Profielwerkstuk Plato en de Democratie...Merlijn van der Lans Joey Yesemba Plato en de Democratie 1...

Profielwerkstuk Plato en de Democratie

Door: Merlijn van der Lans & Joey Yesemba

Vakgebied: Griekse taal en cultuur

Begeleider: Mevrouw Seggi

Klas: 5/6V3

Datum: 19-10-2018

Merlijn van der Lans Joey Yesemba Plato en de Democratie

1

Democracy is the worst form of government,

except for all the others

- Winston Churchill


2

Voorwoord

Wij zijn Merlijn van der Lans en Joey Yesemba, leerlingen van het Fioretti College

in Lisse. Het onderwerp voor dit onderzoek kwam bij ons op toen we een artikel

in de krant lazen die over de kritieken op de democratie binnen Nederland ging.

Er werden een aantal verwijzingen gemaakt naar Plato die in zijn leven veel

kritiek uitte op de democratie en veel schreef over staatsvormen. Omdat wij

daarin geïnteresseerd zijn en wij beide gymnasium doen en hier dus over leren

besloten wij hier wat informatie over op te zoeken. Niet veel later kregen wij de

opdracht om voor ons profielwerkstuk een onderzoek te doen en vrij snel wisten

we dat we iets met Klassieke Talen wilden ondernemen. Omdat de democratie nu

een heel actueel onderwerp is leek het ons een goed idee hier ons onderzoek

over te doen. Ook binnen de Klassieke Talen is de democratie een breed

onderwerp waar ook Plato veel over te zeggen had. Daarnaast zouden we er ook

nog veel van kunnen leren qua geschiedenis maar ook qua politiek en de

maatschappij.

We hopen dat u dit onderzoek interessant vind en wensen u veel leesplezier,

Merlijn van der Lans en Joey Yesemba


3

Inhoud Voorwoord ........................................................................................................................................... 2

Inleiding................................................................................................................................................ 4

Hoofdstuk 1. Het leven van Plato ............................................................................................... 6

Hoofdstuk 2. De Griekse en de Nederlandse democratie ................................................. 8

2.1: Griekse Staatsvormen ....................................................................................................... 8

2.2: De Griekse Democratie ................................................................................................... 11

2.3: De Nederlandse parlementaire democratie ............................................................ 12

Hoofdstuk 3. De theorieën van Plato ...................................................................................... 14

3.1: De Ideale Staat .................................................................................................................. 14

3.2: Brief VII ................................................................................................................................ 17

3.3: Plato's redenen om tegen de democratie te zijn .................................................. 17

3.4: De cyclus van staatsvormen ......................................................................................... 18

3.5: Plato en de totalitaire staat ........................................................................................... 20

Hoofdstuk 4. Algemene opvattingen over democratie ..................................................... 21

4.1: Sterke punten van de democratie .............................................................................. 21

4.2: Kritiek op de democratie ................................................................................................ 22

4.3: Tabel met vergelijkingen tussen opvattingen Plato en nu ................................ 25

Hoofdstuk 5. Alternatieven voor de democratie ................................................................. 27

Conclusie ............................................................................................................................................ 31

Discussie ............................................................................................................................................ 33

Nawoord ............................................................................................................................................. 34

Literatuurlijst .................................................................................................................................... 35

Logboek .............................................................................................................................................. 39

Bijlagen ............................................................................................................................................... 40

Plan van Aanpak.......................................................................................................................... 40


4

Inleiding

Voor ons is de democratie een vanzelfsprekend fenomeen. Het is de juiste vorm

van machtsverdeling in onze ogen. Iedereen heeft evenveel rechten en samen

beslissen we hoe Nederland in elkaar zit en wie er voor ons die wetten, die wij

zelf hebben gekozen, moeten doorzetten. Dat is ook wat jou bijvoorbeeld bij

maatschappijleer op school is aangeleerd. Wij kennen geen andere staatsvorm

dan de democratie, althans, we hebben nooit een andere meegemaakt. We

horen van tirannieën in het Midden-Oosten of aristocratieën uit de geschiedenis

in bijvoorbeeld het Oude Griekenland, en denken dan bij onszelf dat het maar

goed is dat wij in deze tijd leven en een democratie hebben. Maar we denken

hier vrijwel niet verder bij na. We gaan niet dieper in op al deze staatsvormen

omdat we aannemen dat het niet beter kan de democratie.

Er waren echter veel mensen in onder andere de Griekse Oudheid die hier wel

over nadachten. Herodotus was een van hen. Herodotus was een Griekse

historicus die wordt beschouwd als de vader van de geschiedschrijving. Hij

beschrijft al een debat over drie typen van regering: Monarchie, oligarchie en

democratie.

Ook Plato dacht hier veel over na en schreef hier veel over. Hij was ervan

overtuigd dat de democratie slecht was en andere staatsvormen de maatschappij

veel verder zouden brengen. Maar waar kwam deze kritiek eigenlijk vandaan? En

is een democratie wel echt zo goed als wij allemaal denken? Had Plato het niet

bij het rechte eind, en leven wij in een land dat denkt de perfecte staatsvorm te

hebben, maar eigenlijk al de hele tijd verkeerd zit? Het antwoord op al deze

vragen is niet heel simpel. Dat valt zelfs in deze tijd duidelijk te merken. Ook nu

is er nog een discussie over de democratie. We zijn er nog steeds niet uit. Er zijn

veel verschillende aspecten die in acht moeten genomen worden, maar wij

hebben geprobeerd alles op een rijtje te zetten om te bepalen.

Plato’s kritiek op de democratie ontstond natuurlijk niet uit het niets. Hij

maakte veel mee, en leerde veel over allerlei verschillende onderwerpen, van

politiek tot filosofie, waarop hij zijn standpunten en argumenten baseerde. De

dingen die hij meemaakte schreef hij allemaal op in zijn werken waaruit we nu

veel dingen over hem en zijn opvattingen kunnen interpreteren. We kunnen

ervan uitgaan dat Plato’s kritiek op de democratie niet op loze argumenten heeft

gebouwd. Deze grote filosoof zal grondige redenen hebben gehad voor zijn

ontevredenheid. Om deze redenen te vinden zullen we ten eerste meer te weten

moeten komen over deze man. We moeten weten wie Plato eigenlijk was en hoe

hij leefde. Ook moeten wij Plato’s ideeën over de staatsvormen leren te

begrijpen. Deze ideeën zullen belangrijk zijn om een beter inzicht te krijgen in de

discussie over de staatsvormen. Om Plato’s theorieën te begrijpen hebben wij

delen uit zijn boeken gelezen en daaruit geïnterpreteerd wat Plato precies

bedoelde. Ook gaan we andere staatsvormen onderzoeken om te kijken wat daar

de voor- en nadelen van zijn en kijken of ze tegen de democratie opwegen.


5

Pas nadat we antwoorden hebben gevonden op deze deelonderwerpen kunnen

wij een antwoord vinden op de vraag waar het onderzoek om draait: Is de

democratie de beste staatsvorm om een land te leiden of was de kritiek van Plato

terecht en moeten we op zoek naar een betere vorm van machtsverdeling?

Afbeelding 1: Plato


6

Hoofdstuk 1. Het leven van Plato

Plato staat in het algemeen bekend als groot filosoof, leerling van Sokrates, en

bedenker van de grotfilosofie, die nu nog op scholen geleerd wordt. Maar Plato

was zo veel meer dan alleen dat. Als je jezelf verdiept in deze beroemde man zul

je veel meer vinden dan je van te voren had verwacht.

We beginnen bij het begin. Plato was de zoon van Ariston en Perictione en

hij had het geluk dat hij geboren werd in een aristocratische familie tijdens de

Gouden Eeuw van Athene. (Plato Filosofie) Hij werd geboren in Athene, of

misschien in Aegina, rond 428 v. Chr. Dit was ongeveer een jaar na de dood van

de grote staatsman Perikles. Plato’s moeder, Perictione, was verwant met Solon,

een Atheense staatsman, en met Critias, een van de Dertig tirannen.

‘Dertig tirannen’ is de benaming voor een groep van dertig antidemocratische,

Spartaans gezinde Atheense burgers die in Athene de macht grepen na de

revolutie en crisis die volgden op de Peloponnesische Oorlog (431 - 404 v. Chr.).

In deze oorlog vochten de stad Athene met bijbehorende stadstaten en

bondgenoten tegen de stadstaten van Sparta. Sparta en Athene waren

bondgenoten geweest in de oorlogen tegen Perzië. Hierbij had Sparta de sterke

landmacht en Athene was vooral maritiem sterk. De Griekse stadstaten

versloegen de Perzen die daarna nooit meer de Grieken aanvielen. In de

Peloponnesische oorlogen versloeg Sparta Athene echter er bracht hiermee een

oligarchie naar het eerst democratische Athene. Deze oligarchie was dus in de

vorm van Dertig Tirannen die een schrikbewind over de stad uitoefenden. (Seggi,

2018)

Plato’s vader, Ariston, droeg alles bij wat nodig was aan de educatie van

zijn zoon. Plato zou onderwezen zijn in taal, muziek, gymnastiek en filosofie door

de beste leraren van zijn tijd.

Over de dood van Ariston is vrijwel niets bekend. Aangenomen werd dat hij stierf

toen Plato nog een jongen was. Zijn moeder trouwde vervolgens met haar oom

Pyrilampes, een bekend aanhanger van Perikles. Plato werd waarschijnlijk in het

huis van hem opgevoed.

Over het ontstaan van de naam Plato zijn nog enige speculaties. Zijn echte naam

is Aristocles, maar ‘Plato’ heeft meerdere betekenissen. Zo is ‘platon’ Grieks voor

breed, wat kan verwijzen naar zijn brede voorhoofd of brede welsprekendheid.

Plato was voorbestemd voor een politiek carrière maar na een ontmoeting

met Sokrates besloot hij onder invloed van deze, zijn leven te wijden aan

filosofie. Er is niet veel bekend over de ontmoeting tussen deze twee. Het

verhaal gaat dat Plato op een dag op weg was naar het theater toen hij Sokrates

zag praten met een groep jongeren en onmiddellijk zag dat deze zijn geestelijke

leider moest zijn.


7

Plato had hoge verwachtingen van de Dertig Tirannen maar het bleek al

snel dat de voormalige radicale democratie, die ook veel fouten kende, misschien

toch niet zo slecht was als er gedacht werd. Na de val van de Dertig brak er een

nieuw democratisch bewind aan. Echter, dit nieuwe democratische bewind bracht

Sokrates voor de rechtbank.

Sokrates werd veroordeeld op grond van twee aanklachten: ἀσέβεια, (asebeia),

ofwel goddeloosheid richting het pantheon van Athene, en corruptie van de

jeugd. De aanklagers zeiden dat hij ‘faalde om de goden die de stad erkende, te

erkennen’ en ‘opkwam met nieuwe godheden’. De jury stelde Sokrates de

doodstraf voor. Ze wilden hem niet per se doden maar in ieder geval verbannen.

Sokrates wilde echter helemaal niet verbannen worden en bleef in Athene.

Vervolgens werd er gestemd over het oordeel. De meerderheid van de dikasts

(δικασται), mannelijke burgers die werden verkozen door te loten, stemde voor

het doden, met name omdat Sokrates had gesuggereerd dat hij betaald zou

moeten worden om te blijven omdat hij goed zou zijn voor de stad. Dit werkte bij

de jury niet bepaald als aanlokkelijk. Je zou dus kunnen zeggen dat er

democratisch is besloten dat Sokrates ter dood is veroordeeld. (Trial Of Socrates)

Plato maakte in zijn latere leven veel reizen, waaronder naar Zuid-Italië en

Sicilië. Daar kwam hij in contact met pythagoreïsche filosofen, aanhangers van

de filosoof Pythagoras, wel bekend vanwege onder andere de wiskundige stelling

van Pythagoras. Op Sicilië probeerde hij meerdere malen Dionysius II, de

toenmalige tiran van de stad Syracuse te overtuigen dat hij zijn politiek moest

veranderen. Dit lukte uiteindelijk niet.

Iets wat een aanzienlijk groter succes was, was het oprichten van de

Akademeia. Dit was een beroemde school en gymnasium in Athene die Plato zelf

had opgericht. De bedoeling van deze school was voor Plato om de jonge

Atheense burgers te onderwijzen in filosofie.

Een ander vak dat centraal stond in de opleiding was wiskunde, bestaande uit

meetkunde en rekenkunde. Boven de ingang van het gebouw stond zelfs de

tekst: “niemand zonder meetkundige scholing mag mijn huis binnenkomen”.

