PALAESTRA LATINA - culturaclasica.comtra quantitas regularis aíterius ditrochaica satis superque...

Annns Scfaolaris IL Nttm. 13 1931 • 1 9 3 3 Hcnse Janmalo, a. HiCMXSÚpi

I" P

PALAESTRA LATINA

S U M M A R I U M

ALTERÍUS NON ALTÉRIUS (Emmanuel Jové).

ÍNTER SCHOLARES.

JESÚS CUR PLORET IN PRAESEPB Gosephus

Llobera).

DE HENDIADI. (L. Fanlo.)

COMMERCIUM EPISTULARB.

DiscoBOLUS MYRONIS. (Phidiacus.)

RADIOPHONUM, (I. González.)

ADOLFUS GANDIGLIUS. (M. López).

PER ORBEM.

PALAESTRICUS EPHEBIS SUIS.

EXERCITATIONES SCHOLARES.

BiBLioOHAPHlA, (Th, M.* Planas).

ñ #

Ordinarii atque Stiperiorum permisfu

AC Segarra - Palaestra Latina (Cervera) 01/01/1932 - Pàgina 1

www.culturaclasica.com

Librí in Actuaría accepti Malcovati, E. -Âffeíti e sentimentinellapoesía di Virgilio* (estratfo dali'An-

nuorio del R. Liceo-Gimnasio di Pavia) 1931. p. 22. Beltrami, A. ^Virgilio* (Conferenza tenuta in Brescia perJncaricodellaReale

Accademia d'Italia il 10 magrgfio 1930) Vill. 21. Pavía. Tip. Successore ^.^ f<li:at«llj Fusi, vía L. Spallanzani, 11.

Cápellanus, G. *Spreclten SieLateinisch?» Modcrne Konversation in Lafcinis-cherSprache. (F. DUmmiers Verlag) Berlín, 1929, p. 131.10 aufl. M. 3.

Thlemó. K. *Scribisne litieruiaa Latinas?* Kleine modcrne Korrcspondenz in laíeinischer Sprache (F. DUmmiera Verlag). Berlín. 1928. p, 159. M. 2'50.

(ara,wá%Qnif î *Introducción al Latín vulgar*. Trbá. del inglés, adicionada por el autor, corregida y aumentada con notas, prólogos y una antología por P. de B. Molí. Madrid. 1928. p. 384.

Curcio, G. *Le liriche di Q. Orazio Placeo*. Studio crítico. Caíanla (Lib. Ti-relli di F. Ouaitolini) 1930. X». 176.

Thlerry, R. H. ^Método de Prancés-» Libro primero, p. 287; libro segundo. p. 229.—«C/ave de ejercicios* (Libro del Maestro) p. d9.—*Clavede

r-̂ .- -^-—- ejereicioa y de conversaciones del libro segundo del método de francés*, p. 44. 19S0. Colección Magister, Barcelona. Puerta del Ángel. 23. 2,°

Forjiarlj J» o-Cotnmuniayitae.* (Phrases et formulae ad latina colloquia Ins-titueda). Edit. alléra. Typis poliglotis Vaticanis. 1931. p. 86.

Blone Cesare. «Le/zerd/ura^recd». (La nuova Italia, editrize.—Firenle. via Fiesolana, 38). p. 236. L. 9,

Alma Frey. Aus dem Naclileben antiker Gottergestalten, 184 p., mit 12 Bild-tafeln. Dieterich'sche Verlagsbuchhandlung. Leipzig.

Eugenio della Valle. «///Jonorf/Prome/eo». Bari (Italia). Gius. Laterza et Figli, 1931. pag. 48.

Fáldep, P. *Repzrtoire des éditions de scolies el commentaíres d'auteura la-tins*. (Coll. d'Btudes latines, serie scientifique VIH). Les Belles Leí-tres. 95, Boülevard Raspail. París, VI. 1931. pag. 48; 10 frs.

Rebelo Gon9aives, F. *0selementos giegcs do vocabuláno portugués.* (E-lementos de formaâo popular), pag. 33. Lisboa. Imprenta Nacional. 1930.

«Aportamentos para o estudo da numeiagao indeterminada em /a///j.. p. 22. 1930.

.Dois conceitos de Horacio na poesía portuguesa do século XVIII pag. Sk, 1930

tDa infíuéncia lexical do greco no latim literáiio*, pag. 35; 1930. Guíllermliir A. «¿é Theme Latín h laLieence éa-letties*. (Libr, Hatier. París)

P. 285. 1931.., Berthaut. H. «Veisions Latines*. (Libr. A. Hatier. 81̂ . d'Assas.Paris VI) p. 80 Reale Accad&mia VIrgIllanadI Mantova. *StudiVíigiliani*.v.267in 4.° mai.

1930. Mélanges Paul Thotnas. (Recueil de memories concernanf la ptiilologie

Glassiqüe). Bruges. Impr. Sainte Calherine. 35 r. du Tram. p. 757.



Annus Scholaris U. Num. 13 1 9 3 1 - 1 9 3 2 Mensc Jannarto, a. MCMXXXII

MENSTRUUS DE LATINITATE COMMENTARIUS Prctium anbaotatiania annuae, solutlone antelata, eat 6 pcasetarum In Hispamia, 7 in Ame

rica, 8 in reliquia clritatlbna. Pretlum mlttatur oportet ad Admlnlatratoreim CBR-VBBA (Lérida) - Ualveraldad - BapaAa.

ALTERÍUS NON ALTÉRIUS Temporum decursu ea quae ex consuetudine Inveterata cense-

bantur legitima atque docebantur, manifesté falsa nonnunquam adpa-rent. Ut tamen longa per saecula, etiam apud doctos homines. inva-luerit error, speciem quandam extitisse necesse est veritatis, qua res involuta remaneret ñeque ex tenebris exereretur, doñee aliquis eorum investigator, qul rerum causas in ómnibus expostulant, mentis acumen in eam infixerit.

Id revera contigit philologis recentibus qui ad trutinam quasi revocarunt omnia quae in lingua Latina videbantur mira atque ab regulis communibus discrepantia. Quorum in numero erat vox alte' rius, de cujus accentu brevi in paenultima syllaba in soluta oratione nuUibi constabat ratio.

Cur—inquit philologus —omnia pronomina nisi in carmine, ubi viget necessitas, genitivum habent in lus longum, uno tantum excepto genitivo alterius quem semper et ubique corripere jubemur?

Fortassis non deerit qui satis in grammaticis veteribus erudi-tus in médium producat Prisciani auctoritatem<*> qui non semel, sed bis terque, rem illam expressis vferbis doceat: *I/Ie, illius, illi; et pro-ducitur pcenültima / genitivi, quam tamen poétae etiam corripiunt, absque uno alterius, quod, quia solum duabus vincit syllabis pro-prium nominativum, corripit semper paenultimam», cum «aZíertus contra, quia duabus vincit syllabis nominativum suum semper corri-

(1) KeUin.p. 6.



5a t%^

pit paenultimam, alter, alterius, atteri.»^^^ Et iterum alio loco: «scien-dum quod in ius terminatus genítívus producit paenultimam. nisi poética auctoritas eam corripiat, excepto alter, alterius quod ideo magis correptam habuit paenultimam, quod duabus syllabis vincit genitivus; quod igitur crevit syllabis hoc minuit tempere.» <̂ '

Perpendat ipse lector quibus Priscianus adserat rationibus allus esse semper producendum, alterius contra semper corripien-dum. O rationes leves atque pueriles! Prius producendum quia par est syllabis cum nominativo, posterius corripiendum quia duabus superat syllabis nominativum. Optime de his grammaticis Sommer^^) philológus nostrae tempestatis qui methodos et theorias Romanorum grammaticorum formis Graecanicis essentialiter subfultas nuUum, ait, pretium habere apud hodiernos sapientes.

