لنماياس

� ��١٣٨٨ل � اا)خورشيديجريهمبدأ (

گاهشماري ايرانيگيري مبدأ اندازه3734

هجري قمري1431-1430 ميالدي2010-2009

رضا مرادي غياث آباديwww.ghiasabadi.com

همراه با

��� ز �ن ��ن���ا��ر � اان �� ��� � : كتاببهباره بنگريد اين براي آگاهي بيشتر در

هاي ملي ايران باستانو گردهماييها جشن1386از همين نگارنده، چاپ دوم،

1387 شهريور 21: در وب سالنماانتشارتاريخ

*

ارمغان باد سالي خوش و خرم به همة

� �ز�� �� ��� اااوستا، تشتر يشت

*

!"#$ %& '(� % اا � ��ل ) ثانيه58ه و قيق د03 و 15ساعت 1387ماه ام اسفندسي،روزآدينه هجري قمري و1430االول ربيع22برابر با

ميالدي2009 مارس 20بر مبناي طول سال اعتدالي گاهشماري ايراني

)بنگريد به پيوست پايان سالنما(

شوراي مركز تقويم مؤسسه ژئوفيزيك در تقويم رسمي كشور، ر مبناي طول سال متغيرلحظه تحويل سال را ب

ثانيه39 دقيقه و 13 و 15ساعت . اعالم كرده است1387اسفندامسي، جمعهروز

� -,ورد 1430March 2009االول ربيع1388.

12321Saturdayشنبه

ـلتـعـطـينوروز، جشن سال نوجشن

زنورو

22422Sundayشنبهيك

تـعـطـيـل

زنورو

32523Mondayدوشنبه

تـعـطـيـل

نوروز

42624Tuesdayشنبهسه

تـعـطـيـل

نوروز

52725Wednesdayچهارشنبه

جشن نخستين چارشنبه سال

.

62826Thursdayشنبهپنج

نويسي روز شادباش/ روز اميد

.

72927Fridayآدينه

.

� -,ورد 1430Marchثانيالربيع1388. 2009

8128Saturdayشنبه

.

9229Sundayشنبهيك

.

10330Mondayدوشنبه

جشن آبانگاه

.

11431Tuesdayشنبهسه

.

125AprilWednesdayچهارشنبه

تـعـطـيـل

.روز جمهوري اسالمي ايران

1362Thursdayشنبهپنج

بدر تـعـطـيـلجشن سيزده

.

1473Fridayآدينه

.

� -,ورد 1430Aprilالثانيربيع1388. 2009

1584Saturdayشنبه

1695Sundayشنبهيك

.

17106Mondayدوشنبه

روز، جشن سروشگانسروش

.

18117Tuesdayشنبهسه

.

19128Wednesdayچهارشنبه

روز، جشن فروردينگانفروردين

.

20139Thursdayشنبهپنج

.

211410Fridayآدينه

.

� -,ورد 1430Aprilالثانيربيع1388. 2009

221511Saturdayشنبه

.

231612Sundayشنبهيك

.

241713Mondayدوشنبه

.

251814Tuesdayشنبهسه

.

261915Wednesdayچهارشنبه

.

272016Thursdayشنبهپنج

.

282117Fridayآدينه

.

� -,ورد 1430Aprilثانيالربيع1388. 2009

292218Saturdayشنبه

302319Sundayشنبهيك

.

312420Mondayدوشنبه

.

2521Tuesdayارد/شنبهسه

.

22622Wednesdayچهارشنبه

آوريجشن گياه

.

32723Thursdayشنبهپنج

روز، جشن ارديبهشتگانارديبهشت

.

42824Fridayآدينه

..

1430Aprilثانيالربيع1388ارد/ 2009

52925Saturdayشنبه

26Sundayاالولجمادي6شنبهيك

.

7227Mondayدوشنبه

.

8328Tuesdayشنبهسه

.

9429Wednesdayچهارشنبه

.

10530Thursdayشنبهپنج

جشن چهلم نوروز

.

116MayFridayآدينه

.روز جهاني كار و كارگر

1430Mayاالولجمادي1388ارد/ 2009

1272Saturdayشنبه

.

1383Sundayشنبهيك

.

1494Mondayدوشنبه

.

15105Tuesdayشنبهسه

آوري زرتشتروز پيام/ ر، جشن بهاربدگاهنبار ميديوزرِم، جشن ميانه بها

.

