Positieve emoties en optimisme als bronnen van veerkracht · vgct najaarsconferentie Madelon Peters...

vgct najaarsconferentie Madelon Peters 13 november 2015

Positieve emoties en optimisme als

bronnen van veerkracht:

causaliteit en mogelijkheden tot interventie

Madelon Peters

Clinical Psychological Science

Universiteit Maastricht


Broaden-and-build theory of positive emotions

Barbara Fredrickson

negatieve emoties vernauwen de aandacht

(bijv. angst)

positieve emoties verbreden aandacht

resultaat: meer flexibiliteit en opbouw van

bronnen van veerkracht

Positieve emoties


Expectancy value model

Optimisme

Charles Carver & Michael Scheier

zelf-regulatie perspectief

leven = streven naar doelen

verwachtingen bepalen

inspanningen om doel te bereiken

“De overtuiging dat men in het algemeen goede uitkomsten

zal ervaren in het leven ”


betere fysieke gezondheid:

sneller herstel na operatie langere levensduur

betere mentale gezondheid:

minder depressie minder angststoornissen

hogere mate van welbevinden

s

Positieve emoties & optimisme

Bronnen van veerkracht?


Positieve emoties & optimisme

Levens orientatie test (LOT-r)


Optimisme en depressie

Prospectieve studies




38.214 werknemers (zonder depressie geschiedenis) 4 jaar gevolgd

287 ziek melding vanwege depressie




Bij elke punt hoger op optimisme (1-4) 25 % kans minder op depressie


Optimisme: kun je het leren?



~25% erfelijkheid



~25% erfelijkheid

jeugdervaringen, opvoeding



~25% erfelijkheid


veranderingen in de loop van het leven



~25% erfelijkheid


veranderingen in de loop van het leven

gerichte interventie



attributie benadering

attributie van gebeurtenissen

in het verleden

ombuigen negatieve gedachten

attributional style questionnaire



Best possible self (BPS) interventie

Oorspronkelijk ontwikkeld door King (2001)

20 minuten schrijven, 4 achtereenvolgende dagen

“stel je jouw ideale toekomst voor;

Je leven ziet er prima uit en je hebt alles bereikt wat je wilde;

je hebt al jouw dromen gerealiseerd ”




Studies met de BPS vonden effecten op stemming,

geluk, welbevinden, depressieve symptomen en

doktersbezoek (Austenfeld et al., 2006; Boehm et al., 2011; Harrist et al., 2007; Lyubomirsky et al., 2011;

Shapira & Mongrain, 2010; Sheldon & Lyubomirsky, 2006)




Studies met de BPS vonden effecten op stemming,

geluk, welbevinden, depressieve symptomen en

doktersbezoek (Austenfeld et al., 2006; Boehm et al., 2011; Harrist et al., 2007; Lyubomirsky et al., 2011;

Shapira & Mongrain, 2010; Sheldon & Lyubomirsky, 2006)

Verhoogt het ook optimisme?





“stel je jouw ideale toekomst voor;

Je leven ziet er prima uit en je hebt alles bereikt wat je wilde;

je hebt al jouw dromen gerealiseerd ”




geluk

gezondheid

goede baan



0

1

2

3

4

pre post

positive affect

4

5

6

7

pre post

control

optimism

positive future expectations




Sneller herstel in positief affect na negatieve stemmings inductie Renner, Schwartz, Peters & Huibers, Psychiatry Research 2014

Minder catastroferen over pijn en minder pijngevoelig Hanssen, Peters, Vlaeyen, Meevissen, Vancleef, Pain 2013

Minder angst generalisatie in conditionerings paradigma Geschwind, Meulders, Peters, Vlaeyen & Meulders, Journal of Pain 2015

Betere prestatie op executief functioneringstaak tijdens pijn Boselie, Vancleef. Smeets & Peters, Pain 2014

Betere zelf-regulatie gemeten met fysieke prestatie taak Meevissen, Alberts & Peters, in voorbereiding

Meer aandacht voor positieve stimuli in eye-tracking taak Peters, Vieler & Lautenbacher, Journal of Positive Psychology 2015





Herhaalde Best possible self (BPS) interventie


LOT score (optimisme)

1

2

3

4

5

pre 1 week 2 weeks

control

BPS

Positief affect




15

16

17

18

baseline post intervention 1-week follow up

BPS

control

LOT-r score (optimisme)

23

24

25

26

27

28

29

30

baseline post intervention 1-week follow up

BPS

control

Life satisfaction




Geleerd optimisme klinisch relevant ?



