ΕΠΙΣΤΗΜΗ NïóèìåùôéëÜ÷ Σ ΤΟΜΟΣ ¶ðéóôÜíè÷ ΤΕΥΧΟΣ...

E ì ì è î é ë Þð å ò é ï ä é ë Þ ô è ÷NïóèìåùôéëÜ÷¶ ð é ó ô Ü í è ÷

Tο Eπιστηµονικό Περιοδικό της

Ένωσης Nοσηλευτών Eλλάδος

Æ Þ í ï ÷ 1 , Æ å à ø ï ÷ 2 , Á ï Û í â ò é ï ÷ - ¢ å ë Û í â ò é ï ÷ 2 0 0 8

TheScientificJournalofthe

HellenicRegulatoryBodyofNurses

Volume1,Issue2,November-December2008

HellenicjournalofNursingScience

Ε ΕΛ ΛΛ ΛΗ ΗΝ Ν

Ι ΙΚ ΚΟ Ο Π Π

Ε ΕΡ ΡΙ ΙΟ Ο∆ ∆

Ι ΙΚ ΚΟ Ο Τ ΤΗ Η

Σ Σ Ν ΝΟ Ο

Σ ΣΗ ΗΛ ΛΕ ΕΥ ΥΤ ΤΙ ΙΚ ΚΗ Η

Σ Σ Ε ΕΠ ΠΙ ΙΣ ΣΤ ΤΗ Η

Μ ΜΗ Η

Σ Σ - - Τ ΤΟ ΟΜ Μ

Ο ΟΣ Σ 1 1, , Τ ΤΕ ΕΥ ΥΧ ΧΟ Ο

Σ Σ 2 2, , Ν ΝΟ Ο

Ε ΕΜ ΜΒ ΒΡ ΡΙ ΙΟ Ο

Σ Σ - - ∆ ∆Ε ΕΚ ΚΕ ΕΜ Μ

Β ΒΡ ΡΙ ΙΟ ΟΣ Σ 2 20 00 08 8

H HE EL LL LE EN N

I IC C J JO O

U UR R

N NA AL L O O

F F N NU U

R RS SI IN N

G G S SC C

I IE EN NC C

E E - - V VO OL LU U

M ME E 1 1, , I IS SS SU U

E E 2 2, , N NO O

V VE EM MB BE ER R

- - D DE EC C

E EM MB BE ER R

2 20 00 08 8

EDITORIAL BOARD

Editor in Chief:DDrr.. KKyyrriiaakkooss KKoouuvveelliioottiissPublisher:DDiimmiittrriiooss SSkkoouutteelliissCommunication and Public Relations:AArriisstteeiiddiiss DDaaggllaassInternational Relations:NNiikkoollaaooss AAnnttoonnaakkooppoouulloossAss.Editor:IIssmmiinnii CChhaattzziitthheeooffiilloouuWeb page support and administration:AAnnttoonniiooss TThheeooddoorriiddiissAdministrative Support:EElleennii MMppaallttzzii

SCIENTIFIC EDITORIAL BOARD

DDrr.. PPaannaayyiioottaa BBeelllloouu,Professor of Nursing,Head of the 1stNursing Department,Educational Technological Institution ofAthens.DDrr.. SSooffiiaa ZZiiggaa,Assistant Professor in Fundamentals of Nursing,Department of Nursing,University of Peloponnese.DDrr.. EEvvrriiddiikkii KKaabbaa,PhD Nursing.DDrr.. AAtthhiinnaa KKaallookkeerriinnoouu,Assistant Professor in CommunityNursing,Department of Nursing,University of Athens (Head ofthe Scientific Editorial Board)DDrr.. SSttyylliiaannii KKoottzzaammppaassaakkii,Professor of Nursing,NursingDepartment,Educational Technological Institution of Athens.DDrr.. EEffmmoorrffiiaa KKoouukkiiaa,Lecturer in Psychiatric Nursing,Department of Nursing,University of Athens.DDrr.. FFoottoouullaa MMppaammppaattssiikkoouu,Nurse - MD in Public Health,PhDMedicine,Medical School University of Athens.DDrr.. EElliissaabbeetthh PPaappaatthhaannaassoogglloouu,Assistant Professor in CommunityNursing,Department of Nursing,University of Athens.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC EDITORIAL BOARD

DDrr.. MMaallllyy EEhhrreennffeelldd,RN,PhD,Head of Nursing dep.AssociateProfessor Tel-Aviv University,Dep of Nursing,Israel.DDrr.. IIrreennaa PPaappaaddooppoouulloossPhD,MA(Ed),BA,DipNEd,DipN,NDNCert,RGN,RM Professor of Transcultural Health andNursing and Head of Research Centre for Transcultural Studiesin Health Middlesex University,London UK.DDrr.. EEvvrriiddiikkii PPaappaassttaavvrroouuLecturer Department of Nursing,School of Health Studies Cyprus University of Technology,President of the Council of Nursing and Midwifery,Cyprus.DDrr.. AAnnddrreeaass PPaauullaakkiiss,Professor Open University Cyprus.DDrr.. EElliissaabbeetthh RRaappppoolldd,RN,Mag.PhD Institut fürPflegewissenschaft University of Vienna,Austria.MMss CCeecciilliiaa SSiirroonnii RN,BSc,MSc Universita dégli Studi dellΪInsubria Varese Italy.DDrr.. LLoorrrraaiinnee NN.. SSmmiitthh,BScN,MEd,PhD,Professor Nursing &Health Care,University of Glasgow,Scotland,UK.DDrr.. EEddwwiinn RR.. vvaann TTeeiijjlliinnggeenn,,Reader in Public Health PublicHealth & Dugald Baird Centre University of Aberdeen MedicalSchool.DDrr.. SStteevvee WWiillllccoocckkss,Professor,School of Health andPostgraduate Medicine,University of Central Lancashire.

COMMITTEE OF ADVISORS

IIooaannnniiss BBrraammiiss,Professor of Medicine National and KapodistrianUniversity of AthensAAtthhaannaassiiooss GGiiaannnnooppoouullooss,Alt.Professor of Medicine Nationaland Kapodistrian University of AthensIIooaannnniiss IIffaannttooppoouullooss,Professor of Social Policy,Law School,National and Kapodistrian University of Athens

CChhrriissttooss KKiittttaass,Professor of Medicine and Rector National andKapodistrian University of AthensKKyyrriiaakkooss SSttrriiggggaarriiss,Emeritus Professor of Medicine National andKapodistrian University of Athens,President of the CentralHealth Council of GreeceSSppyyrrooss VVrreettttooss,Writer,PhD in Literature

The Board of the HRBN is composed of the followingregular members:

DDiimmiittrriiooss SSkkoouutteelliissPresident,AArriisstteeiiddiiss DDaaggllaassGeneralSecretary,NNiikkoollaaooss OOrrffaannooss1st Vice- President,KKoonnssttaannttiiaa BBeellllaalliiBoard Member,DDiimmoosstthheenniiss SSaalliikkiiddiissBoard Member,LLaammbbrroossBBiizzaassAlt.Secretary,EElleennii AAllbbaanniiAdmin.Secretary,EEfftteerrppiiVVaassiilliiaaddoouuBoard Member,GGeeoorrggiiooss DDrraaxxttiiddiissBoard Member,AAppoossttoollooss KKoottssiissBoard Member,DDiimmiittrriiooss PPiissttoollaassTreasurer,GGeeoorrggiiaa BBllaannttaaBoard Member,GGeeoorrggiiooss DDoonnttssiioossBoardMember,KKoonnssttaannttiinnee BBoouubbaarriiss2nd Vice- President,NNiikkoollaaoossSSaavviiddiissBoard Member.

CONSTITUTION OF HRBN REGIONAL COUNCILS

1STRegional Council

President:SSooffiiaa KKoossttaaddiioouu,Vice- President:GGeeoorrggiiaa KKoouuttssoovvaaiioouu,G.Secretary:MMiicchhaaiill KKoouurraakkooss,Alt.Secretary:KKoonnssttaannttiiaa BBeellllaallii,Treasurer:LLaammbbrrooss BBiizzaass,Members:DDiimmiittrriiooss SSkkoouutteelliiss,GGeeoorrggiiooss DDrraaxxttiiddiiss,GGeeoorrggiiaa BBllaannttaa,DDiimmiittrriiooss PPiissttoollaass

2STRegional Council

President:VVaassiilliikkii MMoouuggiiaa,Vice- President:EElleennii PPiissiimmiissii,G.Secretary:EEvvaaggeelliiaa TTssiioottssiioouu,Alt.Secretary:PPaannaaggiioottiiss PPssaass,Treasurer:EElleennii SSppiirriiddooppoouulloouu,Members:AArriisstteeiiddiiss DDaaggllaass,MMaarriiaaMMeelleettiiaaddoouu

3STRegional Council

President:GGeeoorrggiiooss BBaalliioozzoogglloouu,Vice- President:DDiimmiittrriioossPPaalliittzziikkaass,G.Secretary:GGeeoorrggiiooss CChhrriissoommaalllliiddiiss,Alt.Secretary:IIooaannnniiss KKoouuttssoonniikkooss,Treasurer:CChhrriissttooss KKaarriioottiiss,Members:FFiilliippppoossKKaakkaanniiss,SStteeffaannooss PPaappoouuttssaakkiiss,, AAnnttoonniiooss TThheeooddoorriiddiiss

4STRegional Council

President:GGeeoorrggiiooss DDoonnttssiiooss,Vice- President:EElleennii AAvvrraammii,G.Secretary:FFaaiiddrraa IIooaannnniiddoouu,Alt.Secretary:KKoonnssttaannttiinnee BBoouubbaarriiss,Treasurer:OOllggaa DDiimmiittrriiaaddoouu,Members:TTrriiaannttaaffiillllooss PPaaggaalliiddiiss,MMeellaanniiaa KKoossmmaaddaakkii

5STRegional Council

President:AAppoossttoollooss KKoottssiiss,Vice- President:MMaarriiaa SSoouullttoouukkii,G.Secretary:MMaaggddaalliinnii SSeellaammaanniiddoouu,Alt.Secretary:MMaarriiaa GGiitteerrssoouu,Treasurer:KKoonnssttaannttiinnee NNiiaanniiooppoouullooss,Members:GGeeoorrggiioossRRoottssaass,NNiikkoollaaooss KKiioouussiiss

6STRegional Council

President:GGeeoorrggiiaa TThheeooddoorraakkooppoouulloouu,Vice- President:NNiikkoollaaoossOOrrffaannooss,G.Secretary:GGeeoorrggiiooss AArrvvaanniittiiss,Alt.Secretary:GGooeerrggiioossSSiioocchhooss,Treasurer:EElleennii AAllbbaannii,Members:KKyyrriiaakkooss KKoouuffaalliiss,DDiimmiittrraa TTssiillii,GGeeoorrggiiooss TTzziittzziikkooss,CChhrriissttooss MMaarrnneerraass

7STRegional Council

President:NNiikkoollaaooss SSaavviiddiiss,Vice- President:PPiinneellooppii DDzziilleeppii,, GG..Secretary:GGeeoorrggiiooss MMeerraammvveelliioottaakkiiss,,Alt.Secretary:EEmmmmaannuueellAAssttiirraakkaakkiiss,,Treasurer:MMiicchhaaiill ZZooggrraaffaakkiiss -- SSffaakkiiaannaakkiiss

SCIENTIFIC JOURNAL OF THE HELLENIC REGULATORY BODY OF NURSES

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ-ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

∆ιευθυντής Σύνταξης: ∆∆ρρ.. ΚΚυυρριιάάκκοοςς ΚΚοουυββεελλιιώώττηηςςΥπεύθυνος Έκδοσης: ∆∆ηηµµήήττρριιοοςς ΣΣκκοουυττέέλληηςςΥπεύθυνος Επικοινωνίας και ∆ηµ. Σχέσεων: ΑΑρριισσττεείίδδηηςς ∆∆άάγγλλααςςΥπεύθυνος ∆ιεθνών Σχέσεων: ΝΝιικκόόλλααοοςς ΑΑννττωωνναακκόόπποουυλλοοςςΕπιµέλεια Ύλης: ΙΙσσµµήήννηη ΧΧααττζζηηθθεεοοφφίίλλοουυΥπεύθυνος Ιστοσελίδας: ΑΑννττώώννηηςς ΘΘεεοοδδωωρρίίδδηηςς∆ιοικητική Υποστήριξη: ΕΕλλέέννηη ΜΜππααλλττζζήή

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟΥ

∆∆ρρ.. ΣΣοοφφίίαα ΖΖυυγγάά, Επίκουρη Kαθηγήτρια Βασικής Νοσηλευτικής,Τµήµα Νοσηλευτικής, Πανεπιστηµίου Πελοποννήσου.∆∆ρρ.. ΑΑθθηηννάά ΚΚααλλοοκκααιιρριιννοούύ, Επίκουρη Kαθηγήτρια ΚοινοτικήςΝοσηλευτικής, Τµήµα Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ (ΕπικεφαλήςΕπιστηµονικής Επιτροπής)∆∆ρρ.. ΕΕυυρριιδδίίκκηη ΚΚααµµππάά,, ∆ιδάκτωρ Νοσηλευτικής.∆∆ρρ.. ΣΣττυυλλιιααννήή ΚΚοοττζζααµµππαασσάάκκηη, Καθηγήτρια Νοσηλευτικής ΑΤΕΙΑθήνας.∆∆ρρ.. ΕΕυυµµοορρφφίίαα ΚΚοούύκκιιαα,Λέκτορας Ψυχιατρικής Νοσηλευτικής,Τµήµα Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ.∆∆ρρ.. ΦΦωωττοούύλλαα ΜΜππααµµππάάττσσιικκοουυ, Νοσηλεύτρια - Ιατρός ∆ηµόσιαςΥγείας,∆ιδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών.∆∆ρρ.. ΠΠααννααγγιιώώτταα ΜΜππέέλλλλοουυ, Καθηγήτρια Νοσηλευτικής,Προϊσταµένη Τµήµατος Νοσηλευτικής Α΄ ΑΤΕΙ Αθήνας.∆∆ρρ.. ΕΕλλιισσάάββεεττ ΠΠααππααθθααννάάσσοογγλλοουυ, Επίκουρη Kαθηγήτρια, ΤµήµαΝοσηλευτικής ΕΚΠΑ.

∆ΙΕΘΝΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟΥ

DDrr.. MMaallllyy EEhhrreennffeelldd, RN, PhD, Head of Nursing dep.AssociateProfessor Tel-Aviv University, Dep of Nursing, Israel.DDrr.. IIrreennaa PPaappaaddooppoouullooss PhD, MA(Ed), BA, DipNEd, DipN,NDNCert, RGN, RM Professor of Transcultural Health andNursing and Head of Research Centre for Transcultural Studiesin Health Middlesex University, London UK.DDrr.. EEvvrriiddiikkii PPaappaassttaavvrroouu Lecturer Department of NursingSchool of Health Studies Cyprus University of TechnologyPresident of the Council of Nursing and Midwifery, Cyprus.∆∆ρρ.. ΑΑννδδρρέέααςς ΠΠααυυλλάάκκηηςς, Καθηγητής Ανοικτό ΠανεπιστήµιοΚύπρου.DDrr.. EElliissaabbeetthh RRaappppoolldd, RN, Mag. PhD Institut fürPflegewissenschaft University of Vienna,AustriaMMss CCeecciilliiaa SSiirroonnii RN, BSc, MSc Universita dégli Studi dellΪInsubria Varese Italy.DDrr.. LLoorrrraaiinnee NN.. SSmmiitthh, BScN, MEd, PhD, Professor Nursing &Health Care, University of Glasgow, Scotland, UK.DDrr.. EEddwwiinn RR.. vvaann TTeeiijjlliinnggeenn, Υφηγητής ∆ηµόσιας Υγείας ΙατρικήςΣχολής Πανεπιστηµίου Aberdeen.DDrr.. SStteevvee WWiillllccoocckkss, Καθηγητής Σχολής Υγείας, ΠανεπιστήµιοCentral Lancashire.

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙ∆ΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ

ΣΣππύύρροοςς ΒΒρρεεττττόόςς, Συγγραφέας,∆ιδάκτωρ Φιλολογίας.ΑΑθθααννάάσσιιοοςς ΓΓιιααννννόόπποουυλλοοςς, Αν. Καθηγητής Ιατρικής ΣχολήςΕθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου ΑθηνώνΧΧρρήήσσττοοςς ΚΚίίττττααςς, Καθηγητής Ιατρικής Σχολής και Πρύτανης τουΕθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου ΑθηνώνΙΙωωάάννννηηςς ΜΜππρράάµµηηςς, Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Εθνικού καιΚαποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών ΚΚυυρριιάάκκοοςς ΣΣττρριιγγγγάάρρηηςς, Οµότιµος Καθηγητής Ιατρικής ΣχολήςΕθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών, ΠρόεδροςΚεντρικού Συµβουλίου Υγείας

ΙΙωωάάννννηηςς ΥΥφφααννττόόπποουυλλοοςς, Καθηγητής Κοινωνικής Πολιτικής, ΝοµικήςΣχολής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών

Το ∆Σ της ΕΝΕ, αποτελείται από τα παρακάτω15 τακτικά µέλη:

∆∆ηηµµήήττρριιοοςς ΣΣκκοουυττέέλληηςς, Πρόεδρος, ΑΑρριισσττεείίδδηηςς ∆∆άάγγλλααςς, ΓενικόςΓραµµατέας, ΝΝιικκόόλλααοοςς ΟΟρρφφααννόόςς,, Α΄ Αντιπρόεδρος, ΚΚωωννσσττααννττίίααΜΜππεελλααλλήή, Μέλος ∆Σ, ∆∆ηηµµοοσσθθέέννηηςς ΣΣααλληηκκίίδδηηςς, Μέλος ∆Σ,ΛΛάάµµππρροοςς ΜΜππίίζζααςς, Αν. Γραµµατέας, ΕΕλλέέννηη ΑΑλλµµππάάννηη, Οργαν.Γραµµατέας, ΕΕυυττέέρρππηη ΒΒαασσιιλλεειιάάδδοουυ, Μέλος ∆Σ, ΓΓεεώώρργγιιοοςς∆∆ρρααχχττίίδδηηςς, Μέλος ∆Σ, ΑΑππόόσσττοολλοοςς ΚΚωωττσσήήςς, Μέλος ∆Σ,∆∆ηηµµήήττρριιοοςς ΠΠιισσττόόλλααςς, Ταµίας, ΓΓεεωωρργγίίαα ΜΜππλλάάνντταα, Μέλος ∆ΣΓΓεεώώρργγιιοοςς ∆∆όόννττσσιιοοςς, Μέλος ∆Σ, ΚΚωωνν//ννοοςς ΜΜπποουυµµππάάρρηηςς, Β΄Αντιπρόεδρος, ΝΝιικκόόλλααοοςς ΣΣααββββίίδδηηςς, Μέλος ∆Σ

ΣΥΝΘΕΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΙΩΝ Ε.Ν.Ε.

1ο Περιφερειακό Συµβούλιο

Πρόεδρος: ΣΣοοφφίίαα ΚΚωωσσττααδδιιοούύ,, Αντιπρόεδρος: ΓΓεεωωρργγίίααΚΚοουυττσσοοββάάϊϊοουυ,, Γ. Γραµµατέας: ΜΜιιχχααήήλλ ΚΚοουυρράάκκοοςς,, Αν. Γραµµατέας:ΚΚωωννσσττααννττίίαα ΜΜππεελλααλλήή,, Ταµίας: ΛΛάάµµππρροοςς ΜΜππίίζζααςς,, Μέλη: ∆∆ηηµµήήττρριιοοςς ΣΣκκοουυττέέλληηςς, ΓΓεεώώρργγιιοοςς ∆∆ρρααχχττίίδδηηςς,, ΓΓεεωωρργγίίααΜΜππλλάάνντταα,, ∆∆ηηµµήήττρριιοοςς ΠΠιισσττόόλλααςς


Πρόεδρος: ΒΒαασσιιλλιικκήή ΜΜοούύγγιιαα,, Αντιπρόεδρος: ΕΕλλέέννηη ΠΠιισσιιµµίίσσηηΓ. Γραµµατέας: ΕΕυυααγγγγεελλίίαα ΤΤσσιιόόττσσιιοουυ,, Αν. Γραµµατέας: ΠΠααννααγγιιώώττηηςςΨΨααςς,, Ταµίας: ΕΕλλέέννηη ΣΣππυυρριιδδοοπποούύλλοουυ,, Μέλη: ΑΑρριισσττεείίδδηηςς ∆∆άάγγλλααςς,,ΜΜααρρίίαα ΜΜεελλεεττιιάάδδοουυ


Πρόεδρος: ΓΓεεώώρργγιιοοςς ΜΜππααλλιιόόζζοογγλλοουυ,, Αντιπρόεδρος:∆∆ηηµµήήττρριιοοςς ΠΠααλληηττζζήήκκααςς,, Γ. Γραµµατέας: ΓΓεεώώρργγιιοοςςΧΧρρυυσσοοµµααλλλλίίδδηηςς,, Αν. Γραµµατέας: ΙΙωωάάννννηηςς ΚΚοουυττσσοοννίίκκοοςς,, Ταµίας: ΧΧρρήήσσττοοςς ΚΚααρργγιιώώττηηςς,, Μέλη: ΦΦίίλλιιπππποοςς ΚΚαακκάάννηηςς,,ΣΣττέέφφααννοοςς ΠΠααπποουυττσσάάκκηηςς,, ΑΑννττώώννιιοοςς ΘΘεεοοδδωωρρίίδδηηςς


Πρόεδρος: ΓΓεεώώρργγιιοοςς ∆∆όόννττσσιιοοςς,, Αντιπρόεδρος: ΕΕλλέέννηη ΑΑββρράάµµηηΓ. Γραµµατέας: ΦΦααίίδδρραα ΙΙωωααννννίίδδοουυ,, Αν. Γραµµατέας: ΚΚωωνν//ννοοςςΜΜπποουυµµππάάρρηηςς,, Ταµίας: ΌΌλλγγαα ∆∆ηηµµηηττρριιάάδδοουυ,, Μέλη: ΤΤρριιααννττάάφφυυλλλλοοςςΠΠααγγκκααλλίίδδηηςς,, ΜΜεελλααννίίαα ΚΚοοσσµµααδδάάκκηη


Πρόεδρος: ΑΑππόόσσττοολλοοςς ΚΚωωττσσήήςς,, Αντιπρόεδρος: ΜΜααρρίίααΣΣοουυλλττοούύκκηη,, Γ. Γραµµατέας: ΜΜααγγδδααλληηννήή ΣΣεελλααµµααννίίδδοουυ,, Αν. Γραµµατέας: ΜΜααρρίίαα ΓΓκκιιττέέρρσσοουυ, Ταµίας: ΚΚωωνν//ννοοςςΝΝιιααννιιόόπποουυλλοοςς,, Μέλη: ΓΓεεώώρργγιιοοςς ΡΡόόττσσααςς,, ΝΝιικκόόλλααοοςς ΚΚιιοούύσσηηςς


Πρόεδρος: ΓΓεεωωρργγίίαα ΘΘεεοοδδωωρραακκοοπποούύλλοουυ,, Αντιπρόεδρος:ΝΝιικκόόλλααοοςς ΟΟρρφφααννόόςς,, Γ. Γραµµατέας: ΓΓεεώώρργγιιοοςς ΑΑρρββααννίίττηηςςΑν. Γραµµατέας: ΓΓεεώώρργγιιοοςς ΣΣιιώώχχοοςς,, Ταµίας: ΕΕλλέέννηη ΑΑλλµµππάάννηηΜέλη: ΚΚυυρριιάάκκοοςς ΚΚοούύφφααλληηςς,, ∆∆ήήµµηηττρραα ΤΤσσίίλληη,, ΓΓεεώώρργγιιοοςς ΤΤζζιιττζζίίκκοοςς,,ΧΧρρήήσσττοοςς ΜΜααρρννέέρρααςς


Πρόεδρος: ΝΝιικκόόλλααοοςς ΣΣααββββίίδδηηςς,, Αντιπρόεδρος: ΠΠηηννεελλόόππηηΝΝττζζιιλλέέππηη,, Γ. Γραµµατέας: ΓΓεεώώρργγιιοοςς ΜΜεερρααµµββεελλιιωωττάάκκηηςς,,Αν. Γραµµατέας: ΕΕµµµµααννοουυήήλλ ΑΑσσττυυρραακκάάκκηηςς,, Ταµίας: ΜΜιιχχααήήλλΖΖωωγγρρααφφάάκκηηςς-- ΣΣφφαακκιιααννάάκκηηςς

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΕΛΛΑ∆ΟΣ (ΕΝΕ)

Eλληνικό Περιοδικό της Nοσηλευτικής Επιστήµης

περιεχόµενα

Ερευνητικές Εργασίες

Ανασκοπήσεις

Βιβλιοκριτικές

∆ιδακτική Προσέγγιση - Βιωµατική Παρέµβαση

στο Μάθηµα της Βιοηθικής σε Φοιτητές-τριες Νοσηλευτικής ........................................................σσεελλ.. 5511

Ασκηση σε Άτοµα µε Χρόνια Νεφρική Νόσο, Ενταγµένα σε ΠρόγραµµαΥποκατάστασης της Νεφρικής Λειτουργίας:µια Συστηµατική Ανασκόπηση ..............................................................................................................................................................................................................................................................σσεελλ.. 5588

Περιεγχειρητική Αιµοδυναµική Παρακολούθηση σε Καρδιοχειρουργικούς Ασθενείς & Νοσηλευτικές Παρεµβάσεις:Ανασκόπηση..............................................................................................................................................................................................................................................................................................σσεελλ.. 6644

Μοντέλο Τεκµηριωµένης Πρακτικής και Κατευθυντήριες Οδηγίες του Νοσηλευτικού Τοµέα του ιδρύµατος Johns Hopkins ......................σσεελλ.. 110000

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΕΛΛΑ∆ΟΣ (ΕΝΕ)

Το Ελληνικό Περιοδικό της ΝοσηλευτικήςΕπιστήµης είναι το επίσηµο περιοδικό τηςΈνωσης Νοσηλευτών Ελλάδος. Είναι έναπεριοδικό πολυδιάστατο µε κριτική επιτροπήπου στοχεύει στην προώθηση της Νοση-λευτικής Επιστήµης στην Ελλάδα.Με το συγκεκριµένο επιστηµονικό έντυπο ηΈνωση Νοσηλευτών Ελλάδος συµβάλλειστην προαγωγή της νοσηλευτικής επιστηµο-νικής γνώσης και ανοίγει ένα νέο κεφάλαιοστην σύγχρονη νοσηλευτική ιστορία τηςΕλλάδας.Σε αυτό το πλαίσιο το επιστηµονικό περιοδι-κό έχει τους εξής στόχους:

• Την προαγωγή της Νοσηλευτικής επιστήµης• Την συµβολή στην ποιότητα φροντίδαςατόµων, οµάδων και του κοινωνικού συνόλουσε κάθε κατάσταση υγείας και αρρώστιας• Την ανάδειξη και επιστηµονική διερεύνησηεπιστηµονικών νοσηλευτικών θεµάτων• Την παραγωγή νοσηλευτικής πολιτικής και • Την ενίσχυση της νοσηλευτικής έρευνας

Το Ελληνικό Περιοδικό της ΝοσηλευτικήςΕπιστήµης αποτελεί ένα αξιόπιστο, σύγ-χρονο, τριµηνιαίο επιστηµονικό περιοδικόκαι είναι διαθέσιµο σε ηλεκτρονική καιέντυπη µορφή µε συµβολική αµοιβή σε

όλους τους ενδιαφερόµενους ερευνητές,πανεπιστηµιακούς δασκάλους, φοιτητές, σεόλη τη νοσηλευτική κοινότητα γενικότερααλλά και στα ανώτερα και ανώτατα εκπαι-δευτικά ιδρύµατα της ηµεδαπής και τηςαλλοδαπής.Ταυτόχρονα αποτελεί ένα πολύτιµο εργαλείοεπιστηµονικής γνώσης για τον έλληνα νοση-λευτή, για όσους σπουδάζουν τη νοσηλευτι-κή, για τους επαγγελµατίες άλλων επιστηµώνυγείας και συµπεριφοράς καθώς και για κάθεαναγνώστη που επιθυµεί επιστηµονική ενη-µέρωση και εκπαίδευση.Παράλληλα παρέχει τη δυνατότητα σε νέουςεπιστήµονες να έχουν εύκολη πρόσβασηστη γνώση και στην πρόοδο της νοσηλευτι-κής ενώ αποτελεί το επιστηµονικό βήµα γιατους νοσηλευτές που απασχολούνται στηνεκπαίδευση ή στην κλινική νοσηλευτική ναδηµοσιεύσουν το έργο τους και να δεχθούνεποικοδοµητικές κριτικές. Σε ένα δεύτεροεπίπεδο ευαισθητοποιεί άλλους επιστήµονεςστα γνωστικά αντικείµενα της νοσηλευτικήςκαι προάγει γενικότερα τη συνεργασία τωνυπηρεσιών υγείας.

Στο περιοδικό δηµοσιεύονται ερευνητικέςµελέτες, ανασκοπήσεις, πρωτότυπες πραγµα-τείες και βιβλιοκριτικές. Οι τοµείς που καλύ-πτει το περιοδικό είναι οι εξής:

• Η Νοσηλευτική Έρευνα• Η ∆ιοίκηση Υπηρεσιών Υγείας• Η Νοσηλευτική Εκπαίδευση• Η Κλινική Νοσηλευτική• Η Κοινοτική Νοσηλευτική• Η Ηθική και ∆εοντολογία Νοσηλευτικήςκαι • Η Νοσηλευτική Νοµοθεσία

Η Επιστηµονική Επιτροπή τουΠεριοδικού:11.. θεωρεί ότι η ανοικτή πρόσβαση στη έρευ-

να, στις ανασκοπήσεις και σε άλλα άρθρασυντελεί ευρύτερα στην πρόοδο και εξέλι-ξη της νοσηλευτικής µε τελικό στόχο τηνποιότητα της παρεχόµενης νοσηλευτικήςφροντίδας,

22.. ∆εσµεύεται να διατηρεί την ποιότητα τουπεριοδικού σε υψηλό επίπεδο και να προ-άγει την επιστηµονική γνώση,

33.. Παρέχει τα απαραίτητα εργαλεία και τηγνώση για την ορθή οργάνωση και παρου-σίαση των δηµοσιεύσεων,

44.. Προωθεί την ελεύθερη και ανοιχτή πρό-σβαση στην επιστηµονική γνώση για τουςλειτουργούς της υγείας,

55.. Αναγνωρίζει τις επιστηµονικής ανάγκεςτης νοσηλευτικής κοινότητας και µε τηδηµιουργία του περιοδικού συµβάλλειστην ικανοποίησή τους.

Ποιοτική Νοσηλευτική Φροντίδα:Μία Επιλεκτική Βιβλιογραφική Επισκόπηση των ΕρµηνειώνΑσθενών και Νοσηλευτών............................................................................................................................................................................................................................σσεελλ.. 9900


edi tor ia l

Το δεύτερο τεύχος του Ελληνικού Περιοδικού της Νοσηλευτικής Επιστήµης τηςΈνωσης Νοσηλευτών Ελλάδας ολοκληρώνει τον πρώτο κύκλο λειτουργίας τουκαι παραµένει πιστό στους στόχους που έχει θέσει πάντα µε γνώµονα την προ-αγωγή της νοσηλευτικής επιστήµης στην Ελλάδα.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Οργανωτική και η Επιστηµονική Επιτροπή του Περιοδικούεργάζονται ώστε να διατηρούν την ποιότητα του περιοδικού σε υψηλό επίπεδοκαι να προάγουν την επιστηµονική γνώση, να προσφέρουν τα απαραίτητα εργα-λεία και τη γνώση για την ορθή οργάνωση και παρουσίαση των δηµοσιεύσεων,να προωθούν την ελεύθερη και ανοιχτή πρόσβαση στην έρευνα για τους λει-τουργούς της υγείας και να αναδείξουν το έργο νέων επιστηµόνων.

Στους προσεχείς στόχους του Ελληνικού Περιοδικού της ΝοσηλευτικήςΕπιστήµης περιλαµβάνεται µεταξύ άλλων και η ένταξη στην ύλη ειδικών θεµατι-κών επιστηµονικών ενοτήτων όπως η διοίκηση υπηρεσιών και µονάδων υγείας, ηνοσηλευτική εκπαίδευση και η εφαρµογή διεθνών προτύπων ποιότητας στοχώρο της υγείας.

∆ρ. Κυριάκος Κουβελιώτης∆ιευθυντής Σύνταξης

Τόµος 01 • Τεύχος 02#51#

ερευνητικές εργασίες

Iωαννίδη Βασιλική,∆ρ Παιδαγωγικής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών, Μέλος Ε.Ε.∆Ι.Π. Ειδικής Αγωγής

Τµήµατος Νοσηλευτικής, Σχολή Επιστηµών Ανθρώπινης Κίνησης και Ποιότητας Ζωής (Σπάρτη), ΠανεπιστήµιοΠελοποννήσου. E-mail: [email protected]

Βασιλειάδου Σοφία,Νοσηλεύτρια Π.Ε., Msc Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών,

Νοσοκοµείο «Αττικόν». E-mail: [email protected]Τραυλός Αντώνιος K.

Επίκ. Καθηγητής Αθλητικής Ψυχολογίας, Τµήµα Οργάνωσης και ∆ιαχείρισης Αθλητισµού,Σχολή Επιστηµών Ανθρώπινης Κίνησης και Ποιότητας Ζωής (Σπάρτη), Πανεπιστήµιο Πελοποννήσου.

E-mail: [email protected]

ΠΕΡΙΛΗΨΗΣκοπός της παρούσας ερευνητικής µελέτης ήταν η δηµιουργία ενός παιδαγωγικού και εκπαιδευτικού

περιβάλλοντος, όπου οι ακαδηµαϊκές γνώσεις συνοδεύονται τόσο από συναισθηµατικό εµπλουτισµό όσοκαι από παράλληλη διαµόρφωση κοινωνικών στάσεων και αξιών. Η έρευνα αφορά µία διδακτική προσέγγι-ση - βιωµατική εµπλοκή των φοιτητών –τριών στο πλαίσιο του µαθήµατος της Βιοηθικής, µε στόχο τηνεµβάθυνση µέσω της δηµιουργίας κινήτρων και ενδιαφερόντων για ελεύθερη έκφραση σκέψεων, συναισθη-µάτων, αποριών, βιωµάτων κ.λπ., ώστε η ίδια η µάθηση να κινητοποιεί την αίσθηση και από κοινού να δια-µορφώνουν τη συµπεριφορά. Στην έρευνα συµµετείχαν 41 φοιτητές –τριες του Τµήµατος Νοσηλευτικής τουΠανεπιστηµίου Πελοποννήσου. Από τους φοιτητές –τριες ζητήθηκε ένα «κείµενο ελεύθερης γραφής» στοοποίο µε ελεύθερο τρόπο περιέγραψαν την εµπειρία τους, τις σκέψεις τους και τα συναισθήµατά τους κατάτη διάρκεια της συµµετοχής τους στο µάθηµα της Βιοηθικής. Τα κείµενα ελεύθερης γραφής υποβλήθηκανσε ανάλυση περιεχοµένου. Από την ανάλυση των κειµένων, προέκυψαν επτά γενικές κατηγορίες, στις οποί-ες ταξινοµήθηκαν τα θέµατα, ανάπτυξης γνωστικών δεξιοτήτων, ανάπτυξης κοινωνικών δεξιοτήτων, συναι-σθήµατος-βιώµατος, ολιστικής ανάπτυξης, επαγγελµατικής ανάπτυξης, αξιολόγησης-αναφοράς στην εκπαι-δευτική µεθοδολογία και θεµάτων που εµφανίστηκαν µία φορά (ή δεν µπορούσαν να ταξινοµηθούν στιςυπόλοιπες κατηγορίες). Τα αποτελέσµατα της έρευνας έδειξαν ότι µέσα από τη συγκεκριµένη διδακτικήπροσέγγιση-βιωµατική εµπειρία ενισχύονται η δηµιουργία κινήτρων (αφόρµηση, συναισθηµατική προετοι-µασία, ενδιαφέρον), η επιχειρηµατολογία στη παρουσίαση και ανάλυση ενός προβλήµατος, και ο προβλη-µατισµός κατά την εµπέδωση των θεµατικών ενοτήτων του µαθήµατος.

Λέξεις - κλειδιά: Βιοηθική, Βιωµατική µάθηση, ∆ιδακτική προσέγγιση, ∆υναµική οµάδας, ΕκπαίδευσηΦοιτητές-τριες νοσηλευτικής

∆ιδακτική Προσέγγιση - Βιωµατική Παρέµβασηστο Μάθηµα της Βιοηθικής σε Φοιτητές-τριες Νοσηλευτικής

Eλληνικό Περιοδικό της Nοσηλευτικής Επιστήµης #52#

Η παρούσα εργασία επικεντρώνεται στην παρουσίασηµιας διδακτικής πρότασης στο πλαίσιο εκπαίδευσης νοσηλευ-τών –τριών. Συγκεκριµένα, αφορά µία διδακτική προσέγγιση -βιωµατική παρέµβαση,στο πλαίσιο του κατ’ επιλογήν µαθήµα-τος «Βιοηθική» (Ιωαννίδη, 2008), στους φοιτητές –τριες τουΤµήµατος Νοσηλευτικής του Πανεπιστηµίου Πελοποννήσου(χρονική διάρκεια: ακαδηµαϊκό έτος 2006-2007, συµµετοχή41 φοιτητών –τριών σε 2ωρες εβδοµαδιαίες συναντήσεις στοµάθηµα της Βιοηθικής, Α΄ εξάµηνο του ΠροπτυχιακούΠρογράµµατος Σπουδών). Έµπνευση για τη συγκεκριµένηερευνητική µελέτη στάθηκε µία ανάλογη εµπειρία-έρευναστην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Μπακιρτζής, 2002).

Με άλλα λόγια, πρόκειται για µία προσπάθεια της διδά-σκουσας του µαθήµατος για βιωµατική εµπλοκή των φοιτη-τών –τριών, µε στόχο την εµβάθυνση µέσω της δηµιουργίαςκινήτρων και ενδιαφερόντων για ελεύθερη έκφραση σκέψεων,συναισθηµάτων, αποριών, βιωµάτων κ.λπ., ώστε η ίδια η µάθη-ση να κινητοποιεί την αίσθηση και από κοινού να διαµορφώ-νουν τη συµπεριφορά.

Αξίζει να σηµειωθεί ότι η Βιοηθική, ως νέα διεπιστηµονι-κή προσέγγιση επιστηµονικών, τεχνολογικών, κοινωνικών, πολι-τικών και ηθικών προβληµάτων που αναφύονται από τηνεφαρµογή των γενετικών και τεχνολογικών εν γένει νεωτερι-σµών και εφαρµογών, προσφέρεται για µία τέτοια παιδαγωγι-κή προσέγγιση της διεπιστηµονικής φύσης του συγκεκριµέ-

νου γνωστικού αντικειµένου, διότι η εκπαίδευση, η καλλιέργειακαι η παιδεία είναι το βασικότερο επίπεδο, στο οποίο ανάγε-ται κάθε κοινωνικό ζήτηµα (Αλαχιώτης, 2004; Johnstone,2005).

Στους αντικειµενικούς στόχους του µαθήµατος περιλαµ-βάνονται: (1) η κατανόηση βασικών ζητηµάτων βιοηθικής αλλάκαι της έννοιας της διεπιστηµονικότητας και της διακλαδικό-τητας, ως εκφράσεις στην ολιστική θεώρηση των θεµάτωνυγείας και της σύνδεσής τους µε τις παραγωγικές δυνάµειςµιας κοινωνίας, (2) η αποδοχή, εκ µέρους των επαγγελµατιώνυγείας αλλά και των εκπαιδευτικών, της διεύρυνσης του γνω-στικού τους αντικειµένου, (3) η ανάπτυξη της ικανότητας γιαεπικοινωνία και συνεργασία µεταξύ επαγγελµατιών υγείας καιστελεχών εκπαίδευσης, σε προσωπικό και επιστηµονικό επί-πεδο, και (4) η ανάπτυξη για ικανότητα σχεδιασµού ενόςπρογράµµατος, όσον αφορά την υγεία και την εκπαίδευση γιατην υγεία, µε βάση τη διεπιστηµονικότητα.

Στα επιδιωκόµενα µαθησιακά αποτελέσµατα έχουµεθέσει , πρώτον, την ανάπτυξη ικανοτήτων σύνθεσης, κριτικήςκαι δηµιουργικής σκέψης, επικοινωνίας και συµµετοχικότητας,στο πλαίσιο διδασκαλίας του µαθήµατος (βραχυπρόθεσµα)και δεύτερον, την ανάπτυξη αυτοεκτίµησης,συµβολή στην ικα-νότητα για εύρεση εργασίας, αλλά και επίλυση προβληµάτωνκαθώς και λήψη ηθικών αποφάσεων σε εργασιακό-επαγγελ-µατικό επίπεδο (µακροπρόθεσµα).


Εισαγωγή

Η σύγχρονη βιβλιογραφία τονίζει πως, παρά το γεγονόςότι η µάθηση και η ανάπτυξη εµφανίζονται ως ατοµικό επί-τευγµα, οικοδοµούνται µέσα σε συλλογικά πλαίσια(Ματσαγγούρας, 2003). Εποµένως, στην ανάπτυξη της βιω-µατικής µάθησης, η οµάδα και η δυναµική της µάς αφορούνως δασκάλους και εκπαιδευτές.

Ο όρος «δυναµική της οµάδας» φανερώνει το γεγονόςότι οι σχέσεις και οι αλληλεπιδράσεις µεταξύ των µελών τηςδεν είναι στατικές και, µάλιστα, επηρεάζουν και διαµορφώ-νουν την αποτελεσµατικότητα της διδασκαλίας και τηςµάθησης (βλ. Lavin, Ruebling, Banks, Block, Counte, Furman,Miller, Reese,Viehmann, Holt, 2001). Βασικοί παράγοντες πουεπηρεάζουν τη δυναµική µιας οµάδας είναι το µέγεθος καιη σύνθεσή της, καθώς και οι ενδο-οµαδικές και δι-οµαδικέςσχέσεις. Η έρευνα έχει δείξει ότι όσο αυξάνεται το µέγεθοςτης οµάδας οι διαδικασίες γίνονται πιο χρονοβόρες, η επι-κοινωνία δυσκολότερη, η απόσπαση της προσοχής ευκολό-τερη και η ενεργός συµµετοχή όλων λιγότερη, οπότε και τοεκπαιδευτικό έργο δυσχεραίνεται. Παρ’ όλα αυτά, για τονκαθορισµό του µεγέθους της οµάδας πρέπει ο εκπαιδευτήςνα λάβει υπόψη την ηλικία και την εµπειρία των µελών τηςοµάδας, αλλά και τη χρονική διάρκεια της δραστηριότηταςπου προγραµµατίζει (Ματσαγγούρας, 2003).

Η θεωρία της βιωµατικής µάθησης δίνει έµφαση στοσηµαντικό ρόλο που παίζει η εµπειρία (τα βιώµατα και τασυναισθήµατα, ο τρόπος που κανείς αντιλαµβάνεται τον

κόσµο) στη διαδικασία της µάθησης, καθώς και στουςδεσµούς µεταξύ του ατόµου που εκπαιδεύεται, της καθηµε-ρινής του ζωής και του κοινωνικού περιβάλλοντος(∆εδούλη, 2002; Kolb, Boyatzis, Mainemelis, 2001).