Praeterea si Priscianum excipias nullus apud veteres gramma-ticos de alterius correptione mentionem ullam facit, immo vero ita reliqui loquuntur ut si eodem modo declinaretur ac cetera ejusmodi pronomina. In commentario Einssiedlensi, quod est de Grammatica, ôc legimus: « alter, alterius facit genitivum sicut Ule, illltis,»J*] "- Parum autem est veteres id expresse non adfirmare nísi^ís* alia parte recentes omnes cujusdam pretii grammatici idem communiter nontestarentur, Hoc autem cuilibetintegrum estcognoscerequimedio-criter in hodiernis grammaticis, exteris potissimum, est versatus. Sit in primis noster Emmanuel Alvarus: «Genitivus in ius habet i lon-gum in soluta oratione: in carmine tum breve tum longum, Alter corripit apud poetas heroicos, ne brevis inter duas longas claudatur alterius: oratores nunc fere pioducunt ut neutrlus et alia».<*^ Hic autem adparet quaedam dubitatio in sententia, quia eo tempore aucto-res, nulla facta de re peculiari investigatione, in contrariara partera ver-gebant. Sed pedetentim haec opinio relicta est ita ut nostris diebus nullus omnino grammaticus tanto nomine dignus rem dubiam ha-beát. Córradinius, qui postremam Forcellinii editionem Lexici totius Látinitatis mirifice recognovit, auctorem corrigens scripsit: «Geniti-vus alterius ex analogía cum allus, illlus et similibus paenultimam habét longam.»^*' Ñeque obscure loquitur clarissimus Freund: «quan-titas genitivi singularis aZíerlus ut paeon primus bona Latinitate non nititur sed exemplis tantum rythmorum dactylicorum in quibus ip-sius, illíus, istíus, unlus, cet. sunt etiam adnibita ut dactyli; at contra quantitas regularis aíterius ditrochaica satis superque probatur vérsibus irisequentibus Ennii. Terentii,TerentianiMauri, etc.»<" Sub-inde versus praebet quos etiam nos in eorum operibus con-süluimus. Priscianus ipse quvbrevitatem syllabae defendebat, Teren-tianura contra se auctorem habere sensit: «Terentianus tamen, inquit, inVenitur hujus etiam paenultimam produxisse in trochaico metro quod est ex septem pedibus et syllaba:

«iSescuplo vel una vincit alterius singulum; sextus pes vult a lotiga incipere in trochaico metro». <'KAt non solum

(f) Kelim.p. 20.-(2) KeUH,p. 228.-(3) Hándbudí der Latein Laut a. Formenláie, Einleitang. p»f.». 2.-(4) KMKHaftCa.StippI: Orámm Lat. VÜI, p. 250 -(S) Delnat. Gramm. 1. lU ed. Bept.-(6) -(7) Vlde Alter. -(SWeU VI, v. 1352.



SI

hoc loco Terentiano i longum esse in alterius innotescit, sed habet queque in metro jámbico alium non minus perspicuum:

*iSub alterius consonatvocabulo*: et in alio loco:

nec alterius indigens opis veni. '̂ ' Si quis autem Terentiano grammatico vim probandi neget

quod saeculo IV post Chr. fuerit, accipiat Terentii auctoritatem ne-nesse est qui tertio ante Chr. saeculo comoedias suas composuit in cujus trochaicis est etiam ille:

Alterius sua ut comparent commoda, ah.^^^ Qulbus testimoniis addere quoque possumus illud Ennii infrag-

mentis quae de eo exstant: Qui mox dum alterius obligurias bona..A^

Ex clausulis insuper Ciceronianis, Niedermann<*-' auctore, de-duci turhorum omnium genitivorum in genitivo longa positio.

Non igitur mirum si, non obstante tradita a longls annis con-suetudine, et regulis grammaticorum. recentes grammatici in alia omnia abeant atque in ipsis liturgicis libris ubi accentu graphico so-letadnotariaccentus prosodicus, hoc vocabulum saepe sine accentu veniat<*' atque nonnunquam addito accentu orthographico in i ut pronuntiando acuetur/** Speramus in posterioribus editionibus tam late processuram hujus longi accentus in voce alterius persuassionem ut numquam jam in prosa oratione positio brevis illius vocabuli audiatur. ^

EMMANUELJOVÉ, C . M . F .

ínter Scholares „ • . -. , .• mentum directum et indirectum sunt saepe

-Quaraiione tam faale vertís, amice. pi,,ra alia pocabula. Latinum mvernaculam. -Quidem. sunt complementa circuns-

-Simpliciter ommno. lantialia loci. temporis, modi. cet.. quae so-- Utmam sciam tándem quod nunquam ¡^^^ ^^^^ ¿^ ablativo

dtdtct Narra mi Ai, obsecro. _p„g ^^^p ordinanda sunt istiusmodi -Prtmum omnium sententiarr. lego ô^p^^menta?

stmphcem vel compositam. í Pos< complementum indirectum. - Hocettam ípse fació, quid inde? _^-i^¿i ^mplius? -In lecttone jam yerbum primartum _f.^^^ ^^^^^ ponitur adverbium; cum

quod semper est in indicativo (aut im- substantivo sive subjecto sive complemento perativo) unice detegere curo. -¡^^ adjectivum vel genitivus quae ea

-Bene est: hoc ípse parum curabam. ô„,-^^„ ^djiciant. Sequereporro ^ ., , ^ -Bene: sed haec tantum de sentenliis

-Verbí illtus subjectum factle deduco simplicibus: quid de compositis? sive singulare sive plurale vel primae vel ^ y „ sententiis compositis praeter ora-secundae vel lertiae personae. ^¿^^^^ primariam quae in se habet sensum

— Pulcherrimel O quantum sapisi perfectum. invenitur, comuniter in subjunc-— Postea qiiaero complementum primo tivo, oratio secundaria, quae secundo loco

directum, quod est in acusativo, et postea ordinatur sed eodem ferme modo ac pri-indirectum, quod est in dativo aut acusativo maria. . cum praepositione. — Est tibi gratia, amice. Videbo si dem-

—Praeter verbum, subjectum. comple- ceps tuis consiliis majoresproventus faciam. (1) KelIVI. V. 2185-(2) Terent Andn 4.1.4.-(3) Bmm. Fragm. apud Heat. p. X89.-W Fon Hist. p. 2-'. -(5) Breviaríum Romanum In Ord. ad S»t. Cap. - Dle 9 Febr. ta lect. IV SU. Cyrilll - Dle 17 Sept. in lect. I in Impress. Ss. Stigmatum SU. Frandsci - Alibi teniper.-(6) Misaale Romanum- Ratia bonae Frideric Pustet MCMXn - Feria VI lu Paraaceve in Pasa, ad finan - ítem in MUaa MUerebitar Sm. Cordia Jeau ad Evang.



52

JESÚS CUR PLORETIN PRAESEPE Sternitur en D i v u s paleis inmitious Intans,

Laeaitur et stipulis, Irigore memora rigent. C¿ui ivepnyris mulcet llores, cui lilia campis

ent, en largis US ora rigat; rietioiis ora rigat túmidas qui comprim.it unaas

Litore, nec lacrimis aostinuisse pótest. x i e u , íormose Puer, cur tan tus lletus m antro' Cj, ^ssiduone maaent cur ita rore genae! l i l e niml; tenerum crudelia írlgora corpus

Laeaunt, nec nostro pectore coraa calent. £ r g o , D i v e meum Jruer - et mala Irigora pellam-

Ignious ure tuis pectus, amore jLui.

I N J E S U M iJmUatio SÍnacreontis c A a kirundineinD.

Eli êXiSdva

Q u i d vis, scelesta, nat Tib í , quid, keus, nirundo? V i s toruce ut recidam Pinnas tuas volucres. Lustrare ne alta possisí Mavisne ut ille Tereu» Linguam metam loquacem Ut jam tacere discas!

V ix prodeunte solé, Aodormiente Jesu uomnum oenigniorem Oonore tam Irequenti \_ur, impía, aostulisti.'

