17-10-2016
1
Universiteit Utrecht - Institute for Risk Assessment Sciences
WDH – Zorggroep Synchroon22 september 2016
Regionale COPD-zorg: hoe doen wij dat?
Dr Jos M Rooijackers Longarts
Drs Erik Stigter Bedrijfsarts
Mischa Niederer Physician assistant
Dr ir Remko Houba, Vanessa Zaat Arbeidshygiënisten
Bernadette Aalders Longfunctieanalist
Prof. Dr. Dick Heederik Epidemioloog
I have no, real or perceived, conflicts of interest that relate to this presentation
Werk en COPD – COPD en werk
COPD
• COPD < 65 jaar in Ned.: 120.000
• Verlies van DALY’s: meeste na rugklachten• 5e oorzaak van verzuim• 38% AO uitkering (2007), alg. bevolking 11%, chron zieken 27%RIVM, Nationaal Kompas Volksgezondheid
Werk en COPD: Werkgerelateerd COPD• Populatie Attributief Risico (PAR): 10-15% Balmes John R. Occupational Contribution to the Burden of Chronic Obstructive Pulmonary Disease.J Occup Environ Med. 2005;47:154–160.
COPD en werk: Belastbaarheid in werk• Functionele restcapaciteit – Duurzame inzetbaarheid
NVVG, protocol COPD: www.nvvg.nl
Roken: 80% Beroep/milieu: 15%
kwartsstof (silica)lasrook endotoxinen
cadmiumfijn stof
Balmes, JOEM 2005; 47:154
Werk en COPD
+ genetische factoren(α1-antitrypsine)
17-10-2016
2
VGO: Veehouderij en Gezondheid Omwonenden 2012-2016
Korte vragenlijst
N = 14.163 (Borlée, ERJ 2015)
Uitnodigingen voor
medisch onderzoek
N = 7.180
Huisartspatiënten
N = 28.163
Deelnemers medisch
onderzoek
N = 2.494
Spatiële variatie: aantal veehouderijen op 1 km
FEV1 FVC
FEV1/FVC MMEF
• lagere FEV1 and MMEF
• ‘Hotspots’ ≥17 farms op 1km
(11,3% van populatie): 1,9%
lagere FEV1 en 4,5% lagere
MMEF
•Geen associatie meer als COPD
patiënten (n=222) geëxcludeerd
worden
p=0.08
p=0.04
n.s.
n.s.
Smit L, Borlée F, Heederik D, et al.; IRAS, Universiteit Utrecht, NIVEL, RIVM, 2016
Model arbocuratieve zorg
Van Damme K, et al. J Occup Environ Med 1995; 37: 91-9Rooyackers, NTvG 2006; 150:1238 Houba R. & F. van Rooy, Handboek Arbeid en Gezondheid, 2014.
17-10-2016
3
Casus, man geb. 1960, 55 jaar
• Astma vanaf 2000, lft 40 jaar, geen allergie, recidiverende infecties
• Roken: tot lft van 32 jaar, 6 pakjaren; Fam: geen astma
• Sinds 3 jaar meer klachten onder uitgebreide medicatie,
‘s nachts, door aspecifieke prikkels, vooral op het werk;
herhaald exacerbatie (infectie) waarvoor prednison;
moeite met werk, trap lopen, moe, fysio gestopt
• Verzuim, aangepast werk: inpakafdeling, kantoor 4u/dag – 3x2u/wk,
thans re-integratie 2e spoor
Casus, man geb. 1960, 55 jaar
Longfunctie
VC 2,30 l 58%pred
FEV1 1,45 l 45%pred, niet reversibel
FEV1 /VC 63%
TLC 4,81 l 75%pred
RV 2,27 l 105%pred
Tlco 7,78 mmol/min/kPa (85%pred)
Tlco/VA 1,9 mmol/min/kPa (133%pred)
Lab: Eo’s en FeNO 35 ppb verhoogd, allergologisch onderzoek negatief
CT: Bronchopathie
Casus, man geb. 1960, 55 jaar
Arbeidsanamnese
• 1992: productiemedewerker perserij voor lasdraden
• 1994: machinevoerder pastamakerij (klachten in 2000)
PastamakerijGrondstoffen: metaal poeders, kali-loog, waterglas (natriumsilicaat).
