+ All Categories
Home > Documents > OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2 ... Ka hmuh ang hmu thei rawh...

OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2 ... Ka hmuh ang hmu thei rawh...

Date post: 11-Jun-2018
Category:
Upload: hacong
View: 226 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
36
OCTOBER 2016 1 www.mizoramsynod.org
Transcript
Page 1: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 1

www.mizoramsynod.org

Page 2: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 2

www.mizoramsynod.org

Kum 22-na October 2016 Bu 265-naEditorUpa C. Lalbiaktluanga

Managing EditorRev. Dr. C. Chawnghmingliana

Joint EditorsLalremmawiaUpa B. LalhmunlianaJohn LalhruaitluangaUpa Dr. C. VanlalhruaiaCirculation ManagerLalfakzuala

K R I S T I A NN A U P A N G

A man pe duh leh a bu la duhchuan Circulation Managerhriattir tur a ni.Kum khat lak man Rs. 50.

Synod Office First FloorMission Veng, Aizawl - 796 001Phone - 0389-2324590e-mail:[email protected]

Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo.

A chhunga thu awmte Phek1. Editorial ................... 12. Inngaihtlawmna ................... 23. Biangbiakna – Lalrintluangi ................... 74. Rio Olympic 2016 a \iak ta ................... 115. Smartphone Knowledge ................... 166. Pathian hmangaihna ................... 217. Bible Thawnthu : Chhimbâl ................... 228. Mi dang tana malsawmna nih ................... 249. Fate tana hun pek ................... 25

10. Hriatzauna huang ................... 2611. Hmutheitua ................... 2812. Zawnchhuah ................... 2913. Hre thei rawh ................... 3014. Crossword ................... 3115. Chei rawh le ................... 32

Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover)

Page 3: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 3

www.mizoramsynod.org

October thla kan lo thleng leh reng tawh mai. KristianNaupang chanchinbu pian thla a ni a. Kum 1994, MizoramGospel Centenary kum, October thlaa lo piang ve hlawl,Kristian Naupang chanchinbu chuan kum 22 a lo pumhlumve ta reng mai.

October 1994, a chhuah hmasak ber hian copy 10,000(singkhat) chhut a ni a. Tunah hian copy 28,500 chhut a ni taa, a la pung zel a ni. Naupangte leh naupang lam zirtirtutethu \ha rawn ziak zel turin kan ngen che u a ni.

Tunah hian kohhran la tam zual 20 kan han chhuah e:

KRISTIAN NAUPANG LA TAM KOHHRANTE

Kohhran hming Copy Kohhran hming Copy

1. Ramthar Veng 402 11. Durtlang 216

2. Ramhlun North 322 12. Mission Vengthlang 207

3. Chanmari 303 13. Chhinga Vengthlang 200

4. Mission Veng 293 14. Chanmari West 196

5. Electric Veng 251 15. Serchhip Kawnpui 188

6. Bawngkawn 250 16. College Veng 184

7. Armed Veng South 229 17. Ramhlun Vengthar 183

8. Bungkawn 225 18. Republic Veng 180

9. Champhai 19. Bethlehem Veng 177Vengthlang 221 20. Bawngkawn

10. Chaltlang 218 Chhim Veng 173

E D I T O RKAM CHHUAK

Page 4: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 4

www.mizoramsynod.org

INNGAIHTLAWMNAPHIL. 2:8

– Rev. R. LalvulluaiaSynod Office

Inngaihtlawmna tih chuan thuhnuairawlhna te, tlawm zawknih hreh lohna te, thiam zawk chung pawha a thiam lo zawka\an duhna thleng te a keng tel a ni. Mite \hatna tur lehmalsawmna an dawnna turah chuan amah zawkin lo tuar dawnpawh ni se, lawm takin a pawm thiam thung \hin. A tawpahchuan inhmangaih tawnna te, induhsak tawnna te, inlainattawnna te mi pahnihah chuan a thlen \hin.

Chuvangin, inngaih-tlawmna hi Kristiante tanchuan a hlu em em a ni. KanLal Isua pawh amah leh amaha intitlawm a, thi khawp hialaa Pa thu a zawm avangin vanleh khawvel, Pathian lehmihring an lo inzawm theihphah a; mihringte chuchhandamin kan lo awm ta ani. Chuvangin, inngaih-tlawmna nun hi a pawimawhem em a, Kristiante chuan kannunah kan seng luh a \ultakzet a. He nun nei tura kaninzir thar reng pawh apawimawh hle a ni.

Kan thu bul \an nantehkhin thu sawi hmasa ta ila.Vawi khat chu zirtirtu hiansikulah naupangte a zirtir a.

Nakinah chuan zirtirtu chuannaupangte hnenah chuan,“Thu ka zawt ang che u, achhang thei apiang chuan inban ding lam in phar dawnnia,” a ti a. Zawhna chu a siamta a, tlar hnunga \hu naupangchuan a ban vei lam chu a pharta va mai a. Zirtirtu chuan,“Engati nge i ban vei lam iphar? ‘A hria chuan ban dinglam phar tur,’ ka tih kha i hrelo vem ni?” a ti a, a thinrimhle mai a. Tichuan, naupangchuan zak tak leh inthlahrungtakin a ban vei lam a phar chua la thla a, a ban ding lam chua phar chhuak ta a.

Chutia a ban ding lam ahan phar chhuah chuan chunaupang ban ding lam chu a

Page 5: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 5

www.mizoramsynod.org

banrekah hian a lo bung rengmai a. Zirtirtuin chu chu ahmuh chuan a inthiam lo emem mai a: naupang awmnalam pan chuan a phei a, a thlenchuan chu naupang hmaahchuan a \hing\hi a, \apchungin naupang hnenahchuan ngaihdam a dil ta zawka. Zirtirtu inngaih-tlawmna anhmuh chuan zirlai naupangtechu an lawm em em mai a.Chumi ni a\ang chuan zirlaiteleh zirtirtu chu an inpawhlehzual ta a ni an ti. Aw le, apawimawhna leh a \hatnatehetiang hian han sawi zui ila.

1. Inngaihtlawmna chudamna a ni

Matthaia 20:29-34 kanchhiar chuan mitdel pahnih,kawng sira lo \hute chu Isuaa lo kal tih an hriatin ring takinan au va, “Lalpa, DavidaFapa, min khawngaih rawh,”an ti a. Mite chuan an hau va,au tawh lo turin an ti a; mahse,an au zel a, a tawpah Isuan alo hria a, an mit a tihdamsakta a ni tih kan hmu a ni. Mitdelpahnihte au hlaa mawi em emchu, Lalpa tih leh DavidaFapa tih hi a ni.

Tu man Pathian lo chuLalpa tiin kan sawi ngai awmlo ve. Mitdelte chuan Isua khaPathian a ni tih an hria a, alalna hnuaiah inngaitlawminan intulut a, chu inngaih-tlawmna chu Isuan a hmuhmaih lo tih kan hria a. Tin,an au hla pakhat zawk,Davida Fapa tih pawh hi,Davida chu Israel lal ropui takmai a ni. A lalna hnuaiahmipui an kun \hin a. Lal chuana duh chuan mi a sawisa hrepthei a, an nunna hial pawh alaksak thei a ni. Chutiangkhawp lal ropui, mipuiten anzah leh hlauh Davida hmingchhalin Isua kha an ko a ni.Chu chuan a entir chu – Lalhmaah inngaitlawmin aninphah hnuai tihna a ni.