Ο όρος της βιωµατικής µάθησης περιλαµβάνει διάφο-ρες έννοιες. Αρχικά, σχετίζεται µε τη γνώση, τις στάσεις καιτις συµπεριφορές που έχει ήδη αποκτήσει το άτοµο µέσααπό τις εµπειρίες του και τους γνωστικούς µηχανισµούς-δηλαδή το πώς µαθαίνει- που έχει αναπτύξει. Σύµφωνα µετη Γνωστική Ψυχολογία, στη διαδικασία της µάθησης σηµα-ντικό ρόλο παίζουν οι εσωτερικές γνωστικές δοµές πουδηµιουργούνται µε την αλληλεπίδραση περιβάλλοντος καιατόµου. Μάλιστα, κατά τον Piaget, η γνώση δοµείται πάνωστις προϋπάρχουσες γνώσεις και εµπειρίες του ατόµου καιη µάθηση είναι η αναδόµηση προηγούµενης εµπειρίας καισυνδέεται µε αυτά που είναι ήδη γνωστά (Κασσωτάκης,Φλουρής, 2005).

Το διαµορφωµένο γνωστικό υπόβαθρο και οι εσωτερι-κές διαδικασίες µάθησης- γνωστικοί µηχανισµοί, που είναιασφαλώς διαφορετικά σε κάθε άτοµο, αναδεικνύουν τηναξία της υποκειµενικής προσωπικής εµπειρίας στη µάθηση,καθώς αναµφίβολα επηρεάζουν την ικανότητά του για κατά-κτηση νέων γνώσεων και αλλαγή της συµπεριφοράς και, γιατο λόγο αυτό, πρέπει να λαµβάνονται υπόψη σε κάθε εκπαι-δευτική διαδικασία. Έτσι, µια µαθησιακή διαδικασία είναι βιω-µατική, όταν δίνει την ευκαιρία στο µαθητή να συσχετίσει τη

∆υναµική της οµάδας και βιωµατική µάθηση



νέα εµπειρία του µε την προηγούµενη γνώση του(Ματσαγγούρας, 2003).

Στο χώρο της εκπαίδευσης και σύµφωνα µε παιδαγω-γούς όπως ο Dewey, ο όρος βιωµατική µάθηση αναφέρε-ται στον τρόπο που οργανώνεται η µαθησιακή διαδικασία:η περίφηµη φράση “learning by doing” αποκαλύπτει τησχέση που αποδίδει ο Dewey ανάµεσα στην εκπαίδευσηκαι την εµπειρία (∆εδούλη, 2002).

Η θεωρία αυτή µας προτρέπει να δηµιουργούµε γιατους µαθητές (εν γένει τους εκπαιδευόµενους) εκπαιδευ-τικά περιβάλλοντα, στα οποία µπορούν να δηµιουργούνβιώµατα συµµετέχοντας ενεργά στη µαθησιακή διαδικα-σία. Ενεργός συµµετοχή για το άτοµο που µαθαίνει σηµαί-νει συµµετοχή σε δραστηριότητες όπου καλείται να ερευ-νήσει, να παρατηρήσει, να περιεργαστεί, να µελετήσει, νακατασκευάσει, να συζητήσει, να δηµιουργήσει, κ.ο.κ. Στοπλαίσιο αυτό, βιωµατική µάθηση σηµαίνει ότι δίνεται στοµαθητή η δυνατότητα να βιώσει αυτό που διδάσκεται(Καµαρινού, 2000), γεγονός που θα τον βοηθήσει να οικει-οποιηθεί τη γνώση µέσα από την κατανόηση και την ενερ-γό εµπλοκή του µε το αντικείµενο.

Μια άλλη διάσταση της βιωµατικής µάθησης αναφέρε-ται στην ανάγκη ανάπτυξης του συνόλου της προσωπικό-

τητας του µαθητή, όχι, δηλαδή µόνο της πνευµατικής τουανάπτυξης. «Ο ρόλος του εκπαιδευτή στη διαδικασία αυτήείναι να ενθαρρύνει, µέσα από τις δραστηριότητες, τονεκπαιδευόµενο-µαθητή να στοχαστεί πάνω στα συναισθή-µατα, στις ιδέες, στις αξίες, στις στάσεις του σε ένα περι-βάλλον σεβασµού και αποδοχής» (Καµαρινού, 2000).

Συνακόλουθα, και σύµφωνα µε τη ∆εδούλη (2002) «οικυριότερες, λοιπόν, αρχές της βιωµατικής µάθησης µπο-ρούν να συνοψιστούν ως εξής: (α) αξιοποιεί τα βιώµατατων µαθητών και προκαλεί νέα βιώµατα, (β) ενθαρρύνει τοµαθητή να συµµετέχει ενεργά στη διαδικασία, (γ) τον προ-τρέπει να ερευνά, να ανακαλύπτει, να ενεργοποιεί τηφαντασία και τη δηµιουργικότητά του, (δ) προτείνει τηναναζήτηση και τη δηµιουργία προσωπικού νοήµατος, αντίτης αποµνηµόνευσης πληροφοριών, (ε) στοχεύει στηναπαρτίωση της νοητικής και συγκινησιακής διαδικασίαςκινητοποιώντας το µαθητή διανοητικά και συναισθηµατικά,αφού είναι παραδεκτό ότι η µάθηση βασίζεται στη σχέσηκαι την αλληλεπίδραση γνώσης και συναισθηµατικών διερ-γασιών, (στ) βοηθά το µαθητή να αντιληφθεί το ρόλο τωνκοινωνικών, οικονοµικών, ιστορικών και πολιτισµικώνπαραγόντων στη διαµόρφωση του κοινωνικού γίγνεσθαι,και (ζ) προωθεί την αυτογνωσία του µαθητή».

Παιδαγωγική µεθοδολογία Σύµφωνα µε τα παραπάνω, η συνάντηση του παιδα-

γωγού µε τον παιδαγωγούµενο αποτελεί τη βασική προ-ϋπόθεση για την άσκηση παιδαγωγικών επιρροών αλλάκαι την επίτευξη παιδαγωγικού αποτελέσµατος, µε πολύ-τιµο µέσο την επικοινωνία (Γκότοβος, 2002). Σε ένατέτοιο πλαίσιο θεωρήσαµε πρωταρχικής σηµασίας τηνπολυεπίπεδη εκπαίδευση φοιτητών /–τριών, που δίδειέµφαση (α) στην ενεργητική συµµετοχή των φοιτητών /-τριών, (β) στην ευελιξία του µαθήµατος σε αλλαγές σύµ-φωνα µε τις ανάγκες της οµάδας, και (γ) στην υποστήρι-ξη της οµάδας προκειµένου να λειτουργεί ως οµάδα µετον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Κατά συνέπεια και µε την πεποίθηση µιας εποικοδο-µητικής διδακτικής προσέγγισης: (1) διατυπώσαµε συγκε-κριµένους στόχους σε συνδυασµό µε τη γνώση βασικώνεννοιών και διαστάσεων της Βιοηθικής, (2) αναφέραµεπαραδείγµατα από το χώρο της νοσηλευτικής, (3) ενθαρ-ρύναµε µε διδακτικές δραστηριότητες και διαµορφωµέ-νες ερωτήσεις την περαιτέρω ανάλυση και εµπέδωση τωνθεµάτων που εξετάστηκαν, (4) προωθήσαµε την εξαγωγήσυµπερασµάτων µέσα από την επεξεργασία πληροφο-ριών από διάφορες πηγές και υπηρεσίες π.χ. διαδίκτυο,τύπος, κατάθεση απόψεων και εµπειριών κ.λπ., και (5) διε-ρευνήσαµε τη δυνατότητα εναλλακτικών αντιλήψεων τωνφοιτητών –τριών και την πιθανή τροποποίησή τους µέσααπό διάφορες παρεµβάσεις.

Εποµένως, το σκεπτικό της παιδαγωγικής µεθοδολογίαςπου ακολουθήθηκε ήταν βασισµένο σε αντίστοιχες παιδα-γωγικές εµπειρίες-έρευνες και εφαρµογές (βλ.Γεωργόπουλος, Μπακιρτζής, 1998; Μπακιρτζής, 1998;∆εδούλη, Μαρµαρινός, 1999; O’Shea, 2003). Το διδακτικόπλαίσιο οργάνωσης του µαθήµατος «Βιοηθική» βασίστηκεστις αρχές της διεπιστηµονικότητας, της ανάπτυξης της κρι-τικής σκέψης, καθώς και την έµφαση στη δηµιουργία ευκαι-ριών για την ανάπτυξη εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων µέσαστην αίθουσα διδασκαλίας (Sanchez-Sweatman, 1999).Συνολικά, η εκπαιδευτική διαδικασία βασίστηκε στο οµαδο-κεντρικό σύστηµα και η δυναµική της οµάδας αξιοποιήθη-κε µε έµφαση σε µεθόδους ενεργητικής και βιωµατικήςµάθησης. Ο ακαδηµαϊκός τρόπος µετάδοσης της γνώσηςπλαισιώθηκε από διδακτικές µεθόδους και τεχνικές ενεργούµάθησης και οµαδικής εργασίας καθώς και διδακτικής αξιο-ποίησης της προσωπικής εµπειρίας των φοιτητών.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η πορεία διδασκαλίας βασίστηκεσε δύο επίπεδα: το ακαδηµαϊκό (πληροφορίες σε σχέση µετην προγραµµατισµένη θεµατολογία του µαθήµατος, κριτικήπαρουσίαση πληροφοριακού υλικού σε µία θεµατική ενότη-τα, προβολή διαφανειών, διαµορφωµένες ερωτήσεις,συµπλήρωση τεστ), και το βιωµατικό (δραστηριότητες ενί-σχυσης της δηµιουργικότητας π.χ. καταιγισµός ιδεών, αφη-γήσεις και αναφορά βιωµατικών εµπειριών, παιχνίδια ρόλων,ασκήσεις συνειδητοποίησης, ελεύθερη συζήτηση).


Κατά συνέπεια, µε άξονες αναφοράς την ανάπτυξηγνώσεων και την καλλιέργεια αξιών και δεξιοτήτων σταµελλοντικά στελέχη υγείας, θέσαµε ως σκοπό της συγκε-κριµένης ερευνητικής µελέτης τη δηµιουργία ενός παιδα-γωγικού και εκπαιδευτικού περιβάλλοντος, όπου οι ακαδη-µαϊκές γνώσεις θα συνοδεύονται τόσο από συναισθηµατι-κό εµπλουτισµό όσο και από παράλληλη διαµόρφωση κοι-νωνικών στάσεων και αξιών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο εκπαι-δευτικός µας στόχος έλαβε το εξής σχήµα: «Κατατάσσω,αναλύω, συνθέτω, αξιολογώ τη γνώση µέσα από διεργασίαεπικοινωνίας και συν-εκκίνησης (συγκίνησης)». Επιδίωξήµας ήταν η διαµόρφωση µιας ευρύτερης επιστηµονικής καικοινωνικής συλλογιστικής που θα επιτρέψει τη λήψη ηθι-

κών αποφάσεων και όχι απαντήσεις σε ηθικά διλήµµατα,που από τη φύση τους είναι τόσο σύνθετα λόγω κοινωνι-κού, πολιτικού οικονοµικού και ηθικού πλέγµατος σε µίακοινωνία παγκοσµιοποίησης, που και µετά από πολύωροστοχασµό µπορούν να εµπεριέχουν αντιφάσεις (Kushner,Thomasma, 2001). Κάτι τέτοιο θεωρήσαµε ότι θα επιτρέψειυπεύθυνες προσωπικές και επαγγελµατικές επιλογές, προ-άγοντας έτσι τη δηµόσια υγεία. Η κύρια ερευνητική υπόθε-ση ήταν η εξής:

«Οι φοιτητές-τριες εµπλουτίστηκαν σε γνωστικό, κοι-νωνικό και συναισθηµατικό επίπεδο, µέσα από µία σφαιρι-κή προσέγγιση της γνώσης σε βιωµατικό και ακαδηµαϊκόπλαίσιο».


Σκοπός

Στο τέλος του εξαµήνου ζητήθηκε από 41 φοιτητές–τριες ένα «κείµενο ελεύθερης γραφής» όπως ονοµάστη-κε, στο οποίο µε ελεύθερο τρόπο θα περιέγραφαν τηνεµπειρία τους, τις σκέψεις τους και τα συναισθήµατά τουςκατά τη διάρκεια της συµµετοχής τους στο µάθηµα αυτό.Στην έρευνα συµµετείχαν όλοι οι φοιτητές-τριες που γρά-φτηκαν και παρακολούθησαν το µάθηµα της Βιοηθικής. Τακείµενα ελεύθερης γραφής υποβλήθηκαν σε ανάλυση

περιεχοµένου (Krippendorff, 2004). Η συγκεκριµένη µέθο-δος κρίνεται κατάλληλη για µελέτες µικρής κλίµακας καιδιεξάγεται για να αναλυθούν πληροφορίες κυρίως γρα-πτών τεκµηρίων (Graneheim, Lundman, 2004). Σύµφωναµε τους Verma & Mallick (1999) η ανάλυση περιεχοµένουµπορεί να εφαρµοστεί σε οποιαδήποτε µορφή επικοινω-νίας και αποτελεί ένα χρήσιµο εργαλείο εκπαιδευτικήςέρευνας

Υλικό και µέθοδος

Για την επεξεργασία των κειµένων ελεύθερης γραφήςόπου οι φοιτητές κατέγραψαν τις σκέψεις, τις απόψεις ταβιώµατα ή τις κριτικές τους για το µάθηµα ακολουθήσαµετην τεχνική της ανάλυσης περιεχοµένου (Βάµβουκας, 1988).Η τεχνική αυτή υπαγορεύει συγκεκριµένη διαδικασία καιαρχές, τις οποίες και ακολουθήσαµε (Ryan, Bernard, 2004).

Ορισµός και επιλογή της ενότητας ανάλυσης:Ακολουθώντας τη θεµατική ή σηµασιολογική ανάλυση

(Βάµβουκας, 1988), επιλέξαµε ως ενότητα ανάλυσης τοθέµα, δηλαδή τη σηµασία της οµάδας των λέξεων που απο-τελούσαν την απάντηση των φοιτητών.

Ορισµός και επιλογή της µονάδας µέτρησης:Σύµφωνα µε τον Βάµβουκα, η ανάλυση του περιεχοµέ-

νου αποσκοπεί στη µετατροπή του ποιοτικού σε ποσοτικόκαι µετρήσιµο. Η αρχή αυτή εξασφαλίζεται µε τον ακριβήκαθορισµό της µονάδας µέτρησης, η οποία επιλέξαµε ναείναι η συχνότητα εµφάνισης των σηµαντικών ενδείξεων πουµελετάµε. Με άλλα λόγια, για την µετατροπή των ποιοτικώνδεδοµένων σε ποσοτικά καταµετρήσαµε ένα θέµα τόσεςφορές, όσες αναφέρεται στις απαντήσεις των ερωτηθέντων.Έτσι, σε πολλές περιπτώσεις καταµετρήσαµε ένα θέµα καιπερισσότερες από µία φορές, τόσες όσες αυτό εµφανιζόταν,στο κείµενο ελεύθερης γραφής του ίδιου φοιτητή.

∆ηµιουργία των κατηγοριών:Προκειµένου να γίνει δυνατή η ποσοτικοποίηση των

δεδοµένων µας, δηµιουργήσαµε ένα σύστηµα κατηγοριών,στις οποίες ταξινοµήθηκαν οι ενότητες της ανάλυσης µεβάση το σηµασιολογικό τους περιεχόµενο. Το σύστηµατης κατηγοριοποίησης θεµελιώνεται σε τέσσερις κανόνες,σύµφωνα µε τον Βάµβουκα, τους οποίους και ακολουθή-σαµε: Ο κανόνας της αντικειµενικότητας, της καταλληλότη-τας, της εξαντλητικότητας και του αµοιβαίου αποκλεισµού(Βάµβουκας, 1988). Με βάση την ανάλυση των κειµένων,προέκυψαν οι εξής επτά γενικές κατηγορίες, στις οποίεςταξινοµήθηκαν τα θέµατα: (1) ανάπτυξη γνωστικών δεξιο-τήτων, (2) ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων, (3) συναίσθη-µα-βίωµα, (4) ολιστική ανάπτυξη, (5) επαγγελµατική ανά-πτυξη, (6) αξιολόγηση-αναφορά στην εκπαιδευτική µεθο-δολογία, και (7) γενικά. Στην τελευταία κατηγορία «Γενικά»,ταξινοµήθηκαν όσα θέµατα εµφανίζονται µία φορά ή δενµπορούν να ταξινοµηθούν στις υπόλοιπες έξι κατηγορίες.Το εννοιολογικό περιεχόµενο των κατηγοριών αναλύεταικατά την παρουσίαση των αποτελεσµάτων της ανάλυσηςπεριεχοµένου στα κείµενα ελεύθερης γραφής, όπου καιδίνονται παραδείγµατα.

Επεξεργασία των κειµένων ελεύθερης γραφής – ανάλυση περιεχοµένου



Οι συχνότητες των αναφορών ανά κατηγορία-θέµααπεικονίζονται στο Γράφηµα 1. Τα αποτελέσµατα της έρευ-νας παρουσιάζονται ανά κατηγορία και συµπληρώνουµε τοσχολιασµό τους µε την παράθεση ορισµένων ενδεικτικώνχωρίων από τα κείµενα ελεύθερης γραφής.

Ανάπτυξη γνωστικών δεξιοτήτωνΣτην κατηγορία αυτή ταξινοµήθηκαν τα θέµατα που

σχετίζονταν µε την ανάπτυξη των φοιτητών στο γνωστικόεπίπεδο, όπως τη βίωσαν και την αποτύπωσαν οι ίδιοι,δηλαδή µε την επίδραση που είχε η εκπαιδευτική δραστη-ριότητα στον τρόπο σκέψης τους, στην αλλαγή και ανά-πτυξη προηγούµενων γνώσεων, αντιλήψεων, απόψεων καιστάσεών τους και στην κριτική τους σκέψη και ικανότητα.

Γράφηµα 1.Συχνότητες των αναφορών ανά κατηγορία-θέµα

Συνολικά, καταµετρήθηκαν 51 αναφορές- θέµατα πουεντάσσονται στην κατηγορία «Ανάπτυξη γνωστικών δεξιο-τήτων». Είναι αξιοσηµείωτο ότι όλα σχεδόν τα κείµεναπεριείχαν τουλάχιστον ένα θέµα που αφορά στην «ανά-πτυξη γνωστικών δεξιοτήτων» και οι φοιτητές στη συντρι-πτική τους πλειοψηφία παρατήρησαν ότι η δραστηριότη-τα τους βοήθησε να αναπτύξουν νέες στάσεις και αντιλή-ψεις πάνω σε σηµαντικά ζητήµατα βιοηθικής.

Για παράδειγµα, θέµατα που ταξινοµήθηκαν στην κατη-γορία αυτή είναι τα εξής:«έµαθα να βλέπω κάθε γεγονός στη ζωή µου από όλες τιςπλευρές του» «συνειδητοποίησα ορισµένα θέµατα πουδεν µε είχαν απασχολήσει πιο πριν»«λάβαµε αρκετή πληροφόρηση και διαµορφώσαµε µιαεικόνα για έννοιες, όπως ήθος, ελευθερία, εξατοµίκευση» «διαπίστωσα την άγνοια που επικρατούσε σε µένα καιτους συµφοιτητές µου» «πολλά θέµατα που δεν είχαµε αναλύσει στο παρελθόνδιδαχθήκαµε να τα εξετάζουµε µε βάση όλους τους παρά-γοντες που αλληλεπιδρούν»

Στην κατηγορία «ανάπτυξη γνωστικών δεξιοτήτων»ταξινοµούνται επιπλέον και τρεις αναφορές των φοιτητών,οι οποίοι εκφράζουν την άποψη ότι το µάθηµα δεν συνέ-βαλε στην ανάπτυξη του γνωστικού τους επιπέδου:

«είχα ασχοληθεί µε τα θέµατα αυτά και δεν ήταν τίποταπρωτόγνωρο για µένα»«γνώριζα ήδη τις πληροφορίες που δόθηκαν για τα θέµατα»«το µάθηµα δεν συνέβαλε στην ανάπτυξη γνώσεων»

Ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτωνΣτην κατηγορία αυτή ταξινοµήθηκαν τα θέµατα που

αφορούν στην ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων µέσα απόέννοιες και διαδικασίες, όπως ο διάλογος, η συνεργασία, ηελεύθερη έκφραση ιδεών, η αλληλεπίδραση, το κλίµα πουαναπτύσσεται µεταξύ της οµάδας των συµµετεχόντωνστην εκπαιδευτική δραστηριότητα, οι αποφάσεις που λαµ-βάνει το άτοµο ως µέλος ενός κοινωνικού συνόλου.

Καταµετρήθηκαν 51 αναφορές- θέµατα που υπάγονταιστο εννοιολογικό πλαίσιο της κοινωνικής ανάπτυξης. Ηκατηγορία αυτή είναι ιδιαίτερα σηµαντική, καθώς σχετίζε-ται απόλυτα όχι µόνο µε τους στόχους της συγκεκριµένηςβιωµατικής δραστηριότητας αλλά και µε τους σκοπούςκάθε µαθησιακής διαδικασίας. Επίσης, αξίζει να σηµειωθείτο πλήθος των θεµάτων στα οποία οι φοιτητές αναφέρο-νται στη δυνατότητα που τους παρείχε η εκπαιδευτικήδραστηριότητα να εκφράσουν ελεύθερα και χωρίς φόβοτις απόψεις και τα συναισθήµατά τους.

Παραδείγµατα των θεµάτων που ταξινοµήθηκαν στηνκατηγορία αυτή είναι τα εξής:«µέσα από το µάθηµα λάβαµε οφέλη για την κοινωνικήζωή σχετικά µε τις σχέσεις που θα αναπτύσσουµε µε τουςσυνανθρώπους µας»«(το µάθηµα) ήταν το µέσο για να εκφράσω όσα πίστευααβίαστα και χωρίς το φόβο ότι η άποψή µου θα καταπατηθεί»«αναπτύχθηκε διάλογος, η δηµοκρατία και η οµαδικότητα»

Συναίσθηµα - βίωµαΣτην κατηγορία αυτή ταξινοµήθηκαν οι αναφορές

εκείνες που αφορούσαν συναισθήµατα που βίωσαν οι φοι-τητές κατά τη διάρκεια των εκπαιδευτικών συναντήσεων.Καταγράφηκαν 34 σχετικά θέµατα και είναι αξιοσηµείωτηη συχνότητα µε την οποία οι φοιτητές καταγράφουν τηνάποψή τους ότι το µάθηµα κινητοποίησε το ενδιαφέροντους, ενώ πολλοί στο τέλος των κειµένων τους ευχαρι-στούν την διδάσκουσα µε θερµά λόγια.

Μεταξύ των θεµάτων που εντοπίστηκαν χαρακτηριστι-κά αναφέρουµε τα εξής:«ήταν το πιο ωραίο µάθηµα που έχω παρακολουθήσει»«η διδασκαλία µε συνεπήρε και θεωρώ ότι είναι ένα απότα αγαπηµένα µου µαθήµατα»«ένιωθα πολύ ελεύθερη στο µάθηµα»«µου έκανε εντύπωση ότι θα διδασκόµουν ένα τέτοιοµάθηµα»

Επαγγελµατική ανάπτυξηΣτην κατηγορία αυτή εντάχθηκαν αναφορές στις οποίες

οι φοιτητές συσχετίζουν την εκπαιδευτική δραστηριότητα µετην επαγγελµατική τους ταυτότητα και εντοπίζουν τα οφέληαπό τη διδασκαλία του συγκεκριµένου µαθήµατος στη µελ-λοντική επαγγελµατική τους ανάπτυξη και συµπεριφορά.

Αποτελέσµατα της ανάλυσης περιεχοµένου


Συνολικά καταγράφηκαν 10 αναφορές, µεταξύ τωνοποίων αναφέρουµε χαρακτηριστικά τις εξής:«τα θέµατα µε τα οποία ασχοληθήκαµε µας προετοιµά-ζουν ώστε να αντιµετωπίσουµε ευκολότερα προβλήµαταηθικής στο επαγγελµατικό µας µέλλον»«το µάθηµα θα αποτελέσει πολύτιµο εργαλείο για τη µετέ-πειτα καριέρα µας»«έµαθα τα επαγγελµατικά µου δικαιώµατα»

Αξιολόγηση- αναφορά στον τρόπο διδασκαλίαςΣτην κατηγορία αυτή ταξινοµήθηκαν οι απαντήσεις των

φοιτητών που σχετίζονταν µε την άποψή τους για τον τρόποδιεξαγωγής των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Θεωρούµεότι αποτελεί µία εξαιρετικά σηµαντική κατηγορία, καθώς οιίδιοι οι φοιτητές διαπιστώνουν τα οφέλη της βιωµατικήςµάθησης αλλά και εντοπίζουν τις επιµέρους εκπαιδευτικέςδραστηριότητες (την οµαδική εργασία, την ενεργητική συµ-µετοχή, τη διερευνητική µάθηση). Μάλιστα, τα θέµατα πουκατηγοριοποιούνται εδώ εµφανίστηκαν µε εξαιρετική συχνό-τητα, οι απαντήσεις ήταν γλαφυρές και ενθουσιώδεις, ενώήταν πολλές οι προτάσεις των φοιτητών να υιοθετηθεί οτρόπος αυτός διδασκαλίας και σε άλλα µαθήµατα.

Μεταξύ των 39 σχετικών αναφορών ενδεικτικά αναφέ-ρουµε τις εξής:«µακάρι όλα τα µαθήµατα να γίνονταν έτσι και να µηνπεριορίζονταν σε στείρες διαλέξεις»«η βιωµατική εκπαίδευση πρέπει να υιοθετηθεί απόόλους τους φορείς»«είχαν µεγάλη σηµασία οι παρουσιάσεις από τις οµάδεςτων φοιτητών»

«ο τρόπος διδασκαλίας µε έκανε να κατανοήσω τη λογι-κή του µαθήµατος»«θεωρώ ότι µας δόθηκε η δυνατότητα να βρούµε οι ίδιοιτη γνώση και όχι απλώς να τη δεχτούµε άκριτα από τονκαθηγητή»

Μεταξύ των 39 αναφορών υπήρξε και µία που σχολία-σε αρνητικά τη διερευνητική µέθοδο διδασκαλίας «κατάτην προσωπική µου γνώση, ο προβληµατισµός που τέθη-κε γύρω από ορισµένα θέµατα αποτέλεσε ανασταλτικόπαράγοντα για το ενδιαφέρον µου,(…), θα επιθυµούσαµία κατευθυντήρια οδό αντιµετώπισης τέτοιων θεµάτωνγια να αντεπεξέλθω ως επαγγελµατίας υγείας».

Ολιστική ανάπτυξηΣτην κατηγορία αυτή περιλήφθηκαν οι αναφορές που

τοποθετούσαν το µάθηµα και τη χρησιµότητά του σε έναευρύτερο πλαίσιο της ζωής του φοιτητή και εντόπιζαν τησπουδαιότητα των θεµάτων που πραγµατεύεται για τονκοινωνικό βίο.

Μεταξύ των 19 αναφορών χαρακτηριστικά αναφέρου-µε τις εξής:«τα ζητήµατα που µας απασχόλησαν κατέχουν σπουδαίο

ρόλο στη ζωή µας και την επηρεάζουν»«η βιοηθική θα µας απασχολεί για όλη τη ζωή»«το µάθηµα µε βοήθησε να διευρύνω τους ορίζοντές µου»«φυσικά τα διλήµµατα που αντιµετωπίζουµε καθηµερινάείναι πολλά, αλλά διδαχθήκαµε ένα µονοπάτι που πρέπεινα ακολουθούµε και πήραµε τα εφόδια που θα µας οδηγή-σουν στον προορισµό µας σε κάθε κατάσταση»


Συµπεράσµατα

Συµπερασµατικά, µέσα από τη συγκεκριµένη βιωµατικήπαρέµβαση-παιδαγωγική εµπειρία, σκοπός του µαθήµατοςήταν µία ολιστική προσέγγιση γνωστικών λειτουργιών,συναισθηµατικού εµπλουτισµού και κοινωνικών δεξιοτή-των, για τη δηµιουργία διεργασιών µάθησης, συνεργατικό-τητας και επικοινωνίας.∆οµικά στοιχεία µιας τέτοιας εκπαι-δευτικής συνάντησης ήταν η πρόκληση του ενδιαφέρο-ντος των φοιτητών –τριών για πρόσκτηση γνώσεων και ηπροθυµία και ενεργητική συµµετοχή τους στη διαδικασίαοικοδόµησης της γνώσης. Παράλληλα, η έµφαση στηνανάπτυξη κινήτρων και σε ευκαιρίες ευελιξίας, όσον αφοράτα θέµατα που αναπτύσσονται, ανάλογα µε τις ανάγκες τηςοµάδας, µε δεδοµένο την υποστήριξη της οµάδας προκει-µένου να µάθει να λειτουργεί ως οµάδα.

Τα αποτελέσµατα της έρευνας έδειξαν ότι µέσα απότη συγκεκριµένη διδακτική προσέγγιση-βιωµατική εµπειρίαενισχύονται η δηµιουργία κινήτρων (αφόρµηση, συναισθη-µατική προετοιµασία, ενδιαφέρον), η επιχειρηµατολογίαστη παρουσίαση και ανάλυση ενός προβλήµατος, και οπροβληµατισµός κατά την εµπέδωση των θεµατικών ενο-τήτων του µαθήµατος. Έτσι, διευκολύνθηκε η έκφραση και

η επικοινωνία, υπήρξε προώθηση διαλόγου, συναισθηµατι-κή εµπλοκή και παράλληλη πρόσκτηση γνώσεων, αποδοχήκοινών αλλά και διαφορετικών απόψεων καθώς και ανά-πτυξη φιλιών. Είναι χαρακτηριστικό ότι το επικοινωνιακόπλαίσιο της µάθησης, η σχέση αλληλεπίδρασης µεταξύδιδάσκοντα και διδασκοµένου, ο δάσκαλος ως διαχειρι-στής της γνώσης και ως διαµεσολαβητής µεταξύ νέουατόµου και κοινωνικού πλαισίου αναφοράς, είναι βασικάζητήµατα που αναδύονται µέσα από την παιδαγωγικήσχέση, ως βιωµένη εµπειρία που προωθεί την ανακάλυψη,την απόκτηση και τη δηµιουργία της γνώσης. Και όπως επι-σηµαίνει ο Μπακιρτζής (2002, σελ. 229), «η µάθηση και ηανάπτυξη µέσα από αυτή τη σύνθεση των ανθρωπίνων λει-τουργιών επιβεβαιώνεται ότι δεν µπορεί παρά να εδράζο-νται και να περνούν µέσα από τη συγκινησιακή φύση καιλειτουργία του ανθρώπου». Τέλος, η συγκεκριµένη παιδα-γωγική-βιωµατική εµπειρία συνεχίζεται, εµπλουτίζονταςσυνεχώς το διδακτικό ορίζοντά µας και την ερευνητικήµας προβληµατική για την εκπαίδευση των µελλοντικώνεπαγγελµατικών υγείας και εκπαίδευσης.



1. Αλαχιώτης, Σ., 2004. Βιοηθική. Αναφορά στους γενετικούς και τεχνο-λογικούς νεωτερισµούς. Αθήνα: Ελληνικά Γράµµατα.

2. Βάµβουκας, Μ., 1988. Εισαγωγή στην ψυχοπαιδαγωγική έρευνα &µεθοδολογία. Αθήνα: Γρηγόρης.

3. Γεωργόπουλος, Α., Μπακιρτζής, Κ., 1998. Ερευνητική µελέτη, βιωµατι-κή παιδαγωγική εµπειρία στο µάθηµα-εργαστήριο της ανθρώπινηςοικολογίας. Ερευνώντας τον Κόσµο του Παιδιού, ΟΜΕΡ 3, 115-139.

4. Γκότοβος, Α., 2002. Παιδαγωγική αλληλεπίδραση. Επικοινωνία καικοινωνική µάθηση στο σχολείο. Αθήνα: Τυπωθήτω – Gutenberg.

5.∆εδούλη, Μ., Μαρµαρινός, Ι., 1999. Συνεχιζόµενη Εκπαίδευση: ΜιαΠροσωποκεντρική – Βιωµατική παρέµβαση σε ΠρόγραµµαΕπιµόρφωσης Εκπαιδευτικών.Πρακτικά Θ΄ ∆ιεθνούς ΠαιδαγωγικούΣυνεδρίου της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος, Βόλος Μαγνησίας11-13 Νοεµβρίου.

6.∆εδούλη, Μ., 2002. Βιωµατική µάθηση-∆υνατότητες αξιοποίησήςτης στο πλαίσιο της ευέλικτης ζώνης. Επιθεώρηση ΕκπαιδευτικώνΘεµάτων 6, 145-159.

7. Graneheim, U.H., Lundman, B., 2004. Qualitative content analysis innursing research: Concepts, procedures and measures to achievetrustworthiness. Nurse Education Today 24, 105-112.

8. Ιωαννίδη, Β., 2008. Ηθική και εκπαίδευση για την υγεία. Βασικά ζητή-µατα Βιοηθικής, Αγωγής και Προαγωγής της Υγείας. Αθήνα: Π. Χ.Πασχαλίδης.

9. Johnstone, M.-J., 2005. Bioethics: a nursing perspective, 4th edn.Sidney: Churchill Livingstone – Elsevier.

10. Καµαρινού,∆., 2000. Βιωµατική µάθηση στο σχολείο. Αθήνα: (χ.ό.).

11. Κασσωτάκης, M., Φλουρής, Γ., 2005. Μάθηση και διδασκαλία:Σύγχρονες απόψεις για τις διαδικασίες της µάθησης και τη µεθο-δολογία της διδασκαλίας. Αθήνα: [χ.½.].

12. Kolb, D.A., Boyatzis, R. E., Mainemelis, C., 2001 Experiential learningtheory: Previews research and new directions. In: Sternberg, R. J.,Zhang, L.-F. (Εds.), Perspectives on cognitive, learning and thinkingstyles. NJ: Lawrence Erlbaum, pp

13. Krippendorff, K., 2004. Content Analysis, an Introduction to ItsMethodology, 2nd Edition.Thousand Oaks, CA: Sage.

14. Kushner, T. K., Thomasma, D. C., 2001. Ward Ethics: Dilemmas forMedical Students and Doctors in Training , New York, NY:Cambridge University Press.

15. Lavin, M.A., Ruebling, I., Banks, R., Block, L., Counte, M., Furman, G.,Miller, P., Reese, C.,Viehmann,V., Holt, J., 2001. Interdisciplinary HealthProfessional Education: A Historical Review. Advances in HealthSciences Education 6, 25-47.

16. Ματσαγγούρας, Η., 2003. Η ∆ιαθεµατικότητα στη σχολική γνώση:Εννοιοκεντρική αναπλαισίωση και σχέδια εργασίας. Αθήνα:Γρηγόρης.

17. Μπακιρτζής, Κ., 1998. Βιωµατική επιµόρφωση των εκπαιδευτικώνστην ψυχοπαιδαγωγική της επικοινωνίας. Παιδαγωγική Επιθεώρηση27-28, 101-120.

18. Μπακιρτζής, Κ., 2002. Επικοινωνία και αγωγή. Αθήνα: εκδ.Gutenberg.

19. O’Shea, E., 2003. Self-directed learning in nurse education: a reviewof the literature. Journal of Advanced Nursing 43(1), 62-70.

20. Ryan, G. W., Bernard, R. H. 2000. Data management and analysismethods. In: Denzin, N., Lincoln,Y., (Eds.), Handbook of qualitativeresearch 2nd ed.Thousand Oaks, CA: Sage, pp. 769-802.

21. Sanchez-Sweatman, L. R., 1999. The development of nursing casesfor ethics research: A methodologic enquiry. Master Thesis,Graduate Department of Nursing Science, University of Toronto,Ontario, Canada.

22.Verma, G. K., Mallick, K., 1999. Researching education: Perspectivesand techniques. London: Falmer Press

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ


ανασκοπήσεις

Άσκηση σε Άτοµα µε Χρόνια Νεφρική Νόσο,Ενταγµένα σε Πρόγραµµα Υποκατάστασης της Νεφρικής Λειτουργίας:

µια Συστηµατική Ανασκόπηση

Καυκιά Θεοδώρα,MSc, Νοσηλεύτρια Νεφρολογίας-Παθολογίας, Τµηµατάρχης Αναισθησιολογικού Τµήµατος,

2ο Νοσοκοµείο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ΘεσσαλονίκηςΖηνέλης ∆ηµοσθένης,

Ιατρός Παθολόγος, 2ο Πολυιατρείο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ΘεσσαλονίκηςΚουράκος Μιχάλης,

Νοσηλευτής Νεφρολογίας-Ψυχικής Υγείας, Τµηµατάρχης Μονάδας Τεχνητού Νεφρού,Γενικό Νοσοκοµείο «Ασκληπιείο» Βούλας, Αθήνα

ΠΕΡΙΛΗΨΗΗ παρούσα εργασία στόχο έχει τη διερεύνηση της δυνατότητας άσκησης των ατόµων µε Νεφρική Νόσο. Μετά απόσυστηµατική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας εντοπίστηκαν τρία πρωτόκολλα άσκησης: σε κέντρο αποκατάστασης,κατά τη διάρκεια της συνεδρίας αιµοκάθαρσης και στο σπίτι του ασθενή. Στόχος όλων των τρόπων άσκησης είναι ηκαρδιοαναπνευστική και µυϊκή ενδυνάµωση, καθώς και η ευλυγισία. Τα προγράµµατα άσκησης διέπονται από τις αρχέςτης φόρτισης, της εξατοµίκευσης και της σταδιακής εφαρµογής. Στο άρθρο παρουσιάζονται οι αλλαγές στη φυσικήκατάσταση του αθλούµενου, το καρδιαγγειακό και µυϊκό σύστηµα, καθώς και στην αντοχή και γίνεται σύγκριση τωνπλεονεκτηµάτων και µειονεκτηµάτων των προγραµµάτων άσκησης.

Ανακεφαλαιώνοντας θα µπορούσε κανείς να πει ότι η άσκηση σε κέντρο αποκατάστασης έχει τα περισσότερα πλε-ονεκτήµατα καθώς περιλαµβάνει περισσότερες και ποικίλλες ασκήσεις. Παρόλα αυτά τα άτοµα µε νεφρική νόσο θαπρέπει να ενθαρρύνονται να συµµετέχουν σε οποιοδήποτε πρόγραµµα άσκησης γιατί τα θετικά αποτελέσµατα συµ-βάλλουν στην καλύτερη ποιότητα ζωής.

Λέξεις - κλειδιά:άσκηση, νεφροπάθεια, µυϊκή ενδυνάµωση, µυϊκή αντοχή, προσαρµογές



Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ) ονοµάζεται η προο-δευτική έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας. Πολλοί ασθε-νείς µε ΧΝΝ παραµένουν ασυµπτωµατικοί ακόµα και ότανη νεφρική νόσος καταστρέψει το 70% των νεφρώνων. Οχρόνος εµφάνισης του τελικού σταδίου ΧΝΝ, ποικίλει καιεξαρτάται από την πρωτοπαθή νόσο και τους συνυπάρχο-ντες επιβαρυντικούς παράγοντες (υπέρταση, λοιµώξεις,καρδιακή ανεπάρκεια).

Η αντιµετώπιση της ΧΝΝ µπορεί να είναι συντηρητική,όπου απαιτείται εξισορρόπηση της διαιτητικής πρόσληψηςτων ουσιών µε τον ρυθµό αποβολής τους. Έτσι, η πρόσλη-ψη νατρίου και νερού είναι περιορισµένη, ώστε να επιτυγ-χάνεται σταθερό ισοζύγιο. Στη φάση αυτή της νόσου δενεπιτρέπεται έντονη άσκηση ή συµµετοχή σε οργανωµέναπρογράµµατα, καθώς κατά την άσκηση µειώνεται η αιµάτω-ση των, ήδη προβληµατικά αιµατούµενων, νεφρών.Προτείνεται ένα πρόγραµµα ελαφράς άσκησης µε καθηµε-ρινό περπάτηµα για βελτίωση της µυϊκής δύναµης, τηςαερόβιας ικανότητας και της αρτηριακής πίεσης. Παρόλααυτά, η άσκηση δεν µεταβάλλει τις αιµατολογικές παραµέ-

τρους και την καρδιακή λειτουργία του ασθενή.Καθώς η Νεφρική Νόσος προχωρά, ο ασθενής εντάσ-

σεται σε Υποκατάσταση της Νεφρικής Λειτουργίας (ΥΝΛ).Μια από τις µεθόδους ΥΝΛ είναι η αιµοκάθαρση (ΑΚ),κατά την οποία το αίµα του ασθενή, µε τη βοήθεια µηχα-νήµατος Τεχνητού Νεφρού, διέρχεται µέσα από φίλτρο,διηθείται και επιστρέφει σε αυτόν «καθαρό». Η δεύτερηµέθοδος ΥΝΛ είναι η Περιτοναϊκή Κάθαρση (ΠΚ), κατάτην οποία διάλυµα, παρόµοιας σύστασης µε εκείνης τουεξωκυττάριου υγρού, εγχύεται στην περιτοναϊκή κοιλότηταµε τη βοήθεια µόνιµου περιτοναϊκού καθετήρα. Το διάλυµαπαραµένει µερικές ώρες και στο διάστηµα αυτό τα τοξικάπροϊόντα του µεταβολισµού διέρχονται από το αίµα στοδιάλυµα µέσω της µεµβράνης του περιτοναίου. Στη συνέ-χεια το διάλυµα παροχετεύεται σε ειδικό σάκκο και οκύκλος επαναλαµβάνεται, κάποιες ώρες αργότερα. Τέλοςθεραπεία της ΧΝΝ είναι η µεταµόσχευση κατά την οποίανεφρός ενός συγγενή ή πτωµατικού δότη µεταµοσχεύεταισε ασθενή που βρίσκεται σε πρόγραµµα ΑΚ ή ΠΚ.

Εισαγωγή

Προγράµµατα Άσκησης

Οι ασθενείς µε ΧΝΝ χαρακτηρίζονται από σοβαρούςλειτουργικούς περιορισµούς (µειωµένη καρδιοαναπνευστι-κή ικανότητα, εύκολη κόπωση, όχι καλή φυσική κατάσταση)και ποικίλλα ψυχοκοινωνικά προβλήµατα που αυξάνουν τοκόστος της ιατρικής φροντίδας, αποτελούν κακό προγνω-στικό παράγοντα και φανερώνουν χαµηλή ποιότητα ζωής(Gutman et al., 1981, Moore et al., 1993α, Kouidi, 2001,Konstantinidou et al., 2002). Από τα σηµαντικότερα προ-βλήµατα είναι η µειωµένη φυσική ικανότητα, κατάσταση πουπεριορίζει οποιαδήποτε σωµατική δραστηριότητα καιάθληση (Kouidi, 2001).