Wiskunde vormde volgens Plato de beste basis voor filosofie. Ook de vakken

sterrenkunde en harmonieleer werden gegeven. (Pallas Deel 3)

De Akademeia bleef tot na Plato’s dood bestaan. Er werden veel grote filosofen

hier opgeleid, de bekendste waarschijnlijk Aristoteles.

Plato stierf rond 347 v. Chr., hoewel een exacte datum niet bekend is. Ook

over hoe hij stierf is vrij weinig informatie beschikbaar. Er zijn verschillende

verhalen over Plato’s dood. Een hiervan, gebaseerd op een vergaan manuscript,

is dat Plato stierf in zijn bed terwijl een jong meisje fluit speelde. Weer een ander

verhaal suggereert dat Plato stierf op een bruiloftsfeest. Weer een ander verhaal

beweert simpelweg dat hij stierf in zijn slaap. We zullen er dan ook nooit met

zekerheid achter komen hoe hij is gestorven, maar de vraag is of dat uitmaakt.

Plato’s ideeën zullen voor ons altijd blijven bestaan.


8

Hoofdstuk 2. De Griekse en de Nederlandse democratie

2.1: Griekse Staatsvormen

Het oude Griekenland was verdeeld in meerdere stadstaten met ieder een eigen

bestuursvorm. Er waren vijf verschillende typen bestuur: monarchie, tirannie,

oligarchie, democratie en aristocratie.

Monarchie, van de woorden μόνος (alleen) en ἄρχειν (heersen), betekent

letterlijk heerschappij van de enkeling. Het land wordt geregeerd door een

koning of een monarch. Monarchie was relatief zeldzaam in het oude

Griekenland. De meest bekende monarchieën zijn die van de staten Macedonië

en Epirus. Sparta was een bijzonder geval, met twee koningen. Ze werden in

check gehouden door andere leiders maar ze hadden vooral veel macht in het

leiden van het Spartaanse leger ten tijde van oorlog. Spartaanse koningen

konden aangeklaagd en zelfs verbannen worden.

Tirannie is een woord afgeleid van het Griekse woord τύραννoς, wat

‘grootste macht’ betekent. Tirannen waren alleenheersers van een staat die niet

constitutioneel aan de macht waren gekomen. Ze waren niet per se slecht zoals

we vandaag de dag een tiran zouden beschrijven. Een voorbeeld van tirannie is

die van Syracuse, waar Dionysios en zijn zoon Dionysios II als tirannen heersten

rond 400 v. Christus. De eerste tiran van Athene, Pesistratos, staat bekend als

een grondlegger van de democratie in Athene. Hij streed tegen de adel om de

stad voor te bereiden op democratisch bestuur. Andere staten met tirannie

waren Argos (c. 660 v. Christus), Thessalië (c. 400 v. Christus), Korinthe (c. 670

v. Christus) en het Griekse eiland Samos (c. 525 v. Christus).

Herodotus van Halikarnassos was een geschiedschrijver die veel over

tirannen had geschreven. Hij focuste in een bepaald deel van zijn werk Historiën

vooral op de tirannen in Korinthe, zoals bijvoorbeeld Kambyses.

Oligarchie is een systeem waar een kleine groep mensen regeert. Het

woord komt van ‘ὀλίγος’ wat ‘weinig’ betekent en ἄρχειν wat ‘regeren’ betekent.

Door de Grieken, maar vooral door de Atheners, werd ieder systeem dat geen

monarchie of tirannie was of waarbij de macht niet in handen van de burgers

was, een oligarchie genoemd. Dit was waarschijnlijk de meest voorkomende

regering in Griekenland. In Athene in 411 v. Christus was er een oligarchie van

400 mensen dat werd opgevolgd door een oligarchie van 5000. In 404 v.

Christus kwam er een oligarchie van dertig, bekend als een brute regime met

veel executie. Megara en Thebe waren andere staten met een oligarchie.

(Cartwright, Ancient Greek Government, 2018)

Bij aristocratie wordt het land geregeerd door een groep van ‘de

aanzienlijksten’ van de bevolking, de aristocraten. ‘Aristocratie’ betekent letterlijk

‘geregeerd door de besten’ van het woord ἀριστοκρατία. Het concept werd door

Plato en Aristoteles als de beste staatsvorm gezien. Vaak regeerde hierbij een


9

groep van een bepaalde bevoorrechte klasse of een groep waarvan gedacht

wordt dat die het beste kan regeren. Ze regeerden dan op een manier die het

beste was voor de staat. Een aristocratie is lastig te onderscheiden van een

oligarchie, omdat ‘de beste’ subjectief is. Een monarchisch systeem heeft ook

zijn eigen aristocratie en bij een democratie proberen mensen de beste leiders te

kiezen, dus de term wordt vaak gebruikt voor de bovenste leiding van een groep.

De spartiaten/homoioi in Sparta waren een voorbeeld van aristocratie, net als de

eupatriden in Athene. (Britannica)

Democratie, van de woorden δῆμος (volk) en κρατειν (heersen), betekent

letterlijk ‘geregeerd door het volk’ en is bij ons de bekendste regering. Athene

wordt vaak beschouwd als de eerste staat met een democratie, maar Argos (voor

een korte tijd), Syracuse, Rhodes en Erythrai hadden ook al een democratie.

Athene is wel de meest bekende staat. De democratie werkte toen anders dan

nu. Bij de Atheense democratie was er minstens een keer per maand en

gemiddeld veertig keer per jaar een bijeenkomst in Athene bij de Pnyx heuvel,

waar zesduizend mensen tegelijk konden komen. Deze Atheense

volksvergadering wordt de ekklesia genoemd, van het Griekse woord ἐκκλησία.

Iedere man die twee Atheense ouders had en land in bezit had en 18 jaar of

ouder was mocht spreken en stemmen in de bijeenkomst. De Raad van 500,

Βουλή genoemd door de Grieken, koos welke vijftig mannen dagelijkse leiding

hadden. De gekozen mannen waren degenen die wetten voor in Athene

creëerden. In de volksvergadering werd ook gestemd wie de rechters werden

door middel van loting en welke tien mannen leiding mochten geven over de

vloot. Stemmen deden ze meestal door een hand op te steken. Vanaf 403 voor

Christus werden de eerste zesduizend mannen zelfs betaald om bij de

bijeenkomst te komen, om mannen van verafgelegen plekken aan te moedigen

om te komen. In praktijk waren meestal drieduizend burgers actief bezig in de

politiek. Bij bijeenkomsten domineerden vaak honderd van de rijkste en beste

sprekers. Critici van de democratie, zoals Thucydides en Aristophanes, merkten

op dat het volk te makkelijk te overtuigen was door een goede spreker en dat ze

teveel door emotie geleid werden. Zo was de dood van Sokrates democratisch

besloten. Sommige Griekse deelstaten combineerden een monarchie met

democratische bijeenkomsten, zoals Macedonië. (Vries, 2018)

De Grieken geloofden dat deze bestuursvormen op natuurlijke wijze in

elkaar overgaan. Zo schreef Polybius (c. 200 tot 118 v. Christus) dat door

aanpassing een oligarchie volgt uit een monarchie. De monarchie kan veranderen

in de slechte vorm tirannie, omdat monarchie vaak wordt overgeërfd en de

nakomelingen dus niet leider worden gebaseerd op goede eigenschappen.

Aristocratie ontstaat uit de val van de tirannie, want de machtigste mannen

kunnen de tiran afzetten en zelf aan de macht komen. Net zoals bij de

nakomelingen van de machthebber in een monarchie, zullen de nakomelingen

van de aristocraten de macht overnemen door erfopvolging en ontstaat een

oligarchie.


10

Het volk wordt uiteindelijk boos door slechte beslissingen van de heersers en

richt daarom een democratie op. Wanneer de democratie geleid wordt door de

nakomelingen van de oprichters van de democratie, zal er een punt komen

waarin de burgers nooit een oligarchie hebben meegemaakt. Deze mensen zijn

zo gewend aan vrijheid en gelijkheid dat ze (vooral de rijken) zullen proberen

zich superieur op te stellen aan anderen. Als ze niet genoeg macht kunnen

krijgen door hun goede kwaliteiten, zullen ze proberen macht te verkrijgen door

corruptie. Zo ontstaat een ochlocratie, waarbij geregeerd wordt door intimidatie

van de huidige overheid of waarbij een menigte regeert. Uiteindelijk wordt een

ochlocratie weer omgezet tot een monarchie omdat de mensen weer op zoek zijn

naar een goede leider en is de cirkel rond. Deze cyclus wordt anacyclosis

genoemd. Het idee bij Polybius is dat macht corrupt maakt, waardoor goede

staatsvormen (monarchie, aristocratie, democratie) veranderen in slechte

staatsvormen (tirannie, oligarchie, ochlocratie). (Penelope) (Worried About

Government Cycles? Read Polybius, Not Plato, 2017) (Polybius on forms of

government, 2014)

Afbeelding 2: De cyclus van staatsvormen


11

2.2: De Griekse Democratie

Ondanks het feit dat we voor het Athene van vroeger en het Nederland van nu

beide hetzelfde begrip, namelijk democratie gebruiken, betekent dat niet dat de

democratieën waarover hier gesproken wordt beide dezelfde eigenschappen

bezaten. De Atheense democratie kende heel andere kenmerken dan die van ons

nu.

Om te beginnen zijn er een paar duidelijke verschillen op te merken. Het

eerste feit wat eruit springt als we deze twee vergelijken is dat in het Oude

Athene alleen mannen van 18 jaar of ouder stemrecht hadden. De functies van

magistraten en juryleden waren zelfs alleen open voor mannen van boven de 30

jaar. Vrouwen, buitenlanders en slaven hadden geen stem. (Scott, 2010)

Dit zou volgens onderzoeken uitwijzen op een percentage van 10% van de

bevolking die stemrecht zouden hebben. Dit is meteen een duidelijk verschil met

Nederland in deze tijd, gezien het feit dat vrouwen bij ons wel stemrecht hebben.

Over het onderwerp slaven kunnen we niet verder uitweiden aangezien dat in

onze tijd niet meer van toepassing is. Dit verschil heeft natuurlijk onder andere

te maken met de emancipatie van de vrouw die pas op kwam in de 19e en 20e

eeuw maar is toch een belangrijk verschil om in acht te nemen.

Het oude Athene was een polis (πόλις ). Polis, in meervoud poleis, was in

Griekenland en in andere door de Grieken bewoonde gebieden een soort

bestuurseenheid. Deze bestuurseenheid was vaak een gebied van kleine

afmetingen met een stedelijke nederzetting als centraal punt. Elke polis bevatte,

hoe klein of onbeduidend dan ook, een plek die werd gekwalificeerd als stad. In

het Grieks betekende polis ook stad. De gemiddelde polis was zo’n vijftig tot

honderd vierkante kilometer groot. Vaak woonden er rond de 2500 tot 4500

mensen. Dat deze poleis zo klein zijn geeft aan dat heel Griekenland en de door

de Grieken veroverde gebieden opgedeeld waren in honderden poleis. Deze

hadden allemaal een intern zelfbestuur en waren deels autonoom en deels onder

het gezag van machtigere poleis of andere machthebbers. (Naerebout, 2005)

De democratie in Athene nam voor de mannen van 18 jaar of ouder veel

tijd in beslag. Volwassen burgers moesten zelfs hun banen halt toeroepen en een

positie van autoriteit innemen in de democratie. (Scott, 2010)

Ook moesten zij regelmatig naar de ‘Ekklèsia’ gaan om te stemmen over

belangrijke beslissingen zoals oorlog. De Ekklèsia was de volksvergadering van

het Oude Athene waar burgers voor opgeroepen konden worden. ἐκκλησία komt

dan ook van het werkwoord ἐκκαλέω wat ‘oproepen’ betekent. Deze Ekklèsia

vond vaak meerdere malen per maand plaats op de Pnyx heuvel. Er was ruimte

voor ongeveer 6000 burgers. Iedereen had het recht om iets te zeggen of om te

stemmen. Dit kon je doen door je hand op te steken. De meerderheid won en de

beslissing werd genomen. Negen ‘presidenten’, de ‘πρόεδροi’, werden uitgeloot

en mochten één keer de vergadering leiden.


12

Specifieke problemen die besproken werden waren onder andere het beslissen

van financiële en militaire onderwerpen, het organiseren en behouden van

voedselaanbod, rechtszaken en het tekenen van verdragen. Ook kon er gestemd

worden om iemand uit de stad te verbannen die te sterk of gevaarlijk was

geworden. Hiervoor moesten de stemmers de naam van degene die ze wilden

verbannen op een potscherf (ὄστρακον) schrijven.