IN PUERUM JESUM commiserationis aliectu5

U i v e , tuas lacrimas lacrimis sme cerneré possum!

i3um nive, sum paleis saevior ipse tuis.

' Josepkus LLOBERA, S. J



comprim.it

53

D E H E N D I A D I Hodie in quaestlonem utilissimam

obtutum lectoris defigere faciam, quae difficultate in vertendls hispane classi-cls, tirones irretire solet cosque non nun-quam j uva bit ut Latinam orationem ele-ganter honestent.

Haud raro apud classicos, Ciceronem praesertim et poetas, dúo vocabula ad-garent grammaticaliter coordinata et partícula aliqua copulativa consociata. Ínter quae subordinatio lógica intercedit; licet ea non semper palam ómnibus ja-ceat. Tune daturHENDIADYS.quam di-cunt, quae vox, ex graecis iv 8ta Suotv perperam conflata. ut notat Forcellinius, exse ipsa satis denuntiat in quo hujus íi-gurae índoles sita sit ac natura: una nempe specíes alterlus speclei vocabulo completa ac duobus expressa verbis grammaticaliter Independentlbus. Ex hls fere vox prior slgniñcatione donatur genérica, altera specifica.

Haec perlucidlus perspicies in hoc Ciceronis exemplo: Huncsertis (gener.) redimiri jubebis et rosa (specif.) pro sertis vel rosarum, vel roséis.

Atqui per hanc verborum dis/unctlo-nem id fit ut utraque species vi augeatur ac praestantia, illa praesertim quae sen-su non translaticio locum sortiretur sub-ordinatum: utraque tune idea exstat aeque narratloni necessaria.

Hujusmodi figura universlm obtinet ubiubi dúo reperiuntur verba Invicem subordínate ideoque exstrui potest, quod adprime notandum est, non cura subs-tantivís modo, imo etiam cum verbis et adverbiis, licet substantiva huic perfi-ciendae figurae prae ceteris serviant.

De hendiadi cum substantivis insti-tuta haec pauca disserenda censeo. Substantiva quae eam complent synoni-ma sunt vel minus: si prius altera idea priorem confirmat; sí posterius, se. in hendiadi ex verbis non synonimis conflata. idea specifica genericam complet tum-que dúo occurrere valent; vel illae ínter

se determinant, vel una se obíert ut alterius sequelam.

Satis pro comperto est laudatam ñ-guram in idiomate vernáculo exsulare ideoque cavendum ut, cum hispane eam verteris, subordinationem grammatica-lem expresseris, vel etiam ne alterutram hendladis vocem veluti redundantem seu pleonasticam missam fecerís.

Ad conjungenda hendiadis vocabula fere omnes conjuntivae particulae promiscué veniunt.

Ad ejus usum quod attinet vide ne modum transgrediaris aut regulas pul-critudinis sensus, quem adsidua, Ciceronis praesertim, lectione comparabís. Hic unum tibí casum notatum velo, quo opportunissime hendiadem usurpaveris.

Latini nempe, nisi poétae vel ípsí quoque prosatores ob poeticam licen-tiam, non amant adjectiva rerum anima-tarum propria inanimis substantivis subdere: itaque minus recte díxeris: ver-ba sapientissima quia sapiens non nísí transíate de rebus íntellectu non pollen-tibus adplicatur; quod vitare commo-dum tibí erit duobus plerumque modis: vel tale adjectivum pro respectivo substantivo suffícíendo, vocabulo «plenus» determínalo, quod quídem prorsus La-tinum est et usitatissimum, (verba sa-pientiae plena), vel per dúo substantiva subordinata, et incides in laudatam fi-guram hendiadem, (verbis, scilicet, ac sapientia.)

Rectum hujus usurpandae figurae ju-dicium in eo stat, quod dixi, ut nempe eam exemplis confirmatam videas, atienta praessertim lectione Ciceronem evolvendo; qua propter hic exempla, vernácula stípata translatione ex abun-danti offero.

Hendiadys c u m adverbi i s c o m -pos i ta . Aperte atque ingenue (con franca ingenuidad); strenue ac víríliter (con varonil esfuerzo); temeré atque insipienter {con



m necia temeridad); modice' ac sapienter estudio de las artes); cuplditas atque (con la moderación propia del sabio). dementia (ciega pasión); minis ac verbis

Cum verbiss (con frases amenazadoras). Te amavl atque dilexi (te fae amado con 2) Uno ex altero liquen te: predilección); dixit ac disseruit (habló Clamore et admiiratione erupit (prorrum-plocuentemente); gavisus est et exultavit pió en gritos de admiración); pavor et (saltó de gozo); et ibi lamentatus et illa' trepidatio (pavoroso atolondramiento); crimatus est (ej^tuvo allí llorando de juventus et error (ilusión juvenil); mor-pena). bus et insania (enfermedad de locura).

Cum substantlvis i a ) synonimis: Antequam ñnem impono, faceré non Conveiiíientia consensusque (consenti- possum quinmoneam verbum mratio» in miento unánime); indignatio et ira (des- crebras exprimendas propositiones per pechado fuTor): ardor et Ímpetus (impe- hendiadem venire, alias vertendi difficiles. tu oso ardor): metus ac timor (timidez En tibí exempla: ratio et cogitatlo (pen-excesiva). Sarniento razonado); ratlo et consilium

Cum substantivlsi b) non synoni- (consejo deliberado); ratio et disciplina mis: (enseñanza científica); ratio et doctrina

1) ínter Se determínantibus: (enseñanza sistemática); r^tio et via temeritas et mendacium (temerario en- (método o procedimiento sistemático) gañó); studiis excelluit et artibus (en el L. FANLO, C . M . F

Commercium Epistulare A. Reixadi, Pter, Adni. Rdo, xiaimundo

' Borras, Pbro. Parodio, s. p. d.

. Quam elegiam in memoriam dulcissimi nostri J. Fontii Cervariensi in Palaes-tr£^ nuper scripsisti; láetus et mirans perlegi.

Quae ibi dolens ajebas, adsentior cunctis. Equidem , . . . . . . so lamanent Ivatii perodora virecta

Planicie in lepida nobills Ausoniae.» P?cessit enim nostras bonus Horatius, qui

«Dulciter exculto: módulantis afidonis instar Carmine praecinuit Numina, Sacra, Viros.»

Sed, Deo gratias, qui Latinis Musís alterum suscitavit poátam, Dum enim modulis jam annum extincti collegae memoriam agís, nova luscinia (1) quae, in silvis canens dulcisonis cantibus veluti per radiophonicam Palaestram Latinam re-creatur orbis Parce, quaeso, si legenti illud mihi venit in mentem: «Sinamus sanc-tum pro sancto laborare», scílicet, vatem pro vate.

Tua igitur ne sileat lyra, sed pulsetur frequenter; praecine et tu gementem Patriam, Fámiliam, Scholam, Latinas litteras. . Ita vives, gaudebls, ephebis nostris bono eris exemplo, ut ne senes quídem classicos neglegant, sed, studiosi et ipsl, sclentia ac píetate, ut hodiernos praesertim decet clericos, fulgeant in Ecclesia Chrísti.

Spero, mi bone, -ore ut me audias atque conlegas, qui uno ore plaudentes te ex animo salutant.

Vale meque tibí addictisslmum in Christo habebís. Vici, Id. Nov. MCMXXXl.

(1) Luaciniam voco In aermone soluto quam tu la vlncto jure tuo aCdona vocaveraa, quae vox taatuia aouii oetl̂ í̂ el,cpmmuolter (e^qealno genere solet usurpar!.



Í S

Discobolus Myronis Dúo praestantissimi magistri Myro et

Polycletes sunt, archaicam et auream aetatem graecae sculpturae connecten-tes, quam tamen Phidias eorum aequalis complevit. Mirandi illi quidem, attamen non raro sapiunt vetustatem.