Aw le, chu an inngaih-tlawmna avang chuan an mitdel chu a lo var ta a, damnaan lo chang ta a ni. Sipai zahotu chuan a nau damloh thu-ah Isua hnenah kalintihdamsak turin a ngen a. Isuachuan, “In inah ka lo kal anga, ka tidam dawn nia,” tiin achhang a. Mahse, sipai zahotu chuan, “Lalpa, ka in i

Page 6: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 6

www.mizoramsynod.org

luhna tlak a ni lo ve. Thuchauh sawi la, ka nau chu adam mai ang,” tiin a chhanga; tichuan, Isua chuan atihdamsak ta a ni. Isua chumistiri fapa a ni a, he pa erawhhi chu sipai lal tak a ni. Isuachu Juda mi a ni a, Juda ramawptute chu Rom lal lehsipaite an ni a. Rom sipai,Juda-te awptu sipai lal chuinngaitlawmin Juda tlangvalIsua hnenah a kal a, Isua chu‘Lalpa’ tiin a ko a ni. Chusipai lal inngaiht lawmnaavang chuan Isuan a naudamlo chu a tihdamsak ta a ni.Aw le, inngaitlawma Isuahnena kan kal chuan kannatna a\angin damna kan lochang dawn a nih chu.

2. Inngaihtlawmna chumalsawm dawnna a ni

Puithiamte leh sakhawhruaitute a\anga malsawmnadawn hi hnam dangte hian anuar zawk em aw, ka ti \hin.Hindu-hote an puithiamtemalsawmna dawng tura anhmaa an kun ngawih ngawih laihmuh tur a awm \hin a. Muslim-ho pawn an Imam-temalsawmna an dawn chuan thih

pawh an hlau tawh lo hial \hin.Vai rama ka awm ve lai khanhmun pakhat, kan inkhawmnaanaupang inkhawm veho hianinkhawm ban apiangin Pastor-te leh hruaitute hnen lam anrawn pan a, kan ke dekin chibaimin buk a, keinin an lu chungahkut nghatin malsawmna kan losawisak \hin a. Malsawmna hia va hlu em aw, ka tih phah fo.

Aw le, vawi khat chu Isualeh a zirtirte hmun pakhata anawm laiin nuten an fate Isuahnenah mal a sawm turin anrawn hruai a. Isua zirtirte chuanchungho chu an lo hau a ni. Isuakha mipui tam takin an zui renga, hahchawlhna hun pawh a neimeuh lo va. Chuvangin, anhahchawlh ve laia naupangninhlei tak maiten Isua an tibuaitur kha zirtirten an duh lo a nihhmel a, a awm viau mai tirawhu? Mahse, Isuan engtin nge atih kha? “Nia, hei kan chawlhhahdam ve lai a ni a, in nautean bengchheng si, hawpui lehvat rawh u,” a ti em kha? A tilo tirawh u? Isua chuannaupangte chu a hnena hruaiturin a ti a; mal a sawm a, chumai ni lovin, “Naupang tein a

Page 7: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 7

www.mizoramsynod.org

lawm anga lawm lo apiang chuvanram an kai ve lo vang,” tiina sawi zui hial a ni. Eng nge achhan ni ang le? Naupangte churilru sual pu lo, rilru thianghlimtak nei an nih avang te a ni ngeiang. Mihring nun zirtu,psychologist an tihte chuan,“Naupangte hian an nu leh pateleh hotute thu zawm turin aninpeih reng a ni,” tiin an sawia. Chu chuan an inngaih-tlawmna zia chu chiang takin atar lang awm e. Chu inngaih-tlawmna nun chu Isuan a hmua, mal a sawm ta a ni tih kanhmu. Thufingte 22:4-na chuan,“Inngaihtlawmna leh Lalpa \ihman chu sum te, chawimawinate, nunna te a ni,” tiin a sawi a.

Lal Solomona chu a laltirhin Pathianin a duh duh dilturin a ti a. Inngaitlawm takinfinna a dil a, “I mi, heti zozai hituin nge rorelsak thei ang?” tiin.A thil dil chuan Pathian atilawm a, a dil bak hausakna lehropuina pawh a pe a ni. Tu ngemalsawmna dawng duh loawm ang le? Pathian hnena\anga malsawmna kan dawntheih nan inngaihtlawmna nunkan neih a ngai hle a ni.

3. Inngaihtlawmna chunun chhanhimna a ni

Nupa tuak khat, kankohhran hruaitu zinga mi chuanan inneih hlima an thutiampakhat chu mipain a nupui a vawtur a ni lo, tih leh nupui pawhanmahni in lamah a tlan tur a nilo tih a ni. A dangdai em a, karawn tar lang duh a. Chu chuankawh a neih chu – mipa chuthinrim eng ang mah se, nupuitekut thlak lo tur khawpin ainphahhnuai thei tur a ni a.Hmeichhia pawhin eng angarunthlak pawh a chungah thlengse a theihnghilhin a inngaitlawmngam tur tihna a ni. Chu chuanan nuna buaina tam tak lakah achhandam a, tunah chuan tu lehfa tam tak neiin mual hial anliam tawh a ni. Inngaihtlawmngamna nun chu an tan a va hluem tirawh u?

Lal Isua pawh krawsa ankhen beh khan a ding lamahpakhat, a vei lamah pakhat misual an kheng bet tel ve a ni tihkan hria. A vei lama mi chuanelsen takin, “Krista chu i nihtakmeuh chuan intidam la,keini pawh min tidam ta che,”tiin a au el a. A ding lama mi

Page 8: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 8

www.mizoramsynod.org

ve thung erawh chuan inngai-tlawm takin a \hian chu azilhhau va, “Pathian meuhpawh i hlau na nge, keinizawng hrem zia reng kan ni,kan thiltih man chauh hmukan nih hi,” tiin. Isua hnenahchuan vanrama hruai ve turina ngen nghal bawk a. Chu painngaihtlawmna chuan Isua ahneh a, Isua chuan, “Vawi-inah ka hnenah Paradis-ah iawm ve ang,” tiin a tiam a.Khawvela mi sual tawrawt,khen beh mek chu ainngaihtlawm avangin krawslerah a nun humhimin a awma, chatuan chawlhna a lo neita. A va vannei tak em!

Inngaihtlawmna avangamite thil dawn chu a va ropuiem tirawh u? Keini pawhinchuti ang malsawmna chu kandawn theih nan Lal Isuainngaihtlawmna nun kanentawn a \ha hle mai. Atawpna atan hei hi ka sawiduh a. Khawpui nula hmel\hadeuh mai hian pasalah sipailal a nei a, thingtlangah a pasalthawhna hmunah chuan an kalta a. A tirah chuan thingtlangmite chu \awp a tiin a hmusitem em mai a, kawm pawh akawm peih lo va. Mahse, anunkhua a har tial tial thung

si. A tawpah a nu hnenahlehkha thawnin hrehawm a tihthu te, an in lama lo haw lehmai a duh thu te a ziak a.Nakinah chuan a nu chhannaa lo thleng a, lehkhaah chuana nu chuan, “Mi pahnih anawm a, pakhat chuan lungbang hlir a hmuh laiin pakhatchuan van zau puia arsi mawitakte a hmu thung a,” tiin.Tichuan, van lam a’n en a,mawi em em maiin a lo dechuai mai a, chungte chuanPathian siam an nih angininngaitlawm takin Siamtusiam dan angin Pathian an lofak mai a ni tih a hre chhuaka, a nun a lo inthlak ta a; chunun inthlak chuan a chenpuithingtlang nun mawi takte chua hmuhtir a, thingtlang nunanga nun duhna chuan a michengte nen pawh innelna asiam a, an inkawmngeih ta hlea. Chuta \ang chuan a lo hlimlehzual ta a ni an ti.

Aw le, inngaihtlawmnanun hian mihringte tanmalsawmna tam tak a lo kengreng a ni tih kan hre thei awme. Chu malsawmna chang turchuan he nunze ropui takingngaihtlawmna hi i zirchhuak thar \heuh ang u.

.....

Page 9: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 9

www.mizoramsynod.org

Biangbiakna

LALRINTLUANGI

Nl. Lalrintluangi hi Mizo hmeichhe zinga Himalaya tlang,khawvela tlang sang ber Mount Everest lawn chhuak awmchhun a ni a, Kristian Naupang chanchinbuin zawhna \henkhata zawhte leh a chhannate kan han tichhuak a ni.