Η αερόβια ικανότητα των νεφροπαθών (VO2peak) έχειµετρηθεί ότι είναι από 15.0 έως 21.0 ml/Kg/min και αντιστοι-χεί στο µισό της τιµής ενός υγιούς ατόµου (35.0-40.0ml/Kg/min)(Konstantinidou et al., 2002). Οι τιµές αυτές δενβελτιώνονται ούτε όταν οι ασθενείς υποβάλλονται σε αιµο-κάθαρση ή περιτοναϊκή κάθαρση (Barnea et al., 1980,Painter et al., 1986a), ούτε όταν χορηγείται σε αυτούς ερυ-θροποιητικοί παράγοντες (για διόρθωση της αναιµίας).Αποδεικνύεται, δηλαδή, ότι η παρουσία Ο2 δεν αποτελείτον µοναδικό παράγοντα που επηρεάζει την αερόβια ικα-νότητά τους. Πρόβληµα, επίσης, αποτελεί η λειτουργική ικα-νότητα των αιµοκαθαιρόµενων και περιτοναϊκών ασθενώνµε συνοδά νοσήµατα (σακχαρώδη διαβήτη, καρδιαγγειακέςπαθήσεις) (Evans et al., 1985, Mayer et al., 1989, Painter,1994).

Από τα τέλη της δεκαετίας του ’70 και τις αρχές τηςδεκαετίας του ’80 η προσοχή των ερευνητών στράφηκεπρος την ικανότητα των νεφροπαθών για άσκηση µε απώ-τερο στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους (Fitts etal., 1999, Kouidi, 2002). Οι τάσεις που φάνηκαν ήταν δύο:

άσκηση στις ενδιάµεσες των αιµοκαθάρσεων µέρες(Goldberg et al., 1980, Hagberg et al., 1983) και η άσκησηκατά τη διάρκεια της αιµοκάθαρσης (Painter, 1986β).Τελευταία µια νέα τάση είναι η άσκηση των νεφροπαθώνστο σπίτι τους. Στόχος των προγραµµάτων άσκησης είναι ηκαρδιοαναπνευστική και µυϊκή ενδυνάµωση και ευλυγισίακαι διέπονται από τις αρχές της φόρτισης, εξατοµίκευσηςκαι σταδιακής εφαρµογής.

Πριν την ένταξη ενός νεφροπαθή σε πρόγραµµαάσκησης προηγείται πλήρης φυσική εξέταση από την ιατρι-κή οµάδα, καθώς και δοκιµασία κόπωσης σε συνδυασµό µεσπειροµέτρηση, για εντοπισµό πιθανής ισχαιµίας µυοκαρδί-ου. Η δοκιµασία κόπωσης πραγµατοποιείται µε χαµηλήςέντασης πρωτόκολλα µε προτίµηση στο Nephron. Σε αυτότο πρωτόκολλο ο ασθενής ξεκινά µε 3’ περπάτηµα σεδάπεδο µε ταχύτητα 2.4Km/h και κλίση 0%, συνεχίζει µεαύξηση της κλίσης στα 3.3% κάθε 3΄ και σταθερή ταχύτη-τα έως ότου η κλίση φτάσει το 10%. Σε αυτό το σηµείο ηταχύτητα και η κλίση αυξάνεται σταδιακά έως ότου τοάτοµο νιώσει εξάντληση. Ο σχεδιασµός του πρωτοκόλλουέχει στόχο τη µεγαλύτερη διάρκεια άσκησης (Kouidi,2002).

Για τον καθορισµό της λειτουργικής ικανότητας τουασθενή, την ένταξή του σε οµάδα, την µέτρηση των τιµώναναφοράς (baseline) και την σύγκριση τους µετά το τέλοςτου προγράµµατος µπορούν να γίνουν και απλά τεστ. Τοτεστ seat-stand (σηκώνοµαι-κάθοµαι) εφαρµόζεται σε καθι-στό ασθενή, µε ίσια πλάτη και τα χέρια διπλωµένα στο στή-θος. Ο ασθενής σηκώνεται και κάθεται, χωρίς να χρησιµο-ποιεί τα χέρια του, για 1’. Το τέστ έκτασης ποδιού εφαρµό-ζεται σε καθιστό άτοµο, µε έκταση και κάµψη του κάθε



ποδιού όσο το δυνατό περισσότερες φορές στη µονάδατου χρόνου (ένα λεπτό). Το εύρος κίνησης µετριέται σε µοί-ρες για κάθε πόδι χρησιµοποιώντας ειδικό όργανο. Το τεστµυϊκής δύναµης του χεριού πραγµατοποιείται µε ειδικόόργανο. Το τέστ «Αξιολόγηση της Ποιότητας Ζωής στηΝεφροπάθεια» (KDQOL) είναι µια τροποποιηµένη µορφή

του ερωτηµατολόγιου SF-36 που καταγράφει την πιθανότη-τα κινδύνου και την ποιότητα ζωής (Martin et al., 2003).Μετά τα αρχικά τεστ, εφαρµόζεται ένα πρόγραµµα άσκη-σης ανάλογα µε τις κλινικές και λειτουργικές ικανότητες τουατόµου. Υπάρχουν τρία είδη προγραµµάτων άσκησης τωννεφροπαθών τα οποία περιγράφονται παρακάτω.

Προγράµµατα άσκησης σε ειδικά οργανωµένο κέντρο αποκατάστασης

Στο οργανωµένο κέντρο αποκατάστασης υπάρχειοµάδα (καθηγητές φυσικής αγωγής,φυσιοθεραπευτές, ιατρι-κό και νοσηλευτικό προσωπικό) που παρακολουθεί καιγυµνάζει τους νεφροπαθείς. Σε αυτά τα προγράµµατα συµ-µετέχουν αιµοκαθαιρόµενοι, περιτοναϊκοί και µεταµοσχευ-µένοι ασθενείς. Το πρόγραµµα προβλέπει 60-90’ άσκηση 3φορές/εβδοµάδα, στις µέρες ανάµεσα στις αιµοκάθαρσειςκαι περιλαµβάνει 10’ προθέρµανση σε δάπεδο ή ποδήλατο(χαµηλή καρδιαγγεική επιβάρυνση), 60’ αερόβια άσκηση µεκαλισθενικές ασκήσεις και steps, 10’ µυϊκές διατάσεις και 10’αποθεραπεία (Kouidi et al., 1998, Kutner et al., 2000). Μετάτο πρώτο τρίµηνο εφαρµογής βελτιώνεται η αερόβια ικανό-τητα, επιτυγχάνεται µυϊκή ενδυνάµωση και µείωση της απώ-λειας µυϊκής µάζας. Τότε µπορούν να προστεθούν ασκήσειςstretching, ελαφρές αντιστάσεις (Kouidi et al., 2000,Castaneda et al., 2001, Copley, 2001), διαλειµατική άρση ελα-φρών βαρών, καθώς και ρυθµικές ασκήσεις ενδυνάµωσης. Ηµυϊκή αντοχή επιτυγχάνεται µε µικρότερα βάρη και περισσό-

τερες επαναλήψεις, ενώ η µυϊκή ενδυνάµωση βελτιώνεται µετη χρήση µεγαλύτερων βαρών µε λιγότερες επαναλήψεις.Στο δεύτερο τρίµηνο του προγράµµατος µπορούν να προ-στεθούν και αθλητικές δραστηριότητες (κολύµβηση, ποδό-σφαιρο,βόλευ ή µπάσκετ) µια φορά την εβδοµάδα. Ιδιαίτερηπροσοχή θα πρέπει να δοθεί στην σταδιακή αύξηση τηςέντασης που συνήθως φτάνει στο 70-80% της επιτευχθεί-σας, κατά τη δοκιµασία κόπωσης, καρδιακής συχνότητας(Kouidi et al., 1998).

Τα ποσοστά συµµετοχής σε πρόγραµµα άσκησης σεκέντρο αποκατάστασης είναι χαµηλά γιατί οι αιµοκαθαιρό-µενοι πείθονται δύσκολα να συµµετέχουν σε προγράµµατατην ηµέρα που δεν υποβάλλονται σε ΑΚ (δεν ενδιαφέρο-νται, δεν επιθυµούν να δεσµεύσουν και άλλες µέρες τηςεβδοµάδας για άσκηση). Το 20% των συµµετεχόντων διακό-πτουν για προβλήµατα στη µεταφορά, έλλειψη χρόνου καιαλλαγές στο επίπεδο υγείας (Shalom et al., 1984,Williams etal., 1991,Tawney, 2000, Konstantinidou et al., 2002).

Προγράµµατα άσκησης κατά τη διάρκεια της συνεδρίας αιµοκάθαρσης

Αυτό το είδος άσκησης εφαρµόστηκε για πρώτη φοράτο 1982 στη µονάδα τεχνητού νεφρού του ΙατρικούΚέντρου Borgess. Στατικά ποδήλατα προσαρµόστηκανστις πολυθρόνες ή τα κρεβάτια των ασθενών, οι οποίοιασκούνταν για 15’ µε 30’ µε απώτερο σκοπό την µυϊκήενδυνάµωση και την τόνωση του καρδιαγγειακού συστήµα-τος. Κατά την εφαρµογή αυτού του πρωτοκόλλου ο συντο-νιστής άσκησης είναι υπεύθυνος για την οργάνωση τουπρογράµµατος καθώς και για την συνεργασία µε το ιατρι-κό και νοσηλευτικό προσωπικό που θα το εφαρµόζει. Οσυντονιστής συνεργάζεται µε το φυσιοθεραπευτή τουνοσοκοµείου για το σχεδιασµό και την προµήθεια τωνποδηλάτων που θα χρησιµοποιηθούν. Η επιλογή τωνασκουµένων γίνεται είτε εθελοντικά είτε µετά από παραπο-µπή από τους γιατρούς (Martin et al., 2003). Το πρόγραµ-µα ξεκινά µε ποδήλατο (παθητικό και αργότερα ενεργητι-κό), χωρίς αντίσταση (αυξάνεται σταδιακά), πραγµατοποι-είται 3 φορές την εβδοµάδα για 70΄, αρχίζοντας µε 5΄προθέρµανση. Έπειτα ακολουθεί το κυρίως πρόγραµµα,συνήθως µε ποδήλατο και κάποιες ασκήσεις µυϊκής ενδυ-νάµωσης, ευλυγισίας, συντονισµού και διατάσεων και κλεί-

νει µε 5΄ αποθεραπεία (Painter et al., 1986α, Kutner et al.,2000). Η ένταση του προγράµµατος είναι 60-70% της επι-τευχθείσας, µε τη δοκιµασία κόπωσης, καρδιακής συχνότη-τας. Το πρόγραµµα άσκησης θα πρέπει να εφαρµόζεταικατά τις πρώτες 2 ώρες της συνεδρίας, γιατί µετά την 2ηώρα είναι πιο πιθανό να εµφανιστούν υποτασικά επεισόδια.Σε άλλες έρευνες τονίζεται ότι αυτού του είδους άσκησηαυξάνει το ρυθµό αποµάκρυνσης της ουρίας συµβάλονταςστην καλύτερη ποιότητα ζωής των αιµοκαθαιρόµενων(Doutsiou et al., 2004).

Η άσκηση κατά τη διάρκεια της ΑΚ είναι αποτελεσµα-τική και λειτουργική για τους ασθενείς. ∆εν δεσµεύει επι-πλέον µέρες της εβδοµάδας και δεν απαιτεί επιπλέονµετακινήσεις, µια και οι ασθενείς έρχονται στη µονάδατεχνητού νεφρού τρεις φορές την εβδοµάδα (Kouidi, 2001,Konstantinidou et al., 2002, Kouidi, 2002). Οι Painter καιλοιποί (1986) σε έρευνά τους βρήκαν ότι η συµµετοχή καιη παραµονή σε παρόµοια προγράµµατα έφτασε ως το75% κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριµήνου άσκησης,ενώ οι Konstantinidou και λοιποί (2002) αναφέρουν ποσο-στό διακοπής 16.7% .



Τα προγράµµατα άσκησης στο σπίτι του νεφροπαθήπραγµατοποιούνται χωρίς την επίβλεψη ειδικευµένου προ-σωπικού. Αυτή η µορφή άσκησης έχει µικρότερο κόστοςαπό ότι σε ένα οργανωµένο κέντρο αποκατάστασης, είναιπιο λειτουργική για το άτοµο (δεν µετακινείται περισσότε-ρο), και προάγει την ανεξαρτησία του. Αφού το άτοµουποβληθεί στον απαραίτητο έλεγχο, παραδίδεται στο σπίτιτου στατικό ποδήλατο και διδάσκεται το πρόγραµµαάσκησης από µέλος της οµάδας. Το πρόγραµµα περιλαµ-βάνει ποδήλατο για 15΄ µε 30΄, 5 φορές την εβδοµάδα καιέπειτα ασκήσεις ευλυγισίας και µυϊκές διατάσεις άνω

άκρων. Η ένταση του προγράµµατος κυµαίνεται στο 60-70% της επιτευχθείσας καρδιακής συχνότητας.

Το πρόγραµµα άσκησης στο σπίτι αποτελεί καλή εναλ-λακτική λύση για τους ασθενείς που ζουν µακριά από τηµονάδα τεχνητού νεφρού και για αυτούς που έχουν προ-βλήµατα στη µετακίνηση (Tawney, 2000, Konstantinidou etal., 2002, Kouidi, 2002). Πρόβληµα αποτελεί η συµµόρφω-ση µε το πρόγραµµα άσκησης (δεν υπάρχει επίβλεψη κατάτην εκτέλεση των ασκήσεων) καθώς η σωστή εφαρµογήτου εξαρτάται από τη διάθεση του ατόµου και την στήρι-ξη της οικογένειάς του.

Στη βιβλιογραφία δεν αναφέρονται επιπλοκές από τοµυοσκελετικό ή το καρδιαγγειακό σύστηµα εξαιτίας τηςάσκησης (Konstantinidou et al., 2002).Αντίθετα, αναφέρονταιβελτίωση στην κόπωση, τις δραστηριότητες της καθηµερινήςζωής, τα συµπτώµατα της περιφερικής νευροπάθειας και µυο-

πάθειας, την κατάθλιψη και το άγχος (Kouidi et al., 1997,Kouidiet al., 1998, Painter et al., 2000). Σηµαντικό εύρηµα είναι η βελ-τίωση του ελέγχου του σακχάρου αίµατος (αντοχή στη γλυ-κόζη και ευαισθησία στην ινσουλίνη) στους αιµοκαθαιρόµε-νους (Cappy et al., 1999, Goodman et al., 2004).

Προγράµµατα άσκησης στο σπίτι του ασθενή

Αποτελέσµατα των προγραµµάτων άσκησης

Όλες οι µορφές άσκησης (κέντρο, ΑΚ, σπίτι) έχουνθετικές επιδράσεις στην αερόβια ικανότητα (VO2) τωννεφροπαθών. Σηµαντική αύξηση της VO2 (20-40%) έχειβρεθεί σε προγράµµατα άσκησης διάρκειας από 3 ως 12µήνες (Zabetakis et al., 1982, Goldberg et al., 1983, Shalomet al., 1984, Deligiannis et al., 1999) που όµως είναι χαµηλήσε σύγκριση µε τα υγιή άτοµα (20-23ml/Kg/min). Η µέγι-

στη αναπνευστική ικανότητα (VO2peak), µετά από 6 µε 12µήνες άσκηση, βελτιώνεται στους αιµοκαθαιρόµενους καιπεριτοναϊκούς ασθενείς (15-20% και 15-40%, αντίστοιχα)(Hagberg et al., 1983, Kouidi, 2001, Konstantinidou et al.,2002) λόγω των περιφερικών προσαρµογών παρά τωνκεντρικών αιµοδυναµικών αλλαγών.

Αερόβια ικανότητα

Τα οφέλη στο καρδιαγγειακό σύστηµα είναι µεγαλύτεραστους ασθενείς που ασκούνται σε κέντρο αποκατάστασης,λόγω της ποικιλίας των ασκήσεων, και του διαφορετικούφορτίου κάθε συνεδρίας. Το πρόγραµµα περιλαµβάνει συν-δυασµό αερόβιων ασκήσεων και ασκήσεων ενδυνάµωσης,καθώς και αθλητικές δραστηριότητες. Πρόσφατες έρευνεςαναφέρουν ότι µακροχρόνια, µέτριας έντασης άσκησηαυξάνει την διακύµανση της καρδιακής συχνότητας (HRV)στους αιµοκαθαιρόµενους και µειώνει τις καρδιακές αρρυθ-

µίες (Coats et al., 1990, Goldsmith et al., 1992, Shi et al., 1995,Deligiannis et al., 1999, Kouidi, 2002, Goodman et al., 2004).Τα προγράµµατα άσκησης προκαλούν µορφολογικές καιλειτουργικές προσαρµογές στην αριστερή κοιλία, το κλάσµαεξώθησης, τον όγκο παλµού και την καρδιακή παροχή (σεηρεµία και στην υποµέγιστη άσκηση). Έχει βρεθεί ότι ηάσκηση µειώνει την αρτηριακή πίεση, κυρίως λόγω µείωσηςτων περιφερικών αγγειακών αντιστάσεων (Kouidi, 2001,Konstantinidou et al., 2002, Goodman et al., 2004).

Καρδιαγγειακό Σύστηµα

Η µυϊκή αδυναµία, η κόπωση, η µυοκλωνία, και οι κρά-µπες που αντιµετωπίζουν καθηµερινά οι νεφροπαθείςπεριορίζουν δραµατικά τις δραστηριότητες της καθηµερι-νής ζωής τους. Οι λόγοι για την µυϊκή ατροφία είναι πολυ-παραγοντικοί, όπως υποθρεψία, ουραιµική νευροπάθεια καιµυοπάθεια, νευροορµονική διαταραχή, ύπαρξη ουραιµικών

τοξινών, και περιορισµένη κινητικότητα (Brandley et al.,1990, Moore et al., 1993, Kouidi et al., 1998, Kouidi, 2002).

Έρευνες έχουν δείξει ότι η άσκηση προκαλεί αλλαγέςστην ιστολογία των σκελετικών µυών, το µεταβολισµό, τηναντοχή (Brandely et al., 1990, Moore et al., 1993, Kouidi,2002), και επιφέρει την µέγιστη αθλητική απόδοση (Kouidi

Μυϊκό Σύστηµα



et al., 1998, Cappy et al., 1999). Μελέτες που έγιναν µε µυϊκήβιοψία σε νεφροπαθείς που ακολουθούν προγράµµαταάσκησης, έχουν δείξει αύξηση στις τύπου Ι και ΙΙ µυικέςίνες µετά από άσκηση αντοχής και ενδυνάµωσης(Castaneda και λοιποί, 2001, Kouidi, 2002). Επιπλέον, περι-γράφεται αναγέννηση των ινών, αύξηση στη διαπερατότη-τα των τριχοειδών, και αλλαγές στη δοµή και τον αριθµότων µιτοχονδρίων. Η άσκηση βελτιώνει τη µέγιστη ισοµε-

τρική δύναµη των κάτω άκρων, καθώς και την αγωγιµότητατων ερεθισµάτων στα περιφερικά νεύρα (Kouidi et al., 1998,Cappy et al., 1999, Castaneda et al., 2001, Kouidi, 2002).Αυτά τα ευρήµατα είναι αντίθετα µε τα ευρήµατα τωνMoore και λοιποί (1993α+β), που δεν εντόπισαν σηµαντι-κές µορφολογικές αλλαγές στους σκελετικούς µυς αιµοκα-θαιρόµενων, ίσως γιατί η έρευνα διήρκησε µόνο 12 βδοµά-δες, και αφορούσε µόνο ποδηλασία.

Σε έρευνα των Konstantinidou και λοιποί (2002) σεοµάδες ασθενών που γυµνάζονται σε κέντρο αποκατά-στασης, σε µονάδα τεχνητού νεφρού και στο σπίτι τουςβρέθηκε αύξηση της αντοχής στο δαπεδοεργόµετρο

(33%, 22% και 14%, αντίστοιχα) αποδεικνύοντας ότι ησυστηµατική άσκηση, βοηθά στην βελτίωση της καθηµερι-νότητας και της ποιότητας ζωής των νεφροπαθών.

Αντοχή

∆εν υπάρχουν στοιχεία που να δίνουν ξεκάθαρη απά-ντηση στην επίδραση της άσκησης στην πρόγνωση καιτην εξέλιξη της νεφροπάθειας. Όµως, τα οφέλη είναι λει-τουργικά (στο καρδιαγγειακό και αυτόνοµο νευρικόσύστηµα), όσο και πρακτικά (µείωση κινδύνου εµφάνισηςκαρδιακών νόσων).

Το συµπέρασµα, στο οποίο µπορεί κανείς να καταλή-ξει, είναι ότι η γύµναση σε κέντρο αποκατάστασης έχεικαλύτερα αποτελέσµατα από όλες τις άλλες µεθόδους,γιατί εφαρµόζονται περισσότερες και ποικίλλες ασκήσεις.Παρόλα αυτά, κάθε ασθενής θα πρέπει να ενθαρρύνεταινα συµµετέχει σε προγράµµατα άσκησης ανάλογα µε τις

ανάγκες και το καθηµερινό του πρόγραµµα. Οι πρώτεςβελτιώσεις στην λειτουργική ικανότητα εµφανίζονται στις 4βδοµάδες και οι µέγιστες προσαρµογές στις 16-26 εβδο-µάδες. Οι κεντρικές και οι περιφερικές προσαρµογές στηνάσκηση προκαλούν αύξηση της λειτουργικής ικανότητας,που πρακτικά σηµαίνει ευκολότερες και πιο ευχάριστεςκαθηµερινές ασχολίες. Επιπλέον, υπάρχει βελτίωση τωνενδοκρινικών και µεταβολικών διαταραχών, της αναιµίας,της διάθεσης και της κοινωνικής συναναστροφής προσφέ-ροντας µια καλύτερη ποιότητα ζωής. Οι ασθενείς θα πρέ-πει να ενθαρρύνονται να περιλαµβάνουν την φυσική δρα-στηριότητα στην καθηµερινή ζωή τους.

Επίλογος

Barnea, N., Drory, Y., Iaina, A., Lapidot, C., Reisin, E., Eliadou, H.,Kellermann, J.J., 1980. Exercise tolerance in patients on chronichaemodialysis. Israel Journal of Medical Science; 16: 17-21.

Brandley, J.R., Anderson, J.R., Evans, D.B., Cowley, A.J., 1990. Impairednutritive skeletal muscle blood flow in patients with chronic renalfailure. Clinical Science; 79: 239-245.

Cappy, C.S., Jablonka, J., Schroeder, E.T., 1999. The effects of exerciseduring haemodialysis on physical performance and nutritionassessment. Journal of Renal Nutrition; 9: 63-70.

Castaneda, C., Gordon, P.L., Uhlin, K.L., Levey,A.S., Kehayias, J.J., Dwyer,J.T., Fielding, R.A., Roubenoff, R., Singh, M.F., 2001. Resistance training tocounteract the catabolism of a low-protein diet in patients withchronic renal insufficiency.Annual of Internal Medicine; 135: 965-976.

Coats, A.J.S., Adamopoulos, S., Meyer, T.E., Conway, J., Sleight, P., 1990.Physical training in chronic heart failure. Lancet; 335: 63-66.

Copley, J., 2001. Resistance training enhances the value of proteinrestriction in the treatment of chronic kidney disease. Annual ofInternal Medicine; 135: 999-1001.

Deligiannis, A., Kouidi, E., Tourkantonis, A., 1999. Effects of PhysicalTraining on Heart Rate Variability in Patients on Haemodialysis.

American Journal of Cardiology; 84: 197-202.

Doutsiou, C., Falakidou, T., Kafkia, T., Spaia, S., Ioannidis, H.,Vayona, A.,Sidiropoulou, M., Pappa, V., Arambatzi, S., Gianakovitis, P., Vayonas, G.,2004. Exercise during haemodialysis: Is it an indicator of better qualityof dialysis? Proccedings of the XXV EDTNA/ERCA Conference.European Dialysis and Transplantation Nurses Association: Abstractsfrom Geneva, p31.

Evans, R.W., Manninen, D.L., Garrison, L.P., Hart, L.G., Blagg, C.R.,Gutman, R.A., Hull, A.R., Lowrie, E.G., 1985. The quality of life ofpatients with end-stage renal disease. New England Journal ofMedicine; 312: 553-559.

Fitts, S., Guthrie, M., Blagg, C.R., 1999. Exercise coaching andrehabilitation counselling improve quality of life for predialysis anddialysis patients. Nephron; 82: 115-121.

Goodman, E.D., Ballou, M.B., 2004. Perceived barriers and motivationto exercise in haemodialysis patients. Nephrology Nursing Journal; 31(1): 23-29

Goldberg, A.P., Hagberg, J.M., Delmez, J.A., Haynes, M.E., Harter, H.R.,1980. Metabolic effects of exercise training in haemodialysis patients.Kidney International; 18: 754-761.




Goldberg, A.P., Geltman, E.M., Hagberg, J.M., Gavin, J.R., Delmez, J.A.,Carney, R.M., Naumowicz, A., Oldfield, M.H., Harter, H.R., 1983.Therapeutic benefits of exercise training for haemodialysis patients.Kidney International; 24 (Suppl. 16): S303-309.

Goldsmith, R., Bigger,T., Steinman, R.C., Fleiss, J.L., 1992. Comparison of24-hour parasympathetic activity in endurance-trained and untrainedyoung men. Journal of American College of Cardiology; 20: 552-558.

Gutman, R.A., Stead, W.W., Robinson, R.R., 1981. Physical activity andemployment status of patients on maintenance dialysis. New EnglandJournal of Medicine; 304: 309-313.

Hagberg, J.M., Goldberg, A.P., Ehsani, A.A., Heath, G.W., Delmez, J.A.,Harter, H.R., 1983. Exercise training improves hypertension inhaemodialysis patients.American Journal of Nephrology; 3: 209-212.

Konstantinidou, E., Koukouvou, G., Kouidi, E., Deligiannis, A.,Tourkantonis, A., 2002. Exercise training in patients with end-stagerenal disease on haemodialysis: comparison of three rehabilitationprograms. Journal of Rehabilitation Medicine; 34: 40-45

Koudi, E., Iacovides, A., Iordanidis, P., Vassiliou, S., Deligiannis, A.,Ierodiakonou, C., Tourkantonis, A., 1997. Exercise renal rehabilitationprogram (ERRP): Phychosocial effects. Nephron; 77: 152-158.

Kouidi, E., Albani, M., Natsis, K., Megalopoulos, A., Gigis, P., Guiba-Tziampiri, O., Toukantonis, A., Deligiannis, A., 1998. The effects ofexercise training on muscle atrophy in haemodialysis patients.Nephrology, Dialysis and Transplantation; 13: 685-699.

Kouidi, E., Vassiliou, S., 2000. Cardiorespiratory adaptations to long-term physical training in dialysis patients. Proccedings of the XXXVIICongress of ERA-EDTA. European Renal Association: Nice, pp. 306.

Kouidi E., 2001. Central and Peripheral Adaptations to Physical Trainingin Patients with End-Stage Renal Disease. Sports Medicine; 31 (9): 651-665

Kouidi, E., 2002. Exercise Training in Dialysis Patients:Why,When, andHow? Artificial Organs; 26(12): 1009-1013

Kutner, N.G., Zhang, R., McClellan, M.W., 2000. Patient-ReportedQuality of Life Early in Dialysis Treatment: Effects Associated withUsual Exercise Activity. Nephrology Nursing Journal; 27 (4): 357-367

Martin, C.J., Gaffney, S., 2003. Exercise in dialysis: magic bullet orunnecessary risk? Nephrology Nursing Journal ; 30 (5): 580-581

Mayer, G., Thum, J., Graf, H., 1989. Anaemia and reduced exercisecapacity in patients on chronic haemodialysis. Clinical Science; 76: 265-268.

Moore, G.E., Brinker, K.R., Stray-Gundersen, J., Mitchell, J.H., 1993a.Determinants of VO2peak in patients with end-stage renal disease:on and off dialysis. Medical Science and Sports Exercise; 25 (1): 18-23.

Moore, G.E., Parsons, D.B., Stray-Gundersen, J., Painter, P.L., Brinker, K.R.,Mitchell, J.H., 1993b. Uremic myopathy limits aerobic capacity inhaemodialysis patients. American Journal of Kidney Diseases; 22 (2):277-287.

Painter, P.L., Messer-Rahak, D., Hanson, P., Zimmerman, S.W., Glass,N.R., 1986a. Exercise capacity in haemodialysis, CAPD, and renaltransplant patients. Nerphron; 42 (1): 47-51.

Painter, P., Nelson-Worel, J.N., Hill, M.M., Thornbery, D.R., Shelp,W.R.,Harrington, A.R., Weinstein, A.B., 1986b. Effects of exercise trainingduring haemodialysis. Nephron; 43 (2): 87-92.

Painter, P.L., 1994.The importance of exercise training in rehabilitationof patients with end-stage renal disease.American Journal of KidneyDisease; 24 (1) (Suppl 1): S2-9.

Painter, P., Carlson, L., Carey, S., Paul, S.M., Myll, J., 2000. Physicalfunctioning and health-related quality of life changes with exercisetraining in haemodialysis patients. American Journal of KidneyDiseases; 35 (3): 482-492.

Shalom, R., Blumenthal, J.A.,Williams, R.S., McMurray, R.G., Dennis,V.W.,1984. Feasibility and benefits of exercise training in patients onmaintenance dialysis. Kidney International; 25: 958-963.

Shi, X., Stevens, G., Foresman, B.H., Stern, S.A., Raven, P.B., 1995.Autonomic nervous system control of the heart: endurance exercisetraining. Medical Science of Sports Exercise; 27 (10): 1406-1413.

Tawney, K., 2000. Developing a Dialysis Rehabilitation Programme.Nephrology Nursing Journal 27 (5): 524-539

Williams, A., Stephens, R., McKnight, T.M., Dodd, S., 1991. Factorsaffecting adherence of end-stage renal disease patients to an exerciseprogramme. British Journal of Sports Medicine; 25: 90-93.

Zabetakis, P.M., Gleim, G.W., Pasternack, F.L., Saraniti,A., Nicholas, J.A.,Michelis, M.F., 1982. Long-duration submaximal exercise conditioningin haemodialysis patients. Clinical Nephrology; 18 (1): 17-22.



Περιεγχειρητική Αιµοδυναµική Παρακολούθησησε Καρδιοχειρουργικούς Ασθενείς

& Νοσηλευτικές Παρεµβάσεις: Ανασκόπηση

Ευαγγελία Χαραλαµπίδου Αναπληρώτρια Προϊσταµένη στο Αναισθησιολογικό τµήµα, Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο Αθηνών, Υποψήφια

Μεταπτυχιακού ∆ιπλώµατος στην Καρδιοαναπνευστική Αναζωογόνηση, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και ΚαποδιστριακόΠανεπιστήµιο Αθηνών, Αθήνα.

Λίλα ΠαπαδηµητρίουPhD, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αναισθησιολογίας, Πανεπιστήµιο Αθηνών, Ιατρική Σχολή, Αθήνα.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η παρούσα ανασκόπηση εξετάζει το ρόλο που διαδραµατίζει ο νοσηλευτής του αναισθησιολογικού στην διεξαγω-γή της αιµοδυναµικής παρακολούθησης του καρδιοχειρουργικού ασθενή. Μας πληροφορεί για νοσηλευτικές πρά-ξεις, διαδικασίες στο καρδιοαναισθησιολογικό τοµέα. Οι πηγές ερευνήθηκαν στο Pubmed χρησιµοποιώντας λέξειςκλειδιά <Αιµοδυναµική παρακολούθηση>, <Αιµατηρή - µη αιµατηρή αρτηριακή πίεση>, < Αναισθησιολογική-νοση-λευτική φροντίδα>,

<∆ιοισοφάγειος υπερηχογραφία> <Ηλεκτροκαρδιογράφηµα>, <Καθετήρας πνευµονικής αρτηρίας >, < Παλµικήοξυµετρία>. Βρέθηκαν 125 ανακοινώσεις από τις οποίες οι 50 περιέχονται σε αυτή την ανασκόπηση. Κριτήριο επιλο-γής ήταν η γλώσσα που δεν ήταν άλλη από την Αγγλική, η ηµεροµηνία δηµοσίευσης αυτών ήταν από το 1993 καιµετά. Αποτελέσµατα: Αναφέρεται η προετοιµασία και διαχείριση όλου του απαραίτητου εξοπλισµού που θα χρησι-µοποιηθεί κατά την διάρκεια της επέµβασης, ενώ παράλληλα αναφέρονται διαδικασίες για την πληρέστερη αιµοδυ-ναµική παρακολούθηση. Όπως η παρακολούθηση του ηλεκτροκαρδιογραφήµατος (ΗΚΓ), της παλµικής οξυµετρίας(Sp02 ), της αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) -µε αιµατηρή ή µε µη αιµατηρή µέθοδο-, καθώς επίσης η εισαγωγή καθετήραστην πνευµονική αρτηρία (ΠΑ) και η διοισοφάγειος υπερηχογραφία (ΤΕΕ). Αναφέρονται συγχρόνως η λειτουργίακαι η ρύθµιση των συσκευών παρακολούθησης, το πώς να είναι σε θέση να ερµηνεύει τα δεδοµένα και να ανταπο-κρίνεται στην αντιµετώπιση αυτών. Τέλος να εντοπίζει και να προλαµβάνει τις επιπλοκές. Eπίλογος: Ο νοσηλευτής τουαναισθησιολογικού εργάζεται πάνω σε µοντέλα εξειδικευµένης νοσηλευτικής φροντίδας παρέχοντας βέλτιστη ποιό-τητα υπηρεσιών για την µεγαλύτερη ασφάλεια του καρδιοχειρουργικού ασθενή.

Λέξεις κλειδιά: Αιµοδυναµική παρακολούθηση, Αιµατηρή - µη αιµατηρή αρτηριακή πίεση, Αναισθησιολογική -νοσηλευτική φροντίδα,∆ιοισοφάγειος υπερηχογραφία, Ηλεκτροκαρδιογράφηµα, Καθετήρας πνευµονικής αρτηρίας,Παλµική οξυµετρία

Σηµεία-κλειδιά:

Τι ήδη γνωρίζουµε;

-Την ύπαρξη του νοσηλευτή του αναισθησιολογικού µε µη διακριτό ρόλο στο ευρύ κοινό.,

-Την ύπαρξη διαφόρων τεχνικών αιµοδυναµικής παρακολούθησης.

Τι προσθέτει αυτή η ανασκόπηση;

-Το ρόλο του νοσηλευτή στην προετοιµασία της χειρουργικής αίθουσας.

-Το ρόλο του νοσηλευτή του αναισθησιολογικού στην πληρέστερη αιµοδυναµική παρακολούθηση του καρ-διοχειρουργικού ασθενή.



Η χορήγηση Αναισθησίας ήταν συνδεδεµένη από τηναρχή περισσότερο από κάθε άλλη ιατρική πράξη µε τηνανάγκη της αδιάλειπτης παρακολούθησης των αντιδράσε-ων των διαφόρων οργάνων και συστηµάτων στα αναισθη-τικά φάρµακα, καθώς λεπτό προς λεπτό παρατηρούντανµεταβολές, οι οποίες δεν ήταν πάντοτε αναστρέψιµες.

Η εφαρµογή κατά τα τελευταία χρόνια ποικίλων τεχνι-κών παρακολούθησης (monitoring) στην καθηµερινήπράξη συνέβαλε όχι µόνο στην αποτελεσµατικότερη αντι-µετώπιση ασθενών µε πολλές και συχνά απρόβλεπτες δια-κυµάνσεις της γενικής τους κατάστασης, αλλά επέτρεψεκαι την πληρέστερη αξιολόγηση και διευκρίνηση των επι-πτώσεων κάθε θεραπευτικής αγωγής στα διάφορα συστή-µατα. (Boldt, 2002; Pinsky and Payen, 2005)

Η δεκαετία του 1970 χαρακτηρίστηκε σαν η δεκαετίατου αιµατηρού monitoring. O βαθµός πλέον της συνεχούςπαρακολούθησης των αιµοδυναµικών παραµέτρων τουασθενούς καθορίζεται από την κλινική εικόνα και από τηβαρύτητα της χειρουργικής επέµβασης. (Sandham, 2003)

Κατά τη διάρκεια των καρδιοχειρουργικών επεµβάσε-ων η συνεχής καταγραφή και παρακολούθηση της καρδια-κής λειτουργίας αποτελεί βασική προϋπόθεση της αναι-σθησιολογικής πρακτικής αλλά και της εξειδικευµένηςνοσηλευτικής φροντίδας. Οι καρδιοχειρουργικές επεµβά-σεις απαιτούν πληρέστερη αιµοδυναµική παρακολούθηση,ήτοι την παρακολούθηση του ηλεκτροκαρδιογραφήµατος,της παλµικής οξυµετρίας, της µη αιµατηρής και αιµατηρήςµέτρησης αρτηριακής πίεσης, την εισαγωγή καθετήραστην πνευµονική αρτηρία και τη διοισοφάγειο υπερηχο-γραφία.

Σκοπός λοιπόν της παρούσας ανασκόπησης είναι νααναδειχθεί ο ουσιαστικός ρόλος που διαδραµατίζει ονοσηλευτής του καρδιοαναισθησιολογικού τοµέα στηνδιεξαγωγή της αιµοδυναµικής παρακολούθησης του ασθε-νούς. Αυτό έχει ως στόχο τη βελτίωση της ποιότητας τωνυπηρεσιών για τη µεγαλύτερη ασφάλεια του καρδιοχει-ρουργικού αρρώστου καθώς και την παροχή εξειδικευµέ-νης νοσηλευτικής φροντίδας.

Εισαγωγή

Το ηλεκτροκαρδιογράφηµα (ΗΚΓ) αποτελεί ασφαλή,µη αιµατηρή µέθοδο παρακολούθησης των αρρυθµιών,ισχαιµίας του µυοκαρδίου, διαταραχές αγωγιµότητας καιδιαταραχές βηµατοδότησης περιεγχειρητικά. (Meek, 2002)

Η εκπόλωση και η επαναπόλωση των µυοκαρδιακώνκυττάρων παράγει ηλεκτρικά δυναµικά τα οποία κατα-γράφονται στην επιφάνεια του σώµατος. Τα ηλεκτρόδιαεπιφάνειας του σώµατος ανιχνεύουν την εκπόλωση τωνκυττάρων του µυοκαρδίου, µετρώντας το ηλεκτρικόρεύµα µεταξύ των ηλεκτροδίων.

1.1. Τοποθέτηση ηλεκτροδίωνΜε την άφιξη του ασθενή στο χειρουργείο, απαιτεί-

ται η εφαρµογή µιας απλής µάσκας Ο2 και στη συνέχειαπραγµατοποιείται η σύνδεση του ηλεκτροκαρδιογραφή-µατος (ΗΚΓ).

Τα ηλεκτρόδια τοποθετούνται µε τρόπο ώστε ναδηµιουργηθούν οι απαγωγές για την παρακολούθησητης ηλεκτρικής δραστηριότητας της καρδιάς. Oι θέσειςτους πάνω στην επιφάνεια του σώµατος είναι συγκεκρι-µένες. Τα ηλεκτρόδια του βραχίονα τοποθετούνται πάνωστους ώµους όσο το δυνατόν πιο κοντά στο σηµείοένωσης του βραχίονα µε τον κορµό, τα ηλεκτρόδια στοκάτω άκρο, τοποθετούνται σε επίπεδο χαµηλότερο τωνπλευρών, στο θώρακα στην µασχαλιαία γραµµή ή πάνωαπό τα ισχία. (Jacobson, 2003)

Τα ηλεκτρόδια κωδικοποιούνται µε διάφορα χρώµα-τα. Για το δεξί ώµο το ηλεκτρόδιο έχει κόκκινο χρώµα,για τον αριστερό ώµο κίτρινο , για το αριστερό κάτωάκρο πράσινο, για το δεξί κάτω άκρο µαύρο και για προ-κάρδια απαγωγή το άσπρο. Επίσης µε το αρχικό γράµµατου σηµείου εφαρµογής που αναγράφεται πάνω στοκαλώδιο ΗΚΓ (RA,RL,LA,LL,V). Η κωδικοποίηση διευκο-

λύνει το νοσηλευτικό έργο και την αποφυγή εσφαλµένηςτοποθέτησης. Eσφαλµένη καλωδιακή σύνδεση µπορεί ναεπιφέρει µορφολογικές αλλαγές στο ηλεκτροκαρδιογρά-φηµα. (Velisvan, 2007; Rudiger, 2007; Conrath, 2007) ToHKΓ 12 απαγωγών είναι η πιο σπουδαία πηγή πληροφό-ρησης για την έγκαιρη διάγνωση της οξείας ισχαιµίαςτου µυοκαρδίου. (Finlay, 2007; Jahrs, 2005) Απαραίτητηεπίσης είναι η τοποθέτηση 3 ηλεκτροδίων µε καλώδιοσυνδεδεµένο µε απινιδωτή, οι καρδιοχειρουργικοί ασθε-νείς έχουν υψηλό ποσοστό επικίνδυνων για τη ζωήαρρυθµιών. ( Wahr, 1999)

Σε επανεπεµβάσεις και βαριά περιστατικά, (σε υπο-ψία χρήσης ενδοαορτικής αντλίας) για υποστήριξη τηςκυκλοφορίας τοποθετούνται ακόµη 5 ηλεκτρόδια (µετάαπό οδηγία του αναισθησιολόγου) µε καλώδιο έτοιµο νασυνδεθεί µε ενδοαορτική αντλία.