Stress gevoeligheid



Meevissen, Nicolson & Peters, in preparation

Stress gevoeligheid


trier social

stress test

2 weken

BPS

2 weken

control

trier social

stress test

N=76

2 weken

interval

Meevissen, Nicolson & Peters, in preparation


Stress gevoeligheid


BPS reduceert zelf gerapporteerde stress en piekeren in dagelijks leven

en voorafgaande aan sessie 2


Stress gevoeligheid


5

7

9

11

13

15

15 25 35 45 55 65 75 85 95 105

control

Cort

isol (n

mo

l/l)

stress


Stress gevoeligheid




5

7

9

11

13

15

15 25 35 45 55 65 75 85 95 105

5

7

9

11

13

15

15 25 35 45 55 65 75 85 95 105

control BPS

Cort

isol (n

mo

l/l)

stress stress


Stress gevoeligheid




depressieve patiënten worden gekenmerkt door minder

“positive future thinking”.

(bijv. Macleod et al.,1997; 1999, 2001)

Correlatie depressie score en minder “positive future

thinking” in non-klinische groepen

(bijv. Bjärehed et al., 2010; Stöber, 2000)

Depressieve symptomen



depressieve patiënten worden gekenmerkt door minder

“positive future thinking”.

(bijv. Macleod et al.,1997; 1999, 2001)

Correlatie depressie score en minder “positive future

thinking” in non-klinische groepen

(bijv. Bjärehed et al., 2010; Stöber, 2000)

Positieve toekomst imaginatie mogelijk en effectief?




“availability heuristic” & “simulation heuristic”:

De toegankelijkeid van een toekomst scenario vergroot

de mate waarin men dit scenario waarschijnlijk acht




“availability heuristic” & “simulation heuristic”:

De toegankelijkeid van een toekomst scenario vergroot

de mate waarin men dit scenario waarschijnlijk acht

Herhaalde imaginatie meer vertrouwen in positieve toekomst




Niet klinische sample, scores in “mild” depressieve range (CES-D)

Internet interventie (1 week): n= 55 optimisme ; n=70 control




control

optimisme


Afname depressieve symptomen tot 3 maanden follow-up

toename “geluk” tot 6 maanden



Positieve cognitieve bias modificatie




150 patiënten met MDD: 76 imagery / 74 control

12 internet sessies in 4 weken, 6 auditief, 6 visueel

Ambigue situaties met positieve resolutie



RCT met chronische pijnpatienten

depressie

21,7 % cases (HADS-D > 10)

23,9 % doubtful cases (HADS-D 8-10)

angst

22,1 % cases (HADS-A > 10)

31,2 % doubtful cases (HADS-A 8-10)

~45%

~53%



Pakket van “evidence-based” positieve psychologie

oefeningen (Gelukkig ondanks pijn)




zelf-compassie (week 1 & 2)

3 goede dingen (week 3)

genieten (savoring) (week 4 & 5)

best possible self (week 6 & 7)

terugval preventie (week 8)



via internet






RCT met vergelijking positieve psychologie interventie (PPI),

cognitieve gedragsinterventie (CGI) en wachtlijst (WL)




