

¯?;bk eoBk ns/ ;e{b gqp≥X, gqÙk;B ns/ ;≥rmB Bkb ;≥p≥Xs

;G wkwfbnK dk ?̄;bk eoBkl

5H ;e{b ubkT[D bJh fB:w ns/ ftfB:w fsnko eoBk.

III. pDso gqp≥Xe ew/Nh j/m-fby/ w?ApoK s'A fwb e/ pD/rhL-

1H tkJh;-uK;bo

2H ofi;Noko

3H ;jkfJe ofi;Noko (b/yk)

4-7H f;Zfynk, ftfrnkB, nkoN; ns/ ;wkie

gqXkB

T[g-gqXkB

ı˜kBuh

w?Apo

ftfrnkB ns/ GkÙk ?̄ebNh d/ :{Bhtof;Nh d/ vhB

23

Page 24: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

8H :{Bhtof;Nh w?vheb n¯;o

9H w[Zyh, :{Bhtof;Nh bkfJp/qoh 10H gqXkB g/o?AN Nhuo n?;';hJ/ÙB

;hBhno ;?e≥voh wkvb ;e{b

11-12H nfXnkgeK d/ gqshfBZX (d') (tkoh Bkb T[wo nB[;ko)

w?Apo w?Apo w?Apo

w?Apo

13-14H ;e{b f;Zfynk d/ wkjo fiBQK ftZu'A fJe gqXkB d[nkok w?Apo ns/ d{ik f;Zfynk ftGkr d[nkok Bkw˜d ehsk ikt/rk

15H fgq≥;hgb, ;hBhno ;?e≥voh wkvb ;e{b ;eZso 16H f˜bQk f;Zfynk n¯;o iK T[; d[nkok Bkw˜d ftnesh! w?Apo

ew/Nh dh nT[X d' ;kb j't/rh.

B'NL gqXkB Bz{ nıfsnko j't/rk fe j'o w?Apo e'FnkgN eo bt/. IV. fJeZsosktK

(T) ew/Nh ;kXkoB s"o s/ ;kb ftZu d' tkoh fJeZso j't/rh. ;≥eN- ekbh fJeZsosk gqXkB d[nkok fe;/ th ;w/A p[bkJh ik ;e/rh.

(n) ;kXkoB fJeZsosktK bJh J/i≥vk xZN s'A xZN fs≥B g{o/ fdB gfjbK ;oe{b/N ehsk ikt/rk ns/ fJeZsosk bJh xZN s'A xZN fJe j¯s/ dk B'fN; ˜o{oh j't/rk. ;≥eNekbh fJeZsosk u"th x≥fNnK dk B'fN; d/ e/ ehsh ik ;e/rh.

(J) w?ApoK dk fJe-fsjkJh iK fJe-fsjkJh d/ fi≥B/ B/V/ j' ;e/, e'ow rms eo/rk.

(;) fJeZsosk dk ;wK ns/ EK, gqXkB Bkb wÙtok eoe/, ;eZso d[nkok fB:s ehsk ikt/rk.

(j) gqXkB, ns/ T[; dh ˆ?o-jk˜oh ftZu T[g-gqXkB fJeZsosktK dh gqXkBrh eo/rk.

(e) ;eZso fJeZsosktK dh ekotkJh ebwp≥d eo/rk ns/ foekov oy/rk.

V. nj[d/dkoK dhnK ÙeshnK (T) gqXkB

(i) T[j nkgDhnK ÙeshnK T[g-gqXkB Bz{ iK fe;/ j'o w?po Bz{ v?bhr/N eo ;edk j?.

(ii) T[; dh fJe fBoDkfJe t'N j't/rh. (iii) T[j fJeZsosktK p[bkt/rk ns/ T[BQK dh gqXkBrh eo/rk.

24

Page 25: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

(iv) T[j ;e{b d/ fgq≥;hgb dh ;bkj Bkb nfXnkge ns/ j'o nwbk sd-noE nkXko s/ fB:[es eo/rk.

(n) T[g-gqXkB (i) T[[j gqXkB dh ˆ?o-jk˜oh ftZu ew/Nh dhnK fJeZsosktK

dh gqXkBrh eo/rk. (ii) T[j ;kohnK iK nfijhnK ÙeshnK ;≥Gkb/rk i' gqXkB

d[nkok T[; B{z v?bhr/N ehshnK ikD.

(J) ;eZso (i) ;e{b d/ e≥w dh fBrokBh eoBk ns/ ;e{b Bz{ gqp≥Xe

ew/Nh d/ fBd/ÙK nB[;ko ubkT[Dk. (ii) gqp≥Xe ew/Nh d/ BfwZs gZso-ftjko eoBk. (iii) fJeZsosktK dhnK ekotkJhnK ebwp≥d eoBk ns/

T[sotosh fJeZsosktK ftZu T[BQK d/ ;jh gkbD dh fog'oN eoBk.

(VI) ;≥gsh ns/ b/y/ ;e{b dh ;≥gsh (u[ZethA ns/ nu[ZethA) :{Bhtof;Nh gqÙk;B ftZu fBfjs j't/rh. gqp≥Xe ew/Nh dh ;bkj Bkb :{Bhtof;Nh f;≥vhe/N d[nkok w≥B {̃o ehsk pZiN, fgq≥;hgb ns/ ;jkfJe ofi;Noko (b/yk) ;z:[es s"o s/ Ugo/N eoBr/. b/y/ ;jkfJe ofi;Noko (b/yk) d[nkok

nkfvN eotkJ/ ikDr/ ns/ fJ; dh fog'oN jo ¯otoh ftZu gqpzXe

ew/Nh dh pZiN fJeZsosk ftZu fdZsh iktrh.

25

Page 26: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

nfXnkJ/-V ftfB:w ew/Nh

1H ftfB:w ew/Nh d/ BK dh fJe ew/Nh j't/rh i' f;≥vhe/N d[nkok d' ;kbK

dh nT[X bJh fB:[es ehsh ikt/rh. 2H e≥w dhnK b'VK d/ nB[;ko ew/Nh B{≥ j'o w?Apo e'-nkgN eo b?D dh

Ùesh j't/rh. 3H e'ow fs≥B w?ApoK dk j't/rk. 4H gqftXkB, n"ofvB?A; ns/ fB:w pDkT[D iK T[BQK ftZu ;'X eoB dhnK

;G sith˜K dh gohfynk, nekdfwe e"A;b, f;≥vhe/N, fijh fe ;{os

j't/, Bz{ g/Ù eoB s'A gfjbK, ftfB:w ew/Nh d[nkok ehsh ikt/rh ns/

ew/Nh nfij/ j'o ekieko ns/ eosZt fBGkt/rh i' T[; B{z tkJh;-

uK;bo d[nkok ;w/A ;w/A ;"Ag/ ikD.

26

Page 27: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

27

nfXnkJ/-

VI

y/v ew/Nh-T[; dk ;≥ftXkB

1H

g≥ikph :{Bhtof;Nh dh fJbkekJh nfXekosk d/ n≥do y/vK dhnK;orowhnK B{≥ ;≥rms ns/ ftfB:ws eoB bJh g≥ikph :{Bhtof;Nh

y/v ew/Nh j't/rh, fi; B{≥ fJ; ftZu fJ; s'A fgS'A, “g≥H:{HyHe” fejk

frnk j?, ns/ fJj j/m-fby/ nB[;ko rms ehsh ikt/rhL-

(T) vhB, ftfdnkoEhnK ns/ vhB, ekbi ftek; e"A;bl(n) :{Bhtof;Nh d/ ftÙ/Ù-nfXeko-gqkgs ;G ekbiK d/ fgq≥;hgb

ns/ :{Bhtof;Nh nfXnkgB ftGkrK d/ d' gqfsfBXl

(J) ofi;Noko, g≥ikph :{Bhtof;Nhl;) vkfJo?eNo ;g'oN;, g≥ikph :{Bhtof;Nhl

(j) ;≥pZX ekbiK d/ fgq≥;hgbK d/ g≥i gqshfBZX i' ;ohoe f;Zfynk d/

vkfJo?eNo iK nfij/ gq' ?̄;o j'D/ ukjhd/ jB fiBQK dk ekbi

ftZu y/vK dhnK ;orowhnK Bkb tk;sk j't/ go≥s{ nfijh

Bkw˜drh ekbi d/ fJ; :{Bhtof;Nh Bkb iK g≥ikp:{Bhtof;Nh, u≥vhrVQ Bkb ;≥pZX j'D dh sohe nB[;ko tkoh

Bkb j't/rh.

(e) vkfJo?eNo, ;ohoe f;Zfynk (;≥:[es ;eZso).

2H

ew/Nh dk gqXkB ns/ T[g-gqXkB fgq≥;hgbK ns/ vhB, ekbi ftek;e"A;b ftu'A tkoh Bkb, ;hBhnosk d/ nkXko s/ fB:[es ehs/ ikDr/

ns/ ;hBhnosk T[wo nB[;ko s?n ehsh ikt/rh.