Eleutherae prope Atticam prtus Myro quinto a. C. fuit saeculo aeris artifex, quod eí magnum contulit praesidium ut artls et motus princeps fieret: non alium certe h a b e b a t scopum quam specierum in materia plasmationem, ea vero ratione ut ómnibus contemplantibus e j u s -dem simulacra et currere et salire viderentur. A primo conficere effigies deorum intendit, sed id consilium nec sibi op-portunum ñ e q u e fuit consentaneum; i d c i r c o athletarum compositioni se totum devovit: inde gloria quam Myro est a-deptus. Ea tempestate sapientes dice-bant primas adsecutum esse partes in motu et gestu interpretandis, minlme autem in tradendis animi affectionibus, in quibus nullius fere pretil et satis ne-glegens fuit. Corporum tenus curiosus. animi sensus non expressit. Re quidem vera Myronis statuae praestant ccrpore quam capite.

Percelebris et passim ab antiquis translatus est fictoribus «Discobolus», athleta videlicet, qui discum projicit. Prorsum inclinat Corpus, iita ut vacilla-tione manus dextra repellat discum, dum laeva perstringit genu ad hoc ut consistere queat; obtutum habet disco adfixum. Hanc si tueantur oculi miram effígiem profecto recordaberis beligerum Polypoetem orbem rudem a fornace dis-tendentem, post quam magnitudini et roboriEetionis illum rapuit Pelides A-chilles. Epeum. Leonteum, Telamonlum, Aiacem superávit belicosus Polypoetes'

qui discum prehendit. «Quantum quis projicit pedum bubulcus vir, id autem rotatum volatper boves armentales, tan-tum super totum circi spatium jecit». (Iliada, Rhapsodia XXIII, 845). Agilem aes reddit figuram, aliquid tamen venus-tatis desideratur marmoris caussa; opus est enim adminiculis certo non parvis quae illam sustentent utpote quae stat uno pede. Forma cranei rotunda fere et

cirrhi non multum prominentes archaicam aetatem redolent.

Laudes hominum quo-que obtinuit imaginum globus q u i írementem vaccam una cum vitulo lactente repraesentat. Is-tius exemplar apud Pacis templum, quod est Ro-mae, o l i m sevabatur; nullum autem hodiedum ullibi exstat apographum. En Julianorum epigram-ma unum ex plurimis

tantum quod artefactum referunt. «Et te, pseudomelissa, ars fefellit, duro etenim vaccae lateri aeneoque aculeum adaptas-ti tuum; verumtamen qui te reprehendat est nemo. Decipienda facillime pseudomelissa erat, siquidem non potuerunt non inludi et pastores».

Opus aliud miníme neglegendum «Mi-nervam, scilicet, Satyrumque Marsiam> nobis reliquit Myro artifex. Hoc in simulacro stuporem Satyri puerilem fere ob fistulam a filia Jovis inventam fictor adumbrat. Óptima sibi adversantur cum deae moderatio animi et aequanimitas, tum agilitas quam in Satyro Marsia mirante adparet.

Myronis est meritum et novas fictlo-nls specíes et formas durae materiei po-tiores inpingere. Hlnc prisca jam artls tempestas evanuit quo melior surgeret ars atque nobi ior.

PHIDIACUS.



S6

RADIOPHONUM

Numquís est omnium hac nostra quídem «LUCÍS» áetate, qain radiophonico adstiterit acroamati, vel saltem auribus de mira radio-phonl inventione quidquam acceperit? Quam ob rem fore non inju-cundum Latinae linguae studiosis existimavimus si non nuUa de ra ' diophonia delibaverímus. Hinc radíophonum hoc loco depingendum cum additamentis quidem praecipuis curavimus. Jam vero, ut rem altius repetamus, quidquam praemíttemus de radiophoniae historia.

Mirum omnino atque utilissimum radiophoni nostri inventum quaedam est quasi extensio telegrapfaiae sine filis. Quod si illa in-ventio nata est ad scientiarum provínciam ultimis fere superioris saeculi deceniis, tamen hujus praecipua aestimatur, ñeque inmérito: eo enim saeculo progrediente, ad usum tándem vulgi adductum est ac perfectionem. Jam inde ab anno 1865 egregius Maxwell unius sub-putationis mathematicae auxilio detexit principia telegraphiae sine filis. Hujusmodi autem praeclari inventi fuit tamquam initiator Ger-manus Hertzius; qui quidem, assiduos post labores, anno 1887 inve-nit eas, quas hodieque dicimus «undas hertzianas». ínter annos vero 1894-1896, telegraphiam sine filis, inclitus Marconi in publicum ad-fert magno quidem omnium plausu; anno scilicet 1896 eximius Me-diolanensis ad quattuor distantiae vel quinqué milliaria telegraphia-bat, quae distantia, insequenti anno, erat jam duplo major. lisdem tere diebus, similes in Germania Slabi, quamquam trámite diverso,



57

reportabat triumphos. Vicésimo pprro saeculo ineunte, ipse Marconi telegraphicum trans Atlanticum mare commercium instruxit.

Primordiis etiam saeculi, physicus Fleming novam telegraphiae viam, cum invento lampadis electronicae, constravit. Id scilicet ge-nus lampadis expedit continuarum undarum problemma, quae illius auxilio, perceptibiles auditui fiunt. Hanc vero lampadem Lee de Fo-rest anno 1912 pauUulum instauravit, ex quo lumen radiophonia cía-rissimum aspexit. Totis physici viribus hoc inventum commodius usque efficiendum insudarunt, inque dies adparatus radiophonici perfectiores redditi, variisque vitae rationibus aptati sunt, ut eorum adquisitio non sit illis dífficilís, qui facultates módicas possident.

Tabella ob oculos posita ostendit receptorium radiophonicum magís in usu, cui alii, complementl ergo, adparatus accedunt. En illa vernacule et latine instrumenta, quae in primis consideranda tibi obferuntur:

1 Altavoz megalophonuTn 9 Casco casáis, dis '2 Cuadro quadrum 10 Auricular auriculare 3 Antena antemna 11 Acumulador cumulatorium 4 Reóforo rheophorutn 12 Radio radiophonutn 5 Rectificador rectificatoríum 13 Hilo filutn 6 Lámpara lampas 14 Toma de tierra terrae captus 7 Borne contactus, us 15 Botón élobulus 8 Pila vas (etectricum) 16 Tambor iympanutn

Haec est summatim radiophoniae ratio. Statio emissoria ope antemnae generat in agre oscillationes eléctricas, quae in modum circulorum concentricorum propagantur quaquaversum velocltate 3000.000 kilometrúm singulis secundis. Antemna vero stationis re-ceptoriae (3), vel quadrum radiogoniometricum (2) emissoriae has oscillationes exctpit atque illas ex aethereis in eléctricas oscillationes convertit. Hinc cursus alternus ab antemna (3) ad terram (14), atque ab ista ad illam decurrens, radiophonum (12) excitat,

Receptoriae tum stationis antemna exsequitur adamussim oscillationes emissoriae, et tamen illius megalophonum (1) idem omní-no exprimit, quod elocutum ante hujus microphonum est; aliis ver-bis, sonus, quicumque est, ad aures pervenit. Ad antemnam vero receptoriae, quod facile adparet, veniunt innumerae fere periodorum diversarum undae, quae sese mutuo in aere intercludunt. Ideo est necesse omnes, praeter quas audire contendis, eliminare. Ad hunc porro eliminationis effectum, congruenter bratteae condensatorii ap-



58

tantür, cujus tympáno (16) axis unitur. Hanc nos operationem ad consequendam undae amplitudinem congruam «sintonización» ad-pellamus.

Oscillationes tándem antemnae sic conformatae, ad cíatrulos primae lampadis (ea in medio adparatu latet) perveniunt, eodemque modo ceterarum, si adsunt, lampadum, ubi et amplificantur, et tum deteguntur, seu audibiles fiunt, cum electricus cursus megalopho-num (1) adparatus vel auriculare (10) excitaverit. Hisque de radio-phono in genere sufficiat.