Een ander belangrijk aspect in de vergadering was de vrijheid van spreken

(παρρησία). Dit werd misschien wel de belangrijkste privilege. Na een discussie

werden besluiten (ψήφισμα) gemaakt en wetten (νόμοι) gedefinieerd.

(Cartwright, Athenian Democracy, 2018)

In Athene was er ook een kleinere groep mannen, de boulē, die

prioriteiten stelden in de onderwerpen die werden aangesneden in de Ekklèsia.

Zij vergaderden in een eigen vergaderruimte, de bouleuterion, in Agora. Als er

een crisis of een oorlog plaatsvond kon deze groep beslissingen maken zonder

vergaderingen. Deze boulē bestond uit 500 uitgelote burgers, vijftig man uit elke

fulai. Een fule, was een formele organisatie, met grondbezit, een kas, een cultus,

beambten en een vergadering; een soort polis in het klein. (Naerebout, 2005)

Deze mannen bleven een jaar in deze positie met een limitatie tot niet meer dan

twee niet achtereenvolgende jaren. De boulē vertegenwoordigde in principe de

districten van Attica en vervulde de taak als uitvoerend comité. (Cartwright,

Athenian Democracy, 2018)

Meerdere malen per maand naar de Ekklèsia komen werkte natuurlijk alleen voor

de mannen die binnen een bereisbare afstand van de stad woonden. Volgens

sommige bronnen was het in de vijfde eeuw lastig om veel burgers bijeen te

krijgen. Athene oefende hier om een soort dwang uit. De ‘politie’ van Athene zou

de burgers bijeen gedreven hebben met een in rode verf gedoopt touw. Als je

probeerde te ontsnappen of treuzelde kreeg je verf op je kleding. Degene die

rood gemerkt waren werden beboet. Ondanks dat dit verhaal natuurlijk niet erg

geloofwaardig is zit er wel een kern van waarheid in. De Atheense burgers

moesten soms, op straffe van beboeting, hun democratische rechten gebruiken.

Dit is natuurlijk niet zo vrij als een democratie lijkt te zijn en daarom werd het

volgende bedacht. Rond 390 v. Chr. begon Athene met het aanmoedigen van de

burgers om deel te nemen door ze te betalen om naar vergaderingen te komen.

(Naerebout, 2005)

2.3: De Nederlandse parlementaire democratie

In Nederland werkt dit allemaal heel anders. Wij hebben een zogenaamde

‘parlementaire democratie’. Wij besturen het land niet zelf zoals in Athene werd

gedaan. Eens in een bepaalde tijd stemmen we op een politicus of een politieke

partij waarin we overeenstemming zien met onze eigen standpunten. Deze

politici zullen dan proberen onze idealen na te streven en door de regering heen

te krijgen zonder dat wij er veel tijd in hoeven te steken.


13

Op landelijk niveau kiezen wij de leden van de Tweede Kamer. Op provinciaal

niveau kiezen wij de Leden van de Provinciale Staten. Zij kiezen de leden van de

Eerste Kamer. Op gemeentelijk niveau kiezen we de leden van de gemeenteraad.

Deze volksvertegenwoordigers verrichten ook hele andere taken dan in

Athene. De leden van de Eerste en Tweede Kamer volgen alles wat het kabinet,

bestaande uit ministers en staatssecretarissen, doet kritisch. De leden van de

Provinciale Staten stellen het beleid van een provincie vast, wat inhoudt dat zij

de beslissingen maken binnen hun eigen provincie. De gemeenteraad regelt alles

binnen de eigen gemeente en controleert de burgemeester en wethouders. De

rol van deze volksvertegenwoordigers is om voor de belangen van de burgers op

te komen. (Werking parlementaire democratie, 2018)

Tegenwoordig hebben we ook een scheiding der machten: de trias politica.

Door middel van dit systeem controleren de uitvoerende, wetgevende en

rechterlijke macht elkaar. Daarbij komt nog dat de Grondwet ons beschermt

tegen het ontstaan van een regeringsvorm als dictatuur. (De Nederlandse

Grondwet)

Iedereen is ‘lid van de democratie’ en in tegenstelling tot in Griekenland

kan dit gemakkelijk naast je baan gedaan worden aangezien dit vrij weinig tijd in

beslag neemt. Wij hoeven niet zelf deel te nemen aan vergadering, afgezien van

het feit dat we bijvoorbeeld wel gemeenteraadsvergaderingen kunnen bijwonen

in onze eigen leefomgeving, zij het uit vrije wil of worden gevraagd te stemmen

op een referendum.

Natuurlijk zijn er in deze tijd ook genoeg mogelijkheden voor burgers om

inspraak te hebben in eigen land, maar ook binnen de EU zelf. Burgers kunnen

bijvoorbeeld invloed uitoefenen door te lobbyen bij politici of beleidsmakers. Ook

worden er door de Europese Commissie vaak raadplegingen georganiseerd. Dit

kan gaan over nieuwe regels of het verbeteren van de oude wetten. Dit wordt

vooral gedaan om te kijken welke kant ze nu eigenlijk op willen. (Europa en

democratie, 2018) Deze raadplegingen zou je kunnen vergelijken met de

Ekklèsia in Athene. Het verschil is echter dat de Ekklèsia niet raadgevend was.

Daar werd gestemd over belangrijke beslissingen terwijl er bij deze

raadplegingen alleen wordt gekeken hoe de zaken ervoor staan en wat er

mogelijk aan te passen valt.


14

Hoofdstuk 3. De theorieën van Plato

3.1: De Ideale Staat

Om de theorieën van Plato te bestuderen gaan we eerst kijken naar hoe volgens

Plato de maatschappij ontstaat. In zijn boek ‘De ideale staat’ legt Plato vrij

precies uit hoe volgens hem een maatschappij ontstaat. Hij ondervindt hier de

slechte en goede kanten van een maatschappij en deze gebruikt hij voor het

uitwerken van zijn ideologie.

Plato begint met zijn uitleg over het ontstaan van een maatschappij met

een leeg vlak. Vervolgens bedenkt hij wat er nodig is om een maatschappij

draaiende te houden en waarom een maatschappij überhaupt nodig is. Volgens

Plato is de reden dat een maatschappij ontstaat omdat geen van ons mensen in

zijn eentje zichzelf kan voorzien van een groot aantal behoeften. De mensen

roepen van elkaar de steun in en om die behoeften voor elkaar en voor zichzelf

te vervullen verzamelt een groot aantal mensen zich op één plaats om samen te

werken en elkaar te helpen. Plato denkt dat het dit samenwonen is dat ons het

begrip maatschappij heeft gegeven. Maar hoe is een maatschappij eigenlijk

opgebouwd? De oorsprong van de maatschappij ligt dus bij onze behoeften.

Volgens Plato zijn de belangrijkste behoeften respectievelijk de behoefte aan

voedsel, de behoefte aan onderdak en de behoefte aan kleding en dergelijke. Om

de grootte van zijn maatschappij uit te werken begint Plato mensen uit te zoeken

zodat ze in die behoeften voorzien kunnen worden.

“Één om het land te bewerken, lijkt me, een andere om de huizen te bouwen, en

nog iemand om de kleding te maken. En zullen we er misschien nog een

schoenmaker aan toevoegen of een van die andere handwerkslieden die met hun

arbeid voorzien in de behoeften van het menselijk lichaam?”

Uit dit citaat (Plato, De Ideale Staat (vertaling Gerard Koolschijn), De

Oudheid)(De ideale politieke constitutie [369-427]. bladzijde 69) van zichzelf

concludeert Plato dat een maatschappij dus minstens uit vier of vijf mensen moet

bestaan. Het volgende punt is of die mensen alleen voor zichzelf moeten werken

of hun vakmanschap met anderen moeten delen. Volgens Plato krijg je het

grootste succes als je jezelf specialiseert. Iedereen vervult een bepaalde taak

waar hij het beste in was of waar hij goed in is. Dit betekent echter wel dat er

meer dan vier mensen nodig zijn. Want bijvoorbeeld de boer kan niet zijn eigen

gereedschap maken, daar is iemand anders voor nodig. Er zijn dus timmerlieden

en smeden nodig en nog veel meer vakmensen. Dit vergroot de omvang van de

maatschappij aanzienlijk.

Ook zijn er mensen nodig die zich bezighouden met de import en export

omdat een land bijna onmogelijk op alleen zijn eigen spullen kan leven. Er zijn

dus mensen nodig om die spullen uit het buitenland te halen, de handelsmensen

Hierbij moet echter wel rekening gehouden worden met de soort en hoeveelheid

van wat het land nodig heeft.


15

In het geval dat deze handel plaatsvindt over zee zijn er dus nog meer mensen

nodig die daar weer verstand van hebben. Zo groeit de maatschappij naarmate

je steeds meer belangen in acht neemt aanzienlijk. Het volgende punt is hoe de

ruil van producten in eigen land gaat. Daar komt in- en verkoop aan te pas en

dus ook valuta. Er ontstaat dus op die manier een markt. Ook zijn er volgens

Plato mensen nodig die niet per se slim zijn maar wel lichaamskracht bezitten.

Zij verkopen hun kracht. Dit is de basis die Plato zag voor de maatschappij.

Glaukon, Plato’s oudere broer vond echter dat Plato geen aandacht

besteedde aan luxe maar alleen aan praktische dingen. Plato was het hier in

principe wel mee eens en dat betekende dat er nog meer mensen nodig waren.

Schilders bijvoorbeeld, en musici, dansers, producenten, toneelspelers en

schrijvers. Ook zijn we volgens Plato in een luxe leven veel sneller behoevend

aan een dokter. Het probleem was dat het grondgebied nu veel te klein was voor

zo’n groot aantal mensen. Er moesten dus stukken land van mensen worden

afgenomen om te gebruiken voor veeteelt en landbouw maar als die mensen zich

overgeven aan het streven naar bezit in plaats van behoeften ontstaat er oorlog.

Daar zat eigenlijk Plato’s eerste echte grote probleem. Hij stelde vast dat hij hier

het ontstaan van een oorlog had gevonden. En voor een oorlog was weer een

leger nodig. Plato had al eerder vastgesteld dat je het beste ergens in bent als je

je alleen daarop concentreert. Dit betekende dat voor het leger allerlei apart

opgeleide militairen nodig waren. Zij zijn als het ware de beschermers van het

land. Ook had je volgens Plato mensen nodig om het land te leiden. Wat voor

eigenschappen moesten zij bezitten. Hoe zat het met de gezagsverhoudingen.

Plato vond dat de leiding in handen moest zijn van de ouderen. Zij die het beste

in staat zijn de gemeenschap te beschermen. Om daarvoor in aanmerking te

komen moest je volgens Plato beschikken over intelligentie en bekwaamheid en

je moest je verantwoordelijk voelen voor de gemeenschap. Die

verantwoordelijkheid treed volgens Plato op als er sprake is van een nauwe

band. Die band zou ontstaan door gemeenschappelijke belangen.

Hieruit concludeerde Plato dat dus “de mensen van wie we de indruk hebben

gekregen dat zij zich hun hele leven volledig hebben ingezet voor wat ze als het

belang van de gemeenschap beschouwen en die tot geen enkele prijs bereid zijn

iets te doen wat tegen dat belang indruist” (Plato, De Ideale Staat (vertaling

Gerard Koolschijn), De Oudheid)(De regering [412-421], bladzijde 119]) geschikt

zijn voor de regering.

Plato had ook het een en ander te zeggen over de manier van leven en de

mate van welvaart hierin. Want, zo vond hij, niet genoeg welvaart maar ook te

veel welvaart zouden nadelige gevolgen hebben op het werk van de mensen.

Want als een arbeider een bepaald niveau van welvaart en welstand bereikt zal

hij niet meer zo hard werken en zal de kwaliteit van zijn werk achteruit gaan. En

als die arbeider te arm zou zijn zou hij geen geld hebben om spullen te kopen of

de juiste omstandigheden voor zijn werk te vinden.


16

Over de rollen van vrouwen en kinderen in de maatschappij had Plato ook

het een en ander geschreven. Volgens Plato waren er twee manieren om

vrouwen te beschouwen in de maatschappij: de vrouwen kunnen binnenshuis

blijven omdat zij tot de ‘mannelijke taken’ zoals jagen niet in staat zouden zijn.

Zij zouden dan moeten baren en de kinderen verzorgen. De andere optie is om

de vrouwen en mannen gemeenschappelijk gelijk te stellen. Plato koos voor de

laatstgenoemde maar ging hierbij wel van uit dat de vrouwen minder sterk

waren.