3H

vkfJo?eNo, ;g'oN;, g≥ikph :{Bhtof;Nh, ew/Nh dk nj[d/-ekoB

;eZso j't/rk.

4H

ekoB w?ApoK B{≥ SZv e/, pkeh d/ w?Apo fJe ;kb bJh nj[dk

XkoB eoBr/.

Page 28: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

5H g≥ikph :{Bhtof;Nh y/v ew/Nh dh fJeZsosk dk e'ow 9 w?ApoK dk

j't/rk. 6H fJe ekoigkbe e"A;b j't/rh i' j/m-fby/ w?ApoK s'A fwb e/ pD/rhL-

(i) gqXkBl (ii) T[g-gqXkBl (iii) vhB, ftfdnkoEhnK ns/ vhB, ekbi ftek; e"A;bl (iv) fgq≥;hgb, r"ofw≥N ekbi nk¯ f¯˜heb n?i{e/ÙBl

(v) f;≥vhe/N dk Bkw˜d fJe w?Apol (vi) ?̂o-g/ÙktokBk ekbiK d/ fgq≥;hgbK ftZu'A uko fgq≥;hgb, d' T[wo

ftZu ;G s'A S'N/ s'A Ù[o{ eoe/ tkoh Bkb ns/ d' T[wo ftZu ;G s'A

tZv/ s'A Ù[o{ eoe/ tkoh Bkbl

(vii) g/ÙktokBk ekbiK ftZu'A fJe fgq≥;hgb, T[wo nB[;ko tkoh Bkbl

(viii) fJe fgq≥;hgb, i' tkJh;-uK;bo d[nkok gqXkB Bkb wÙtok eoe/ Bkw˜d ehsk ikt/rkl

(ix) y/v ew/Nh dk ;eZsol (x) ofi;Noko, g≥ikph :{Bhtof;Nh gfNnkbkl (xi) iBob jkT{; ftZu'A T[wo ftZu ;hBhnosk d/ nkXko s/ g≥i

;ohoe f;Zfynk b?euokoK ftZu'A fJe w?Apo :{Bhtof;Nh y/v

ekoigkbe e"A;b s/ fbnk ikt/rk, go fJj fJ; Ùos d/ skp/ j't/rk fe e'Jh th d' w?Apo fJe' jh ekbi dh ekoigkbe e"A;b

s'A gqshfBZXsk BjhA eoBr/. nfij/ e/;K ftZu ekbi d/ fgq≥;hgb

B{≥ gfjb fdZsh ikt/rh ns/ ;ohoe f;Zfynk b?euoko, i' fe T[wo ftZu T[; s'A pkd ;hBhno j't/, ekoigkbe e"A;b ”u fbnk

ikt/rk. B'NL- i/ fe;/ ık; ;kb ftZu e'Jh ;≥pZX ekbi g≥ikph :{Bhtof;Nh n≥so-

ekbi w[ekpfbnK ftZu xZN s'A xZN d' NhwK G/iD ftu n;cb oj/

sK T[; ekbi dk fgq≥;hgb, :{Bhtof;Nh ekoigkbe e"A;b ftZu gqshfBZXsk eoB dh nkgDh nrb/ ;kb dh tkoh, i/ nkT[Adh j't/, y'

d/t/rk. ekoigkbe e"A;b ;kXkoB s"o s/ ;kb d/ d"okB xZN s'A xZN d'

wjhfBnK ftZu fJe tko fJeZso j't/rh (rowhnK dhnK te/ÙBK dh w[Zds fJ; ftZu Ùkwb BjhA j't/rh).

28

Page 29: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

29

7H

ekoB w?ApoK B{≥ SZv e/ ekoigkbe e"A;b d/ w?Apo fJe ;kb

bJh nj[dk XkoB eoBr/.

8H

ekoigkbe e"A;b dh fJeZsosk ftZu e'ow g≥i w?ApoK dk j't/rk.

9H

ekoigkbe e"A;b dhnK ÙeshnK ns/ ekieko

(T) g≥ikph :{Bhtof;Nh dhnK y/v N{oBkw?ANK, tZy tZy :{Bhtof;Nh

ebZpK, ns/ j'o nfijhnK ;G y/v ;orowhnK B{≥ ;≥rms

T[BQK B{≥ ;≥ukbs eoBk ns/ e≥No'b eoBk, fiBQK ftZug≥ikph :{Bhtof;Nh y/v ew/Nh d[nkok fJ; BfwZs pDkJ/ fB:wK

dh nB[;kosk ftZu g≥H:{Hy/v ew/Nh fjZ;k b?Adh j?l

(n) iBob p"vh d[nkok wB˜{o ehs/ pZiN nB[wkBK nB[;ko g≥ikph

:{Bhtof;Nh y/v ew/Nh d/ ≥̄v fJeZm/ eoBk s/ ıou eoBk, fJepZiN wZd s'A d{ih pZiN wZd B{z ¯≥vK dk g[Bo-BfwZsD eoBk,nDt;{bh :'r b?DdkohnK ns/ ;Nke dhnK wZdK B{≥ tZN/ yks/

gkT[Dk ns/ fJ≥doki G/iD ftZu j'Jh d/oh fywK eoBkl(J) ;kb d/ d"okB nkgD/ w?ApoK iK fe;/ ebZp d/ w?ApoK ftZu, T[;

dh nD-r[̃ oh w[Zds bJh ıkbh j'Jh e'Jh EK GoBkl(;) nkgD/ eosZtK B{≥ B/e-Bhsh Bkb fBGkT[AfdnK g?dk j'J/ fe;/

;≥eN dh ;fEsh Bkb fBgND bJh Bt/A T[g-ekB{≥B pDkT[Dk,go≥s{ nfijh ekotkJh dh g≥H:{HyHeH dh nrbh nkw fJeZsoskB{≥ mhe fog'oN fdZsh ikt/ ns/ T[; pko/ T[; dh gotkBrh jk;b

ehsh ikt/l

(j) ;kb dhnK ;orowhnK pko/ ;eZso dhnK ;kbkBk fog'oNK, tZy

tZy y/v ebZpK d/ b/fynK dhnK fog'oNk ns/ fttoD, nkT[Ad/ ;kb pko/ ;kbkBk pZiN nB[wkB ns/ f¯e;uo-;{uh s/ ftuko

eoBk, ns/ nkgDh T[Zfus fNZgDh ;fjs, ;kbkBk nkw

Zsosk B{≥ T[; dh gotkBrh bJh f;¯koÙ eoBk. 10H g≥ikph :{Bhtof;Nh y/v ew/Nh d/ eosZt ns/ ÙeshnK fBwB

g≥ikph :{Bhtof;Nh y/v ew/Nh d/ eosZt ns/ ÙeshnK

nB[;ko j'DrhnK L-

(T) g≥ikph :{Bhtof;Nh dhnK y/v N{oBkw?ANK ;≥rms eoBk, ;≥ukbs

eoBk ns/ T[BQK s/ e≥No'b eoBk ns/ tZy tZy y/v ebZpK ns/ j'o nfijhnK ;G y/v ;orowhnK ;zrfms eoBk fiBQK ftZu

g≥ikph :{Bhtof;Nh fjZ;k bt/, ns/ g≥ikph :{Bhtof;NhN{oBkw?ANK d/ ;≥rmB, ;≥ukbB ns/ e≥No'b bJh fB:w pDkT[Dkl

Page 30: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

(n) nkgD/ fB:wK dk noE-fBoDk eoBk ns/ T[BQK B{≥ Bk¯˜ eoBk

ns/ fe;/ nfij/ B[es/ pko/ ?̄;bk ns/ o{fb≥r d/Dk, fi; pko/

fB:w pD/ j'J/ B j'Dl (J) nkgD/ fB:wK Bkb ;≥rs T[g-ekB{≥B pDkT[Dk ns/ i/ ns/ id

b'V j't/, T[g ew/Nh, ew/NhnK pDkT[DhnK ns/ T[BQK d[nkok ftuko-r'uo/ ftÙ/ fB:s eoBkl

(;) tZy-tZy :{Bhtof;Nh y/v ebZpK d/ ;kb ftZu fJe tko gqXkB,

nkBo/oh ;eZso ns/ w?Apo fB:[es eoBk ns/ :{Bhtof;Nh dhnK

NhwK u[DB ;≥p≥Xh fB:w pDkT[Dkl

(j) ;kbkBk pZiN ns/ nkw f¯e;uo-;{uh s/ ftuko eoBk ns/

T[; dh gotkBrh d/Dkl

(e) g≥H:{HyHeH ns/ :{Bhtof;Nh y/v ebZpK dhnK ;kbkBk fog'oNK

ns/ b/fynK d/ nkfvN ehs/ fttoDK s/ ftuko eoBk ns/

gotkBrh d/Dkl

(y) T[; d[nkok gotkB ehs/ pZiN nB[wkBK dh nB[;kosk ftZu

¯≥v fJeZm/ eoBk ns/ ıou T[mkT[Dkl

(r) g≥H:{HyHeH N{oBkw?ANK bJh ekbi d[nkok G/ihnK rJhnK n?ANohnK ftZu j'Jh d/oh fywk eoBkl

