CONCERT

BRENTANO STRING QUARTET

In works by Beethoven and Bartók

11 March 2013 / 8.30pm The Shoe Factory, Nicosia

Pharos = 15

Cover: © Peter Sheppard Skaerved “Mexico City”, July 2004.

For more information: www.peter-sheppard-skaerved.com

Pharos Arts Foundation

Founder and President: Garo KeheyanArtistic Director: Yvonne Georgiadou

Graphic Designer: Katerina Papaphilotheou Events Coordinator: Elenitsa Georgiou

Administrator: Hellen CostakiAccountant: Polina Ioannou

Special Thanks to our volunteers Chara Kefalidou, Evridiki Chyti, Lamprini Teperidou, Marianna Kyriakou, Evi Grouta

P.O. Box 21425, 1508 Nicosia, Cyprus - Tel: 22 66 38 71, Fax: 22 66 35 38, e-mail: info@pharosartsfoundation.orgwww.pharosartsfoundation.org

The Pharos Arts Foundation is a non-profit cultural and educational Foundation devoted to the promotion of a wide rangeof activities in the arts and humanities. Cyprus Registered Charitable Trust S.C. 91.

SERGEY KHACHATRYAN ARNALDO COHEN BORODIN STRING QUARTET ALFREDO PERL

THE VIENNA STRING SOLOISTS CHILINGIRIAN QUARTET NATIONAL CHAMBER ORCHESTRA OF

ARMENIA ALEXANDER CHAUSHIAN LEOPOLD STRING TRIO JEREMY MENUHIN ALEXANDER

GHINDIN THE SIXTEEN LEONIDAS KAVAKOS GEORGE-EMMANUEL LAZARIDIS KOPELMAN

QUARTET RAZUMOVSKY ENSEMBLE DAVID JURITZ THE MUSICKE COMPANYE DANIELA LEHNER

ALESSIO BAX VIENNA PIANO TRIO LUIZ FERNANDO BENEDINI JAVIER PERIANES

LOUIS DEMETRIUS ALVANIS ENSEMBLE WIEN LONDON SINFONIETTA ANGELES BLANCAS

MARTINO TIRIMO PATRICIA ROSARIO STEPHAN LOGES AMATI QUARTET DANIIL SHTODA

LARISSA GERGIEVA BELCEA QUARTET PIOTR ANDERSZEWSKI GOULD PIANO TRIO

AVIV STRING QUARTET JONATHAN LEMALU PAAVALI JUMPPANEN FIBONACCI SEQUENCE

TRIO WANDERER SKAMPA STRING QUARTET PETERS BRUNS ROGLIT ISHAY YSAYE QUARTET

FLORILEGIUM MOSCOW VIRTUOSI & VLADIMIR SPIVAKOV GAEDE STRING TRIO NASH ENSEMBLE

CARMEN SERRANO ANDREW MANZE & THE ENGLISH CONCERT TRIO ONDINE EMMA KIRKBY &

THE LONDON BAROQUE ZEHETMAIR QUARTET HENNING KRAGGERUD ENSEMBLE MODERN

CHILINGIRIAN QUARTET STEVEN ISSERLIS VAHAN MARDIROSSIAN DMITRY SITKOVETSKY

NAOKI KITAYA MARINA POPLAVSKAYA SZYMANOWSKI QUARTET ASHLEY WASS PHILIPPE CASSARD

LEIPZIG STRING QUARTET CHRISTOPH POPPEN DIEMUT POPPEN DAVID GERINGAS

SHARON BEZALY ANGELICA CATHARIOU SOILE ISOKOSKI ALTENBERG TRIO WIEN YEVGENY

SUDBIN LENDVAI STRING TRIO ACADEMY OF ST MARTIN IN THE FIELDS & JOSHUA BELL

MATAN PORAT ALINA IBRAGIMOVA GRIGORY SOKOLOV CHRISTOPH RICHTER

CHEN HALEVI RADOVAN VLATKOVIC ROMINA BASSO ACADEMY OF ANCIENT MUSIC & RICHARD

EGARR YAMANDU COSTA LE CONCERT SPIRITUEL & HERVÉ NIQUET VERONIQUE GENS

KUSS STRING QUARTET THE HILLIARD ENSEMBLE DAISHIN KASHIMOTO HEIICHIRO OHYAMA

VLADIMIR MENDELSSOHN GITTA-MARIA SJOBERG PETER SHEPPARD SKAERVED APPLE HILL

QUARTET EDWARD SIMON ENSEMBLE INTERCONTEMPORAIN GARRISON FEWELL

PHILHARMONIA QUARTET BERLIN DIONYSIS GRAMMENOS PHILIP DUKES NATALIA GUTMAN

KONSTANTIN LIFSHITZ RADOVAN VLATKOVIC CHARLES NEIDICH ZANDRA MCMASTER

JULIA FISCHER KREUTZER STRING QUARTET ROHAN DE SARAM BENJAMIN GROSVENOR

HAYK MELIKYAN EMMANUEL PAHUD BRUCE BARTH EXAUDI TIGRAN HAMASYAN

DISSONART ENSEMBLE CONCERTO SOAVE ALICE SARA OTT MAHAN ESFAHANI LARS HANNIBAL

MICHALA PETRI STREICHTRIO BERLIN BORIS BROVTSYN HESSEN YOUTH JAZZ BIG BAND

ORCHESTRA NAREK HAKHNAZARYAN ARIRANG WIND QUINTET QUARTETTO PROMETEO KAIROS

STRING QUARTET NIEUW ENSEMBLE ENSEMBLE ALEPH SERGEI BABAYAN EMMANUEL DESPAX

BRENTANO STRING QUARTET MUSIQUES NOUVELLES MARCELLOS CHRYSSICOPOYLOS

Pharos = 15

1998 – 2013 Transforming Society through Culture

The Shoe Factory 304 Ermou St., Nicosia

The Shoe Factory 304 Ermou St., Nicosia

BRENTANO STRING QUARTET

11 March 2013 / 8:30pmThe Shoe Factory, Nicosia

Programme:

Ludwig van Beethoven (1770-1827)String quartet in G major, Op.18, No.2 (1800)AllegroAdagio cantabileScherzo: AllegroAllegro molto quasi presto

Béla Bartók (1881-1945)String Quartet, No.4, Sz 91 (1928)Allegro Prestissimo, con sordino Non troppo lento Allegretto pizzicato Allegro molto

Interval

Ludwig van Beethoven (1770-1827)String quartet in F major, No.16, Op.135 (1827)AllegroVivaceLento assai, cantante e tranquilloGrave, ma non troppo tratto – Allegro

where all its members reside, as well as on stages in

Europe, Japan and Australia (England, Germany, France,

Switzerland, Italy, Netherlands, Greece) and international

festivals like, Edinburgh, Bath, De Divonne, Kuhmo,

Mozartwoche in Salzburg and many others. Enjoying an

especially close relationship with pianist Mitsuko Uchida

they regularly appear with her in the United States,

Europe and Japan. Other prestigious artists they have

worked with include the soprano Jessye Norman and

pianist Richard Goode.

In past seasons, the Quartet appeared to great acclaim,

among others, at the Carnegie Hall, Wigmore Hall,

Barbican Center London, Concertgebouw in Amsterdam,

Konzerthaus in Vienna and Berlin, Suntory Hall in Tokyo,

Sydney Opera House as well as in Cologne, Hamburg,

Basel, Geneva, Madrid and in Copenhagen with Barbara

Sukowa and Mitsuko Uchida. They also played with

great virtuosity at Kissinger Sommer, Ludwigsburger

Schlossfestspiele, Festival de Fayence, Aspen Festival and

Salt Bay Chamber Festival.

Their eclectism and desire to go beyond the boundaries

of the standard string quartet repertoire have led the

Quartet to perform both Renaissance and early music

pieces with transcriptions of, for example, Gesualdo and

Monteverdi’s Madrigals, Fantasias of Purcell and secular

BRENTANO STRING QUARTET

Mark Steinberg / violin

Serena Canin / violin

Misha Amory / viola

Nina Maria Lee / cello

Since its inception in 1992, the Brentano String Quartet

has been singled out for its technical brilliance, musical

insight and stylistic elegance. Within a year’s time, the

Brentano String Quartet claimed the distinction of being

named to three major awards, winning the first Cleveland

Quartet Award, the 1995 Naumburg Chamber Music

Award and the 10th Annual Martin E. Segal Award.

For its first appearance in Great Britain at the Wigmore

Hall, the Brentano was awarded the Royal Philharmonic

Society Music Award for the most outstanding debut in

1997. The Quartet became the first quartet-in-residence

at Princeton University in 1999, and served as quartet-in-

residence at New York University from 1995. In the same

year, they were chosen by The Chamber Music Society of

Lincoln Center to participate in the inaugural season of

Chamber Music Society Two – a programme designed for

outstanding emerging artists and chamber musicians.

The Quartet performs extensively, both in north America

Από την ίδρυση του, το 1992, το Κουαρτέτο Εγχόρδων

Brentano έχει ξεχωρίσει για την τεχνική του οξύνοια,

τη μουσική του διορατικότητα και τη στιλιστική του

κομψότητα. Σε λιγότερο από ένα χρόνο λειτουργίας, το

Κουαρτέτο διακρίθηκε με τρία σημαντικά βραβεία – το 1ο

Βραβείο στον Διαγωνισμό Κουαρτέτων του Κλήβελαντ, το

Βραβείο Μουσικής Δωματίου του Νάμπουργκ και το 10ο

ετήσιο Βραβείο Martin E. Segal.