KN – Kristian Naupang LRT – Lalrintluangi

KN - Khawi venga awm nge inih?LRT - Dawrpui Vengthar,Aizawlah.KN - I pian leh murna veng,nu leh pa leh unau neih zat minhan hrilh teh.LRT - Ka nu chu B. Zirtluangia ni a, ka pa chu Lalbiaknipuia ani a. Dawrpui Vengtharah kapiang a, unau panga kan ni a, anaupang ber dawttu ka ni.KN - Tunah hian eng hna ngei thawh?LRT - Sikul ka la kal a, tunahPawl 12 ka zir mek.KN - Mizo hmeichhe zingahkhawvela tlang sang ber lawnchhuak awm chhun i ni a. He thilropui tak mai hi kum eng zat inihin nge i rilruah a lo awm \an?LRT - NCC ka zawm a\angintlang lawn tak hi chu ka tui \an.Chu chu kum 2014, kum 19 mika nihin a ni.

KN - Mount Everest i lawn hmahian heti lamah hian eng tianginnge hnuhma i lo neih tawh?LRT - Sports lam hi ka tuiinnuam ka ti hle a. NCC a\ang hianadventure lam, trekking te lehpuk (cave) luh te ka ti \hin.KN - Himalaya tlang lawntur hian eng thiamna nge ngai?Eng thil nge paltlang ngai? Engmite nge an thlan \hin?LRT - Thiamna sang tak a ngailo va. A pawimawh ber chuhriselna \ha leh fit tak nih a ngai

Selection hrang hrang: basiccourse te, minor leh major peak-te paltlang a ngai. Mi insum theileh mi fit \ha nih a ngai.KN - Himalaya tlang lawntur hian a aia tlang sang lo lehnep zawk lawn chhuah phawt angai ni tein an sawi a, a dik em?Eng tlangte nge lawn ngai? Tin,Siachen Glacier-ah engtia reinge awm ngai?

Page 10: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 10

www.mizoramsynod.org

LRT - Aw, dik e, ka lawnnaahchuan minor leh major peak kha6,001m leh 7,120m-a sangte kalawn.

Siachen Glacier-ah khachuan thla khat kan training.KN - Mount Everest lawntura i inbuatsaihnaah hianharsatna hrang hrang i tawk niinkan lo hria a. Chung harsatna itawh hrang hrang zingah chuani bei tidawng rum rumtu, \hulhleh duhna mai i neihna a awmem? I harsatna tawh hranghrang zingah eng nge hrehawmleh harsa i tih ber?LRT - Tawk e. Taksa lamahleh rilru lamahte pawh harsatnachi hrang hrang a lo thleng ve\hin. Mahse, Pathian zarah kabeidawng ngai lo.

Ringlomite karah an pathianbiakna hmuna tel ve zel a ngai\hin kha hrehawm ka ti hle \hin.KN - Himalaya tlangah hianmi tam tak an thi tawh a. Thihhuama beih a ngai si a, i nu lehpaten rem an ti em ni?LRT - Pathianin nu leh pa \hatak min pe a. Pathian rinchhaninrem min tihpui.KN - Himalaya tlang chu engtik ni leh darkarah nge i lawnchhuah?

LRT - Ni 21.5.2016, 10:45 amtia record a ni.KN - A tlang chhip i hanthlen chuan eng nge i han tih?Engtia rei nge i awm? Thilhnutchhiah te i nei em? Lawnchhuak hmasate sulhnu hmuhtur a awm em?LRT - Pathian hnenah lawmthu ka sawi a, thla te kan la a,darkar khat dawn kan awm.Pawl hrang hrang flag-te lehBible ka han hnutchhiah. Bud-dhist-ho \awng\aina thu ziakpuan (Prayer fla) inzam hnawknuaih chu ka hmu.KN - He tlang sang tak lawntur hian pawisa eng zat nge isen? Sawrkar \anpuina te idawng em? A senso hi khawia\angin nge i neih?LRT - NCC kaltlang a ni a, ami mal chuan pocket money tihloh chu eng mah ka seng lo va,min tumsak vek a ni.KN - Tlang lawnte lo \anpui-tu, Sherpa an tihte hi eng hnamnge an niha, eng tiangin nge anlo \anpui che u? A tlang chhipthlen hmain eng anga thui ngean hruai che u? Kawng lo awmsa, mite lo kal tawhnaah in kalmai nge, a chhip thleng tur hiankawng zawn thar ziah a ngai?

Page 11: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 11

www.mizoramsynod.org

LRT - Nepali an ni a, kanmamawhna zawnah min pui\hin. Camp 4 a\angin kan inzuia, an tih tur ber chu himdam takaa chhip min thlenpuia, lo letpuileh kha a ni. Camp 4 a\ang khana chhip thlen nan darkar 15 velkal a la ngai a ni. Hrui tharinvuah sa kan ring a, chu chu kantan kawng (route) a ni mai.KN - Kawnglakah vurinmitthi ruang a hmeh khawng, \hureng te pawh hmuh tur awmin ansawi a, a dik em? Helicopter tepawhin lak theih dan a awm angem? Sawrkar chakna hmang teinlak theih a ni ang em?LRT - Aw, dik e. Camp 3chung lamah chuan lak theih ani lo.KN - Tlang chhip i thlendawn lai velin harsatna danglambik i tawk em?LRT - Pathian zarah harsatnadanglam bik ka tawk lo. Kakheimit na te kha na chhawknaang maiin min vengin minkaihruai a, Lalpa zarah ka hima ni.KN - Tlang sang chin hanthlen khan vurin mit khaw hmuha tibuai nasa thei hlein an sawia. Tarmit \ha chi in vuah nge?Vurin eng tiang takin nge mit arawn tihbuai?

LRT - Equipment lehthawm-hnaw chu a \ha ber chikan hmang a. Vur hi thim lehengahte hian a hlauhawm thei veve. Zanah chuan thliin vurchunglang a chhem hian mitaha lut thei a; chhun engah vethung chuan niin vur var tak achhun khan a reflect hi ahlauhawm hle bawk. Tarmit hivuah loh chang a awm a,fimkhur hle a ngai \hin.

KN - Pu David Zohma-ngaiha, Mt. Everest tlang lolawn chhuak tawh khan a kutahleh a mitah harsatna a tawk nasahle mai a. Nang chuan chutiangharsatna han sawi tur chu i neilem lo a ni maw?LRT - Aaa....kei pawhBase Camp ka thlen thlak tirh te

Page 12: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 12

www.mizoramsynod.org

chuan ka mit chung lam te a vunga, ka hmai a sunburn bawk a, kahmui te pânin, ka lei leh ka kuttea vung ve a, harsatna chu ka neive.KN - Pawisa sen ngai hnemhlein an sawi a, eng leina tur ngeni ber?LRT - Sawi tawh ang khanNCC hminga kal kan ni a, mimalin eng mah sen kan nei lo.Amaherawhchu, mi mal pocketmoney leh mamawh leina turchu kan seng ve nual.KN - Himalaya tlanglawn chhuah tum hi eng laipawhin an awm reng em? Mieng zat nge lawn chhuak tawhang le?LRT - May thla hi a lawn hunseason chu a ni a, kum tin chuanan awm ve reng. Tuna record-ah chuan lawn chhuak tawh zatchu mi 4,093 kan ni.KN - Hillary-a leh Tenzing-ate kha lawn chhuak hmasa berniin an sawi a, a dik em? Enghnam nge an nih? Khatih hunlai khan hmanrua an nei \ha lohle awm si a, an hlawhtlin dan ihriat \henkhat min han hrilh teh.LRT - Aw, dik e. Hillary-a hiAustralia mi a ni a, Tenzing-a hiNepal mi a ni.