(x) ;kb d/ d"okB fe;/ ebZp d/ w?ApoK ftZu ıkbh j'Jh EK B{≥ T[; dh

nDr[˜oh nT[X bJh GoBkl

(C) fJj ?̄;bk eoBk fe n≥so-:{Bhtof;Nh N{oBkw?ANK ftZu :{Bhtof;Nh dhnK fejVhnK NhwK fjZ;k b?DrhnK, ns/

nfijhnK N{oBkw?ANK ftZu :{Bhtof;Nh dh gqshfBZXsk eoB

bJh T[g-ew/NhnK dhnK f;¯koÙK s/ fyvkohnK dh u'D eoBkl

(u) n≥so-:{Bhtof;Nh w?uK ftZu g≥ikph :{Bhtof;Nh dhnK NhwK

Bkb ikD tkb/ eowukoh fB:[es eoBkl

(S) fJe pZiN wZd ftu'A d{ih wZd ftZu ≥̄vK dk w[V-BfwZsD wB {̃o

eoBk, Bkekpb/ t;{b b?DdkohnK ns/ ;Nke dhnK wZdK B{≥

tZN/-yks/ gkT[Dk ns/ n?ANohnK G/iD ftZu j'Jh d/oh fywk eoBkl

(i) g≥H:{HyHeH d/ w≥stK ns/ T[d/ÙK B{≥ nZr/ fbikD bJh j'o ekotkJh

eoBk. 30

Page 31: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

11H n¯;oK d/ eosZt ns/ nıfsnko gqXkB gqXkB g≥H:{HyHeH dhnK fJeZsosktK dh gqXkBrh eo/rk ns/ nfij/ ekieko fBGkt/rk i' T[; B{≥ g≥H:{HyHeH d[nkok ;"Ag/ ikD. t'NK d/ pokpo

j'D dh ;{os ftZu, T[; dh fJe fBoDkfJe t'N j't/rh. T[; B{≥ fe;/

fJeZbh wZd bJh 100$- o[gJ/ dk ıou wB˜{o eoB dh Ùesh j't/rh.

fe;/ ;≥eN dh ;fEsh ftZu T[; ;fEsh dk w[ekpbk eoB bJh ¯?;b/

b?D dh T[; B{≥ Ùesh j't/rh. nfij/ ¯?;fbnK dh fog'oN y/v ew/Nh B{≥

T[; dh nrbh fJeZsosk ftZu fdZsh ikt/rh. T[g-gqXkB gqXkB dh ˆ?o-jk˜oh ftZu T[g-gqXkB, gqXkB ti'A ekoi eo/rk ns/ gqXkB ftZu fBfjs ÙeshnK dh tos'A eo/rk. ;eZso ;eZso g≥H:{HyHeH d/ BfwZs gZso-ftjko eo/rk ns/ g≥H:{HyHeH d/ wfsnK B{≥ T[; d/ ekoigkbe n¯;o d/ s"o s/ gqGkth pDkt/rk. T[j

fJeZsosktK d/ B'fN; ikoh eo/rk ns/ ekotkJh ebw-p≥d eo/rk.

T[j ;kok foekov oZyD bJh f˜≥w/Atko j't/rk ns/ g≥H:{HyHeH dh ;≥gZsh

dk e;N'vhnB j't/rk. T[j j'o nfij/ eosZt fBGkt/rk i' T[; B{≥

;w/A ;w/A ;"Ag/ ikD. T[; e'b 200$- o[gJ/ fJ≥gq?;N d/ j'Dr/ ns/ T[; B{≥ fJe ;w/A fJe

wZd s/ 50$- o[gJ/ ıou T[mkT[D dh Ùesh j't/rh. T[j gqkgs j'JhnK ;kohnK oewK dhnK o;hdK d/t/rk. ;G ndkfJrhnK g≥H:{HyHeH d/ fB:wK

nB[;ko T[; d[nkok ehshnK ikDrhnK. T[j g≥H:{HyHeH d/ ¯≥vK dk

b/yk oy/rk ns/ ;kb bJh nkfvN ehs/ b/fynK dk fttoD g/Ù eo/rk.

12H ;kbkBk nkw fJeZsosk g≥H:{HyHeH dh ;kbkBk nkw fJeZsosk jo ;kb nr;s$;s≥po ftZu j't/rh. ;kbkBk nkw fJeZsosk bJh g≥doK fdBK dk B'fN; fdZsk ikt/rk.

gqXkB T[; d[nkok fBÙfus ehsh sohe B{≥ fJeZsosk p[bkt/rk.

;kbkBk nkw fJeZsoskL- (T) ebZpK d/ nj[d/dko ns/ w?Apo fB:[es eo/rhl (n) ebZpK dhnK phs/ ;kb dhnK fog'oNK gotkB eo/rhl (J) g≥H:{HyHeH ns/ T[; Bkb ;≥p≥Xs ebZpK d/ b/fynK d/ nkfvN

ehs/ fttoD B{≥ ;theko ns/ gk; eo/rhl 31

Page 32: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

(;) nkT[D tkb/ ;?ÙB d/ pZiN nB[wkBK ns/ nkw f¯e;uo ;{uh s/ ftuko eo/rh ns/ gotkB eo/rhl

(j) gqXkB dh fJik˜s Bkb e'Jh j'o ekoi B/go/ ukVQ/rhl (e) g≥H:{HyHeH d/ g[okD/ fB:wK ftZu ;'X eo/rh iK Bt/A fB:w

pDkt/rh. B'NL- (i) ;kbkBk nkw fJeZsosk d/ J/i≥v/ ftZu Ùkwb ehs/ ikD bJh

sith˜K ns/ ;[Mk 30 wJh se ;eZso gk; g[Zi ikD/ ukjhd/

jB. (ii) id sZe ;kbkBk nkw fJeZsosk B j't/, g[okD/ nj[d/dko ns/

ew/NhnK e≥w eodhnK ofjDrhnK. 13H ;kXkoD ns/ ftÙ/Ù fJeZsosktK

g≥H:{HyHeH d/ e[Zb w?ApoK d/ fJe-fsjkJh tb'A fbysh doık;s, fi; ftZu ftÙ/Ù s"o s/ T[j gq:'iB fpnkB ehsk j't/ fi; bJh nfijh fJeZsosk p[[bkJh ikDh j?, fwbD s/ gqXkB S/ fdBK d/ n≥do g≥H:{HyHeH

dh ftÙ/Ù fJeZsosk p[bkJ/rk. ftÙ/Ù fJeZsosk ftZu doık;s ftZu fdZs/ ekoi s'A fpBK j'o

e'Jh ekoi BjhA ehsk ikt/rk. ;G ¯?;b/ ;kXkoD pj[-;≥wsh Bkb ehs/ ikDr/ ; t'NK d/ pokpo

j'D dh ;{os ftZu, gqXkB$u/now?B dh fJe fBoDkfJe t'N j't/rh. w?Apo goke;h d[nkok t'N BjhA d/ ;ed/.

14H :{Bhtof;Nh dhnK p"vhnK B{≥ fog'oNK ns/ b/y/ g/Ù eoBk g≥H:{HyHeH dhnK j/m-fbyhnK fog'oNK ns/ b/y/, fit/A T[; d[nkok gotkB ehs/ rJ/ j'D, f;≥vhe/N B{≥ g/Ù ehs/ ikDr/L-

(i) ;eZso dh fog'oNl (ii) o?˜hv?AN ;hBhno nkvhNo d[nkok :Ek:'r o{g ftZu nkfvN

ehs/ g≥H:{HyHeH d/ ;kbkBk b/y/l

(iii) o?˜hv?AN ;hBhno nkvhNo dh nkfvN fog'oN. f;≥vhe/N B{≥ g≥H:{HyHeH s/ nkw fBrokBh oZyD dh Ùesh j't/rh.