Κατά το ντεμπούτο του στη Μεγάλη Βρετανία, το

1997, στο Wigmore Hall του Λονδίνου, το Κουαρτέτο

Brentano τιμήθηκε με το Βραβείο της Βασιλικής

Φιλαρμονικής Εταιρίας για την εξαιρετική του ερμηνεία

ως πρωτοεμφανιζόμενο σύνολο. Υπήρξε το πρώτο

εδρεύον κουαρτέτο στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον το

1999 και διετέλεσε εδρεύον κουαρτέτο στο Πανεπιστήμιο

της Νέας Υόρκης το 1995. Την ίδια χρονιά, επιλέγηκε

από την Ένωση Μουσικής Δωματίου του Lincoln Center,

για να συμμετάσχει στα εγκαίνια του Chamber Music

Society Two – ενός προγράμματος που είναι αφιερωμένο

σε εξαιρετικούς ανερχόμενους ερμηνευτές μουσικής

δωματίου.

Το Κουαρτέτο εμφανίζεται εκτενώς στη βόρειο Αμερική,

όπου κατοικούν και τα μέλη του, καθώς επίσης και σε

αίθουσες συναυλιών σε Ευρώπη (Αγγλία, Γερμανία,

Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία, Ελλάδα, Ελβετία), Ιαπωνία,

Αυστραλία, και σε διεθνή φεστιβάλ όπως αυτά του

Εδιμβούργου και του Μπαθ, Κούμο, Εβδομάδα Μότσαρτ

στο Σάλτσμπουργκ και De Divonne. Το Κουαρτέτο

διατηρεί στενή συνεργασία με την πιανίστα Mitsuko

Uchida, με την οποία συμπράττει κατ’ επανάληψη σε

ΗΠΑ, Ευρώπη και Ιαπωνία. Έχει συμπράξει επιπλέον με

άλλους σημαίνοντες καλλιτέχνες, όπως η σοπράνο Jessye

Norman και ο πιανίστας Richard Goode. Σε προηγούμενες

σεζόν, το Κουαρτέτο εμφανίστηκε με μεγάλη επιτυχία στις

αίθουσες Carnegie Hall της Νέας Υόρκης, Wigmore Hall

και Barbican Centre του Λονδίνου, Concertgebouw του

Άμστερνταμ, Konzerthaus της Βιέννης και του Βερολίνου,

Suntory Hall του Τόκιο, στην Όπερα του Σύδνεϋ,

καθώς επίσης και σε Κολωνία, Αμβούργο, Βασιλεία,

Γενεύη, Μαδρίτη και Κοπεγχάγη, σε συνεργασία με την

Barbara Sukowa και τη Mitsuko Uchida. Έκανε επίσης

εντυπωσιακές εμφανίσεις σε σημαντικά φεστιβάλ όπως

Kissinger Sommer, Ludwigsburger Schlossfestspiele,

Festival de Fayence, Aspen Festival και Salt Bay Chamber

Festival.

Ο εκλεκτισμός των μελών του Κουαρτέτου και η

επιθυμία τους να εξερευνήσουν έργα πέραν από το

καθιερωμένο ρεπερτόριο για κουαρτέτο εγχόρδων, τους

οδήγησε στην ερμηνεία αναγεννησιακής και μπαρόκ

works by Josquin des Prés. In the contemporary field, the

Brentanos have regularly collaborated with composers

such as Elliot Carter and György Kurtág, and performed

works that were commissioned by Milton Babbitt, Chou

Wen-Chung, Charles Wuorinen, Bruce Adolphe, Steven

Mackey and Jonathan Dawe. To commemorate their 10th

anniversary, the Quartet commissioned ten composers

who wrote a piece inspired by and to be interwoven with

excerpts of Bach’s Art of Fugue.

The Quartet has also worked with the celebrated

poet and winner of the Pulitzer Prize Mark Strand,

commissioning poetry from him to accompany works

of Haydn and Webern. This programme was presented

at the Mozartwoche in Salzburg for the first time in

Europe in the beginning of 2005. For their project called

Fragments the musicians combine incomplete works

by composers such as Mozart, Schubert, Bach and

Shostakovich with contemporary compositions among

others by Sofia Gubaidulina and Bruce Adolphe.

The Brentano Quartet has released their first CD featuring

Mozart’s Quartet K.464 and Quintet K.593 recorded

with viola player Hsin-Yun Huang, for the French label

AEON, with whom they pursued their collaboration

with the recording of the late Beethoven string quartets

(November 2011). Prior to this, the quartet had released

a CD with Haydn’s Op.71 as well as a recording of Steven

Mackey’s music, the latter for Albany records.

The Brentano String Quartet played in the movie A

late Quartet (featuring Philip Seymour Hoffmann and

Christopher Walken) which was premiered at the Toronto

International Film Festival. The Quartet is named after

Antonie Brentano, whom many scholars consider to be

Beethoven’s “Immortal Beloved”, the intended recipient

of his famous love confession.

μουσικής, και μεταγραφών έργων όπως Μαδριγάλια των

Γκεσουάλντο και Μοντεβέρντι, Φαντασίες του Περσέλ

και της μη-εκκλησιαστικής μουσικής του Ζοσκέν ντε

Πρε. Όσον αφορά τη σύγχρονη μουσική, οι Brentano

συνεργάστηκαν κατ’ επανάληψη με συνθέτες όπως Έλιοτ

Κάρτερ και Γκεόργκι Κούρταγκ, και ερμήνευσαν, κατά

παραγγελία, έργα των Milton Babbitt, Chou Wen-Chung,

Charles Wuorinen, Bruce Adolphe, Steven Mackey και

Jonathan Dawe. Για τους εορτασμούς της 10ης επετείου

από την ίδρυση του, το Κουαρτέτο Brentano ερμήνευσε

έργα δέκα συνθετών, οι οποίοι έγραψαν κομμάτια

εμπνευσμένα και συνυφασμένα από το έργο Η τέχνη της

Φούγκας του Μπαχ.

Το Κουαρτέτο έχει επίσης συνεργαστεί με τον διεθνούς

φήμης ποιητή και νικητή του βραβείου Πούλιτζερ, Μαρκ

Στραντ, στον οποίον το Κουαρτέτο ανάθεσε τη συγγραφή

ποίησης που θα συνοδεύει έργα των Χάυντν και Βέμπερν.

Η πρεμιέρα αυτού του έργου δόθηκε το 2005, κατά τη

διάρκεια της Εβδομάδας Μότσαρτ στο Σάλτσμπουργκ.

Ένα άλλο πρότζεκτ του Κουαρτέτου, με την επωνυμία

Fragments, περιλαμβάνει ημιτελή έργα συνθετών όπως

οι Μότσαρτ, Σούμπερτ, Μπαχ και Σοστακόβιτς, τα οποία

συνδυάζονται με σύγχρονα έργα συνθετών όπως Σοφία

Γκουμπαϊντουλινα και Μπρους Άντολφ.

Το πρώτο άλμπουμ του Κουαρτέτου Brentano, για τη

γαλλική εταιρεία AEON, περιλαμβάνει το Κουαρτέτο Κ.464

και το Κουιντέτο Κ.593 του Μότσαρτ, με τη συμμετοχή

της βιολίστριας Hsin-Yun Huang. Για την ίδια εταιρεία

το Κουαρτέτο συνεργάστηκε για την ηχογράφηση

των τελευταίων κουαρτέτων εγχόρδων του Μπετόβεν

(Νοέμβριος 2011). Προηγουμένως, το Κουαρτέτο είχε

κυκλοφορήσει ένα CD με το Έργο 71 του Χάυντν, καθώς

επίσης και μια ηχογράφηση με μουσική του Steven

Mackey, για την εταιρεία Albany.

Το Κουαρτέτο Εγχόρδων Brentano συμμετείχε στην

ταινία A late Quartet (με τους Philip Seymour Hoffmann

και Christopher Walken), η οποία έκανε πρεμιέρα στο

Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών του Τορόντο. Το όνομα

του Κουαρτέτου είναι εμπνευσμένο από την Antonie

Brentano, την οποία πολλοί μελετητές θεωρούν ως την

«Αθάνατη Αγάπη» του Μπετόβεν, την παραλήπτρια της

διάσημης ερωτικής εξομολόγησης του συνθέτη.

PROGRAMME NOTES / ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Ludwig van Beethoven (1770-1827)

String quartet in G major, Op.18, No.2 (1800)

Allegro

Adagio cantabile

Scherzo: Allegro

Allegro molto quasi presto

Beethoven’s early quartets – the six works published as

Op.18 – were written during the closing years of the 18th

century. In a sense, they are creatures of that century.

Beethoven in 1799 was a former student of Haydn’s, a

worshiper of Gluck, and an aspirer to the throne of the

then-popular composer Luigi Cherubini.

The biographer Maynard Solomon documents how, after

hearing the Mozart C-minor Piano Concerto, Beethoven

turned to a fellow composer and exclaimed, “Cramer!

Cramer! We shall never be able to do anything like that!”