An hun lai kha chuan an neih\hat ber ber chu an hmang ve a,tumruhna leh huaisenna nen anlo bei ve a ni.KN - Himalaya tlang lawnchhuah tum zingah hlawhtlingnge tam ang hlawhtling lo?LRT - Hlawhtling lo antam zawk a ni.KN - India mi eng zat velinnge lawn chhuak tawh ang?LRT - Ram anga chhinchhiaha nih loh avangin a zat chiah kahre lo.KN - Himalaya tlang i lawnchhuak a, khawvel ram zawngzawng chhuk en turin i bei nasahle a. Mizo tleirawlte zingah engnge sawi duh i neih?LRT - Tum chuan engkim kanti ve thei a ni. Tin, huaisenna,tumruhna leh chhelna neih angai a. Chumi nei tur chuanPathian hnenah dil ila, Pathianchuan kan mamawhte a hriatavangin min pe mai \hin a ni.

Nu leh pa thu awih hi apawimawh hle a, malsawmdawnna a ni. Nu leh pa,zirtirtute leh aia upate chuankan tana \ha tur min hrilh \hin.Thu \hate min hrilh a, kan awihchuan engkimah malsawmdawnna a ni.

Page 13: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 13

www.mizoramsynod.org

RIO OLYMPIC 2016ROPUI TAKIN A |IAK TA

(‘Citius, Altius, Fortius’(Latin) ‘Faster, Higher, Stronger’)

– Lalfakzuala (Maf-a)Ramthar Veng, Aizawl

August ni 5, 2016 a\anga \an Rio Olympic (Brazil) kharnainkhawm ropui tak chu Aug. 22, 2016, India sanaa zing lamdar 4:30-a \anin darkar 3 zet ennawm ropui tak tak entir a nihhnuah a \iak fel ta.

A ropui : Olympic vawi31-na, Rio Olympic 2016 chuMaracana Stadium-ah mawileh ropuitakin a khuhhawnna ni5 . 8 . 2 0 1 6khan hman ani a. BrazilS t a d i u mhmingthanga\hutna 78,838chu luah khahvek a niin, khawvel hmunhrang hrang a\angin mipuit luk le hd ingaw n t humvelin TV a\angin an thlirangaih a ni.

Ram telte : Rio Olym-pic-ah hian ram hrang hrang206 a\angin infiammi, athlete

11,303 an kal khawm a, anzinga 10-te chu raltlan (refu-gee) an ni. He Rio Olympic

k h u hhawnnaahhian ramh r a n ghrangte hiStadium-ahhian aindawtin anrawn lut a,O l y m p i c

thleng hmasa bertu Greece-inhma rawn hruaiin, a thlengtuBrazil-in hnung an rawn dawla ni.

Kan ram (India)dinhmun : Rio Olympic-ahhian kan ram (India) chuankum dang zawng aiin infiam

Page 14: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 14

www.mizoramsynod.org

mi inlan turin a tir tam a, Dis-cipline hrang hrang 15-a telturin mi 124 a tir a, \um dangzawng aiin India-in medalbeiseina a nei sang hle.

India-in a infiammiteahbeiseina sang tak a neih laiin,medal pahnih lain, WomenSingle Badminton-ah Silver 1leh Women Wrest ling-ahBronze 1 a la a ni.

Thil thar leh hmasa :Kumin hian Olympicchanchina a vawi khat nanrefugee athlete (Raltlan) anawm. Europe-ah ram buai atamin tualchhung leh politicsbuaina a tam avangin raltlanan tam a ni.

Rio Olympic-ah hianUSA (Virginia) tleirawl,shooter Ginny Thrasher chu10m air rifle-ah pakhatna niin,Gold medal dawng thei hmasaber a ni.

A ropui takzet : Akharna inkhawmah hian Bra-zil arts ropui tak tak phochhuah a ni leh a, a hawnna aropui ang bawkin a kharnapawh a ropui hle.

“Olympics dangdai takkhawpui ropuiah neih a ni e,”tiin International OlympicCommittee chief ThomasBach-a chuan a sawi. “Ni 16chhungin Brazil chuankhawvelah an ropuizia leh aninlungrualzia an lantir a, hunharsa tak karah thil ropui minhlui a ni,” tiin a sawi bawk.

2020-ah chuan : Olym-pic 2020 hi Japan ramkhawpui Tokyo-ah nghah a nidawn a, Olympic flag pawhan inhlan fel a ni. A kharnainkhawmah hian Japan PrimeMinister, Shinzo Abe-a chuanmipui lawm a hlawh hle a.Video game lar tak, SuperMario anga inthuamin pipehring a\angin a rawn chhuaka, mipuiin ring takin an lo aua ni.

Maracana chu street carni-val neih nan hman a ni nghal a,Brazil art mawi tak tak, musicleh lam mawi tak tak entir a nia. Brazil chawi lartu Christ theRedeemer chu a langsar leh hlenghe nghe a ni.

Record thar : Rio Olym-pic-ah hian thil ropui tak tak

Page 15: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 15

www.mizoramsynod.org

a thleng \euh mai. Jamaicansprinter Usain Bolt-a chuOlympic vawi thumah inlantawhin Gold Medal pathum\heuh a la a. 2020 Olympic-ah chuan a inlan thei dawn talo niin an sawi.

Rio Olympic-ah hianAmerican swimmer ropuiMichael Phelps-a pawhOlympic-a a tel hnuhnun bera ni dawn ta niin an sawibawk. American swimmerMichael Phelps-a hi Olympicinfiammi ropui bera chhal lohtheih loh a ni. Rio Olympic-ah hian medal 6 lai lain, hengmedal a lak zinga 5 hi gold ani nghe nghe. Kum 31 miAmerican Swimmer hianOlympic-ah hian medal 28lain, chung zinga 23 chu golda ni a, Olympic-a medal lehgold medal la tam ber a nibawk.

Kum 24 mi South Africami Wayde Van Niekerkchuan Michael Johnson-an400m record a siam chu akhum a. Kum 19 mi Ameri-can gymnast, Simone Bilespawhin Rio Olympic a

chhawr hle. Gold medal 4 laia la a. Tin, kum 19 tho Ameri-can swimmer, Katie Ledeckypawhin gold medal 4 leh sil-ver medal 1 a la hem mai.

Fiji gold 1(Judo-ah), Jor-dan gold 1 (Taekwondo-ah),Kosovo gold 1 (Judo-ah) lehVietnam gold 1, silver 1(Shooting-ah)-te chuan anram tan mel lung thar phunina vawi khat nan gold medalan la a; Bahrain, Puerto Rico,Singapore leh Tajikistan-tepawhin a vawi khat nanOlympic tit le an hlawhchhuak ve ta bawk a ni.

Infiamna chi hranghrangah record 27 lai Rio-ahhian siam a ni a: archery, ath-letics, modern pentathlon,track cycling, shooting,swimming leh weightlifting-ahte record thar siam a ni.

Thomas Bach-a chuanOlympic vawi 31-na chu ni 16chhung zet neih a nih hnuah akhar fel ta a ni.

1. USA chu Gold 46, Silver37 leh Bronze 38 lainpakhatna a ni.

Page 16: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 16

www.mizoramsynod.org

2. Great Britain chu Gold 27,Silver 23 leh Bronze 17lain pahnihna a ni.

3. China chu Gold 26, Silver18 leh Bronze 26 lainpathumna an ni.

4. India chuan Silver 1 lehBronze 1 lain sawmrukpasarihna a ni.

Olympic-a infiamnahmuhnawm ber leh ropui beraan chhal hial \hin, 100 metresrace, a hming an sawinaahpawh heta champion chukhawvela tlan chak ber ti hialaan chhal a zawna vawi thumchampion thei, Jamaicansprinter Usain Bolt-a’n line across ruala van lam kawk vachunga a \hing\hi a, a\awng\ai nghal te kha kanhmu \heuhvin a rinawm,khawvel hmaah Kristian a niha zahpui map lo te kha aropuiin hnuk a ti ulh hial a ni.