15H y/v ew/Nh ¯≥v ftZu'A u?Ze ikoh eoB dhnK ÙeshnK (i) ;eZso, y/v ew/Nh (ii) ;jkfJe ofi;Noko (b/yk) (iii) ftZs n¯;o (iv) ofi;Noko

32

}

500 o[gJ/ sZe f;≥vhe/N tb'A fBoXkos ehs/ nB[;ko

Page 33: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

nfXnkJ/-VII y/v ew/Nh (wfjbk)- T[; dk ;≥ftXkB

1H g≥ikph :{Bhtof;Nh dh fJbkekJh nfXekosk d/ n≥do y/vK dhnK

;orowhnK B{≥ ;≥rms ns/ ftfB:ws eoB bJh “g≥ikph :{Bhtof;Nh

wfjbk y/v ew/Nh” d/ BK dh fJe ew/Nh j't/rh fi; dk fJ; ftZu fJ; s'A fgZS'A g≥H:{HwHyHeH eoe/ jtkbk fdZsk frnk j? ns/ fJj j/m-fby/

nB[;ko rms ehsh ikt/rhL- (T) vhB, ftfdnkoEhnK ns/ vhB, ekbi ftek; e"A;bl (n) ;G ;≥pZX wfjbk ekbiK dhnK fgq≥;hgb ns/ :{Bhtof;Nh

nfXnkgB ftGkrK dhnK d' gqshfBZX fJ;sohnKl (J) ;fj-f;Zfynk tkb/ ;ko/ ;≥pZX ekbiK d/ fgq≥;hgbl go≥s{ i/

fgq≥;hgb g[oÙ j't/ sK T[; tb'A Bkw˜d ehsh fJ;soh ew/Nh dh

w?Apo j't/rhl (;) ofi;Noko, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbkl (j) vkfJo?eNo ;g'oN;, g≥ikph :{Bhtof;Nhl (e) wfjbk vkfJo?eNo, ;ohoe f;Zfynk, g≥ikph :{Bhtof;Nh,

gfNnkbkl� (y) ;ohoe f;Zfynk ftZu'A fJe wfjbk vkfJo?eNo, i' :{Bhtof;Nh

d/ ftÙ/Ù-nfXeko-gqkgs ekbiK ftZu xZN'FxZN g≥i ;kb dk siopk oydh j't/, tkoh f;o, T[wo nB[;ko.

2H ew/Nh d/ gqXkB ns/ T[g-gqXkB dh fB:[esh wfjbk fg≥q;hgbK ns/ vhB ftfdnkoEhnK ftZu'A tkoh f;o, ;hBhnosk nB[;ko ehsh

ikt/rh. ;hBhnosk T[wo nB[;ko s?n ehsh ikt/rh. 3H vkfJo?eNo, ;g'oN;, g≥ikph :{Bhtof;Nh nj[d/-ekoB ;eZso ns/

wfjbk vkfJo?eNo, ;ohoe f;Zfynk, ew/Nh dh ;≥:[es ;eZso j't/rh. 4H g≥ikph :{Bhtof;Nh wfjbk y/v ew/Nh dh fJeZsosk bJh e'ow ;Zs

w?Apok dk j't/rk.

33

Page 34: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

5H fJe ekoigkbe e"A;b j't/rh i' j/m-fby/ w?ApoK s'A fwb e/ pD/rhL-

(i) gqXkBl (ii) T[g-gqXkBl (iii) vhB, ftfdnkoEhnK ns/ vhB, ekbi ftek; e"A;bl (iv) fgq≥;hgb, rtoBw?AN ekbi n"¯ f¯˜heb n?i{e/ÙBl

(v) d' wfjbk fgq≥;hgb, wfjbk ekbiK dhnK fgq≥;hgbK ftZu'A tkoh

f;o, fJe T[wo ftZu ;G s'A S'Nh s'A Ù[o{ eoe/ ns/ fJe T[wo

ftZu ;G s'A tZvh s'A Ù[o{ eoe/l

(vi) fJe fJ;soh fgq≥;hgb, fi; B{≥ tkJh;-uK;bo gqXkB Bkb wÙtok

eoe/ Bkw˜d eo/rkl

(vii) wfjbk y/v ew/Nh dk ;eZsol

(viii) :{Bhtof;Nh y/vK ekoigkbe e"A;b ftZu iBob jkT{; s'A 5

;ohoe f;Zfynk b?euokoK ftZu'A T[wo ftZu ;hBhnosk d/ nkXko

s/ fJZe w?Apo fbnk ikt/rk, go fJj fJ; Ùos d/ skp/ j't/rk fe

e'Jh th d' w?Apo ekoigkbe e"A;b s/ fJe' jh ekbi dh

gqshfBZXsk BjhA eoBr/. nfij/ e/;K ftZu fgq≥;hgb B{≥ soihj

fdZsh ikt/rh ns/ T[; d/ pknd T[wo ftZu ;hBhno ;ohoe

f;Zfynk b?euoko B{≥ ekoigkbe e"A;b s/ fbnk ikt/rk.

6H ekoigkbe e"A;b d/ w?Apo fJZe ;kb bJh nj[dk XkoB eoBr/.

7H ekoigkbe e"A;b dhnK fJeZsosktK ftZu e'ow fs≥B w?ApoK dk

j't/rk. 8H w≥st ns/ T[d/Ù

(T) ftfdnkoEhnK ftZu y/v-GktBk ns/ ;kEhgB dh ;jh GktBk

B{≥ pVQktk d/Dkl

(n) :{Bhtof;Nh d/ ftÙ/Ù-nfXeko gqkgs ;G ekbiK dhnK

ftfdnkoEDK bJh tZy tZy y/vK ftZu ;kbkBk N{oBkw?AN eoBkl

(J) n≥so-:{Bhtof;Nh w[ekpb/ ;≥rms eoBk ns/ T[BQK ftZu fjZ;k

b?D bJh NhwK fsnko eoBk, nfij/ N{oBkw?AN eotkT[Dk, ns/

n≥so :{Bhtof;Nh ;KM B{≥ pVQktk d/Dk.

34

Page 35: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

9H g≥ikph :{Bhtof;Nh wfjbk y/v ew/Nh d/ eosZt ns/ ÙeshnK j/m-fby/ nB[;ko j'DrhnKL- (T) g≥ikph :{Bhtof;Nh wfjbk y/v ebZpK B{≥ ns/ j'o ;kohnK y/v

;orowhnK B{≥ ;≥rms, ;≥ukbs ns/ e≥No'b eoBk fiBQK ftZu

g≥H:{H wH yHeH fjZ;k bt/, ns/ g≥H:{HwHyHeH N{oBKw?ANK d/ ;≥rmB,

;≥ukbB ns/ e≥No'b bJh fB:w pDkT[Dk. (n) nkgD/ fB:wK dk noE-fBoDk eoBk ns/ T[BQK B{≥ Bk¯˜ eoBk

ns/ fe;/ nfij/ B[es/ s/ ¯?;bk ns/ o{fb≥r d/Dk fi; pko/ fB:w

pD/ j'J/ B j'Dl (J) nkgD/ fB:wK d/ Bkb ;≥rs T[g-ekB{≥B pDkT[Dk ns/ i/ ns/

id b'V j't/ T[g-ew/Nh$ew/NhnK fB:[es eoBk ns/ T[BQK d/ ftuko-r'uo/ ftÙ/ fB:s eoBkl

(;) ;kb ftZu fJe tkoh tZy tZy :{Bhtof;Nh y/v ebZpK d/ gqXkB,

nkBo/oh ;eZso ns/ w?Apo fB:[es eoBk ns/ :{Bhtof;Nh NhwK

dh u'D pko/ fB:w pDkT[Dkl (j) ;kbkBk pZiN ns/ nkw f¯e;uo ;{uh s/ ftuko eoBk ns/ T[;

dh gotkBrh d/Dkl

(e) g≥H:{HwHyHeH ns/ :{Bhtof;Nh y/v ebZpK dhnK ;kbkBK fog'oNK

ns/ nkfvN ehs/ b/fynK d/ fttoDK s/ ftuko eoBk ns/ T[BQK

dh gotkBrh d/Dkl (y) nkgD/ d[nkok gotkB ehs/ pZiN nB[wkBK dh nB[;kosk ftZu

¯≥v fJZem/ eoBk ns/ ıou T[mkT[Dkl

(r) g≥H:{HwHyHeH d/ N{oBkw?NK bJh ekbiK tb'A n?ANohnK G/iD ftZu

j'Jh d/oh fywk eoBkl (x) ;kb d/ d"okB fe;/ ebZp d/ w?ApoK ftZu fe;/ dh ıkbh j'Jh fe;/