But he meant to try. Unlike the later Beethoven – the

shatterer of creative molds and ways of musical thinking

– this young newcomer to Vienna was bent on making

his name in an established field, of doing the traditional

forms as well as anybody had ever done them. To this

end, the Op.18 quartets are brilliant pieces, brimming

with character and impetuosity, yet residing largely

within the expected structures and scope of a string

quartet written by a Mozart or a Haydn, any time during

the previous twenty-five years.

The second of these quartets, in G major, is a case in

point. The music is genial, filled with sunlight. The first

movement enters the room like an elegant stranger –

courtly bows, witty conversation, suspenseful pauses.

The writing for quartet here is very tightly knit; one

of Beethoven’s favourite devices, a unison statement

followed by a silence, is to be found everywhere in

the Op.18 quartets, and he exploits it to full rhetorical

advantage in this opening, using it now as a challenge

and a tease. The second melodic idea in the movement

is disarmingly simple, stated in rhythmic unison,

impeccable manners wed to clever repartee. Later in the

movement, Beethoven puts on a mock show of learned

seriousness, introducing a little fugue that builds in

tension to a disapproving climax, followed by a shocked

pause. After the quartet shuffles around, wondering how

to put the pieces back together, the cello part pulls out a

(metaphorical) trombone for three blasts, and the good

times resume. The movement ends exactly as it began,

with the same simple phrase and its teasing silences.

The slow movement is a cantilena, warm and intimate,

wherein the first violin sings an aria of devotion, richly

ornamented. We seem to be transported, for the time

being, from the quartet chamber to the opera stage,

where the soprano sings her love with coloratura

flourishing. The closing statement of this first lyrical

section is again a unison statement followed by pauses

– a whispered farewell. What happens next is an utter

surprise – the same motif is turned into a lively game of

catch, the lovers’ cherished keepsake snatched up by

friends nearby and tossed from hand to hand. This game

lasts for all of sixty seconds, whereupon the calm aria

resumes, now an enriched duet between first violin and

cello.

The third movement, a playful Scherzo (Allegro), harps

almost single-mindedly on a single skipping rhythm

throughout its main section. It is by turns graceful and

elephantine, but remains entertaining throughout as it

journeys through its many moods and keys. The stay-at-

home trio section, by contrast, hardly leaves its C-major

house; the miracle here is that after starting out pompous

and heavy-handed, the music sprouts triplet wings and

flits from room to room.

The Finale opens with a single voice, the cello, inviting

everybody to play. This movement is all about games

– Copycat, Hide and Seek, Leapfrog, and chase scenes –

played at full speed. A favourite game is Guess My Key

– the music will seem to start out in one key, then think

better of it all of a sudden and try again in a different one,

evoking a childlike delight. The movement concludes

with a bout of Ring Around the Rosie and collapses in a

triumphant heap.

Τα πρώιμα κουαρτέτα του Μπετόβεν – τα έξι έργα που

εκδόθηκαν ως Έργο 18 – είχαν συντεθεί περί τα τέλη του

18ου αιώνα. Κατά κάποιο τρόπο, είναι δημιουργήματα

εκείνου του αιώνα. Το 1799, ο Μπετόβεν ήταν ήδη πρώην

μαθητής του Χάιντν, λάτρης του Γκλουκ, και διεκδικητής

του θρόνου του τότε δημοφιλούς συνθέτη Λουίτζι

Κερουμπίνι.

Ο βιογράφος Maynard Solomon τεκμηριώνει πως στο

άκουσμα του Κοντσέρτου για Πιάνο σε Ντο ελάσσονα του

Μότσαρτ, ο Μπετόβεν αναφώνησε σε έναν συνάδελφο

του, «Cramer! Cramer! Δεν θα καταφέρουμε ποτέ να

φτιάξουμε κάτι τέτοιο!» Σε αντίθεση με τον ώριμο

Μπετόβεν – αυτόν που συντάραξε τις καθιερωμένες

δημιουργικές φόρμες και του, «Cramer! Cramer! Δεν

θα καταφέρουμε ποτέ να του, «Cramer! Cramer! Δεν θα

καταφέρουμε ποτέ να φτιάξουμε κάτι τέτοιο!» Τόλμησε

ωστόσο να δοκιμάσει. Σε αντίθεση με τον αυτός συνθέτης

έκανε το όνομα του γνωστό στη Βιέννη χρησιμοποιώντας

τις παραδοσιακές φόρμες καλύτερα από οποιονδήποτε

άλλον συνθέτη πριν από αυτόν. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το

Έργο 18 περιλαμβάνει υπέροχα κομμάτια που ξεχειλίζουν

από χαρακτήρα και ενθουσιασμό, μολονότι δομικά

ανήκουν περισσότερο στο φάσμα των κουαρτέτων που

οι Μότσαρτ και Χάιντν συνέθεταν είκοσι-πέντε χρόνια

πριν.

Το δεύτερο από αυτά τα κουαρτέτα, σε Σολ μείζονα,

αποτελεί παράδειγμα εν προκειμένω. Η μουσική είναι

εγκάρδια, πλημμυρισμένη με ηλιόφως. Η πρώτη κίνηση

εμφανίζεται στο δωμάτιο ως ένας κομψοεπής ξένος – με

τα δοξάρια να κινούνται αρχοντικά σε μια πνευματώδη

συζήτηση και εναγώνιες παύσεις. Η συνθετική γραφή

του Μπετόβεν σε αυτό το έργο είναι σφιχτοδεμένη. Σε

όλα τα κουαρτέτα του Έργου 18 συναντάμε ένα από τα

αγαπημένα τεχνάσματα του Μπετόβεν – την ανάκρουση

ενός θέματος σε ταυτοφωνία που ακολουθείται εν

συνεχεία από παύση. Σε αυτή την εισαγωγή ο Μπετόβεν

αξιοποιεί το τέχνασμα αυτό με τον πιο ρητορικό

τρόπο, χρησιμοποιώντας το παιγνιδιάρικα. Η δεύτερη

μελωδική ιδέα της κίνησης είναι αφοπλιστικά απλή,

και διατυπώνεται σε ρυθμικό ουνίσονο, παντρεύοντας

άψογες χειρονομίες με πνευματώδεις διαξιφισμούς.

Αργότερα στην κίνηση, ο Μπετόβεν επιδίδεται σε μια

εικονική σοβαροφάνεια με την εισαγωγή μιας μικρής

φούγκας η οποία κλιμακώνεται αποδοκιμαστικά πριν τη

σκανδαλιστική παύση. Και καθώς το κουαρτέτο σαλεύει

νευρικά μη γνωρίζοντας πώς να ενώσει ξανά τα κομμάτια

του, το βιολοντσέλο μοιάζει να μετατρέπεται σε τρομπόνι

– και οι ευχάριστες στιγμές ανακάμπτουν έπειτα από τρία

κορναρίσματα. Η κίνηση ολοκληρώνεται ακριβώς όπως

άρχισε, με την ίδια απλή φράση και τις παιγνιδιάρικες

παύσεις της.

Η αργή κίνηση είναι μια τρυφερή και οικεία καντιλένα,

κατά την οποία το πρώτο βιολί ερμηνεύει μια

ευλαβική και γεμάτη ποικίλματα άρια. Προς στιγμή,

μεταφερόμαστε σε μια οπερατική σκηνή όπου η σοπράνο

εκφράζει την αγάπη της τραγουδώντας κολορατούρα.

Αυτό το λυρικό τμήμα ολοκληρώνεται ξανά με μια

ανάκρουση σε ταυτοφωνία, η οποία ακολουθείται από

παύσεις – ένας ψιθυριστός αποχαιρετισμός. Αυτό που

ακολουθεί αποτελεί τη μεγάλη έκπληξη: το ίδιο μοτίβο

μετατρέπεται σε ένα ζωηρό παιγνίδι κυνηγητού, σαν να

και κάποιοι φίλοι άρπαξαν το ενθύμιο δύο εραστών και

το πετάνε από χέρι σε χέρι. Αυτό το παιγνίδι έχει διάρκεια

μόνο εξήντα δευτερόλεπτα, κι αμέσως μετά ξεκινά εκ

νέου η ήρεμη άρια, τώρα πιο εμπλουτισμένη, ως ένας

διάλογος μεταξύ του βιολιού και του βιολοντσέλου.

Η τρίτη κίνηση, ένα παιγνιδιάρικο Σκέρτσο (Allegro),

κινείται με σχεδόν προϊδεασμένα αρπίσματα σε ένα

ρυθμικό χοροπηδητό κατά το κυρίως τμήμα του. Από τη

μία, είναι χαριτόβρυτο, και από την άλλη, είναι άγαρμπο –

παραμένει εντούτοις διασκεδαστικό καθόλη τη διάρκεια

του ταξιδιού του σε πολλές διαθέσεις και κλειδιά. Εν

αντιθέσει, το τρίο, δεν εγκαταλείπει το οικείο κλειδί της

Ντο μείζονος – το θαύμα που συμβαίνει εδώ έγκειται στο

ότι το τρίο ξεκινά βαρύγδουπα και κάπως καταπιεστικά

, αλλά η μουσική ξαφνικά βγάζει τριπλά φτερά και πετά

από δωμάτιο σε δωμάτιο.

Το Φινάλε ανοίγει με μια μόνο φωνή, το βιολοντσέλο,

το οποίο καλεί και τα υπόλοιπα όργανα να παίξουν.