week Content CBT modules Content PPI modules

0 Pre-treatment assessment

Sending of workbook

Pre-treatment assessment

Sending of workbook

1 Pain education

Applied relaxation: diaphragmatic breathing

Identification of risk situations

Self-compassion

Awareness of suffering

Self-compassion diary

2 Applied relaxation: bodyscan

Stretching exercises

Self-compassion

Self-compassion mantra Self-compassion letter

Self-compassion diary

3 Applied relaxation: bodyscan

Cognitive restructuring

Activity planning

Coping

Positive focus

Three good things exeercise

4 Applied relaxation: bodyscan Stress management

Activity planning

Coping

Savoring Planning of pleasant activities

Recall of pleasant memories

Savoring diary

5 Sleep education

Applied relaxation: mindfulness

Activity planning

Coping

Savoring

Enjoying daily activities

Planning of pleasant activities

Recall of pleasant memories

Savoring diary

6 Assertiveness training: saying NO

Activity planning Coping

Optimism

Formulation of Best Possible Self Best Possible Self visualization

7 Problem solving techniquez Activity planning

Coping

Optimism Formulation of Best Possible Self

Best Possible Self visualization

8 Formulation of maintenance program

Formulation of maintenance program

9 Post-treatment assessment Post-treatment assessment


N=276

PPI 114

WL 50

CGI 112

randomization

pre-assessment

post-assessment 85

(75%)

41

(82%)

80

(71%)

6 month follow-up 44

(39%)

57

(51%)




depressie geluk

2

4

6

8

10

pre post follUp

WL

PPI

CGI




depressie geluk

2

4

6

8

10

pre post follUp

WL

PPI

CGI


ES PPI 0.77

CGI 0.73 ES PPI 0.98

CGI 0.69




18

19

20

21

22

23

24

pre post 6 mnd

PPI

CGI

WL

optimisme




n=73 in PPI and n=46 in WL

zelfde uitkomsten

test batterij executief functioneren (pre – post)




n=73 in PPI and n=46 in WL

zelfde uitkomsten REPLICATIE

test batterij executief functioneren (pre – post)



Interim conclusie

Is optimisme een target voor interventie?


Interim conclusie

Optimistische instelling geassocieerd met voordelen



Interim conclusie


Psychopathologie geassocieerd met problemen

in positief toekomstgericht denken



Interim conclusie




Training kan positieve beelden meer toegankelijk maken



Interim conclusie





Positieve imaginatie/visualisatie als hulpmiddel



Interim conclusie





Positieve imaginatie/visualisatie als hulpmiddel

Ook andere manieren optimisme te beïnvloeden



Positieve Psychologie interventies

Zelfhulp programma’s



Groot bereik

Lage kosten

Niet stigmatiserend

Plezierig om te doen




Groot bereik

Lage kosten

Niet stigmatiserend


Zelf-hulp interventies kúnnen even effectief zijn als

face-to-face interventies




Groot bereik

Lage kosten

Niet stigmatiserend


Zelf-hulp interventies kúnnen even effectief zijn als

face-to-face interventies

(Minimale) begeleiding wenselijk





25: 13 sterk bewijs




Bewijs effectiviteit





Kleine effect sizes

Voornamelijk in niet-klinische populaties





Kleine effect sizes

Voornamelijk in niet-klinische populaties

Met klinische groepen vaak kleine en zwakke studies




6 modules:

1. stellen van doelen

2. positieve emoties

3. positieve relaties

4. mindfulness

5. optimisme

6. controle over je leven

Werving krant & facebook

CES-D score 10-24

Interventiegroep 143; wachtlijst 141

Intention-to-treat analyse




effect sizes:

0.36 en 0.35



Zelfhulp programma’s: conclusie

Goedkoop, laagdrempelig etc.,

maar: effectiviteit bij klinische problematiek (vooralsnog)

onvoldoende onderbouwd







Mogelijk inzetbaar in 1e lijn, stepped-care







Mogelijk inzetbaar in 1e lijn, stepped-care

Toegevoegde waarde in combinatie met andere

behandelingen? voor --- tijdens --- na


met dank aan: Marjolein Hanssen, Linda Vancleef, Elke Smeets, Jantine Boselie, Yvo Meevissen

[email protected]

DANK voor uw aandacht

Date post:	24-Oct-2020
Category:	Documents
Upload:	others
View:	0 times
Download:	0 times

Positieve emoties en optimisme als bronnen van veerkracht · vgct najaarsconferentie Madelon Peters...

Documents