EK B{≥ T[;dh nDr[˜oh nT[X bJh GoBkl

(C) fJj ?̄;bk eoBk fe n≥so-:{Bhtof;Nh N{oBkw?ANK ftZu :{Bhtof;Nh dhnK fejVhnK NhwK fjZ;k b?DrhnK ns/

nfijhnK N{oBkw?ANK ftZu :{Bhtof;Nh dh gqshfBZXsk eoB

bJh T[g-ew/NhnK dhnK f;¯koÙK s/ fyvkohnK dh u'D eoBkl (u) n≥so-:{Bhtof;Nh w?uK bJh g≥H:{HwHyHeH NhwK d/ Bkb ikD

bJh nfXekoh fB:[es eoBkl 35

Page 36: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

(S) fJe pZiN wZd s'A d{ih wZd ftZu ¯≥vK dk w[V-BfwZsD wBi{o eoBk ns/ Bkekpb t;{b b?DdkohnK ns/ ;Nke dhnK wZdK B{≥

tZN/-yks/ gkT[Dk ns/ n?ANohnK G/iD ftZu j'Jh d/oh fywk eoBkl

(i) g≥H:{HwHyHeH d/ w≥stK ns/ T[d/ÙK B{≥ nZr/ fbikD bJh e'Jh j'o

ekotkJh eoBk. 10H n¯;oK d/ eosZt ns/ ÙeshnK

gqXkB gqXkB g≥H:{HwHyHeH dhnK fJeZsosktK dh gqXkBrh eo/rk ns/ nfij/

ekieko fBGkt/rk i' T[; B{≥ T[; j?;hns ftZu g≥H:{HwHyHeH d[nkok ;"Ag/ ikD. t'NK pokpo j'D dh ;{os ftZu T[;dh fJZe fBoDkfJe t'N

j't/rh. T[; B{≥ fe;/ fJeZbh wZd dh ;{os ftZu 100$- o[gJ/ dk ıouk

wB˜{o eoB dh Ùesh j't/rh. fe;/ ;≥eN dh ;fEsh ftZu T[; ;fEsh

dk w[ekpbk eoB bJh ¯?;b/ b?D dh T[; B{≥ Ùesh j't/rh. nfij/ ¯?;fbnK dh fog'oN wfjbk y/v ew/Nh B{≥ T[; dh fJeZsosk ftZu fdZsh

ikt/rh. T[g-gqXkB gqXkB dh ˆ?ojk˜oh ftZu T[g-gqXkB, gqXkB ti'A ekoi eo/rk ns/ gqXkB ftZu fBfjs ÙeshnK dh tos'A eo/rk.

;eZso ;eZso g≥H:{HwHyHeH d/ BfwZs gZso-ftjko eo/rk ns/ g≥H:{HwHyHeH d/ wfsnK B{≥ T[; d/ ekoi-gkbe n¯;o d/ s"o s/ gqGkth pDkt/rk. T[j B'fN; ikoh eo/rk ns/ ekotkJh ebwp≥d eo/rk. T[j ;kok foekov

oZyD bJh f ≥̃w/tko j't/rk ns/ g≥H:{HwHyHeH dh ;≥gsh dk e;N'vhnB

j't/rk. T[j nfij/ j'o eosZt fBGkt/rk i' T[; B{≥ ;w/A ;w/A ;"Ag/ ikD.

T[; e'b 200$-o[gJ/ fJ≥gq?;N d/ j'Dr/ ns/ T[; B{≥ fJZe ;w/A fe;/

fJe wZd s/ 50$- o[gJ/ ıou T[mkT[D dh Ùesh j't/rh. T[j ;kohnK gqkgs ehshnK oewK bJh o;hdK ikoh eo/rk. T[j g≥H:{HwHyHeH d/ fB:wK dh nB[;kosk ftZu ;G ndkfJrhnK eo/rk. T[j g≥H:{HwHyHeH ¯≥vK d/ b/y/ oZy/rk ns/ ;kb d/ bJh nkfvN ehs/ j'J/ b/fynK dk fttoD

g/Ù eo/rk. 11H ;kbkBk nkw fJeZsosk

g≥H:{HyHwHeH dh ;kbkBk nkw fJeZsosk jo ;kb nr;s$;s≥po ftZu

j'fJnk eo/rh. ;kbkBk nkw fJeZsosk bJh 15 fdB dk B'fN; fdZsk

ikt/rk. 36

Page 37: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

gqXkB T[; d[nkok fBÙfus ehsh sohe B{≥ fJeZsosk p[bkt/rk.

;kbkBk nkw fJeZsoskL-

(T) ebZpK d/ nj[d/dko ns/ w?Apo fB:[es eo/rhl (n) phs/ ;kb bJh ebZpK dhnK ;kbkBk fog'oNK gotkB eo/rhl (J) g≥H:{HwHyHeH ns/ T[; Bkb ;≥p≥Xs ebZpK d/ b/fynK d/ nkfvN

ehs/ fttoD ;theko eo/rh ns/ gk; eo/rhl

(;) nkT[D tkb/ ;?ÙB bJh pZiN nB[wkBK ns/ nkw f¯e;uo ;{uh

s/ ftuko eo/rh ns/ gotkBrh d/t/rhl

(j) gqXkB dh fJik˜s Bkb e'Jh j'o ekoi B/go/ ukVQ/rhl

(e) g[okD/ fB:wK ftZu ;'X eo/rh iK g≥H:{HwHyHeH d/ Bt/A fB:w

pDkt/rh. B'NL- (i) ;kbkBk nkw fJeZsosk d/ J/i≥v/ ftZu Ùkwb ehs/ ikD bJh

sith˜K ns/ ;[Mk ;eZso e'b 30 wJh sZe gj[≥u ikD/ ukjhd/

jB. (ii) id sZe ;kbkBk nkw fJeZsosk B j't/ g[okD/ nj[d/dko ns/

ew/NhnK e≥w eodhnK ofjDrhnK. 12H ;kXkoB ns/ ftÙ/Ù fJeZsosk

g≥H:{HwHyHeH d/ e[Zb w?ApoK d/ 1$3 tZb'A fbysh doık;s, fi; ftZu

ftÙ/Ù s"o s/ T[j gq:'iB fpnkB ehsk j't/ fi; bJh nfijh fJeZsosk

p[bkJh ikDh j?, fwbD s/ gqXkB 6 fdB d/ n≥do g≥H:{HwHyHeH dh

ftÙ/Ù fJeZsosk p[bkt/rk.

ftÙ/Ù fJeZsosk ftZu doık;s ftZu fdZs/ rJ/ ekoi s'A fpBK

j'o e'Jh ekoi BjhA ehsk ikt/rk.

;G ¯?;b/ ;kXkoD pj[-;≥wsh d/ nkXko s/ ehs/ ikDr/ ns/ t'NK

pokpo j'D dh ;{os ftZu gqXkB$u/now?B dh fBoDkfJe t'N j't/rh.

13H :{Bhtof;Nh p"vhnK B{≥ fog'oNK ns/ b/y/ g/Ù eoBk g≥H:{HwHyHeH dhnK j/m-fbyhnK fog'oNK ns/ b/y/, fit/A T[; d[nkok

gotkB ehs/ rJ/ j'D, f;≥vhe/N B{≥ g/Ù ehs/ ikDr/L-

(i) ;eZso dh fog'oNl (ii) o?˜hv?AN ;hBhno nkfvNo d[nkok :Ek:'r o{g ftZu nkfvN

ehs/ g≥H:{HwHyHeH d/ ;kbkBk b/y/l 37

Page 38: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

(iii) o?˜hv?AN ;hBhno nkfvNo dh nkfvN fog'oN. f;zvhe/N B{≥ g≥H:{HwHyHeH s/ nkw fBrokBh oZyD dh Ùesh j't/rh.

14H y/v ew/Nh ¯≥v ftZu'A u?Ze ikoh eoB dhnK ÙeshnK (i) ;eZso, y/v ew/Nh (ii) ;jkfJe ofi;Noko (b/yk) (iii) ftZs n¯;o (iv) ofi;Noko

38

}

500 o[gJ/ sZe f;zvhe/N tb'A

fBoXkos ehs/ nB[;ko

Page 39: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

nfXnkJ/-VIII nfXn?B p'ovK d/ ekieko

nfXn?B p'ovK d/ ekieko j/mFfby/ j'Dr/ L 1H f;b/p; fsnko eoBk ns/ gVQkJh d/ e'o;K, nfXn?B ns/ gohfynk dh

;ehw, nekdfwe e"A;b d[nkok ;w/A ;w/A fdsh rJh nrtkJh dhnK bhjK dh o'ÙBh ftZu gouk gkT[D tkfbnK bJh ft;sko-g{ope jdkfJsK ;[MkT[Dk.

2H gou/ gkT[D tkfbnK d/ g?BbK dh f;¯koÙ eoBk. 3H gohyeK dhnK fog'oNK s/ ftuko eoBk ns/, i/ ˜o{oh j't/, sK do[;sh-

T[gkT[ eoBk. 4H nfXnkgB ns/ fBoXkoB d/ fwnkoK B{≥ ekfJw oZyD ns/ T[BQK dh

fpjsoh bJh T[gkT[ ;[MkT[Dk ns/ gqÙB gZsoK d/ fwnkoK dh B˜o;kBh

eoBk. 5H :{Bhtof;Nh ftGkrK ftZu nfXnkgB ns/ y'i nk;kwhnK bJh u'D-

ew/NhnK bJh wkjoK d/ g?BbK dh f;¯koÙ eoBk ; go≥s{ i/ fe;/ nfXn?B

p'ov d/ u/now?B B/ T[whdtko ti'A u'D ew/Nh nZr/ g/Ù j'Dk j't/ sK nfijk g?Bb fi; dh f;¯koÙ T[; dh gqXkBrh nXhB ehsh rJh ;h, tofsnk BjhA ikt/rk ns/ nfijh ;{os ftu wkfjoK dk g?Bb tkJh;-

uK;bo ı[d fsnko eo/rk. 6H fe;/ j'o nfij/ wkwb/ s/ ;bkj d/Dk i' T[; B{≥ tkJh;-uK;bo$vhB,

nekdfwe eko-ftjko d[nkok ;w/A ;w/A ;"Afgnk ikt/.

