Prof. Dr. Tom Decorte Eline D’Huyvetter

Antwerpen, 26 september 2013

Conclusies

Eline D’Huyvetter

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 2

Beleidsplan Drugs Antwerpen 2005-2007◦ Antwerpse Drug- en Alcoholmonitor (ADAM) – 2007

Beleidsplan Drugs Antwerpen 2009-2012◦ Antwerpse Monitor Jongeren, Alcohol en andere Drugs

(AMJAD) – 2009◦ Antwerpse Drug- en Alcoholmonitor (ADAM II) – 2010◦ Antwerpse Monitor Jongeren, Alcohol en andere Drugs

(AMJAD II) - 2011

=> actuele ontwikkelingen en trends (‘monitoring’)

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 3

“LODA”Exploratief onderzoek naar het laagste niveau van de lokale drugsmarkt in de stad Antwerpen.(cannabis, hasj, cocaïne, heroïne, xtc en amfetamine)

Profielen en gemeenschappelijke achtergrondkenmerken van de detailhandelaars in Antwerpen?

Organisatie van de illegale lokale detailhandel in Antwerpen?

Aanpak van de lokale detailhandel in Antwerpen en bedoelde /onbedoelde effecten?

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 4

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 5

Voorzichtig met veralgemeningen door het beperkt aantal data.

Dossieranalyse = activiteitenstatistiek en zorgt voor een overbelichting van bepaalde segmenten.

Detailhandelaars vormen bij uitstek een ‘hidden population’ en bijgevolg is de insider’s view beperkt.

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 6

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 7

Tabel 1: Vaststellingen inzake detailhandel naar politieafdeling

Tabel 2: Aanleiding van de vaststellingen inzake detailhandel

Profielen en achtergrondkenmerken van detailhandelaars

Organisatiekenmerken van de Antwerpse detailhandel

Aanpak van de Antwerpse detailhandel

Het nieuwe bestuursakkoord

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 8

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 9

Veralgemeningen omtrent het profiel van dé Antwerpse detailhandelaar zijn slechts beperkt mogelijk (geslacht, leeftijd, motief)

3 categorieën: - autochtone detailhandelaars- allochtone detailhandelaars- detailhandelaars zonder papieren

Het aandeel van de autochtone detailhandelaars wordt onderschat

Na Europeanen (BE, NED, FR), vooral Noord-Afrikanen (Marokko, Algerije) en West-Afrikanen (Guinee, Senegal, Nigeria)

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 10

Tabel 3: Detailhandelaars naar werelddeel

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 11

Tabel 4: Nationaliteit van verdachten volgens producttype

Detailhandelaars hebben meestal 1 product op zak, cannabis overheerst. Belgen en niet-Belgen richten zich op andere delen van de markt Scheiding tussen soft- en harddrugmarkt

Toetreden tot de detailhandel gebeurt op vrijwillige basis

Levensomstandigheden lopen sterk uiteen. Weinig grote luxe.

Beperkte kennis over strafrechtelijk verleden. Gebruik van

aliassen.

Bijna alle verdachten worden schuldig bevonden door grote

bewijslast (betrapping op heterdaad).

Vooral veroordelingen tot celstraf met geldboete. Celstraf van 12-

18 maanden, tenzij herhaling of verzwarende omstandigheden.

Werkstraf voorbehouden voor veroordeelden met vaste

verblijfplaats en verblijfsvergunning. Varieert van 60-180uur.

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 12

“In 1998 ben ik vanuit Sierra Leone met het vliegtuig naar hier gekomen. Ik ben aangekomen in Brussel en heb een

asielaanvraag ingediend. België was geen bewuste keuze of zo, maar het vliegtuig kwam naar hier. Mensen denken altijd dat

Afrikanen naar hier komen omdat ze van slechte komaf zijn en geen geld hebben. Maar ik ben hier door oorlog in mijn eigen land.

Ik ben in Antwerpen gaan wonen omdat er hier nog mensen zijn van mijn land. Normaal is het de bedoeling dat mijn twee kinderen

ook nog naar hier komen. Maar financieel gaat dat nu niet.”