Αυτή η κίνηση χαρακτηρίζεται κυρίως από παιγνίδια

– «Κάνε ο,τι κάνω», κρυφτούλι, καβάλες, και κυνηγητό

– τα οποία εκτελούνται στη μέγιστη ταχύτητα. Ένα

ακόμα αγαπημένο παιγνίδι που περιλαμβάνει είναι το

«Μάντεψε το κλειδί μου» – στην αρχή η μουσική μοιάζει

να βρίσκεται σε ένα κλειδί, μετά το ξανασκέφτεται, και

με παιδιάστικη αφέλεια, ξαφνικά αρχίζει να γυρεύει το

επόμενο κλειδί. Η κίνηση ολοκληρώνεται χορεύοντας

«Γύρω γύρω όλοι» πριν ξεθυμάνει θριαμβευτικά.

Béla Bartók (1881-1945)

String Quartet, No.4, Sz 91 (1928)

Allegro

Prestissimo, con sordino

Non troppo lento

Allegretto pizzicato

Allegro molto

In the late 1920s, Bartók was living in Budapest, and

was starting to be known all over the world. Despite

this fame, however, he remained an intensely private

and introverted person. He was not fond of teaching

or performing, although he had to do both to support

ALWAYS A BETTER WAY

Leave the city speechless. New Toyota Yaris Hybrid.Traffic lights stop and stare as it glides silently by. Speed cameras love its sharp styling. And petrol pumps hate its fuel economy. Toyota brings together 15 years of world-leading hybrid technology in the smartest ever urban car. The all new Yaris Hybrid with outstanding 3,5L/100km fuel economy, emissions of only 79g/km and silent electric city driving. New Toyota Yaris Hybrid. Silence the City.

100HP

PERFORMANCE

79gCO2 / km

LOW EMISSIONS

3.5L / l00km

FUEL ECONOMY

DICKRAN ΟUΖΟUΝΙΑΝ & CO LTD: • NICOSIA TEL. 22 400000 • LIMASSOL TEL. 25 713000 • LARNACA TEL. 24 636488 • PAPHOS TEL. 26 960600 • PARALIMNI TEL. 23 740200www.toyota.com.cy info@toyota-cyprus.com

ALWAYS A BETTER WAY

Leave the city speechless. New Toyota Yaris Hybrid.Traffic lights stop and stare as it glides silently by. Speed cameras love its sharp styling. And petrol pumps hate its fuel economy. Toyota brings together 15 years of world-leading hybrid technology in the smartest ever urban car. The all new Yaris Hybrid with outstanding 3,5L/100km fuel economy, emissions of only 79g/km and silent electric city driving. New Toyota Yaris Hybrid. Silence the City.

100HP

PERFORMANCE

79gCO2 / km

LOW EMISSIONS

3.5L / l00km

FUEL ECONOMY

DICKRAN ΟUΖΟUΝΙΑΝ & CO LTD: • NICOSIA TEL. 22 400000 • LIMASSOL TEL. 25 713000 • LARNACA TEL. 24 636488 • PAPHOS TEL. 26 960600 • PARALIMNI TEL. 23 740200www.toyota.com.cy info@toyota-cyprus.com

13Th INTERNATIONAL PhAROS ChAMBER MUSIC FESTIvAL 21 MAy - 7 JUNE 2013

“From Aphrodite’s hill-top Sanctuary to an idyllic olive grove, the stunning locations of the Pharos Chamber Music Festival attract top musicians year after year” BBC Music Magazine, March 2012

Tuesday May 21 The Shoe Factory, Nicosia A Concert of Baroque Music withMahan Esfahani harpsichord Markéta Cukrová mezzo-soprano Lynda Sayce lute

Friday May 24 The Shoe Factory, Nicosia Piano Recital with Elisha Abas

Monday 27 – Friday 31 May Royal Manor House, Kouklia, Pafos Five Chamber Concerts withBoris Brovtsyn, Daishin Kashimoto, Levon Chilingirian, Monika Urbonaite violinSam Barsegian, Diemut Poppen violaAlexander Chaushian, Marc Coppey cellohayk Khachatryan double-bassSergei Nakariakov trumpetAshley Wass, Maria Meerovitch, vahan Mardirossian piano

Saturday 1 JuneThe Olive Grove, Delikipos An open-air Concert for Strings with Boris Brovtsyn, Daishin Kashimoto, Levon Chilingirian, Monika Urbonaite violinSam Barsegian, Diemut Poppen violaAlexander Chaushian, Marc Coppey cello

Friday 7 JuneThe Shoe Factory, Nicosia A Concert with Quartetto Prometeo

All concerts start at 8:30pm

13Th INTERNATIONAL PhAROS ChAMBER MUSIC FESTIvAL 21 MAy - 7 JUNE 2013

his family. He spoke and wrote very little about his own

compositions, preferring to let the music represent

itself. The one topic that made his eyes light up was

the collection and study of folk music — Hungarian,

Romanian, Bulgarian and even Arabian — that had

occupied him from his youth and continued to be central

to his life. To Bartók’s thinking, folk music was of more

than scientific interest: it was the life-giving seed without

which there was no way forward in musical creation.

His ideal was to internalize the rhythms and contours of

the folk melodies he collected, to a point where his own

compositions were the natural result.

He composed his Fourth Quartet in 1928. Considered

by many to be among his very greatest compositions,

it represents in some sense an extreme case. Taut,

economical, almost geometrical in its arguments, it is

music that wastes not a single note, and thus conveys a

kind of athletic exuberance.

Everything about the piece betrays Bartók’s obsession

with mirror-images and symmetry, a hallmark of his

mature style. In every movement one hears a melody

in one voice, which is answered by the same melody

upside-down in another voice . Elsewhere there are

abundant examples of a motif answered by its duplicate

on a different pitch, echoed back across the quartet.

Once in a while a melody is even replied to by its

retrograde: the same melody played backwards. These

contrapuntal games are hardly unique to Bartók among

composers, but he saturated this music with them to an

unusual extent. The obsession with symmetry, imitation

and mirror-reflection is so omnipresent that it virtually

defines his style during these years.

Nor is the pursuit of symmetry confined to local

neighbourhoods: the entire, five-movement layout

of the quartet is symmetrical as well. Bartók cast the

piece in an “arch form,” much as he did later in the Fifth

Quartet and the Concerto for Orchestra. That is, he

coupled the first movement with the fifth movement,

and the second movement with the fourth movement,

with the third movement standing alone as the work’s

solitary capstone. The paired movements share various

characteristics: basic soundscape, motivic material, and

emotional heft.

The outer movements are both lively, energetic and

bold. The first movement, on the face of it, might seem

somewhat more serious, developing its material in an

orderly and considered fashion; one might even say

that it is forbiddingly heavy in its dense textures and its

forests of semitones. At the same time, though, there is

an enormous energy in this movement’s activity, and

it has a positive, not a destructive, aspect; with every

imitation, every reflected melody, every exclamatory

chord, one hears the verve of new creation, of musical

DNA being mapped and remapped. Central to the

movement is a galloping six-note idea, consisting of

three rising chromatic notes followed by three faster

falling ones, which is first heard about ten bars in. This

“motto” idea returns in the last movement and binds the

piece together.

The fifth and final movement, for its part, is a rugged,

stamping folk dance. The main melody of this movement

reminds us Bartók’s deep connection to folk music: a

simple, primal idea that goes up and down four notes

of an exotic scale. The accompanimental rhythms

that punctuate the texture of the first section recall,

superficially, the irregular and exciting rhythms in

Stravinsky’s Rite of Spring; undoubtedly Bartók sought

here to evoke a rustic, vital energy of his own. In the

central, more quiet episode of this movement, the

galloping “motto” idea from the first movement starts

to sneak back in, first in the cello part and eventually

moving up through the whole quartet. The main material

from the finale returns to do battle with this intruder, and

they vie to the end of the movement, but the “motto”

theme gets the last word, with an ending that resembles

the first movement’s conclusion, only in a more extended

and emphatic form.

The second and fourth movements are lighter scherzo

movements. The second movement is muted, weightless,

and fleet, a four-way game of catch on fast- forward.

The movement is mainly concerned with rapid-fire

counterpoint — the passing around of ideas; but at times

it seems as if the music evaporates into pure texture,

just a few cirrus clouds scudding about in the sky, before

it descends back to the plane of reality. Other striking

effects abound: glissandi that smear the canvas, the

glassy sound of ponticello (playing near the bridge),

harmonics and pizzicati.

The fourth movement is a close variant of the second;

it is possible actually to map one movement onto the

other, section by section. Here, however, the feet stay on

the ground: this is a charming, somewhat rustic tableau

wherein the quartet plays only pizzicato. We seem to

have stumbled across a village scene where a band of

four balalaika players are entertaining the locals. The

strings are often strummed back and forth, guitar-like,

and sometimes snapped harshly against the fingerboard:

the celebrated “Bartók pizzicato.”

The third movement foreshadows, in its atmosphere and

role, the same movement in the Concerto for Orchestra,

still fifteen years in the future. This is night music, solitary

and mournful. A chord fades in, note by note, at the

beginning, and becomes a backdrop for a melody in the

cello part, which sings, weeps, and yodels, questing ever

upward through three ascending verses. The first violin

responds: nervous, improvised, altogether more airborne,

a winged creature expressing its own very different frame

of mind. Gruffly, the second violin cuts in, having its own

say on the G-string, bringing the movement to its point

of greatest intensity; and the outer voices effect a kind of

return, singing sorrowfully in mirror-image canon. At last

the first violin flutters off into oblivion, and the chord that

ushered in the movement fades away again, once more

note by note.

