Polit(ic)ologie: Inleiding in de politieke wetenschap(pen)

Titularis: Ilke Adam

Ilke Adam

Kantoor : Vrije Universiteit BrusselInstitute for European Studies Pleinlaan 15 (post: Pleinlaan 2)1050 Brussel

Tel : 02 650.15.73Secretariaat: 02 650 12 22 Email: ilke.adam@vub.ac.be

• 1. De lessen :

Van 3 november t.e.m. 16 december:

-elke dinsdag van 8 u.tot 10 u.; lokaal H.32.27

-elke woensdag van 14u. tot 16 u.; lokaal AY2.112

• 2. Vraag en antwoord : tijdens en na de les, nader te bepalen

• 3. Géén boek te lezen, wel 1 wetenschappelijk artikel (te kiezen uit 3 tijdschriftartikels Res Publica: worden later meegedeeld).

Cursus materiaal

1. Handboek: Kris Deschouwer en Marc Hooghe (2008). Politiek. Een inleiding in de politieke wetenschappen (2e druk), Boom onderwijs. (zie PUB).

2. Slides http://dev.ulb.ac.be/sciencespo/fr/membres (corps académique Ilke Adam)

3. Nota’s

4. Één artikel Res publica

www.acco.be/uitgeverij/nl/tijdschriften/res_publica

Facultatief studiemateraal

• Devos, Carl (2006), De kleermakers en de keizer. Inleiding tot politiek en politieke wetenschappen. Gent: Academia Press

• Dierickx, Guido (2005), De logica van de politiek. Antwerpen: Garant.

• Delwit P. (2009), Introduction à la science politique. Bruxelles: PUB

Examen

• Examen: schriftelijk, tenzij (klein aantal studenten, en meerderheid daarvan verkiest mondeling); 3 (schriftelijke) vragen omtrent de cursus, 1 omtrent het artikel

1.1Wat is politiek?

?

Geen eenduidige definitie, steeds betwist begrip!

• Niet gespecialiseerde woordenboeken: : ‘de kunst en de praktijk van het besturen’ ‘staatkunde’

• Handboek Deschouwer en Hooghe : ‘alles wat te maken heeft met het besturen van de samenleving’; in een samenleving zijn onvermijdelijk conflicten , dus nood aan afspraken en regels

• Oorsprong: Griekse woord ‘politika’: ‘de zaken die met de polis te maken hebben’; ‘polis’ was de stedelijke samenleving bij de Grieken

• In het Frans, verschil tussen ‘le’ en ‘la’ politique- LE politique = verwijst naar de conflicte die geregeld worden door een macht (bvb. de staat) die over het monopolie van de legitieme geweld beschikt- LA politique = de strijd tussen actoren om het veroveren en het behouden van de macht

• In het Engels differentiëren we ‘politics’, ‘policy’ et ‘polity

-politics = zie definities politiek

-policy =overheidsbeleid

-polity : verwijst naar het politiek systeem, naar de organisatie van een groep

• Belangrijke politieke wetenschappers verwijzen elk naar een verschillend aspect van wat ‘politiek’ is:

• Harold Lasswell: verdelingsstrijd van beperkte goederen, ‘who gets what, when and how?’

• Carl Friedrich: politiek gaat over verdeling en rechtvaardigheid

• Robert Dahl: uitoefenen van macht

• Carl Schmitt en Schattschneider: conflict

• Talcott Parsons: de organisatie en de mobilisatie van bronnen voor het bereiken van een doel voor een gemeenschap

• Maurice Duverger: de strijd om de macht en het creëren van een rechtvaardige samenleving

• Elmer Schattschneider: het cruciale element in politiek is het beheren van conflicten

1.2 Politieke wetenschap

• Politieke wetenschap vertelt over politiek, anderen ook: journalisten, kunstenaars (schrijvers, filmmakers, schilders, …)