Wordt gestort in mengmachine: stof
Schoonmaak machine via het luik. Lossteken van grote stukken, resten met een hogedrukspuit: nevel. Schoonmaak afdeling: vegen, perslucht, geen stofzuiger.
PBM: bril, geen adembescherming.
17-10-2016
4
Casus, man geb. 1960, 55 jaar
Arbeidsanamnese
Perserij: Pasta in blokken geperst
Ovens: drogen op 400-500 oC, reductie tot metaaloxiden. Verhitting bij 900 oC tot poeders. Veel warmte en stof, trekt door de hele fabriek.
Eindproducten: inpakafdeling en magazijn.
2008: nieuwe hal voor gevulde lasdraad.Kantoren liggen ernaast.
Metingen: mogelijke overschrijding grenswaarden voorinhaleerbaar stof en metalen
Health effects of welding fumes
Acute Respiratory Effects
Acute bronchitis
intoxications
Pneumonia
Metal fume fever
Asthma
Chronic Respiratory Effects
Chronic respiratory morbidity
Siderosis and fibrosis
Nonrespiratory Chronic Effects
Neuropsychiatric symptoms
Renal effects
Skin effects
Reproductive effects
Mutagenesis
Cancer
Lung cancer (IARC 2B)
Nonrespiratory cancers
Antonini JM, et al. Am J Ind Med 2003;43:350-60
Health effects of welding fumes
Antonini JM, et al. Am J Ind Med 2003;43:350-60
17-10-2016
5
Casus, man geb. 1960, 55 jaar
Diagnose
• Astma: op volwassen leeftijd ontstaan; geen allergie; Niet-fam.
DD: niet-immunologisch (irritant induced) (beroeps)astma
• COPD, bronchitis: 6 pakjaren, niet-fam.
sterk verband met lasrook
DD: werkgerelateerd COPD
• Astma COPD Overlap Syndroom, ACOS.
NKAL Bouwpoli
Werknemers in de bouwnijverheid met verhoogd risico op silicose
(slopers, betonboorders, sleuvenfrezers, slijpers, natuursteen)
n= 295 1e diagnose
COPD Gold I 42 (14%) 28
COPD Gold II 17 (6%) 14
COPD Gold III 2 (0,7%) 2
COPD Gold IV 1 (0,3%) 1
Werk en COPD
de Jong K, Boezen HM, Kromhout H, Vermeulen R, Postma DS, Vonk JM; LifeLines Cohort study. Pesticides and other occupational exposures are associated with airway obstruction: the LifeLines cohort study. Occup Environ Med. 2014 Feb;71(2):88-96.
LifeLines Cohort study: n= 13.301, uit HAP, Noord-Ned
17-10-2016
6
Ketenzorg voor beroepslongziekten
NVAB richtlijnen astma en COPD : http://nvab.artsennet.nl/Richtlijnen/Astma-en-COPD.htmNVALT richtlijn werkgerelateerd astma (concept)
Werk en COPD: Werkgerelateerd COPD
COPD en werk: Belastbaarheid in werk• Functionele restcapaciteit – Duurzame inzetbaarheid
NVVG, protocol COPD: www.nvvg.nl
• Sinds 2 jaar bekend met COPD Gold IV en emfyseem
• Neiging tot ondergewicht, BMI 22 kg/m2
• ‘s Nachts vaak wakker; hulp in huishouding
• Lang gesprek vermoeiend, wandelt max 3 km
• Tijdens snel wandelen mictiedrang
• Folkloristisch dansen voor kinderen,
in kostuum, lukt niet meer
• Behandeling: Gestopt met roken (37 py), longrevalidatie
Extra zuurstof thuis tijdens inspanning
• Begeleiding: Longverpleegkundige, diëtiste
Casus, vrouw, 54 jaar
17-10-2016
7
Werkanamnese
• Sinds 1985 customer en HR workforce manager
bij groot technologiebedrijf: beeldschermwerk,
telefoneren (1-3 u/dag): stemproblemen (kracht);
vergaderingen: problemen met aandacht
• Woon-werk: tot 2 jaar geleden
met elektrische fiets naar haar werk, 30 km.