Maar als je ze gelijk ziet moesten ze, volgens hem, ook een gelijke verzorging en

een gelijke opleiding krijgen, zowel lichamelijk als geestelijk. Dit zou inhouden

dat vrouwen bijvoorbeeld een militaire training zouden moeten krijgen en aan

alle activiteiten van de mannen mee moesten doen. Dit bracht bij Plato de vraag

op of de vrouwen dan in staat waren te werken met de mannen bij deze

activiteiten of dat ze dat helemaal niet konden of bijvoorbeeld alleen bij bepaalde

dingen. Plato kwam er achter dat geen enkele maatschappelijke functie specifiek

vrouwelijk of specifiek mannelijk was. De vrouw en de man kunnen qua aanleg

betreft allebei voor dezelfde functies in aanmerking komen maar de vrouw zou

wel zwakker zijn dan de man. Ook zei hij dat de vrouw en de man in het geval

van bescherming van de gemeenschap dezelfde aanleg hadden, behalve dat zij in

kracht verschilden. Binnen dat kader moeten de vrouwen dan de lichtere

werkzaamheden opgedragen krijgen in verband met de geringere fysieke kracht

van hun sekse. Daarmee is de vraag of de man en de vrouw alle functies

gemeenschappelijk moeten vervullen, gelijk beantwoord. De taken worden

gebaseerd op de capabiliteit van de kracht van de vrouw ten opzichte van die

van de man. Volgens Plato is de gemeenschap zeer gebaat bij de optimale

ontwikkeling van haar leden, of het nu mannen zijn of vrouwen. Vrouwen zouden

dus volgens hem dezelfde opleidingen moeten kunnen doen als mannen.

Op het gebied van kinderen krijgen en opvoeden had Plato vrij radicale

ideeën voor onze beleving. Omdat hij vond dus vond dat de gemeenschap gebaat

was bij optimale ontwikkeling, vond hij dat alleen de begaafde mensen kinderen

mochten krijgen die dus ook begaafd zouden zijn. Deze kinderen zouden dan na

hun geboorte op worden genomen in een speciale faciliteit van de overheid,

zonder dat de moeder haar kind te zien krijgt. Ook vond hij dat mensen alleen

kinderen mochten verwekken als ze in de kracht van hun leven waren om ervoor

te zorgen dat de kinderen zo begaafd mogelijk werden. (Plato, De Ideale Staat

(vertaling Gerard Koolschijn), De Oudheid)

Volgens Plato moet de samenleving zo ingericht zijn dat volgens de

waarheid leven het grootst mogelijk is. Daarvoor is een strakke hiërarchie nodig.

De staat moet als een lichaam zijn opgebouwd. Zo vormen ambachtslieden en

andere gewone burgers de buik die moet werken om de staat te voeden.

Soldaten en bewakers moesten verdedigen en vormden de borst, die moed

vertegenwoordigt. De filosofen vormen het hoofd en geven richting aan de staat.

Volgens Plato moeten de burgers de filosofen dienen en niet andersom. De

maatschappij zou moeten bepalen welke rol kinderen later moeten spelen.


17

De staat moet volgens hem ook zorgen dat kunst alleen de ideale beeld van de

mensheid vertoont en niet de duistere kant. (Wie was de filosoof Plato?, 2017)

3.2: Brief VII

Ook uit de 7e brief van Plato kunnen wij het een en ander opmaken over zijn

mening over de democratie. Het is nog steeds niet voor 100% zeker dat deze

brief echt door Plato zelf is geschreven maar tot nu toe is er geen bewijs van

andere mogelijke auteurs. Brief VII is geschreven aan de aanhangers en

verwanten van Dion. Plato had Dion ontmoet op zijn eerste reis naar Sicilië. Dion

werd een groot aanhanger en vriend van Plato. De brief was bedoeld om na de

dood van Dion zijn aanhangers raad te geven bij hun poging de politiek in Sicilië

te verbeteren. Dat is in ieder geval wat Plato je wil laten geloven. Maar in feite

geeft deze brief Plato’s eigen bemoeienis met de politiek in Sicilië weer. Zoals al

eerder vermeld, probeerde Plato Dionysius II ervan te overtuigen zijn politiek op

Sicilië te veranderen. Dionysius II luisterde naar niet naar en het werd geen

succes. In deze brief wordt verteld over ‘Plato’s’ tegenslag in de Atheense

politiek, het veroordelen van Sokrates en vertelt dat hij binnen de Atheense

politiek niet goed meer uit de voeten kwam. Hij concludeert hier dat ‘de

menselijke ellende niet zal ophouden voordat de waarlijk filosofisch ingestelden

aan de macht komen, of dat zij die aan de macht zijn in de stadstaten zich -

miraculeuzerwijze - serieus op de filosofie gaan toeleggen.’ (Plato, Plato, Letter

VII, 2018)(326b). Dit houdt simpelweg in dat Plato vond dat de filosofen het

meest geschikt waren om een land te leiden. Een andere optie was volgens hem

dat degene die aan de macht zijn zich toeleggen op filosofie.

Dit was zijn opvatting toen hij voor het eerst naar Italië kwam. Hij was

niet tevreden met de manier van leven daar die vooral inhield dat er veel

gegeten werd en nooit alleen geslapen. Plato vond dat je als je op deze manier

leefde je nooit wijs zou worden. Hij vond dat een staat niet stabiel kon zijn als

zijn burgers op deze manier leefden. Plato zei dat deze Staten uit noodzaak nooit

zouden kunnen ophouden met veranderen in tirannieën, oligarchieën en

democratieën, en dat degene die aan de macht waren niets meer konden

verdragen dan de benoeming van de naam van een juiste regering.. Plato noemt

hier specifiek de tirannie, oligarchie en democratie omdat hij vond dat deze drie

de ‘zwakzinnige’ staatsvormen waren, in tegenstelling tot de monarchie,

aristocratie en constitutionele republiek. Dit vertelt Plato allemaal in de 7e brief.

3.3: Plato's redenen om tegen de democratie te zijn

Plato had verschillende redenen om echt tegen de democratie te zijn. Ten eerste

was zijn beste vriend Sokrates door toedoen hiervan geëxecuteerd. Hij heeft

hierover geschreven in zijn Apologie. In De Staat voorspelt Plato een

samenleving met een groot sociaal economisch gat.


18

De armen blijven hierin arm terwijl de rijken steeds rijker worden. De mensen

zullen smachten naar vrijheid en zullen aanzetten tot een revolutie.

Plato spreekt over nodige en onnodige verlangens. Nodige verlangens zijn

verlangens die we niet kunnen laten gaan, zoals het verlangen naar

levensonderhoud en een schuilplaats. Onnodige verlangens zijn verlangen die we

niet nodig hebben maar weigeren te laten gaan. Denk bijvoorbeeld aan luxe en

bezit. Deze verlangens zorgen ervoor dat er een toevloed van vrijheid binnen een

populatie komt. De mensen zullen vrijheid eisen op elk punt en alle vormen van

autoriteiten bevechten voor meer vrijheid. De mensen zouden zelfs bereid zijn

nodige dingen zoals sociale orde op te geven voor vrijheid, aldus Plato.

De aangestelde leiders zullen zich gaan realiseren dat de mensen alleen de

leiders steunen als er een oorlog is waar zij zich achter kunnen scharen. De

leiders zullen dan onnodig bij allerlei gewelddadige activiteiten betrokken

worden. Om aan de macht te blijven zullen de leiders wetten maken die er voor

zorgen dat ze hun positie behouden. Iedereen die zich tegen de leiders verzet zal

bestempeld worden als vijand. Deze leiders zullen, onvermijdelijk, onpopulair

worden. De leiders zullen vragen om een bodyguard. En opeens is er een

tirannie. De leider is een tiran, geboren uit de democratie, en in de missie naar

vrijheid is een monster gecreëerd.

Plato voorspelde dat de democratie zou leiden tot een natie die geleid wordt door

pestkoppen en bruten. (Plato and the disaster of democracry, 2013)

3.4: De cyclus van staatsvormen

Plato had ook zijn eigen ideeën over hoe staatsvormen in elkaar overlopen en

welke de beste staatsvorm is. Hij geloofde dat het begon met de aristocratie en

dat dit de beste staatsvorm was, want de beste mensen zouden regeren. Hij

beschreef de ideale stad als een stad die geleid wordt door filosofen. Die filosofen

moesten een 50 jaar lange training doorstaan voor ze mochten regeren. Hij vond

hen de beste leiders omdat ze hoge morele normen hadden en omdat ze

rechtvaardige beslissingen konden maken op basis van de waarheid en

rationaliteit. Ze houden niet alleen van wijsheid maar zijn ook op zoek naar de

waarheid. Hij noemde de stad waar ze regeren Kallipolis (Καλλίπολις) van κάλλος

(mooi) en πόλις (stad). (Alfarsi, 2016) Toch realiseerde hij zich dat in een

aristocratie corruptie toe kon slaan. Uit die corruptie ontstond volgens hem dan

een timocratie (van het Grieks τιμή (prijs, waarde, eer) en κρατία (kracht,

regeren). Een timocratie is meer militair gericht en wordt geregeerd door

moedige mensen gemotiveerd door eer. Plato schreef dat Sokrates vond dat dit

minder goed was dan een aristocratie, maar toch zo slecht nog niet, omdat je

intelligent moet zijn om een succesvolle militaire leider te zijn en dus betere

beslissingen kan maken. Daarnaast hangt eer af van anderen, wat het bestuur

beter maar toch ook slechter kan maken. Een leider in een timocratie kan er alles

aan proberen te doen zijn mensen blij te maken, maar dat kan slecht uitpakken

omdat iedereen andere behoeften heeft. Echter, volgens Plato trok dit systeem

oorlogszuchtige en impulsieve mensen aan. (Platonist, 2018)


19

Na timocratie komt de oligarchie waarin een kleine groep rijke mensen

gemotiveerd door hebzucht regeren. Hoewel hebzucht op de eerste plaats komt

bij het regeren in een oligarchie moeten de bestuurders ook goed kunnen

redeneren. Om een succesvolle zakenman te zijn moet je immers slim zijn en

veel kennis hebben. Deze staat is vooral goed voor zakenmensen omdat de staat

wordt geleid op basis van de principes van zaken. Je zou met wijsheid toch nog

ergens kunnen komen in deze staat, dus is het nog zo erg niet om in te leven.

(ModernPlatonist, 2018)

Volgens Plato komt na oligarchie democratie. Hij geloofde dat deze

staatsvorm slechter is dan de oligarchie en alle voorgaande staatsvormen.

Volgens hem heerst hier het verlangen over de wil en de wil over het redeneren.

Volgens hem is het niet het volk die regeert, maar degene die het volk het best

kan overtuigen, of het nou door leugens of redenaties is. Hij vond ook dat er

teveel vrijheid in een democratie is. In Plato’s ideale stad Kallipolis is het

educatieve systeem zo ingericht, om ieders natuurlijke talenten en vermogens te

ontwikkelen om ze comfortabel te maken voor de baan waar ze het beste

passen. In een democratie daarentegen, kan iedereen zelf bepalen wat ze willen

doen in hun leven. In eerste instantie is daar geen probleem mee, want mensen

doen het liefst waar ze goed in zijn, dus zouden ze zelf moeten vinden wat

Plato’s systeem ook zou vinden. Het probleem is dat mensen vaak zelf niet weten

waar ze goed in zijn. In een democratie gaan veel mensen dan meerdere dingen

uitproberen, zoals sporten en muziek maken en timmeren. Zoals al eerder

vermeld is, krijg je iemand die goed is in meerdere dingen, maar nergens de

beste in.

Alleen als je al je tijd en energie in één bezigheid stopt, kun je daar de beste in

worden. Een democratie zal dus stagneren omdat te weinig mensen hun roeping

vinden en goede ontwikkelingen maken in de wereld. (Platonist, 2018)

Hoewel Plato geen fan van de democratie was, is volgens hem de

slechtste staatsvorm tirannie. Volgens hem ontstaat tirannie van nature uit

democratie, doordat het volk aangetrokken wordt door een sterke figuur in tijden

van nood en corrupt wordt door de leugens van machthebbers. Een tiran wordt

alleen gemotiveerd door verlangen. Het welzijn van het volk is niet belangrijk

voor een tiran als de tiran uit is op macht. Niet alleen het volk is miserabel, maar

vooral de tiran, omdat de tiran constant op moet passen voor zijn leven voor

vijanden die het niet eens zijn met de tiran of die zelf de macht in handen willen.