Ήταν περί τα τέλη του 1920, ενόσω ζούσε ακόμα στη

Βουδαπέστη, που ο Μπάρτοκ άρχισε να γίνεται γνωστός

ανά το παγκόσμιο. Παρά τη φήμη του, ωστόσο, παρέμεινε

ένα ιδιαίτερα κλειστό και εσωστρεφές άτομο. Δεν του

άρεσε ούτε να διδάσκει ούτε να ερμηνεύει, μολονότι

έπρεπε να το κάνει για να συντηρήσει την οικογένεια του.

Μιλούσε και έγραφε ελάχιστα για τις συνθέσεις του, και

προτιμούσε πάντοτε να αφήνει τη μουσική του να μιλά

από μόνη της. Ένα θέμα που τον εξίταρε ήταν η συλλογή

και η μελέτη της παραδοσιακής μουσικής – ουγγρικής,

ρουμανικής, βουλγάρικης, ακόμα και αραβικής – και αυτή

η αγάπη που ξεκίνησε από τα νιάτα του συνεχίστηκε για

πολλά χρόνια και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη ζωή

του. Κατά τον Μπάρτοκ, η παραδοσιακή μουσική είχε πιο

επιστημονικό ενδιαφέρον: ήταν ο σπόρος που έδινε ζωή

και που χωρίς αυτόν δεν μπορούσε να υπάρξει μουσική

δημιουργία. Το ιδεώδες του ήταν να ενσωματώσει τους

ρυθμούς και τις φόρμες των δημοτικών μελωδιών που

συνέλεγε στο σημείο όπου οι δικές του συνθέσεις ήταν το

φυσικό αποτέλεσμα.

Ο Μπάρτοκ συνέθεσε το Κουαρτέτο Αρ.4 το 1928.

Και μολονότι θεωρείται από πολλούς ένα από τα

σπουδαιότερα έργα του συνθέτη, αποτελεί εντούτοις

μια ακραία περίπτωση. Τεταμένο, λιτό και σχεδόν

γεωμετρικό στις αντιπαραθέσεις του, με τη μουσική του

να μη σπαταλά ούτε μια νότα, μας αποκαλύπτει ένα είδος

αθλητικής ευεξίας.

Τα πάντα γύρω από αυτό το κομμάτι προδίδουν την

εμμονή του Μπάρτοκ με τους αντικατοπτρισμούς και

τη συμμετρία – ορόσημα του πιο ώριμου συνθετικού

του ύφους. Σε κάθε κίνηση, ακούμε μια μελωδία που

εκτίθεται από μια μόνο φωνή, και στην οποία μια άλλη

φωνή απάντα με την ίδια μελωδία να αντιστρέφεται. Αλλά

και σε άλλα σημεία υπάρχουν άφθονα παραδείγματα

ενός μοτίβου που επαναλαμβάνεται σε άλλη τονικότητα,

αντηχώντας σε όλο το κουαρτέτο. Ενίοτε, μια μελωδία

επαναλαμβάνεται σε ανάδρομη κίνηση. Αυτά τα

αντιστικτικά παιγνίδια χρησιμοποιήθηκαν και από άλλους

συνθέτες, αλλά ο Μπάρτοκ κατάφερε, με πολύ σπάνιο

τρόπο, να διαποτίσει τη μουσική του με αυτά. Η εμμονή

του με τη συμμετρία, τη μίμηση και τον αντικατοπτρισμό

είναι τόσο διάσπαρτη που κυριολεκτικά καθορίζει το

συνθετικό του ύφος εκείνων των χρόνων.

Επιπλέον, η επιδίωξη του για συμμετρία δεν περιορίζεται

μόνο σε γειτνιάζοντα μέρη: ολόκληρη η πενταμερής

διάταξη του κουαρτέτου είναι εξίσου συμμετρική. Ο

Μπάρτοκ συνέθεσε το κομμάτι σε «φόρμα αψίδας»,

όπως ακριβώς έκανε αργότερα και με το Κουαρτέτο

Αρ.5 αλλά και με το Κοντσέρτο για Ορχήστρα. Δηλαδή,

ταίριαξε την πρώτη κίνηση με την πέμπτη κίνηση, και

τη δεύτερη κίνηση με την τέταρτη κίνηση, ενώ η τρίτη

κίνηση απέμεινε μόνη της σαν το επιστέγασμα του

έργου. Οι συνταιριασμένες κινήσεις μοιράζονται διάφορα

χαρακτηριστικά: βασικά ηχητικά τοπία, μοτίβα, και

συναισθηματική βαρύτητα.

Οι εξωτερικές κινήσεις είναι ζωηρές, ενεργητικές και

ευκρινείς. Η πρώτη κίνηση είναι, εκ πρώτης όψεως,

κάπως σοβαρή, αναπτύσσοντας το υλικό της με εύτακτο

και μελετημένο τρόπο. Θα μπορούσε κάποιος να πει

ότι, με την πυκνή της υφή και τις συστάδες ημιτονίων,

γίνεται απαγορευτικά βαριά. Παράλληλα όμως υπάρχει

τρομερή ενέργεια στον τρόπο που εκτυλίσσεται ούτως

ώστε να έχει θετικό, και όχι καταστροφικό, αποτέλεσμα

– με κάθε μίμηση, κάθε αντικατοπτριζόμενη μελωδία,

κάθε τονισμένη συγχορδία, μπορεί κάποιος να ακούσει

τον οίστρο μιας νέας δημιουργίας, του μουσικού DNA

που προδιαγράφεται ξανά και ξανά. Σημαντικό στοιχείο

στην κίνηση αποτελεί και μια καλπάζουσα 6-φθογγη ιδέα

που κάνει την εμφάνιση της στο δέκατο μέτρο και που

αποτελείται από τρεις χρωματικές νότες σε ανιούσα και

εν συνεχεία από τρεις, πιο γρήγορες νότες σε κατιούσα.

Η ίδια ιδέα επιστρέφει και στην τελευταία κίνηση,

ενοποιώντας το κομμάτι.

Ο συνδυασμός της πέμπτης και της τελευταίας κίνησης

αποτελεί έναν τραχύ, κοφτό παραδοσιακό χορό. Η

κυρίως μελωδία της κίνησης μας υπενθυμίζει τη βαθειά

σχέση του Μπάρτοκ με τη δημοτική μουσική: μια απλή,

κεντρική ιδέα η οποία ανεβοκατεβαίνει τέσσερις νότες

μιας εξωτικής κλίμακας. Οι τονισμένοι ρυθμοί που

συνοδεύουν τη μελωδία στο πρώτο μέρος, παραπέμπουν

επιφανειακά στην Ιεροτελεστία της Άνοιξης του Στραβίνσκι

– εδώ ο Μπάρτοκ επιχείρησε αναμφίβολα να δώσει την

εντύπωση μιας πιο βουκολικής, ζωτικής διάθεσης που

ήταν ξεκάθαρα δική του. Στο γαλήνιο κεντρικό επεισόδιο

αυτής της κίνησης, κάνει ξανά την εμφάνιση της η

καλπάζουσα «motto» ιδέα της πρώτης κίνησης, πρώτα

στο βιολοντσέλο και σταδιακά σε όλο το κουαρτέτο.

Επιστρέφοντας, το κυρίως υλικό του φινάλε αντιμάχεται

με αυτόν τον εισβολέα (την ιδέα), αλλά το θέμα «motto»

έχει τον τελευταίο λόγο, ολοκληρώνοντας με τρόπο που

μοιάζει με την κατάληξη της πρώτης κίνησης, αλλά σε πιο

εκτενή και εμφατική φόρμα.

Η δεύτερη και η τρίτη κίνηση είναι τα πιο ήπια, σκέρτσο

μέρη του έργου. Η δεύτερη κίνηση είναι ανεκδήλωτη,

ελαφριά και γοργή, σαν ένα παιγνίδι κυνηγητού σε ταχεία

κίνηση προς τα εμπρός. Η κίνηση καταπιάνεται κυρίως

με την ανάπτυξη γρήγορης αντίστιξης – επισκεπτόμενη

διάφορες ιδέες. Κάποιες στιγμές, ωστόσο, η μουσική

μοιάζει να εξανεμίζεται σε μια ανόθευτη ύλη, σαν

ανεμόσερτο σύννεφο στον ουρανό, πριν καταλήξει στη

σφαίρα της πραγματικότητας. Υπάρχουν όμως και άλλα

εντυπωσιακά τεχνάσματα: γκλισάντι που πασαλείφουν

τον καμβά, ο στιλπνός ήχος ενός ponticello (παίζοντας

κοντά στη γέφυρα), αρμονικές και πιτσικάτα.

Η τέταρτη κίνηση είναι μια συναφής εκδοχή της δεύτερης

κίνησης – θα ήταν όντως δυνατό να χαρτογραφήσουμε

τη μια κίνηση πάνω από την άλλη, τμήμα με τμήμα. Η

διαφορά είναι ότι αυτή η κίνηση είναι προσγειωμένη:

αποτελεί ένα χαριτωμένο, κάπως βουκολικό στιγμιότυπο

στο οποίο το κουαρτέτο παίζει μόνο σε πιτσικάτο.