15116Wednesdayچهارشنبه

.

17127Thursdayشنبهپنج

.

18138Fridayآدينه

.

1430Mayاالول جمادي1388ارد/ 2009

19149Saturdayشنبه

.

201510Sundayشنبهيك

.

211611Mondayدوشنبه

.

221712Tuesdayشنبهسه

.

231813Wednesdayچهارشنبه

.

241914Thursdayشنبهپنج

.

252015Fridayآدينه

.

1430Mayاالول جمادي1388ارد/ 2009

Saturday 262116شنبه

.

272217Sundayشنبهيك

.

282318Mondayدوشنبه

.

292419Tuesdayشنبهسه

.

Wednesday 302520چهارشنبه

.

Thursday 312621شنبهپنج

.

ا0دآدينه 2722Fridayد1

ارغاسوان، جشن گرما

.

د ا0د 1430Mayاالول جمادي11388 2009

22823Saturdayشنبه

.

32924Sundayشنبهيك

.

43025Mondayدوشنبه

.

26Tuesdayالثانيجمادي5شنبهسه

.

6227Wednesdayچهارشنبه

خردادروز، جشن خردادگان

.

7328Thursdayهشنبپنج

تـعـطـيـل

شهادت حضرت فاطمه زهرا

8429Fridayآدينه

.

د ا0د 1430Mayلثانياجمادي11388 2009

9530Saturdayشنبه

.

10631Sundayشنبهيك

.

117JuneMondayدوشنبه

.

1282Tuesdayشنبهسه

.

1393Wednesdayچهارشنبه

.

14104Thursdayشنبهپنج

تـعـطـيـل

اله خميني، رهبر انقالب اسالميدرگذشت آيت

15115Fridayآدينه

ـطـيـلتـع

قيام پانزده خرداد

د ا0د 1430Juneالثانيجمادي11388 2009

16126Saturdayشنبه

.

17137Sundayشنبهيك

.

18148Mondayدوشنبه

.

19159Tuesdayشنبهسه

.

201610Wednesdayچهارشنبه

.

211711Thursdayشنبهپنج

.

221812Fridayآدينه

.

د ا0د 1430Juneالثانيجمادي11388 2009

231913Saturdayشنبه

.

242014Sundayشنبهيك

.

252115Mondayدوشنبه

.

262216Tuesdayشنبهسه

.

272317Wednesdayچهارشنبه

.

282318Thursdayشنبهپنج

.

292419Fridayآدينه

.

د ا0د 1430Juneالثانيجمادي11388 2009

302620Saturdayشنبه

..

312721Sundayشنبهيك

.

232822�دوشنبهMonday

سال نو در گاهشماري گاهنباري/ پاشونك، جشن آغاز تابستانجشن آبديدار طلوع خورشيد در تقويم آفتابي چارتاقي نياسر

22923Tuesdayشنبهسه

.

24Wednesdayرجب3چهارشنبه

.

4225Thursdayشنبهپنج

.

5326Fridayآدينه

.

�1430Juneرجب231388 2009

6427Saturdayشنبه

جشن نيلوفر

.

7528Sundayشنبهيك

.

8629Mondayدوشنبه

.

9730Tuesdayشنبهسه

.

108JulyWednesdayچهارشنبه

.

1192Thursdayشنبهپنج

.

12103Fridayآدينه

.

�1430Julyجبر231388 2009

13114Saturdayشنبه

تيرروز، جشن تيرگان

.

14125Sundayشنبهيك

.

15136Mondayدوشنبه

تـعـطـيـلخواريجشن خام

زادروز امام علي

16147Tuesdayشنبهسه

.

17158Wednesdayچهارشنبه

.

18169Thursdayشنبهنجپ

.

191710Fridayآدينه

.

�1430Julyجبر231388 2009

201811Saturdayشنبه

.

211912Sundayشنبهيك

.

222013Mondayدوشنبه

.

232114Tuesdayشنبهسه

.

242215Wednesdayچهارشنبه

.

252316Thursdayشنبهپنج

.

262417Fridayآدينه

.

�1430Julyجبر231388 2009

272518Saturdayشنبه

282619Sundayشنبهيك

.

292720Mondayدوشنبه

تـعـطـيـل

مبعث پيامبر اسالم

302821Tuesdayشنبهسه

.

312922Wednesdayچهارشنبه

.

دشنبهپنج ا4د 53023Thursday

.

24Fridayشعبان2آدينه

.