1.2. Επιλογή παραµέτρωνΗ επιλογή της απαγωγής που παρακολουθείται

καθορίζει τη διαγνωστική ευαισθησία. Ιδανικά παρακο-λουθούνται οι απαγωγές ΙΙ και V5. H απαγωγή ΙΙ διευκο-λύνει την διάγνωση δυσρυθµιών καθώς και την ισχαιµίατου κατώτερου τοιχώµατος. Η απαγωγή V5 είναι πιοευαίσθητη στην αναγνώριση ισχαιµίας του πρόσθιου καιπλάγιου τοιχώµατος. (Klic, 2007) Η συνεχής καταγραφήκαι παρακολούθησή τους είναι απαραίτητη. Μερικά αίτιαπρόκλησης αρρυθµιών διεγχειρητικά είναι η ενδοτραχει-ακή διασωλήνωση, η εισαγωγή κεντρικών φλεβικών καθε-τήρων, οι ηλεκτρολυτικές διαταραχές. (Szaho, 2003)

Η αυτοµατοποιηµένη ανάλυση του ST διαστήµατοςστην οθόνη παρακολούθησης, θεωρείται απαραίτητη σεκαρδιοχειρουργικούς ασθενείς, µιας και οι διαταραχέςαγωγιµότητας είναι συχνές. Μεταβολές του διαστήµατος

1. Ηλεκτροκαρδιογράφηµα



ST και του κύµατος Τ αποτελούν πρώιµη ένδειξη τηςµυοκαρδιακής ισχαιµίας. Ανάσπαση του διαστήµατος STτουλάχιστον πάνω από 1mm ή αναστροφή του κύµατοςΤ είναι ενδεικτικά µυοκαρδιακής ισχαιµίας. (Hersi, 2003)

Η παρακολούθηση ΗΚΓ 12 απαγωγών και η ανάλυσηST διαστήµατος παρέχει σφαιρική εικόνα της καρδιάςκαι αποτελεί την καλύτερη επιλογή. (Enseleit, 2006;Adams-Hamoda, 2003) Η αυτοµατοποιηµένη ανάλυσητου Q-T διαστήµατος είναι αυτή τη στιγµή διαθέσιµηστα νεότερης γενιάς monitor, ενδεικτική για τις κοιλιακέςαρρυθµίες. (Drew, 2004)

1.3. Περιορισµός παρασίτωνΜία από τις πιθανές αιτίες ενός παθολογικού ΗΚΓ

είναι τα παράσιτα, που είναι απαραίτητο να εξαλειφθούνπροκειµένου να επιτευχθεί πιστή αναπαραγωγή και

καταγραφή του σήµατος του ΗΚΓ. Γι’ αυτόν το σκοπό,επιβάλλεται να εξασφαλιστεί καλή επαφή µεταξύ ηλε-κτροδίων επιφάνειας και ασθενούς µε καλό καθαρισµόκαι τρίψιµο του δέρµατος µε αλκοόλη, για να αποµα-κρυνθούν τα νεκρά κύτταρα, µε ξύρισµα σε τυχόν τριχω-τή επιφάνεια και µε χρησιµοποίηση επαγωγικής κρέµας.Τα ηλεκτρόδια τοποθετούνται σε στεγνό δέρµα και όχισε υγρό, γιατί αυξάνονται οι αντιστάσεις. Επιλέγεται ησωστή θέση των ηλεκτροδίων, εκείνη δηλαδή που τουςεπιτρέπει να προσλάβουν το µέγιστο του ηλεκτρικούσήµατος της καρδιάς, σε οστέινη επιφάνεια και όχι σεπεριοχές µε χαλαρό δέρµα, το οποίο δηµιουργεί παρά-σιτα µυϊκά ή λόγω κίνησης. Απαιτείται η προστασία τωνηλεκτροδίων µε λευκοπλάστη, αν βρίσκονται κοντά στοχειρουργικό πεδίο για να µην υγρανθούν. (Conrath,2007; Duffy-Gross, 1997) (Πίνακας 1)

2. Παλµική οξυµετρία

Η παλµική οξυµετρία (SpO2) είναι µια απλή, µη επεµ-βατική µέθοδος παρακολούθησης του ποσοστού αιµο-σφαιρίνης, η οποία είναι κορεσµένη µε οξυγόνο. Η οξυµε-τρία θεωρείται απαραίτητο monitoring, σε ασθενείς οιοποίοι πρόκειται να χειρουργηθούν. (Jubran, 1999)

Αµέσως µετά την τοποθέτηση του ΗΚΓ, τοποθετείταιτο παλµικό οξύµετρο. Οι καρδιοχειρουργικοί ασθενείςείναι αρκετά κατασταλµένοι λόγω της προνάρκωσης.

2.1. Αντενδείξεις και προφυλάξεις∆εν υπάρχει απόλυτη αντένδειξη για την παλµική οξυ-

µετρία. Υπάρχουν ορισµένες περιπτώσεις στις οποίες οιµετρήσεις µπορεί να ερµηνευτούν εσφαλµένα. Ο νοσηλευ-τής πρέπει να τις γνωρίζει για να µπορεί να τις προλαµβά-νει ή να παρεµβαίνει αναλόγως. (Havell, 2002) Η µείωσηστην περιφερική παλµική ροή του αίµατος που παράγεταιαπό περιφερική αγγειοσυστολή, υποογκαιµία, σοβαρή υπό-ταση, υποθερµία, καρδιακή ανεπάρκεια, καταπληξία, ανακο-πή, οδηγεί σε ανεπαρκές σήµα για την ανάλυση. Οι κινή-σεις του ασθενούς, µπορούν να επηρεάσουν τις µετρήσεις.(Monnet, 2005) Η αύξηση των επιπέδων ανθρακυλαιµο-σφαιρίνης (λόγω έκθεσης σε µονοξείδιο του άνθρακα) καιη µεθαιµοσφαιριναιµία, έχουν ως αποτέλεσµα ψευδώςαυξηµένες τιµές SpO2. Η χρησιµοποίηση του κυανού τουµεθυλενίου σε χειρουργικές επεµβάσεις, οδηγεί σε ψευδώςχαµηλά επίπεδα SpO2. (Respir, 1999)Η ύπαρξη αρτηριακήςγραµµής ή παρουσία περιχειρίδος για την άµεση µέτρησητης αρτηριακής πίεσης στο ίδιο άκρο στο οποίο έχειτοποθετηθεί ο αισθητήρας της συσκευής µέτρησης, έχουνως αποτέλεσµα την αδυναµία ανίχνευσης της αιµατικήςροής. Επίσης η έκθεση του φωτοανιχνευτή του οξυµέτρουσε έντονο εξωτερικό φως, έχει ως αποτέλεσµα ψευδείςενδείξεις. (Fearnley, 1995) Το βερνίκι νυχιών µπορεί ναπροκαλέσει ψευδώς χαµηλές τιµές. Μπλε ή µαύρη ή πρά-σινη απόχρωση επηρεάζουν την παλµική οξυµετρία.(Rodden, 2007) Πρόβληµα µπορεί να δηµιουργήσουν τα

πολύ µικρά δάκτυλα και τα πολύ µεγάλα νύχια λόγω τηςδυσκολίας της εφαρµογής του ακροδέκτη. Οι χρωστικέςτου δέρµατος (χολερυθρίνη ή µελανίνη) συνήθως δενεπηρεάζουν την ακρίβεια της παλµικής οξυµετρίας.Εντούτοις η παλµική οξυµετρία µπορεί να επηρεαστεί σεασθενείς µε αρκετά σκούρο δέρµα. Η παλµική οξυµετρίαείναι ακριβής σε επίπεδα αιµοσφαιρίνης µέχρι 2-3 g/dl. Σεµικρότερου βαθµού αναιµία υποεκτιµάτε µόνο κατά0,5%.(Attin, 2002)

2.2. Νοσηλευτικές παρεµβάσεις Επιλέγεται ο κατάλληλος ακροδέκτης σε σχέση µε το

µέγεθος του ασθενούς. Υπάρχουν ακροδέκτες µιας χρή-σεως, για νεογνά, παιδιά και ενήλικες ανάλογα µε το βάροςτους. Επιλέγεται η θέση που θα εφαρµοστεί, η συνηθέστε-ρη θέση για τους ενήλικες είναι το δάκτυλο του δείκτη. Σεασθενείς µε µακριά νύχια ο ακροδέκτης προσαρµόζεταιστην πλευρική επιφάνεια του δακτύλου.

Η ακρίβεια των µετρήσεων εξαρτάται από τη σωστήτοποθέτηση του αισθητήρα. Οι δύο φωτεινές πηγές πρέ-πει να είναι απέναντι από τον φωτοανιχνευτή. Ο ακροδέ-κτης πρέπει να στερεωθεί καλά για να µην µετακινηθεί,µιας και η πρόσβαση σε αυτόν, κατά την διάρκεια της επέµ-βασης είναι δύσκολη, λόγω του χειρουργικού πεδίου.(Tschupp and Fanconi, 2003)

2.3. Οδηγίες σε περίπτωση προβλήµατοςΕάν για οποιοδήποτε λόγο δεν µπορούν να γίνουν

µετρήσεις, θα πρέπει να εξεταστεί η κυκλοφορία, η επανα-πλήρωση των τριχοειδών, το χρώµα και η θερµοκρασίατου άκρου. Επανελέγχεται η σωστή θέση του ακροδέκτη.Ελαττώνεται το φως του περιβάλλοντος (π.χ. χειρουργικοίπροβολείς) καλύπτοντας τον ακροδέκτη µε τετράγωνο. Σεπερίπτωση που συνεχίζεται το πρόβληµα, γίνεται αλλαγήτης θέσης, του τύπου του ακροδέκτη ή του καλωδίου σύν-δεσης µε τον αναλυτή. (Hill, 2000) (Πίνακας 2)



3. Αιµατηρή - µη αιµατηρή µέτρηση αρτηριακής πίεσης

Η αρτηριακή πίεση αποτελεί ένα γενικό δείκτη της λει-τουργίας του καρδιαγγειακού συστήµατος. Υπάρχουν δύοµέθοδοι µέτρησης της αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) : α) ηαιµατηρή και β) η αναίµακτη.

3.1. Μη αιµατηρή µέτρηση της αρτηριακής πίεσηςΣε όλους τους ασθενείς, οι οποίοι πρόκειται να υπο-

βληθούν σε χειρουργική επέµβαση, απαιτείται η µη αιµατη-ρή µέτρηση της αρτηριακής πίεσης. Πρόκειται για τηµέτρηση της πίεσης στο αρτηριακό σκέλος της κυκλοφο-ρίας µε µη επεµβατικό τρόπο. (Hoover, 2000)

3.1.1. Τεχνική µέτρησηςΟι έµµεσες µετρήσεις της αρτηριακής πίεσης γίνονται

µε τη βοήθεια µιας συσκευής που αποτελείται από µίαπεριχειρίδα µε ένα εκπτυσσόµενο ελαστικό αεροθάλαµοστην εσωτερική της επιφάνεια. Η περιχειρίδα περιτυλίγεταιγύρω από το βραχίονα ή την κνήµη και ο αεροθάλαµοςφουσκώνει ώστε να δηµιουργηθεί µία πίεση που συµπιέζειτην υποκείµενη αρτηρία. Ο αεροθάλαµος τότε αποσυµπιέ-ζεται αργά επιτρέποντας την επανακυκλοφορία του αίµα-τος στην συµπιεσµένη αρτηρία. Η αρτηριακή πίεση προσ-διορίζεται είτε µε την ανίχνευση ήχων που παράγονται(ακροαστική µέθοδος) είτε καταγράφοντας τους αρτηρια-κούς σφυγµούς (ταλαντωσιµετρία). (Pickering, 2002)(Πίνακας 3)

3.1.2.∆ιαστάσεις του αεροθαλάµου της περιχειρίδοςΗ περιχειρίδα που εκπτύσσεται θα πρέπει να προκαλεί

οµοιόµορφη συµπίεση στην υποκείµενη αρτηρία ώστε ναεξασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή καταγραφή της πίεσης. Ηικανότητα της περιχειρίδας να προκαλεί οµοιόµορφησυµπίεση εξαρτάται από το µέγεθος του αεροθαλάµου σεσχέση µε το µέγεθος του άκρου. Το µήκος του αεροθαλά-µου θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 80% της περιµέτρουτου άνω άκρου και το πλάτος του θα πρέπει να είναι του-λάχιστον 40% της περιµέτρου του άνω άκρου. Αν το µέγε-θος του αεροθαλάµου είναι πολύ µικρό σε σχέση µε τηνπερίµετρο του άκρου, οι µετρήσεις της πίεσης θα είναιψευδώς αυξηµένες, ενώ συµβαίνει το αντίθετο µε τη µεγά-λη περιχειρίδα. (Bur, 2003)

3.1.3. Μειονεκτήµατα-αντενδείξειςΣτα µειονεκτήµατα της τεχνικής περιλαµβάνονται η

καθυστέρηση ακόµη και η αδυναµία µέτρησης που προκα-λείται από κινήσεις, αρρυθµία, βραδυκαρδία. Ανακριβείςαναγνώσεις έχουµε κυρίως σε υπέρβαρους ασθενείς. Υπόιδανικές συνθήκες, οι µη αιµατηρές µέθοδοι τείνουν ναυποτιµούν τη συστολική πίεση και να υπερεκτιµούν τη δια-στολική. (Araghi, 2006) Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται κατά τηνεφαρµογή της περιχειρίδος, η σφικτή περιχειρίδα κατα-γράφει υψηλές τιµές πίεσης, η χαλαρή θα καταγράψει τηνΑΠ χαµηλότερη.(Bur, 2000)

Η περιχειρίδα δεν πρέπει να τοποθετείται στο ίδιοάκρο µε την ενδοφλέβια γραµµή, διότι διακόπτεται η ροή

την ώρα της µέτρησης, ενώ αίµα παλινδροµεί προς τηνσυσκευή ορού. Επίσης το παλµικό οξύµετρο δεν τοποθε-τείται στο ίδιο άκρο µε την περιχειρίδα, διότι η λειτουργίατου διακόπτεται την ώρα της µέτρησης.

3.2. Αιµατηρή µέτρηση της αρτηριακής πίεσης (ΑΠ)Η αιµατηρή µέτρηση της ΑΠ, προϋποθέτει τον καθε-

τηριασµό µιας περιφερειακής αρτηρίας και µας παρέχειπαλµό µε παλµό την τιµή της αρτηριακής πίεσης. Ενδείξειςγια τον καθετηριασµό της περιφερικής αρτηρίας είναι ηακριβής και συνεχής παρακολούθηση της αρτηριακής πίε-σης, η συνεχής παρακολούθηση της ανταπόκρισης σεαγγειοδραστικά φάρµακα και η συχνή λήψη δειγµάτων γιαµέτρηση των αερίων του αρτηριακού αίµατος.

3.2.1. Σηµεία παρακέντησης για την τοποθέτηση τουαρτηριακού καθετήρα

Τα σηµεία παρακέντησης για την τοποθέτηση αρτη-ριακού καθετήρα εξαρτώνται από την χειρουργική επέµ-βαση και από την προτίµηση του αναισθησιολόγου. Ηδεξιά κερκιδική αρτηρία είναι η πρώτη θέση εκλογής γιατον καθετηριασµό, επειδή το αγγείο είναι επιφανειακό καιεύκολα προσπελάσιµο, δέχεται παλίνδροµη αιµάτωση απότην ωλένιο αρτηρία και δεν επηρεάζεται η ακρίβεια τηςτιµής και της κυµατοµορφής στο συγκεκριµένο χειρουρ-γείο από τυχόν εξαγωγή της αριστερής έσω µαστικής. Οκαθετηριασµός της κερκιδικής αρτηρίας γίνεται, αφού ήδηέχει παρακεντηθεί µια περιφερική φλέβα. (Mignin, 2006)

3.2.2. Γενικές προφυλάξεις για αγγειακή προσπέλασηΟι συστάσεις που ακολουθούν εφαρµόζονται κατά

την τοποθέτηση των αγγειακών καθετήρων:Γίνεται πλύσιµο των χεριών πριν από την τοποθέτησηαγγειακών καθετήρων. Χρησιµοποιούνται προστατευτικάγάντια σε όλους τους καθετηριασµούς. Οι µπλούζες και ταπροστατευτικά γυαλιά δεν θεωρούνται απαραίτητα, εκτόςαν αναµένεται ότι θα εκσφενδονιστούν σταγόνες αίµατος.Τα µέτρα αυτά δεν µειώνουν τη συχνότητα της σήψης πουσχετίζεται µε τους καθετήρες. Αποφεύγονται οι τραυµατι-σµοί µε βελόνες, η επανατοποθέτηση του καλύµµατος τηςβελόνας και η αφαίρεση της βελόνας από τη χρησιµοποι-ηµένη σύριγγα µε το χέρι. Τοποθετούνται τα αιχµηρά αντι-κείµενα σε ειδικό πλαστικό δοχείο αιχµηρών, αµέσως µετάτη χρήση τους. (Rossoll, 1999)

3.2.3. Σύστηµα ΜέτρησηςΜετά την τοποθέτηση του αρτηριακού καθετήρα, ο

καθετήρας συνδέεται µε το σύστηµα µέτρησης, το οποίοπεριλαµβάνει ηπαρινισµένο ορό σε ασκό πίεσης (300mmHg), συσκευή ορού µε προεκτάσεις και το µορφοµετα-τροπέα µε ενσωµατωµένο σύστηµα flush.

Για να εξασφαλιστεί η ακρίβεια των αιµοδυναµικώντιµών που λαµβάνονται από κάθε µορφοµετροπέα, ο νοση-λευτής πρέπει να ευθυγραµµίσει (levelling) και να µηδενίσεισωστά το σύστηµα, να κάνει τη δοκιµασία έκπλυσης.



Περί τα τέλη της δεκαετίας του 1970 οι H.J.G. Swan καιW.Ganz ανέπτυξαν ένα ειδικό καθετήρα ο οποίος έφερεστο άκρο τον αεροθάλαµο που του επέτρεπε να κατευθύ-νεται από την αιµατική ροή και να εισέρχεται στην πνευµο-νική αρτηρία.

Παρά την ευρεία χρήση του καθετήρα, δεν συνίσταταιη γενική χρήση του. Ο πνευµονικός καθετήρας διαδραµα-τίζει ένα κεντρικό ρόλο στη διαχείριση των ασθενών υψη-λού κινδύνου και παρεµβάσεων. (Kaluski, 2003)

Ο καθετηριασµός της πνευµονικής αρτηρίας γίνεταισυνήθως µετά την εισαγωγή στην αναισθησία, εκτός εάν δενυπάρχει δυνατότητα περιφερικής γραµµής και ανάλογα µετην κλινική εικόνα του ασθενή οπότε τοποθετείται από πριν.

4.1. Κεντρικές φλέβες προσπέλασηςΠολλαπλές είναι οι θέσεις προσπέλασης για την τοπο-

θέτηση του καθετήρα της πνευµονικής αρτηρίας. Η επιλο-γή της θέσης, εξαρτάται από το είδος της χειρουργικήςεπέµβασης και την προτίµηση των κλινικών γιατρών. Ηδεξιά έσω σφαγίτιδα είναι η πλέον συνήθης κεντρική προ-σπέλαση κατά την διάρκεια της αναισθησίας στα καρδιο-χειρουργικά περιστατικά, λόγω της εύκολης προσβασιµό-τητας και της απευθείας εισόδου στον δεξιό κόλπο. Η αρι-στερή έσω σφαγίτιδα είναι η πλέον συνήθης εναλλακτικήλύση προσπέλασης σε περιπτώσεις αποτυχίας καθετηρια-σµού της δεξιάς έσω σφραγίδας. (Hocking, 2002)

4.2. Bασικά χαρακτηριστικά του καθετήραΟ καθετήρας της πνευµονικής αρτηρίας είναι ένας

εύκαµπτος καθετήρας πολλαπλών αυλών, κατευθυνόµενοςδια της ροής του αίµατος έως την πνευµονική αρτηρία.Υπάρχουν συνήθως τέσσερις αυλοί:

Ο εγγύς αυλός (proximal port) είναι περίπου 25cmαπό το άκρο του καθετήρα. Έγκειται στο δεξιό κόλπο και

µετρά την κεντρική φλεβική πίεση (συνδέοντας το µε τοµορφοµετατροπέα πίεσης). Μπορεί να χρησιµοποιηθεί γιατην έγχυση ενδοφλεβικών διαλυµάτων ή φαρµάκων και γιατην αναρρόφηση αίµατος. Χρησιµοποιείται επίσης για τηέγχυση γνωστού όγκου ψυχρού διαλύµατος κατά τη µέτρη-ση της καρδιακής παροχής. Κωδικοποιείται µε µπλε χρώµα.

Ο περιφερικός αυλός (distal port). Γνωστός ως αυλόςτης πνευµονικής αρτηρίας. Έγκειται άµεσα στην πνευµονι-κή αρτηρία. Μετράει την πίεση της πνευµονική αρτηρίας(ΡΑΡ) και την πίεση ενσφήνωσης των πνευµονικών σταπνευµονικά τριχοειδή. Μπορεί να χρησιµοποιηθεί για τηναναρρόφηση µικτού φλεβικού δείγµατος αερίου αίµατος.∆εν γίνεται ποτέ χρήση για έγχυση φαρµάκων.Κωδικοποιείται µε κίτρινο χρώµα. (Pinsky, 2007)

Ο θερµίστορας είναι αυλός στο τέλος του καθετήρα.Συνδέει τον πνευµονικό καθετήρα µε το monitor για τηµέτρηση της καρδιακής παροχής. Θερµικό σύρµα µεταδί-δει εντός του αυλού τη θερµοκρασία στο αίµα.Κωδικοποιείται µε κίτρινο χρώµα µε κόκκινο συνδετικό.

Ο αυλός µπαλονιού (balloon port). Βρίσκεται περίπου1cm από το άκρο του καθετήρα. Όταν φουσκώνεται τοµπαλόνι µε περίπου 0,8–1,5cc ατµοσφαιρικό αέρα, ο καθε-τήρας θα ενσφηνωθεί στην πνευµονική αρτηρία και θαδώσει την πίεση ενσφήνωσης των πνευµονικών στα πνευ-µονικά τριχοειδή. Το µπαλόνι φουσκώνεται πάντα µε αέρακαι ποτέ µε υγρό. Όταν ξεφουσκώνεται το µπαλόνι, ηστρόφιγγα στρίβεται στη θέση off και η σύριγγα παραµέ-νει συνδεδεµένη µε τον αυλό. Κωδικοποιείται µε κόκκινοχρώµα. (Rogers, 1999)

4.3. Εισαγωγή πνευµονικού καθετήραΠριν την εισαγωγή του πνευµονικού καθετήρα το χει-

ρουργικό κρεβάτι τοποθετείται λίγο πιο ψηλά σε κλίση 15ο-20ο ώστε η πνευµονική βαλβίδα να βρίσκεται σε υψηλό-

4. Καθετήρας της πνευµονικής αρτηρίας

H ευθυγράµµιση εκτελείται για την εξάλειψη των επιπτώ-σεων της υδροστατικής πίεσης στο µορφοµετατροπέα. Οµορφοµετατροπέας πρέπει να τοποθετηθεί στο φλεβοστα-τικό άξονα (στο σηµείο που η µέση µασχαλιαία γραµµήσυναντά το 4ο µεσοπλεύριο διάστηµα). Η ευθυγράµµιση θαπρέπει να γίνεται πριν από τον µηδενισµό και τη βαθµονό-µηση, πριν και µετά το σύστηµα πίεσης συνδεθεί µε τονασθενή και σε οποιαδήποτε σηµαντική µεταβολή στις αιµο-δυναµικές παραµέτρους του ασθενούς.(Duffy-Gross, 1997)

Ο µηδενισµός εκτελείται για την εξάλειψη των επιπτώ-σεων της ατµοσφαιρικής πίεσης στο µορφοµετατροπέα.θα πρέπει να γίνεται πριν και µετά τη σύνδεση του ασθενήµε το σύστηµα πίεσης, µετά την ευθυγράµµιση και κάθεφορά που υπάρχει σηµαντική αλλαγή στις αιµοδυναµικέςµεταβλητές. (Ahrens, 1995)

∆οκιµασία έκπλυσης (τετραγωνικό κύµα έκπλυσης )είναι µια γρήγορη έκπλυση του συστήµατος καθετήρα-σωλήνων , γίνεται για να προσδιορίσει αν το monitor µπο-ρεί µε ακρίβεια να αναπαράγει τις καρδιοαγγειακές πιέσειςτου ασθενούς. Εντοπίζει προβλήµατα όπως: φυσαλίδες

αέρα στο σύστηµα, τσάκισµα στους σωλήνες, χαλαρές συν-δέσεις, βατότητα του καθετήρα.(Ghee, 2001) (Πίνακας 4,5)

3.2.4. Επιπλοκές σύνδεσης αρτηριακού καθετήρα µετο σύστηµα µέτρησης

Εµβολή αέρα µπορεί να προκληθεί αν οι σωλήνες καιο µορφοµετατροπέας δεν εκπλυθούν κατάλληλα, πριν συν-δεθούν µε τον ενδοαρτηριακό καθετήρα. Αν οι συνδέσειςδεν είναι στεγανές ή φύγει ο καθετήρας µπορεί να έχουµεσοβαρή απώλεια αίµατος. Ανακριβείς µετρήσεις της πίεσηςσυµβαίνουν από λανθασµένη τοποθέτηση του µορφοµε-τατροπέα πίεσης, εάν δεν εκτελείται ο µηδενισµός, ανυπάρχουν φυσαλίδες στο σύστηµα. Άµβλυνση της κυµατο-µορφής συµβαίνει όταν το στόµιο του καθετήρα ακουµπάστο τοίχωµα της αρτηρίας ή αν σχηµατιστεί θρόµβοςαίµατος ή καµφθεί ο καθετήρας.Λοίµωξη µπορεί να συµ-βεί, αν δεν τηρηθούν αυστηρά οι κανόνες ασηψίας καιαντισηψίας ή αν υπάρχουν ανοίγµατα του συστήµατος πουεπιτρέπουν την ανάπτυξη µικροβίων. (Ahrens, 1995; Ghee,2001; Beate, 2000)



Η διοισοφάγειος υπερηχοκαρδιογραφία, αποτελεί µιααναίµακτη µέθοδο αιµοδυναµικού monitoring. Παρέχειπολύτιµες πληροφορίες για την καρδιαγγειακή ανατοµία,τη λειτουργία του µυοκαρδίου και των βαλβίδων καθώς καιγια διάφορες αιµοδυναµικές ανωµαλίες, (Click, 2000)συνεισφέροντας διαρκώς όλο και περισσότερο στηνορθότερη εκτίµηση των ασθενών, επηρεάζοντας την θερα-πευτική αντιµετώπιση τους είτε από αναισθησιολογικήςείτε από χειρουργικής απόψεως. (Couture, 2000)

5.1.∆ιοισοφάγειος µορφοµετατροπέαςΚύρια φροντίδα του νοσηλευτή είναι η συντήρηση και

φύλαξη του διοισοφάγειου µορφοµετατροπέα.Ο µορφοµετατροπέας είναι πολύ ευαίσθητος, για το

λόγο αυτό απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή κατά τη χρήσητου, προς αποφυγή βλαβών.Μεγάλη προσοχή θα πρέπει ναδοθεί κατά την εισαγωγή του στον οισοφάγο,όπου θα πρέ-πει να βρίσκεται σε ουδέτερη θέση, να είναι ξεκλείδωτος

και να αποφεύγονται οι χειρισµοί. Θα πρέπει επίσης ναακολουθούνται οι οδηγίες του κατασκευαστή, όσον αφοράτην απολύµανσή του για να αποφεύγονται οι µολύνσεις.

Πριν την εισαγωγή του µορφοµετατροπέα στον οισοφά-γο θα πρέπει να γίνεται προσεκτικός έλεγχος στο εξωτερικότοίχωµα για τυχόν βλάβες, ελλείµµατα και αµυχές απόδαγκώµατα προς αποφυγή µηχανικών, θερµικών ή ηλεκτρι-κών βλαβών στον ασθενή. Θα πρέπει να γίνεται επίσης έλεγ-χος, για την ύπαρξη τυχόν αντενδείξεων της διοισοφάγειουυπερηχογραφίας. Παράλληλα ελέγχεται, εάν οι στροφείς µετους οποίους χειρίζεται τον µορφοµετατροπέα λειτουργούνκαι είναι ξεκλείδωτοι. Επίσης σύµφωνα µε τις συστάσεις τουκατασκευαστή, θα πρέπει να τοποθετηθεί στο µορφοµετα-τροπέα ένα αποστειρωµένο προστατευτικό θηκάρι (αποτε-λεί επιπρόσθετη προφύλαξη προς αποφυγή επιµολύνσεων).

Η εισαγωγή του µορφοµετατροπέα σε ασθενή µε αναι-σθησία είναι τεχνικά πιο εύκολη. Η κεφαλή του ασθενούς θαπρέπει να τοποθετηθεί σε µέση θέση µε ελαφρά κάµψη. Ο

5.∆ιοισοφάγειος υπερηχογραφία

τερο επίπεδο. (Szaho, 2003) Ο καθετήρας της πνευµονι-κής αρτηρίας εισάγεται δια µέσω ενός θηκαριού που έχειτοποθετηθεί στην δεξιά έσω σφαγίτιδα. Η δυνατότητα νακατευθύνεται µέσω της ροής του αίµατος του, δίνεται µετην ύπαρξη ενός αεροθαλάµου, όγκου 1,5 cc που ευρίσκε-ται στην άκρη του. Ακριβώς πριν από την εισαγωγή στοπεριφερικό άκρο του καθετήρα, συνδέεται ο µορφοµετα-τροπέας πίεσης. Όταν εισαχθεί ο καθετήρας ΠΑ έως τα20cm, δηλαδή στη συµβολή άνω κοίλης φλέβας και δεξιούκόλπου, ο αεροθάλαµος εκπτύσσεται κατευθύνοντας τηνκαµπύλη του προς την κατεύθυνση της δεξιάς κοιλίας καιτης τριγλώχινας βαλβίδας. Η έκπτυξη του αεροθαλάµουεπιτρέπει στον καθετήρα να ακολουθεί τη ροή του φλεβι-κού αίµατος από την δεξιά κοιλία (30-35cm) στην πνευµο-νική αρτηρία (40-45 mm).

Κατά την προώθηση του καθετήρα πρέπει να παρακο-λουθείται συνεχώς το ΗΚΓ, η κυµατοµορφή της αρτηρια-κής πίεσης και οι κυµατοµορφές των κοιλοτήτων από τιςοποίες διέρχεται η άκρη του πνευµονικού καθετήρα. Ησυνεχής παρακολούθηση της κυµατοµορφής καθορίζει τηθέση στην οποία βρίσκεται ο καθετήρας της πνευµονικήςαρτηρίας. (Mathews, 2007;Amin, 1993) (Πίνακας 4, 6)

4.4. Μέτρηση παραµέτρωνΜέσω του πνευµονικού καθετήρα θα µετρηθούν οι

παράµετροι: η καρδιακή παροχή και ο κορεσµός µικτούφλεβικού αίµατος.

4.4.1. Μέτρηση καρδιακής παροχήςΓια τη µέτρηση της καρδιακής παροχής, µε τη µέθοδο

της θερµοαραίωσης, χρειάζεται να εισαχθεί γρήγορα (µέσα σε 2sec-4sec) στον εγγύς αυλό του καθετήρα εφά-παξ ποσότητα ψυχρού διαλύµατος (συνήθως 10ml N/S) ήδιαλύµατος σε θερµοκρασίας περιβάλλοντος. Το ψυχρόδιάλυµα αναµιγνύεται και ψύχει το αίµα που το περιβάλλει

και η θερµοκρασία που προκύπτει, µετράται στην αιµατικήροή της πνευµονικής αρτηρίας από ειδικό θερµίστορα,που βρίσκεται ενσωµατωµένος στον καθετήρα. Για κάθεµέτρηση της καρδιακής παροχής συνιστώνται τρεις δια-δοχικές µετρήσεις. (Renner, 1993)

H καρδιακή παροχή (CO) είναι πιο ακριβής όταν οόγκος του διαλύµατος είναι 10ml και η θερµοκρασία του0οC. (Boldt, 1994) (Πίνακας 6)

Καινούριας γενιάς monitor έχουν τη δυνατότητα µέτρη-σης καρδιακής παροχής αρτηριακής πίεσης (APCO).Χρησιµοποιώντας την υπάρχουσα κυµατοµορφή αρτηρια-κής πίεσης του ασθενούς για τη συνεχή µέτρηση της καρ-διακής παροχής.Η καρδιακή παροχή εµφανίζεται πολλαπλα-σιάζοντας το ρυθµό παλµού και τον υπολογιζόµενο όγκοεξώθησης, όπως καθορίζεται από την κυµατοµορφή πίεσης.

4.4.2. Μέτρηση κορεσµού µικτού φλεβικού αίµατος(SVO2)

Μια άλλη δυνατότητα του πνευµονικού καθετήρα είναιο υπολογισµός και η καταγραφή της κατανάλωσης τουµικτού φλεβικού αίµατος. Ο προσδιορισµός του SVO2γίνεται µε την λήψη δείγµατος αερίων αίµατος από τονκαθετήρα της πνευµονικής αρτηρίας ή µέσω ειδικού καθε-τήρα που φέρει ειδικό ινοπτικό κανάλι για συνεχή προσ-διορισµό του κορεσµού. (Surum, 2004)

Για λήψη δείγµατος µικτού φλεβικού αίµατος γίνεταιαναρρόφηση 5 ml από τον περιφερικό αυλό του καθετή-ρα για να καθαριστεί ο αυλός από το διάλυµα της ηπαρί-νης. Μετά προσαρµόζεται ηπαρινισµένη σύριγγα 2.5 ml καιαναρροφάται 1 ml αίµα . Γίνεται έκπλυση του αυλού. Ηαναρρόφηση πρέπει να γίνεται αργά τόσο κατά τον καθα-ρισµό του αυλού όσο και κατά τη λήψη του δείγµατος. Μετον τρόπο αυτό αποφεύγεται η ανάµειξη του µικτού φλε-βικού αίµατος µε οξυγονωµένο αίµα από την πνευµονικήκυκλοφορία. (Rossoll, 1999) (Πίνακας 6)



ενδοτραχειακός σωλήνας θα πρέπει να είναι τοποθετηµένοςστη µια άκρη του στόµατος, ώστε να υπάρχει αρκετόςχώρος για την εισαγωγή του µορφοµετατροπέα. Γίνεται έλεγ-χος της στοµατικής κοιλότητας και της κατάστασης τωνδοντιών.Η τοποθέτηση στοµατοδιαστολέα θα αποτρέψει τιςεκδορές του µορφοµετατροπέα από τα δόντια.Το εύκαµπτοάκρο του µορφοµετατροπέα επαλείφεται µε γέλη λιδοκαϊ-νης, εισάγεται και εν συνεχεία κατευθύνεται τυφλά στη µέσηγραµµή του οπίσθιου µέρους του φάρυγγα, ενώ παράλληλαγίνεται έλξη της κάτω γνάθου προς τα άνω. Συχνά κρίνεταιαπαραίτητη η χρήση λαρυγγοσκοπίου ή των δακτύλων γιατην εισαγωγή του µορφοµετατροπέα στον οισοφάγο.

(Papadopoulos, 2005)Μετά από κάθε χρήση γίνεται έλεγχος για τυχόν βλάβες

και εν συνεχεία ο καθαρισµός αρχικά µε νερό και ενζυµατι-κό σαπούνι για την αποµάκρυνση τυχόν εκκρίσεων και ακο-λούθως τοποθετείται σε ειδικό διάλυµα για απολύµανση.Μέσω αυτής της διαδικασίας καταστρέφονται κάθε ιογενείςκαι βακτηριακοί οργανισµοί. Στο τέλος αυτής της διαδικα-σίας, το ενδοσκόπιο πλένεται µε αποσταγµένο νερό και στε-γνώνεται καλά. Στο άκρο του τοποθετείται ένα προστατευτι-κό κάλυµµα από σφουγγάρι. Κρεµιέται σε ειδικό ερµάριο γιατην αποθήκευση του. (Taillefer, 2002) (Πίνακας 7)

Η εξέλιξη της Αναισθησιολογίας ήταν αναγκαία καιοφείλεται όχι µόνο στον πολλαπλασιασµό των γνώσεωνκαι την εισβολή της σύγχρονης τεχνολογίας, αλλά κατάένα µεγάλο µέρος και στην εξειδικευµένη νοσηλευτικήφροντίδα.

Ο νοσηλευτής του αναισθησιολογικού αποτελεί πολύ-τιµο και επιδέξιο συνεργάτη του αναισθησιολόγου πουεργάζεται πάνω σε µοντέλα εξειδικευµένης νοσηλευτικήςφροντίδας παρέχοντας βέλτιστη ποιότητα υπηρεσιών γιατην µεγαλύτερη ασφάλεια του καρδιοχειρουργικού ασθενή.

6. Επίλογος

Πίνακας 1. Ηλεκτροκαρδιογραφία σε καρδιοχειρουργικό ασθενή

ΠΡΟΕΓΧΕΙΡHΤΙΚΗ ΕΤΟΙΜΑΣΙΑ Συγκέντρωση υλικού • Συσκευή παρακολούθησης ΗΚΓ (monitor) • Συσκευή απινιδωτή • Ενδοαορτική αντλία (αν ζητη-

θεί) • Αυτοκόλλητα ηλεκτρόδια µιας χρήσης ( 8ή12)

∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑ

Ελέγξτε το σύστηµα παρακολούθησης, να είναισυνδεδεµένο µε την παροχή του ρεύµατος

Ελέγξτε όλα τα καλώδια ΗΚΓ

Αυτόµατος έλεγχος του συστήµατοςπαρακολούθησης

Ρυθµίστε το σύστηµα παρακολούθησης, ώστε ναυπάρχει δυνατότητα συνεχής καταγραφής της IIκαι V5 απαγωγής, δυνατότητα για ΗΚΓ 12 απαγω-γών και δυνατότητα αυτοµατοποιηµένης ανάλυσηςτου διαστήµατος ST σε συνάρτηση µε το χρόνο

Ρυθµίστε τη συσκευή παρακολούθησης ώστε οήχος του QRS να είναι ακουστός

Τοποθετήστε καλώδιο ηλεκτροκαρδιογραφήµατος5 απαγωγών συνδεδεµένο µε τη συσκευή παρακο-λούθησης στο χειρουργικό κρεβάτι

Τοποθετήστε καλώδιο 3 ηλεκτροδίων συνδεδεµέ-νο µε απινιδωτή στο χειρουργικό κρεβάτι

Τοποθετήστε καλώδιο 5 ηλεκτροδίων έτοιµο προςσύνδεση µε ενδοαορτική αντλία (αν ζητηθεί απότον αναισθησιολόγο) στο χειρουργικό κρεβάτι

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ

Αν δεν είναι συνδεδεµένο θα έχουµε διακοπεί της λειτουργίας του

Μπορεί να είναι φθαρµένα, τσακισµένα

Οι απαγωγές ΙΙ και V5 βοηθούν για τη διάγνωση πολύπλοκων αρρυθµιών,ισχαιµία του µυοκαρδίου. Η ανάλυση του ST διαστήµατος για διάγνωσηισχαιµίας

Γίνεται πάντα αντιληπτή η µεταβολή του ρυθµού

Τα ηλεκτρόδια κωδικοποιούνται µε διάφορα χρώµαταΚόκκινο για δεξί ώµο, Μαύρο για δεξί πόδι, Κίτρινο για αριστερό ώµο,Πράσινο για αριστερό πόδι, Άσπρο για προκάρδια απαγωγήΚαι µε τα αρχικό γράµµα του σηµείου εφαρµογής που αναγράφεται πάνωστο καλώδιο ΗΚΓ ( RA,RL,LA,LL,V )

Οι καρδιοχειρουργικοί ασθενείς έχουν υψηλό ποσοστό επικίνδυνων γιατη ζωή αρρυθµιών

Τοποθετούνται σε καρδιοχειρουργικές επανεπεµβάσεις και σε βαριά περι-στατικά, σε περίπτωση που υπάρχουν ενδείξεις ανάγκης µηχανικής υπο-στήριξης.



∆ΙΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΕΤΟΙΜΑΣΙΑ


Τοποθετήστε τα ηλεκτρόδια σε στεγνό δέρµα

Μην χρησιµοποιείτε ηλεκτρόδια στα οποία έχειξεραθεί κρέµα

Χρησιµοποιείτε επαγωγική κρέµα – γέλη

Κάντε σωστή επιλογή θέσης των ηλεκτροδίων,Σε οστέινη επιφάνεια και όχι σε περιοχές µεχαλαρό δέρµα

Καλύψτε τα ηλεκτρόδια για αποφυγή τηςύγρανσή τους

Τοποθετήστε 3 ηλεκτρόδια στο δεξιό ώµο ή 5εάν ζητηθεί ενδοαορτική αντλία

Τοποθετήστε 2 ηλεκτρόδια στον αριστερό ώµοή 3 εάν ζητηθεί ενδοαορτική αντλία.

Τοποθετήστε 3 ηλεκτρόδια ή 5 εάν ζητηθείενδοοαορτική αντλία.


Βοηθούν στην ελάττωση των αντιστάσεων

∆ηµιουργείται µεγάλη αντίσταση

∆ηµιουργείται µικρότερη αντίσταση στην επαφή µε το δέρµα και επι-τρέπει καλύτερη ηλεκτρική επαφή

Το χαλαρό δέρµα προκαλεί παράσιτα µυϊκά ή λόγω κίνησης.

∆ηµιουργία παράσιτων - αποκόλληση

Τα δύο ηλεκτρόδια συνδέονται µε το monitor, το ένα µε τον απινιδω-τή και τα άλλα δύο θα συνδεθούν µε την ενδοαορτική αντλία.

Το ένα ηλεκτρόδιο συνδέεται µε το monitor το άλλο µε τον απινι-δωτή και το τρίτο θα συνδεθεί µε την ενδοαορτική αντλία

Τα δύο συνδέονται µε το monitor, το ένα µε τον απινιδωτή και ταάλλα δύο θα συνδεθούν µε ενδοοαορτική αντλία.

Πίνακας 2. Tοποθέτηση παλµικού οξύµετρου


Συνδέστε τη συσκευή µε το καλώδιο τροφοδοσίαρεύµατος

Ανοίξτε την συσκευή και περιµένετε να περάσειτον αυτόµατο έλεγχο

Ρυθµίστε ακουστικούς συναγερµούς

Επιλέξτε τον κατάλληλο ακροδέκτη σε σχέση µε τοµέγεθος του ασθενούς και τη θέση εφαρµογής

Καθαρίστε το δάκτυλο από τυχόν βερνίκι νυχιών ήξεραµένο αίµα

Εφαρµόστε τον ακροδέκτη στη θέση που επιλέξα-τε. Για την εξασφάλιση της ακρίβειας των µετρήσε-ων είναι σηµαντική η τοποθέτηση των δύο φωτει-νών πηγών ακριβώς απέναντι από τον φωτοανι-χνευτή

Στερεώστε τον ακροδέκτη µε ασφάλεια γύρω απότο δάκτυλο.

Επιτρέψτε µερικά δευτερόλεπτα στον αναλυτή ναανιχνεύσει τον παλµό και να υπολογίσει τον κορε-σµό οξυγόνου

Ελέγξτε την κυµατοµορφή

Ελέγξτε την εµφάνιση ψηφιακής ανάγνωσης τουκορεσµού Ο2 και της παλµικής συχνότητας


Το ηχητικό σήµα παλµού πέφτει µε την µείωση των τιµών

Υπάρχουν µίας χρήσεως νεογνικά ,παιδιατρικά και ενηλίκων. Ανάλογαµε τη θέση υπάρχουν για το δάκτυλο, τη µύτη, το λοβό του αυτιού

Ανακριβείς µετρήσεις

Η συνηθέστερη θέση στον ενήλικα είναι το δάκτυλο του δείκτη

Μειώνει το βαθµό µετακίνησης του αλλά και εµποδίζει τις φωτεινέςπηγές του περιβάλλοντα χώρου (χειρουργικοί προβολείς) να επηρεά-σουν την ακρίβεια του αναλυτή.

Χωρίς την ύπαρξη κυµατοµορφής, οποιαδήποτε ψηφιακή ανάγνωσηδεν έχει νόηµα.