39

Page 40: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

nfXnkJ/-IX :[te GbkJh ew/Nh-T[; dk ;≥ftXkB

1H g≥ikph :{Bhtof;Nh dh fJbkekJh nfXekosk d/ n≥do :[te GbkJh

;orowhnK nk:'is eoB bJh fJe “g≥ikph :{Bhtof;Nh :[te GbkJh

ew/Nh” j't/rh, fi; B{z fJ; ftZu fJ; s'A fgS'A g≥H:{H:[HGHeH fejk frnk

j? ns/ fi; dh pDso j/m-fby/ nB[;ko j't/rhL-

TH (i) vhB, ekbi ftek; e"A;b nj[d/-ekoB w?Apol

(ii) vhB, nekdfwe eko ftjko-nj[d/-ekoB w?Apol

(iii) vhB, ftfdnkoEhnK nj[d/-ekoB w?Apol

(iv) vkfJo?eNo, :[te ;/tktK, g≥ikp, u≥vhrVQ nj[d/-ekoB

w?Apol

nH fJ; :{Bhtof;Nh Bkb ;≥pZX ;G ekbiK d/ fgq≥;hgbl

JH d' nfXnkge i' tkJh;-uK;bo d[nkok jo ;kb Bkw˜d ehs/

ikDr/l fJe :{Bhtof;Nh nfXnkgB ftGkrK ftu'A ns/ fJe

;≥pZX ekbiK ftu'A i' fe :[te GbkJh ;orowhnK Bkb

ekoiÙhb o{g ftZu Ùohe j'Dl

;H d' ftfdnkoEh i' tkJh;-uK;bo d[nkok :[te ;orowhnK

ftZu T[BQK dhnK gqkgshnK d/ nkXko s/ jo ;kb Bkw˜d ehs/

ikDl

jH vkfJo?eNo, :[te GbkJh, nj[d/-ekoB w?Apo-;eZso, g≥ikph

:{Bhtof;Nh, gfNnkbk

2H ew/Nh dk gqXkB, fgq≥;hgbK, vhB, ekbi ftek; e"A;b ns/

ftfdnkoEhnK d/ vhB ftu'A tkoh Bkb, T[wo nB[;ko, s?n ehsh

;hBhnosk d/ nkXko s/ fB:[es ehsk ikt/rk. 40

Page 41: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

3H g≥ikph :{Bhtof;Nh dh :[te GbkJh ew/Nh dh fJeZsosk bJh e'ow 9 w?ApoK dk j't/rk.

4H w≥st ns/ T[d/Ù (T) :[te GbkJh gq'rokw nk:'is eoBk fiBQK ftZu b≥w/ g?db ;?o

;gkN/, e?Ag, f;Zfyne d"o/ nkfd Ùkwb jBl (n) :[te ;ZfGnkukoe gq'rokw, w/b/, ft;sko b?euo nkfd nk:'is

eoBkl (J) ;≥Gkth :[te r[DtkBK dk gsk bkT[D bJh nfXnkgB ftGkrK

ns/ :{Bhtof;Nh d/ ftÙ/Ù nfXeko gqkgs ekbiK Bkb ;orow ;≥goe oZyDkl

(;) :[te ebZp, jkJhfe≥r ns/ Nq?fe≥r ebZp ns/ ftfdnkoEhnK dh GbkJh bJh pDkJhnK rJhnK j'o ebZpK ns/ ;GktK d/ e≥weki nk:'is eoBk.

5H g≥ikph :{Bhtof;Nh :[te GbkJh ekoigkbe ew/Nh BK dh fJe ew/Nh j't/rh. fJj g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dh fJbkekJh nfXekosk n≥do fG≥B fG≥B :[te ;orowhnK ;≥rms ns/ ftfB:ws eoB bJh ns/ fJ; ;≥p≥X ftZu fG≥B fG≥B :{Bhtof;Nh p"vhnK B{≥ w[Bk;p ¯?;b/ b?D bJh T[fuZs f;¯koÙK eo/rh. fJj j/m-fby/ w?ApoK s'A fwbe/ pD/rhL- (i) gqXkB, g≥ikph :{Bhtof;Nh :[te GbkJh ew/Nh (nj[d/-ekoB

gqXkB)l� (ii) vhB, ekbi ftek; e"A;bl (iii) vhB, nekdfwe eko-ftjkol (iv) vhB, ftfdnkoEhnKl (v) vkfJo?eNo, :[te ;/tktK, g≥ikpl (vi) nZm fgq≥;hgb i' jo ;kb tkJh;-uK;bo d[nkok Bkw˜d ehs/

ikDr/, fJBQK ftu'A 4 nfij/ gqkJht/N ns/ 4 ;oekoh ekbiK ftu'A j'Dr/ i' fJ; :{Bhtof;Nh Bkb ;≥pZX j'D, fJBQK ftu'A fJe fJ;soh ekbi dh fgq≥;hgb j't/rhl

(vii) d' nfXnkge i' jo ;kb tkJh;-uK;bo d[nkok Bkw˜d ehs/ ikDr/l� fJe :{Bhtof;Nh nfXnkgB ftGkrK ftu'A ns/ fJe ;≥pZX ekbiK ftu'A j't/rk i' :[te ;orowhnK ftZu Ùohe j[≥d/ j'Dl

(viiii) d' ftfdnkoEh i' tkJh;-uK;bo d[nkok T[BQK dhnK :[te ;orowhnK ftu gqkgshnK d/ nkXko s/ jo ;kb Bkw˜d ehs/ ikDl

(ix) vkfJo?eNo, :[te GbkJh, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk, nj[d/ ekoB w?Apo-;eZso.

41

Page 42: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

6H fJj ew/Nh tkJh;-uK;bo dh ;w[Zuh fBrokBh nXhB e≥w eo/rh. 7H g≥ikph :{Bhtof;Nh :[te GbkJh ekoigkbe ew/Nh dh fJeZsosk

bJh e'ow g≥i w?ApoK dk j't/rk. 8H g≥ikph :{Bhtof;Nh :[te GbkJh ekoigkbe ew/Nh d/ eosZt

ns/ ÙeshnK j/m-fby/ nB[;ko j'DrhnKL- (T) :[te GbkJh dhnK ;orowhnK, fiBQK ftZu :[te w/bk ns/ j'o

w[ekpb/ Ùkwb jB, ;≥rms, ;≥ukbs ns/ e≥No'b eoBk ns/ tZy tZy :{Bhtof;Nh :[te GbkJh ebZp ;≥rms eoBk ns/ g≥H:{H:[HGHeH d/ ;≥rmB, ;≥ukbB ns/ e≥No'b bJh fB:w pDkT[Dkl

(n) g≥H:{H:[HGHeH ns/ :[te ebZp dhnK ;kbkBk fog'oNK ns/ b/fynK d/ nkfvN ehs/ fttoDK s/ ftuko eoBh ns/ T[BQK B{≥ gotkB eoBkl

(J) T[; d/ fB:wK dk noE-fBoBk eoBk T[BQK B{z Bk¯˜ eoBk ns/ T[BQK fB:wK ftu B nkJ/ B[efsnK pko/ ¯?;b/ ns/ o{fb≥r d/Dkl

(;) g≥ikph :{Bhtof;Nh :[te GbkJh ew/Nh d/ fB:wK Bkb ;≥rs T[g-ekB{≥B pDkT[D ;≥p≥Xh ns/ i/ ns/ id ˜o{oh j't/ T[g

ew/NhnK, ew/NhnK dh fB:[esh ns/ T[BQK d/ ftuko-r'uo/ rZbK

fB:s eoB ftZu g≥ikph :{Bhtof;Nh :[te GbkJh ew/Nh dh gotkBrh bJh f;¯koÙK eoBkl

(j) nD-t;{bh :'r b?DdkohnK ns/ ;Nke dhnK uh˜K B{≥ tZN/- yks/ gkT[D ;≥p≥Xh g≥ikph :{Bhtof;Nh :[te GbkJh ew/Nh B{≥

f;¯koÙK eoBk. 9H n¯;oK d/ eosZt ns/ ÙeshnK

gqXkB gqXkB, g≥ikph :{Bhtof;Nh :[te GbkJh ew/Nh dhnK fJeZsosktK dh gqXkBrh eo/rk ns/ nfij/ ekieko fBGkt/rk i' T[; B{≥ ;"Ag/ ikD.