(cannabisdealer, man, 39 jaar, Sierra Leone)

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 13

Antwerpse detailhandel kent een grote toegankelijkheid

◦ Nabijheid van de haven?

◦ Mobiele deals

◦ Ringweg op boogscheut van de stad

◦ Anonimiteit van de grootstad

Het fenomeen is méér dan de openlijke straathandel in 2060

Centrum versus de buitenwijken van de stad

Impact laat zich vooral voelen in het centrum: lawaaihinder,

doorgaand verkeer, ongure types, onveiligheidsgevoel, enz.

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 14

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 15

Werkwijze: eerder mobiele dan locatiegebonden detailhandel

Stabiel fenomeen met bescheiden wijzigingen (opmars telefonie en

huurauto’s, afname Frans drugtoerisme, verplaatsingseffecten,…)

Tabel 4: Straatprijzen van producten op Antwerpse markt

“Ik woon nog thuis bij mijn ouders en deal sinds een maand. Ik heb mijn gsm gekocht van een zekere K. Ik heb hem leren kennen in een shishabar. Ik heb de gsm, met nummers, gekocht voor 500€.

Ik wilde de handel samen met mijn neef A opstarten maar dat lukte niet zo goed. Ik ben dan maar alleen begonnen. Ik heb 280€

betaald voor 7 gram cocaïne van K. Ik kreeg een sms of telefoontje van een koper en probeerde dan ter plaatse te gaan.

De deals gebeurden vooral aan de Singel of op het Zuid.”

(Belg, 20 jaar, cocaïnedealer)

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 16

Drugbeleidsplan 2009-2012

Algemeen: ‘dweilen met de kraan open’ door het snelle

aanpassingsvermogen van de detailhandelaar.

◦ Bedoelde effecten: verhoogde leefbaarheid en daling van bepaalde

criminaliteitsvormen in Antwerpen Noord.

◦ Onbedoelde effecten: versnippering van het fenomeen, gebruikers in

anonimiteit, verhoogde gezondheidsrisico’s.

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 17

Vreemdelingenbeleid: Procedures lopen mank. Repatriëring is

zelden mogelijk en ‘bevel om grondgebied te verlaten’ blijft dode

letter.

Strafuitvoeringsbeleid: Celstraf is weinig ontradend. Hoge mate

van recidive. Ook ín de gevangenis veel drughandel.

Therapieadvies & justitieel casemanagement: Nood aan meer

bekendheid bij politie/parket en verhoogde toeleiding.

GAS-bemiddeling treft vaak dezelfde kerngroep van gebruikers die

al in de hulpverlening zit. Meer gegoede gebruikers buiten schot.

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 18

Driesporenbeleid

◦ Repressieve reductie van het aanbod: Uitbreiding lokale recherche, oprichting DOT, versterking drugsmagistraten op parket, buitgericht rechercheren, camerasystemen enz.

◦ Een curatieve aanpak van de druggerelateerde overlast:Uitbreiding GAS, onmiddellijke minnelijke schikking voor drug-bezit, (combitaks voor bezit bij minderjarigen) enz.

◦ Preventief beleid om de vraag te verminderen:Verderzetting bestaande initiatieven. Nog geen nieuwe engagementen.

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 19

Nieuwe speerpunten nog in volle uitwerking en implementatie.

Aanbevelingen en kanttekeningen

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 20

Aanbevelingen

Prof. Dr. Tom Decorte

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 21

Beeldvorming / kennis

Preventie

Hulpverlening (curatieve luik)

Handhaving (repressieve luik)