Αισθανόμαστε ότι μεταφερθήκαμε σε ένα χωριό όπου

ένα τετραμελές συγκρότημα μπαλαλάικα ψυχαγωγεί

τους κατοίκους της περιοχής. Σαν κιθάρες, τα έγχορδα

γρατζουνούν ακατάπαυστα, και κάποιες φορές κρούουν

βίαια το τάσι – αυτό είναι και το ξακουστό «πιτσικάτο του

Μπάρτοκ».

Η διάθεση και ο ρόλος της τρίτης κίνησης προμηνύουν

την τρίτη κίνηση του Κοντσέρτου για Ορχήστρα, που

γράφτηκε δεκαπέντε χρόνια αργότερα. Αυτή είναι

μουσική νυχτερινή, μοναχική και θλιμμένη. Αρχικά, μια

συγχορδία αχνοπροβάλλει, νότα με νότα, και γίνεται

το παραπέτασμα μιας μελωδίας από το βιολοντσέλο,

η οποία τραγουδά, θρηνεί και λαρυγγίζει αναζητώντας

να ανηφορίσει μέσα από τρεις στροφές σε ανιούσα. Το

πρώτο βιολί ανταποκρίνεται: νευρικά, αυτοσχεδιάζοντας

στον αέρα, σαν ένα φτερωτό ον το οποίο εκφράζει την

προσωπική του, πολύ διαφορετική, άποψη. Ανακόπτεται

από το αγριεμένο δεύτερο βιολί, το οποίο εκφράζει κι

αυτό την άποψη του στη Σολ, απογειώνοντας την κίνηση

στο σημείο της απόλυτης σφοδρότητας. Οι εξωτερικές

φωνές μοιάζουν να επιστρέφουν, τραγουδώντας

θλιμμένα σε έναν κανόνα. Επιτέλους, το πρώτο βιολί

στροβιλίζεται στη λήθη, και η συγχορδία που άνοιξε την

κίνηση σιγοσβήνει όπως άρχισε – νότα με νότα.

Interval / Διάλειμμα

Ludwig van Beethoven (1770-1827)

String quartet in F major, No.16, Op.135 (1827)

Allegro

Vivace

Lento assai, cantante e tranquillo

Grave, ma non troppo tratto – Allegro

The String Quartet in F major, Op.135, was the last

complete work Beethoven composed, only a few months

before his death in March 1827. It is traditionally grouped

together with his other late quartets – Op.127, 130, 131,

132, and the Grosse Fugue – but it’s hard not to wonder

what Beethoven would have thought of that grouping.

Certainly Op.135 is the black sheep of this bunch. Where

the other quartets are monumental in scale, sprawling

in their expressive reach and scope and often searching

for a new formal basis for the quartet genre altogether,

Op.135 stands apart – tightly reasoned, having an airy

and transparent texture, playful and teasing in so many

places, it is the work of a composer who seems to have

suddenly attained some new, simple truth after miles

of struggle. It is more similar in length and structure to

his early Op.18 quartets than to the later ones, and yet it

could not be mistaken for an Op.18 quartet. It is a greater

and deeper achievement than those quartets, yet at the

same time is less ambitious and reaching.

The first movement is as spare in texture as any quartet

movement Beethoven ever wrote. It begins with a four-

note question in the viola, coloured with a mock-serious

minor note in the cello; the first violin answers with a

giggling echo. Right away the composer is signalling

that here he will have nothing to do with the old, earnest

questions of existence or fate; this is to be put aside, at

least for the time being. What ensues is a genial, often

Haydn-esque Allegretto in 2/4 time, which ambles along,

four friends sharing a melody or two between them,

breaking it into fragments so that everybody gets a

piece. The movement is a typical sonata form, with all

the responsible sections of exposition, development, and

recapitulation; but it feels more like an airy distillation of

that form, with its spareness, its fragmentation, and its

economy of means. It is music that speaks to us about

the process of creating, a blueprint where we see all the

parts laid out before our eyes and are given a glimpse

inside Beethoven’s mind as he fits them together.

The second movement is a quicksilver Scherzo. The

parts at the beginning stage are a rhythmic comic act, ill-

fitting and awkward, everyone sitting on the wrong beat,

then suddenly falling heavily onto a unison E-flat that

is also off the beat, stuck in the wrong meter for awhile

before righting itself (sort of). This section is abruptly

succeeded by a more brilliant one featuring a set of rapid

upward scales in the first violin, playful and yet tense

and expectant. Then an extraordinary eruption occurs, a

fortissimo section where the lower instruments are stuck

in an infinite whirling loop while the first violin, berserk,

goes off on an impossible tangent. This eventually spirals

down to a quiet unison, where one hears the four simple

pitches that the movement is based on. Finally, the

opening section returns in all its bumptiousness.

The third movement – a dark hymn, a whispered

prayer. In early sketches, Beethoven designated it Süsser

Ruhegesang oder Friedengesang, a sweet song of calm or

peace. It is one of the half-dozen slow movements that

stand at the pinnacle of his late-period achievement,

and it serves as the expressive centre of gravity for this

quartet. In fact it is a theme with four variations, but

they unfold in such a continuous fashion that this is

not immediately obvious. Set in D-flat major, it feels a

universe away from the sunny F-major key of the rest of

the quartet; we have been pulled out of the public eye

and find ourselves hearing an intimate confession. The

theme is in the lowest register for all four instruments,

husky and sorrowing. The first variation lifts us higher

up, visiting some painful harmonic moments, but

maintaining much of the tone of the original. In the

second variation, we are taken to the minor key; the

flowing rhythms of the earlier music are lost, and

replaced with stony, halting steps. This is one possible

answer to the prayer, an unthinkable rejection, a bereft

state. Some measure of relief comes in the final two

variations, as we return to the major, and the cello

reassuringly takes the melody. The last variation is the

most extraordinary part of the movement – the first

violin, winged, hints at the theme in gentle, gasping

rhythms, while the other instruments describe simple

upward arpeggios. It is a movement that overflows with

forgiveness and love, but is also full of great sadness.

The final movement bears a strange inscription: Der

schwer gefasste Entschluss or The Difficult Resolution.

The slow introduction, which features a rising minor-

key question in the lower instruments, is marked Muss

es sein – must it be? Here we have the Beethoven who

poses difficult questions, literally. This brief introduction

reaches an anguished climax before subsiding. Then

follows the main Allegro section, joyful and affirmative,

marked Es muss sein! – it must be! Two-thirds of this

movement then unrolls with barely a cloud on the

horizon. All is happiness, high jinks, carefree melody,

playfulness. It is all the more shocking when the minor-

key introductory question – muss es sein – returns

gigantically, terrifyingly, and almost without warning. It

is one final struggle; and this time, it appears, the beast

is tamed, the doubts laid to rest. The music dances away

through the coda, teasing, pianissimo, and is crowned by

one final boisterous affirmation.

There has been endless debate about just what this

“difficult resolution” was, and many theories have been

advanced. Is it about facing and accepting death? Is it

another weighty philosophical question? Is it the laundry

bill that has to be paid? Beethoven’s note to his publisher

hints that it might simply be the necessity of finishing the

composition and bidding farewell to a favourite genre:

“Here, my dear friend, is my last quartet. It will be the last;

and indeed it has given me much trouble. For I could not

Το Κουαρτέτο Εγχόρδων σε Φα μείζονα, Έργο 135, ήταν η

τελευταία ολοκληρωμένη σύνθεση του Μπετόβεν λίγους

μήνες πριν τον θάνατο του, τον Μάρτιο του 1827. Το

έργο συγκατατάσσεται παραδοσιακά με τα υπόλοιπα

ύστερα κουαρτέτα του συνθέτη – τα Έργα 127, 130, 131,

132, και τη Μεγάλη Φούγκα – αλλά είναι δύσκολο να μην

αναρωτηθεί κανείς ποια θα ήταν η άποψη του Μπετόβεν

για αυτή την ταξινόμηση.

Σίγουρα, το Έργο 135 είναι το μαύρο πρόβατο αυτής της

συλλογής. Ενώ τα υπόλοιπα κουαρτέτα είναι μεγαλειώδη

σε έκταση και εκφραστικότητα, θέτοντας συχνά νέες

βάσεις στην τεχνοτροπία του κουαρτέτου για έγχορδα,

το Έργο 135 πρωτοπορεί – είναι ερμητικά σταθμισμένο,

έχοντας ευάερη και διάφανη υφή, και σε πολλά σημεία

διακρίνεται από μια παιγνιδιάρικη και περιπαιχτική

διάθεση. Είναι το έργο ενός συνθέτη που φαίνεται ότι

ξαφνικά συνειδητοποίησε κάποιες νέες, απλές αλήθειες

έπειτα από χιλιόμετρα αγώνα. Και είναι πολύ πιο κοντά

σε έκταση και δομή στα πρώιμα κουαρτέτα του Έργου

18 παρά στα ύστερα κουαρτέτα του συνθέτη, παρότι θα

ήταν εξαιρετικά δύσκολο για κάποιον να το παρεξηγήσει

για ένα από τα κουαρτέτα του Έργου 18. Αποτελεί

σίγουρα πιο μεγαλεπήβολο και βαθύ επίτευγμα από

εκείνα τα κουαρτέτα, μα ταυτόχρονα είναι λιγότερο

φιλόδοξο και ευρύ.