Zo is de tiran in de ban van angst. Door die angst worden extra strenge

beslissingen gemaakt voor het volk, waardoor ze boos worden en de tiran om het

leven willen brengen, wat de tiran juist probeert te voorkomen, waardoor de

tiran nog strengere beslissingen maakt. Dat gaat zo door tot het volk in opstand

komt en de machthebber van de troon schopt. Na een tijdje loopt de boel bij een

tirannie zo uit de hand dat alleen de beste mensen orde kunnen scheppen. Zo

volgt dus een aristocratie en is de cirkel rond. (ModernPlatonist, 2018)


20

3.5: Plato en de totalitaire staat

Plato's Republiek bezat onder andere ook kenmerken van totalitarisme en zou

dus kunnen worden gezien als een totalitaire staat. Totalitarisme is een

regeringsvorm waarbij de regering alles van de private en publieke sector

bepaalt. Een totalitair regime heeft de complete controle over de politieke,

sociale en culturele levens van de inwoners. In de praktijk is de leider vaak

charismatisch, zodat het volk overtuigd is dat de besluiten van de regering niet

slecht zijn. Bij totalitarisme is er vaak slechts één grote partij die wordt geleid

door een dictator. Er wordt poging gedaan het hele volk de officiële

staatsideologie te doen steunen. Bezigheden die niet helpen bij de doelen van de

staat worden niet getolereerd. Daarom beheert de staat ook de bedrijven,

vakbonden, kerken en andere politieke partijen. Totalitaire regimes of

bewegingen beloven een fantastisch roemrijke toekomst aan een gefrustreerd

volk. Ze vinden dat westerse democratieën zich goed voordoen met hun normen

en waarden, maar het volk is te egoïstisch, genotziek en niet hard genoeg om

opofferingen te maken voor een hoger doel. De regering beschermt zichzelf door

geheime politie, propaganda, persoonsverheerlijking van de leider, regulatie van

vrije meningsuiting, eenpartijstaten, massa bewaking en het gebruik van

intimidatie en terreur. Totalitarisme en dictatorschap gaan hand in hand maar

zijn niet hetzelfde. Dictatorschap en autocratie zijn meer gericht op de overleving

van de staatsvorm en zullen dus meer onafhankelijkheid toelaten voor de

burgers, religie, rechtszaken en pers. (Longley, 2018) Bij een totalitaire staat is

geen burger of instituut onafhankelijk van de ideologie van de staat. De term

was eerst bedoeld om het geruststellende idee van een allesomvattende totale

staat aan te geven. De meeste totalitaire staten zijn/waren fascistisch en

nationalistisch, maar Stalin’s Soviet Unie en Mao Zedong’s Volksrepubliek China

waren communistisch en totalitair. Voorbeelden van totalitaire staten waren Nazi

Duitsland, Italië onder Mussolini, Spanje onder Franco en Portugal onder Salazar.

Nu is Noord-Korea het bekendste voorbeeld. (Totalitarianism) (Totalitarianism

Government)

Kort samengevat vindt Plato de democratie en de tirannie de slechtste

staatsvormen. De monarchie, aristocratie, oligarchie en constitutionele republiek

daarentegen vind hij minder slecht, of zelfs goed. Volgens Plato moet de

maatschappij geregeerd worden door de intelligentsten van de samenleving en

moeten zij een lange opleiding volgen tot filosoof voordat zij mogen regeren.


21

Hoofdstuk 4. Algemene opvattingen over democratie

Een lijst maken met algemene voordelen en nadelen voor de democratie is erg

moeilijk. De democratie is namelijk een gigantisch en complex systeem met een

hoop factoren die je in rekening moet nemen. Toch zullen wij een poging moeten

wagen om te kunnen discussiëren of de democratie echt zo’n goede staatsvorm

is.

Wij gaan hiervoor kijken naar de verschillen en overeenkomsten in de

argumenten tussen Plato vroeger, en verschillende politieke stromingen in het

nu. We kijken hierbij niet naar verschil in groepen die voor of tegen de

democratie zijn, wij noteren alleen hun standpunten zodat dit gelijk duidelijk

wordt. Wij proberen verbanden te leggen tussen deze overeenkomsten en

verschillen en de tijd waarin deze argumenten van toepassing waren.

4.1: Sterke punten van de democratie

De democratie is gebaseerd op de gelijkheid in een land, wat inhoudt dat

iedereen in een land gelijk is bij wet. De sociale, economische en politieke

rechten zijn voor iedereen gelijk. De staat mag niet discrimineren op ras,

geslacht, religie of klasse.

Het allerbelangrijkste positieve aspect, wat altijd als een van de eerste

genoemd wordt en vrijwel zeker ook het meest bekende aspect voor een

democratie is, luidt dat de burger zelf kan beslissen wie hij wil dat voor hem

beslist. Je kunt dus als burger alleen kiezen wie je wil dat het volk representeert

en in tegenstelling tot de directe democratie kun je niet zelf de beslissingen

maken. Dit is ook de reden dat onze democratie ook wel de representatieve

democratie heet. De directe democratie zullen we later behandelen. Het feit dat

je jouw stem kan uitbrengen bevordert de mate van autonomie voor zover dit

mogelijk is. Het voelt aan als een grotere mate van vrijheid om er veel sprake is

van zelfbepaling. Het beschermt de burgers tegen dingen waar ze het niet mee

eens zijn.

Het voordeel van een representatieve democratie ten opzichte van een

directe democratie is het feit dat er bij een representatieve democratie niet van

de burgers verwacht wordt dat ze tijd en zin hebben om belangrijke en reguliere

beslissingen te maken. (Goldsmith)

Ook kunnen de burgers de overheid meer aanduiden wat zij wel en niet

prettig vinden en waar zij behoefte aan hebben. Voor een overheid zonder input

van buitenaf is het erg lastig te bedenken wat er veranderd of verbeterd moet

worden. Er kan alleen van eigen ervaring uitgegaan worden en dat is vaak niet

genoeg. Een heel land weet meer dan een persoon. In de huidige democratie is

er bijvoorbeeld de mogelijkheid om zelf wetsvoorstellen in te dienen. Ook worden

er referenda ingediend.


22

Een referendum is een volksraadpleging waarbij de burgers kunnen laten

weten wat zij van een idee vinden dat de overheid heeft bedacht. Een actueel

voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld de WIV, ook wel de Sleepwet genoemd.

Een ander voordeel van de democratie is dat de democratie voorkomt dat

er een tirannie, tegenwoordig ook wel bekend als dictatuur, ontstaat. Dit klinkt

natuurlijk vrij logisch, maar omdat de burgers nu mee kunnen beslissen met de

overheid voorkomt dit dat er een of een paar personen zijn die alle beslissingen

maken en geen input van buitenaf willen. Er ontstaat dan een soort

onderdrukking van de bevolking. In een tirannie is het zelfs zo dat er een iemand

is die regeert, de tiran, en hij maakt alle beslissingen. Door met een democratie

te regeren voorkom je dat de leiders in een monopoliepositie terecht komen. Er

zal voor gezorgd worden dat hun beleid goed is voor de burgers omdat er anders

de kans ontstaat dat ze niet herkozen worden.

Omdat de heersende partijen verkozen zijn door de bevolking kan dit een

soort plichtsgevoel afgeven bij de overheid. Zij zijn verkozen door de bevolking

en voelen zich daar dankbaar en verantwoordelijk voor. Dit kan als een soort

motivatie werken om voor de burgers te werken.

De democratie heeft ook als voordeel dat de bevolking meer betrokken

wordt bij de politiek en bij het land en hier dus meer kennis over op doet. Er zijn

onder andere verkiezingen en debatten waarbij de bevolking aanwezig kan zijn

en deel kan nemen aan staatszaken. De mensen worden meer bewust van wat er

in hun land gebeurd en waarom sommige beslissingen genomen worden.

Bijvoorbeeld in een tirannie of oligarchie hebben de burgers weinig impact op de

beslissingen van de leidinggevenden en hebben ook geen idee van wat zich

allemaal achter de schermen zich afspeelt in een land en waarom bepaalde

beslissingen, betreffende bijvoorbeeld infrastructuur of rechtszaken, genomen

worden.

4.2: Kritiek op de democratie

Maar, de democratie is geen perfecte staatsvorm. Iedere staatsvorm heeft zo

zijn nadelen. Een van de grootste nadelen van de democratie is de tijd die het

kost om beslissingen te maken. Omdat zoveel mensen mogen meebeslissen en

omdat er zoveel onenigheid is blijft het lastig snel een beslissing te maken waar

de meerderheid het mee eens is.

Het is hierdoor lastiger te reageren op acute problemen zoals een milieuramp,

een oorlog of crisis. Als de regering te lang zonder oplossing zit komt dit veel

mensen ten nadele.

Niet iedereen weet wat ze zelf willen of wat de gevolgen van hun

beslissingen zijn. Zo houdt het democratisch systeem er geen rekening mee hoe

graag iemand iets wil in vergelijking met een ander.


23

Ook heeft de kiezer niet altijd verstand van de vraagstukken die behandeld

worden. Dan kiezen ze voor de politicus die ze het meest charmant lijken, niet

voor degene met de meeste verstand van zaken. Dit zorgt ervoor dat het volk

vaak te makkelijk te manipuleren is door goede sprekers, zoals Plato en Sokrates

meer dan tweeduizend jaar geleden al luidden. Zo versimpelen politici

vraagstukken vaak om aantrekkelijker te zijn voor kiezers. Maar dat zorgt er ook

voor dat mensen vaak niet zelf nadenken over de problemen zoals hoe

ingewikkeld ze echt zijn.

Er is ook het probleem van de heerschappij van de meerderheid. Er is

geen limiet aan hoeveel de meerderheid mag beslissen. Zo is er geen garantie

dat minderheden beschermd worden. In de praktijk is er het probleem dat

mensen vaak gebruik maken van geld dat iemand anders heeft verdiend. De

rijkste mensen verdienen veel geld en zijn in de minderheid, dus zij worden de

dupe. Dit brengt ons tot het probleem dat productiviteit niet gestimuleerd wordt.

De meeste mensen hoeven zo minder hard te werken om iedere dag brood op

tafel te krijgen.

Beslissingen voor het langer termijn zijn moeilijker te maken door het

wisselen van leiders. Een oud beleid wordt iedere keer vervangen door een nieuw

beleid. Als een leider een beslissing wil maken die jarenlang invloed heeft, dan

kan dat zomaar overhoop gehaald worden door toekomstige leiders. Ook kunnen

beslissingen gemaakt worden die nadelige gevolgen heeft, die pas voelbaar zijn

als de huidige leiders vervangen zijn. Zo kunnen ze problemen voor zich uit

schuiven die ze zelf niet op hoeven te lossen.

De machthebber wordt teveel beschermd door de democratie. Een

machthebber zal nooit gestraft worden voor slechte beslissingen, omdat de

beslissingen van het volk zijn. Zo wordt vaak niet goed onderscheid gemaakt

tussen goede en slechte beslissingen. Daar kan misbruik van gemaakt worden.

Zo kan een machthebber de eigen woorden manipuleren en doen alsof het de

bedoeling was.

Omdat er zoveel mensen stemmen, is iedere stem weinig waard. Mensen

die beseffen dat hun individuele stem niets uitmaakt, vinden het vaak niet nodig

om te stemmen. Dit zorgt ervoor dat niet iedereen stemt en dus dat het vaak

niet echt zeker is of de meerderheid ook echt voor een bepaalde keuze kiest. Zo

zijn de beslissingen in een democratie niet helemaal betrouwbaar.

Het partijsysteem stimuleert kiezers ook niet te stemmen op welke partij

ze het liefst willen. Als ze een bepaalde partij absoluut niet aan de macht willen

zien, stemmen ze op de partij die de meeste kans heeft de ongewenste partij te

overwinnen. Dit maakt uitkomsten van verkiezingen onbetrouwbaarder. Wie

weet was de favoriete partij van de kiezer wel aan kop geweest als iedereen

stemde waar ze het liefst op willen stemmen.


24

Het is ook onwaarschijnlijk dat een partij perfect past bij kiezer. Misschien

is de kiezer het wel eens met de meeste besluiten van de partij maar er zijn

altijd wel een paar keuzes die ze niet zo gemaakt zouden hebben. Dus het

partijsysteem is niet representatief voor de ideeën van de kiezer.

De partijen zijn ook afhankelijk van media om hun boodschap over te

brengen. Als een populaire artiest procommunistisch is en een bepaalde partij

aanraadt is er kans dat zijn fans zijn advies opvolgen.