د ا4د 1430Julyشعبان51388 2009

3225Saturdayشنبه

.

4326Sundayشنبهيك

.

5427Mondayدوشنبه

.

6528Tuesdayشنبهسه

.

7629Wednesdayچهارشنبه

مردادروز، جشن مردادگان

.

8730Thursdayشنبهپنج

.

9831Fridayآدينه

.

د ا4د 1430Augustشعبان51388 2009

1091Saturdayشنبه

جشن چله تابستان

11102Sundayشنبهيك

.

12113Mondayدوشنبه

.

13124Tuesdayشنبهسه

.

14135Wednesdayچهارشنبه

.

15146Thursdayشنبهپنج

گاهنبار ميديوشم، جشن ميانه تابستان

.

16157Fridayآدينه

تـعـطـيـل

زادروز امام قائم

د ا4د 1430Augustشعبان51388 2009

17168Saturdayشنبه

18179Sundayشنبهيك

خوارهجشن مي

.

191810Mondayدوشنبه

.

201911Tuesdayشنبهسه

.

212012Wednesdayهارشنبهچ

.

222113Thursdayشنبهپنج

.

232214Fridayآدينه

.

د ا4د 1430Augustشعبان51388 2009

242315Saturdayشنبه

.

252416Sundayشنبهيك

.

262517Mondayدوشنبه

.

272618Tuesdayشنبهسه

.

282719Wednesdayچهارشنبه

.

292820Thursdayشنبهپنج

.

302921Fridayآدينه

.

د ا4د 1430Augustنرمضا51388 2009

31122Saturdayشنبه

.

%رشنبهيك ,6 78223Sunday

فغديه، جشن خنكي هوا

.

Monday 2324دوشنبه

.

3425Tuesdayشنبهسه

جشن كشمين

.

4526Wednesdayچهارشنبه

عروج ماني)/ كورش(زادروز داراب / شهريورروز، جشن شهريورگان

.

5627Thursdayشنبهپنج

.

6728Fridayآدينه

..

%ر ,6 1430Augustنرمضا781388 2009

7829Saturdayشنبه

8930Sundayشنبهيك

جشنخزان

.

91031Mondayدوشنبه

.

1011SeptemberTuesdayشنبهسه

.

11122Wednesdayچهارشنبه

.

12133Thursdayشنبهپنج

.

13144Fridayآدينه

.

%ر ,6 1430Septemberمضانر781388 2009

14155Saturdayشنبه

15166Sundayشنبهيك

بازارجشن

.

16177Mondayدوشنبه

.

17188Tuesdayشنبهسه

.

18199Wednesdayچهارشنبه

.

192010Thursdayشنبهپنج

.

202111Fridayآدينه

تـعـطـيـل

شهادت امام علي

1430Septemberمضانر61388%ر,78 2009

Saturday 12 2122شنبه

13Sunday 2223شنبهيك

.

14Monday 2324دوشنبه

.

15Tuesday 2425شنبهسه

.

16Wednesday 2526چهارشنبه

.

262717Thursdayشنبهپنج

.

18Friday 2728آدينه

.

1430Septemberمضانر61388%ر,78 2009

19Saturday 2829شنبه

.

20Sundayشوال29شنبهيك

تـعـطـيـل

عيد فطر

30221Mondayدوشنبه

.

31322Tuesdayشنبهسه

شَهيم، جشن پايان تابستانگاهنبار پتيه

.

9,7423Wednesdayچهارشنبه

سال نو هخامنشي/ جشن ميتراكانا

.

2524Thursdayشنبهپنج

.

3625Fridayآدينه

.

1430Septemberشوال79,1388 2009

4726Saturdayشنبه

.

5827Sundayشنبهيك

.

6928Mondayدوشنبه

.

71029Tuesdayشنبهسه

.

81130Wednesdayچهارشنبه

.

912OctoberThursdayشنبهپنج

.

10132Fridayآدينه

آيين قاليشويان اردهال، بازماندي از تيرگان

.

1430Octoberشوال79,1388 2009

11143Saturdayشنبه

.

12154Sundayشنبهيك

.

13165Mondayدوشنبه

تيرروز، جشن تيرروزي

.

14176Tuesdayشنبهسه

.

15187Wednesdayچهارشنبه

.

16198Thursdayشنبهپنج

مهرروز، جشن مهرگان

.

17209Fridayآدينه

.