Η εισαγωγή είναι η πιο λιτή σε υφή κίνηση που έγραψε

ποτέ ο Μπετόβεν για κουαρτέτο εγχόρδων. Ξεκινά με

ένα ερώτημα από τέσσερις νότες στη βιόλα, το οποίο

χρωματίζεται από μια σοβαροφανή ελάσσονα στο

βιολοντσέλο, ενώ το πρώτο βιολί αντηχεί γελώντας

νευρικά. Σε αυτό το σημείο, ο συνθέτης δείχνει ότι

απέχει πλέον πολύ από τα διακαή υπαρξιακά και μοιραία

ερωτήματα – αυτά μπορούν να περιμένουν για την

ώρα. Ακολουθεί ένα εγκάρδιο Allegretto σε μέτρο 2/4,

το οποίο αργοβαδίζοντας παραπέμπει συχνά στον

Χάιντν, σαν να και τέσσερις φίλοι μοιράζονται μια ή δύο

μελωδίες μεταξύ τους, διασπώντας την ούτως ώστε

όλοι να πάρουν από ένα κομμάτι. Η κίνηση βρίσκεται σε

κλασική φόρμα σονάτας, περιέχοντας όλα τα πρότυπα

μέρη της έκθεσης, ανάπτυξης και ανακεφαλαίωσης,

μολονότι με τη λιτότητα, την κατάτμηση και τη φειδώ στο

υλικό που χρησιμοποιεί δίνει την εντύπωση μιας ευάερης

απόσταξης της συγκεκριμένης φόρμας. Είναι μουσική

που μας μιλά για τη διαδικασία της δημιουργίας, ένα

προσχέδιο στο οποίο βλέπουμε να απλώνονται μπροστά

μας όλα τα μέρη, και παίρνουμε μια ιδέα για το πώς το

μυαλό του Μπετόβεν λειτουργούσε καθώς τα συνέδεε.

Η δεύτερη κίνηση είναι ένα υδραργυρικό Σκέρτσο. Στην

αρχή, τα μέρη της είναι κακο-συναρμολογημένα και

αδέξια, διαδραματίζοντας μια ρυθμική κωμική σκηνή

– το κάθε ένα βρίσκεται σε λάθος μέτρο πριν ξαφνικά

όλα μαζί εμφανισθούν σε ταυτοφωνία στη Μι-ύφεση.

Παραμένουν για λίγο σε λάθος μέτρο πριν εντέλει

ανακάμψουν (κάπως). Αυτό το τμήμα ακολουθείται

αιφνιδίως από ένα πιο λαμπρό τμήμα που παρουσιάζει

στο βιολί ένα σύνολο από γρήγορες κλίμακες σε ανιούσα,

οι οποίες είναι παιγνιδιάρικες μα ταυτόχρονα αγωνιώδεις

και επίδοξες. Ακολουθεί μια εντυπωσιακή έκρηξη – ένα

τμήμα που φέρει την ένδειξη fortissimo, κατά το οποίο η

βιόλα και το βιολοντσέλο σκαλώνουν σε ένα ατέρμονο

κύκλωμα στροβιλίσματος ενώ το πρώτο βιολί, μαινόμενο,

αλλάζει πορεία. Αυτό καταλήγει τελικά σε μια γαλήνια

ταυτοφωνία, όπου διακρίνονται ξεκάθαρα οι τέσσερις

νότες στις οποίες βασίζεται η κίνηση. Το εναρκτήριο

τμήμα επιστρέφει εντέλει με όλη του την έπαρση.

Η τρίτη κίνηση – ένας μυστηριώδης ύμνος, μια ψιθυριστή

προσευχή. Στα αρχικά προσχέδια, ο Μπετόβεν καθόρισε

την κίνηση με την ένδειξη Süsser Ruhegesang oder

Friedengesang, ένα γλυκό τραγούδι γαλήνης ή ειρήνης.

Η κίνηση αυτή, η οποία είναι και ο εκφραστικός πυρήνας

του κουαρτέτου, αποτελεί μία από τις έξι αργές κινήσεις

του Μπετόβεν που σηματοδοτούν το αποκορύφωμα

της ώριμης συνθετικής του περιόδου. Είναι κατ’ ουσίαν

ένα θέμα με τέσσερις παραλλαγές, αλλά ο τρόπος που

ξεδιπλώνονται, τόσο ατέρμονα, δεν γίνεται αμέσως

αντιληπτός. Γραμμένη στο κλειδί της Ρε-ύφεση μείζονος,

μοιάζει να βρίσκεται χιλιόμετρα μακριά από το προσφυές

κλειδί της Φα μείζονος στο οποίο είναι γραμμένο το

υπόλοιπο έργο. Αισθανόμαστε αποτραβηγμένοι από

τα μάτια του κοινού και βρίσκουμε τους εαυτούς μας

να γίνονται μάρτυρες μιας προσωπικής εξομολόγησης.

Το θέμα, βραχνό και μελαγχολικό, βρίσκεται στη

χαμηλότερη γκάμα και των τεσσάρων οργάνων. Η πρώτη

παραλλαγή μας ανυψώνει, κι ενώ επισκέπτεται κάποια

αρμονικά σημεία που είναι οδυνηρά, διατηρεί εντούτοις

τον τόνο του αρχικού θέματος. Η δεύτερη παραλλαγή

μας μεταφέρει σε κλειδί της ελάσσονος – οι πρωτύτεροι

αβίαστοι ρυθμοί έχουν χαθεί και έχουν αντικατασταθεί

με ήχους που είναι παγεροί και διστακτικοί. Αυτή

ενδεχομένως είναι και μια απάντηση στην προσευχή,

μια αδιανόητη απόρριψη, μια πένθιμη κατάσταση.

Στις τελευταίες δύο παραλλαγές, υπάρχει μια δόση

ανακούφισης καθώς επιστρέφουμε σε μείζονα, και το

βιολοντσέλο αναλαμβάνει καθησυχαστικά τη μελωδία.

Η τελευταία παραλλαγή αποτελεί το πιο εκπληκτικό

σημείο της κίνησης – κάνοντας νύξη στο θέμα, το πρώτο

βιολί κινείται βιαστικά με ανάλαφρους ρυθμούς, ενώ τα

υπόλοιπα όργανα σχηματίζουν απέριττα αρπίσματα σε

ανιούσα. Η κίνηση υπερχειλίζει από συγχώρεση κι αγάπη

αλλά ταυτόχρονα είναι γεμάτη από θλίψη.

Η τελευταία κίνηση φέρει μια παράξενη ένδειξη: Der

schwer gefasste Entschluss – Η Δύσκολη Απόφαση. Η

αργή εισαγωγή παρουσιάζει μια ερώτηση, στη βιόλα και

το βιολοντσέλο, σε ελάσσονα και ανιούσα, φέροντας

την ένδειξη - Muss es sein – Πρέπει να υπάρξει; Εδώ

συναντάμε τον Μπετόβεν να θέτει δύσκολα ερωτήματα

κυριολεκτικά. Αυτή η συνοπτική εισαγωγή φτάνει σε

μια αγωνιώδη κλιμάκωση πριν υποχωρήσει. Ακολουθεί

το κυρίως μέρος Allegro, που είναι χαρμόσυνο και

θετικό, και φέρει την ένδειξη Es muss sein! – Πρέπει

να υπάρξει! Προχωρώντας πέρα από το μισό αυτής

της κίνησης, βλέπουμε μετά βίας σύννεφο στον

ορίζοντα. Πρόκειται μόνο για ευτυχία, ξεφάντωμα,

ανέμελη μελωδία, παιγνιδιάρικη διάθεση. Εξού και

μας φαίνεται ακόμη πιο συγκλονιστικό το εκ νέου

άκουσμα του αρχικού ερωτήματος – muss es sein, το

οποίο επιστρέφει γιγαντιαία, τρομακτικά και σχεδόν

χωρίς καμία προειδοποίηση. Αυτός είναι και ο τελικός

αγώνας, και όπως αποδεικνύεται, το τέρας αυτή τη φορά

εξημερώνεται και οι αμφιβολίες υποχωρούν. Η μουσική

χορεύει μέσα από την κόντα, τα παιδιαρίσματα και τα

πιανίσιμο, και στέφεται από μια τελευταία θυελλώδη

επιβεβαίωση.

Έχουν υπάρξει ατελείωτες αντιπαραθέσεις ως προς το

ποια ήταν αυτή «η δύσκολη απόφαση», και έχουν κτιστεί

πολλές θεωρίες. Πρόκειται για την αντιμετώπιση και την

αποδοχή του θανάτου; Μήπως πρόκειται για κάποιο

άλλο βαρύ φιλοσοφικό ερώτημα; Ή μήπως για έναν

λογαριασμό καθαριστήριου που πρέπει να πληρωθεί;

Η σημείωση που ο Μπετόβεν έστειλε στον εκδότη του

μπορεί να ρίξει φως σε αυτό το θέμα – ότι επρόκειτο

για την ανάγκη του να τελειώσει αυτό το έργο και να

αποχαιρετίσει μια από τις αγαπημένες του τεχνοτροπίες.