Πίνακας 3. Αναίµακτη αρτηριακή πίεση

ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΕΡΙΧΕΙΡΙ∆ΟΣ

Το πλάτος της περιχειρίδος πρέπει να είναι περίπου το 40% της περιµέτρου του άκρου

Το µήκος της περιχειρίδος πρέπει να είναι περίπου το 80% της περιµέτρου του άκρου. Είναι περίπου το διπλάσιο τουπροτεινόµενου πλάτους


Ανοίξτε την οσιλοµετρική συσκευή

Επιλέξτε το σωστό µέγεθος της περιχειρίδας ανάλογα µε το µέγεθος του ασθενή

Ευθυγραµµίστε την περιχειρίδα έτσι ώστε ο επιµήκης άξονας να είναι παράλληλος προς τον επιµήκη άξονα του βραχίονα

Περιτυλίξτε την περιχειρίδα γύρω από τον βραχίονα, πάνω από την έσω επιφάνεια του αγκώνα. Κεντράρετε τον ελαστικόαεροθάλαµο πάνω στην αρτηρία

Εφαρµόστε την περιχειρίδα ούτε πολύ σφικτά ούτε πολύ χαλαρά

Πίνακας 4. Προεγχειρητική ετοιµασία για αρτηριακή γραµµή και πνευµονικό καθετήρα

Οι βασικές αρχές προετοιµασίας υλικού και χειρουργικής αίθουσας ισχύουν τόσο για την τοποθέτηση αρτηριακής γραµ-µής όσο και την εισαγωγή καθετήρα στην πνευµονική αρτηρία, γι αυτό θα αναλυθούν µαζί.

ΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ∆ιατηρείτε άσηπτη τεχνική για όλη τη διαδικασία


Σύστηµα µέτρησης πίεσης

∆ιάλυµα έκπλυσης 1000ml N/S 9% εµπλουτισµένοµε 5000 IU Heparine

Συσκευή συνεχούς έκπλυσης µε διπλό µορφοµετα-τροπέα ενσωµατωµένο σύστηµα flush και επέκτασησωλήνων πίεσης

Τοποθετήστε το διάλυµα έκπλυσης σε ασκό υπόπίεση 300mmHg


Για τη βατότητα και το ξέπλυµα της αρτηριακής γραµµής το διάλυµαγίνεται ανάλογα µε την τακτική του Νοσοκοµείου

∆ιπλό µορφοµετατροπέα για τη µέτρηση της ΑΠ και της ΠΑΠ

Παρέχει τη δυνατότητα γρήγορου flush για να παρασύρει τις φυσαλί-δες και γρήγορο ξέπλυµα της γραµµής από αίµα

Τροχήλατο ενδιαγγειακών µεθόδων

Στο επάνω µέρος του τροχήλατου υπάρχουν τα εξής

Αρτηριακοί καθετήρες 18-20G

Αντισηπτικό διάλυµα

Λευκοπλάστης

Βάµµα βενζόης

Νεφροειδή

Ράµµα

Μαχαιρίδιο

Σύρµα-οδηγός

Αποστειρωµένο διαφανές κάλυµµα

∆οχείο αιχµηρών

Λιδοκαϊνη 1% για τοπική αναισθησία

Ηπαρινισµένες σύριγγες για flush

Στο κάτω µέρος του τροχήλατου υπάρχουν τα εξής:

Κεντρικοί καθετήρες 3 lumen, 4 lumen, θηκάρι, Swan-Ganz

Αποστειρωµένα γάντια

Αποστειρωµένα τετράγωνα

Αποστειρωµένο σετ σφαγίτιδος(µε τετράγωνα, εργαλεία γιατον καθετηριασµό της έσω σφαγίτιδος)



ΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΙΘΟΥΣΑΣ


Ελέγξτε το ηλεκτρολογικό υλικό. Τα καλώδια ναείναι στις παροχές ρεύµατος, να είναι σε καλήκατάσταση, να µην έχουµε διαρροές ρεύµατος

Συνδέστε τα καλώδια της συσκευής παρακολούθη-σης µε τους µετατροπείς

Ανοίξτε την οθόνη αιµοδυναµικής παρακολούθη-σης και αφήστε το σύστηµα να κάνει αυτόµατοέλεγχο

Επιλέξτε την ανάλογη πίεση. Ορίστε την κλίµακατης κάθε πίεσης

Ενεργοποιήστε τους συναγερµούς παρακολούθη-σης

Τοποθετήστε το µορφοµετατροπέα πίεσης, έτσιώστε να είναι στο επίπεδο του δεξιού κόλπου(στοσηµείο που η µέση µασχαλιαία γραµµή συναντά το4ο µεσοπλεύριο διάστηµα-φλεβοστατικός άξονας)

Ελέγξτε ότι όλες οι συνδέσεις είναι ασφαλείς

Εξαερώστε καλά το σύστηµα πίεσης ενεργοποιώ-ντας τη συσκευή έκπλυσης. Αφαιρέστε και τηµικρότερη φυσαλίδα αέρα

Μηδενίστε το σύστηµα στην ατµοσφαιρική πίεση


Για την ασφάλεια του ασθενή και τη δική σας

Για τη µετάδοση του σήµατος

Απαραίτητο για την απεικόνιση της κυµατοµορφής και την ακριβήλήψη της πίεσης

Καλύτερη ασφάλεια

Αν ο µορφοµετατροπέας τοποθετηθεί σε επίπεδο υψηλότερο από τοεπίπεδο του δεξιού κόλπου, η πίεση που αναγράφεται στην οθόνηείναι µικρότερη από την πραγµατική. Αντίθετα εάν τοποθετηθεί κάτωαπό το επίπεδο του δεξιού κόλπου θα είναι µεγαλύτερη από τηνπραγµατική πίεση του ασθενή.

Για τυχόν διαρροή του συστήµατος πίεσης

Και η πιο µικρή φυσαλίδα πρέπει να αφαιρεθεί για να εξασφαλιστεί ηακρίβεια του µορφοµετατροπέα

Εκτελείται για την εξάλειψη των επιπτώσεων της ατµοσφαιρικής πίε-σης του µορφοµετατροπέα

ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ - ΜΗ∆ΕΝΙΣΜΟΣ Ευθυγράµµιση


Βεβαιωθείτε ότι ο µορφοµετατροπέας πίεσης είναιτοποθετηµένος σταθερά πάνω στο µορφοµετα-τροπέα µε στατό υποδοχή, η οποία στηρίζεται σεβραχίονα πάνω στο χειρουργικό τραπέζι

Εντοπίστε τον φλεβοστατικό άξονα(το σηµείο πουη µέση µασχαλιαία γραµµή συναντά το 4ο µεσο-πλεύριο διάστηµα)

Τοποθετήστε την στρόφιγγα του µορφοµετατρο-πέα στο επίπεδο του δεξιού κόλπου. Στο σηµείοπου η µέση µασχαλιαία γραµµή συναντά το 4οµεσοπλεύριο διάστηµα-φλεβοστατικός άξονας


Για να αποφύγετε την µετατόπιση του µορφοµετατροπέα

Η σήµανση της θέσης διασφαλίζει την ακρίβεια των µετρήσεων

Όλες οι πιέσεις καταγράφονται χρησιµοποιώντας αυτό, ως µηδενικόεπίπεδο αναφοράς. Αν ο µορφοµετατροπέας είναι χαµηλότεροςυπάρχει προστιθέµενη υδροστατική πίεση, όταν η στρόφιγγα είναιανοικτή στον αέρα, η οποία προκαλεί εσφαλµένες υψηλές πιέσεις.Αντίστροφα, συµβαίνει όταν ο µορφοµετατροπέας είναι υψηλότερος,η υδροστατική πίεση είναι χαµηλότερη στη στρόφιγγα και προκαλείαναγνώριση χαµηλής πίεσης



ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ - ΜΗ∆ΕΝΙΣΜΟΣ Μηδενισµός


Πριν από το µηδενισµό ελέγξτε εάν ο µορφοµετατροπέαςείναι στη σωστή θέση

Αφαιρέστε το εξαεριστικό καπάκι από τη στρόφιγγα.

Γυρίστε τη στρόφιγγα, κλειστή προς τον ασθενή και ανοι-χτή προς τον αέρα

Ενεργοποιήστε στο monitor τη λειτουργία "µηδέν" πατώ-ντας το κουµπί στην ανάλογη πίεση

Κλείστε τη στρόφιγγα προς τον αέρα µόλις το monitorδείξει µηδενισµό και αντικαταστήστε το καπάκι


Για ακριβείς µετρήσεις

Ανοίγει το σύστηµα προς την ατµόσφαιρα

Για την εξάλειψη των επιπτώσεων της ατµοσφαιρικής πίεσηςστο µορφοµετατροπέα.

Πίνακας 5. ∆ιεγχειρητική ετοιµασία - τοποθέτηση αρτηριακής γραµµής


Τοποθετήστε στον ασθενή µάσκα Ο2

Συνδέστε τον ασθενή µε ΗΚΓ και παλµικό οξύµετρο

Τοποθετήστε µια περιφερική Ε.Φ. γραµµή, συνδεδεµένη µε ορό

Επισκοπήστε το σηµείο παρακέντησης

Ελέγξτε την παράπλευρη κυκλοφορία του χεριού µε τηδοκιµασία Allen

Τοποθετήστε το άκρο σε έκταση

Καθαρίστε τη περιοχή µε αντισηπτικό διάλυµα

∆ιηθήστε το σηµείο που θα τοποθετηθεί η αρτηριακήγραµµή µε τοπικό αναισθητικό

Βοηθήστε τον αναισθησιολόγο για τον καθετηριασµό τηςαρτηρίας

Συνδέστε µε ηπαρινισµένο flush.

Καθαρίστε το σηµείο µε αντισηπτικό, βάλτε βάµµα βενζόηςγύρω από το σηµείο της εισαγωγής και στερεώστε το µεαποστειρωµένο κάλυµµα

Συνδέστε τον καθετήρα µε τον µορφοµετατροπέα πίεσης

Ενεργοποιήστε τη συσκευή έκπλυσης

Ξαναµηδενίστε το µορφοµετατροπέα

Παρατηρήστε την κυµατοµορφή

∆ιαβάστε τη ψηφιακή ένδειξη της πίεσης

Τοποθετήστε νάρθηκα χεριού


Είναι απαραίτητη λόγω της επιδράσεως της καταστολή απότη προνάρκωση

Για τη χορήγηση φαρµάκων αν χρειαστεί

Κοιτάζουµε για δερµατικές αλλοιώσεις, ουλές, πληγές, διόγκω-ση, παρουσία αγγειακής νόσου

Μειώνει τον κίνδυνο ισχαιµίας µε τον καθετηριασµό

Η αρτηρία θα έρθει σε πιο επιφανειακή θέση

Μειώνει τον κίνδυνο µόλυνσης

Μειώνει το αίσθηµα του πόνου

∆ίνοντας τα απαραίτητα υλικά

Πρόληψη µολύνσεως

Ο µορφοµετατροπέας µετατρέπει τη µηχανική ενέργεια τουκύµατος πίεσης σε ηλεκτρικό σήµα

Για καθαρισµό της γραµµής από παλινδρόµηση αίµατος

Για να εξουδετερωθεί η πίεση που ασκείται από το ηπαρινι-σµένο flush

Είναι ο καλύτερος τρόπος για να εξακριβώσουµε την σωστήθέση του καθετήρα

Για καλύτερη σταθεροποίηση του χεριού



ΛΗΨΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΟΥ ∆ΕΙΓΜΑΤΟΣ

∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑΠλύνετε τα χέριαΦορέστε γάντια µιας χρήσεωςΒγάλτε το καπάκι της στρόφιγγας του µορφοµετατροπέαΠροσαρµόστε σύριγγα 5mlΑνοίξτε τη στρόφιγγα προς τον ασθενή και τον αέραΑναρροφήστε 5ml για αφαίρεση τυχόν ηπαρινισµένου αίµα-τος από τη γραµµή και πετάτε τοΚλείστε τη στρόφιγγα προς τον αέραΕφαρµόστε την ηπαρινισµένη σύριγγα 2,5ml

Ανοίξτε πάλι τη στρόφιγγα προς τον ασθενή και τον αέραΑναρροφήστε 1ml αίµατοςΚλείστε τη στρόφιγγα προς τον αέραΑφαιρέστε την ηπαρινισµένη σύριγγαΞεπλύνετε τη γραµµή του ασθενούς, ξεπλύνετε τη στρόφιγ-γα προς τον αέραΚαλύψτε τη στρόφιγγα µε αποστειρωµένο καπάκιΒγάλτε τον αέρα από τη σύριγγα 2,5ml και στείλτε το δείγ-µα αίµατος για ανάλυση στο µηχάνηµα αερίων

Πίνακας 6. ∆ιεγχειρητική ετοιµασία για εισαγωγή πνευµονικού καθετήρα

Η πρώτη επιλογή για κεντρική προσπέλαση είναι δεξιά έσω σφαγίτιδα. Η εισαγωγή του καθετήρα γίνεται στον ασθενήσυνήθως µετά την εισαγωγή στην αναισθησία. Εξαρτάται όµως από την κλινική εικόνα του ασθενούς καθώς και την δυνα-

τότητα ή µη να έχουµε περιφερική ΕΦ γραµµή


Συνδέστε τον ασθενή µε ΗΚΓ και παλµικό οξύµετρο

Τοποθετήστε περιφερική ΕΦ γραµµή

Γυρίστε το κεφάλι προς την άλλη κατεύθυνση, µακριά από τηπλευρά του καθετηριασµού

Τοποθετήστε τον ασθενή σε ελαφρά θέση Trendelemburg

Βοηθήστε τον αναισθησιολόγο να φορέσει αποστειρωµένηµπλούζα και γάντια

Ανοίξτε το σετ σφαγίτιδος τηρώντας τους κανόνες αντιση-ψίας

∆ώστε στον αναισθησιολόγο τους καθετήρες, τηρώνταςτους κανόνες αντι- αντισηψίας

∆ώστε µία σύριγγα 2,5ml, µαχαιρίδιο και ράµµα

* Καθαρίστε το σηµείο εισαγωγής µε αντισηπτικό διάλυµα

* Καλύψτε µε αποστειρωµένα τετράγωνα την κεφαλή και τηπεριοχή γύρω από το σηµείο του καθετηριασµού

* Καθετηριάστε τη φλέβα µε την τεχνική που επιλέξατε καιεισαγάγετε τον εισαγωγέα(θηκάρι 8,5f) και το 3-lumen

* Αλλάξτε αποστειρωµένα γάντια, βάλτε καινούργια αποστει-ρωµένα τετράγωνα στο σετ σφαγίτιδος

* Πάρτε τον καθετήρα της πνευµονικής αρτηρίας

* Τοποθετήστε το sheath στο πνευµονικό καθετήρα

Ελέγξτε το µπαλόνι για διαρροές αέρα, φουσκώνοντάς το µε1,5ml αέρα


Υπάρχει κίνδυνος αρρυθµιών κατά τη διάρκεια της εισαγωγήςτου καθετήρα

Χορήγηση φαρµάκων αν χρειαστεί

Η φλέβα ευθυγραµµίζεται µε µια ευθεία γραµµή που αρχίζειαπό το πτερύγιο του ωτός και καταλήγει στην στερνοκλειδικήσυµβολή

Καλύτερη πρόσβαση της κεντρικής φλέβας και αποφυγήεµβολής αέρα

Η σύριγγα θα βοηθήσει για τον εντοπισµό της φλέβας. Τοµαχαιρίδιο για τη διάνοιξη του δέρµατος για να περάσει οκαθετήρας. Το ράµµα για τη στερέωση του καθετήρα

Κρατάει τον καθετήρα αποστειρωµένο ώστε να µπορεί ναπροωθείται ή να µπορεί να ανακληθεί χωρίς να εκθέτει τονασθενή σε κίνδυνο λοίµωξης

Μπορεί να υπάρχει ρήξη του µπαλονιού



Εξαερώστε τους αυλούς του πνευµονικού καθετήρα, µεηπαρινισµένα flush

* Προωθήστε τον πνευµονικό καθετήρα µέσα στον εισα-γωγέα περίπου 20cm και ασφαλίστε το

* Στερεώστε τον εισαγωγέα και το 3-lumen µε ράµµα

Καλύψτε το σηµείο παρακέντησης µε αποστειρωµένο δια-φανές κάλυµµα

Εξαερώστε τους αυλούς του θηκαριού και του 3-lumen

*Προωθήστε το καθετήρα µέσα στον εισαγωγέα αφούέχετε συνδέσει το περιφερικό άκρο του καθετήρα µε τοµορφοµετατροπέα πίεσης, µέχρι να φθάσει στο δεξιόκόλπο, οπότε στην οθόνη εµφανίζεται η κυµατοµορφή τουδεξιού κόλπου. Σε αυτό το σηµείο φουσκώστε το µπαλόνιµε 1,5ml αέρα.

Παρακολουθείτε στην οθόνη την ανταπόκριση του ασθενούςκατά τη διάρκεια προώθησης του πνευµονικού καθετήρα

Παρακολουθείτε το ηλεκτροκαρδιογράφηµα για τυχόναρρυθµίες κατά τη διάρκεια της εισαγωγής του καθετήρα

*Προωθήστε το καθετήρα ενώ το µπαλόνι παραµένειφουσκωµένο στη δεξιά κοιλία, πνευµονική αρτηρία

Ξεφουσκώστε το µπαλόνι µετά τη µέτρηση της πίεσηςενσφήνωσης. Τοποθετήστε το διακόπτη του αυλού τουµπαλονιού στη θέση off

*Γίνεται από τον Αναισθησιολόγο

Εξασφαλίζει τη βατότητα και ακεραιότητα του καθετήρα

Παρατηρείτε τις κυµατοµορφές των κοιλοτήτων από τις οποίεςδιέρχεται η άκρη του πνευµονικού καθετήρα

Κοιλιακές έκτακτες συστολές και κοιλιακή ταχυκαρδία παρατη-ρούνται συχνά κατά τη διέλευση του καθετήρα από το δεξιόκόλπο στη δεξιά κοιλία

Με τον τρόπο αυτό το µπαλόνι δεν µπορεί να φουσκώσει κατάλάθος

ΜΕΤΡΗΣΗ ΚΑΡ∆ΙΑΚΗΣ ΠΑΡΟΧΗΣ

Συγκέντρωση υλικού: Σύριγγα 10ml µε διάλυµα χλωριούχου νατρίου ή διάλυµα δεξτρόζης 5%


Αποµακρύνετε το καπάκι της στρόφιγγας στον εγγύ αυλό του πνευµονικού καθετήρα

Προσαρµόστε σύριγγα 10ml µε ψυχρό υγρό ή υγρό θερµοκρασίας δωµατίου

Πατήστε στο monitor το κουµπί <<CO>>

Χορηγείστε γρήγορα την ποσότητα υγρού στο δεξιό κόλπο, µόλις το monitor σας δείξει <<έτοιµο>>

Κλείστε την στρόφιγγα προς τον αέρα

Περιµένετε τη ψηφιακή ένδειξη στο monitor



ΛΗΨΗ ∆ΕΙΓΜΑΤΟΣ ΜΙΚΤΟΥ ΦΛΕΒΙΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ


Πλύνετε τα χέρια

Φορέστε γάντια µιας χρήσεως

Αποµακρύνετε το καπάκι της στρόφιγγας στον περιφερικόαυλό του πνευµονικού καθετήρα

Προσαρµόστε σύριγγα 5ml

Ανοίξτε τη στρόφιγγα προς τον ασθενή και τον αέρα

Αναρροφήστε αργά 5ml µέχρι να καθαριστεί ο αυλός τουκαθετήρα από το διάλυµα ηπαρίνης και πετάτε το

Κλείστε τη στρόφιγγα προς τον αέρα

Προσαρµόστε την ηπαρινισµένη σύριγγα 2,5 ml

Ανοίξτε πάλι τη στρόφιγγα προς τον ασθενή και τον αέρα

Αναρροφήστε αργά 1ml αίµατος

Κλείστε τη στρόφιγγα προς τον αέρα

Ενεργο Ενεργοποιείστε το σύστηµα έκπλυσης για να ξεπλύ-νετε τον αυλό και τη στρόφιγγα

Καλύψ Καλύψτε τη στρόφιγγα µε αποστειρωµένο καπάκι

Βγάλτε τον αέρα από τη σύριγγα 2,5ml και στείλτε το δείγ-µα µικτού φλεβικού αίµατος για ανάλυση αερίων

Συγκέντρωση υλικού: σύριγγα 5ml, ηπαρινισµένη σύριγγα 2,5 ml, αποστειρωµένο καπάκι

Πίνακας 7. ∆ιοισοφάγειος υπερηχογραφία


Ελέγξτε το εξωτερικό τοίχωµα του διοισοφάγειου γιατυχόν βλάβες, ελλείµµατα και αµυχές από δαγκώµατα

Ελέγξτε εάν οι στροφείς µε τους οποίους χειρίζεστε τοµορφοµετατροπέα λειτουργούν και είναι ξεκλείδωτοι

Τοποθετήστε την κεφαλή του ασθενούς σε µέση θέση, µεελαφριά κάµψη

Στερεώστε τον Ε.Τ.Σ στην άλλη άκρη του στόµατος

Ελέγξτε την στοµατική κοιλότητα και την κατάσταση τωνδοντιών

Τοποθετήστε στο µορφοµετατροπέα ειδικό κάλυµµα

Επαλείψτε το εύκαµπτο άκρο µε gel λιδοκαϊνης

Εφαρµόστε στο στόµα του ασθενή τον στοµατοδιαστολέα

Ξεκλειδώστε το µορφοµετατροπέα, βάλτε το σε ουδέτερηθέση και αποφύγετε τους χειρισµούς

Εισάγετε το µορφοµετατροπέα και εν συνεχεία κατευθύνε-τε τον τυφλά στην µέση γραµµή του οπίσθιου µέρους τουφάρυγγα ενώ παράλληλα έλξτε την κάτω γνάθο προς ταάνω

Χρησιµοποιείστε λαρυγγοσκόπιο αν υπάρχει δυσκολίαστην εισαγωγή


Προς αποφυγή µηχανικών, θερµικών και ηλεκτρικών βλαβώνστον ασθενή

Για να υπάρχει αρκετός χώρος για την εισαγωγή του µορφο-µετατροπέα

Ο µορφοµετατροπέας δεν αποστειρώνεται απλώς απολυµαί-νεται, επιπρόσθετη προφύλαξη προς αποφυγή επιµόλυνσης

Βοηθάει για να γλιστράει πιο εύκολα µέσα στη στοµατική κοι-λότητα και τον οισοφάγο

Για να αποφύγουµε τις βλάβες του µορφοµετατροπέα από ταδόντια

Θα βοηθήσει στην αποµάκρυνση της γλώσσας και στο ναεπιτραπεί το πέρασµα του ακροδέκτη στον οισοφάγο



1. Adams-Hamoda M, Caldwell MA, Stotts NA, Drew BJ. Fasctors toConsider When Analyzing 12-lead Electrocardiograms for Evidenceof Acute Myocardial Ischemia. American Journal of Critical Care2003; 12:9-16

2.Ahrens T, Penick JC,Tucker MK. Freqency requirements for zeroingtranducers in hemodynamic monitoring. American Journal ofCritical Care 1995; 4:466-471

3.Amin DK, Shah PK, Swan HJC.The technique of inserting the Swan-Ganz catheter. J Crit Illness 1993; 8:1147-1156

4.Araghi A, Bander J, Guzman JA.Arterial Blood pressure monitoringin overweight critically ill patients invasive or noninvasive? CriticalCare 2006; 10:64

5.Attin M, Carbin S, Dee V, Doering L , Dunn D, Ellstrom K, EricksonY, Etchepare M, Gawlinski A, Haley T, Henneman E, Keckeisen M,Malmet M and Olson L. An educational project to improveKnowledge related to pulse oximetry. American Journal of CriticalCare 2002; 1:524-534

6. Beate H. Ghee BH, Bridges EJ. Monitoring Arterial Blood pressure:What You May Not Know; Crit Care Nurse 2000; 22:60-79

7. Boldt J, Menges T, Wollbruck M .Is continuous cardiac outputmeasurement using thermodilution reliable in the critically illpatient? Crit Care Med 1994; 22:1913-1918

8. Boldt J. Hemodynamic monitoring in the intensive care unit. CriticalCare 2002; 6:52-59

9. Bur A, HerKner H,Vice KM,Woisetchläger C, Dernaschnig V, KarthG, Laggner AN, Hirschl MM. Factors influencing the accuracy ofoscillometric blood pressure measurement uncritically ill patients.Crit Care Med 2003; 31:793-799

10. Bur A, Hirschl MM, Herkner H, Oschatz E, Kofler J,WoisetschlägerC, Laggner AN. Accuracy of oscillometric blood pressuremeasurement according to the relation between cuff size andupper-arm circumference in critically ill patients. Crit Care Med2000; 28:371

11. Click RL, Abel, Schaff HV. Intraoperative transesophagealechocardiography: 5-year prospective review of impact on surgicalmanagement. Mayoclin Proc. 2000; 75:241-247

12. Conrath C, Opthof T. The patient U wave. Cardiovasc Res 2007;67:184-186

13. Couture P, Denauft A, Kenty S, Boudreanlt D, Plante F, Perron R,Babin D, Normandin L and Poirier N. Impact of routine use ofintraoperative transesophageal echocardiography during cardiacsurgery.Anesth 2000; 47:20-26

14. Drew BJ, Califf RM, Funk M, Kaufman E, Lacks MM, Marfarlane PW,Sommargen C, Swiry S, Hare GF. Practise StandarsforElectrocardiographic Monitoring in Hospital Settings. AmericanHeart Association 2004; 110:2721-2746

15. Duffy-Gross D. Intraoperative Patient Monitoring. In: Mclntosh LW.Essentials of Nurse Anesthesia. USA: McGrow - Hill 1997; 6:81-102

16. Enseleit F, Duru F. Long-term continuous externalelectrocardiographic recording. A review Europace 2006; 8:255-266

17. Fearnley SJ. Pulse Oximetry. Practical procedures 1995; 5:1-2

18. Finlay DD, Nugent CD, Kellett JG, Donnelly MP, Cullaph PJ, BlackND. Synthesising the 12- lead electrocardiogram: Trends andchallenges. Eur. J intern Med 2007; 18:566-570

19. Ghee BH, Woods SL. Critical care nurses’ Knowledge of arterialpressure monitoring.Am J Crit Care 2001; 10:43-51

20. Hersi A, Fu Y,Wond B,Mahaffey KW et al:Does the discharge ECGprovide additional prognostic insight(s) in non ST elevation ACSpatients from that acquired on admission? European HeartJournal 2003; 24:522-531

21. Hill E, Stoneham DM. Practical applications of; pulse oximetry.Practical Procedures 2000; 11:1-2

22. Hocking G. Central Venous Assess and Monitoring PracticalProcedures 2002; 12: 10-16

23. Hoover L. Comparison of Blood pressure readings between cuffpressures and radial arterial catheters with changes in transducerlevel and patient position.Am J Crit Care 2000; 9:220-221

24. Jacobson C. Bedside Cardiac Monitoring. Critical Care Nurse2003; 23:71-73

25. Jahrs M, Giuliano K, Stephens D. Clinical use Fulness of the EASY12-lead Continuous Electrocardiographic Monitoring System.Critical Care Nurse 2005; 25:28-37

26.Jubran A. Pulse Oximetry. Critical Care 1999; 3:11-17

27. Kaluski E, Shah M, Kobrin I, Cotter C et al. Right HeartCatheterization: Indications,Technique, Safety, Measurements, andAlternatives. Heart Drug 2003; 3:225-235

28. Klic H,Atalar E. Ozer N, Ovunck,Aksoyeks. Ozmen F,Akdemir R.Early electrocardiographic diagnosis of acute coronary ischemiaon the paced electrocardiogram. Int Cardiol 2007; 20 [Epub aheadof print PMID 18035432]

29. Mathews L. Paradigm Shift in Hemodynamic Monitoring. Theinternet Journal of Anesthesiology 2007; 11:1-2

30. Meek M, Morris F. ABC of clinical electrocardiograph. BMJ 2002;324:415-418

31. Mignin MA, Piacentini E, Dubin A. Peripheral arterial blood pressuremonitoring adequately tracks central arterial blood pressure incritically ill patients: an observational study. Critical Care 2006;10:43-49

32. Monnet X, Lamia B and Teboul JL. Pulse Oximeter as a sensor ofFluid responsiveness: do we have our finger on the best solution.Crit Care 2005; 9: 429-430

33. Papadopoulos G., Arnaoutoglou Ε, Αchenback K. Η πρακτική τηςπεριεγχειρητικής ∆ΟΥ. Ενδείξεις, Αντενδείξεις καιΕπιπλοκές.Tσιάπρας ∆, Αντωνίου Θ,Κοντογιώργη Π,Παπαδόπουλος Γ. Περιεγχειρητική ∆ιοισοφάγειοςΥπερηχοκαρδιογραφία. Εκ. Έφυρα Ιωάννινα 2005;3:33-41

34. Pickering TG. Principles and techniques of blood pressuremeasurement. Cardiol Clin 2002; 20:207-223

35. Pinsky MR. Hemodynamic Evaluation and Monitoring in the ICU.Chest 2007; 132:2020-2029

36. Pinsky MR and Payen D. Functional hemodynamic monitoring.Critical Care 2005; 9:566-572

37. Renner LE, Morton MG, Sakuma GY. Indicator amount,temperature, and intrinsic cardiac output affect thermodilutioncardiac output accuracy and reproducibility. Crit Care Med 1993;21:586-597

38. Respir AJ. Accuracy of Pulse Oximetry in Sickle Cell Disease.Critical Care Medicine 1999; 159:447-451




39. Rodden AM, Spicer L,Diaz VA and Steyer TE.Does fingernail polishaffect pulse Oximeter readings? Intensive and Critical CareNursing 2007; 23:51-55

40. Rogers J.The conory circulation. Physiology 1999; 10:2-3

41. Rossoll LW. Μη Αναίµακτη Αιµοδυναµική Παρακολούθηση. InProehl JA. Επείγουσες Νοσηλευτικές ∆ιαδικασίες. 2nd ed. ΑθήναΛαγός 1999;327-343

42. Rudiger A, Hellermann JP, Mukherjee R, Follath F, Tutina J.Electrocardiographic artifacts due to electrode misplacement andtheir frequency in different clinical setting.The American journal ofEmergency Medicine 2007; 25:174-178

43. Sandham JD, Hull RD, Brant RF, Knox L, Pineo GF, Poig CJ, LaportaDP,Viner S, Passerini L, Davits H, Kirby A, Jacka M. A randomized,controlled trial of the use of pulmonary-artery catheters in high-risk surgical patients. N Engl J 2003; 348:5-14

44. Surum J. SVO2 Monitoring. Critcare Nurse 2004; 24:73-76.

45. Szaho Z. A simple method to pass a pulmonary artery flotationcatheter rapidly into the pulmonary artery in anaesthetizedpatients. Br J Anaesth, 2003; 90:794-796

46.Taillefer J, Couture P, Sheridan P, Gigard A, Babin D, Denault A. Acomprehensive strategy to avoid transesophagealechocardiography probe damage. Canadian Journal of Anesthesia2002; 49:500-502

47.Tschupp A and Fanconi S. A Combiner Ear Sensor for PulseOximetry and Carbon Dioxide Tension Monitoring: Accuracy incritically Ill Children.Anesthesia and Analgesia 2003; 1:82-84

48. Havell M. Pulse oximetry. British Journal of Nursing 2002; 11:191-197

49.Velisvan N, Batchvarov, Malik M and Camm J. Incorrect electrodecable connection during electrocardiographic recording. Europace2007; 9:1081-1090

50.Wahr J, Parks R, Boisvert D, Comunale M, Fabian J, Ramsay J,Mangano DT. Preoperative serum potassium levels anperioperative outcomes in cardiacsurgery patients. MulticenterStudy of Perioperative Ischemie Research Group. Jama 1999;28:2203-2210



Ποιοτική Νοσηλευτική Φροντίδα: Μία Επιλεκτική ΒιβλιογραφικήΕπισκόπηση των Ερµηνειών Ασθενών και Νοσηλευτών

Dr.Andreas Charalambous Member of the Transcultural Centre of Middlesex University

Special Scientific Personnel at Cyprus University of TechnologyDiplGN, BSc, MSc, PGCERT, PhD (Oncology Nursing)

Professor (I) Rena Papadopoulos PhD, MA, BA, DipNEd, DipN, RN, RM, NDNCert

Head of Research Centre for Transcultural Studies in Health, Chair, School Ethics Committee,Editor-in-Chief Journal of Health, Social and Environmental Issues, Programme Leader in MSc in European Nursing.

Alan Beadsmoore MA, BA (Hons), PG CertHE, RMN, Senior Lecturer

The Centre for Excellence in Professional Learning from the Workplace, University of Westminster

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Τι είναι ήδη γνωστό για το θέµα

• Η ποιοτική νοσηλευτική φροντίδα είναι µια έννοια που προσέλκυσε το ενδιαφέρον των επαγγελµατιών νοσηλευ-τών σε όλο τον κόσµο.

• Η ποιοτική νοσηλευτική φροντίδα είναι µια πολυδιάστατη έννοια που είναι δύσκολο να καθοριστεί ή να γίνει αντι-κείµενο µέτρησης.

• Οι ασθενείς και οι νοσηλευτές ερµηνεύουν µε διαφορετικές έννοιες την ποιοτική νοσηλευτική φροντίδα.

Τι προσθέτει αυτό το άρθρο

• Παρά τις διαφορετικές αντιλήψεις µεταξύ των νοσηλευτών και των ασθενών δύο πτυχές της φροντίδας βρέθη-καν κοινές, η φροντίδα από ικανούς νοσηλευτές και η κάλυψη των αναγκών του ασθενή.

• Συνεισφέρει στη συζήτηση περί ποιοτικής νοσηλευτικής φροντίδας και τροφοδοτεί την ανησυχία για τη σαφή-νεια, και την ακρίβεια σε σχέση µε τη σύλληψη του όρου.

• Η ποιοτική νοσηλευτική φροντίδα είναι ένας συγκεκριµένος όρος πλαισίου, που σηµαίνει ότι πολλές µεταβλητέςπου προέρχονται από ικανοποιητικούς παράγοντες επηρεάζουν τον τρόπο που οι ασθενείς και οι νοσηλευτές αντι-λαµβάνονται την ποιότητα.



Η ποιοτική νοσηλευτική φροντίδα επιδιώκεται απότους ασθενείς και υπόσχεται από τους νοσηλευτές.Εντούτοις, η πολυπλοκότητα και η ασάφεια του όρου πουέχει τονιστεί στη βιβλιογραφία εµποδίζουν τους νοσηλευ-τές που κινούνται πέρα από τη βεβαίωση στην εξασφάλι-ση ότι η φροντίδα που παρέχουν είναι άριστη. Έναςκύριος λόγος για αυτήν την πολυπλοκότητα προέρχεταιαπό τις πολλές απόπειρες σύλληψης του όρου και από τηνέλλειψη ενός όρου συναίνεσης. Η βιβλιογραφική επισκό-πηση έδειξε ότι πολλές εναλλακτικές έννοιες χρησιµοποι-ούνται εναλλακτικά µε την «ποιοτική νοσηλευτική φροντί-δα». Ένας άλλος λόγος για τη δυσκολία ορισµού της ποι-

οτικής νοσηλευτικής φροντίδας είναι οι διαφορές µεταξύτων αντιλήψεων των ασθενών και των νοσηλευτών όσοναφορά το τι είναι σηµαντικό για την ερµηνεία και παροχήποιοτικής νοσηλευτικής φροντίδας. Οι ερευνητές έχουνερευνήσει το ζήτηµα της ποιότητας κυρίως από την πλευ-ρά των νοσηλευτών ενώ µετά τη δεκαετία του '80 υπήρξεένας αναδυόµενος όγκος βιβλιογραφίας που ερεύνησε τοζήτηµα από την πλευρά του ασθενή. Η κλινική ερώτησηπου αυτή η αναθεώρηση προσπάθησε να εξετάσει ήτανεάν υπάρχει µια συναινετική κατανόηση για το θέµα τηςποιοτικής νοσηλευτικής φροντίδας µεταξύ των ασθενώνκαι των νοσηλευτών.

Εισαγωγή

Η µεθοδολογία που χρησιµοποιήθηκε για την αναθεώ-ρηση της νοσηλευτικής βιβλιογραφίας βασίστηκε σε δύοβάσεις δεδοµένων ηλεκτρονικών υπολογιστών (PubMed καιCinahl). Η βάση δεδοµένων αναζητήθηκε για άρθρα πουδηµοσιεύθηκαν από το 1993 ως το 2007 και περιείχαν τουςόρους ποιοτική νοσηλευτική φροντίδα, ποιοτική περίθαλψη,ποιοτική υγειονοµική περίθαλψη ή ποιότητα στον τίτλο ήστην περίληψη. Άλλοι όροι που χρησιµοποιήθηκαν στιςαναζητήσεις ήταν «ορισµός ποιότητας», «ποιοτικοί δεί-κτες», και «αντιλήψεις για την ποιότητα». Η ηλεκτρονικήαναζήτηση παρήγαγε συνολικά 3417 παραποµπές.Προερχόµενος από ένα ελληνικό υπόβαθρο και εξετάζο-ντας τις µεταρρυθµίσεις που πραγµατοποιούνται στα υγειο-νοµικά συστήµατα στην Ελλάδα και τη Κύπρο θέλησα ναπεριλάβω οποιαδήποτε άρθρα έρευνας ή βιβλιογραφικήςεπισκόπησης από την Ελλάδα και τη Κύπρο. Εποµένως, ηστρατηγική αναθεώρησης περιέλαβε 4 πρόσθετες παραπο-µπές από δύο νοσηλευτικά περιοδικά, Nosileftiki και theCyprus Nursing Chronicles, αυξάνοντας εποµένως τοναριθµό παραποµπών σε 3421.Αυτό το σύνολο παραποµπώνπεριορίστηκε έπειτα στα άρθρα που δηµοσιεύονται στανοσηλευτικά περιοδικά που δηµοσιεύθηκαν στις Η.Π.Α.,στο Ηνωµένο Βασίλειο, και στις Σκανδιναβικές χώρες. Ηαναζήτηση περιορίστηκε στις µελέτες που προέρχονταιαπό αυτές τις χώρες προκειµένου να διατηρηθεί µια συγκε-κριµένη περιφερειακή (Ευρώπη - ΗΠΑ) εστίαση της αναθε-ώρησης αντί της χρησιµοποίησης δεδοµένων που προέρ-χονται από τις διάφορες περιοχές. Το προκύπτον σύνολο97 παραποµπών και περιλήψεών τους αναθεωρήθηκε έπει-τα δια χειρός για να αποκλειστούν τα άρθρα εκείνα χωρίςσαφή εστίαση στη νοσηλευτική. Επιπλέον, τα άρθρα περιλή-φθηκαν στην αναθεώρηση µε βάση ορισµένα κριτήριασυνυπολογισµού που περιέλαβαν (α) µια σαφή εστίασηστην νοσηλευτική, (β) µια περιγραφή της έννοιας της ποιό-τητας (γ) µια διευκρίνιση των στοιχείων που χρησιµοποιή-θηκαν από τους νοσηλευτές και τους ασθενείς για να ερµη-νεύσουν την ποιότητα και τελικά (δ) ενδονοσοκοµειακήνοσηλευτική φροντίδα για τους ενηλίκους (19-65+).Επιπλέον, η µεθοδολογική ποιότητα των µελετών αξιολογή-θηκε στη βάση ότι οι ερευνητές επέτυχαν την ισχύ και την

αξιοπιστία µε τον δείκτη Oxman & Guyatt, ένα επικυρωµέ-νο εργαλείο που σηµειώνει τις αναθεωρήσεις σε µια κλίµα-κα σηµείου επτά (Oxman & Guyatt 1991). Οι εκθέσεις θεω-ρήθηκαν ότι είχαν σοβαρά ή εκτεταµένα ελαττώµατα εάνέλαβαν ένα αποτέλεσµα 1 έως 3, και ότι είχαν ελάχιστα ήδευτερεύοντα ελαττώµατα εάν έλαβαν τα αποτελέσµατααπό 4 έως 7. Η αλήθεια και η ακρίβεια των ποιοτικών µελε-τών που περιλήφθηκαν στην αναθεώρηση λήφθηκανυπόψη, δηλαδή αν καθιέρωναν την αλήθεια των απολογι-σµών (δεδοµένου ότι αντιπροσωπεύουν κάποια πραγµατι-κότητα έξω από η ίδια την έρευνα)και προσθέτοντας στηνθεωρία (δεδοµένου ότι τα συµπεράσµατα ισχύουν σε ένανπληθυσµό ή ένα ευρύτερο φάσµα από αυτό της µελέτης).Με βάση αυτά τα κριτήρια αποκλεισµού και συνυπολογι-σµού συνολικά 80 άρθρα αποβλήθηκαν δια χειρός, αφήνο-ντας 17 άρθρα προσδιορισµένα από την ηλεκτρονική ανα-ζήτηση.

Μια αξιοπρόσεχτη ετερογένεια παρατηρήθηκε µεταξύτων µελετών. Υπήρχαν διαφορές µεταξύ των µελετών όσοναφορά το περιβάλλον, την χώρα, το επίπεδο κατάρτισηςνοσηλευτών, και της χρονικής περιόδου µελέτης, παράγο-ντες δηλαδή που είχαν ήδη προβλέψει, παρόλα αυτά υπήρ-χε ακόµα αρκετή ετερογένεια. Αυτή η ετερογένεια απεικονί-ζεται πιθανώς στους διαφορετικούς τρόπους µε τους οποί-ους οι νοσηλευτές και οι ασθενείς καταλαβαίνουν τηνέννοια «ποιότητα». Εποµένως, συγκρίσεις, ασφαλή συµπε-ράσµατα και γενικεύσεις πρέπει να συναχθούν έχονταςκατά νου αυτόν τον περιορισµό.

Οι περιλήψεις αναθεωρήθηκαν προσεκτικά και ταξινο-µήθηκαν σύµφωνα µε την µείζον εστίαση ή τη θεωρητικήεστίαση έρευνας χρησιµοποιώντας µια επαγωγική ποιοτικήµέθοδο για την κατηγοριοποίηση. Τα άρθρα χωρίστηκαν σε2 κατηγορίες, µε κάθε κατηγορία να συµπεριλαµβάνειάρθρα µε θεωρητική εστίαση και ερευνητική εστίαση αντί-στοιχα. Τα έρευνα-βασισµένα άρθρα υποδιαιρέθηκαν σε 3κατηγορίες σύµφωνα µε τη µείζον εστίασή τους. Οι 3 υπο-κατηγορίες αποτελούνταν από τα άρθρα που ερευνούν τοζήτηµα της ποιότητας από πλευρά των νοσηλευτών, από τηνπλευρά των ασθενών και τελικά από έναν συνδυασµό τωνδύο πλευρών (νοσηλευτής-ασθενής).