;eZso ;eZso, g≥ikph :{Bhtof;Nh :[te GbkJh ew/Nh d/ BfwZs gZso- ftjko eo/rk ns/ T[; d/ ekoigkbe n¯;o ti'A g≥ikph :{Bhtof;Nh

:[te GbkJh ew/Nh d/ wfsnK B{≥ gqGkth pDkt/rk. T[j fJeZsosktK d/ B'fN; ikoh eo/rk ns/ T[BQK dhnK ekotkJhnK fby/rk. T[j ;G foekov oyD bJh f ≥̃w/tko j't/rk ns/ g≥ikph :{Bhtof;Nh :[te GbkJh ew/Nh dh ;≥gsh dk e;N'vhnB j't/rk. T[j j'o nfij/ eosZt fBGkt/rk i' ;w/A ;w/A T[; B{≥ ;"Ag/ ikD.

42

Page 43: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

10H ;kbkBk nkw fJeZsosk g≥H:{H:[HGHeH dh ;kbkBk nkw fJeZsosk jo ;kb nr;s$;s≥po ftZu

j't/rh. ;kbkBk nkw fJeZsosk bJh g≥doK fdBK dk B'fN; fdZsk ikt/rk.

;eZso, fJj fJeZsosk T[; sohe B{≥ p[bkt/rk i' T[; d[nkok

s?n ehsh ikt/. ;kbkBk nkw fJeZsoskL- (T) ebZpK dhnK fgSb/ ;kb dhnK ;kbkBK fog'oNK gotkB

eo/rhl (n) g≥H:{H:[HGHeH ns/ T[; Bkb Ùohe ebZp d/ nkfvN ehs/ b/fynK

d/ fttoDK B{≥ gotkB ns/ gk; eo/rhl

(J) gqXkB dh fJik˜s Bkb e'Jh j'o ekoftjko B/go/ ukVQ/rh. B'NL- (i) ;kbkBk nkw fJeZsosk d/ J/i≥v/ ftu Ùkwb eoB bJh

sith˜K ns/ ;[MkT[ ;eZso gk; tZX s'A tZX 30 i[bkJh se gj[≥u ikD/ ukjhd/ jB.

(ii) ;G ?̄;b/ ;kXkoD pj[-;≥wsh Bkb ehs/ ikDr/. t'NK d/ pokpo j'D dh ;{os ftZu gqXkB dh fJe fBoDkfJe t'N

j't/rh. (iii) g≥H:{H:[HGHeH dh ;kbkBk fog'oN ns/ nkfvN ehs/ b/fynK

d/ fttoD tkJh;-uK;bo B{≥ g/Ù ehs/ ikDr/, i' fJBQK B{≥

jo ;kb f;≥vhe/N nZr/ oy/rk.

43

Page 44: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

nfXnkJ/-X ekbi ftek; e"A;b

:{Bhtof;Nh rqKN; efwÙB, :{Bhtof;Nh, ;≥pZX ekbiK ns/ oki

f;Zfynk ftGkr ftueko ekbi ftek; e"A;b fJe wjZstg{oD eVh j?. fJe

gk;/ fJj ekbi f;;Nw bJh nekdfwe rkJhv ti'A e≥w eo/rh ns/ d{i/ gk;/

:{Bhtof;Nh ftZu T[gbZpX nekdfwe ;j{bsK ns/ ekbi nfXnkgeK ftueko go;go ekotkJh B{≥ :ehBh pDkt/rh. ekoi

fJ; e"A;b d/ e≥w j/m-fby/ nB[;ko j'Dr/L (i) ekbiK dh T[Zfus :'iBk-p≥dh ns/ J/eheqs ftek; d/ ;≥p≥X ftZu Bhsh

pDkT[D tkbh pkvh d/ s"o s/ ekoi eoBkl (ii) :{Bhtof;Nh nXhB jo ekbi dh fwsh n≥s se o{g-o/yk fsnko

eoB ns/ ekfJw oyD dh fdqÙNh Bkb ;ko/ ;≥p≥X ekbiK dk fib/tko

;ot/yD eoBk, w"i{dk ;j{bsK s/ B˜o;kBh eoBk ns/ ekbiK d/ ftek; bJh ˜o{osK ns/ ewhnK, i' fe d{o ehshnK ikDhnK ukjhdhnK

jB, dh gSkD eoBk ns/ nfijh ;{uBk :{HihH;hH ns/ ;≥p≥Xs pkvhnK

B{≥ T[gbZpX eoBkl

(iii) ;≥pZX ekbiK d/ ftek; Bkb ;≥p≥Xs ;G wkwfbnK s/ :{Bhtof;Nh B{≥

;bkj d/Dk, fit/A fe nekdfwe, nfXnkgB ns/ y'i bJh b'V nB[;ko

ek¯h ;j{bsK dk T[gp≥X ns/ ekbiK d/ ftek; d/ ;≥p≥X ftZu :{Bhtof;Nh B{z nkgDh gkfb;h ftZu tkip fBo≥sosk oZy ;eD bJh

fJ; dk Bh:s-ekbh w[b≥eD eoBkl (iv) :{Bhtof;Nh ns/ oki f;Zfynk nEkoNhnK Bz{ ekbiK dh :'iBkp≥dh

ns/ ftek; ;≥p≥Xh dhoxekbh fBoD/ b? ;eD bJh Bt/A ekbiK d/ ftek; ns/ y'bQD bJh tk;sfte :'iBk fsnko eoBk ns/ ekbiK

ftZu tZy tZy gZXoK s/ gVQkJ/ iKd/ ftfÙnK ;≥p≥Xh ;ko/ wkwfbnK s/ :{Bhtof;Nh B{≥ ;bkj d/Dkl

44

Page 45: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

(v) ekbiK dh ;≥pZXsk d/ pko/ :{Bhtof;Nh dh Bhsh B{≥ :[eshg{oD pDkT[Dk

ns/ bkr{ eoB d/ ;≥p≥X ftZu :{Bhtof;Nh B{z ;bkj d/Dhl

(vi) ekbiK d/ T[Zfus ftek;, nfXnkgeK dh u'D, ftfdnkoEhnK d/ ;[Zy- ;kXBK, rqKNK dh T[zfuZs tos'A ns/ :{HihH;hH d[nkok gotkBs gqki?eNK

ns/ ;[XkoK B{≥ ekoi-e[Ùbsk Bkb bkr{ eoBk, fit/A fe gohfynk ;[Xko e'o;, ekbi ;kfJ≥; fJ≥go{tw?AN go'rokw, ekbi fjT{w?B/Nh˜ ns/ ;'Ùb ;kfJ≥f;˜ fJ≥go{tw?AN go'rokw, ;wkfie gohtosB ns/ fJbkekJh ftek; dk ;w[Zu/ s"o s/ nB[wkB bk e/ e"o;K dk w[V-pDkT[Dk

sK i' T[j e/tb ftfdnkoEhnK bJh BjhA ;r'A ;w[Zu/ fJbke/ bJh th

tX/o/ ;[;≥rs ns/ wjZstg{oD pD ;eDl (vii) :{HihH;hH d[nkok w[eZoo ehs/ rJ/ Bkow˜ nB[;ko ekbiK d/ g';N-

rq?i{J/N ftGkrK bJh ;j{bsK T[s/ B˜o;kBh eoBk ns/ T[BQK dh ;jkfJsk eoBk i' E'VQ/ fij/ ;kbK ftZu w[eZoo BkowK sZe gj[≥u ;eD dh ;woZEk oyd/ j'Dl

(viii) fJbkekJh n;≥s[bB B{≥ d{o eoB bJh e[ZM u'Dt/A ekbiK d/ ftek; ftZu ;jkfJsk eoBk ns/ ekbiK B{≥ T[BQK dh ;≥Gkth ;woZEk B{z o{gwkB

eoB ns/ ekbiK bJh ı[d-w[Zıfsnko doik d/D bJh T[BQK dh gSkD

eoB bJh th ;jkfJsk d/Dkl (ix) tZy tZy ftek; gqki?eNK B{≥ nwb ftZu fbnkT[D bJh ekbiK d[nkok

toshnK rJhnK :{HihH;hH rqKNK d/ gqGkt dk nB[wkB bkT[Dk ns/

w[bKeD eoBkl (x) fJj :ehBh pDkT[Dk fe ekbiK B{≥ t≥vD bJh :{Bhtof;Nh B{≥ fdZshnK

rJhnK :{HihH;hH rqKNK o[ehnK$p≥d gJhnK Bk ofj ikD iK :{Bhtof;Nh d[nkok nkgD/ gq:'iBK bJh Bk tos bJhnK ikD ns/

fJj th :ehBh pDkT[Dk fe efwÙB d[nkok fBoXkfos gZE-doÙe f;XKsK nB[;ko fJj rqKNK ekbiK B{z T[fbZys gq:'iBK bJh mhe ns/