• Politieke wetenschap gebruikt daarbij EIGEN REGELS en heeft EIGEN DOEL

• DOEL van de politieke wet.: begrijpen, verklaren, analyseren

Regels van de politieke wetenschap

• Intellectuele distantie:– Zeggen hoe het moet of niet en wat goed is of wat slecht is niet

de eerste taak v.e. pol.– Principe van de axiologische neutraliteit

• Intellectuele distantie bereiken door respect voor regels van wetenschappelijke methode: veel en systematisch gegevens verzamelen, zorgvuldige en bewuste keuze van onderzoekstechhnieken

–

• Openheid over gebruikte gegevens en methode (itt journalist), collega moet het onderzoek kunnen overdoen

• Politicologie bestaat uit het nauwkeurig analyseren van feiten en processen, niet uit het ventileren van politieke meningen.

Instrumenten van de politieke wetenschap

• Concepten: een eigen taal

• Modellen

• Theorieën

Concepten

• Eigen taal, niet noodzakelijk deze die in de samenleving zelf wordt gebruikt (biologie, geneeskunde, …)

• Concept = een begrip, een categorie, een verschijnsel dat benoemd wordt met de bedoeling het precies te kunnen afbakenen. Het wordt dus steeds gedefinieerd. Een concept helpt om classificaties te maken.

• Vbn van concepten: polyarchie, macht, staat, politieke partij, gender

• De definities helpen ons om vragen te stellen, variaties in kaart te brengen, historische evoluties te duiden

Model

• Model= voorstelling van de realiteit, die de complexiteit ervan reduceert om ze inzichtelijker te maken, en dus geen reproductie van de realititeit

• Een model wil niet alleen de dingen benoemen en bespreekbaar maken (zoals een concept) maar geeft ook relaties aan, vertelt hoe een aantal dingen in elkaar zit

Voorbeelden model

• Het model van de politieke kringloop (David Easton, 1965) ( p 33)

• Het beleidscyclus model (p 188)

Theorieën

• Een theorie is concreter dan een concept of een model. Een theorie geeft aan hoe politieke verschijnselen met elkaar in verband staan en houdt steeds een hypothese in.

• Vbn: • Waarom stemmen mensen op een bepaalde partij?• Hoe verlopen democratische tranities?• Hoe verlopen radicale beleidsveranderingen?• Hoe leiden conflicten tot oorlog?

• Theorieën zijn het resultaat van waarnemingen en onderzoek. De hypothese waar de theorie van uitgaat wordt nagegaan. Klopt ze (nog steeds)?

• Vbn: hypothese verklaring stemgedrag, klopt ze (nog steeds), eventueel aanpassen, vb beleidverandering (radicale regeringswissel)

Belang van wetenschappelijke tijdschriften en colloquia

• Politicoloog probeert om op basis van een zo objectief mogelijke analyse te komen tot meer algemeen geldende uitspraken over de werkelijkheid

• In wetenschappelijke tijdschriften proberen collega’s deze uitspraken te toetsen, te weerleggen of toe te passen op andere onderzoeksthema’s

• Colloquia zijn een eerste aanzet om deze uitspraken te confronteren aan de kennis van collega’s

Wetenschappelijk onderzoek

• Systematisch, gecontroleerd, empirisch en kritisch onderzoek van hypotheses over de veronderstelde relatie tussen verscheidene fenomenen

• Daarbij stricte regels voor de meest mogelijke objectieve observatie nalevend

• De verkregen objectieve en veralgemenende kennis is controleerbaar

Wanneer is een onderwerp het vw van de politicologie?

• Het perspectief van de politisering: is voorwerp van de politicologie, elk fenomeen dat gepolitiseerd is; is gepolitiseerd, elk thema dat door diegenen die over politieke macht beschikken wordt beschouwd als een vraag die moet behandeld worden door een politieke macht

Polit(ic)ologie: inleiding in de politieke wetenschappen

1. Politiek en politieke wetenschappen

2. Staat en macht

3. Ideologieën (breuklijnen, later)

4. Politieke systemen en regimes

5. Politieke participatie en sociale bewegingen

6. Politieke partijen en partijsystemen

7. Kiesssytemen en (de studie van het) stemgedrag

8. Bestuur en beleid

9. Parlement, regering, administratie en justitie