Quod ad.laevam picturae vides cumulatorium (11), id quídem inservit ad accendenda lampadum fíiamenta. Rheostatum (in num. 15 habeS rbeostati globulum) in serie cum circuitu hujusmodi cumula' torii detegit emissionem electronuní filamenti, seu quod in idem vertit, ejus ustionem moderatur. Lampas (6) tándem rectificatorii (5) alternum cürsum, ab urbano quidem reti (13) sumptum adaequat atque in contactibus (7) producit 80 ad 100 voltiorum summam, quae usus est ad auditionem.

Nomenclaturam iis electricam, quamvis incompletissimam, adjungimus appendicis ergo:

Âmperio

Anó4o Audión

Autoinducción Batería Bobina Bombilla

Carrete Cátodo

Circuito Condensador Contador Corriente

Chispa Detector

Electricidad Electrón

ampériutn anpdtia (í.) audio, otiis

autoinductio

series

bobina ampulla

carrulus catodus (f.)

circuitus

condensatoriutn

Índex

ñuenium

scintiUa

detectorium vis eléctrica electro, onis

Imán

Inducción Ion Llave Motor Pantalla Polo

Poste Potenciómetro

Reóstato Resistencia

Transformador Turbina

Variómetro

Voltímetro

Voltio Watio

magnes, etis

inductio ion, onis

clatda motorium

umbella

polus

sublícium potentiometrum.

rheostatum.

renixus transformatorium

turbo

variometrum

voltintetrum

voltium

watiutn



5^

Xnte r a d i o p h o m i m (VÍCTOR ET FÉLIX)

V. —Ingredere amaba, commiles: illico V. radiophoni erit acroama.

F. — Id erat commodum in animo meo; F. nuntlorum, quod te minlme latet audiendorum fui semper cupidissi-mus.

y . — Ascendamus jam contignationem, V. ubi frequens, quod fit plerumque, adest cortina (corro). F.

F. - Ast bellum hercle radiopboni adpa-ratum..! Ubinam^terrarum Ule alius est, mihi totiens laudatus?

V. — Vendidi ut huno compararem; qul quamquam in scrutario emptus mil-le tamen pessetas subripuit.

F. —Atqui eo nuntiis erit aptior redden-dis. Tua venia adsideo.

Radiophonum. — Puncto horae sex-tae tauromadiia In Arenis; nobiliores ibi aderunt taurocentae... In Athenaeo Solis choreae populares a nona... —Ory-za ciceraque vilissima: apud Robustia-num, in via Trapisondee, numero 25... Storeae atque sparteae commodissi-maeee, . .

F. — Hem, bellum tibí negotiuml Haud certe talia nuntia spectabam, ñeque rem mihi cum mercatoribus volue-ram!

V.

V.—Instat jam quinta, acroamatis scili-cet hora; stationes modo emissorlas F tentabo.

F .—HUÍ, O insuavem strepltum! Rábula mihi in microphono loqui videturl

V.—Specta, bone, parumper; adparatum eo nondum est rite dispositus, quod aptam amplitudinem undae non at-tigi...

F.—Nunc probé equidem audio. Pro sua-vem concentum vel, si mavis, sym-phoniaml

V.—Atqui ea est statio Berolinensi», quae transmittit. Audiamus jam sta-tlonem Matritensem. F.

F.—Omnino rei politicae nuntia quam máxime exspecto. Arrectis, aedepol, y auribus intendo.

— Ne ita stomacheris, amice; in omni, mihi crede, re semper grata varietas!

—Verum istis audiendis nec vacat, ñeque Id juvat omnino. Satis supérque est lilis scatere et periodicorum pla-gulas et commentariorum.

—Quam gravis es..! Cito citius, ni fal-lor, incipiet in congressu oratio.

- G r a t i a igitur tua spectabo... absque te esset focos repetebam...

— Cape nunc auriculare, mi Félix; con-tio incepta est. Loquitur, quod opl-nor, Cremonius.

—Frustra es, amicorum optime; ille est noster Fullonius. Ut pectus est, quod facit disertosl

—Sunt verba et voces, praetereaque nihil.

—Apage jam poétarum verba, et ora-tioni intendamus.

V . -

V . -

Quid tibí de opera adparatus? Estne veteri ille commodior? Est. Vel adspectatium plausus niti-dissimi audiuntur..! Radiophonum quidem miruml •Ego vel susurrum audio per aCrem volitantium muscarum... Fortasse tu et hominum cogitationes ex anhelitu percipies, scurra. Parum equidem abest.

Intende modo adparatum, Víctor; pejus audiri coepta est oratio. -Scllicet, prae clamore raucescit ora-tor; meae jam aures sermone isto obtunduntur.. .

F.—Ne ita farel Nervosa quidem oratio est! Omnium, conjicio, adstantium plausus sidl adripiet..!

V In finem denique vergit oratio, quod equidem laetor. Modo enim trans-mittentur nuntia diel.

F.—Neautem illa sint mercabilia! Talia ego nuntia exscriberem in cornu lunae.

V.—Ñeque parum prodesset mercatoribus!

I. GONZÁLEZ, C. M. F



6d

Adolíus Gandiglius Paucis abhinc mensibus Fanni in Ita

lia vir classlcae Latinitatis cultor Adolíus Gandiglius, e vivís subiatus est. Su-sae séptimo idus Augusti anno octin-gentesimo septuagésimo sexto supra milesimum venerat In diem.

Litteris philosophicis Ravennae cum incumbebat primas ingenii lucubrationes luci conmisit praestantissimas et eadem mensura atque in origlnali octo celeber-rimi Carducci, Boloniensis magistri, odas summa transtulit perfectione. lis-dem diebus magno Instructionis Publi-cae áureo numismate quaedam Gandi-glii scriptio Latina in certamine ad quod onines Philosopfaiae Italici Prolytae convenerant, remunerata fuit. Boloniae quo se studia perfecturus contulerat, máximum acumen comitibus ac condisci-pulis singularemque solertiam latine reddendarum dificillimarum Leopardi orationum, aniagistro Gandino injunc-tarum, non semel ostendit. Ceteris con-discipulis de pravis versionibus objurga-tiones accipientibus, Gandiglius plausus a magistro eoque subtilissimo mereba-tur.

Doctoratus laurea anno 1899 obtenta disciplinas, ómnibus plaudentibus Cía-giari suscepit tradendas; deinde Achilae paucisque volventibus annis in «Leccam> oppidum scientiarum lectione persecu-turus profectus est atque anno 1913 cúrrente Fanum venit ubi per 28 annos uberrime juvenum enutrivit mentes. Ab Universitatum cathedris, majore quidem ornatis splendore, totis viribus fugit. Ad annum 1928 laetissimo animo humanio-res tradidit literas. Docendi munus, quo díu functus est, accuratissime adimple-vit. Maximi auditorum profectum íaciens scientiamque aestimans, ne uno quidem die, quacumque de caussa, ab aula dis-

cessit. Condiscipuli atque magistri summa eum prosequebantur veneratione, humanissimum namque e t í a c e t u m semper ómnibus se conspiciendum ob-tulit. Ex ejus ore consilia fluebant sua-vissima, quodam tamen mixta timore ne interroganti superior aliquando videre-tur. Nunc ad praecípua ipsius opera ve-niamus. Magna scriptorum copia cons-tituitur plurimis articulis de prosodia Latina atque métrica bine inde in com-mentariis difusis, deque grammatica agentibus. Litteraria ejus ubertas studiis quoque maximi,momenti e. gr. super «Elvio Cinna> «Cicerone» «Catulo» et decima Vergilii Écloga aliisque non paucis constat, innumeris praesertim niti dissimis versionibus quas nobis reliquit degustandas. Amplissimam, vero, Latinitatis cognitionem in ejus «Oramma-r tica» et «Sintassi Latina» praebuit atque copiosam.