Tin, khawvel infiamnangaihhlut leh hmuhnawm kantih em em, football championBrazil Team captain Neymar-an field chhunga an awm laia,a lua 100% Jesus tih zak miahlova a khum te kha kan hmuh

hmaih lo vang, a va ropui takem! Hnuk an tiulhin \ah an tichhuak hial zawk a ni. LalIsua avanga hlawhtlinnachang an ni tih an inhre chiangkhawp mai. Khawvel mi larleh infiam mite hian Lal Isuahi an zahpui lo mai ni lovin,an chhuang a, an hlawhtlinnabul leh a tawpah an hmang a,Lal Isua aia dah lansarh turdang eng mah an hre lo a ni.Keini hian Lal Isua aia dah lansarh leh dah lal zawk kan neiem?

International Fair PlayCommittee Award dawng-tute : New Zealand runnerNikki Hamblin leh US AbbeyD’Agostino-te chuan mahniintheihnghilh \haka inpuitawnin mihring nun ze mawitak khawvel hmuhah an rawnlantir a.

He thil hi 5,000 metresheat an tlan laia thleng a ni.Nikki Hamblin chu a tlu palhhlauh mai a. A hnung chiahatlan Abbey D’Agostino chuanrawn rap palhin ani pawh chua tlu ve nghal a. Agostino churang takin a tho leh nghal a,tlan leh nghal ta mai lo chuan

Page 17: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 17

www.mizoramsynod.org

chu tlan kawnga la mu rengNikki Hamblin chu a darah zukhawihin, “Tho rawh, thorawh, hei hi Olympic a ni a, atawp kan thleng ngei tur a ni,”tia fuihin a nghak a. Hamblinchu a lo tho va, an han tlanleh a. Mahse, an tluknaah akhup a lo sawh nat avanginAgostino zawk chu tlan hleithei lovin a \hu ta ringawt maia. Hamblin chuan a vangaihven ve thung a.Agostino-in inelna beichhunzawma tlansan mai turaa tih pawh chuan Hamblinchuan chu Olympic Medalropui tak mai a beiseinabansanin a tlansan duh bik lova. Hamblin chuan a kai thova, tlan zel tura fuih chunginmi hnungah muangchangin anthleng ve hram a. A tawp anthlen meuh chuan lungchimtakin an inkuah vawng vawnga. Agostino chu medicalcheck-up turin wheelchairhmangin an rawn nawr sawnta a. An chet dan mawi takavang hian IOC chuan Inter-

national Fair Play CommitteeAward (Pierre de Coubertinaward, fair play andsportmanship) a hlan a.Olympic-ah hian mi engemaw zatin medal an la a, anramin ropui takin achawimawi a; mahse, chu chuinelna a ni a, ram dang tanchuan thinlung taka lawmpuipawh an har viau mai thei.Anni pahnih hi chu an raminan chhuang a ni mai lo va, ahmuna entu mipui, khawvelhmun hrang hranga TV lamalo thlirtu leh an chanchin hriaapiang rilru a hneh thung a,hnehtu dik takte an ni.

Award an dawn hnua ainterview-naah, Hamblinchuan, “Inelna beitu nichungin ngilnei leh mi dang\anpuitu a nih kawp theih ani,” a ti a ni.

Engkimah Pathian hrereng chung leh Amah zahpuilova, Amah chawimawitute hia tawpah chuan Pathianinhlawhtlinna a pein a chawi-mawi let ve \hin.

Page 18: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

SMARTPHONE KNOWLEDGE

– K. LalrindikaRamthar Veng, Aizawl

Smartphone chu mobile phone \ha tak, com-puter ang deuhthaw hiala thil eng eng emaw tithei tura duan chhuah, awlsam taka khawih zungzung theih tura duan bik, internet leh thil dang(app – application tihna) khawih zung zungtheihna atana siam hi a ni, ti ila hriat fiah a awlsammai awm e. Smartphone kan tih hian inbiakpawhna mai bakah hnathawhna atan te, zinveivahna atana pui tur map te, camera te, sumdawnnaa sumche vel chhinchhiahna atan te leh hun awl hnawh khahna atanaawlsam taka games khelh theihna tur te leh thil dang atanaduan a ni. Internet connection 2G, 3G leh 4G-te mai bakahWi-Fi-te a\angin awlsam taka hman mai theih a ni bawk.

Smartphone hmasa berchu kum 1999 khan Japanesefirm pakhat NTT DoCoMochuan an siam chhuak a, kumzabi 21-naah phei chuankhawvel hmun hrang hrangahphone hman tlanglawn ber alo ni ta zel a. Mobile phonepangngai aiin a letin hralhchhuah a lo pung ta zel bawka, kan ramah ngei pawhhmangtu kan tamin kankhawih nasa tawh hlawm emem a. Chutih laiin inkhawmlaia games leh thil dang lo ti

te hial pawh an awm ta a ni.Smartphone \ha tak tak a lochhuak a, a lo la chhuak zelbawk ang a, keini Kristiantechuan min tibuaitu atan nilovin, \angkai taka hman kantum zawk tur a ni.

Smartphone hman theihaa awm theihna atan chuanoperating system a ngai a.Chumi awmzia chu, computerkan hman dawna operatingsystem (Windows ang chi te)kan mamawh ang hi a ni a.Computer-ah pawh operating

KRISTIAN NAUPANG18

Page 19: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

system hrang hrang a awmang hian smartphone atanpawh hian operating systemhrang hrang a awm a, kanrama kan hman tlanglawn berchu Android OS hi a ni a,Google siamtute siam chhuahniin version thar a chhuak zela, Cupcake, Jelly Bean,KitKat, Lollipop, Marshmal-low titein a hming an vuah a.Marshamallow 6.0.1 hi a tharber a la ni rih a, tun a\anga reilo teah hian Nougat 7.0 achhuak thuai dawn bawk a ni.iPhone kan tihte erawh hi chuApple Company siam niinoperating system atan iOS ahmang thung a, iOS Version1.1.5 chu kum 2008-a tihchhuah niin tunah hian 10.0 aawm tawh a ni. Tin, hei bakahhian Microsoft company siama awm leh a, chu chu WindowsPhone 7 a\anga awm \anintunah hian Windows Phone 10a awm tawh bawk a ni.

Smartphone hi ahmangtuin a hman duh danazirin thil chi hrang hrangtihna atan a hman theih a, tun\umah erawh chuansmartphone-a social network

kan hman langsar zual tlemazawng chauh kan tar langdawn a ni.

Facebook : Facebook hisocial network lar ber leh lianber a ni ti ila, kan sawi sual

awm lo ve.Kum 2004,February ni4-a MarkZuckerberg-a (USA)

siam a ni a, tunah hiankhawvela social networkhman lar ber leh hman nasatber a ni mek. Facebook-ahchuan kan \hiante hmuh turinthlalakte leh video-te kan tarlang thei a, video hmang tepawhin a inbiak theih a ni.Tin, mi tam takin ansumdawnna dawrte leh an thilsiamte tar lanna atan anhmang bawk a, Mizoramahpawh veng chhungte lehpawlte, \hianhoten group ansiam a, chu chu thilinhriattirna atan te lehchanchin thar inhrilh darhnaatan te an hmang \hin a ni.

Pathian thu puanchhuahna leh rawngbawlnaatana hmang \angkai tak taktepawh an awm.

OCTOBER 2016 19

Page 20: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

WhatsApp: WhatsApphi kum 2009 khan BrianActon leh Jan Koum-te(USA) \hian dunin an din a,

a n n ipahnih hie - m a i lsiamtu larh m a s aYahoo-at h a w k\hin an ni

a, Yahoo a\anga an ban hnuinkum 2007, September thlakhan Facebook-ah hna an dila, mahse an lo hnawl a, Feb-ruary 24, 2009 khan Califor-nia-ah WhatsApp Inc. chu anlo din ta a ni.

WhatsApp hmang turchuan internet pack neih angai. Smartphone neitute tanchuan \hiante smartphonehmang ve tho kan biak duhin,sms emaw phone call emawa tih ai chuan whatsapphmang a biak mai kha aawlsam zawk bakah, a sensoa tlem zawk a, WhatsApphmangin thu a inthawn zungzung theih a, milem lehthlalak pawh awlsam takin ainthawn theih mai bakahvoice message pawh a in

thawn theih bawk a ni.WhatsApp-ah chuan \hianhote, veng chhung te leh thildang te pawh group a siamtheih a, group pakhat chhungami pakhatin thil a lo thawnchuan member dang zawngzawngin an lo hmu ve nghalzel \hin a ni. Tin,WhatsApphmang hian document ainthawn theih tawh bawk a ni.