1430Octoberل شوا79,1388 2009

10Saturday 1821شنبه

.

11Sunday 1922شنبهيك

.

12Monday 2023دوشنبه

.

Tuesday 13 2124شنبهسه

جشن پيروزي كاوه و فريدون/ روزيروز، جشن رامرام

.

Wednesday 14 2225چهارشنبه

تـعـطـيـل

شهادت امام جعفر صادق

232615Thursdayشنبهپنج

.

16Friday 2427آدينه

.

1430Octoberل شوا79,1388 2009

17Saturday 2528شنبه

18Sunday 2629شنبهيك

.

273019Mondayدوشنبه

.

20Tuesdayذيقعده28شنبهسه

.

29221Wednesdayچهارشنبه

.

30322Thursdayشنبهپنج

.

423Friday:��نآدينه

.

1430Octoberذيقعده1388:��ن 2009

2524Saturdayشنبه

.

3625Sundayشنبهيك

.

4726Mondayدوشنبه

.

5827Tuesdayشنبهسه

.

Wednesday 6928چهارشنبه

.

71029Thursdayشنبهپنج

.

81130Fridayآدينه

.

1430Octoberذيقعده1388:��ن 2009

91231Saturdayشنبه

1013NovemberSundayشنبهيك

روز، جشن آبانگانآبان

.

11142Mondayدوشنبه

.

12153Tuesdayشنبهسه

.

13164Wednesdayچهارشنبه

.

14175Thursdayشنبهپنج

.

15186Fridayآدينه

گاهنبار اَياثرَم، جشن ميانه پاييز

.

1430Novemberذيقعده1388:��ن 2009

16197Saturdayشنبه

.

17208Sundayشنبهيك

.

9Monday 1821دوشنبه

.

Tuesday 10 1922شنبهسه

.

11Wednesday 2023چهارشنبه

.

212412Thursdayشنبهپنج

.

13Friday 2225آدينه

.

1430Novemberذيقعده1388:��ن 2009

14Saturday 2326شنبه

15Sunday 2427شنبهيك

.

16Monday 2528دوشنبه

.

Tuesday 17 2629شنبهسه

.

Wednesday 18 2730چهارشنبه

.

19Thursdayذيحجه28شنبهپنج

.

29220Fridayآدينه

.

1430Novemberهيحجذ��1388ن: 2009

30321Saturdayشنبه

422Sunday:;شنبهيك

آذرجشن.

2523Mondayوشنبهد

.

3624Tuesdayشنبهسه

.

4725Wednesdayچهارشنبه

.

5826Thursdayشنبهپنج

.

6927Fridayآدينه

.

1430Novemberهحجذي1388:; 2009

71028Saturdayشنبه

تـعـطـيـل

عيد قربان

29Sunday 811شنبهيك

.

30Monday 912دوشنبه

آذرروز، جشن آذرگان

.

DecemberTuesday 1013شنبهسه

.

2Wednesday 1114چهارشنبه

.

12153Thursdayشنبهپنج

.

4Friday 1316آدينه

.

1430Decemberذيحجه1388:; 2009

14175Saturdayشنبه

.

15186Sundayشنبهيك

تـعـطـيـل

عيد غدير

16197Mondayدوشنبه

.

8Tuesday 1720شنبهسه

.

9Wednesday 1821چهارشنبه

.

192210Thursdayشنبهپنج

روز جهاني حقوق بشر

11Friday 2023آدينه

.

1430Decemberحجهذي1388:; 2009

12Saturday 2124شنبه

13Sunday 2225شنبهيك

.

14Monday 2326دوشنبه

.

15Tuesday 27 24شنبهسه

.

Wednesday 16 2528چهارشنبه

.

262917Thursdayشنبهپنج

.

143118Fridayمحرم 27آدينه

هجري قمري1431سال آغاز

1431Decemberمحرم1388:; 2009

28219Saturdayشنبه

29320Sundayشنبهيك

..

30421Mondayدوشنبه

گاهنبار ميديارِم، جشن ميانه سال و پايان پاييز)/ چله(جشن شب يلدا

.

522Tuesdayد�شنبهسه

نخستين جشن ديگان،/ روزروز ميالد خورشيد، جشن خرمنياسرديدار طلوع خورشيد در تقويم آفتابي چارتاقي

.

Wednesday 2623چهارشنبه

..

3724Thursdayشنبهپنج

.

4825Fridayآدينه

.