Na verkiezingen zijn partijen aan de macht, alsof het een soort aristocratie

is. Het volk kan dan niet veel meebeslissen zonder referenda.

Een democratie is dus niet goed representatief voor de wil van het volk.

Iedereen heeft een eigen mening, dus in een democratie worden veel meningen

niet vertegenwoordigd.

(10 redenen waarom democratie faalt, 2016) (Rothfusz)

Afbeelding 3: Het probleem van de democratie


25

4.3: Tabel met vergelijkingen tussen opvattingen Plato en nu

Plato Libertariërs Liberalen Populisten

Selectie van de

machthebber

De filosofen

moeten aan de

macht. Zij

moeten een hele

strenge opleiding

volgen om tot

deze rang

verheven te

worden

Het volk moet

mee kunnen

beslissen in wie

hun zal

representeren

in de politiek

Het volk kiest

wie hun

mening zal

representeren

in het land. Zij

kiezen een

partij of

politicus

Het volk kiest wie hun

representeert, maar

kan zelf op alle

momenten invloed om

de gekozen leiders

uitoefenen

Machtsverdeling Het volk is te

makkelijk te

bedriegen

waardoor hun

mening

gemanipuleerd

kan worden. Zij

moeten minder

invloed hebben

dan de filosofen

Het volk moet

mee kunnen

beslissen in

onder andere

wetsvoorstelle

n en moet

invloed uit

kunnen

oefenen op de

regerende

partij

Checks and

Balances zijn

essentieel in de

machtsdeling

voor de

bescherming

van individuele

vrijheden en

rechten van

minderheden

Meerderheidsdemocrat

ie of volksdemocratie

gebaseerd op de

ongedeelde wil van het

volk. Het volk moet

direct invloed kunnen

uitoefenen op de

wetten via een directe

democratie

Invloed van het

volk

De burgers

hebben niet

genoeg

kennis/intelligenti

e om echt mee te

beslissen en

kunnen met hun

meerderheid de

intelligente

mensen zoals

filosofen

overtreffen in

mening

De kiezer heeft

niet altijd

verstand van de

vraagstukken.

Ze hebben niet

genoeg kennis

om mee te

beslissen over

bepaalde

onderwerpen.

Wel moet het

volk kunnen

beslissen.

Het individu

moet

autonoom

beslissingen

maken zonder

dat de

overheid te

veel invloed op

hun heeft

Het volk moet direct

invloed uit kunnen

uitoefenen op het

wetgevingsprincipe

Ideale

staatsvorm

Aristocratie Alternatief op

de democratie

Liberale

Democratie

Directe Democratie

Tabel 1: De verschillende opvattingen over de democratie

(Akkerman, 2017) (Geudens) (Boaz, 2008)


26

Links hiernaast staan de standpunten van een aantal politieke stromingen

op een rijtje naast de argumenten die Plato op de democratie had. Het valt op

dat de stromingen van deze tijd op veel vlakken overlappen ook al hebben zij wel

veelal verschillende opvattingen op specifieke gebieden. Populisten hebben

bijvoorbeeld niet veel gemeen met de opvatting van de liberalen over

machtsverdeling. "Het liberale idee dat rechtsstaat en machtsdeling door checks

and balances essentieel zijn voor bescherming van individuele vrijheden en

rechten van minderheden verdraagt zich slecht met het populistische ideaal van

een meerderheidsdemocratie of volksdemocratie gebaseerd op de ongedeelde wil

van het volk." (Akkerman, 2017)

Verder valt ook meteen op dat er weinig opvattingen overeen komen met

die van Plato. De meesten van de stromingen van nu vinden weinig

overeenkomsten in de ideeën van Plato. Eigenlijk alleen de libertariërs zijn het

op sommige vlakken wel weer eens met het feit dat het volk niet altijd genoeg

kennis van zaken heeft om echt hun mening te kunnen geven. Dit argument

hanteerde Plato ook in de Oudheid al. Plato is eigenlijk de enige van de

behandelden die echt tegen de ideeën over de democratie is. Je ziet dat de

stromingen van deze tijd wel wat aan te merken op hoe het systeem nu werkt

maar zij zoeken eigenlijk allemaal naar kleine verschillen en niet een compleet

nieuwe staat. Zij zijn het er over eens dat het volk een input moet hebben in

tegenstelling tot Plato die juist pleit voor alleen de filosofen die de beslissingen

nemen. Plato krijgt weinig aanhang voor zijn idee op een aristocratie.

Hieruit valt eigenlijk op te merken dat de argumenten van Plato wel

worden gezien als overtuigende punten door sommigen, maar dat deze

argumenten wel erg radicaal zijn en schokkende veranderingen teweeg zouden

brengen. De partijen en stromingen van nu pleiten juist voor doorgaan met de

democratie maar met lichte aanpassingen. Populisten zijn veelal voor een directe

democratie. Deze zullen wij in het volgende hoofdstuk uitgebreid behandelen.

Libertariërs willen wel graag verandering zien in het systeem van nu, mede

omdat zij voor vrijheid van het volk zijn en minder overheidsinvloed willen, net

zoals de liberalen.


27

Hoofdstuk 5. Alternatieven voor de democratie

Naast de staatsvormen van het oude Griekenland die wij behandeld hebben,

bestaan er ook andere staatsvormen. Hier worden de staatsvormen behandeld

die gebaseerd zijn op het idee van gelijkheid, zoals de democratie.

Zo hebben we de republiek. Veel mensen verwarren zich tussen de

republiek en democratie. Een republiek is een regeringsvorm waarbij de

leiderschap van de staat niet wordt overgeërfd. Tegenwoordig wordt een

republieke staat vaak geregeerd door vertegenwoordigers van het volk. De

macht kan dan dus bij het volk liggen, maar wie bij het volk hoort varieert van

land tot land en tijd tot tijd. Hoewel het lijkt op een democratie beweren staten

zoals de militaire dictatorschap van Republiek Chili en de totalitaire

Democratische Volksrepubliek Korea republieken te zijn. Nederland is ook een

republiek geweest, als de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Nederland is echter officieel geen republiek meer, omdat we een koningshuis

hebben. Plato was een voorstander van de republiek. Zo was zijn ideale staat

een republiek, want de leiders werden gekozen, hoewel het volk niet de kiezer

was. (Munro)

De republiek en democratie kunnen overlappen. Een staat met een

republiek en democratie noemen we een democratische republiek. Amerika is

een voorbeeld van een democratische republiek. Een democratische republiek is

bijna hetzelfde als een representatieve democratie. Wat verschilt is dat een

democratische republiek geen erfopvolging van leiderschap kan hebben maar bij

een representatieve democratie, zoals Nederland, is dat wel mogelijk. Nederland

heeft dus een representatieve democratie, wat tegenover de directe democratie

staat. (Democracy or republic?) (Nolt, 2017)

Bij een directe democratie kan de burger direct meebeslissen met politieke

keuzes. Nederland stelt dit sinds 2015 in staat door middel van referenda, dus

Nederland heeft ook trekjes van een directe democratie, hoewel die mogelijk

weer op het punt staan te verdwijnen. Directe democratie hoeft het parlementair

systeem dat Nederland heeft niet te vervangen. Er zijn meerdere manieren om

een directe democratie te bewerkstelligen.

De oudste methode is de volksvergaderingen die de Klassieke Grieken

deden. Tegenwoordig gebruikt Zwitserland nog volksvergaderingen, hoewel ze

vaker op regionaal en dan op nationaal niveau zijn. (Nijeboer, 2004)

Het volksinitiatief, waarbij een groep burgers zelf een wetsvoorstel kunnen

maken dat in een referendum aan de bevolking worden voorgelegd, is ook een

vorm van directe democratie. Het volksinitiatief in Nederland is voor het eerst

uitgewerkt in een wetsvoorstel door Commissie-Biesheuvel.


28

Dit voorstel werd niet aangenomen door het parlement, maar bood wel

een concrete procedure voor de invoering. Volgens deze procedure kunnen

burgers een wetsvoorstel doen bij het parlement. Als het niet aangenomen wordt

kan onder bepaalde omstandigheden de definitieve keuze gemaakt worden door

een volksstemming. Het initiatief moet dan via het parlement gaan, je kan niet

een wetsvoorstel indienen en dan meteen overgaan in een volksstemming. Op

landelijk niveau kan het volksinitiatief alleen voorstellen maken over regelgeving.

Op regionaal en lokaal niveau kunnen de voorstellen ook gaan over andere

zaken, mits ze onder de bevoegdheid van staten en raden vallen. (Volksinitiatief

en burgerinitiatief, 2002)

Er bestaan ook systemen waarbij het voorstel direct naar een

volksstemming kan gaan, voordat de regering er iets over zegt. Dit heet een

radicaal of rechtstreeks volksinitiatief. Als het voorstel eerst geweigerd moet

worden door de regering heet het een gematigde volksinitiatief. Er wordt ook

onderscheid gemaakt tussen raadgevend en bindend volksinitiatief. Bij een

raadgevend initiatief wordt de uitkomst van een volksinitiatief gezien als raad

voor de regering en het parlement. Zij maken de beslissing, maar ze mogen het

niet zomaar zonder geldige reden afslaan. In Nederland waren tussen 2015 en

2018 raadgevende referenda in de wet opgenomen. In die jaren zijn er twee

gehouden. Nederland staat echter op het punt raadgevende referenda weer af te

schaffen omdat de meerderheid van de Tweede Kamer er tegen stemde op 22

februari 2018. De Eerste Kamer is er nog niet mee akkoord gegaan, dus de

referenda zijn nog niet afgeschaft. (De ervaringen van Nederland met referenda)

Een correctief referendum is per Nederlandse definitie bindend. Dit

referendum kan gehouden worden wanneer de overheid een beslissing heeft

genomen of op het punt staat een beslissing te nemen. Het doel van een

correctief referendum is om te bepalen of die beslissing ontkracht of voorkomen

moet worden.

In het buitenland bestaan er ook obligatoire referenda. Dit zijn bij de wet

verplichte referenda die gehouden moeten worden in bepaalde gevallen. Zo

moeten in Zwitserland alle grondwetswijzigingen aan de burgers worden

voorgelegd. (Zwitserland: Een referendumwalhalla , 2015)

Een plebisciet, oftewel een raadplegend referendum, kan door de regering

gehouden worden om de mening van het volk te peilen. Zo leert de overheid wat

het volk wil om betere beslissingen te maken, die meer rekening houden met het

volk. Een plebisciet is over het algemeen niet-bindend. In 2005 was er in

Nederland een plebisciet over het Verdrag tot vaststelling van een Grondwet voor

Europa. Dit was het eerste referendum op nationale schaal in modern Nederland.

(Raadplegend referendum)


29

Het agenderend initiatief wordt in Nederland ook wel het burgerinitiatief

genoemd. Hierbij kan een burger een wetsvoorstel doen als ze er genoeg

handtekeningen voor verzameld hebben.

Dit voorstel wordt in de agenda van de overheidsinstelling waar het naar is

gestuurd gezet. Dit leidt niet tot een referendum maar betekent wel dat het

voorstel behandeld zal worden. In Nederland is het burgerinitiatief in de wet

opgenomen. Voor een voorstel moet je 40.000 steunbetuigingen verzameld

hebben, van mensen met stemrecht. De voorstel mag niet gaan over iets dat

minder dan twee jaar geleden in de Tweede Kamer behandeld is, en niet over

iets waar de Tweede Kamer niet over mag beslissen, niet in strijd zijn met

grondwetten en niet gaan over belastingen of begrotingswetten. (Burgerinitiatief)

(Begrippenlijst t.a.v. referenda en directe democratie)

Als we een staatsvorm zouden krijgen waar alle macht verdeeld wordt

over het volk zelf, zonder leiderschap zoals het parlement, dan zouden we een

anarchie krijgen. Anarchie kan ook worden gezien als een regeringsvorm, of

misschien wel als een gebrek daaraan. Het woord komt van het Griekse woord

ἀναρχία, wat ‘zonder leider’ betekent. Dit is misschien wel een van de meest

misvatte regeringsvormen, want de meeste mensen denken dat het gaat om

chaos of breinloze rebellie. Anarchisten zijn mensen die in een anarchie willen

leven. Ze zijn tegen hiërarchische organisatie, maar vinden een vorm van

organisatie wel nodig. Ze willen een organisatie die niet is gebaseerd op dwang,

maar op vrijwillige samenwerking en wederzijdse hulp. Deze vorm is gebaseerd

op de waarde van vrijheid. Er is geen leider die bepaalt wat je wel en niet mag

doen. De meeste anarchisten zijn dan ook onder andere tegen religie,

kapitalisme, seksisme, racisme en homofobie, want ze maken een soort

kunstmatige hiërarchie. In een religie vertelt bijvoorbeeld een god wat je wel en

niet moet doen. Ze zijn tegen het democratisch ideaal, want ook bij een

democratie geeft het volk de macht aan een leider, ook al is die leider gekozen.