• Sinds 2 jaar:
• Van 32 naar 24 u/wk; steeds meer van thuis uit, 6-8 u/dag
• Reorganisatie en ontslagen verwacht
Casus, vrouw, 54 jaar
Vraagstelling bedrijfsarts
• Doelstelling van revalidatie blijkt niet haalbaar:
volledige re-integratie in eigen werk
• Beoordeling van de belastbaarheid, WIA?
Casus, vrouw, 54 jaar
Longfunctie
TLC 6,71 l 146%pred
RV 4,15 l 242%pred
VC 2,38 l 86%pred
FEV1 0,46 l 20%pred
FEV1 /VC 19%
Hebt u al een gedachte?
Casus, vrouw, 54 jaar
17-10-2016
8
Casus, vrouw, 54 jaar: CT scan
Fietsergometrie
Wmax 40W
VEmax 21 l/min (124%pred)
SaO2 92%
VO2 max 15,6 ml/min/kg
Casus, vrouw, 54 jaar
NVAB richtlijn COPD
http://nvab.artsennet.nl/Richtlijnen/Astma-en-COPD.htm
VO2 15,6 ml/min/kg 8-urige werkdag = 30%
= 4,7 ml/min/kg
17-10-2016
9
NVVG Protocol COPD
VO2 15,6 ml/min/kg
Vraagstelling patiënt
• Worstelt, werk is alles, haar houvast
• Niet arbeidsongeschikt ‘verklaren’
• Ontslagregeling is ‘afgang’
• Invulling van haar toekomst?
Casus, vrouw, 54 jaar
Belasting en Belastbaarheid
Fysieke belasting
Stof/gas/damp
Leefomgeving
Werkomgeving
Energetisch
Inhalatoir
Mentaal-perceptief
Psychosociaal
17-10-2016
10
Belastbaarheid in werk
Energetisch: inspanningstest:ventilatoire beperking, zuurstofopname probleem ademmechanica (dynamische hyperinflatie)
Inhalatoir: blootstelling aan aspecifieke prikkels
Mentaal/perceptief: inzicht, adaptatie, gezondheidsgedrag
Psychosociaal: psyche, relaties, ondersteuning thuis; werkomgeving: begrip, flexibele werktijden
NVVG, protocol COPD: www.nvvg.nl
Belastbaarheid in werk
Belastbaarheid Patiënt:Willen
Artsen:Kunnen
Werkgever:Doen
Verzekering:Moetenen mogen
Allemaal:Lukken
Energetisch
Inhalatoir
Mentaal/Perceptief
Psychosociaal
Uitkomst
Belastbaarheid Patiënt:Willen
Dokter:Kunnen
Werkgever:Doen
Verzekering:Moetenen mogen
Allemaal:Lukken
Energetisch + - - +
Inhalatoir
Mentaal/Perceptief
regie sterk - ?
Psychosociaal wilskracht ontkenning - ?
Uitkomst doorgaan horizon verkennen
ontslag aangepast werken?
Casus, vrouw, 54 jaar
17-10-2016
11
Arbeidshygiëne – Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde – Longziekten
Epidemiologie - Geneeskunde
Universiteit Utrecht - Institute for Risk Assessment Sciences