Ùhxosk g{ope t≥vhnK ikDl

(xi) ekbiK B{≥ :{Bhtof;Nh okjhA fdZshnK$t≥vhnK :{HihH;hH rqKNK d/ pko/ ekbiK s'A tos'A ;oNhf¯e/N ns/ g{oBsk d;skt/˜ gqkgs eoBk ns/ efwÙB B{z gj[≥ukT[Dk, ns/ ;≥pZX ekbiK d[nkok bkr{ ehs/ :{HihH;hH

go'rokwK d/ fBohyD ftZu ;jkfJsk eoBkl (xii) :{Bhtof;Nh nfXnkgB ftGkrK ns/ ekbiK ftZu nekdfwe ;j{bsK

ftZueko B/V/ d/ ns/ fBo≥so ;≥goe ns/ go;goe ekotkJh B{≥ :ehBh

pDkT[Dkl 45

Page 46: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

(xiii) ekbiK dhnK w[nkfJBk fog'oNk dh B˜o;kBh eoBk ns/ fog'oN ehs/ rJ/ B[e;K ns/ p/fB:whnK d/ T[gktK dk ;[Mkn d/Dk, ns/

(xiv) nfij/ j'o ekoi eoB/ i' fe :{Bhtof;Nh d[nkok w[eZoo ehs/ ikD iK ekbi f;Zfynk d/ ek˜ d/ ftek; bJh :{Bhtof;Nh d[nkok ˜o{oh ;wM/

ikD iK T[go'es ekoiK dh g{oBsk bJh nB[;≥re iK T[go fdZs/ ekoiK B{≥ eoB ftZu ;jkJh j'D.

46

Page 47: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

1H ;GktK

nfXnkJ/-XI ekbiK ftZu ebZp$;GktK

:{Bhtof;Nh d/ ftÙ/Ù-nfXeko-gqkgs jfoe ekbi ftu nkgD/ ftfdnkoEhnK d/ ;ZfGnkukoe, ;[ji-;[nkd ns/ ;ohoe ftek; d/ T[d/Ù Bkb gkm-eqw s'A nfsfoes ;orowhnK bJh ;GktK j'DhnK ukjhdhnK jB. fJBQK ftu'A jfoe ;Gk fe;/ ekbi nfXnkge dh nrtkJh nXhB e≥w eo/rh. ekbiK ftZu fBwB gqeko dhnK ;GktK j' ;edhnK jBL- (i) tyFty ftfÙnK d/ nfXn?B dh soZeh bJh ;GktKl (ii) ;≥rhs, BkNe ns/ j'o ebktK bJh ;ZfGnkukoe ;GktKl (iii) ;wki ;/tk ;GktKl (iv) Ù[ˆb ebZpl (v) y/v ebZp. fJBQK ebZpK d/ nj[d/dko, fJ≥Bukoi nfXnkgeK d[nkok :'rsk d/ nXko s/ u[D/ ikDr/.

2H e/Adoh n?;';hJ/ÙB fJBQK ;GktK s'A fJbktk jfoe ekbi dh fJe e/Adoh n?;';hJ/ÙB j'Dh ukjhdh j? fi; d/ fBwB fdZs/ T[d/Ù ns/ e≥w j'DL- (i) ekbi dhnK tZy tZy ebZpK ns/ ;GktK dhnK ;orowhnK

ftZu skbw/b g?dk eoBk ns/ T[BQK B{≥ ;≥rms eoBkl (ii) ekbi ftu ekog'o/N ihtB B{≥ pVQktk d/Dkl (iii) ekbi d/ ftfdnkoEhnK ftueko T[fuZs nB[Ùk;B ns/

ftt;fEs tksktoD ekfJw oyD B{≥ :ehBh pDkT[Dkl (iv) ekbi ftZu tZy tZy nıfsnkos gq:'iBk ns/ ;orowhnK

bJh ftfdnkoEhnK d/ (;≥fwbs) ¯≥v dk pZiN fsnko eoB ns/ T[; d/ fNeD ftu ;jkfJsk eoBkl

(v) ekbi d/ ;kbkBk nekdfwe, ;ZfGnkukoe ns/ y/v ;wko'j eoB ftZu ;jkfJsk eoBkl

(vi) ekbi e≥NhB$NZeÙkg nkfd dh nkw fBrokBh ftZu ;jkfJsk eoBk.

47

Page 48: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

e/Adoh n?;';hJ/ÙB d/ w?ApoK dh frDsh 20 s'Z 30 d/ dofwnkB j'

;e/rh ns/ w'N/ s"o s/ fJ; dh pDso fBwB nB[;ko j't/rhL-

(T) ekbi dk fgq≥;hgb (nj[d/-ekoD u/now?B)l (n) ;Nk¯ d/ d' s'A uko se w?Apol jo 250 ftfdnkoEhnK fgS/

fJe, go fJj uko s'A tZX BjhA j'Dr/l

(J) ftÙk-;GktK d/ d' s'A uko w?Apo, i' ekbi dhnK ftÙk-;GktK d/

nj[d/dkoK d[nkok u[D/ ikDr/l

(;) y/v ebZpK d/ uko gqshfBZX, i' ekbi dhnK tZy tZy y/v ebZpK

d/ nj[d/dkoK d[nkok u[D/ ikDr/l

(j) ;ZfGnkukoe ns/ j'o ;GktK d/ d' gqshfBZX, i' ekbi dhnK

fJBQK ;GktK d/ nj[d/dkoK d[nkok u[D/ ikDr/l

(e) tZy tZy iwksK d[nkok u[D/ rJ/ uko gqshfBZX, gqhF:{Bhtof;Nh

s'A fJe ns/ fs≥B ;kbk fvroh e'o; dhnK fs≥B ebk;K s'A fJe

fJe. g/ÙktokBk ekbiK dh ;{os ftu jfoe ebk; d[nkok u[fDnk frnk fJe fJe gqshfBZXl

fe;/ nfij/ ekbi ftZu, fi; ftZu 1200 s'A tZX

ftfdnkoEh j'D, jfoe iwks d/ d' gqshfBZX j' ;eDr/, fiBQK

ftu'A fJe ftfrnkB d/ ftfdnkoEhnK d[nkok ns/ d{ik nkoN;

d/ ftfdnkoEhnK d[nkok u[fDnk ikt/rkl

nfij/ ekbiK dh ;{os ftZu, fiBQK ftu n?wHJ/H dh gVQkJh

j[≥dh j?, tZyFtZy iwksK d[nkok uko dh EK S/ gqshfBZX u[D/

ikDr/l (y) jfoe iwks ftu'A fJe ftfdnkoEh d/ fj;kp Bkb f;yob/ uko

ftfdnkoEh (jfoe nkgDh fgSbh gk; ehsh :{Bhtof;Nh

gohfynk ftu'A gqEw nkfJnk j't/)l

g/ÙktokBk ekbiK dh ;{os ftZu, jfoe iwks ftu'A fJe f;yobk

ftfdnkoEhl (r) j';Nb dk fJe gqh¯?eNl ekbi ftZu eJh j';Nb j'D sK tZy

tZy j';NbK d/ gqh ?̄eN nkgD/ ftu'A fJe B{≥ u[DBr/l

(x) ekbi w?r˜hB dk ;G s'A ;hBhno ftfdnkoEh-;≥gkde.

48

Page 49: nfXnkJ/-I g≥ikph :{Bhtof;Nh nfXnkge n?;';hJ/ÙB dk …pupdepartments.ac.in/Files/calendar/6.Calendar Volume III...nfXnkJ/-IIy'i ;ekbo n?;';hJ/ÙB, g≥ikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk dk

n?;';hJ/ÙB dh w?ApofÙg dhnK ÙosK (T) e/Adoh n?;';hJ/ÙB dh w?ApofÙg bJh e/tb T[jh ftfdnkoEh

gkso j'Dr/ i' fe;/ th :{Bhtof;Nh gohfynk ftu'A ¯/bQ Bk j'J/ j'D. n?;';hJ/ÙB ftZu y/v ebZpK d/ gqshfBZXK dh ;{os ftZu, fJj Ùos fJ; jZd se BowkJh ikt/rh fe fJe :{Bhtof;Nh gohfynk ftu'A /̄bQ j'D tkb/ th w?Apo j'D d/ gkso j'Dr/l

(n) i/ e/Adoh n?;';hJ/ÙB dk e'Jh ftfdnkoEh w?Apo pknd ftZu fe;/ jkT{; gohfynk ftu'A ¯/bQ j' ikt/ iK x'o d[okuko dk e;{otko gkfJnk ikt/ sK T[j ;[s/-f;ZX n?;';hJ/ÙB dk w?Apo BjhA ofj ikt/rk.

e/Adoh n?;';hJ/ÙB ekbi ftZu jo ;kb b/N s'A b/N nr;s

d/ d{i/ j¯s/ se pDk bJh ikt/rh. n?;';hJ/ÙB fJe nT[X ftZu

xZN s'A xZN fJe tko ˜o{o fJeZso j't/rh. 49


Recommended