Beleidsevaluatie en kanttekeningen

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 22

Kennis uitbreiden naar de minder zichtbare segmenten

en mobiele drugstransacties

Monitoring verplaatsingseffecten

Onderbelichte types van detailhandelaars:

minderjarigen, partydrugdealers, drugsrunners

Beter zicht procedureverloop van illegale

detailhandelaars

Antecedentenonderzoek naar strafrechtelijk verleden

Opbouw van kennis over bovenbouw van de

detailhandelUniversiteitstraat 4, 9000 Gent 23

Preventie-initiatieven gericht op drugsverkoop door

jongeren

Ontradingsprojecten in steden/dorpen van herkomst

Focus op voedingsbodem via inclusief

armoedebeleidsplan

Blijvend investeren in grond- en pandenbeleid

Ingrijpen in verkeerssituatie ter ontmoediging van

drugtoerisme

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 24

Een gezonde balans tussen de pijlers -

capaciteitsuitbreiding aan de zorgzijde

Stimuleren van schadebeperkende

hulpverleningsinitiatieven

Aandacht voor problematisch gebruik bij

detailhandelaars zelf

Behandelingsprogramma’s binnen de gevangenis

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 25

Out-reachend binnenkomstbeleid voor migranten

zonder papieren

Durven afwijken van het ‘standaard’ zorgaanbod

Decentralisatie van laagdrempelige hulpverlening

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 26

Ontregeling van de (illegale) markt door

gevarieerde, onvoorspelbare en vernieuwende

initiatieven.

Extra investering in het politionele

vermogensonderzoek, vooral m.b.t. de bovenbouw

van de drugshandel

Uitbreiding van de functie van de wijkagent

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 27

Versterking expertise inzake (aanpak van) vreemdelingen

bij lokale politie

Meer aandacht voor het verzamelen van bewijsmateriaal

omtrent identiteit in het proces-verbaal

Informatie en sensibilisering over rol van DVZ en

verbindingsambtenaar bij politiediensten

Goede verstandhouding met consulaten onderhouden

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 28

Uitwerking alternatieve straffen voor detailhandel

Uniformiteit van het politieoptreden en a-selectiviteit in

het vervolgingsbeleid

Afstemming tussen politie, justitie en HV op niveau van

individuele dossiers

Debat over gebruiksruimte: overlast- en

criminaliteitsreductie + capteren van moeilijk bereikbare

groep

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 29

Lokaal beleid : ‘geïntegreerd’ en ‘integraal’?

Overeind houden van een vitale coalitie tussen

lokale overheid en hulpverlening

Bottom-up benadering met input van alle actoren?

Wie regisseert het Antwerpse drugbeleid?

Geen drugsbeleidsplan: versnipperd en verkokerd

beleid?

Het failliet van de ‘war on drugs’

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 30

Belang van effectmetingen voor opvolging en

evaluatie van nieuwe beleidsinitiatieven

Monitoring van verplaatsingseffecten

Resultaatsverbintenis i.p.v. inspanningsverbintenis◦ Zowel voor als na de implementatie van het beleid

◦ Zowel in target areas als in andere delen van de stad

◦ Effectindicatoren als leidraad

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 31

De bestede budgetten

Het extra personeel dat werd ingezet

Het aantal gearresteerde gebruikers / dealers

De hoeveelheden inbeslaggenomen drugs

Het aantal uitgeschreven GAS-boetes

Het aantal therapeutische bemiddelingen

Verhoogde strafmaten

…

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 32

Daling van het aantal illegale druggebruikers of –dealers.

Verminderde zichtbaarheid van druggerelateerde activiteit in de

publieke ruimte.

Minder oproepen bij hulp- en ordediensten i.v.m. drugshandel en –

gebruik.

Minder oproepen bij hulp- en ordediensten i.v.m. criminaliteit en

overlast.

Daling in aantal arrestaties voor druggebruik of –bezit.

Verhoging van de prijzen op de markt of van de tijd die nodig is

om drugs aan te kopen.

Afname van onveiligheidsgevoelens in de buurt.

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 33

Hernieuwd gebruik van publieke pleinen en parken voor legitieme

doeleinden.

Een vermindering van hinderlijk autoverkeer.

Een vermindering van het aantal gevonden parafernalia (spuiten).

Daling in de criminaliteitscijfers van druggerelateerde misdrijven.

Daling van het aantal intraveneuze druggebruikers.

Minder oproepen bij hulp- en ordediensten in verband met

overdosissen.

Daling van het aantal besmettingen met Hepatitis C en HIV.

Daling van het aantal dak- of thuisloze druggebruikers.

…Universiteitstraat 4, 9000 Gent 34