«Εδώ, αγαπητέ μου φίλε, θα βρεις το τελευταίο μου

κουαρτέτο. Θα είναι το τελευταίο. Και όντως με

προβλημάτισε πολύ γιατί δεν μπορούσα να ολοκληρώσω

την τελευταία κίνηση. Αλλά όπως φρόντιζες να μου

υπενθυμίζεις στα γράμματα σου, στο τέλος έπρεπε να τη

συνθέσω. Γι’ αυτόν τον λόγο έγραψα το μότο: ‘Η Δύσκολη

Απόφαση – Πρέπει να υπάρξει; - Πρέπει να υπάρξει,

πρέπει να υπάρξει’».

Notes for this programme are kindly bestowed by Misha Amory ©

Translation: yvonne Georgiadou

With the kind support ofthe Embassy of Spain

Thursday 21 March 2013 / 8:30pmThe Shoe Factory, NicosiaFor more information: www.pharosartsfoundation.orgTickets: €20- Adults / €15 Members of the Foundation, ConcessionsBox Office: Tel. 7000-9304 (daily 9.30-11.30am) / www.pharostickets.org

Javier Perianes piano

“There are concerts that become an unforgettable experience. This is the case with all of Javier Perianes’ performances, whose live and flawless art always goes deep into memory”– El Mundo

Works by Schumann,Beethoven & Falla

RECITAL

FORThCOMING EVENT

BECOME A VALUED FRIEND 2013

■Contributors (€90-€149 for single membership, €150- €249 for couple membership) A Contributor of the Pharos Arts Foundation confers the following benefits: ● 20 – 30% (discount on all tickets for Foundation events ● 20% discount on Pharos’ publications / art-catalogues ● 25% - 35% discount on commercial CDs by participating artists, sold at events ● 10% discount on books at the Moufflon Bookshop, Nicosia ● Advance notice of forthcoming events through post and/or Email ● Advance notice of film screenings at The Shoe Factory ● Over the phone Ticket Reservations for events through the Pharos Arts Foundation Box Office ● Invitations to after-concert wine receptions ● Recognition on the sponsors’ page of all concert programmes ● Acknowledgment in the end-of-the-year Review publication ● Recognition on the Foundation’s website ● One (two for couple) complimentary ticket voucher(s) to be used at any Pharos concerts throughout the year ■Supporters of the Pharos Arts Foundation (from €250) A Supporter is entitled to all the benefits of Contributor membership (couple). In addition: ● A highlights CD of Pharos 2013 concerts ● Complimentary Concert programme for all concerts ● End-of-the-year Review publication ● Six complimentary ticket vouchers to be used at any Pharos concerts throughout the year ■The Pharos Circle (from €750) The Pharos Circle membership confers all the benefits of the Supporter membership. In addition: ● A complimentary Pharos art-catalogue ● A complimentary commercial CD by participating artists ● Complimentary tickets to all the 13th International Pharos Chamber Music Festival ● Complimentary tickets to all the 5th International Pharos Contemporary Music Festival ● Priority seating when booking is confirmed. ● Invitations to educational activities and rehearsals ● Invitations to receptions and after-concert dinners with the artists ● A gift package of 6 audio CDs from Pharos 2013 Concerts ■Patrons: Over €1.000 Patrons receive all the benefits of the Pharos Circle membership as well as additional individually tailored benefits to suit one’s preferences including: ● If desired, recognition on promotional material, invitations and advertisements of two events. ● Gift package of audio CDs from all Pharos 2013 Concerts ● A Complimentary Hotel Room (double) for one night during the 13th International Chamber Music Festival ● Complimentary tickets to all the events

Please return the completed form to Pharos Arts Foundation, P.O. Box 21425, 1508 Nicosia, Cyprus. Fax: +357 22663538 Email: info@pharosartsfoundation.org Name:..................................................................................................................................

Address:............................................................................................................. Flat No:.............. Post Code:.................... City:.......................... P.O. Box:......................... Telephone No:........................ Fax No:................................ E-mail Address:..................................................................... I wish to make a contribution of €:...............................to the Pharos Arts Foundation □ I wish to receive information via email only Contribution Method: ■ Cash ■ Cheque (made payable to Pharos Arts Foundation) Bank:................................... Cheque No:................. ■Credit Card: American Express/ Visa/ MasterCard/ Diners (please circle one) No.:......................................... Expiry Date:.................................... CCV2 Code:............. Name on card:........................................................ Signature:................................................ ■Bank's Standing Order / Direct Debit: For your convenience, you may instruct your bank to create a Standing Order for an Annual Contribution to Pharos Arts Foundation. Please send Pharos Arts Foundation a copy of the Standing Order/ Direct Debit. Bank Details: Pharos Arts Foundation, Alpha Bank Ltd, Nicosia Main Branch (202), P.O. Box 21661, 1596 Nicosia, Cyprus. Account Number: 202-220-002294-0, IBAN: CY51 0090 0202 0002 0222 0002 2940, Swift BIC: ABKLCY2N. Bank:........................................................................................... Date of first Contribution:................................. For more information about Corporate Sponsorship please contact the Pharos Arts Foundation

CORPORATE SUPPORTERS BENEFITS 2013

■CORPORATE CONTRIBUTORS (From €2,000) A Corporate Contributor of the Pharos Arts Foundation confers the following benefits: ● Company LOGO to appear on: - Print Advertisements of three events - TV Commercial of one event - Tickets of three events ● Company Advertisement (A4, full-page, colour) to appear inside the concert booklets of three events ● Company Advertisement (A4, full-page, colour) to appear inside the end-of-the-year Review Publication ● Eight complimentary ticket vouchers to be used at any concert throughout the year ■COPRORATE SPONSORS (from €5,000) A Corporate Sponsor of the Pharos Arts Foundation confers the following benefits: ● Company LOGO to appear on: - Print advertisements of eight events - TV commercials of four events - Tickets of eight events ● Company Advertisement (A4, full-page, colour) to appear inside the concert booklets of eight events ● Company Advertisement (A4, full-page, colour) to appear inside the end-of-the-year Review Publication ● Sixteen complimentary ticket vouchers to be used throughout the year. ● Preferential seating for Board members attending the event ■THE PHAROS CORPORATE CIRCLE (from €10,000) A Pharos Corporate Circle of the Pharos Arts Foundation confers the following benefits: ● Company LOGO to appear on: - Print advertisements of all events - TV commercials of all events - Banners & Billboards of all large scale events - Tickets of all events ● Company Advertisement (A4, full-page, colour) to appear inside the concert booklets of all events ● Company Advertisement (A4, full-page, colour) to appear inside the end-of-the-year Review Publication ● A feature / interview with an executive of the Company in the end-of-the-year Review Publication (upon request) ● Publicity Material / Products of Company to be displayed during all events (upon request) ● Four complimentary tickets for each concert ● Preferential seating for Board members attending events ● Private preview of concert rehearsals, educational concerts, exhibitions, as well as opportunities to meet with the artists for Company’s personnel and valued customers ■CORPORATE PATRONS (Over €20,000) A Corporate Patron of the Pharos Arts Foundation confers the following benefits: ● Company LOGO to appear on: - Print advertisements of all events - TV commercials of all events - Tickets of all events - Banners & Billboards of all large scale events ● Company Advertisement (A4, full-page, colour) to appear in the concert booklets of all events (cover or inside back cover) ● Inclusion of Company profile in all concert booklets (upon request) ● Company Advertisement (A4, full-page, colour) to appear in the end-of-the-year Review Publication ● A feature / interview with an executive of the Company in the end-of-the-year Review Publication (upon request) ● Creation of Banner with Company advertisement in the foyer of venue for all concerts (upon request) ● Publicity Material / Products of Company to be displayed during all events (upon request) ● 100 copies of the audio recording of the event sponsored by the Company, for Company’s personnel and clients ● Six complimentary tickets for each concert organised by the Pharos Arts Foundation ● Preferential seating for Board members attending events ● Private preview of concert rehearsals, educational concerts, exhibitions, as well as opportunities to meet with the artists for Company’s personnel and valued customers ● A Complimentary Hotel Room (double) for one night during the 13th International Chamber Music Festival

In addition to the above benefits, all corporate sponsors receive: ● Company NAME to be acknowledged on the Foundation's website, in the end-of-the-year Review Publication and all concert booklets ● Company LOGO to appear on Foundation’s website with hyperlink to Company’s Website ● Invitations to after-concert receptions ● 20% discount on tickets and Pharos’ publications / art-catalogues for Company personnel ● 25% - 35% discount on commercial CDs by participating artists, sold at events for Company Personnel ● 10% discount on books at the Moufflon Bookshop, Nicosia for all Company personnel ● Advance notice of forthcoming events and film screenings through post and/or Email ● 10 highlights CD of Pharos 2013 concerts ● Complimentary Concert programme for all concerts for all Company personnel ● 10 copies of the end-of-the-year Review publication For more details and ideas on Corporate Sponsorship, please contact the Pharos Arts Foundation. Tel: 22 663871 / Email: info@pharosartsfoundation.org

Friends and Sponsors 2013The Pharos Arts Foundation would like to thank all its supporters – public authorities, organizations, foundations, corporates and individuals – whose generosity and foresight enable the Foundation to realise its acclaimed Concert and Recital Series, the International Chamber Music Festival and International Con-temporary Music Festival, the Music Education and Visual Arts Programmes, the Film Series as well as the Publication and Lecture Series.