Μεθοδολογία για την αναθεώρηση των µελετών



Σύµφωνα µε την Raya ( 1994) η ποιότητα νοσηλευτικήςφροντίδας πρέπει να βασιστεί στις απόψεις των ασθενών, οιοποίοι είναι άµεσοι εκτιµητές της παρεχόµενης φροντίδας.Οι ασθενείς είναι εκείνοι που καθορίζουν και αξιολογούν τηνποιότητα (σελ. 1). Εδώ βρίσκεται ίσως ο λόγος για τον οποίοοι απόψεις τους σχετικά µε αυτό που αποτελεί υψηλής ποι-ότητας φροντίδα ή µε αυτό που καθιστά την φροντίδα ανε-παρκή πρέπει να ληφθούν υπόψη (Leino-Kilpi &Vuorenheimo 1993). Εντούτοις, αυτό σύµφωνα µε τουςGunther & Alligood (2002) εµπόδισε το νοσηλευτικό επάγ-γελµα να ορίσει σαφώς τι περιλαµβάνει η υψηλής ποιότη-τας νοσηλευτική φροντίδα επειδή την είχαµε καθορίσει ωςπροϊόν από την µατιά των ασθενών παρά µια υπηρεσία πουπροσφέρεται από το επάγγελµα.Η Raya (1994) βεβαιώνει ότιη ποιότητα «είναι η σχετική αποτελεσµατικότητα της νοση-λευτικής φροντίδας, η οποία θεωρείται συνάθροιση τωναξιών και των δεικτών της κατάστασης της υγείας, µέσα σταόρια της συντήρησης ή της βελτίωσης της υγείας των ασθε-νών» (σελ. 2). Ο καθορισµός και η αξιολόγηση της ποιοτι-κής νοσηλευτικής φροντίδας φαίνεται να είναι µια σύνθετηκαι δύσκολη διαδικασία, λόγω της δυσκολίας του ορισµού καιτης µέτρησης της ίδιας της νοσηλευτικής. Χρειάζεται ηγνώση της διαδικασίας περίθαλψης, ο προσδιορισµός τηςεπαγγελµατικής ικανότητας των νοσηλευτών καθώς επίσηςκαι της νοσηλευτικής επιδεξιότητας: διαπροσωπικός, διανοη-τικός, τεχνικός, κοινωνικός, διευθυντικός, ηγεσία, συνεργασία,έρευνα, διδασκαλία, οργανωτικός και αυτό-αξιολόγηση. ΗRaya (1994) βεβαιώνει ότι οι εκβάσεις της νοσηλευτικής φρο-ντίδας απεικονίζουν µια βασική άποψη της ποιότητας τηςνοσηλευτικής φροντίδας. Τέλος, σχολιάζει ότι ο καθορισµόςτης ποιοτικής νοσηλευτικής φροντίδας είναι µόνο η αρχήτων προσπαθειών µας να επιτύχουµε την ποιότητα.

Οι Raftopoulos & Theodosopoulou (2001) εκτέλεσανµια ιστορική αναθεώρηση της ποιότητας στον τοµέα τηςυγείας. Βεβαιώνουν ότι ακόµα κι αν η ποιότητα έχει διαφορε-τική σηµασία για διαφορετικούς ανθρώπους, υπάρχουν µερι-κά κοινά στοιχεία στους διάφορους ορισµούς που επιτρέ-πουν την αξιολόγηση και την εκτίµησή της. Υπογραµµίζουνότι η ποιότητα είναι το αποτέλεσµα δύο εξαρτηµένων µετα-βλητών: η σχέση µεταξύ του ασθενή και του νοσηλευτή. Ωςεκ τούτου, ο ασθενής και ο νοσηλευτής βλέπουν την ποιότη-τα από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Η ποιότητα της φρο-ντίδας είναι «ο βαθµός στον οποίο οι υπηρεσίες υγειονοµι-κής περίθαλψης που προσφέρονται στους ανθρώπους καιστους πληθυσµούς αυξάνουν την πιθανότητα επίτευξης τωνεπιθυµητών εκβάσεων, µε βάση την τρέχουσα γνώση»(Raftopoulos & Theodosopoulou 2001, σελ. 21). Βεβαιώνουνότι οι διαστάσεις της ποιότητας περιλαµβάνουν: την ασφά-λεια του περιβάλλοντος, την δυνατότητα πρόσβασης σε υπη-ρεσίες, την κατάλληλη φροντίδα, και η συνέχεια της φροντί-δας, την αποδοτικότητα, την αποτελεσµατική και έγκαιρηφροντίδα.

Οι Gunther & Alligood (2002) θέσπισαν ένα πλαίσιο γιατον ορισµό της ποιοτικής φροντίδας που βασίστηκε στονόγκο γνώσης της νοσηλευτικής µέσω του προσδιορισµούτων ενεργειών φροντίδας που συνδέθηκαν µε την υψηλής

ποιότητας φροντίδα. Οι συντάκτες βεβαιώνουν ότι η έννοιατης ποιότητας δεδοµένου ότι αναφέρεται στην φροντίδαπαραµένει αόριστη επειδή τα πλαίσια που χρησιµοποιούνταιγια να καθορίσουν την έννοια και να αναπτύξουν τις θεωρίεςπροκύπτουν από τις απόψεις των ανθρώπων εκτός τουνοσηλευτικού επαγγέλµατος. Η παροχή υψηλής ποιότηταςνοσηλευτικής φροντίδας απαιτεί τη γνώση των βασικών βιο-λογικών επιστηµών (Gunther & Alligood 2002).Στηριζόµενος σε αυτά τα θεµέλια, ο νοσηλευτής προσδίδειτην εξειδικευµένη γνώση από άλλους τοµείς της υγειονοµι-κής περίθαλψης που σχετίζονται µε τον πληθυσµό τωνασθενών. Επιπλέον, η υψηλής ποιότητας νοσηλευτική φροντί-δα περιλαµβάνει την κατανόηση και χρήση των αρχών τωνΚοινωνικών Επιστηµών. Εντούτοις, µόνη της η γνώση δενείναι αρκετή για την παροχή ποιοτικής φροντίδας. Ο νοση-λευτής πρέπει να εφαρµόσει εκείνη την γνώση στη ζωή τουασθενή (Astedt-Kurki & Haggman-Laitila 1992, Allan 2001).Όταν γίνεται η παροχή από νοσηλευτές που είναι ενηµερω-µένοι, καλά πληροφορηµένοι και πρόθυµοι να µεταβιβάσουντις πληροφορίες για το πρόβληµα υγείας και για την απαραί-τητη φροντίδα διαµορφώνουν το κύριο µέρος του καθορι-σµού των ασθενών (Fitzpatrich και λοιποί 1992, Meister &Boyle, 1996, Ming Ho Lau & Mackenzie 1996). Οι ασθενείςαπαιτούν από τους νοσηλευτές να κατέχουν ορισµένες δια-θέσεις προκειµένου να προσφερθεί η ποιοτική περίθαλψηόπως η κατανόηση, η αξιοπιστία, η ανταπόκριση και η φρο-ντίδα. Επιπλέον, οι νοσηλευτές πρέπει να είναι φιλικοί, καλοί,αντικειµενικοί και να έχουν µια αίσθηση του χιούµορ.Απεικονίζοντας τις αξίες των ασθενών τους, οι νοσηλευτέςαναφέρουν ως πρωταρχικός δείκτης της ποιότητας τη δυνα-τότητα να ενεργήσουν για το συµφέρον του ασθενή. Οινοσηλευτές αναγνωρίζουν ως αναγκαία για την παροχή ποι-οτικής νοσηλευτικής φροντίδας τα στοιχεία: κατανόηση,αφοσίωση, χαρά, διακριτικότητα, υποχρέωση, εµπιστοσύνη,ειλικρίνεια, ταπεινότητα, οξύνοια και συµπόνια (Gunther &Alligood 2002).

Αντίθετα µε τις απόψεις των προηγούµενων ερευνητώνδηλαδή ότι η ποιότητα εξαρτάται από τον ασθενή και τοννοσηλευτή η Normand και λοιποί (2000) κατέληξαν στοσυµπέρασµα ότι η τρέχουσα συζήτηση γύρω από τους ορι-σµούς της ποιότητας στην νοσηλευτική φροντίδα ριζοβολείσε µια ευρύτερη συζήτηση για το πώς οι υγειονοµικές υπη-ρεσίες οφείλουν να οργανωθούν, στα επιχειρήµατα για τηναποδοτικότητα και το επαγγελµατικό µίγµα ικανότητας, καιτον επαναπροσανατολισµό των ορίων υγειονοµικής και κοι-νωνικής περίθαλψης. Εποµένως, η διαδικασία ορισµού καιµέτρησης της ποιότητας της νοσηλευτικής φροντίδας δεναφορά µόνο τους µεµονωµένους επαγγελµατίες αλλά και τοπώς η νοσηλευτική οργανώνεται µέσα στα ινστιτούτα υγειο-νοµικής περίθαλψης. Προσθέτοντας σε αυτό είναι το γεγο-νός ότι οι νοσηλευτές έχουν «έλλειψη ενός αποδεκτούόγκου ερευνητικών στοιχείων στο οποίο να βασίσουν ταπρότυπα τους για βέλτιστη πρακτική, και δεν είναι σαφές ότιοι προσεγγίσεις στην ποιότητα που επικρατεί στην ιατρικήπρακτική είναι κατάλληλες για την νοσηλευτική»(σελ. 407). Ηέννοια της ποιότητας έχει τις διαφορετικές έννοιες στον

Άρθρα µε µια θεωρητική εστίαση



ιδιωτικό και δηµόσιο τοµέα. Θεώρησαν ότι η έννοια της ποι-ότητας στον ιδιωτικό τοµέα θα µπορούσε να επαναδιατυπω-θεί ως «ικανοποίηση του πελάτη», που είναι «η αξιολόγησητου βαθµού στον οποίο ένα προϊόν ή µια υπηρεσία συµµορ-φώνεται σε ένα συµφωνηµένο σύνολο προτύπων και χαρα-κτηριστικών που θα έπρεπε να ενσωµατώνονται σε ένα προϊ-όν ή µια υπηρεσία». Η ποιότητα συνδέεται έπειτα µε την επι-τυχία που µια υπηρεσία έχει στην προσαρµογή στις δυναµι-κές ανάγκες των πελατών, οι οποίοι διαδραµατίζουν ένανσηµαντικό ρόλο στη βοήθεια της υπηρεσίας να θέσει ορι-σµένες προδιαγραφές για τις υπηρεσίες. Εποµένως, η ποιό-τητα είναι αποτέλεσµα και της προσαρµογής σε κοινά πρό-τυπα που µπορούµε να µετρήσουµε αντικειµενικά, και µπορείνα οριστεί ως ο βαθµός στον οποίο µια οργάνωση µπορείνα προσαρµοστεί στις µεµονωµένες προτιµήσεις πελατών.Αυτή η άποψη προσαρµόζεται στην άποψη που εκφράζεταινωρίτερα από τον Donabedian (1980) που έδωσε στον ορι-σµό της ποιότητας µια ευρύτερη προοπτική µέσω της κλα-σικής διατύπωσής της ποιότητας συστήµατος γύρω από τηνδοµή, διαδικασία και την έκβαση µιας υπηρεσίας. Η σύλληψητης ποιότητας στο δηµόσιο τοµέα εστιάζει σε έξι θεµελιώδηστοιχεία σύµφωνα µε τον ορισµό Maxwell (1984): δικαιοσύ-νη, αποτελεσµατικότητα, αποδοχή, αποδοτικότητα, πρόσβα-ση και σχετικότητα. Αυτός ο ορισµός της ποιότητας ενσω-µατώνει τις έννοιες του κοινωνικού οφέλους και της δικαιο-σύνης και όχι µόνο «την ικανοποίηση του πελάτη», εστιάζο-ντας στην πρόσβαση και στη δικαιοσύνη. Έγινε σαφές ότι οιδηµόσιες υπηρεσίες πρέπει να συµβάλουν στους κοινωνι-κούς καθώς επίσης και ατοµικούς στόχους. Τέλος, οι υγειο-νοµικές υπηρεσίες πρέπει να βασιστούν στα θετικά στοιχείατης κλινικής αποτελεσµατικότητας παρά να είναι απλά µιαεπιθυµητή υπηρεσία.

Η Currie και λοιποί (2005) εκτέλεσαν µια βιβλιογραφικήεπισκόπηση που ερευνά τη σχέση µεταξύ της ποιότητας τηςφροντίδας και επιλεγµένων οργανωτικών µεταβλητών µέσωµιας εκτίµησης των αντιλήψεων της ποιότητας, οι αντιλήψειςποιών ατόµων κυριαρχούν και εάν αλλαγές στο προσωπικό,στο µίγµα ικανότητας και στην αυτονοµία έχουν επιπτώσειςστις αντιλήψεις για την ποιότητα. Όσον αφορά τις αντιλή-ψεις για την ποιότητα, ερευνητές έχουν προσπαθήσει νααποσπάσουν την αντίληψη και των ασθενών και του προσω-πικού για την ποιότητα µέσω της χρήσης ποιοτικών προσεγ-

γίσεων (Fosbinder 1994). Σύµφωνα µε τη βιβλιογραφική επι-σκόπησή φαίνεται να υπάρχουν αντικρουόµενες απόψειςσχετικά µε τις αντιλήψεις για την ποιότητα που εκφράζονταιαπό νοσηλευτές και από ασθενείς. Μερικές µελέτες (Al-Kantari & Ogundeyin 1998, Clemes και λοιποί 2001) φαίνεταινα υποστηρίζουν την άποψη ότι οι νοσηλευτές και οι ασθε-νείς εκφράζουν παρόµοιες αντιλήψεις όσον αφορά την ποι-ότητα της φροντίδας ενώ άλλες µελέτες υποστηρίζουν τοαντίθετο (Ervin και λοιποί. 1992, Bassett 2002). Η έρευνα τωναντιλήψεων των νοσηλευτών για την ποιοτική φροντίδα υπο-δηλώνουν ότι υπάρχουν διαφορές µεταξύ το τι οι ασθενείςκαι νοσηλευτές αντιλαµβάνονται ως καλή φροντίδα. Οινοσηλευτές φάνηκε να εκτιµούν διαπροσωπικά στοιχεία,ενώ οι ασθενείς φάνηκαν να εκτιµούν την ικανότητα, τηγνώση και τις τεχνικές δεξιότητες (Currie και λοιποί 2005).Έρευνα από Ervin και λοιποί. (1992) διαπίστωσε ότι οι ασθε-νείς και το προσωπικό διαφωνούσαν συνήθως για τη φύσητων προβληµάτων υγείας, των θεραπειών και των εκβάσεων.Άλλες µελέτες (Irurita 1999 Το Attree το 2001)ανέφεραν ότιοι ασθενείς προσδιόρισαν διαφορετικά επίπεδα ποιότηταςανάλογα µε τα συµφραζόµενα και τις µεσολαβητικές κατα-στάσεις που έχουν σχέση µε το περιβάλλον, την οργάνωση,και τα προσωπικά χαρακτηριστικά και του προσωπικού καιτων ασθενών.

Οι Redfern & Norman (1990) στην αναθεώρησή τουςγια τις µεθόδους που χρησιµοποιήθηκαν για να µετρηθεί ηποιότητα της νοσηλευτικής φροντίδας ερεύνησαν επίσηςτον τρόπο µε τον οποίο οι νοσηλευτές βλέπουν την ποιότη-τα. Με βάση τα συµπεράσµατά τους Redfern & Norman(1990) παρείχαν µια ορολογία για την έννοια της ποιότηταςστην υγειονοµική περίθαλψη. Βεβαιώνουν ότι η ποιότητα σταπλαίσια της υγειονοµικής περίθαλψης είναι κάτι παραπάνωαπό την ικανοποίηση του ασθενή δεδοµένου ότι οι προσδο-κίες των ασθενών µπορούν να είναι χαµηλές και η γνώσητους περιορισµένη. Οι κοινωνικές και πολιτιστικές αξίες επη-ρεάζουν την έννοια της ποιότητας της νοσηλευτικής φροντί-δας και αυτές οι πτυχές πρέπει να ενσωµατωθούν σε οποι-οδήποτε ορισµό. Εποµένως, η ποιότητα της νοσηλευτικήςφροντίδας πρέπει επίσης να ενσωµατώσει τις εκτιµήσεις τηςδικαιοσύνης, της δυνατότητας πρόσβασης, της αποδοχής,της αποδοτικότητας, της αποτελεσµατικότητας και, ίσωςσηµαντικότερο , της καταλληλότητας.

• Προοπτικές νοσηλευτώνΟ Williams (1998) πραγµατοποίησε µια θεµελιωµένη

µελέτη θεωρίας των αντιλήψεων των νοσηλευτών σε σχέσηµε την παροχή ποιοτικής νοσηλευτικής φροντίδας. ∆έκαεγγραµµένοι νοσηλευτές που επιλέχτηκαν σκόπιµα από τέσ-σερις χειρουργικής ειδικότητας πτέρυγες ενός δηµόσιουνοσοκοµείου αυξηµένης φροντίδας στο Περθ, της δυτικήςΑυστραλίας πέρασαν από συνέντευξη. Επιπλέον, τα αντίγρα-φα 12 πρόσθετων συνεντεύξεων δόθηκαν για τη σύγκριση καιτη διευκρίνιση των κατηγοριών προς το τέλος της ανάλυσης.Τα στοιχεία αναλύθηκαν µε τη χρήση της σταθερής συγκρι-τικής µεθόδου ανάλυσης, µε το οποίο η συλλογή, η κωδικο-

ποίηση και η ανάλυση συνέβαινε ταυτόχρονα (Glaser &Strauss 1967). Η παρουσία ή η απουσία αναγκών παίζουνπρωταρχικό ρόλο στον καθορισµό της ποιότητας της νοση-λευτικής φροντίδας. Οι νοσηλευτές περιέγραψαν και αξιολό-γησαν την έννοια σύµφωνα µε τον βαθµό στον οποίο οι ανά-γκες των ασθενών ικανοποιήθηκαν. Η ποιοτική νοσηλευτικήφροντίδα χαρακτηρίστηκε ως «ικανοποιώντας όλες τις ανά-γκες των ασθενών ή των πελατών που βρίσκονται υπό τηνφροντίδα τους» ενώ η χαµηλής ποιότητας προσοχή περιποί-ησης αφορούσε την παράλειψη της νοσηλευτικής φροντίδαςπου απαιτείται για την ικανοποίηση των αναγκών των ασθε-νών (Williams 1998, σελ. 811). Σύµφωνα µε τους νοσηλευτές, οι

Ερευνητικά άρθρα



ανάγκες των ασθενών προσδιορίστηκαν ως φυσικές ή ψυχο-κοινωνικές.Οι φυσικές ανάγκες αφορούσαν µια έλλειψη προ-σωπικής ανεξαρτησίας στις σωµατικές καθηµερινές λειτουρ-γικές δραστηριότητες του ατόµου. Οι ψυχοκοινωνικές ανά-γκες απαιτούσαν από τους νοσηλευτές να ενθαρρύνουν τονασθενή. Αυτή η φροντίδα περιέλαβε συγκεκριµένους τρό-πους επικοινωνίας, παροχής πληροφοριών, φροντίδας καιυποστήριξης του ασθενή ενώ παράλληλα η οικογένεια τουασθενή και διάφορες πτυχές της κοινωνικής ζωής τους περι-λήφθηκαν επίσης σε αυτήν την φροντίδα. Οι νοσηλευτέςέδωσαν µεγάλη έµφαση στις ψυχοκοινωνικές ανάγκες τωνασθενών και περιέγραψαν την φροντίδα αυτών των αναγκώνµε περισσότερες λεπτοµέρειες από την φροντίδα για τιςφυσικές ανάγκες (Williams 1998). Εντούτοις, ο υπερβολικόςφόρτος εργασίας περιόρισε το διαθέσιµο χρόνο των νοση-λευτών για την φροντίδα του ασθενή, και τους ανάγκασε ναδώσουν προτεραιότητα στις φυσικές ανάγκες παρά στιςψυχοκοινωνικές ή επιπρόσθετες ανάγκες του ασθενή.

Ο Hogston (1995) ερεύνησε τις αντιλήψεις των ασκού-µενων νοσηλευτών για την ποιοτική νοσηλευτική φροντίδαώστε να καθιερώσει έναν ορισµό. Το τυχαία επιλεγµένο δείγ-µα αποτελούνταν από δεκαοχτώ νοσηλευτές από ένα µεγά-λο νοσοκοµείο στο νότο της Αγγλίας.Τα στοιχεία συλλέχθη-καν µε µη δοµηµένες συνεντεύξεις και αναλύθηκαν µε µιατροποποιηµένη θεµελιωµένη µέθοδο θεωρίας. Ακόµα κι ανη φύση της ποιότητας στην φροντίδα είναι περίπλοκη, οινοσηλευτές έχουν προσδιορίσει εύκολα την υποδοµή της.Ηανάλυση δεδοµένων αποκάλυψε τρεις κατηγορίες που περι-γράφηκαν ως «δοµή», «διαδικασία» και «έκβαση». Αυτόυποστηρίζει προηγούµενη δουλειά για την αξιολόγηση τηςποιοτικής φροντίδας αλλά θέτει ως αίτηµα ότι η δοµή, η δια-δικασία και η έκβαση θα µπορούσαν επίσης να χρησιµοποι-ηθούν ως σκελετό για τον ορισµό της ποιότητας. Η κατηγο-ρία της «δοµής» προέκυψε από τους ουσιαστικούς κώδικεςόπως το µίγµα ικανότητας, χρόνος, φόρτος εργασίας(ανθρώπινα δυναµικό). Για τους νοσηλευτές οι ανθρώπινοιπόροι και η ποιότητα φαίνονται να ολοκληρώνουν ο έναςτον άλλον. «Η ποιότητα της φροντίδας εξαρτάται από τηνύπαρξη ικανού αριθµού προσωπικού που κατέχουν τοσωστό µίγµα ικανότητας, ώστε να υπάρχει αρκετός χρόνοςγια τους ασθενείς». (Hogston 1995,σελ. 119).Η κατηγορία της«διαδικασίας» αποκάλυψε την πολυπλοκότητα των αντιλήψε-ων των νοσηλευτών για την ποιότητα. Οι νοσηλευτές ανέφε-ραν την οµαδική εργασία, τη διεπιστηµονική διαδικασία, και«το να είναι κανείς ικανός» ως τα πιο σηµαντικά στοιχείααυτής της κατηγορίας. Αυτά τα συµπεράσµατα καταδεικνύ-ουν µια πεποίθηση προς το κέντρο ασθενών και την ολιστι-κή φροντίδα που παρέχεται από τους ικανούς νοσηλευτές.Η τρίτη κατηγορία για να περιγραφτούν οι αντιλήψεις τωννοσηλευτών για την ποιότητα είναι η «έκβαση».Εδώ οι νοση-λευτές όρισαν την ποιότητα σε όρους ικανοποίησης τουασθενή, ανταπόκρισης στις ανάγκες του ασθενή και παρο-χής πληροφοριών.

Ο McKenna και λοιποί. (2006) διεξήγαγαν µια µελέτη πουστόχευε στην ανάπτυξη ενός εργαλείου για την µέτρηση τωναντιλήψεων επαγγελµατικού προσωπικού νοσοκοµείου στοΗνωµένο Βασίλειο σχετικά µε την ποιότητα της φροντίδας

που προσφέρεται στους ασθενείς.Οι Cronenwett & Slattery(1999) ήδη είχαν αναπτύξει ένα εργαλείο στις ΗΠΑ και αυτήη µελέτη στόχευε στην έρευνα της δυνατότητας εφαρµογήςτου εργαλείου µε την ίδια ισχύ στο UK. έγινε τυχαία επιλογήπέντε νοσοκοµείων στην Βόρεια Ιρλανδία και 4 νοσοκοµείωνστην Οξφόρδη,Αγγλία.Οι συµµετέχοντες αποτελούνταν απόνοσηλευτές, ιατρικό σύµβουλο, λογοθεραπευτή, φυσιοθερα-πευτές και κοινωνικούς λειτουργούς. Τα αποτελέσµατα δεί-χνουν ότι για τους επαγγελµατίες σε κλινικές σηµαντικά ζητή-µατα για τον προσδιορισµό της ποιότητας της φροντίδαςσχετίζονται µε την ικανότητα, την επικοινωνία, την εµπιστευτι-κότητα και την αξιοπρέπεια των ασθενών, την καθαριότητα, καιτην υγιεινή, την πείρα και την κρίση, την ασφάλεια, τις διαδικα-σίες εξιτηρίου, τις πληροφορίες και την εκπαίδευση, το ηθικόπροσωπικού και την συνοχή της περίθαλψης . Στο ΗνωµένοΒασίλειο, τα ζητήµατα όπως οι λίστες αναµονής, οι πόροι, ηηγεσία, και τα ποσοστά µολύνσεων ήταν επίσης σηµαντικά γιατο προσωπικό ενώ για το προσωπικό στις ΗΠΑ, η γενικήσυµπεριφορά και η δυνατότητα πρόσβασης του προσωπικούκαθώς και οι συνεργασίας ήταν σηµαντικές.

• Προοπτικές ασθενών Ο Oermann (1999) βεβαιώνει ότι παρά την εκτενή έρευ-

να για τον ορισµό και τη µέτρηση της ποιότητας υγειονοµι-κής περίθαλψης, η λιγότερη προσοχή έχει δοθεί στις από-ψεις των καταναλωτών. Επιπλέον, βεβαιώνει ότι οι καταναλω-τές και οι προµηθευτές συχνά έχουν διαφορετικές απόψειςόσον αφορά τον ορισµό της «ποιοτικής νοσηλευτικής φρο-ντίδας» (Larrabee 1995, Lynn & Moore 1997, Lynn &McMillen 1999). Ένα δείγµα ευκολίας 239 καταναλωτώνπέρασε από συνέντευξη όσον αφορά τις απόψεις τους γιατην ποιοτική υγειονοµική περίθαλψη και την ποιοτική νοση-λευτική φροντίδα και αυτά τα δεδοµένα αναλύθηκαν µέσωανάλυσης περιεχοµένου. Μαζεύτηκαν καταναλωτές απόαίθουσες αναµονής κλινικών και από γειτονιές µεγάλωνµητροπολιτικών περιοχών της Midwest. Οι καταναλωτέςόρισαν ως ποιοτική νοσηλευτική φροντίδα το να έχουννοσηλευτές που ανησυχούσαν για εκείνους και εκδήλωνανσυµπεριφορά στοργής, ήταν ικανοί και εξειδικευµένοι, µεαποτελεσµατική επικοινωνία διδάσκοντας στους καταναλω-τές για την φροντίδα τους. Οι καταναλωτές όριζαν την ποι-ότητα της υγειονοµικής περίθαλψης από την άποψη τηςπρόσβασης στην περίθαλψη, το να έχουν ικανούς και ειδι-κευµένους νοσηλευτές, να λαµβάνουν την σωστή θεραπεία,να έχουν την ελευθερία να επιλέξουν τους παθολόγους καιτα νοσοκοµεία τους, να έχουν νοσηλευτές που επικοινωνούναποτελεσµατικά, οι οποίοι τους διδάσκουν για τις συνθήκεςκαι τις θεραπείες και που δείχνουν στοργική συµπεριφοράκαι ανησυχία για εκείνους ως άτοµα (Oermann 1999).

Η Oermann και λοιποί. (2000) αναγνώρισαν το γεγονόςότι οι αντιλήψεις της ποιοτικής νοσηλευτικής φροντίδας δια-φέρουν επίσης µεταξύ των ασθενών. Οι νοσηλευόµενοιέχουν διαφορετικές απόψεις της ποιοτικής περίθαλψης απότους περιπατητικούς χρήστες των εγκαταστάσεων. Ενώασθενείς που νοσηλεύονται περιγράφουν την ποιοτική περί-θαλψη ως το προσωπικό νοσοκοµείου που σέβεται τις αξίεςκαι τις ανάγκες των ασθενών, το συντονισµό της φροντίδας,



την επικοινωνία και την εκπαίδευση, τη σωµατική άνεση, τησυναισθηµατική υποστήριξη, τη συµµετοχή της οικογένειαςκαι τη συνοχή στη µετάβαση στο σπίτι (Εdgman-Levitan &Το Cleary το 1996, Ketefian και λοιποί, το 1997), οι περιπατη-τικοί ασθενείς ενδιαφέρονται για ζητήµατα όπως η πρόσβα-ση στην περίθαλψη, τον χρόνο αναµονής, τη βοήθεια από τοπροσωπικό γραφείων, και την µετέπειτα περίθαλψη και πλη-ροφόρηση (Chung και λοιποί, 1999, Healy και λοιποί, 1995).

Ο Thorsteinsson (2002) διεξήγαγε µια φαινοµενολογικήµελέτη προκειµένου να ερευνηθεί πώς τα άτοµα µε χρόνιεςασθένειες αντιλαµβάνονται την ποιότητα της νοσηλευτικήςφροντίδας. Ένδεκα ισλανδικοί συµµετέχοντες ηλικίας 38-80µε διάφορες χρόνιες ασθένειες πέρασαν από συνέντευξηκαι τα στοιχεία αυτά αναλύθηκαν µέσω της µεθόδου κωδικο-ποίησης και κατηγοριοποίησης. Η ανάλυση αποκάλυψε ότιδεν υπάρχει ένας απλός ορισµός του φαινοµένου «ποιότη-τα της νοσηλευτικής φροντίδας». Τα συµπεράσµατα τονί-ζουν ότι η ποιότητα της νοσηλευτικής φροντίδας δεν µπο-ρεί να χωριστεί από τους νοσηλευτές που παρέχουν τηνφροντίδα. Όταν ζητήθηκαν να περιγράψουν τις εµπειρίεςτους, οι συµµετέχοντες περιέγραψαν συνήθως τους νοση-λευτές που είχαν επιµεληθεί την φροντίδα, δείχνοντας ότι οισυµµετέχοντες δεν ξεχώριζαν τα δύο στοιχεία. Ο χαρακτή-ρας των νοσηλευτών φάνηκε να παίζει έναν κύριο ρόλο στηνπαροχή υψηλής ποιοτικής νοσηλευτικής φροντίδας, δεδοµέ-νου ότι η συµπεριφορά και οι τρόποι διαπέρασαν όλες τιςσυζητήσεις για την ποιότητα.Αυτό αναλογεί µε τα συµπερά-σµατα από τις διάφορες µελέτες (Williams, 1998 O' Connellκαι λοιποί., 1999 Redfern και Norman, 1999) µαζί µε την κλι-νική ικανότητα (Irurita, 1999 Radwin, 2000). Τα συµπεράσµα-τα δείχνουν επίσης τις συνδέσεις µεταξύ ποιότητας και φρο-ντίδας.Η σηµασία της φροντίδας έχει τονιστεί στη νοσηλευ-τική βιβλιογραφία(Watson, 1988 Benner και Wrubel, 1989).Ludwig-Beymer και λοιποί. (1993) δήλωσαν ότι η επαγγελµα-τική νοσηλευτική φροντίδα και η ποιότητα της νοσηλευτικήςφροντίδας συνδέονται αναµφισβήτητα,αφού ένα ουσιαστικόσυστατικό της ποιότητας φαίνεται να είναι η φροντίδα.

Μια θεµελιωµένη µελέτη θεωρίας από την Radwin(2000) στόχευσε να αναλύσει θεωρητικά τις αντιλήψεις τωνασθενών ογκολογίας που αφορούσαν τις ιδιότητες και τιςεκβάσεις της ποιοτικής νοσηλευτικής φροντίδας.Το σκόπιµοδείγµα περιελάµβανε 22 ασθενείς ογκολογίας που ήταν υπόθεραπεία σε ένα αστικό ιατρικό κέντρο; πέρασαν από συνέ-ντευξη χρησιµοποιώντας ένα ηµι-δοµηµένο πρόγραµµα.Οκτώ ιδιότητες της ποιοτικής νοσηλευτικής φροντίδας προ-έκυψαν από τα στοιχεία: η άριστη φροντίδα χαρακτηρίστηκεαπό την επαγγελµατική γνώση, τη συνοχή, το προσοχή, τοσυντονισµό, τη συνεργασία, την εξατοµίκευση, την έκθεση, καιτη φροντίδα. Επιπλέον, δύο εκβάσεις της ποιοτικής περίθαλ-ψης αποτελούνταν από αυξανόµενο ψυχικό σθένος και µιααίσθηση της ευηµερίας µε τα συστατικά της εµπιστοσύνης,αισιοδοξίας και αυθεντικότητας.

Οι Lymer και Richt (2006) επέλεξαν µια φαινοµενογρα-φική προσέγγιση για να περιγράψουν τις αντιλήψεις τωνασθενών για την ποιοτική περίθαλψη και για τα εµπόδια στηνφροντίδα. ∆εκατέσσερις ενήλικοι ορθοπεδικοί ασθενείςπέρασαν από συνέντευξη. Η ανάλυση των αντιλήψεων των

ασθενών της ποιοτικής περίθαλψης οδήγησε στις ακόλου-θες κατηγορίες: καλοί τρόποι, αµοιβαίο επίτευγµα, το να συµ-µετέχουν, να θεραπευτούν, να τους φροντίζουν και η φροντί-δα να είναι ασφαλής. Αυτά τα συµπεράσµατα επιβεβαίωσανσε µεγάλο βαθµό τα συµπεράσµατα από άλλες µελέτες τηςποιοτικής περίθαλψης (Radwin και Alster, 2002 Attree, 2001Ουίλιαµς, 1998 Wilde και λοιποί, 1993).

Ο Wilde και λοιποί (1993) διεξήγαγαν µια θεµελιωµένηµελέτη θεωρίας για να αναπτυχθεί µια θεωρητική κατανόησητης ποιοτικής φροντίδας από την πλευρά των ασθενών.Τριάντα πέντε συνεντεύξεις πραγµατοποιήθηκαν µε έναδείγµα 20 ενήλικων ασθενών που νοσηλεύονταν σε µια κλι-νική για µολυσµατικές ασθένειες. Τα στοιχεία αναλύθηκανσύµφωνα µε τη σταθερή συγκριτική µέθοδο. Η ανάλυσηδεδοµένων υποδηλώνει ότι οι αντιλήψεις των ασθενών δια-µορφώνονται από την εµπειρία τους µε µια υπάρχουσαδοµή για την περίθαλψη και από το δικό τους σύστηµάκανόνων, προσδοκιών και εµπειριών. Για τους ασθενείς η ποι-ότητα της φροντίδας «µπορεί να θεωρηθεί ως διάφορεςαλληλένδετες διαστάσεις που συνολικά διαµορφώνουν ένασύνολο». Αυτές οι διαστάσεις περιλαµβάνουν το «ιατρικό-τεχνικό», τις «φυσικό-τεχνικές συνθήκες», την «ταυτοποιητι-κή προσέγγιση» και το «κοινωνικοπολιτιστικό περιβάλλον».Ο Wilde και λοιποί (1993) βεβαίωσαν ότι:

`Το περιεχόµενο αυτού του συνόλου µπορεί να γίνεικατανοητό λαµβάνοντας υπόψη δύο όρους (µεταβλητέςπυρήνων) που χαρακτηρίζονται ως «δοµή των πόρων τηςοργάνωσης φροντίδας και προτιµήσεων του ασθενή» . Ηδοµή των πόρων είναι δύο ειδών: πρόσωπο-σχετικές καιφυσικές και διοικητικές απολαύσεις. Σχετικές µε οι το πρό-σωπο ιδιότητες αναφέρονται σε εκείνους που παρέχουν τηφροντίδα (σελ. 115).

Οι συντάκτες σχολιάζουν ότι µε εξαίρεση την διάστασητου «κοινωνικό-πολιτιστικού περιβάλλοντος», όλες οι άλλεςδιαστάσεις έχουν αναφερθεί προηγουµένως στη βιβλιογρα-φία (Ware & Snyder 1975, Risser 1975, Hinshaw & Atwood1981, Brody και λοιποί 1989). Αυτή η διάσταση του «κοινωνι-κού-πολιτιστικού περιβάλλοντος» δεν έχει τονιστεί από τηβιβλιογραφία ενώ µερικοί ερευνητές στα κείµενα τους φαίνο-νται να καλύπτουν µερικές κοινωνικοπολιτιστικές πτυχές τηςποιότητας (Philips και λοιποί 1990 Donabedian 1980).

• Προοπτικές Νοσηλευτών και Ασθενών Charalambous και λοιποί. (2008) διεξήγαγαν µια ερµη-

νευτική και φαινοµενολογική µελέτη της ποιοτικής νοσηλευ-τικής φροντίδας όπως αυτό γίνεται αντιληπτό από τουςασθενείς, τους συνηγόρους τους και τους νοσηλευτές τους.Τα στοιχεία συλλέχθηκαν µέσω των αφηγηµάτων και τωνοµάδων εστίασης. Η ανάλυση στοιχείων έγινε µε την εφαρ-µογή των αρχών της θεωρητικής ερµηνείας του Ricoeur καιτων αρχών του ερµηνευτικού κύκλου. Τα αποτελέσµατα έδει-ξαν ότι υπάρχουν επτά κοινές ιδιότητες που χρησιµοποιού-νται για την ερµηνεία της ποιοτικής νοσηλευτικής φροντίδας:• Λήψη φροντίδας σε υπηρεσίες περίθαλψης καρκίνου µε

εύκολη πρόσβαση.• Η φροντίδα να προέρχεται από νοσηλευτές µε αποτελε-

σµατική επικοινωνία προς τους ίδιους, προς τις οικογένει-



ες και να προσφέρουν συναισθηµατική υποστήριξη.• Εξουσιοδότηση από τους νοσηλευτές µέσω της πληρο-

φόρησης.• Η φροντίδα να προέρχεται από κλινικά ικανούς νοσηλευ-

τές.• Η κάλυψη των θρησκευτικών και πνευµατικών αναγκών

από τους νοσηλευτές.• Η φροντίδα να λαµβάνει χώρο σε ένα περιβάλλον που

προωθεί την κοινή λήψη αποφάσεων.• Οι ασθενείς να βρίσκονται µε την οικογένεια και να συµ-

µετέχουν στη φροντίδα.Ο Kunaviktikul και λοιποί (2001) διεξήγαγαν µια περιγρα-

φική µελέτη στην Ταϊλάνδη προκειµένου να αναπτυχθεί έναςορισµός της ποιότητας της νοσηλευτικής φροντίδας και γιανα καθοριστεί ο τρόπος µέτρησης. Στη πρώτη φάση χρησι-µοποιήθηκαν µεµονωµένες συνεντεύξεις και συζητήσειςοµάδων εστίασης και η δεύτερη φάση συµπεριλάµβανε δια-βουλεύσεις για την ποιότητα µε ειδικούς της νοσηλευτικήςφροντίδας. Ένας οδηγός συνέντευξης χρησιµοποιήθηκε γιατην δοµή των συνεντεύξεων και οι πρόχειροι ορισµοί τηςποιότητας και οι προτεινόµενοι δείκτες χρησιµοποιήθηκανκατά τη σύσκεψη µε τους ειδικούς στη δεύτερη φάση τηςµελέτης.Μαζεύτηκαν ενενήντα έξι νοσηλευτές από ένα πανε-πιστηµιακό και κεντρικό νοσοκοµείο. Μαζεύτηκαν εύκολαασθενείς από επαρχιακά και κεντρικά νοσοκοµεία.Η δεύτερηφάση περιλάµβανε 31 συµµετέχοντες. Τα στοιχεία αναλύθη-καν µέσω κωδικοποίησης και κατηγοριοποίησης. Τα κύριαθέµατα ήταν: ικανοποίηση των φυσικών αναγκών των ασθε-νών, παροχή ψυχολογικής υποστήριξης, εξασφάλιση τηςκάλυψης των πνευµατικών αναγκών, ικανοποίηση των ασθε-νών όσον αφορά την φροντίδα, η νοσηλευτική φροντίδαανταποκρίνεται στις ανάγκες όπως καθορίζονται από τονασθενή και η εξασφάλιση ότι παρέχεται ολιστική φροντίδα.Οορισµός της ποιότητας της νοσηλευτικής φροντίδας πουπροσδιορίστηκε από τους διοικητές νοσηλευτών και απόνοσηλευτές προσωπικού ήταν παρόµοιος: «Είναι η συµπερι-φορά των νοσηλευτών βασισµένη στα πρότυπα νοσηλευτικήςγια να δηµιουργηθεί ασφάλεια και ικανοποίηση για τουςασθενείς».Ο ορισµός των διευθυντών νοσοκοµείων ήταν:«Ηποιότητα της νοσηλευτικής φροντίδας είναι βασισµένη σταεπίπεδα της γρήγορης και αποδοτικής εξυπηρέτησης και τηςικανοποίησης του ασθενή µε την εξυπηρέτηση αυτή». Οιασθενείς προσφέρουν διαφορετικές αντιλήψεις όταν ρωτιού-νται για την ποιότητα της νοσηλευτικής φροντίδας: «Είναι ησυµπεριφορά καταρτισµένου νοσηλευτικού προσωπικού µετις καλή υπηρεσιακή συµπεριφορά όπως η στοργική συµπε-ριφορά και η ανταπόκριση στις επιθυµίες των ασθενών(Kunaviktikul και λοιποί 2001, σελ. 782). Αυτοί αναλύθηκαν καισυνοψίστηκαν σε έναν ορισµό ως εξής: «Η ποιότητα τηςνοσηλευτικής φροντίδας είναι η ανταπόκριση των νοσηλευ-τών στις φυσικές, ψυχολογικές, συναισθηµατικές, κοινωνικέςκαι πνευµατικές ανάγκες των ασθενών και παρέχονται µεστοργικό τρόπο, έτσι ώστε οι ασθενείς να θεραπεύονται, ναγίνονται υγιείς,ώστε να ζήσουν φυσιολογικές ζωές και έτσι καιοι νοσηλευτές και οι ασθενείς να είναι ικανοποιηµένοι». Αυτάτα συµπεράσµατα υποστηρίζουν το πρότυπο Donabedianπου βλέπει την ποιότητα µέσα στα πλαίσια δοµών, διαδικα-

σίας και έκβασης.Αυτά τα στοιχεία παρέχουν µια βάση για ναγίνει η αξιολόγηση και η σύγκριση της ποιότητας υγειονοµι-κής περίθαλψης (Mitchell και λοιποί 1998).

H Al-Kantari & H Ogundeyin (1998) χρησιµοποίησαν µιαερευνητική µέθοδο και ένα σκόπιµο δείγµα 109 νοσηλευτώνκαι 148 ασθενών για να εξεταστούν ορισµένες υποθέσεις σεσχέση µε την ποιότητα της φροντίδας σε 5 κύρια ΓενικάΝοσοκοµεία στο Κουβέιτ. Τα στοιχεία συλλέχθηκαν χρησι-µοποιώντας ένα εργαλείο που αποτελούνταν από τα στοι-χεία της νοσηλευτικής διαδικασίας. Οι ερευνητές κατέληξανστο συµπέρασµα ότι η ποιοτική νοσηλευτική φροντίδα δίνε-ται στους ασθενείς σε µια µονάδα ενός νοσοκοµείου βασι-σµένη στην κατάλληλη χρήση των διαδικασιών περίθαλψης(σελ. 918). Επιπλέον, διαπίστωσαν ότι ανεξάρτητα από τιςµονάδες όπου οι ασθενείς βρίσκονταν η ποιότητα της φρο-ντίδας από τους νοσηλευτές αξιολογήθηκε µε όµοιο τρόποαπό τους ασθενείς. Τα αποτελέσµατα έδειξαν ότι δεν υπήρ-ξε καµία στατιστικά σηµαντική διαφορά στην αντίληψη γιατην ποιότητα της νοσηλευτικής φροντίδας µεταξύ των ασθε-νών στις ιατρικές και χειρουργικές µονάδες των πέντε νοσο-κοµείων που µελετήθηκαν. Τελικά αποδείχθηκε από την ανά-λυση ότι δεν υπήρξε καµία σηµαντική διαφορά στις αντιλή-ψεις για την ποιοτική περίθαλψη των νοσηλευτών σύµφωναµε την επαγγελµατική εµπειρία και από ασθενείς σε όλα τανοσοκοµεία ανεξάρτητα από την ηλικία και το φύλο τους.