Instagram: Instagrampawh hi tunlaia social net-work kan hman nasat pawl taka ni a, Kevin Systrom leh

M i k eK r i e g e r(USA) tenkum 2010October ni 6a an siamchhuah a ni

a, kum 2012 April thla khanFacebook in US Facebook $1billion in an lei chhawng a,tunah hian \awng chi hrangsawmhnih leh panga laiin ansiam chhuak a ni. Instagramhmang hian thlalak te lehvideo te midangten awlsamtaka an lo hmuh zung zungtheih turin a pho chhuahtheih a ni.

KRISTIAN NAUPANG20

Page 21: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

Twitter : Twitter hi JackDorsey-a, Noah Glass-a,Biz Stone-a leh Evan Will-iams-a (USA)- t en kum

2 0 0 6M a r c hni 21-aan siama ni a ,t u n a h

hian mi maktaduai 310 laiinTwitter hi an hmang a ni.Twitter hi celeb kan tih,Sap mi lar – zai thiamtele h le mcha n t hiamt ekhuan an hmang nasa hlea, an concert-na turte lehan chanchin tharte an lopho chhuak a , chu chutweet an ti.

Telegram : Telegramhi WhatsApp ang thova

inb ia k naa t a n ah m a ntheih a nia, \hianten e n a

inbiakna – chat te, thlalakleh video te pawh inthawnzung zung theihna a ni a, adanglam bikna erawh chu

Telegram hmang hian docu-ment/file mai bakah appli-cation, games te leh thildangte a inthawn tel theihhi a ni. A siam chhuaktutechu Niko lai-a leh PavelDurov-a (Russian)-te an ni.

imo : imo hi kum 2007k h a nG e o r g e sH a r i k - aleh RalphH a r i k - aU S A ) - t es i a m

chhuah a ni a, WhatsApp tenena inang deuh tho a ni.Group a siam theih a, mes-sage a thawn theih a, thlalaka inthawn theih bawk a;mahse, a danglam bikna chuvideo call a theih hi a niawm e. |hianho emawtenage group siamin group-aawmte kha video hmangina rualin a inbiak theih bawka ni. I mi biak duh khan asmartphone-ah imo hmangai biak chuan i mi biak nenkhan in inhmu thei dawntihna a ni.

OCTOBER 2016 21

Page 22: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

Youtube : Youtube hiinternet kaltlanga video en

theih turad a h n apakhat a nia, hengvideo-te entheihna turh i a n

smartphone siamtute chuanan smartphone siamahYoutube app an dah tel \hin(Hei hi google hnuaia mi a nia, google siamtute Larry Page-a leh Sergei Brin-a, USA-tesiam tho a ni). Video chihrang hrang – zai te, musicvideo te, thil nuihzatthlak te,zirna lam puitu te, thil hmuhchhuah te leh siam chhuahteleh thil dang tam tak a awm ani. Video hi mi hrang hranginan dah thei a, a dahtute tanhian pawisa chawi a ngai lova, an video dah kha entu antam chuan a dahtute khanpawisa an hlawh phah theizawk a ni.

Hengte bakah hian tunlaimi tam takin smartphone hithil lei leh hralh nan an hmangnasa hle a, Mizoramah pawhsocial network site kaltlangabungraw zuarte pawh an awm

a ni. Tin, online shopping site\henkhat chuan anmahnidawrtute an awlsam zawknaatan tiin smartphone-a anhman theih tur app an siamchhuak bawk a, chumi hmangchuan kan thil lei duhteawlsam takin an en kualin anlei theih phah \hin a ni.

Heng social network kansawite bakah hian kan sawi telloh a dang tam tak a la awma. Keini Kristian naupangtechuan heng thil tam taksmartphone hmanga kan tihtheihteah hian Kristiannaupang tih atana \ha chauhtih tur a ni a, kan nu leh pateleh kan zirtirtuten tih an phalloh leh en an phal loh chu tihmiah loh tur a ni. Smartphonehmanga games kan khelh\hinahte pawh kan nu lehpaten an phal chi chauh khelhtur a ni a, inkhawmnaa phonepai ruka games khelh te hi tihmiah loh tur a ni.

Tin, smartphone kan neia nih chuan thil \angkai atanhman tur a ni a, a to apiangawt lovin, nu leh paten an phalloh leh an rem tih loh ngenvak vak te hi Krist iannaupangte chuan kan tih lohtur a ni.

KRISTIAN NAUPANG22

Page 23: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

PATHIAN HMANGAIHNA– Lalawmpuii

Intermediate Dept.Darlawn Kohhran

London khuaah khuan mi pakhat, Alex-a an tih hi a awm a. Pathianthu awih tak a ni a, an chh<ngkua chu Pathian \ih mi tak an ni. Miharsate leh Pathian laka bote an theih ang angin an \anpui \h$n a ni.

Ni khat chu Alex-a khawlaileng chuan kawng s$ra naupangpakhat lo tlu reng mai hi a hmu a,a hming chu Carlos-a a ni a. A rangthei ang berin damdawi in lam apanpui nghal a. Doctor-te chuan adamdawi ei a zawh loh av^nga tlua ni tih an lo hrilh a. Alex-a pawhchu a tlai tawh av^ngin rei vak loa awm hnu chuan a haw ta a. Ahaw kawngah chuan, "Eng v̂ nginnge naupang t>in sual kawng azawh mai le?" tiin a ngaihtuah a.Tichuan, an in a thleng a, achh<ngte chuan, "I va rawn hawhar ve! Eng >m >m nge i tih a?" anlo ti a. Tichuan, Alex-a chuan a thiltawnte chu hrilhin, a chh<ngtepawh chuan an \awng\aisak a;mahse, hma a sawn theih lohchungch^ng te pawh chu a hrilh a.Alex-a chuan \anpui ngei a duh thute, Pathian lama hruai k$r leh a duhthu te chu a chh<ngte bulah chuana sawi ta a.

Tichuan, a tukah chuanCarlos-a te inah chuan a va kal leh

a; mahse, Carlos-a chh<ngtechuan a len chhuah thu an lo hrilha. Alex-a chu lunghn<r takin ahaw a, a haw kawngah chuanv^nneihthl̂ k takin Carlos-a chua t̂ wk ta hlauh mai a. An pahnihchuan an ink^wm ta a, Carlos-achuan Alex-a chu lawm thu a hrilha. Carlos-a chuan, “Eng v^ngamin pui nge i nih?” a ti a. Anichuan, “Pathianin a hmangaih >mche a, a lam i hawi n^n hun \ha ape che a nih hi,” a ti a. Tichuan,Alex-a chuan Carlos-a hn>nahchuan, "Pathianin minhmangaih >m av^ngin a Fapamal neih chhun ui lova, kansualte tlen faia a awm theih n^na rawn t$r a ni," tiin a hrilh a.Carlos-a chu Alex-a thusawichuan a hneh >m >m a; tichuan,Pathian lam a hawi ta a ni.

Mi tin hian Pathian minhmangaihna ropuizia hi hria ila,amah kan ensan lai pawhin, anichuan min hmangaih reng av^ngina lam i hawi ang u.

OCTOBER 2016 23

Page 24: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 24

www.mizoramsynod.org

Bible Thawnthu

CHHIMBAL

K^wl a phe zuai zuai a, khawpui a ri dur dur bawka. Thlipui lah chuan tui chu tl^ng tiat tiatin a chh>mko b<r b<r reng a.

Ni sawmli zet churuahpuiv^n^wn a s<r ta.A sur nasat em avanginNova lawng pawh chutlang sang tak aia sangaha awm tawh a. Khawiahm a hkhaw-m u a lhmuhtur aa w mt a w hlo va,leia thil nung zawngzawng pawh an thi zotawh. Mahse, Nova leh achhungte chu lawngchhungah chuan himtakin an awm a.