Arguens nobilis, omnibusque qui eo-dem in eum modo sese gerebant, obser-vantisslmo semper animo extitit; in eos, autem. qui motibus aut sensibus non Ingénuis ducebantur, severissimus.

Injustitiae animique pravitatis acer-rlmus vindex atque judex austerus. Hu-milem civitatem, ut ostendimus Fanum, obscurissimamque cathedramubi vires excoleret litterarlas sibi perpetuo e l e^ t atque retinuit. Quam luculentissime nobis testatus est non cathedra prolessorem, imo professore cathedram ornari deberé! Adolíus noster humili íunctus muñere comparavit nomen quod lauris circum-datum per saecula curret venerandum.

In viris ergo praeclarissimis clasicae Latinitatis cultoribus mérito censebitur máximo cum honore...

M. LÓPEZ, C . M . F .



61

P e r o r b e m L'Instltut d'estudis catalana. —

Certamen litterarium a meritissimo Ca-talaunico Instituto pridie Kal. Junias indlctum hac ratione constituitur: A) Librls seu scriptis Catalaunica lin-gua exaratis, quae sequuntur adsignan-tur praemia: 1.—Praemium «E. Vives» 5000 pesseta-rum auctor perciplet, qui pulcrius dise-ruerit de Catalaunica lingua, historia, arte, archaeologia, humanioribus litteris. 2.—Praemium «Duran i Bas» SOOOpesse-tarum conferetur illi qui optimum quod-que de re juridica vel sociológica con-scripserit opus.

Haec dúo praemia X Kal. Majas a. MCMXXXVI adjudicabuntur. 3.—Praemium 1000 pessetarum a Sec-tione historica'ardiaeologica Instituti liberaliter donatum tribuetur melioriope-ri de €Estudi deis monutnents romans d'una comarca catalana». 4.—Praemium 1.000 pessetarum a Sec-ttone phüologica Instituti oblatum ha-bebit scriptor qui alus praestiterit in confectione *Vocabulari técnic d'una industria, art, ofici, etc.* 5.—Praemium 1.000 pessetarum a Sec-tione scientiarum Instituti elargitum pro labore praecipuo de *L'abast de la crísi de l'intelectualisme en Filosofía». 6-7.—Sectto histórica-ardieologicaInstituti haec alia dúo praemia adportavit: a | praemium 1.000 pessetarum musaei intra fines Catalauniae praefecto vel operario donandum, qui loculentiorem de eodem notitiam tradiderit; b) praemium 500 pessetarum pro chartulario, qui in commodiorem redegerit ordinem tabula-rium alicujus momenti ad históricas in-quisitiones apud Catalaunos. Qui haec quinqué praemia adpetent opera ante III Kal. Februarias ad Institutum mitte-re debent. Victor tamen X Kal. Majas anni MCMXXXll decantabitur.

B)—Prolibris vero alus linguis con-scriptis sive Hispánica, sive Galilea, sive

Germánica, sive Latina, haec tria praemia condita sunt:

8.— Praemium «Isidre B o m b o n s » 10.000 pessetarum et

9.— Praemium «Isidre B o m b o m s » 10.000 pessetarum eis tribuenda, qui de nostro Cervantes, de ejus videlicet opere, de causis vel consectariis praeclarius scripserint.

10.—Praemium «Henric de Larratea» 5.000 pessetarum, quod pro opere quo-libet scientifico statum est, praesertim vero pro scientifica notitia de Intercaní' bi de mases d'aire o d'energia entre les regions ártiques i les temperades de la térra.

Praemium postremum Id. Aprilibus anni MCMXXIV sortietur; alia dúo (8, 9) X Kal Majas a. MCMXXVI.

Opera omnia ne prius edita sint aut s a l t e m n o n a n t e K a l . J u n i a s a MCMXXXI.

Praeterea intra Catalaunicae terrae fines, populi comprehenduntur qui sermone Catalaunico vulgo utuntur.

Ad r ipas N e m o r e n s e s . — Quae in lacu Nemorensi, alio nomine speculo Dianae, sub monte prope Aritiam, nunc «Cave» dicto, naves a temporibus Cali-gulae submersae credebantur, nunc re-cens, auctore praestantissimo Duce, duae sunt detectae, quarum una in sic-cuní conlocata prope lacum conspicies. Juvat igitur in his pagellis nuntium repe-tere quod A. Giannini, C. M. P . juvenis quidem sed strenuus scriptor ad actua-riam misit.

«Illic fuimus, ait, ad speculi Dianae ripas, et, quae sunt admirationi universa vidimus. Fidei absonum videtur et cons-tructio navis ex pino, quercu, abiete, et magnitudo ejusque conservatio per plu-rima longa saecula. Incredibile dictu nostris vidisse oculis ossa navis in lon-gitudyiem circiter 70m. , i n latitudinem 20 m. Tumens fit alveus externa in parte, pineis 15 cm. crassitudine asseribus,



62

junctis cunéis insertus, tela lanea et resinosa coopertus plumbeis laminis cla-vibus fixis. Dexterum latus, quia in lutu demersum, elegantem ostendit curvam, dum sinistrum laesum ob undarum mo-tus evasit.»

P. Raphaéi i s Landivar, S. J.—Egre-gius s. XVIII poeta R. Landivar, qui Ver-gilii interpres et sectator, caelesti adflatu rura bovesque cecinit, nuper in civitate Guatimala, anno jam ab ortu biscenie-simo transacto, sollemniter celebratus est. Qua quidem re ejus in honorem sta-tua in media platea erecta fuit, quae ci-vibus in posteruin poetae Vergiliani me-moriam evocaret.

L'Ofiúína Románica . — Tertium jam annuum comniL-ntariuní preclara apud Catalaunos Románica Academia typis dedit. Commentarium scientificos continet labores de re lingüistica et Iliteraria, quibus pars bibliographica est addita. Operis synopsis quam in notula conspiciendum subposui, quantum haec

amplissima Academia fructus capesserit demostrabit. W

Atque occassionem nactus, paucis de ejusdem constitutíone lectorem tene-bo. Anno MCMXXVII, aestivo vero arderé, Barcinone, in Bibliotheca «Balmes» pandebatur Officina. quae id in lingua Catalaunica philologicis inquisitionibus persequeretur, quod academiae de Scrip-tura Sacra et de historia Ecclesiae in sua quaque provincia perficiebant. Fautores et operarii viri clari et conspicui A Grie-ra, P. Barnils, M. de Montoliu' A. Par, R. Miquel i Planas, J. Calvaras S. J., quibus anno posteriore P. Olaza S. J., accessit-

Nonnullos enim edidit libros, annu-umque scientificum commentarium «A-nuari de l'Oficina Románica de lingüística i literatura.^ Praeterea, inter-rogationibus de re sui juris quas undique libenter recipit, re antea perpensa atque a sociis officinae probata, in ephemeride «^Catalunya Social» responderé curat. Jam cetera sileamus.

J.D.

Palaestricus Ephebis Suis Jam ad PALAESTRAM undique concurrere incipiunt adules-

centes. In Octobri mense pauci, at postea frequentiores; qui tamen in dies augebuntur quo plenius in curriculum nos ingurgitemus. Quis puerorum tam erit ignavus ut a certaminibus effugiat in quibus non agitur quidem de capite sed tantum de honore facile adsequendo, nunquam autem amittendo? Accedite ergo, adulescentuli, ex Semina-riis praesertim ut vestris nominibus honorem protessorum vestro-rum augeatis.

EXERCITATIONES SCHOLARES Autocinetum et currus nobilis. —Nullus adhuchancfabellamvertit

ex Latino. La m u e r t e d e Cicerón. —In linguam Latinam bene reddiderunt

R. González, A. Vázquez, F. Prieto, P . Pagés, H. Serrano, N. Sánchez. R, Balsells, et alii; prae ómnibus tamen E. Martín in Seminario Abulensi alumnus.