Anarchisten geloven in positieve en negatieve vrijheid. Wij Nederlanders leven

volgens hen in een negatieve vrijheid. We hebben vrijheid van meningsuiting,

religie en vereniging. Maar volgens anarchisten is er ook een positieve vrijheid.

Emma Goldman was een feminist en anarchist die een belangrijke rol heeft

gespeeld in de ontwikkeling van een anarchistisch politieke filosofie. Zij geloofde

in een ‘vrijheid om’. Zo hebben rijke mensen meer ‘vrijheid om’ eten te kopen of

vervoer te betalen dan arme mensen. Rijken zijn vrij om hun dromen en genot

na te jagen en hun kinderen naar de universiteit te sturen om ze betere kansen

te geven. Arme mensen hebben die vrijheid niet. De belangrijkste doel van een

anarchisme is om iedereen de grootst mogelijke vrijheid te geven, in de positieve

en negatieve zin. In negatieve zin moeten ze anderen dus niet lastig vallen en in

de positieve zin heeft iedereen gelijke toegang tot hulpbronnen om te doen wat

ze willen. In onder andere Spanje en Cuba is geprobeerd een anarchie op te

stellen door een anarchosyndicalistische beweging. Het doel van deze beweging

is om de overheid te vervangen met vrijwillig samenwerkende vakbonden, die de

economie besturen.


30

Anarchie heeft ook vele tegenstanders, met als belangrijkste argument dat het

niet haalbaar is, omdat anarchie berust op de gedachte dat mensen zelf hun

conflicten kunnen oplossen, zonder leider èn zonder geweld. (Bufe) (Alexander

Berkman)

Afbeelding 4: Anarchie


31

Conclusie

Dus, is de democratie de beste staatsvorm om de wereld te leiden of was de

kritiek van Plato terecht en moeten we op zoek naar een beter vorm van

machtsverdeling?

Plato was een wijze man, die in de Atheense democratie leefde. Hij had

zijn vriend en mentor Socrates verloren door een democratische beslissing. Het

Klassieke Griekenland waar hij leefde kende meerdere staatsvormen. Zo was

Plato bekend met regeringsvormen als de monarchie, tirannie, aristocratie,

oligarchie, democratie en ochlocratie. Plato ontwikkelde ook een goed beeld van

hoe de maatschappij werkt. Hij beredeneerde dat mensen zich moeten

specialiseren om een functionele maatschappij te maken, en dat leiders niet

tegen het belang van de gemeenschap mochten (willen) gaan. Verder beweerde

Plato dat mensen minder hard werken als ze teveel welvaart hebben, hoewel ze

genoeg welvaart moeten hebben om aan hun behoeften te voorzien. Hij stelde

dat mannen en vrouwen dezelfde taken mogen uitoefenen, als ze maar

gekwalificeerd zijn, zoals het in de hedendaagse democratie geregeld is. Hij vond

ook dat alleen begaafde mensen kinderen mochten krijgen, die vervolgens bij de

ouders vandaan opgevoed worden. Volgens hem moest de staat geleid worden

door filosofen om te voorkomen dat tirannie, oligarchie of democratie zou

ontstaan. Hij was tegen de democratie, omdat Sokrates’ dood democratisch was

besloten, maar ook omdat hij beredeneerde dat mensen in een democratie

steeds meer vrijheid zullen opeisen om aan hun onnodige verlangens te voldoen

als de kloof tussen rijk en arm groot wordt, wat ertoe leidt dat de machthebber

zich bedreigd voelt en een tirannie sticht. Plato vond dat een staat een strakke

hiërarchie nodig heeft, zodat je zo dicht mogelijk bij de waarheid kan komen. Dit

zou gedaan moeten worden door de staat in te richten als een soort lichaam, met

iedereen een eigen belangrijke taak. Plato’s ideale staat ‘Kallipolis’ werd geleid

door een aristocratie, van hoogopgeleide filosofen. Om te voorkomen dat

mensen teveel vrijheid krijgen, zoals in een democratie, wordt in zijn ideale staat

voor je gekozen wat je roeping is, zodat je je zoveel mogelijk kan specialiseren.

Sinds de tijd van Plato is de democratie veel ontwikkeld door de jaren heen. Zijn

kritiek was vooral gericht op de directe democratie van Athene, maar wij hebben

een representatieve democratie.

Wij kiezen volksvertegenwoordigers, die beslissingen voor ons maken. Je zou ze

dus kunnen zien als een vorm van aristocratie, waar Plato een voorstander van

was, maar onze aristocratie wordt gekozen door het volk, i.p.v. door de uitkomst

van jarenlange training.

Ook was Plato bang dat een democratie zou omslaan in een tirannie. Onze

staat heeft daar echter veel bescherming tegen. Doordat de machten binnen de

trias politica elkaar controleren hoeven we niet bang te zijn dat er binnenkort

een dictatuur voor de deur staat.


32

In een representatieve democratie kun je kiezen wie er voor je regeert.

Zonder referenda hoeft de burger niet veel tijd te besteden aan de regering, dus

kunnen ze zich bezig houden met andere zaken. Door middel van wetsvoorstellen

kan het volk laten weten wat de regering moet veranderen. Het volk wordt ook

beschermd tegen tirannie. Verkiezingen geven de gekozen partijen een

plichtsgevoel om hun best te doen in het regeren. Ook is het volk zo veel

betrokken met de politiek, waardoor het weet waarom beslissingen gemaakt

wordt en wat er gebeurd in het land.

Daarentegen zijn er ook problemen met onze democratie. Zo klopt Plato’s

kritiek nog, dat het volk niet deskundig is en zo door charmante mensen te

manipuleren is naar een onverstandige beslissing. De democratie stimuleert geen

productiviteit. Door het wisselen van leiders is het lastiger langdurige

beslissingen te maken. Omdat de leider gekozen is door het volk, kan de leider

zich beschermen achter de democratie wanneer een slechte beslissing gemaakt

wordt. Doordat niet iedereen stemt is het lastig te bepalen of ook echt de

meerderheid het eens is met een beslissing. Mensen stemmen ook niet altijd op

de partij die ze het best vinden, maar soms op partijen die het meeste kans

maken om te winnen. In de representatieve democratie zijn partijen aan de

macht na gekozen te zijn, het volk beslist dan niet veel mee. Zo slaat onze

democratie eigenlijk zijn doel mis en is het maar de vraag of ook echt de

meerderheid zijn zin krijgt.

Machthebbers kunnen in de directe en representatieve democratie

referenda misbruiken door de vragen op een bepaalde manier te stellen en/of

versimpelen, zodat de beslissing van de kiezer beïnvloed wordt.

Kortom, onze democratie is nog zo slecht niet, maar het kan altijd nog

beter. Zo zijn de meeste mensen voorstander van een meer directe democratie

en zouden we dus meer referenda kunnen invoeren. De ideeën van Plato worden

in deze tijd wat radicaal bevonden en zijn niet realistisch haalbaar nu. Het is

duidelijk dat de ideale staat van Plato vooral gericht was op vooruitgang, waar

onze staat ook het volk tevreden probeert te houden. Wel waren delen van zijn

kritieken terecht. Er is ruimte voor verbetering.


33

Discussie

De conclusie van ons onderzoek is een redelijke weergave van ons onderzoek

over de gebreken en kwaliteiten van de democratie. Wij hebben vertrouwen in de

bronnen die wij voor dit onderzoek hebben gebruikt en de betrouwbaarheid

hiervan. Wij hebben veel wetenschappelijke bronnen gebruikt en ook oude

teksten uit de Griekse Oudheid die representatief waren voor wat wij

onderzochten.

Ondanks dat zijn er wel wat dingen aan ons onderzoek die wij beter

hadden kunnen doen en wat punten waarop het onderzoek wat dingen mist. Het

nadeel van het onderwerp dat wij hebben gekozen is dat de democratie en

machtsverdeling zulke brede onderwerpen zijn dat wij ons flink moesten

beperken in wat wij onderzochten. In bijna alle landen op de wereld vind je

verschillende staatsvormen en wij kunnen niet op alles ingaan. Wat ook lastig is

aan dit onderwerp is dat er geen concrete antwoorden te vinden zijn op onze

onderzoeksvraag. Zelfs hooggeleerden weten nog niet alles wat er te weten valt

over de discussie rond de democratie en wij weten dan zeker nog niet alles. Ons

onderzoek is op sommige vlakken dus wat gebrekkig wegens het ontbreken van

kennis. Wij hebben in ons onderzoek ons vooral bezig gehouden met de kritiek

die Plato had op de democratie. Die kritiek van vroeger kunnen wij natuurlijk niet

helemaal vergelijken met de democratie nu. Dit hebben wij voor een groot

gedeelte wel gedaan hoewel wij rekening gehouden hebben met de verschillen in

democratie. Ook hebben wij vertaalde teksten van Plato gelezen waarvan wij niet

met honderd procent zekerheid kunnen zeggen dat deze goed geïnterpreteerd

zijn.

Ons onderzoek is natuurlijk niet volledig en heeft niet alles behandeld wat

er te behandelen valt. Voor een vervolgonderzoek zou je bijvoorbeeld nog meer

in de kritiek van Plato kunnen duiken of zelf alternatieven voor de democratie

kunnen uitwerken gebaseerd op alle argumenten en eisen over verschillende

staatsvormen of je zou kunnen kijken wat er zou gebeuren als we dit Ideale

Staat in het nu zouden realiseren. Ook zou je in kunnen gaan op de diepe en

brede problemen die de democratie op dit moment bezit. Sommige van deze

problemen waren zo complex dat wij ze niet in een keer konden behandelen.

Over de samenwerking zijn wij het er beide mee eens dat deze over het

algemeen goed is verlopen. We waren samen er redelijk snel uit wat voor

onderwerp we wilden kiezen, hoewel we nog wel getwijfeld hebben over biologie.

We hadden de deelvragen, die uiteindelijk uitgewerkt zijn in hoofdstukken,

verdeeld over ons beide en gezorgd dat we allebei genoeg te doen hadden. We

hebben de meeste dingen ook samen geschreven om er voor te zorgen dat we

beide wisten waar we over schreven en hoe de rode draad in het verhaal liep.


34

We hebben veel met zijn tweeën overlegd over hoe en wat we wilden doen. Wij

denken dat we tot een goed eindresultaat zijn gekomen met behulp van een

goede samenwerking.

Nawoord

Toen wij aan het begin stonden van de lange reis die het was om dit werkstuk te

maken hadden wij niet verwacht dat we zo veel zouden leren en te weten zouden

komen over ons onderzoek. In maart toen we begonnen hadden we nog lang niet

zo veel kennis over al deze onderwerpen dan dat we nu hebben verzameld. We

hebben veel geleerd over natuurlijk de democratie en over Plato, maar ook over

hoe het er in Nederland aan toe gaat met de regering. We hebben de democratie

kritisch bekeken en vele werken gelezen die er over gaan. De Ideale Staat van

Plato lezen was misschien wel een van de zwaarste dingen van dit onderzoek,

maar ook een van de belangrijkste dingen die we hebben gedaan.

Nu zijn wij aan het einde van de reis gekomen en kunnen we terugkijken op een

geslaagd werkstuk met een geslaagde samenwerking.

Wij willen nog onze dank uitbrengen aan iedereen die ons heeft geholpen om dit

werkstuk tot een goed einde te brengen, met name onze familie en onze

fantastische begeleider, Mevrouw Seggi, die ons extreem veel heeft geholpen

met ons werk in goede lijnen te richten en ontelbaar veel bronnen aan ons heeft

laten zien om te lezen.