Οι Redfern & Norman (1999) διεξήγαγαν µια ποιοτικήµελέτη προκειµένου να προσδιοριστούν οι δείκτες της ποι-ότητας της νοσηλευτικής φροντίδας από τις αντιλήψεις τωνασθενών και των νοσηλευτών τους. Τρία νοσοκοµεία συµµε-τείχαν στη µελέτη και 96 ασθενείς από ιατρικούς και χει-ρουργικούς θαλάµους και από θαλάµους για τους ηλικιωµέ-νους πέρασαν από συνέντευξη και 80 νοσηλευτές. Η διαδι-κασία ανάλυσης βασίστηκε στην κρίσιµη τεχνική ενδεχοµέ-νου του Flanagan. Ένας καλός νοσηλευτής σέβεται τουςασθενείς και τους συµπεριφέρεται ως µια ξεχωριστή οντό-τητα σε µια θεραπευτική ατµόσφαιρα θαλάµων, ανταποκρί-νεται στις συναισθηµατικές ανάγκες και την ανάγκη τους γιαπληροφόρηση, και παίρνει πρωτοβουλία ώστε να προσφέρειπλήρης φροντίδα.Άλλες αρετές που εντοπίστηκαν από τουςασθενείς είναι οι νοσηλευτές που αυξάνουν το ηθικό τωνασθενών µε την άµεση ανταπόκριση στις ανάγκες τους καιτην προώθηση της αυτονοµίας τους, και που επιτυχαίνουν ναδιαµορφώσουν ένα θεραπευτικό περιβάλλον. Σηµαντικόςστους νοσηλευτές είναι να έχουν συναδέλφους που προ-σπαθούν πάντα να κάνουν το καλύτερο που µπορούν καιόπου η ηγεσία είναι αποτελεσµατική, οι νοσηλευτές είναι κλι-νικά πεπειραµένοι και είναι δεσµευµένοι στην κλινική διδα-σκαλία και επίβλεψη (σελ. 421).

Οι Charalambous & Το Papastavrou (2006) διεξήγαγανµια ποσοτική µελέτη σχετικά µε τη χρήση της ικανοποίησηςτων νοσηλευτών και των ασθενών ως δείκτες ποιότητας τηςνοσηλευτικής φροντίδας σε τµήµατα ογκολογίας. Η µελέτησυµπεριλάµβανε 194 ασθενείς και 48 νοσηλευτές. Οι ασθε-νείς και οι νοσηλευτές τους κλήθηκαν να αρθρώσουν τιςαντιλήψεις τους για την ποιοτική νοσηλευτική φροντίδα καιη ανάλυση έδειξε ότι έχουν παρόµοιες αντιλήψεις σε αυτότο θέµα. Σύµφωνα µε την ανάλυση στοιχείων, για τους ασθε-



νείς η ποιοτική νοσηλευτική φροντίδα είναι «η κατάλληληεφαρµογή των διαδικασιών περίθαλψης από ένα πεπειραµέ-νο προσωπικό µε αξιοπρέπεια και σεβασµό, που στοχεύειστην ολιστική φροντίδα του ασθενή σε καταστάσεις ευθυδι-κίας». Οι νοσηλευτές από την άλλη πλευρά θεωρούν ότι η

ποιοτική νοσηλευτική φροντίδα είναι «η παροχή ολιστικήςφροντίδας στον ασθενή µε τα κατάλληλα µέσα από επιδέξι-ους και πεπειραµένους νοσηλευτές µε τέτοιο τρόπο ώστε οασθενής να αισθάνεται ασφαλής και ότι η αξιοπρέπειά τουπροφυλάσσεται (σελ. 27).

Η αναθεώρηση έδειξε ότι οι ερευνητές αρκετά συχνάσχηµάτισαν ορισµούς για το τι απαρτίζει την ποιοτική νοση-λευτική φροντίδα ενώ ταυτόχρονα έπαιρναν ως δεδοµένοδιάφορες υποθέσεις για αυτό το ζήτηµα. Συχνά υποθέτουνότι οι ασθενείς και οι νοσηλευτές έχουν παρόµοιες αντιλή-ψεις για το ζήτηµα αυτό. Επιπλέον η µεγάλη πλειοψηφία τωνδιαθέσιµων ορισµών αναπτύχθηκαν είτε µόνο µε τις αντιλή-ψεις των ασθενών είτε µόνο των νοσηλευτών.

Η αναθεώρηση έχει τονίσει ότι η «ποιοτική νοσηλευτικήφροντίδα» είναι ένας πολυδιάστατος και διφορούµενοςόρος µε µεγάλη συζήτηση για την έννοιά της και για τουςπαράγοντες που την επηρεάζουν.Οι διαφορετικές τοποθετή-σεις, διαφορετικοί ρόλοι νοσηλευτών, η ποικιλοµορφία µετα-ξύ των αντιλήψεων των νοσηλευόµενων και των εξωτερικώνασθενών προσθέτουν στη δυσκολία του ορισµού της ποιό-τητας. Αν και ειδικευµένοι ορισµοί για την ποιοτική νοσηλευ-τική φροντίδα είναι διαθέσιµοι, το περιεχόµενο αυτών ποικίλ-λει. Κατά συνέπεια είναι πιθανό ένας κοινός όρος να µην είναιεφικτός παρά τα κοινά στοιχεία που βρίσκονται στις αντιλή-ψεις των ασθενών και των νοσηλευτών απλά επειδή οι ασθε-νείς και οι νοσηλευτές έχουν µια διαφορετική άποψη καιδοκιµάζουν την φροντίδα διαφορετικά. Επειδή η καθιέρωσηενός ορισµού βασισµένου σε αυτά τα κοινά θα ήταν απλάελλιπής και χωρίς να λαµβάνει την ποιότητα ολιστικά.

Ίσως η ποικιλία και η ασάφεια των αντιλήψεων να είναι οκύριος λόγος ύπαρξης τόσο πολλών διαφορετικών ορισµών

της «ποιοτικής νοσηλευτικής φροντίδας»,µια κατάσταση πουπροκαλεί συχνά σύγχυση. Στη βιβλιογραφία, οι ακόλουθεςέννοιες έχουν χρησιµοποιηθεί από ερευνητές την περιγραφήτο φαινόµενου: ποιότητα της φροντίδας, ποιοτική νοσηλευτι-κή φροντίδα, ποιοτική υγειονοµική περίθαλψη, ποιότητα τηςφροντίδας του ασθενή. Αυτοί οι ορισµοί χρησιµοποιούνταισυχνά εναλλακτικά προκαλώντας µεγαλύτερη σύγχυση παράτις προθέσεις των ερευνητών. Σπάνια οι ερευνητές προσδιο-ρίζουν επακριβώς τι στοχεύουν να εντοπίσουν µέσω τηςέρευνάς τους, και κατά συνέπεια οι ορισµοί που παρέχουνµπορούν να ερµηνευτούν ελεύθερα από τον αναγνώστη.

Ένα ερώτηµα που δηµιουργήθηκε από αυτήν την αναθε-ώρηση είναι εάν θα ήταν αρµόζον και αποτελεσµατικότερονα χρησιµοποιηθούν διαφορετικοί ορισµοί της ποιοτικήςνοσηλευτικής φροντίδας για τους ασθενείς και για τουςνοσηλευτές. Τι γίνεται µε το γεγονός ότι µπορεί οι ασθενείςνα έχουν διαφορετικές αντιλήψεις για την ποιότητα ανάλογαµε το κλινική τοποθεσία. Θα έπρεπε να χρησιµοποιηθούνδιαφορετικοί ορισµοί σε αυτές τις περιπτώσεις;Με τις πολλέςδιαφορετικές αντιλήψεις για την υγειονοµική περίθαλψη θαήταν µάλλον απαραίτητο να υπάρξουν περισσότεροι από 30ορισµοί για ένα νοσοκοµείο. Αυτό δεν θα δηµιουργούσε τησύγχυση µεταξύ των νοσηλευτών και το επάγγελµα τους καιεπιπλέον θα ήταν τότε δυνατό να προσφερθεί και να αξιολο-γηθεί η ποιοτική νοσηλευτική φροντίδα;

Συζήτηση

Πολλές αναθεωρήσεις που δηµοσιεύονται στα όµοιααναθεωρηµένα περιοδικά έχουν σοβαρά µεθοδολογικά ελατ-τώµατα που περιορίζουν την αξία τους να καθοδηγούν απο-φάσεις σε σχέση µε την ποιοτική νοσηλευτική φροντίδα.

Παρά την πολυπλοκότητα της έννοιας της ποιοτικήςνοσηλευτικής φροντίδας και τη δυσκολία να προσδιορι-στούν κοινές ιδιότητες όταν ερµηνεύεται αυτή η έννοια, οιασθενείς και οι νοσηλευτές τείνουν να χρησιµοποιήσουνµερικές κοινές ιδιότητες στις ερµηνείες τους. Η ικανοποίη-ση των αναγκών µπορεί να προσδιοριστεί ως θεµελιώδηςαρχή κατά την ερµηνεία της έννοιας. Η έννοια «των ανα-γκών» εντούτοις, είναι ένας διφορούµενος όρος και φαίνε-ται να έχει τη διαφορετική σηµασία σε σχέση µε την ποιό-τητα. Εποµένως, µερικοί ασθενείς και νοσηλευτές δίνουν

προτεραιότητα στις φυσικές ανάγκες θεωρώντας ότι είναισηµαντικότερες και άλλοι θεωρούν ότι οι πνευµατικές καιθρησκευτικές το ανάγκες έχουν προτεραιότητα κατά τηδιάρκεια παροχής της φροντίδας για τον ασθενή ή κατάλήψη της φροντίδας. Μια άλλη κοινή αρχή που µπορεί ναπροσδιοριστεί είναι η έκφραση µιας «στοργικής συµπερι-φοράς» κατά την παράδοση και τη λήψη της φροντίδας.Καιοι ασθενείς και οι νοσηλευτές θεωρούν ότι είναι σηµαντικόο νοσηλευτής να είναι «στοργικός» όταν παρέχει την φρο-ντίδα. Αυτή η στοργική συµπεριφορά µπορεί να εκφραστείµε πολλούς τρόπους όπως να αναπτυχθούν σχέσεις εµπι-στοσύνης ασθενών-νοσηλευτών και µια µετακίνηση από το«φροντίζω για» στο «φροντίζω σχετικά µε» τον ασθενή.

Συµπέρασµα



Allan H. 2001.A ‘good enough’ nurse: supporting patients in a fertilityclinic. Nursing Enquiry 8, 52-60.

Al-Kantari F. & Ogundeyin W. 1998 Patients’ and nurses’ perceptionsof the quality nursing care in Kuwait. Journal of Advanced Nursing 27,914-921.

Astedt-Kurki P. & Haggman-Laitila A. 1992. Good nursing practice asperceived by clients: a starting point for the development ofprofessional nursing. Journal of Advanced Nursing 17, 1195-1199.

Attree M. 2001. Patients’ and relatives’ experiences and perspectivesof ‘good’ and ‘not so good’ quality care. Journal of Advanced Nursing33(4), 456-466.

Bassett C. 2002. Nurses’ perceptions of care and caring. InternationalJournal of Nursing Practice 8, 8-15.

Benner, P., & Wrubel, J. 1989.The Primacy of Caring: Stress and Copingin Health and Illness.Addison-Wesley, Menlo Park, California.

Brody D.,Miller S., Lerman C., Smith D.G., Lazaro C.G.& Blum M. 1989.The relationship between patients’’ satisfaction with their physiciansand perceptions about interventions they desired and receive.Medical Care 27, 1027-1-35.

Charalambous A. & Papastavrou E. 2006. Nurses’ and Patients’satisfaction as quality indicators in Oncology Departments. CyprusNursing Chronicles 7(2), 14-34.

Charalambous,A., Papadopoulos, R., Beadsmoore,A. 2008. Listening tothe voices of patients with cancer their advocates and their nurses:Ahermeneutic-phenomenological study of quality nursing care,European Journal of Oncology Nursing, doi:10.1016/j.ejon.2008.05.008.

Chung K.C., Hamill J.B., Kim H.M., Walters M.R. & Wilkins E.G. 1999.Predictors of patient satisfaction in an outpatient plastic surgeryclinic.Annals of Plastic Surgery 42(1), 56-60.

Clemes, M.D., Ozanne, I.K., Laurenson,W.L. 2001. Patients’ perceptionsof service quality dimensions: an empirical examination of health carein New Zealand. Health Mark Q 19(1), 3-22.

Cronenwett, I., Slattery, M.A. 1999. Measure of perceptions of UnitQuality. University of North Carolina: Chapel Hill and Dartmount-Hitchcock.

Currie V., Harvey G., West E., McKenna H. & Keeney S. 2005.Relationship between quality of care, staffing levels, skill mix and nurseautonomy: literature review. Journal of Advanced Nursing 51(1), 73-82.

Donabedian A. 1980. Definition of quality and approaches to itsassessment and monitoring, vol 1. Health Administration Press,Michigan.

Edgman-Levitan S. & Cleary P.D. 1996. What information doconsumers want and need? Health Affairs 15(4), p 42-56.

Ervin N.E., Walcott-McQuigg M.S., Chen Shu Pi C. & Upshaw H.S.1992. Measuring patients’ perceptions of care quality. Journal ofNursing Care Quality 6(4), 25-32.

Fitzpatrick J.M.,While A.E. & Roberts J.D. 1992.The role of the nursein high-quality patient care: a review of the literature. Journal ofAdvanced Nursing 12, 1210-1219.

Fosbinder D. 1994. Patient perception of nursing care: an emergingtheory of interpersonal competence. Journal of Advanced Nursing20, 1085-1093.

Glaser B. & Strauss A. 1967. The discovery of grounded theory:strategies for qualitative research.Weidenfeld and Nicolson: London.

Gunther M & Alligood M.R. 2002.A discipline-specific determinationof high quality nursing care. Journal of Advanced Nursing 38(4),353–359.

Healy J.M., Govoni L.A & Smolker E.D. 1995. Patient reports aboutambulatory care. Quality Management in Health Care 4(1), 71-81.

Hinshaw A. & Atwood J. 1981. A patient satisfaction instrument:precision by replication. Nursing Research 31, 170-175.

Hogston R. 1995. Quality nursing care: a qualitative enquiry. Journal ofAdvanced Nursing 21, 116-124.

Irurita V. 1999. Factors affecting the quality of nursing care: the patients’perspective. International Journal of Nursing Practice 5, 86-95.

Ketefian S., Redman R., Nash M.G. & Bogue E. 1997. Inpatient andambulatory patient satisfaction with nursing care. QualityManagement in Health Care 5(4), 66-75.

Kunaviktikul W., Anders R.L., Srisuphan W., Chontawan R.,Nuntasupawat R. & Pumarporn O. 2001. Development of quality ofnursing care in Thailand. Journal of Advanced Nursing 36(6), 776-784.

Larrabee J.H. 1995.The changing role of the consumer in health carequality. Journal of Nursing Care Quality 9, 8-15.

Leino-Kilpi H. & Vuorenheimo J. 1993. Perioperative nursing carequality – Patients’opinions.AORN 57(5), 1061-0171.

Ludwig-Beymer, P., Ryan, C.J., Johnson, N.J., Henness, K.A., Gattuso,M.C., Epsom, R., Czurylo, K.T. 1993. Using patient perceptions toimprove quality care. Journal of Nursing Care Quality, 7(2), p 42–51.

Lynn M.R. & Moore K. 1997. Relationship between traditional qualityindicators and perceptions of care. Seminars for Nurse Managers 5,187-193.

Lynn M.R. & McMillen B.J. 1999. Do nurses know what patients thinkis important in nursing care? Journal of Nursing Care Quality 13(5),65-74.

41. Lymer, UB & Richt, B. 2006. Patients' conceptions of quality careand barrier care. J Eval Clin Pract. 2006 Dec;12(6):682-91

Maxwell R. 1984. Quality assessment in health. British Medical Journal288, 1470-1472.

McKenna H.P., Keeney S., Currie L., Harvey G.,West E. & Richey R.H.2006. Quality of Care: a comparison of perceptions of healthprofessionals in clinical areas in the United Kingdom and the UnitedStates. Journal of Nursing Care Quality 21(4), 344-351.

Meister C. & Boyle C. 1996. Perceptions of quality long-term care: asatisfaction survey. Journal of Nursing Care Quality 10, 40-47.

Ming Ho Lau V. & Mackenzie A. 1996. Attributes of nurses thatdetermine quality of care for mentally handicapped people in aninstitution. Journal of Advanced Nursing 24, 1109-1115.

Mitchell P.H., Fesketich S., Jennings B.M. 1998. American AcademyNursing Expert Panel on Quality Health Care: quality healthoutcomes model. Journal of Nursing Scholarship 30, 43-46.

Normand C., Douglas H.R. & Castelnuovo E. 2002. Quality in nursingcare: context, complexity and the role of professions. NT Research5(6), 407-415.

O'Connell, B.,Young, J.,Twigg, D. 1999. Patient satisfaction with nursingcare: a measurement conundrum. International Journal of NursingPractice, 5, p 72–77.

Oermann M.H. 1999. Consumers’ descriptions of quality health care.Journal of Nursing Care Quality 14, 47-55.

Πηγές



Oermann M.H., Lambert J. & Templin T. 2000. Patients’ perceptions ofquality health care. MCN 25, 242-247.

Oxford University Press. 2002. The Concise Oxford Dictionary ofCurrent English. OUP: Oxford.

Oxman AD, Guyatt GH. (1991) Validation of an index of the quality ofreview articles. J Clin Epidemiol; 44, 1271-1278

Phillips L.R., Morrisson E.F. & Young M.C. 1990. The Qualcare Scale:testing of a measurement instrument for clinical practice.International Journal Nursing Studies 27, 77-91.

Radwin L. 2000. Oncology patients’ perceptions of quality nursingcare. Research in Nursing and Health 23, 179-190.

Radwin, L.E. & Alster, K. 2002. Individualized nursing care: an empiricallygenerated definition. International Nursing Review: Official Journal ofthe International Council of Nurses 49, p 54–63.

Raftopoulos B. & Theodosopoulou H. 2001.The quality in health caresector. Nosileftiki 1, 8-23.

Raya A. 1994. Quality in Nursing. Nosileftiki, 5(30), 317-320.

Redfern S.J. & Norman I. 1990. Measuring the quality of nursing care:a consideration of different approaches. Journal of Advanced Nursing15, 1260-1271.

Redfern S.J. & Norman I. 1999. Quality of nursing care perceived bypatients and their nurses: an application of the critical incidencetechnique (Part 1). Journal of Clinical Nursing 8(4), 407-413.

Risser N. 1975. Development of an instrument to measure patientsatisfaction with nurses and nursing care settings. Nursing Research24, 45-52.

Thorsteinsson, L. 2002. The quality of nursing care as perceived byindividuals with chronic illnesses: the magical touch of nursing. Journalof Clinical Nursing, 11(1), p32-40.

Ware J.E. & Snyder M.K. 1975. Dimensions of patient attitudesregarding doctors and medical care services. Medical Care 13, 669-682.

Watson, J. 1988. Nursing: Human Science and Human Care.A Theoryof Nursing. New York: National League for Nursing.

Wilde B., Starrin B., Larsson G. & Larsson M. 1993. Quality of care froma patient perspective: a grounded theory study. Scandinavian Journalof Caring Sciences 7, 113-120.

Williams A.M. 1998. The delivery of quality nursing care: a groundedtheory study of the nurse’s perspectives. Journal of Advanced Nursing27, 808-816.


βιβλιοκριτικές

Περί των Συγγραφέων

Robin P. Newhouse, PhD, RN, CNA, CNOR:Κατά την περίοδο συγγραφής του βιβλίου, η Dr.Newhouse ήταν ερευνήτρια νοση-λεύτρια στο νοσοκοµείο Johns Hopkins και επίκουρος καθηγήτρια στο νοσηλευ-τικό τµήµα του πανεπιστηµίου Johns Hopkins, όπου εργάστηκε για την υποστήρι-ξη της τεκµηριωµένης πρακτικής, τη δηµιουργία ερευνητικής υποδοµής και τηδιδασκαλία της εφαρµογής της έρευνας στην νοσηλευτική πρακτική, στο βασικόπρόγραµµα σπουδών.Κατά την παρούσα χρονική στιγµή είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια και αντιπρό-εδρος, ∆ιδάκτωρ του Προγράµµατος Νοσηλευτικής Πρακτικής στη ΝοσηλευτικήΣχολή της Βαλτιµόρης, στο Πανεπιστήµιο του Μέριλαντ.

Sandra L. Dearholt, MS, RN: υποδιευθύντρια της νοσηλευτικής υπηρεσίας τουνευρολογικού και ψυχιατρικού τµήµατος στο νοσοκοµείο Johns Hopkins. Είναιµέλος της οργανωτικής επιτροπής του νοσοκοµείου Johns Hopkins για την τεκ-µηριωµένη πρακτική στη νοσηλευτική (JHNEBP) που οργάνωσε και εφάρµοσετο οµώνυµο µοντέλο.

Stephanie S. Poe, MScN, RN: υποδιευθύντρια της νοσηλευτικής υπηρεσίας τουτµήµατος κλινικής ποιότητας στο νοσοκοµείο Johns Hopkins και ταυτόχρονασυνεργάζεται µε τη νοσηλευτική σχολή του πανεπιστηµίου Johns Hopkins. Έχειµεγάλη εµπειρία στην συνεργασία µε κλινικούς και διοικητικούς νοσηλευτές για τηνανάπτυξη και τον έλεγχο των προτύπων νοσηλευτικής φροντίδας, έτσι ώστε ναδιατηρηθεί η υψηλή ποιότητα στις εξελίξεις, την εκτίµηση του κινδύνου και τηνεφαρµογή των κατευθυντήριων οδηγιών σχετικά µε την κλινική πρακτική και τηνασφαλή φροντίδα του ασθενούς.

Linda C. Pugh, PhD, RNC, FAAN: καθηγήτρια της νοσηλευτικής σχολής στο κολ-λέγιο York της Pennsylvania. Είναι επίσης διευθύντρια της τεκµηριωµένης πρακτι-κής στη νοσηλευτική έρευνα. Η Dr. Pugh έχει χρηµατίσει διευθύντρια του προ-γράµµατος των βασικών σπουδών του Νοσηλευτικού τµήµατος του πανεπιστηµί-ου Johns Hopkins στη Βαλτιµόρη, Μέριλαντ.

Kathleen M.White, PhD, RN, CNAA, BC: αναπληρώτρια καθηγήτρια και διευθύ-ντρια του µεταπτυχιακού προγράµµατος ειδίκευσης του Νοσηλευτικού τµήµατοςτου πανεπιστηµίου Johns Hopkins.

Μοντέλο Τεκµηριωµένης Πρακτικής και Κατευθυντήριες Οδηγίες

του Νοσηλευτικού Τοµέα του ιδρύµατος Johns Hopkins.ISBN: 9781930538719, 224 σελίδες,

Βιβλίο µε Μαλακό εξώφυλλο.

Product Id: 76725

Συγγραφείς:

Robin P. Newhouse,PhD, RN, CNA, CNORSandra L. Dearholt,

MS, RNStephanie S. Poe,

MScN, RNLinda C. Pugh,PhD, RNC, FAAN

Kathleen M.White,PhD, RN, CNAA, BC

Ειδικότητα: Νοσηλευτική Έρευνα

Εκδότης:The Honor Society of Nursing,Sigma Theta Tau International.

Τύπος: ΒΙΒΛΙΟ

Ηµεροµηνία έκδοσης: 2007 1η Έκδοση

Τιµή έκδοσης: $29.95


βιβλιοκριτικές Περιγραφή: το βιβλίο περιγράφει το Μοντέλο Τεκµηριωµένης Πρακτικής(JHNEBP) και τις Κατευθυντήριες Οδηγίες του Νοσηλευτικού Τοµέα του ιδρύµα-τος Johns Hopkins. Η Τεκµηριωµένη Πρακτική είναι πολύ σηµαντική για την ασφά-λεια των ασθενών, την ανάπτυξη του νοσηλευτικού επαγγέλµατος και την εκπαίδευ-ση των νοσηλευτών. Αυτό το βιβλίο περιγράφει µία προσέγγιση της πρόκλησης γιαεφαρµογή της Τεκµηριωµένης Πρακτικής. Το µοντέλο δηµιουργήθηκε και δοκιµά-στηκε από µία οµάδα κλινικών και ακαδηµαϊκών νοσηλευτών του ιδρύµατος JohnsHopkins. Το Μοντέλο Τεκµηριωµένης Πρακτικής και οι Κατευθυντήριες Οδηγίεςτου Νοσηλευτικού Τοµέα του ιδρύµατος Johns Hopkins, απεικονίζουν τους τρειςακρογωνιαίους λίθους της φιλοσοφίας του νοσηλευτικού τµήµατος του ιδρύµατος:πρακτική, εκπαίδευση και έρευνα.

Σκοπός: Ο σκοπός του βιβλίου είναι η παροχή του γνωστικού υπόβαθρουσχετικά µε την Τεκµηριωµένη Πρακτική. Εµπεριέχει παραδείγµατα επιτυχηµένηςεφαρµογής προγραµµάτων Τεκµηριωµένης Πρακτικής και λεπτοµερή αναφοράκατευθυντήριων οδηγιών σχετικά µε το σχεδιασµό και την εφαρµογή ενός προ-γράµµατος Τεκµηριωµένης Πρακτικής καθώς και όλα τα εργαλεία, πληροφορίεςκαι πηγές που απαιτούνται για την υλοποίηση της Τεκµηριωµένης Πρακτικής.

Πληθυσµός: Το µοντέλο JHNEBP ευρέως χρησιµοποιούµενο από νοσηλευ-τές και διεπιστηµονικές οµάδες, ακαδηµαϊκούς εκπαιδευτές και φοιτητές νοσηλευ-τικής, καθιστά εφικτή την Τεκµηριωµένη Πρακτική. Κατά το διάβασµα του βιβλίουπροκύπτουν οδηγίες και εργαλεία που συνοδεύουν την περιγραφή του Μοντέλουκαθώς και παραδείγµατα εφαρµογής του. Το µοντέλο JHNEBP συµπεριλαµβάνε-ται στις βασικές σπουδές της νοσηλευτικής, προκειµένου να γίνει κατανοητή ηέννοια της Τεκµηριωµένης Πρακτικής στη Νοσηλευτική και να αναπτυχθούν οιικανότητες της κριτικής σκέψης. Τέλος στο βιβλίο συµπεριλαµβάνονται τα συµπε-ράσµατα από την εφαρµογή του µοντέλου JHNEBP σε άλλα ακαδηµαϊκά ιατρικάκέντρα καθώς και κοινοτικά και περιφερειακά νοσοκοµεία.

Χαρακτηριστικά: Στην εισαγωγή του βιβλίου συµπεριλαµβάνονται στοιχείααπό το γνωστικό υπόβαθρο σχετικά µε την Τεκµηριωµένη Πρακτική (ΤΠ). Σε ένανοργανισµό παροχής φροντίδας υγείας, η ΤΠ αποτελεί µία προσέγγιση στην λήψηκλινικών αποφάσεων, που ενσωµατώνει τις καλύτερες από τις διαθέσιµες επιστηµο-νικές γνώσεις στις καλύτερες από τις διαθέσιµες εµπειρικές πρακτικές (ασθενούςκαι επαγγελµατία υγείας), προκειµένου να βοηθήσει στην επίλυση των προβληµάτωνπου προκύπτουν. Η ΤΠ εξετάζει τις εσωτερικές και εξωτερικές επιρροές και ενθαρ-ρύνει την κριτική σκέψη. Ο στόχος της ΤΠ είναι η προαγωγή των αποτελεσµατικώννοσηλευτικών παρεµβάσεων, της αποδοτικής φροντίδας και των βελτιωµένων εκβά-σεων για τους ασθενείς, καθώς και η παροχή της καλύτερης δυνατής τεκµηρίωσηςγια τη λήψη αποφάσεων σε κλινικό, διοικητικό και εκπαιδευτικό επίπεδο.

Τα έξι τµήµατα αυτού του βιβλίου παρέχουν στους νοσηλευτές την κριτικήγνώση, τις δεξιότητες και ικανότητες που απαιτούνται για την ανάληψη τεκµηριω-µένων πρωτοβουλιών σε οποιοδήποτε περιβάλλον φροντίδας υγείας.

Στο πρώτο µέρος, εισάγεται η έννοια της ΤΠ. Στο κεφάλαιο 1 δίνονται πληρο-φορίες για το γνωστικό υπόβαθρο, παρέχεται ένας ορισµός της ΤΠ και περιγρά-φεται η εξέλιξη της έννοιας της ΤΠ στα πλαίσια του νοσηλευτικού επαγγέλµατος.Το κεφάλαιο 2 επικεντρώνεται στο ρόλο της κριτικής σκέψης στην ΤΠ, τη σχέσητης µε τη νοσηλευτική διεργασία και την σηµασία της ανάπτυξης ερωτηµάτων,στοιχείων αξιολόγησης και µεταφοράς των ευρηµάτων στην καθηµέρα πράξη.


βιβλιοκριτικές Το δεύτερο µέρος αποτελεί την επισκόπηση του Μοντέλου ΤεκµηριωµένηςΠρακτικής του Νοσηλευτικού Τοµέα του ιδρύµατος Johns Hopkins (JHNEBP). Στοτρίτο κεφάλαιο αναπτύσσεται το µοντέλο JHNEBP, το οποίο ενσωµατώνει ενδείξεις,ερευνητικές και µη, σε ένα νοσηλευτικό επαγγελµατικό περιβάλλον, που δίνει έµφα-ση στην πρακτική, την εκπαίδευση και την έρευνα. Το δεύτερο µέρος τελειώνει µετην παράθεση κατευθυντήριων οδηγιών για την εκπόνηση ενός προγράµµατος τεκ-µηριωµένης πρακτικής, χρησιµοποιώντας µία αλληλουχία διεργασιών που περιλαµ-βάνει την ερευνητική υπόθεση για πιθανή πρακτική εφαρµογή , την Ένδειξη καιτην ∆ιαδικασία Μεταφοράς των Αποτελεσµάτων από την έρευνα στην πρακτική.

Το τρίτο µέρος εστιάζει στην πιο πάνω αλληλουχία διεργασιών και παρέχεικαθοδήγηση και διευκολύνσεις στην εργασία στα πλαίσια του προγράµµατος ΤΠ.Στο κεφάλαιο 4 αποσαφηνίζεται η Πρακτική Ερώτηση µε την διερεύνηση τηςαπαρχής των ερωτήσεων που αφορούν στην ΤΠ, των κριτηρίων της επιλογής τουπρογράµµατος και την ανάπτυξη µιας διαπραγµατεύσιµης ερώτησης τεκµηριωµέ-νης πρακτικής . Στα κεφάλαια 5,6 και 7 συζητιέται η έννοια της Ένδειξης. Στοκεφάλαιο 5 εξετάζονται οι στρατηγικές αναζήτησης ενδείξεων, διαδικτυακές πηγέςκαι τρόποι διεξαγωγής αναζήτησης ενδείξεων. Στο κεφάλαιο 6 εξετάζεται η ένδει-ξη στα πλαίσια της ερευνητικής δραστηριότητας, η διαδικασία αξιολόγησης και ηεκτίµηση και κατάταξη της ένδειξης. Το κεφάλαιο 7 ενσωµατώνει τις ενδείξεις απότη µη ερευνητική δραστηριότητα στην διαδικασία. Στο κεφάλαιο 8 περιγράφεται ηµεταφορά των αποτελεσµάτων από την έρευνα στην πρακτική, η οποία καθορίζειτα κριτήρια που απαιτούνται για την λήψη µίας απόφασης βασισµένης στην ΤΠκαι περιλαµβάνει τη δηµιουργία ενός σχεδίου δράσης, την εφαρµογή του και τηνδιάδοση των αποτελεσµάτων.

Στο τέταρτο µέρος , κεφάλαιο 9, περιγράφεται το περιβάλλον που ευνοεί τηνενσωµάτωση της ΤΠ στην νοσηλευτική πράξη.

Επίσης περιλαµβάνονται µαθήµατα για την ηγεσία, προκειµένου να δηµιουργη-θούν και να εφαρµοστούν υποστηρικτικές πρακτικές και στρατηγικές που ευνοούντην καθοδήγηση και ενθάρρυνση του προσωπικού.

Στο πέµπτο µέρος παρέχονται παραδείγµατα προγραµµάτων στο νοσοκοµείοJohns Hopkins και σε δύο κοινοτικά νοσοκοµεία, που επεξηγούν την εφαρµογήτου µοντέλου JHNEBP καθώς και της αλληλουχίας των διαδικασιών που συµπερι-λαµβάνει. Στο έκτο µέρος, στα παραρτήµατα, παρουσιάζεται το µοντέλο JHNEBP,µία σχηµατική απεικόνιση των διαδικασιών καθώς και εργαλεία για τη διαχείρισητων προγραµµάτων, την ανάπτυξη των ερωτήσεων, την αξιολόγηση των ενδείξεων,κλίµακες εκτίµησης και µεµονωµένες και γενικευµένες συνόψεις. Αυτά τα εργαλείααναθεωρούνται και ανανεώνονται σε τακτά χρονικά διαστήµατα από την οργανω-τική επιτροπή του JHNEBP. Ο αναγνώστης µπορεί να «κατεβάσει» τις τρέχουσεςεκδόσεις των εργαλείων από την ιστοσελίδα του Νοσηλευτικού Τοµέα του ιδρύ-µατος Johns Hopkins, στην ηλεκτρονική διεύθυνση: www.ijhn.jhmi.edu ..

Το µοντέλο JHNEBP καθώς και οι κατευθυντήριες οδηγίες είναι προϊόντα τηςσυνεργασίας µεταξύ τριών κορυφαίων στην ιεραρχία νοσηλευτριών του νοσοκο-µείου Johns Hopkins και δύο µελών της ακαδηµαϊκής εκπαίδευσης από τηΝοσηλευτική Σχολή του Πανεπιστηµίου Johns Hopkins. Καθίσταται σαφές ότι τοµοντέλο JHNEBP και οι διαδικασίες που περιλαµβάνει, έχοντας εφαρµοστεί καιαξιολογηθεί σε πολλά προγράµµατα και δοµές, στην πράξη µπορούν να εφαρµο-στούν στους διαφόρους οργανισµούς. Επιπρόσθετα, συµβάλλουν στην αποσαφή-νιση και εδραίωση των διαδικασιών ΤΠ για τους κλινικούς νοσηλευτές. Το µοντέ-λο JHNEBP κέρδισε τη Sigma Theta Tau διεθνή διάκριση ερευνητικής δραστηριό-τητας το 2005 στην 38η διετή σύσκεψη στην Indianapolis, Indiana.

Η ΤΠ ενισχύει τους νοσηλευτές στο να επιδρούν αποφασιστικά στην λήψηαποφάσεων για τη φροντίδα υγείας και να συµβάλλουν στην βελτίωση της ποιό-τητας της φροντίδας. Πέρα από προσδοκία για την επαγγελµατική πρακτική, η ΤΠπαρέχει στους νοσηλευτές µία σηµαντική ευκαιρία προκειµένου να αποσαφηνί-


βιβλιοκριτικές σουν την πρακτική και να προσθέσουν αξία στην επαγγελµατική εµπειρία. Σήµερα,οι νοσηλευτικές παρεµβάσεις και διαδικασίες, πλαισιωµένες από τις καλύτερεςενδείξεις, είναι ιδιαίτερα σηµαντικές για την κατανόηση των βελτιώσεων στοντοµέα της φροντίδας της υγείας καθώς και τη µείωση του κόστους. Αυτό το κεφά-λαιο διαπραγµατεύεται την ΤΠ και συζητά την εξέλιξή της στα πλαίσια του νοση-λευτικού επαγγέλµατος.

Αξιολόγηση: Οι συγγραφείς πέτυχαν να καλύψουν το εύρος των θεµάτων πουαφορούν στην Τεκµηριωµένη Πρακτική. Το βιβλίο είναι εύκολα αναγνώσιµο. Είναιένα ουσιαστικό βιβλίο για την εκµάθηση σχετικά µε ένα µοντέλο ΤΠ και την εφαρ-µογή του, ενώ θα µπορούσε να αποτελέσει ένα χρήσιµο εργαλείο εκπαίδευσης.Τέλος, δεδοµένου ότι καταδεικνύει την ανάγκη για µία µεγαλύτερη βάση στοιχεί-ων, µπορεί να προωθήσει τη συνεργασία, µεταξύ των ερευνητών και των κλινικώννοσηλευτών, προκειµένου να αναπτύξουν πιο αποτελεσµατικά προγράµµατα καιΜοντέλα Καλής Πρακτικής.

Το µοντέλο JHNEBP επιλέχθηκε από την Συµβουλευτική Υγειονοµική Επιτροπήως η καλύτερη πρακτική για το 2005 και κέρδισε από την Honor Society ofNursing ,Sigma Theta Tau, τη διεθνή διάκριση ερευνητικής δραστηριότητας.

Αθηνά Καλοκαιρινού-Αναγνωστοπούλου Επίκουρος ΚαθηγήτριαΚοινοτικής Νοσηλευτικής Τοµέας ∆ηµόσιας Υγείας Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών


γενικά

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗγια

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το Ελληνικό Περιοδικό της Νοσηλευτικής Επιστήµης είναι το επίσηµο περιοδικό της Ένωσης ΝοσηλευτώνΕλλάδος. Είναι ένα περιοδικό πολυδιάστατο µε κριτική επιτροπή που στοχεύει στην προώθηση της Νοσηλευτικής

Επιστήµης στην Ελλάδα. Ερευνητικές αναφορές, αναλύσεις, άρθρα, βιβλιογραφικές επισκοπήσεις, κλινικές εφαρµογέςκαι περιπτωσιολογικές µελέτες είναι επιθυµητές. Τα κείµενα πρέπει να υποβάλλονται στα αγγλικά και στα ελληνικά.

Το Ελληνικό Περιοδικό της Νοσηλευτικής Επιστήµης καλωσορίζει ερευνητικά δοκίµια, άρθρα και πρωτότυπεςπραγµατείες στους ακόλουθους τοµείς:

• Νοσηλευτική Έρευνα (Μεθοδολογία της έρευνας, ηθική της έρευνας, εργαστηριακή έρευνα, επιδηµιολογικήέρευνα)

• ∆ιοίκηση Υπηρεσιών Υγείας (οργάνωση και διοίκηση υπηρεσιών υγείας, οικονοµική αξιολόγηση και αποτίµη-ση υπηρεσιών υγείας, διαχείριση ανθρώπινων πόρων, ποιότητα υπηρεσιών υγείας, στρατηγικός σχεδιασµός, επικοι-νωνία, διοίκηση χρόνου, ηγεσία)

• Νοσηλευτική Εκπαίδευση (Νέες Εκπαιδευτικές Μέθοδοι, Μεθοδολογία Εκπαίδευσης, ΜεταπτυχιακήΝοσηλευτική Έρευνα)

• Κλινική Νοσηλευτική (Παθολογική Νοσηλευτική, Χειρουργική Νοσηλευτική, Νοσηλευτική Λοιµώξεων,Νεφρολογική Νοσηλευτική, Παιδιατρική Νοσηλευτική, Γαστρεντερολογική Νοσηλευτική, Ογκολογική Νοσηλευτική,Εντατική και Επείγουσα Νοσηλευτική, Καρδιολογική Νοσηλευτική, Ορθοπεδική Νοσηλευτική, ΨυχιατρικήΝοσηλευτική)

• Κοινοτική Νοσηλευτική (Υποστήριξη Κοινωνικών Οµάδων, Φροντίδα Ευπαθών Πληθυσµιακών Οµάδων,Ενηµέρωση και Πρόληψη Νόσων, Προαγωγή Κοινοτικής Υγείας)

• Ηθική και ∆εοντολογία Νοσηλευτικής (ηθική για τη νοσηλευτική πρακτική, ηθική της έρευνας, ηθικά διλλήµα-τα και λήψη αποφάσεων στη νοσηλευτική πρακτική)

• Νοσηλευτική Νοµοθεσία (δίκαιο της υγείας, ατοµικά δικαιώµατα, νοσηλευτικό εργατικό δίκαιο, αξιώσεις ασθε-νών, επαγγελµατικά δικαιώµατα)

Οι ενδιαφερόµενοι να υποβάλουν άρθρο προς δηµοσίευση παρακαλούν να επικοινωνήσουν µε:

Ιστοσελίδα: www.enne.grΗλεκ. Ταχυδροµείο: [email protected]

Ταχ.∆ιεύθυνση: Βασ. Σοφίας 47, 10676, ΑθήναΤηλέφωνο: 210 3648 044

Fax: 210 3617 859

Οι οδηγίες για τους συγγραφείς είναι διαθέσιµες στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.enne.grή είναι διαθέσιµες εφόσον ζητηθούν.

Τόµος 01 • Τεύχος 02

γενικά

Το Ελληνικό Περιοδικό της Νοσηλευτικής Επιστήµης είναι το επίσηµο περιοδικό του της ΕΝΩΣΗΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝΕΛΛΑ∆ΑΣ Είναι ένα µε σύστηµα κριτών, διεπιστηµονικό περιοδικό που προορίζεται να προωθήσει την επιστήµη τηςΝοσηλευτικής στην Ελλάδα.

Το Ελληνικό Περιοδικό της Νοσηλευτικής Επιστήµης παρέχει ένα φόρουµ για τη δηµοσίευση των ακαδηµαϊκώνάρθρων που εκθέτουν ερευνητικά συµπεράσµατα , ανασκοπήσεις βασισµένες στην έρευνα, άρθρα συζήτησης και σχό-λια που ενδιαφέρουν ένα διεθνές αναγνωστικό κοινό των επαγγελµατιών, των εκπαιδευτικών, των διοικητών και των ερευ-νητών σε όλους τους τοµείς της νοσηλευτικής, της µαιευτικής και των επιστηµών φροντίδας. Τα άρθρα πρέπει να δώσουνέµφαση στη συµβολή τους στη θεωρητική ή βάση γνώσεων του επιστηµονικού κλάδου..

Τα άρθρα πρέπει να έχουν µια διεθνή διάσταση και εκείνα που εστιάζουν σε µια µόνο χώρα πρέπει να προσδιορίσουνπώς η ύλη που παρουσιάζεται µπορεί να είναι σχετική σε ένα ευρύτερο ακροατήριο.

Η επιλογή των άρθρων για δηµοσίευση βασίζεται στη συµβολή τους στη γνώση (συµπεριλαµβανοµένης της µεθοδο-λογικής ανάπτυξης) και τη σηµασία τους στη σύγχρονη νοσηλευτική, και τη σχέση τους µε την µαιευτική και τα σχετικάεπαγγέλµατα. Τα άρθρα θα πρέπει να υποβάλλονται στα ελληνικά και στα αγγλικά.

Ο∆ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

Το ΕΠΝΕ δηµοσιεύει τα άρθρα κάτω από τρεις κύριεςκατηγορίες:

Άρθρα σύνταξης και προοπτικές/απόψειςΓενικά τα άρθρα σύνταξης ανατίθενται αλλά οι συγ-

γραφείς, που έχουν ιδέες για άρθρα σύνταξης που απευ-θύνονται σε ζητήµατα ουσιαστικής ανησυχίας στον επι-στηµονικό κλάδο που µπορεί να συνδεθούν µε το υλικόπου δηµοσιεύεται στο περιοδικό, πρέπει να έρθουν σεεπαφή µε τον υπεύθυνο έκδοσης. Τα άρθρα σύνταξης είναιχαρακτηριστικά σύντοµα (µέγιστο 200 λέξεων) αν και δενυπάρχει κανένα σταθερό όριο.