(1) Anuari de l'Oficina Románica, 1930: SupWmtnt c&tM al Diccionart romikiilc etimológfc (Fr. de B. Molí). —La flexíó verbal en els dialectes catalans (Fr. B. de Molí) —La desinencia - o del indicatiu present (Alfons Par). —La forma «que» del relatiu cátala (Josep Calveras. S. j . ) , —Pharmacologic eatalane (H. Menhardt ). —La expresión de «lo santo» en el lenguaje poético de ios románticos portugueses y catalanes (H, Hatzfeid).—Bibliogr.



63

Aenígma.prímum.—Optime divinavít A. Baquero; alterum vero H. Roca et Abad.

P. Syri primam sententiam satis recte explanavit C. Larena.

D e m o r t í s C í c e r o n í s ( l ) Vide n° 10 Palaestrae Latinae

Sub triutnvirüm (2) adventum Cicero (3) urbe (4) cessit. Primo Tusculum; de-índe Formias tranversis profectus est ití-neríbus ut Cajeta8 navem conscenderet. Postquam in altum provehi aliquotiens ter.taverat (5), surgentibus ventis adver-sis (6), ñeque (7) navis jactationem pati posset, taedium eum et fugae et vitae ce-pit. Versus (8) igitur in villam quae mille passus (9) a mari aberat (10) exclamavit: In patria saepe a me servata spiritum extremum ducam. Nota res est fortiter fideliterque fámulos ejus pugnare de-crevisse { R. González) atque Cicero-netn ut lecticam deponerent eos rogos-se ac quietos pati quod adversa fortuna ferret. Postea caput Cicero attollens carnificibus collum praebutt (Ae. Vázquez) a quibus inique praecisum est (11). Non contenti hac barda crudelitate milites, eum in Antonium scripsisse expro-brantes, etiam manus praecidere (12). Tándem caput inimici ad Antonium re-tuierunt, qui in rostris (13) Ínter utras-que manus poneré praecepit(¥. Prieto),

E. MARTIN In Setn. Abulensi alutnnus.

N O T U L A E Compositio haec quae palmam inter

plus viginti obtinuit ad alumnum Semi-narii Abulensis fere pertinet, cujus no-men infra compositionem statuitur.

Erant tamen clausulae minus perfec-tae quas suffecimus aliorum alumnorum clausulis italicis litteris notatis adposi-toque auctorum nomine.

(1) Omnes fere dixistis; De Ciceronis rnorte. üaudent tirones inversionibuS iisque saepe in aurem non cadentibus. (2) Vir, et crebrius ex viro composita genitJvum pluralem contrahunt in virúm. Hac de re Cic. Orat, 46, 156. (3) Non so-let usurpari eum praepositione verbum cedo. (4) Urhs jam significat cuidad de Roma. (5) Tentaverat in indicativo ut íactum reale; in praeterito plus-quam-perfecto ut temporis prioritatem note-mus respectu ad verbum orationis pri-mariae cepit. (6) Ablativo absoluto hic uti debemus ne in eadem clausula sub-jectum saepe variare cogamur. (7) Ne di-catis et non, atque non (8) Non vertens se, nam locutus est postquam se vertiS'

set. (9) Non mille passuum. Negat Gra-nor, 1. I de pee. vet. c. 10 mille unquam substantivum esse aut genitivum per se regere; semper itaque esse adjectivum et plurale et indeclinabile. Vide Forcelli-nium in hoc verbo. (\Q) Nunquam verbo a b s u m (distar) praeposítionem auferatis. (11) Haec oratio ne subjectis atque pro-nominibus implicetur pasive hoc modo positaest. (12)Hanc secundam praeteriti forniam hic tolerandam judicamus, eo solum quod subinde transtulerunt sub-sequatur. (13) In plurali numero ponitur quia ibi columna rostrata erat seu ros-tris decorata.

— Ab a l io e x s p e c t e s alteri q u o d feceris . Eadem quippe mensura, ait Scriptura Sacra, qua mensus fueris, re-metíerís. Cernís si fueris eum próximo tuo cumque illo misericordia usus eris, tecum et leniter et clementer agetur; sin autem ei difficilem te praebueris, ac di-rum atque inhumanum, reus laesae hu-manitatis fies, dignus omnium contemp-tuetabjectionequiquea Deo exprobreris.

Alterum si quis dilexerit, amore ejus-dem ac charitatis est veré dignus; cui aroorem idcirco licet reciprocum exspec-tare quoniam amor amore refertur; sin autem aequales contempseris, quid mi-randum si vexeris, illuderis, a ceteris irri-dearis? Alteri ne feceris quod tibi fieri non vis, quid enim alios injuriís appete-re audes. Damnum nunquam uUum ad-feras si beari vis in térra et abunde remunerar! in cáelo.

Caesareus LARENA C. M. P.

A e n i g m a t a

I.—Totum sume, canit; truncato ver-tice, pollet; Caudam déme, orbat viscera tolle, parat.

Resp. Avis—Vis—A—As-

2.—Addito, res minor est, demito, major erit.

Resp. Frater, fratellus; uUus, nuUusj virginti, undevirginti; vas, vasculum; dies, meridies, etc.



64

EXERCITATIONES SCHOLARES Dúo Autocíneta

In urbe principe clari ditisque populi, Quem sol terrarum vita, respicit potens, (1) Dúo autocineta praestolabantur (2) simul Apud aedes ampias jatn jam egressuros eros. (3) Grandius ex ipsis, copioso ac splendido Belle nitens ornatu, non tenuem sui Fortunara ostendit domini: namque hic plurimos Obiens (4) per annos publica munla civium, Crumenam (5) minime sprevit, at pro viribus Satis centenis farsit (6) nummúm millibus, Mussante (7) populo. Tum inferiori (8) machinae, Ecquid, ait, cultura nostro non similera exhibes? Reponit altera modeste sed libere: Meus num dominus attigit rempublicam? (9)

Et aetas riostra Curios videt atque Decios, Camillos et Aristídes, fraudis sordidi Puros pecult, (10) insignes abstinentia: (11) Tamen nonullos forsan moneat fábula.

L. ROCCI.:.S. J.

Laînvasién de los bárbaros Las hordas (12) germánicas vencedo- abandonaron. Mas como no hay costura

ras del Roraano Imperio se dejaron con- bre que al ser trasplantada no degenere, quistar (13) muy presto por los vencidos. al cabo de algunos años, la legislación Roraa, señora del mundo, pudo ser su- (17) ni era goda ni roraana. Virgilio y mergida (14) en la barbarie, pero la civi- Cicerón hubieran menester de intérpre-lización cristiana, señora de Roma, flo- te para entender (18) el latín de aquellas taba en aquel diluvio. (15) Idioma, reli- gentes, y la vestimenta y arreos (19 mili-gión, artes y ciencias, todo lo mendiga- tares, aunque traían a la memoria las ron los hijos del Báltico de aquellos del Imperio, olían (20), si es permitido a quienes venían a exterminar. (16) El hablar así, a las pieles a medio curtir (21) traje fué lo primero que los invasores de las tribus del Caspio.

Aenigmata 1. Sedula me fabricatur apis; sed si mihi demis

Principium, gratus rae colit usque nepos.

2. Sum bifrons: caput orbis erara deus omnia vici; Sí rae transpones, erit in rae saepe periclura.

P. Syri explenandae sententiae. 8. Aes debitorera leve, grave inimicum facit. 9. Aliena nobis, nostra plus alus placent. 10. Alíenum aes homini ingenuo acerba est servitus.