1431Decemberمحرم1387د� 2009

5926Saturdayشنبه

تـعـطـيـلبازار جشن

تاسوعا

61027Sundayشنبهيك

تـعـطـيـل

عاشورا

71128Mondayدوشنبه

.

81229Tuesdayشنبهسه

آذرروز، دومين جشن ديگانبهدي

.

91330Wednesdayچهارشنبه

.

101431Thursdayشنبهپنج

.

1115January 2010Fridayآدينه

ميالدي2010آغاز سال

1431Januaryمحرم1388د� 2010

12162Saturdayشنبه

13173Sundayشنبهيك

.

14184Mondayدوشنبه

خواريسيرسور، جشن گياه

.

15195Tuesdayشنبهسه

مهرروز، سومين جشن ديگانبهدي/ جشن پيكرتراشي

.

6Wednesday 1620بهچهارشن

هاجشن درامزينان، جشن درفش

.

17217Thursdayشنبهپنج

.

8Friday 1822آدينه

.

1431Januaryحرم م1388د� 2010

9Saturday 1923شنبه

10Sunday 2024شنبهيك

.

11Monday 2125دوشنبه

.

12Tuesday 2226شنبهسه

.

Wednesday 13 2327چهارشنبه

روز، چهارمين جشن ديگاندينبهدي

.

242814Thursdayشنبهپنج

.

252915Fridayآدينه

.

1431Januaryمحرم 1388د� 2010

263016Saturdayشنبه

17Sundayصفر27شنبهيك

.

28218Mondayدوشنبه

.

29319Tuesdayشنبهسه

.

30420Wednesdayچهارشنبه

.

<=>�شنبهپنج521Thursday

دوسيزادروز فر

.

2622Fridayآدينه

روز، جشن بهمنگانبهمن.

1431Januaryصفر1388<=>� 2010

Saturday 3723شنبه

4824Sundayشنبهيك

)كورش(شهريورروز، آغاز پادشاهي داراب

.

5925Mondayدوشنبه

جشن نوسره

.

26Tuesday 610شنبهسه

.

Wednesday 71127چهارشنبه

.

81228Thursdayشنبهپنج

.

91329Fridayآدينه

.

1431Januaryصفر 1388<=>� 2010

101430Saturdayشنبه

همگانيبازينمايش/ هاافروزي بر بامروز، جشن سده، آتشآبان

.

111531Sundayشنبهيك

.

1216FebruaryMondayدوشنبه

.

13172Tuesdayشنبهسه

.

14183Wednesdayچهارشنبه

.

15194Thursdayشنبهپنج

جشن ميانه زمستان

.

5Friday 1620آدينه

تـعـطـيـل

اربعين

1431February 2010صفر 1388<=>�

6Saturday 1721شنبه

.

7Sunday 1822شنبهيك

.

8Monday 1923دوشنبه

.

9Tuesday 2024شنبهسه

.

Wednesday 10 2125چهارشنبه

.

222611Thursdayشنبهپنج

تـعـطـيـلبادروز، جشن بادروزي

پيروزي انقالب اسالمي

12Friday 2327آدينه

.

1431Februaryصفر 1388<=>� 2010

13Saturday 2428شنبه

تـعـطـيـل

شهادت امام حسن مجتبي/ درگذشت پيامبر اسالم

14Sunday 2529شنبهيك

.

15Monday 2630دوشنبه

تـعـطـيـل

شهادت امام رضا

16Tuesdayاالوليعرب27شنبهسه

.

28217Wednesdayچهارشنبه

.

29318Thursdayشنبهپنج

.

30419Fridayآدينه

.

?@ 1431FebruaryاالولربيعAB1388ا 2010

1520Saturdayشنبه

همگانيبازينمايش/ جشن آبساالن، بهارجشن/ جشن اسفندي

2621Sundayشنبهيك

.

3722Mondayنبهدوش

.

4823Tuesdayشنبهسه

.

5924Wednesdayچهارشنبه

انجشن برزگر/ اسفندروز، جشن اسفندگان،گراميداشت زمين و بانوان

.

61025Thursdayشنبهپنج

.

71126Fridayآدينه

.

?@ February 1431االول ربيعAB1388ا 2010

81227Saturdayشنبه

91328Sundayشنبهيك

.

1014MarchMondayدوشنبه

جشن وخشنكام

.

11152Tuesdayشنبهسه

.

12163Wednesdayچهارشنبه

.