Ni khat chuPathianin thli lum atlehtir a. Ruah chu ab^ng a, tui pawh a k^m

\an ta a. Ni sawmli a loral leh chuan Novachuan lawng tukverhchu a hawng a, choak hia thlawh chhuahtir a,khawmual a va hmuh

hlauhabeiseia ni .Novachuana longhak

reng a; mahse, choakchu f<kna tur hre lovina thlawk vel ruai a.Nova chuan a bei \haleh ta a. Chumi \umchuan \huro a thlawhchhuahtir thung a.Mahse, f<kna tur ahmuh loh avangin \hurochu Nova hnenah chuana thlawk l>t leh ta a.

Bible Thawnthu

Page 25: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 25

www.mizoramsynod.org

Ni sarih hnuah Novachuan \huro chu a thlawhchhuahtir leh ta a. Chumitlai lamah chuan \hurochu a hmuia olive hnahtharlam tak puin a rawnthlawk let leh ta a. Novachuan tui a k^m \an a,khawmual a lang \an a nitih a hre thiam ta a.

Tuileta him taka anawm avangin Nova chuPathian chungah a lawmem em a. Maichamsiamin Pathian hnenahlawm thu a sawi a. Athilhlanah chuan Pathian

pawh a lawm a. Novahnenah chuan, “Thil nungzawng zawng tiboralturin lei chungah tui kal>tt$r leh tawh lo vang.Vawiin a\ang hian thlaich$n leh seng hun te a lothleng leh ang a. Chh<nchu z^nin a zui ang a,nipui chu thlasikin a zuibawk ang. He i hnena kathutiam hriat reng nanhian ka chhimb^l chuv^nah a z^m \hin ang,” ati a.

(Buatsaihtu :Lalremmawia)

Page 26: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 26

www.mizoramsynod.org

MI DANG TANA MALSAWMNA NIH

– Esther Lalruatkimi Junior Dept.

Thenzawl

Hmanlai hian lalram pakhatah hian lal pakhat, fel takleh ngilnei deuh mai hi a awm a, a lalram mipuite chu ahmangaih em em bawk a.

Ni khat chu a lalrammipuite chu an thilphal ngephal lo tih hriat nan kutdawhanga incheiin mit e inahchuan kut a dawh kual ta a.In pakhatah chuan an lohnawt chhuak a. Mi danginah a kal leh a, an lo petchhuak leh bawk a. A kalnaapiangah chuan an lotiduhdah hle mai a ni.

Nakinah chuan mi retheitak inah a va kal a,"Khawngaih takin ei tur minpe thei ang em?" a ti a. Mirethei chuan a lo khawngaihhle a, ei tur chaw a neih angtawk tawk a lo pe a, zanahpawh a khumah a mutt irbawk a. Zingah mi retheipaa lo thawh chuan lal chu a

lo awm tawh lo va, hetianghian lehkha a hnutchhiah a:"Nizan avang khan ka lawme," tiin.

An lalpa chuan a khawmipuite chu a au khawm a,a hma nia a thiltihte chu asawi ta a. An lalpa lotiduhdahtute chu an inchhirem em a. Lalpa chuan achhiahhlawhte chu a tir a, mirethei pa in chu a sak \hatsaka, rangkachak leh ei turtuihnai tinreng a pe ta a ni.

He thuin min zirtir chu– mi dangte \anpui la ,Pathianin a aia nasain mala sawm zel ang che, tih hia ni.

Page 27: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 27

www.mizoramsynod.org

FATE TANA HUN PEK– S.N. Thanga

Bethlehem Veng, Aizawl

Pa pakhat hi a office a\angin chau takin a haw a, kawngkaahchuan a fapa chuan nghakhlel takin a lo hmuak a.

Fapa : Ka pa, i lo haw tawh a ni maw? Zawhna pakhat ka zawt theiche ang em?

Pa : Tehreng mai! Eng nge ni ta?

Fapa : Darkar khatah cheng eng zat nge i hlawh \hin?

Pa : Zawhna \ul lo tawp a nih chu!

Fapa : Khawngaihin min hrilh hram teh.

Pa : Darkar khatah Rs. 100/- ka hlawh \hin.

Fapa : Khai aw! A nih Rs. 50/- min puktir thei ang em?

Pa : (Thinrim chungin) I pawisa puk duh vang mai maiin zawhnaatthlak tak min zawt a ni maw? Naupang sual tak i ni. Iroom-ah va tawm bo daih rawh.

(A fapa chu a kal ta hna hna a. Tlema a hahdam deuh hnu chuan, afapa hlim taka amah lo hmuaktu a vin hrep mai chu a inthiam lo hlemai a. A fapa room-ah chuan a va kal a.)

Pa : Vawiin ka hnathawk ka chauh deuh vangin ka be \ha vak loche kha pawi ka ti khawp mai. Hei Rs. 50/- chu la rawh. Engatan nge i duh le?

Fapa : Ka pa, ka lawm lutuk (Lukham hnuai a\angin Rs. 50/- danga rawn la chhuak a.)

Pa : I nei reng si a, min dil bawk si! (A thinrim leh dawn ta mai a)

Fapa : Ka pawisa neihin a daih lo va. Mahse, tunah chuan a daih tae. Ka pa, hei Rs. 100/- ka nei ta a, khawngaihin i hun darkarkhat kha min leitir la ka duh a ni. Naktukah rawn haw hmala, infiampui che ka duh a, i bula zanriah kil ve ka duh bawk.

(A fapa thusawi a hriat chuan a pa thinlung chu a \ek sawk mai a,sawi tur a hre lo reng reng. A fapa chu a kuah vawng vawng a, afapa tan hun a pek tam lohzia a inhmuchhuak ta uai uai a.)

Page 28: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 28

www.mizoramsynod.org

Tun \um chu khawvel huap infiamna kutpui, SummerOlympics, Rio 2016 chanchin han sawi ila.

Summer Olympic games hi khawvel ram hrang hrangtesports chi hrang hrang hmanga an intihsiakna, InternationalOlympic Committee-in kum li dana a buatsaih \hin a ni a.Kumin 2016 Summer Olym-pic games chu Rio de Janeiro,Brazil ram khawpuiah August5–21 chhung khan hman a ni.He Summer Olympics 2016hi ‘Rio 2016’ tia sawi a ni a.Khawvel hmun hrang hranga\anga ram 206 a\angininfiammi 10,500 zet an fuankhawm a. Kosovo leh SouthSudan ramte chu kumin hi antel vawi khatna a ni. Rio 2016hi Olympic Games vawi 28-na a ni a. Rio de Janeirokhawpuia hmun 33-ah lehkhawpui dang – Salvador,Brasilia, Manaus and BeloHorizonte-a hmun 5-ahteintihsiak a ni.

Rio Olympics hian dang-lamna a neih chu – SummerGames ni si, thlasik laia hmana nih vawi khatna a ni. Brazil

ramah chuan June a\angaAugust thla tawp thleng hithlasik a ni \hin.

Olympic chungchangathu ngaihnawm tak tak zingahheng hi han sawi ila:

1. South America khaw-mualpuiin Olympic a thlenvawi khatna a ni a. Khaw-mualpui dang, Africa t ihlohvah chuan OlympicGames nghah kim a ni ta.

2. Sept. 7-18, 2016 chhunghian Rio-ah vek hian Para-lympic Games (Pianphungarualbanlote games) hmanchhunzawm a ni ang.

3. Chhinchhiahna (mascot)pahnih – Olympics atan lehParalympics atan siam a ni.Olympic mascot chu Vinicius

– Lalremmawia

Page 29: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 29

www.mizoramsynod.org

a ni a; Paralympic mascot chuTom a ni. An hming hi mipuingaih dan an lak hnuah,Bossa Nova musician pahnih– Vinicius de Moraes-a lehTom Jobim-ate hming chawiaphuah a ni.