Πρωτότυπα άρθρα - ερευνητικές εργασίες • Τα πλήρη άρθρα που παρουσιάζουν αρχική έρευνα µπο-

ρούν να είναι σε ένα µέγιστο 5000 λέξεων µήκος, αν καιτα πιο σύντοµα άρθρα προτιµώνται.

• Τα πρωτόκολλα των µελετών ελεγχόµενης επέµβασηςκαι οι συστηµατικές ανασκοπήσεις µέχρι 2.500 λέξεις.Οι συγγραφείς πρέπει να δώσουν επιχειρήµατα για τηδηµοσίευση του πρωτοκόλλου στο οποίο πρέπει ναδηλώσουν τον αριθµό µητρώου της δοκιµής (εάν υπάρ-χει) και πότε θα παρουσιαστούν τα συµπεράσµατα.

Ανασκοπήσεις και σύντοµες παρουσιάσεις(µέχρι 2000 λέξεις) • Ανασκοπήσεις, που περιλαµβάνουν:

- συστηµατικές ανασκοπήσεις, που εξετάζουν ακριβείςερωτήσεις πρακτικής

- βιβλιογραφικές ανασκοπήσεις, οι οποίες παρέχουνµια λεπτοµερή ανάλυση της βιβλιογραφίας σε έναευρύ θέµα

- πολιτικές ανασκοπήσεις, δηλ. ανασκοπήσεις τωνδηµοσιευµένων εγγράφων λογοτεχνίας και πολιτικήςπου ενηµερώνουν την νοσηλευτική πρακτική, τηνοργάνωση των νοσηλευτικών υπηρεσιών, ή την εκπαί-δευση και την προετοιµασία των νοσηλευτριών ή/καιτων µαιών.

• Σύντοµες εκθέσεις και 5 αναφορές, που εκθέτουν τηνανάπτυξη των ερευνητικών όργανων και τις κλίµακεςµέτρησης και που συµπεριλαµβάνουν ένα αντίγραφοτου σχετικού οργάνου έτσι ώστε να µπορούν να δηµο-σιευθούν πλήρως. Εάν οι συγγραφείς επιθυµούν να δια-τηρήσουν τα πνευµατικά δικαιώµατα - µπορούν να τοκάνουν απλά σηµειώνοντας το ως πνευµατικά δικαιώµα-τα σε αυτούς/το ινστιτούτο τους και λέγοντας ότι ανα-παράγονται µε την άδεια τους.

• Άρθρα κριτικής βιβλίων, δηλ. άρθρα που παρέχουν µιακριτική συζήτηση µιας πτυχής της νοσηλευτικής σεσχέση µε δύο ή περισσότερες πρόσφατες δηµοσιεύσειςσε ένα παρόµοιο θέµα. Ο υπεύθυνος έκδοσης καλωσο-ρίζει προτάσεις για άρθρα κριτικής βιβλίων (µέχρι 1000λέξεων), και µπορεί επίσης να τις αναθέσει.

ΤΥΠΟΙ ΑΡΘΡΩΝ ΠΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗ ∆ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ


γενικά

Οι συγγραφείς πρέπει να υποβάλουν τα χειρόγραφαστο περιοδικό ηλεκτρονικά µέσω του ηλεκτρονικού ταχυ-δροµείου του περιοδικού: HYPERLINK "mailto:[email protected]" [email protected]. Όλη η αλληλογραφία, συµπερι-λαµβανοµένης της ανακοίνωσης της απόφασης του υπεύ-θυνου σύνταξης και των αιτηµάτων για επανεξέταση, θαγίνονται µε το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο. Όποιος συγγρα-φέας δεν µπορεί να υποβάλει ηλεκτρονικά αντίγραφα γιακάποιο σηµαντικό λόγο πρέπει να έρθει σε επαφή µε τοεκδοτικό γραφείο κατά αρχήν για συµβουλές (λεπτοµέρει-ες επικοινωνίας στο HYPERLINK "http://www.enne.gr"www.enne.gr).

Η υποβολή ενός εγγράφου προϋποθέτει ότι δεν έχειδηµοσιευθεί προηγουµένως, ότι δεν είναι υπό εξέταση γιαδηµοσίευση αλλού, και ότι εάν γίνεται αποδεκτό δεν θαδηµοσιευθεί αλλού, στα αγγλικά ή σε οποιαδήποτε άλληγλώσσα, χωρίς τη γραπτή συγκατάθεση του εκδότη.

∆ιαδικασία αξιολόγησηςΌλα τα άρθρα που γίνονται αποδεκτά για δηµοσίευ-

ση υποβάλλονται σε µια διπλή τυφλή αξιολόγηση απότουλάχιστον δύο κριτές. Αρχικά όλα τα άρθρα αξιολογού-νται από µια εκδοτική επιτροπή. Τα άρθρα που είναι απί-θανο να δηµοσιευθούν, παραδείγµατος χάριν επειδή η

νέα συµβολή τους είναι ανεπαρκής ή η σχετικότητα στονεπιστηµονικό κλάδο είναι ασαφής, µπορούν να απορρι-φθούν σε αυτό το σηµείο προκειµένου αποφευχθούνκαθυστερήσεις στους συγγραφείς που µπορεί να θέλουννα επιδιώξουν τη δηµοσίευση αλλού. Περιστασιακά έναάρθρο µπορεί επιστραφεί στο συγγραφέα µε το αίτηµαγια επανεξέταση προκειµένου να βοηθήσει σε αυτό τοσηµείο τους συγγραφείς στην απόφαση τους εάν θα τοστείλουν ή όχι έξω για αξιολόγηση. Οι συγγραφείς µπο-ρούν να αναµείνουν µια απόφαση σχετικά µε αυτό τοστάδιο της διαδικασίας αξιολόγησης µέσα σε 2-3 εβδο-µάδες από την υποβολή. Τα χειρόγραφα που πηγαίνουνπρος τη διαδικασία αξιολόγησης είναι µε δίπλα-κρυφόσύστηµα αξιολόγησης µε κριτές από τα µέλη µιας διε-θνούς επιτροπής ειδικών. Στοχεύουµε να ολοκληρώσουµεαυτήν την διαδικασία µέσα σε 8 εβδοµάδες από την από-φαση να αξιολογήσουµε αν και περιστασιακά καθυστερή-σεις συµβαίνουν και οι συγγραφείς πρέπει να επιτρέψουντουλάχιστον 12 εβδοµάδες πριν έρθουν σε επαφή µε τοπεριοδικό. Η απόφαση όσον αφορά τη δηµοσίευση είναιβασισµένη στην κριτική και την εκδοτική αξιολόγηση τηςπροτεραιότητας για τη δηµοσίευση. Ο υπεύθυνος έκδο-σης διατηρεί το δικαίωµα στην τελική απόφαση σχετικάµε την αποδοχή.

∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ

Γενικές οδηγίες: Οι υποβληθείσες εργασίες πρέπει ναείναι κατάλληλες για ένα διεθνές ακροατήριο και οι συγγρα-φείς δεν πρέπει να θεωρούν ως δεδοµένο τη γνώση τωνεθνικών πρακτικών, των πολιτικών, και της νοµοθεσίας.Πρέπει να δακτυλογραφηθούν, µε διπλό διάστιχο µε ταευρέα περιθώρια στη µια πλευρά λευκού χαρτιού. Οι συγ-γραφείς δεν πρέπει να προσδιοριστούν ή τα ινστιτούτατους στο χειρόγραφο εκτός από τη σελίδα τίτλου, η οποίααφαιρείται πριν από την αξιολόγηση. Για το αντίγραφο σεχαρτί τα τυπωµένα κείµενα καλής ποιότητας µε ένα µέγεθοςγραµµατοσειράς 12 PT απαιτούνται. Οι συγγραφείς πρέπεινα συµβουλευθούν ένα πρόσφατο τεύχος του περιοδικούγια το ύφος ει δυνατόν.∆εδοµένου ότι το περιοδικό διανέ-µεται σε όλο τον κόσµο, και δεδοµένου ότι τα αγγλικά είναιµια δεύτερη γλώσσα για πολλούς αναγνώστες, οι συγγρα-φείς καλούνται να γράψουν σε σαφή αγγλικά και χρησιµο-ποιούν µια ορολογία που είναι διεθνώς αποδεκτή. Ο υπεύ-θυνος έκδοσης διατηρεί το δικαίωµα να ρυθµίσει το ύφοςγια να εξασφαλίσει ορισµένα πρότυπα οµοιοµορφίας.

Μήκος άρθρου: Όλα τα άρθρα υπόκεινται στην αξιολό-γηση και οι συγγραφείς ωθούνται να είναι συνοπτικοί; ταεκτενή άρθρα µε πολλούς πίνακες και αριθµούς µπορεί ναχρειαστεί να γίνουν πιο σύντοµα εάν πρόκειται να γίνουναποδεκτά για δηµοσίευση. ∆εν υπάρχει κανένα συγκεκρι-µένο όριο λέξεων, εντούτοις, (εκτός από τις κατηγορίεςπου απαριθµούνται ανωτέρω) τα άρθρα µπορεί να είναιµέχρι 5000 λέξεις στο µήκος, συν τους πίνακες, τους αριθ-µούς, και την βιβλιογραφία. Συνήθως δεν πρέπει να υπάρ-ξει κανένα παράρτηµα αν και στην περίπτωση των άρθρωνπου εκθέτουν την ανάπτυξη εργαλείων ή της χρήσης τωννέων ερωτηµατολογίων είναι συνηθισµένο να περιληφθείένα αντίγραφο του εργαλείου ως παράρτηµα. Οι συγγρα-φείς οποιωνδήποτε άρθρων, που δεν συµµορφώνονται µεαυτούς τους περιορισµούς, πρέπει να κάνουν την προκα-ταρκτική ερώτηση στον υπεύθυνο έκδοσης πριν υποβάλ-λουν το χειρόγραφο.

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟΥ

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟΥ

Οργανώστε το χειρόγραφο στην ακόλουθη σειρά: τίτ-λος του άρθρου, σελίδα τίτλου, ευχαριστίες, περίληψη καιλέξεις κλειδιού, κείµενο, βιβλιογραφικές αναφορές, πίνακες,αριθµοί, παράρτηµα (γραµµατοσειρά: TIMES NEWROMAN µέγεθος 12, 1.5 διάστηµα γραµµών). Παρακαλώαριθµήστε τις σελίδες του χειρογράφου σας.

Τίτλος: Ο τίτλος ενός άρθρου πρέπει να δείχνει το θέµατου και όπου είναι σχετικό τον πληθυσµό, το κλινικό πρό-βληµα και την µέθοδο της έρευνάς του.Εάν το άρθρο είναι µια ανασκόπηση, αυτό πρέπει να δηλω-θεί στον τίτλο π.χ. «µονάδες κατευθυνόµενες από τιςνοσηλεύτριες: µια συστηµατική ανασκόπηση», «ενδυνάµω-


γενικά

ση ασθενή : µια βιβλιογραφική ανασκόπηση», «φαινοµενο-λογία για την νοσηλευτική έρευνα: µια µεθοδολογική ανα-σκόπηση», «βρετανικές οδηγίες για την θεραπεία τηςκατάθλιψης: µια πολιτική ανασκόπηση».Για τις ερευνητικές εργασίες το ερευνητικό σχέδιο που υιο-θετείται πρέπει να δηλωθεί π.χ. «η αποτελεσµατικότητατων µονάδων που κατευθύνονται από νοσηλεύτριες: µιατυχαιοποιηµένη ελεγχόµενη δοκιµή», «αντιµετωπίζονταςτο χρόνιο πόνο: µια εθνογραφία», «εµπόδια επικοινωνίαςπου γίνονται αντιληπτά από τους ηλικιωµένους ασθενείςκαι από τις νοσηλεύτριες: µια έρευνα ερωτηµατολογίων»,«οι ψυχοµετρικές ιδιότητες της κλίµακας πόνου και στρες: ανάπτυξη κλίµακας».

Σελίδα τίτλου: Περιλάβετε το πλήρες όνοµα, τον τίτλοεργασίας, τα υψηλότερα ακαδηµαϊκά και επαγγελµατικάπροσόντα και το ινστιτούτο για κάθε συγγραφέα.∆ηλώστεµια διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδροµείου για τον αντί-στοιχο συγγραφέα.

Ευχαριστίες: περιορίστε τις ευχαριστίες στους βασικούςσυνεισφέροντας.

Περίληψη: Προετοιµάστε µια δοµηµένη περίληψη. Οιπεριλήψεις πρέπει να είναι λιγότερο από 250 λέξεις, καιδεν πρέπει να περιλάβουν βιβλιογραφικές αναφορές ή τιςσυντµήσεις.Οι περιλήψεις των ερευνητικών εργασιών πρέπει να υιοθε-τήσουν τους ακόλουθους τίτλους, όπου είναι δυνατόν:Υπόβαθρο Στόχοι Σχέδιο Τοποθετήσεις (µην διευκρινίσε-τε τα πραγµατικά κέντρα, αλλά δώστε τον αριθµό και τουςτύπους κέντρων και γεωγραφική θέση εάν είναι σηµαντικά)Συµµετέχοντες (λεπτοµέρειες για το πώς επιλέχθηκαν, κρι-τήρια επιλογείς και αποκλεισµού, αριθµοί αυτών που εισά-γονται και που αφήνουν τη µελέτη, τα σχετικά κλινικά καιδηµογραφικά χαρακτηριστικά) Μέθοδοι Αποτελέσµατα,εκθέστε την κύρια έκβαση /συµπεράσµατα συµπεριλαµβα-νοµένου (όπου σχετικά) επίπεδα στατιστικών σηµαντικώνκαι εµπιστοσύνης , και συµπεράσµατα, τα οποία πρέπει νααφορούν τους στόχους και τις υποθέσεις µελέτης.Οι περιλήψεις για τις ανασκοπήσεις πρέπει να παρέχουνµια περίληψη υπό τους ακόλουθους τίτλους, όπου είναιδυνατόν: Στόχοι, σχέδιο, πηγές δεδοµένων, µέθοδοι ανα-σκόπησης, αποτελέσµατα, συµπεράσµατα.Οι περιλήψεις για τα άρθρα κριτικής βιβλίων πρέπει ναπαρέχουν µια συνοπτική περίληψη της γραµµής επιχειρή-µατος που ακολουθείται και συµπερασµάτων. Ένα δοµηµέ-νο σχήµα δεν είναι ουσιαστικό.

λέξεις-κλειδιά: Παρέχετε µεταξύ δύο και έξι λέξεις-κλει-διά κατά αλφαβητική σειρά, οι οποίες προσδιορίζουν ακρι-βώς το θέµα του άρθρου, σκοπό, µέθοδο και επίκεντρο.Χρησιµοποιήστε τον ιατρικό θησαυρό τίτλων (MeSH®) ήτον αθροιστικό δείκτη για τίτλους στην νοσηλευτική καιυγείας (CINAHL) όπου είναι δυνατόν.

Κείµενο: στην εισαγωγή του κειµένου απαιτείται για όλα

τα άρθρα να έχουν µια αναφορά σε αυτό που είναι ήδηγνωστό για το θέµα και τι είναι αυτό που το άρθρο προ-σθέτει στην νοσηλευτική επιστήµη .

Πίνακες/αριθµοί: Οι πίνακες και οι αριθµοί είναι τυπω-µένοι µόνο όταν εκφράζουν κάτι περισσότερο από αυτόπου µπορεί να γίνει από τις λέξεις στο ίδιο ποσό διαστή-µατος.∆είξτε την προτεινόµενη τοποθέτηση των πινάκων ήτων αριθµών στο κείµενο.Οι πίνακες πρέπει να αριθµηθούνµε συνέπεια και να τους δοθεί ένας κατάλληλος τίτλος καικάθε πίνακας να δακτυλογραφείται σε ένα χωριστό φύλλο.

Συντµήσεις: Αποφύγετε τις συντµήσεις οπουδήποτεείναι δυνατόν. Οποιεσδήποτε συντµήσεις που οι συγγρα-φείς σκοπεύουν να χρησιµοποιήσουν πρέπει να καταγρα-φούν πλήρως και να ακολουθηθούν από γράµµατα εντόςπαρενθέσεως την πρώτη φορά που εµφανίζονται, έκτοτεµόνο τα γράµµατα εκτός παρένθεσης πρέπει να χρησιµο-ποιηθούν.

Στατιστική: οι πρότυποι µέθοδοι παρουσίασης στατιστι-κού υλικού πρέπει να χρησιµοποιηθούν. Όπου οι µέθοδοιπου χρησιµοποιούνται δεν αναγνωρίζονται ευρέως µιαεξήγηση και πλήρης αναφορά στις ευρέως προσιτές πηγέςπρέπει να δοθούν.

συγκατάθεση Ενηµέρωσης: Όπου είναι κατάλληλο οισυγγραφείς πρέπει να επιβεβαιώσουν ότι η συγκατάθεσηενηµέρωσης λήφθηκε από τους ανθρώπους και ότι ηηθική εκκαθάριση λήφθηκε από τις αρµόδιες αρχές.

Άδειες: Η άδεια να αναπαραχθεί το προηγουµένωςδηµοσιευµένο υλικό πρέπει να ληφθεί εγγράφως από τονκάτοχο πνευµατικών δικαιωµάτων (συνήθως ο εκδότης)και να αναγνωριστεί στο χειρόγραφο.

Ερωτηµατολόγια: Ερωτηµατολόγια και προγράµµατααξιολόγησης που χρησιµοποιούνται στις ερευνητικέςµελέτες που δεν είναι καθιερωµένα και καλά – γνωστάπρέπει να περιληφθούν ως παράρτηµα.

Βιβλιογραφικές Αναφορές: Όλες οι δηµοσιεύσειςπου αναφέρονται στο κείµενο πρέπει να παρουσιαστούνσε έναν κατάλογο βιβλιογραφικών αναφορών µετά από τοκείµενο του χειρογράφου. Στο κείµενο αναφερθείτε στοόνοµα του συγγραφέα (χωρίς αρχικά) και έτος δηµοσίευ-σης (π.χ. «δεδοµένου ότι Peterson (1993) έχει δείξειαυτό;» ή «αυτό το αποτέλεσµα υποστηρίζεται από τα απο-τελέσµατα που λήφθηκαν προηγουµένως (Kramer, 1994)»).Για τρεις ή περισσότερους συγγραφείς χρησιµοποιήστετον πρώτο συγγραφέα που ακολουθείται από «και λοιποί.», στο κείµενο. Ο κατάλογος βιβλιογραφικών αναφορώνπρέπει να τακτοποιηθεί αλφαβητικά µε τα ονόµατα τωνσυγγραφέων. Το χειρόγραφο πρέπει να ελεγχθεί προσεκτι-κά για να εξασφαλίσετε ότι η ορθογραφία των ονοµάτωντων συγγραφέων και οι ηµεροµηνίες είναι ακριβώς οι ίδιεςστο κείµενο όπως στον κατάλογο βιβλιογραφικών αναφο-


γενικά

ρών. Οι αναφορές πρέπει να δοθούν στην ακόλουθηµορφή:

Arthur, D., Sohng, K.Y., Noh, C.H., Kim, S., 1998. Theprofessional self concept of Korean hospital nurses.International Journal of Nursing Studies 35 (3), 155-162.

Barnes, B., Bloor, D., 1982. Relativism, rationalism and thesociology of knowledge. In: Hollis, M., Lukes, S. (Eds.),Rationality and Relativism. Basil Blackwell,Oxford, pp. 21-47.

Dijkstra, A., Buist, G., Dassen, Th.W.N., 1996. Nursing-caredependency: development and psychometric testing ofthe NCD-scale for demented and mentally handicappedin-patients. In: Proceedings of the 8th Biennial Conferenceof the WENR, Research on Nursing throughout theLifespan, vol. 1. Ekblad & Co,Vastervik, pp. 117-126.

Gower, B., 1997. Scientific method: an historical andphilosophical introduction. Routledge, London.

ΑΝΑΘΕΩΡΗΜΕΝΑ ΑΡΘΡΑ

Εάν υποβάλλετε εκ νέου ένα άρθρο που έχει αξιολο-γηθεί παρακαλώ περιλάβετε ένα ηλεκτρονικό µήνυµα ή µιαεπιστολή που παρέχουν µια λεπτοµερή περιγραφή για τοπώς έχετε απαντήσει στα σχόλια του εκδότη και των κρι-τών η άλλη καθοδήγηση που µπορεί να είχατε λάβει.Όπου οι προτάσεις δεν έχουν ακολουθηθεί πρέπει ναεξηγήσετε και να δικαιολογήσετε την απόφασή σας. Αυτόπρέπει να περιλαµβάνει µια συγκεκριµένη αναφορά από τοτµήµα/αριθµός σελίδων/παραγράφου στις αλλαγές στοκείµενο.

Αποδείξεις /τυπογραφική διόρθωσηΟι αποδείξεις θα σταλούν στο συγγραφέα (στον συγ-

γραφέα µε πρώτο το όνοµα του εάν κανένας συγγραφέαςδεν προσδιορίζεται ως ο συγγραφέας σε επικοινωνία σεάρθρα µε πολλούς συγγραφείς) και πρέπει να επιστραφούνµέσα σε 48 ώρες από την παραλαβή. Οι διορθώσεις πρέ-πει να περιοριστούν στα λάθη στοιχειοθεσίας οποιεσδήπο-τε άλλες µπορούν να χρεωθούν στο συγγραφέα.

Οποιεσδήποτε ερωτήσεις πρέπει να απαντηθούν πλή-ρως. Παρακαλώ σηµειώστε ότι οι συντάκτες ωθούνται γιανα ελέγξουν τις αποδείξεις τους προσεκτικά πριν από τηνεπιστροφή, δεδοµένου ότι ο συνυπολογισµός των πρόσφα-των διορθώσεων δεν µπορεί να εγγυηθεί. Οι αποδείξειςπρόκειται να επιστραφούν στην ΕΝΩΣΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝΕΛΛΑ∆ΟΣ , Βασιλίσσης Σοφίας 47 ., 10676 Αθήνα, Ελλάδα

Ανάτυπα Πέντε ανάτυπα θα δοθούν δωρεάν. Τα πρόσθετα ανά-

τυπα και τα αντίγραφα του άρθρου µπορούν να ζητηθούνσε ένα ειδικά µειωµένο ποσό κατόπιν αιτήσεως.

Πνευµατικά δικαιώµατα Όλοι οι συγγραφείς πρέπει να υπογράψουν τη συµφω-

νία «µεταφοράς των πνευµατικών δικαιωµάτων» προτούνα µπορέσει να δηµοσιευθεί το άρθρο. Αυτή η συµφωνία

µεταφοράς επιτρέπει στην ΕΝΩΣΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝΕΛΛΑ∆ΟΣ να προστατεύσει το υλικό για τους συγγρα-φείς, χωρίς ο συγγραφέας να παραιτείται από τα δικαιώµα-τά του/της ιδιοκτησίας του . Η µεταφορά πνευµατικώνδικαιωµάτων καλύπτει τα αποκλειστικά δικαιώµατα να ανα-παραχθεί και να διανεµηθεί το άρθρο, συµπεριλαµβανοµέ-νων των ανατύπων, οι φωτογραφικές αναπαραγωγές, τοµικροφίλµ ή οποιεσδήποτε άλλες αναπαραγωγές παρόµοι-ας φύσης, και οι µεταφράσεις. Περιλαµβάνει επίσης τοδικαίωµα να προσαρµοστεί το άρθρο για τη χρήση απόκοινού µε ηλεκτρονικούς υπολογιστές και προγράµµατα,συµπεριλαµβανοµένης της αναπαραγωγής ή της δηµοσί-ευσης µε αναγνώσιµη από µηχανή µορφή και της ενσωµά-τωσης στα συστήµατα ανάκτησης. Οι συγγραφείς είναιαρµόδιοι για τη λήψη από την άδεια κατόχων πνευµατικώνδικαιωµάτων να αναπαραγάγουν οποιοδήποτε υλικό για τοοποίο τα πνευµατικά δικαιώµατα υπάρχουν ήδη.

Οι ερωτήσεις για τις ερωτήσεις σχετικά µε τη γενικήυποβολή των χειρογράφων (συµπεριλαµβανοµένου τουηλεκτρονικού κειµένου και καλλιτεχνίας) και τη κατάστασητων αποδεκτών χειρογράφων, παρακαλώ επικοινωνείτε µετον υπεύθυνο σύνταξης ([email protected])

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ


γενικά

Σύσταση της ΕΝΕΗ ΕΝΕ συστήθηκε δια του Νόµου 3252/2004 υπό την

µορφή Νοµικού Προσώπου ∆ηµοσίου ∆ικαίου και λει-τουργεί ως επίσηµος επαγγελµατικός σύλλογος τωνΝοσηλευτών. Η εγγραφή σε αυτήν όλων των Νοσηλευτών,είναι υποχρεωτική, όπως συµβαίνει σε κάθε αντίστοιχο επι-µελητήριο άλλων επαγγελµατιών που λειτουργεί ως ρυθµι-στικός φορέας και επίσηµος σύµβουλος της Πολιτείας(Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος, ∆ικηγορικός ΣύλλογοςΑθηνών, Τεχνικό Επιµελητήριο Ελλάδος, κ.τ.λ).

Κυριότεροι σκοποί της ΕΝΕΓια να γίνουν κατανοητοί οι λόγοι που πρέπει όλοι οι

νοσηλευτές να είναι εγγεγραµµένοι, παραθέτουµε τουςβασικότερους στόχους που περιγράφει ο Νόµος3252/2004 και που καλείται να επιτελέσει η Ε.Ν.Ε:• την προαγωγή και ανάπτυξη της Νοσηλευτικής ως ανε-

ξάρτητης και αυτόνοµης επιστήµης και τέχνης • την έρευνα, ανάλυση και µελέτη των νοσηλευτικών θεµά-

των και τη σύνταξη και υποβολή επιστηµονικά τεκµηριω-µένων µελετών για τα διάφορα νοσηλευτικά προβλήµα-τα της χώρας

• τη διατύπωση εισηγήσεων για νοσηλευτικά θέµατα• τη διαρκή εκπαίδευση, µετεκπαίδευση και επιµόρφωση

των Νοσηλευτών και την υλοποίηση και αξιοποίησηεκπαιδευτικών προγραµµάτων

• τη συµµετοχή στην υλοποίηση προγραµµάτων που επι-χορηγούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή άλλους διε-θνείς οργανισµούς

• την έκδοση πιστοποιητικών, απαραίτητων για την άδειαάσκησης επαγγέλµατος των Νοσηλευτών

• τον περιορισµό της αντιποίησης του νοσηλευτικούεπαγγέλµατος

• την αξιολόγηση της παρεχόµενης νοσηλευτικής φροντί-δας

• την εκπροσώπηση της χώρας σε διεθνείς οργανισµούςτου νοσηλευτικού κλάδου

• την έκδοση περιοδικού, ενηµερωτικού δελτίου, συγγραµ-µάτων και φυλλαδίων για την ενηµέρωση των µελών τηςαλλά και του κοινωνικού συνόλου

• τη µελέτη υγειονοµικών θεµάτων και την οργάνωση επι-στηµονικών συνεδρίων αυτόνοµα ή σε συνεργασία µεάλλους φορείς

• τη δηµιουργία επιτροπής δεοντολογίας και ηθικής τουεπαγγέλµατος του νοσηλευτή

• τον καθορισµό και κοστολόγηση των νοσηλευτικώνπράξεων και

• την προστασία και προαγωγή της υγείας του ΕλληνικούΛαού.

Μέλη της ΕΝΕΜέλη της Ε.Ν.Ε είναι υποχρεωτικώς όλοι οι νοσηλευ-

τές που είναι απόφοιτοι: α) Τµηµάτων Νοσηλευτικών A.E.I.,β) Νοσηλευτικών Τµηµάτων T.E.I., γ) Πρώην Ανώτερων

Σχολών Αδελφών Νοσοκόµων, Επισκεπτριών ΑδελφώνΝοσοκόµων, αρµοδιότητας Υπουργείου Υγείας, Πρόνοιαςκαι Κοινωνικών Ασφαλίσεων, δ) Πρώην ΝοσηλευτικώνΣχολών ΚΑΤΕΕ, ε) Νοσηλευτικών Σχολών ή Τµηµάτων τηςαλλοδαπής, των οποίων τα διπλώµατα έχουν αναγνωριστείως ισότιµα µε τα πτυχία των νοσηλευτικών σχολών τηςηµεδαπής από τις αρµόδιες υπηρεσίες και στ)Στρατιωτικών Ανωτάτων Νοσηλευτικών Σχολών.

∆ιάρθρωση της ΕΝΕΗ ΕΝΕ διαρθρώνεται σε Κεντρική ∆ιοίκηση, που εδρεύ-

ει στην Αθήνα και σε επτά Περιφερειακά Τµήµατα, που λει-τουργούν σε κάθε Υγειονοµική Περιφέρεια της χώρας.

Κεντρική ∆ιοίκησηΗ Κεντρική ∆ιοίκηση αποτελείται από 15µελές ∆.Σ και

έχει έδρα την Αθήνα. Η διεύθυνση των γραφείων είναι:Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας 47, Τ.Κ. 10676, τηλ. 2103648044, 048 και fax. 210 3617859 και 210 3648049. Ηιστοσελίδα της Ε.Ν.Ε είναι www.enne.gr και το e-mail :[email protected].

Περιφερειακά ΤµήµαταΤα επτά Περιφερειακά Τµήµατα (Π.Τ) της Ε.Ν.Ε, ακο-

λουθούν τον αριθµό των Υγειονοµικών Περιφερειών(Υ.Π.Ε) και είναι τα ακόλουθα:

11.. 1ο Π.Τ. Αττικής: Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας 47, Τ.Κ.10676, τηλ. 210 3648044, 048 και fax. 210 3617859 και 2103648049

22.. 2ο Π.Τ. Πειραιώς και Αιγαίου: Λεωφόρος ΒασιλίσσηςΣοφίας 47, Τ.Κ. 10676, τηλ. 210 3648044, 048 και fax. 2103617859 και 210 3648049

33.. 3ο Π.Τ. Μακεδονίας: Μαβίλη 11, Θεσσαλονίκη, Τ.Κ.54630, τηλ. 2310522822 και fax. 2310522219

44.. 4ο Π.Τ. Μακεδονίας και Θράκης: Μαβίλη 11,Θεσσαλονίκη, Τ.Κ. 54630, τηλ. 2310522229 και fax.2310522219

55.. 5Ο Π.Τ. Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας: Ναυαρίνου 2,Λάρισα, Τ.Κ. 41223, τηλ. 2410284866 και fax. 2410284871

66.. 6ο Π.Τ. Πελοποννήσου, Ιονίων νήσων, Ηπείρου και∆υτικής Ελλάδας: Υπάτης 1 και Ν.Ε.Ο Πάτρας –Αθήνας, Πάτρα, Τ.Κ. 26441, τηλ και fax. 2610 423830

77.. 7ο Π.Τ. Κρήτης: Μενελάου Παρλαµά 116, Ηράκλειο, Τ.Κ.73105, τηλ. 2810310366, 2810311684 και fax. 2810310014

Εγγραφή και συνδροµή των µελώνΚάθε Νοσηλευτής υποχρεούται να υποβάλλει αίτηση

εγγραφής στο οικείο Περιφερειακό Τµήµα. Η αίτησησυνοδεύεται υποχρεωτικά από επικυρωµένα αντίγραφαπτυχίου και αστυνοµικής ταυτότητας, δυο έγχρωµες φωτο-γραφίες, το αποδεικτικό της τραπεζικής κατάθεσης των 65?, απλό φωτοαντίγραφο της άδειας άσκησης επαγγέλµα-τος και προαιρετικά από τους τίτλους που τυχόν κατέχει

Επιτοµή χρήσιµων πληροφοριών


γενικά

το υποψήφιο µέλος (µεταπτυχιακοί τίτλοι, πιστοποιητικάγνώσης ξένης γλώσσας, κοινωνικές δραστηριότητες κ.τ.λ).

Κάθε Νοσηλευτής υποχρεούται να ανανεώνει τηνεγγραφή του ετησίως, αυτοπροσώπως ή ταχυδροµικώς(όχι µε fax) µέχρι το τέλος Φεβρουαρίου, υποβάλλονταςσχετική δήλωση στο Περιφερειακό Τµήµα όπου ανήκει. Ηδήλωση υποβάλλεται ταυτόχρονα µε την καταβολή τηςετήσιας συνδροµής, που έχει οριστεί δια του Νόµου3252/2004 στο ποσό των σαράντα πέντε (45) ευρώ.

Σε κάθε Νοσηλευτή που εγγράφεται ή ανανεώνει τηνεγγραφή του στην ΕΝΕ χορηγείται ∆ελτίο ΤαυτότηταςΝοσηλευτή.

Άδεια άσκησης επαγγέλµατοςΓια την έκδοση από τις κατά τόπους Νοµαρχίες της

άδειας άσκησης του νοσηλευτικού επαγγέλµατος, οι νοση-λευτές οφείλουν να συµπεριλάβουν, µεταξύ των δικαιολο-γητικών, και βεβαίωση εγγραφής στο οικείο ΠεριφερειακόΤµήµα της Ε.Ν.Ε. Με την παραλαβή της άδειας άσκησηςεπαγγέλµατος, υποχρεούνται να καταθέσουν άµεσα αντί-γραφο αυτής, στο Περιφερειακό Τµήµα όπου ανήκουν.

Βάσει του Νόµου 3252/2004, όποιος ασκεί τη νοση-λευτική χωρίς να έχει άδεια άσκησης επαγγέλµατος διώκε-ται ποινικά σύµφωνα µε το άρθρο 458 του ΠοινικούΚώδικα.

Καταγγελία για παράνοµη άσκηση του νοσηλευτικούεπαγγέλµατος µπορεί να κάνει οποιοσδήποτε ιδιώτης σταΠεριφερειακά Συµβούλια ή στο ∆.Σ. της Ε.Ν.Ε., το οποίοστη συνέχεια υποχρεούται να γνωστοποιήσει το γεγονόςστις αρµόδιες δικαστικές αρχές.

Στις περιπτώσεις που επιβάλλεται πειθαρχική ποινήπροσωρινής ή οριστικής διαγραφής από την Ε.Ν.Ε., ανα-στέλλεται αυτοδίκαια η άδεια άσκησης επαγγέλµατος.

Όργανα διοίκησηςΗ Ε.Ν.Ε διοικείται από την Συνέλευση των Αντι-

προσώπων και το ∆ιοικητικό Συµβούλιο. Τα ΠεριφερειακάΤµήµατα διοικούνται από την Γενική Συνέλευση και τοΠεριφερειακό Συµβούλιο.

∆ιεθνής εκπροσώπηση της Ε.Ν.ΕΗ Ε.Ν.Ε είναι µέλος της Ευρωπαϊκής Οµοσπονδίας

Νοµικών Προσώπων ∆ηµοσίου ∆ικαίου Νοσηλευτών(F.E.P.I), κατέχοντας µια από τις επτά θέσεις του∆ιοικητικού της Συµβουλίου. Στην εν λόγω ΕυρωπαϊκήΟµοσπονδία συµµετέχουν ακόµα η Αγγλία, η Ιταλία, ηΙσπανία, η Ιρλανδία, η Πολωνία, η Κροατία, η Ρουµανία, ηΠορτογαλία και υπό ένταξη είναι η Γαλλία, η Κύπρος και τοΒέλγιο. Για περισσότερες πληροφορίες, συνδεθείτε µε τηνιστοσελίδα www.fepi.org.

Ανάδειξη και θητεία των αιρετών οργάνων διοί-κησης

Το ∆ιοικητικό Συµβούλιο της Ε.Ν.Ε, εκλέγεται από τηνΣυνέλευση των Αντιπροσώπων. Οι Αντιπρόσωποι εκλέγο-νται χωριστά για κάθε Περιφερειακό Τµήµα από τα µέλητης Γενικής Συνέλευσης του Τµήµατος. Τα Περιφερειακά

Συµβούλια εκλέγονται οµοίως από τα µέλη της ΓενικήςΣυνέλευσης του Περιφερειακού Τµήµατος.

Οι εκλογές διεξάγονται κάθε τρία (3) χρόνια, ενώ συµ-µετέχουν σ’αυτές όσοι Νοσηλευτές είναι οικονοµικώςτακτοποιηµένοι.

Πειθαρχικός έλεγχοςΟ πειθαρχικός έλεγχος των µελών της Ε.Ν.Ε ασκείται

σε πρώτο βαθµό από τα Περιφερειακά Συµβούλια, πουλειτουργούν και ως Πειθαρχικά Συµβούλια.

Ο δευτεροβάθµιος πειθαρχικός έλεγχος, καθώς και οπειθαρχικός έλεγχος των µελών του ∆ιοικητικού Συµβουλίουκαι των Περιφερειακών Συµβουλίων ασκείται από τοΑνώτατο Πειθαρχικό Συµβούλιο, στο οποίο προεδρεύειΕφέτης των Πολιτικών ∆ικαστηρίων.

Επιστηµονικό ΠεριοδικόΗ Ένωση Νοσηλευτών Ελλάδος δηµιούργησε το 2008

το «Ελληνικό Περιοδικό της Νοσηλευτικής Επιστήµης»που αποτελεί και το επίσηµο περιοδικό της. Είναι ένα περιο-δικό πολυδιάστατο µε κριτική επιτροπή που στοχεύει στηνπροώθηση της Νοσηλευτικής Επιστήµης στην Ελλάδα.

Το «Ελληνικό Περιοδικό της Νοσηλευτικής Επιστή-µης» αποτελεί ένα αξιόπιστο, σύγχρονο, τριµηνιαίο επιστη-µονικό περιοδικό που εκδίδεται στην Ελληνική και τηνΑγγλική γλώσσα και είναι διαθέσιµο σε ηλεκτρονική καιέντυπη µορφή µε συµβολική αµοιβή σε όλους τους ενδια-φερόµενους ερευνητές, πανεπιστηµιακούς δασκάλους,φοιτητές, σε όλη τη νοσηλευτική κοινότητα γενικότερααλλά και στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύµατα (ΑΤΕΙ καιΑΕΙ) της ηµεδαπής και της αλλοδαπής.

Παράλληλα παρέχει τη δυνατότητα σε νέους επιστή-µονες να έχουν εύκολη πρόσβαση στη γνώση και στηνπρόοδο της νοσηλευτικής ενώ αποτελεί το επιστηµονικόβήµα για τους νοσηλευτές που απασχολούνται στην εκπαί-δευση και στην κλινική νοσηλευτική να δηµοσιεύσουν τοέργο τους και να δεχθούν εποικοδοµητικές κριτικές. Στοπεριοδικό δηµοσιεύονται ερευνητικές µελέτες, ανασκοπή-σεις, πρωτότυπες πραγµατείες και βιβλιοκριτικές.

Οι εργασίες που δηµοσιεύονται, µοριοδοτούνται µετρόπο θεσµικά προβλεπόµενο και επικυρωµένο από τηνελληνική νοµοθεσία και σύµφωνα πάντα µε τη διεθνήπρακτική.

Ενηµερωτικό περιοδικόΗ Ένωση Νοσηλευτών Ελλάδος δηµιούργησε το 2008

το µηνιαίο ενηµερωτικό περιοδικό «Ο Ρυθµός τηςΥγείας», µε σκοπό την ανάδειξη του νοσηλευτή ως ενιαίαςψυχοσωµατικής, και επαγγελµατικής οντότητας, µε ενδια-φέροντα που κινούνται πέρα από τα τετριµµένα, αγκαλιά-ζοντας όλα τα επίπεδα της πολύπλευρης κοινωνικής τουυπόστασης.

Ο Έλληνας νοσηλευτής, εκτός από την ανάγκη για τηνεπίλυση πρωταρχικών ζητηµάτων που τον απασχολούν ωςεπαγγελµατία, έχει ανάγκη να εκφραστεί, να επικοινωνήσει,να διασκεδάσει και να προβάλλει πολύπλευρα τον κοινωνι-κό του προορισµό.


γενικά

Έτσι, «Ο Ρυθµός της Υγείας», σκοπεύει να ενώσει τηφωνή όλων των νοσηλευτών της χώρας και να αποτελέσειένα άµεσο και έγκυρο κανάλι επικοινωνίας, δίνοντας βήµασε όλες ανεξαιρέτως της φωνές της επαγγελµατικής –καιόχι µόνο- κοινότητας.

Μελλοντικοί ΣτόχοιΗ Ένωση Νοσηλευτών Ελλάδας, µε τη συνεργασία

όλων των µελών της, στοχεύει να υλοποιήσει και να ολο-κληρώσει κάποια σηµαντικά έργα που αποτελούν πάγιααιτήµατα της νοσηλευτικής κοινότητας, ορισµένα από ταοποία ήδη άρχισαν να εκπονούνται:• Καθορισµός και κοστολόγηση των νοσηλευτικών πράξεων• ∆ηµιουργία ανοιχτής γραµµής επικοινωνίας µε σκοπό

την καταγραφή και επίλυση των προβληµάτων των νοση-λευτών

• Ενίσχυση των διεθνών σχέσεων των ελλήνων νοσηλευ-τών µε οργανισµούς, fora και ινστιτούτα του εξωτερικού

• ∆ηµιουργία ηλεκτρονικής ψηφιακής βιβλιοθήκης ηχρήση της οποίας θα είναι δωρεάν για τα µέλη της ΕΝΕκαι προσβάσιµη από όλη την επικράτεια

• Προσφορά ειδικών εκπαιδευτικών και µετεκπαιδευτικώνπρογραµµάτων

• ∆ιοργάνωση επιστηµονικών συνεδρίων και ηµερίδων µεµοριοδότηση των συνέδρων νοµικά ισχύουσα και κατο-

χυρωµένη • ∆ηµιουργία Ειδικών Επιτροπών Έργου, όπως

Εκπαίδευσης, Τεκµηρίωσης, ∆ιεθνών Σχέσεων καιΕνηµέρωσης

• Οργάνωση δικτύου εµπειρογνωµόνων για νοσηλευτικάθέµατα και παροχή νοµοτεχνικών συµβουλών

• Οργάνωση και λειτουργία προγραµµάτων εξειδίκευσης• Πιστοποίηση Νοσηλευτικών Ειδικοτήτων και

Νοσηλευτικής επάρκειας

ΕπικοινωνίαΟι νοσηλευτές µπορούν να απευθύνονται στα τηλέ-

φωνα: 210 3648044, 3648048 (08:00- 15:00), στα fax:2103648049, 3617859 και στο e- mail : [email protected] • για επαγγελµατικά θέµατα• για θέµατα εκπαίδευσης• για νοµικά θέµατα• για την εγγραφή τους ή την ανανέωση αυτής• για γενική ενηµέρωση (συνέδρια, δράσεις, εκδηλώσεις κλπ)• για τις προκηρύξεις µέσω ΑΣΕΠ• για θέσεις εργασίας στον ευρύτερο τοµέα της υγείας

Date post:	12-Sep-2020
Category:	Documents
Upload:	others
View:	1 times
Download:	0 times

ΕΠΙΣΤΗΜΗ NïóèìåùôéëÜ÷ Σ ΤΟΜΟΣ ¶ðéóôÜíè÷ ΤΕΥΧΟΣ...

Documents