13174Thursdayشنبهپنج

تـعـطـيـل

زادروز پيامبر اسالم و امام جعفر صادق

14185Fridayآدينه

.

?@ 1431Marchاالول ربيعAB1388ا 2010

15196Saturdayشنبه

7Sunday 1620شنبهيك

..

8Monday 1721دوشنبه

جهاني زنروز

9Tuesday 1822شنبهسه

.

Wednesday 10 1923چهارشنبه

جشن نوروز رودها

.

202411Thursdayشنبهپنج

جشن گلدان

.

12Friday 2125آدينه

.

?@ 1431Marchاالول ربيعAB1388ا 2010

13Saturday 2226شنبه

14Sunday 2327شنبهيك

.

15Monday 2428دوشنبه

.

16Tuesday 2529شنبهسه

فردوسيمه پايان سرايش شاهناهزارمين سالگرد هزاره شاهنامه،

آخرسوري، جشن شب چارشنبهچارشنبه

17Wednesdayثانيلاربيع26چهارشنبه

فروردگان/ آخرچارشنبه

.

27218Thursdayشنبهپنج

.

28319Fridayآدينه

.

?@ 1431March 2010لثانياربيعAB1388ا

29420Saturdayشنبه

جـشن / زادروز زرتـشت / گاهنبار همسپتمدم، جـشن پايـان زمـستان

/ در درياچــه هــامون و كــوه خواجــه) بخــش ايرانــينجــات(اوشــيدر

ها در استقبال از نوروزافروزي بر بامآتش

تـعـطـيـل

رانملي شدن صنعت نفت اي

اي در بارهچكيده

گاهشماري جاللي

رضا مرادي غياث آبادي

و » سـلطاني «، »شاهيملك«هاي گاهشماري جاللي كه به نام شود، يك نظام گاهشماري خورشـيديِ نيز ناميده مي » محدث«

شـاه الـدين ملـك اعتدالي اسـت كـه در زمـان سـلطان جـالل آغاز بـه تنظـيم شـده و ) هجري قمري 465 تا 485(سلجوقي

شـاه برگرفتـه هـاي ملـك هاي گوناگون آن نيز از نام و لقب نام. شده است

هـاي ديـرين ساختار بنيادين اين گاهشماري بر مبناي سنت هاي ايراني و با تأكيد خاص بر انطباق نوروز يـا روز گاهشماري

. نخست سال با نقطه اعتدال بهاري بوده استتـوان نتيجـه و محـصول نهـايي مـي گاهشماري جاللـي را

ايرانيان براي دسـتيابي بـه هاي بسيار ديرينه و پرسابقه كوششتقويمي اعتدالي كه حداكثر دقت و انطباق بـا تقـويم طبيعـي را

و اصـالح اين گاهـشماري، شـكل نهـايي . داشته باشد، دانست و » خراجـي «، »فارسـيه «، »معتـضدي «هـاي شده گاهشماري

هاي سوم تا پـنجم هجـري ي است كه در سده هايديگر سامانه انـد و فاقـد رفتـه براي تثبيت نوروز در اعتدال بهاري به كار مي

هـاي دقت كافي، و يا بدون قابليت محاسباتي نظري براي سال ) يعني در اواخر سده پنجم (در آن زمان . اندپيشين و پسين بوده

يـك مـاه هاي گيريتقويم يزدگردي نيز به دليل فقدان كبيسه در هر صد و بيست سال، عمالً از قاعده محاسباتي خـود خـارج شده؛ در حاليكه در نظام اصلي خود نيز بدون دقت كافي بوده و

. شـده اسـت تا يك ماه بـا تقـويم طبيعـي دچـار اخـتالف مـي گاهشماري هجري خورشـيدي فعلـي ايـران نيـز ادامـه همـان

در جهـان بـه تـر از آن گاهشماري جاللي است و تاكنون دقيق .وجود نيامده است

فرايند تنظيم گاهشماري جاللي و زيـج پيوسـته بـه آن كـه شـاه شده اسـت، در زمـان ملـك ناميده مي » زيج ملك شاهي «

الملك در سلجوقي و به احتمال تحت تأثير وزيرش خواجه نظام شناسان و با شركت گروهي از تقويم ) يا شهر ري (شهر اصفهان