4. Rio 2016 thiltum (motto)chu ‘Live your passion’ (Ph<rtakin aw) tih a ni.

5. 2016 Olympics-ah hiangame pahnih: golf (Kum 112hma lama lo telh tawh) lehrugby sevens (Mi 15 khelhchi ni lo, mi 7 khelh chi) telhthar a ni.

6. Rio khawpui bakah Bra-zil khawpui panga: BeloHorizonte, Brasilia, Salvador,Sao Paulo leh Manaus-ahtefootball khelh a ni. Kum2014-a World Cup football anthlen \um khan hengkhawpuiahte hian an lo kheltawh a ni.

7. Ticket maktaduai 7.5 zethralh a ni.

8. Rio 2016 hi OlympicGames hawnna leh kharnaAthletics stadium-a ni lo, foot-ball stadium (Maracana sta-

dium)-a hman hmasak ber a nibawk a. Maracana stadium-ahhian entu 90,000 \hutna a awm.Hei bakah hian mi 10,000 lahnawh len theih a ni.

9. Olympic khua siamin,ram acre 185-a zauvah in 48sain khum pindan 9,460 andah a, khum 17,700 an dahbawk. In hrang hrangah khumpindan pathum emaw, paliemaw a awm vek a ni.

10. A pum puiah medal 121(Gold 46, silver 37, bronze38) latu USA chu 1-na an nia, Great Britain leh China-inan dawt a; India chu 67-naniin silver medal 1 leh bronzemedal 1 a la ve a. Mizo nula,Hnialum Lalruatfeli chu Indiahmeichhe hockey team-ah atel ve bawk. India tana medalhawntute hian sawrkar, com-pany, pawl leh mi mal hnena\angin sum leh pai lehthilpek tam tak an dawnghlawm a. Cricket khel thiamSachin Tendulkar-a chuanBMW car a pe \heuh va, In-dia sawrkarin Rajiv GandhiKhel Ratna Award a hlan\heuh bawk.

Page 30: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

Inkhawmpuinaah khan kil khatah ka lo \hu ve ran a, inzaite, Pathian thu in sawi rual \hap \hap te, thu inchhangzawttu leh chhangtute, solo leh item dang zawng zawng tekha a hmuhnawm a, a ngaihnawm bawk. Hnukulh \euhchungin ka lo ngaithla a, inkhawmpui ropui ber chu NaupangInkhawmpui hi a lo ni e.

Ka naute u, Pathian thuin thiam chhuahte khatheihnghilh suh u aw?Puitling nih hnuah chuanPathian thu hriat (By heard)te hi a har tawh teh mai ania. In hla sak thiam thar tekha, thu inchhanga in zir tepawh kha hriat reng in tumdawn nia.

Ka mittui titlatu pakhatleh chu, naupang zingahkhan inkhawmpuinaa kalphur em em, mahse rilrulama rual ban lo kha a ni. A\hiante din rualin a ding vehlei thei lo va, a \hu hlei theilo bawk. A hmui a phun sualreng a, a \hianten an nuihzatbawk si. A bula miten annuihzat tih a inhre thiam a,hrehawm ti takin a nuhnenah thei leh thei lova,

mittui tla zawih zawihchunga a report lai ka hmua, a va lainatawm em! Kanaute u, pianphung leh rilrulama rualbanlote hi Pathiansiam, nangmahni angbawka Pathianin ahmangaihte an ni a, lonuihzat lo ula, in zingah hlimtakin awmtir ve ang che u.

Inkhawmpui thawm-hnaw thar nen hlim taka inawm ka hmuh khan ka lohlim ve a, thuamhnaw tharnei ve kher lote pawh hlimtakin awm ang che u aw?Pathianin thil \ha tam tak ape tawh che u a, a la pe zeldawn che u a ni.

In hausak pawhin, in harsadeuh a nih pawhin Pathianlama in \an phawt chuan inmualpho ngai lo vang.

HMUTHEITUA

KRISTIAN NAUPANG30

www.mizoramsynod.org

Page 31: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

A chunga hawrawp rem khawmah khian ThuthlungHlui bu hming 12 zeh bo a ni a, han zawng chhuak teh le.A dikna chu thla lehah rawn tar lan a ni ang.

.....

Thla hmasaa mi chhanna

ZAWNCHHUAH

M E V H M I J O N A SA O T I A E U L P U TT L K U R B H Z C H AH A E E T N A I K E II B M I A L T K T I RS I R U K I E L U U AA M A S V E A R T K KI S R E A L Z H O F AA O L K U T I E G R Z

I L I L A G U Z A R ES U A N E M O B I U DI P S O D K A F P L OL A K H T N E H S J NO D E I A L R D L A PA I A G D A S A D M OM L R U T R U R B I EU Z A E A S O T E R HP I S O N J A N B A K

OCTOBER 2016 31

www.mizoramsynod.org

Page 32: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 32

www.mizoramsynod.org

HRE THEI RAWH

1. Isuan eng thingkung nge anchhia a lawh kha?

...................................................................................

2. Isua khan eng luiah nge baptisma a chan?

...................................................................................

3. Isuan hmeithai fapa thi a kaihthawhna kha khawi khua nge?

...................................................................................

4. Isuan hmeichhe pakhat, ramhuai pasarih pai a hnawhchhuahsak, a hnua amah zuitu ni ta kha tu nge?

...................................................................................

5. Mi pakhat, p^n bawm khah l<k kha tu nge?

...................................................................................

6. Jentail mi, sipai za hotu, Itali pawla mi, Pathian \ih mitak, Peteran a baptis kha tu nge ni?

...................................................................................

7. Kana khuaa inneihnaa tui uaina chantirtu kha tu nge?

...................................................................................

8. Bethesda dil kianga damlo awm kha kum eng zat nge anat tawh?

...................................................................................

9. Tute khuain nge Isua kha an khua chhuahsan tura ngen?

...................................................................................

10. Tuin nge Baptistu Johana tihlum?

...................................................................................

A dikna : 1. Theipui thing. 2. Jordan luiah. 3. Nain. 4. MariMagdalini. 5. Lazara. 6. Kornelia. 7. Isua. 8. Kum 38. 9.Gadarin. 10. Heroda.

Page 33: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 33

www.mizoramsynod.org

CROSSWORD

Thla hmasa CROSSWORD DIKNA

A PHEI : 2. ......... nemin thinur a tikiang \hin (7); 5.Samsona bialnu te khua (5); 6. Dam reina chu thawhrimna leh ............ mai a ni (11); 8. Buh chi khat hming(5); 9. Thu, sawi chhawng tura hrilh (7).

A CHHUK : 1. Pa-thianin temple sa turakut themthiamna bik apek (8); 2. Pathianin>ng hming atana avuah (5); 3. Juda-te lalpakhat (3); 4. Ngai,ch^k, duh em em (8); 7.Buh vuakna hmun (5);8. Nghawngkawl hmandan sawina (3).

1 2 3

4

5

6 7

8

9

T P A T H I A NU A A CA K H N I A K HL U HT L A K C H H A M N AH U O NA K R A W S H DH U I A

M E I H A W L M

Page 34: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 34

www.mizoramsynod.org

CHEI RAWH LE!A nalh theih dan ber turin

han chei leh phawt mai teh le....

Page 35: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 35

www.mizoramsynod.org

aA chunga lemziak chi hnih khi ngun takin en la, a inan lohna chi rukhmu thei rawh.

A hnuaiah hian a chhanna lo ziak la:

1...................................................................................................2...................................................................................................3...................................................................................................4...................................................................................................5...................................................................................................6...................................................................................................

KA HMUH ANG HMU THEI RAWH

Page 36: OCTOBER 2016 1 - Mizoram Presbyterian Church Synod · OCTOBER 2016 2  ... Ka hmuh ang hmu thei rawh (Inside Cover) OCTOBER 2016 3 ... min buk a, keinin an lu chungah

OCTOBER 2016 36

www.mizoramsynod.org


Recommended