(l)-Derrama poderoso tus rayo».—(2) E«perar.—(3) Ducfio, amo,—(4) obirem unu> pub = desempefiar un cariio público.—(5) bolia de caudales.-(6) llenar (fardo). - (7) murmurar, murmelear.—(8) depeorcon-diclón.-'(9) llegar al poder.-OO) endiufe.-( l l) desinterés.-(12) trlbnB-us.-(13) devenireinpoteatatem.. (14) obruere. - (15) diluvio superíerebatur.—(16) dcleo-(17) lex-ctis.-(18) capereLatinum sermonem.-(19) ornatus-us -(20) redoleo,-(21) indor re



i b l i o g r a p h i a Plorilegium Pafristicum tam veterís

gaam medü aevi auc/ores com-plectem. Ediderunt Bernhardua Oeyer et Johannia Zellinger. Bo-nae Sumptibus PeíríHanstein.

Fase. I I I . — Monumenta minora saeculi secundi. Edit. G, Rausdien. Edit. altera emmen, Digesla, adnota-ta, ea etiam quae ex graeca lingua in Latinam eranf vertenda in hoc libeilo translata continentur monumenta minora secundi saeculi: Pragmentum videlicet Muratorianum, Logia lesu, fragmentum Bvangelii secundum Pe-tfum et Prctoevangeiii Jacobi, acta Sancti Justini aliaque, quae ad sacras disciplinas excolendas admodum con-ferunt.

Pase. \X,— Textus antenicaeni ad primatum Romanum apectantes. Ed. O. Rauschen. In hoc florilegii fascículo congesta sunt ex tribus prioribus aevi nostri saeculis omnia capita tam Sacrae Scripturae quam scriptorum Bcclesiasticorum et profanorum quae ad primatum Sancti Petri et Ecclesiae Romanae referuntur. Textus ex op-timis et recentiasimis editionibus deprompti sunt, opus vero graecarum rerum veraione Latina adornatum. Adnotationes paucae ad calcem ad-junguntur.

Fase. X X . — 3 . Anaelmi Cantua-riensia archiepiacopi líber monolo-gion. Rec, P. Schmitt, O. S. B. ínter omnia Sancti Anselmi opera Monolo-gion primas fortasse habet partes, in quo de Deo agitur orbis Crealore ac Domino, de Trinitatis natura atque proprietatibus, deque hominis erga Deum pietate, in quo et amorem et ñdem et flduciam poneré debet.

Fase. X I . - 5 . Thasci Caecilii CypríanideLapaia. Rec. Joa. Martín.

Sanctus Cyprianns qui. teate Lac-tantlo (Div., Inst. 5. 1. 26) cingcnio fuit facili, copioso, soavi ornatos in eloquendo, felix in explicando, potens in perauadendo» in hoc «de Lapsis» opúsculo velut oleum in omnem di ' cendi suaVitatem decurrere videtur. Fase. X X I I I . - 5 . Aurelfí Áuguallni líber de vldendo Deo, aeu epiatula 147. Ed. Mich. Schmaua. Hic líber quem Ínter epislultis auctor recensuit, anno circiter 413 esse scriplum Jure creditur. Paulinae precibus quaeren-tis an Deus Spiritus, corporeis oculis cerpi possit, respondet Aogus-tinoa. negatqoe Deum vullús ñeque mentis quidem oculis videri posse: tamen Deum promississe ait eos qui mondo sunt corde ad visionem Dei post mortem perventoros.

Fase. X X I V . — 3 . Aurelii Auguatí-ni de doctrina Chriallana libros quat' tuoredidit H. I. Vogela. Quod «de doctrina christiana» inscribitur opos in dúo quaedam, ait auctor, fuit prima distributione partitum. Nam post prooemium, dúo sont quibos constat-omnis scripturarom tractalQs: modus inveniendi quae intellegenda sunt {heurística) et modus proferendi quae intellecta sunt (piophoriatica). Mao-rini Patres tanti hunc librum aestima-verunt, ut in editione proflterentur «opus pro rei dignitate studiose ela-boratum nec profecto indignum cui locus in Bibliorum iimine cum Hiero-nimianis praefationibus concedatur».

Fase. XXW.—Magiatrí Echardi quaeationea et aermo Pariaienaea. Edldit et notia inluatravit Bernh. Oeyer. Praecipuafc, quae in hoc opere continentur, quaestiones hae sont quae sequuntur: «De esse et intelle-gere in Deo et in angelis; utrum laus Dei in Patria sit nobilior efus dilec-



lione tn vio; de mofu sirte termino...» Sermonem etiam die Sti. Augustini a Mag Eckardo Parisiis habitum in libello invenies. Quae, cum mo-niienti maximi in doctrina Eclcardi re-puêntur, nec facile in superioribus editioníbué reperiantur, in hoc florile-gíi volumihc oplimo corisilio conlec-ta sunt.

Tase. XXVI.—Z?e causalHaie Sa-cratnentorum juxta scholam frascis-ca/ia/n. (Aiexander Halensis, S . Bonaventura.-Richardus de Mediavil-ía,. Guiieltnus de Ware, B. iohannes Düns Scotus). Edidit W. Lampen O. F. M. '

Adhoc ut vera liuius scholae sen-tentia adpareat, fheologorum prin eipum^fpusta praecipua, integra quo-que, quantum flnesfasciculi patieban-tur, omni sedulitate quaesita, in hoc volumine continentur.

Pase. XXVII,—5//. Aurelii Au-guatinl de beata vita, Bdidit M. Schtnaua. Hunc de beata vita librum disputationes Id. Nov a. 386 in agelio Chasicieicó inchoataS atque per tres dies pfotractas Aügustinus referre teslQtur. Agit irt opúsculo de hís rebus ((Uae sibl tune máxime curae erant: veré absoluteque sola Dei cognitione homines beatos fierl;

Fasî XXVIII.—iS. Ariselmi Can-tuaríensfs Archiepiscopi epístula dé Incainatione verbí. Accedit prior ejuádem opuácuii recensio nunc pri-mum edita. Recensuit Franc. Sales Scñmitt O. S. B.

S. Anselmus in hoc opúsculo illud Roscéllihi confutaf «si in Deo tres persOñáe sunt una tantum res et non sunt tres res una quaeque per se se-paratim, sicüt. tres angelí aut tres animae, ita lamen ut volúntate et po-tentia sint idem; ergo Pater et Spiritus sanctus cum Pilio est incarnatus»,

Ñeque est quod Plorilegii Patrls-tici fascículos commendemús: ex se ipsi commendantur.

J. D.

€ Historia de Montserrat». Monesfir de Montserrat. Any Jubilar. 1951. pag. dio.

Puicherrlmus qutdem líber, qui maximopere decet jubllarem Montis serrati annum, atque ob his qui sa-piunt de historicis-criticiscognitioni-bus ultra ac libenter degustabitur; eo máxime quod nec aures nec iitierarum gustum vel in minimo liquida offendat oratio. En librum In partes quinqué dispertitum: A) Monastcrium (Bl Mo-nestir)', b) In Sanctuarium pletas {De-vocio ai Saniuati); c) Sanctuarii cus-todes (Custodia del Saníuári); d) Montis serrati expansio (Expansió de Montserrat); e) Mons serratus apud Catalaunos (Montserrat a Catalunya).

Totam rei criticam nondum com-piet, ut ex ipsis auctoris verbis patet; aliquot enlm annos exposcit lile ut universos fontes ad negolium expec-. tantes adaperiat; librum autem 'ectio-nis cum critico sensu dices, quin diffícultates complectatur. Vos om-nes, lectores, adhortor ut historiam hanc persaepe legotis. Hac enim ra-tione et praestantem historiam et in-gentem scientiarum cultum et praecla-ram landcm índoiem perinlustris Catalauniae Coenobii, quod pretiosa In corde montis «miracull» gem-ma est ínsita, vos perbelle cognos-ceiis.

Th. M." PLANAS. C. M. F.

ProL Emmanael lóVé, C. M. F. Nod«rator

TnKitrapUa V. OÍHwa -CalmM,-Tarr«Aa«.



Date post:	23-May-2020
Category:	Documents
Upload:	others
View:	4 times
Download:	0 times

PALAESTRA LATINA - culturaclasica.comtra quantitas regularis aíterius ditrochaica satis superque...

Documents