ابوعبـاس «، »ابـومظفر اسـفزاري «ون مشهور آن زمـان همچـ ميمـون بـن نجيـب «، »محمد بن احمـد معمـوري «، »لوكريعمـر «بـه سرپرسـتي » ابن كوشك بيهقي مباهي «و » واسطيخــدمتكار (ن خــازني اآغــاز شــد؛ در حاليكــه عبــدالرحم» امخيــاي بـه كه بنا به عاليـق شخـصي و غيـر حرفـه ) دار مرو خزانه

بطـور مـستقل در شـهر مـرو بـه پرداخت، مطالعه در تقويم مي محاسباتي جداگانه پرداخت و نتيجه پـژوهش خـود و از جملـه

مـشهور اسـت . شيوه سنجش نوروز را براي گروه خيام فرسـتاد كه بخشي از محاسبات خازني از سوي اين گروه پذيرفته شـده

.و به رسميت شناخته شد

هجـري 471مبدأ تأسيس تقويم جاللي برابر است با سـال . مـيالدي ژولـي 1079 خراجـي و 468 يزدگردي، 448ي، قمر

التاريخين مبدأ تقويم جاللي با مبـدأ هجـري قمـري فاصله بين روز، بـا مبـدأ 163173 روز، با مبدأ تقـويم يزدگـردي 166797ــيالدي ژ 170933خراجــي ــشماري م ــدأ گاه ــا مب ــي روز، ب ول. روز است507497) سلوكي ( روز و با مبدأ393813نـوروز / نـوروز جاللـي «روز نخست ايـن تقـويم يـا تطبيق با نقطه اعتدال بهاري بر اساس تعريفـي مـشخص از » سلطاني

طول سال متوسط اعتدالي، اصل ثابت و نهادين در گاهـشماري بنـا بـه . جاللي و يكـي از اهـداف بنيـادگزاران آن بـوده اسـت

شـرح سـي «گزارش عبدالعلي محمد بـن حـسن بيرجنـدي در ، خواجه نصير طوسـي در » ح زيج جديد سلطاني شر«و » فصلو الـغ » المنجمـين ربيـع « ناشناس در ، نويسنده »زيج ايلخاني «

، در اين گاهشماري نه تنها طول سـال »زيج الغ بيك«بيك در با تقويم طبيعي برابري دارد، بلكه طول هر فصل نيز بـه دليـل كوشش براي انطباق روزهاي هر ماه خورشيدي با مـدت زمـان

هـاي هاي همزمـان آن، بـا طـول فـصل توقف خورشيد در برج طبيعي برابـري داشـته و نقـاط اعتـدال و انقالبـين درسـت در

در نتيجه مجمـوع . شوندابتداي هر فصل تقويم جاللي واقع مي بهـار و (هـاي نخـست و دوم سـال مـاه روزهاي هر يك از سه

) پـاييز (م ماهه سو روز، مجموع روزهاي سه 93برابر با ) تابستان روز 89) زمـستان (ماهـه سـوم روز و مجموع روزهـاي سـه 90

است كه كامالً با تقويم طبيعي برابري دارد و اين ويژگي بسيار هـا ديـده نظير تقويم جاللي است كه در ديگر تقـويم مهم و بي

. شودنمي

تـوان بنـا بـه در تعريف نوروز جاللي يا مبدأ آغاز سال نو مي اه خواجه نصير طوسي، الغ بيك و مال مظفر تعريف كامل و كوت

گنابادي گفت كه نوروز جاللـي يـا سـلطاني، روزي اسـت كـه النهـار محـل بـه نقطـه اعتـدال خورشيد تا زمان عبور از نـصف

. بهاري رسيده باشد19(گروه خيام، روز اعتدال بهاريِ شش ماه پيش از هجرت

آغــاز را بــه عنــوان نقطــه ) مــيالدي ژولــي622مــارس ســال هاي ايراني براي نامگذاري برابرهاي سالشماري برگزيد و از نام

. ماهي دوازده برج ساليانه بهره بردگيـري در گاهـشماري جاللـي بـراي در زمينه نظام كبيـسه

روزه، منابع موجـود 366هاي افزودن كسر سال و گزينش سال گيـري هاي گوناگوني از تعريف طول سال و قاعده كبيـسه شيوه

هاي پيشنهادي يـا گزارشـي خواجـه شيوه. دهندرا به دست مي نصير طوسي، عبدالرحمان خازني، حسن بـن حـسين شاهنـشاه

الدين شيرازي تا سمناني، عبدالعلي بيرجندي، ميرم چلبي وقطب امـا همگـي آنهـا بـر وجـود . اي با يكديگر تفـاوت دارنـد اندازههـاي گـي هاي خماسي كه يكـي ديگـر از مهمتـرين ويژ كبيسه

به گمان اين نگارنده و بـا . گاهشماري جاللي است، تأكيد دارند هاي بنيادين ايـن گاهـشماري در تطبيـق در نظر داشتن فرض هـا بـا تقـويم طبيعـي و دارا بـودن قابليـت طول سال و فـصل

گذشـته و آينـده، هر سـال مفـروض در محاسبات نظري براي كبيسه در يـك 683(شيوه يكسان ذبيح بهروز و احمد بيرشك

ــاره) ســاله2820دوره ــرغم وجــود پ ــرين و ب ــا، بهت اي انتقادههاي جاللي و هجـري خورشـيدي كاراترين شيوه اجراي كبيسه

.است

::::دو يادداشت ديگردو يادداشت ديگردو يادداشت ديگردو يادداشت ديگر بنيــاد محاســباتي در هــر نظــام گاهــشماري خورشــيدي، -

هاي برجي كه همه تعـداد سال (x)عبارت است از يافتن تعداد ضـريب . گيـرد را با دقتي معين در بر مـي (y)روزهاي متوسط

روز 242199/0مفــروض ايــن مقــدار، در گاهــشماري ايرانــي . دانسته شده است

همانگونه كـه . طول سال، مانند طول شبانروز متغير است -اسـتفاده ) ساعت كامـل 24(در تقسيم شبانروز، از زمان متوسط

كـار شود، در محاسبات تقـويمي نيـز طـول سـال متوسـط ب ميهر نظام گاهشماري خورشيدي، تعريفي خـاص . گرفته مي شود

ــسه ــده كبي ــال و قاع ــط س ــول متوس ــه در از ط ــري دارد ك گي48 سـاعت و 5 روز و 365: گاهشماري ايراني عبـارت اسـت از

آنگونه كه در تقويم رسـمي (طول متغير سال . ثانيه 46دقيقه و هان تعريف هاي ج در هيچيك از گاهشماري ) رودايران بكار مي

نشده و اصوالً تقويم، محصول تعريف يك نظام گاهـشماري از طـول متغيـر، . گيري آن است طول متوسط سال و شيوه كبيسه

ــي در ــشماري ايران ــدارد و ارزش گاه ــويم ن ــاربردي در تق ك.شده آن استگيري دقيق طول سال متوسط تعريفاندازه

::::براي آگاهي بيشتر بنگريد بهبراي آگاهي بيشتر بنگريد بهبراي آگاهي بيشتر بنگريد بهبراي آگاهي بيشتر بنگريد بهــي، ــي، موســ ــماري ايرانــــي، تهــــر گــــاهاكرمــ ان، دفتــــر شــ

.1380هاي فرهنگي، پژوهش.1331بهروز، ذبيح، تقويم و تاريخ در ايران، تهران،

بيرشك، احمد، گاهشماري ايراني، تهران، بنياد دانـشنامه .1379، فارسي

، نگـاهي نـو بـه گاهـشماري ايرانـي حيدري ماليري، محمـد، ين گفتگواز ايشان براي انجام چند (سايت شخصي وب

ــه اخــــتالف ــا در زمينــ ــسهنظرهــــا در نظــ گيــــري م كبيــ.)اسگزارم ايراني سپگاهشماري

يم، تهــــران، زاده، حـــسن، گاهـــشماري در ايـــران قـــد تقـــي .1316كتابخانه طهران،

چـاپ دوم، تهـران، عبدالهي، رضا، تاريخِ تاريخ در ايران، .1375اميركبير،

ــاث ــرادي غيـــ ــشن مـــ ــان جـــ ــاي زمـــ ــادي، راهنمـــ ــا و آبـــ هـــ.1384هاي ملي ايران باستان، ماييهگرد

ــاث ــه مــرادي غي ــادي، نوروزنام ــار -آب ــه پنجــاه گفت در زمين.1386هاي ايراني، پژوهش

نبئـــي، ابوالفـــضل، گاهـــشماري در تـــاريخ، تهـــران، ســـمت، 1381.

Richards, E. G., Mapping Time- the Calendar and its History, Oxford, 1998.

Youschkevitch, A. P. & Rosenfeld, B. A., al-Khayyami, Dictionary of Scientific Biography, VIII, 1973.