35

Literatuurlijst 10 redenen waarom democratie faalt. (2016, april 3). Opgeroepen op september 2018, van

Vrijspreker: http://www.vrijspreker.nl/wp/2016/04/10-redenen-waarom-democratie-faalt/

A Post from a Year Ago: Polybius and Plato on Government Cycles. (2017, november 7). Opgeroepen

op augustus 2018, van SENTENTIAE ANTIQUAE: https://sententiaeantiquae.com/2017/11/07/a-post-

from-a-year-ago-polybius-and-plato-on-government-cycles/

Akkerman, T. (2017, December 20). Mr. Hans van Mierlo Stichting. Opgeroepen op 10 2018, 4, van

Populisme en democratie: https://vanmierlostichting.d66.nl/2017/12/20/populisme-en-democratie/

Alexander Berkman, B. C. (sd). What Is Anarchism? An Introduction . Opgeroepen op oktober 2018,

van The Anarchist Library: https://theanarchistlibrary.org/library/donald-rooum-and-freedom-press-

ed-what-is-anarchism-an-introduction

Alfarsi, H. (2016, Maart 6). Plato: The philosopher kings of Kallipolis. Opgeroepen op 2018, van

Version Daily: http://www.versiondaily.com/plato-philosopher-kings-kallipolis/

Ancient Thessaly. (2018). Opgeroepen op 2018, van Wikipedia:

https://en.wikipedia.org/wiki/Ancient_Thessaly

Anderson, M. (2008, november 10). Polybius - Cycle of Governments. Opgehaald van Mike Anderson's

Ancient History Blog : http://www.mikeanderson.biz/2008/11/polybius-cycle-of-governments.html

Begrippenlijst t.a.v. referenda en directe democratie. (sd). Opgeroepen op oktober 2018, van Meer

Democratie: https://www.meerdemocratie.nl/begrippenlijst-tav-referenda-en-directe-democratie

Bellotto, A. (2016, april 4). Ancient Democracy VS Modern Democracy.

Boaz, J. (2008, september 20). Plato's Arguments Against Democracy. Opgeroepen op september

2018, van Graham Hancock: http://grahamhancock.com/phorum/read.php?2,539324,539324

Britannica, T. E. (sd). Aristocracy. Opgeroepen op 2018, van ENCYCLOPÆDIA BRITANNICA:

https://www.britannica.com/topic/aristocracy

Bufe, C. (sd). Anarchism: What It Is & What It Isn't. Opgeroepen op oktober 2018, van See Sharp

Press: https://www.seesharppress.com/anarchismwhatis.html

Burgerinitiatief. (sd). Opgeroepen op oktober 2018, van Tweede Kamer:

https://www.tweedekamer.nl/kamerleden_en_commissies/commissies/verz/burgerinitiatieven

Cartwright, M. (2018, Maart 20). Ancient Greek Government. Opgeroepen op 2018, van Ancient

History Encyclopedia: https://www.ancient.eu/Greek_Government/

Cartwright, M. (2018, april 3). Athenian Democracy. Opgeroepen op 2018, van Ancient History

Encyclopedia: https://www.ancient.eu/Athenian_Democracy/

De ervaringen van Nederland met referenda. (sd). Opgeroepen op oktober 2018, van IsGeschiedenis:

https://isgeschiedenis.nl/reportage/de-ervaringen-van-nederland-met-referenda


36

De Nederlandse Grondwet. (sd). Opgeroepen op oktober 15, 2018, van De Trias Politica in de

Nederlandse Grondwet:

https://www.denederlandsegrondwet.nl/id/vkndm7nuwdwh/de_trias_politica_in_de_nederlandse

Democracy and Freedom. (2018, maart 21). Opgeroepen op september 2018, van Modern Platonist:

https://modernplatonist.wordpress.com/2012/03/21/democracy-and-freedom/

Democracy or republic? (sd). Opgeroepen op september 2018, van ENCYCLOPÆDIA BRITANNICA:

https://www.britannica.com/topic/democracy/Democracy-or-republic

Ekklèsia. (2018). Opgeroepen op 2018, van Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Ekkl%C3%A8sia

Europa en democratie. (2018). Opgeroepen op 2018, van Europa Nu: https://www.europa-

nu.nl/id/vh7zbv83agzd/europa_en_democratie

Germen. (2016, februari 12). De vijf staatsvormen van Plato. Opgeroepen op 2018, van Visionair:

https://www.visionair.nl/ideeen/de-vijf-staatsvormen-van-plato/

Geudens, G. (sd). Zwakte van de liberale democratie. Opgeroepen op september 2018, van Sampol:

https://www.sampol.be/2000/12/zwakte-van-de-liberale-democratie

Goldsmith, P. (sd). Representative democracy. Opgeroepen op augustus 2018, van Tutor2u:

https://www.tutor2u.net/politics/reference/representative-democracy

Hoe democratisch was de Atheense democratie? . (2010, augustus 20). Opgeroepen op 2018, van

Historia: https://historianet.nl/beschavingen/grieken/hoe-democratisch-was-de-atheense-

democratie

Hoe democratisch was de Atheense democratie? . (2010, augustus 20). Opgeroepen op 2018, van

Historia: https://historianet.nl/beschavingen/grieken/hoe-democratisch-was-de-atheense-

democratie

Les Atheense Democratie. (sd). Opgeroepen op 2018, van Scribd:

https://www.scribd.com/document/110406015/Les-Atheense-Democratie

Longley, R. (2018, januari 5). Totalitarianism, Authoritarianism, and Fascism . Opgeroepen op

augustus 2018, van Thoughtco: https://www.thoughtco.com/totalitarianism-authoritarianism-

fascism-4147699

ModernPlatonist. (2018, Mei 25). Timocracy and other forms of government. Opgeroepen op 2018,

van Modern Platonist: https://modernplatonist.wordpress.com/2012/05/25/timocracy-and-other-

forms-of-government/

Mounk, Y. (2018). The people vs. democracy. Cambridge: Harvard University Press.

Mul, J. d. (2017, februari 24). We moeten niet méér democratie, maar bétere democratie. Opgehaald

van Vrij Nederland: https://www.vn.nl/we-moeten-niet-meer-democratie-maar-betere-democratie/

Munro, A. (sd). Republic. Opgeroepen op september 2018, van ENCYCLOPÆDIA BRITANNICA:

https://www.britannica.com/topic/republic-government


37

Naerebout, F. (2005). Griekse democratie. Amsterdam: Salomé.

Nijeboer, A. (2004, december). De Zwitserse Volksvergaderingen. Opgeroepen op oktober 2018, van

Athene Anthenna: http://www.athene.antenna.nl/ARCHIEF/NR06-Zwitserland/NIJEBOER-

ZwitserseVolksvergaderingen.html

Nolt, J. H. (2017, juni 29). Democratic and Republican Government. Opgeroepen op september 2018,

van World Policy : https://worldpolicy.org/2017/06/29/democratic-and-republican-government/

Pallas Deel 3.

Penelope. (sd). Opgeroepen op oktober 15, 2018, van Polybius:

http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Polybius/6*.html

Plato and the disaster of democracry. (2013, juli 8). Opgeroepen op september 1, 2018, van Classical

Wisdom Weekly: https://classicalwisdom.com/plato-and-the-disaster-of-democracy/

Plato. (De Oudheid). De Ideale Staat (vertaling Gerard Koolschijn). Amsterdam: Athenaeum.

Plato Filosofie. (sd). Opgeroepen op Mei 2018, van Filosofie:

https://www.filosofie.nl/plato/index.html

Plato. (2018). Plato, Letter VII. Opgeroepen op 2018, van Perseus:

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0164:letter=7

Platonist, M. (2018, Mei 21). Democracy and Freedom. Opgeroepen op 2018, van Modern Platonist:

https://modernplatonist.wordpress.com/2012/03/21/democracy-and-freedom/

Polybius on forms of government. (2014, oktober 30). Opgeroepen op 2018, van Republicoflagrangia:

https://republicoflagrangia.org/2014/10/30/polybius-on-forms-of-government/

Raadplegend referendum. (sd). Opgeroepen op oktober 2018, van PARLEMENT.com:

https://www.parlement.com/id/vh8lnhrsk1ys/raadplegend_referendum

Ramon, J. C. (2018). Types of Divisions in Ancient Greek Governments. Opgeroepen op 2018, van

Classroom: https://classroom.synonym.com/types-divisions-ancient-greek-governments-8038.html

Rothfusz, J. (sd). Democratie. Opgeroepen op september 2018, van Filosofie Groningen:

http://www.filosofiegroningen.nl/documents/2004/Jacquelien200410Democratie.htm

Scott, M. C. (2010, februari 23). Ancient Greece: Democracy Greece’s greatest export. Opgeroepen op

juli 21, 2018, van Neos Kosmos: https://neoskosmos.com/en/3099/michael-c-scott-ancient-greece/

Seggi, M. (2018). Grieks Lessen 5VWO.

Singor, F. N. (1995). De Oudheid (Grieken en Romeinen in de context van de wereldgeschiedenis).

Amsterdam: Ambo.

Totalitarianism. (sd). Opgeroepen op augustus 2018, van The basics of philosofy:

https://www.philosophybasics.com/branch_totalitarianism.html


38

Totalitarianism Government. (sd). Opgeroepen op augustus 2018, van Encyclopedia Brittanica:

https://www.britannica.com/topic/totalitarianism

Trial Of Socrates. (sd). Opgeroepen op Mei 2018, van Wikipedia:

https://en.wikipedia.org/wiki/Trial_of_Socrates

Types of government in ancient Greece. (2018). Opgeroepen op 2018, van Prospectridgeacademy:

https://www.prospectridgeacademy.org/ourpages/auto/2016/9/20/48547756/9-20-

16_HOMEWORK-Governments%20Article.pdf

Volksinitiatief en burgerinitiatief. (2002, juni 18). Opgeroepen op oktober 2018, van Overheid.nl:

https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-28453-1.html

Vries, R. d. (2018, Januari 31). VOLKSVERGADERING-DEMOCRATIE IN KLASSIEK ATHENE. Opgeroepen

op 2018, van http://www.athene.antenna.nl/ARCHIEF/NR01-Athene/01-Volks.html

Werking parlementaire democratie. (2018). Opgeroepen op september 4, 2018, van Rijksoverheid:

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/democratie/werking-parlementaire-democratie

Wie was de filosoof Plato? (2017, Mei 15). Opgeroepen op 2018, van Historia:

https://historianet.nl/beschavingen/grieken/wie-was-de-filosoof-plato

Worried About Government Cycles? Read Polybius, Not Plato. (2017, Februari 18). Opgeroepen op

2018, van SENTENTIAE ANTIQUAE: https://sententiaeantiquae.com/2017/02/18/worried-about-

government-cycles-read-polybius-not-plato/

Zwitserland: Een referendumwalhalla . (2015, 29 juni). Opgeroepen op oktober 2018, van

Montesquieu Institute: https://www.montesquieu-

institute.eu/id/vjv2a4rapjla/zwitserland_een_referendumwalhalla


39

Logboek

Onderwerpen Merlijn Joey Datum (2018)

Onderwerp Bedenken 1 uur 1 uur 7 maart

Deelvragen Bedenken 1 uur 1 uur 13 maart

PvA 2 uur - 9 april

Hoofdstuk 1 4,5 uur 1,5 uur 4 t/m 12 mei

Hoofdstuk 2 8,5 uur 13 uur 11 juni t/m 19 september

Hoofdstuk 3 14 uur 5 uur 19 juli t/m 10

september

Hoofdstuk 4 15 uur 4,5 uur 20 augustus t/m 20

september

Hoofdstuk 5 - 21,5 uur 20 september t/m 5

oktober

Inleiding 2,5 uur - 28 en 29 september

Voorwoord 1 uur - 2 oktober

Lezen in De Staat 3 uur - 19 en 26 juli

Lezen in People vs

Democracy

1 uur - 30 juli

Lezen in Griekse

Democratie

1,5 uur - 15 september

Lezen in De Oudheid - 1 uur 31 juli en 10 augustus

Indeling Hoofdstukken 1 uur - 24 september

Gesprek Begeleider 1,5 uur 1,5 uur 29 maart,

Commentaar verwerken van begeleider

1 uur 1 uur 10 september

Lay-Out in Word 2 uur 1 uur 5 augustus, 10 oktober

Literatuurlijst* - - Bijgehouden vanaf

begin

Bronverwijzingen 4,5 uur 3 uur 12, 13 en 14oktober

Discussie 1 uur - 10 oktober

Conclusie 0,5 uur 5,5 uur 8 oktober

Nawoord 1 uur - 14 oktober

Logboek 2,5 uur 1 uur 16 oktober

Laatste controle 1 uur 1 uur 18 oktober

Totaal 71 uur 63 uur

*Het zoeken van bronnen op het internet is opgenomen in het werken aan de

hoofdstukken zelf of in de Literatuurlijst.

**Bij het totaal van de uren komt nog 20 uur voor de presentatie, in totaal zitten

wij dus op meer dan 80 uur per persoon


40

Bijlagen

Plan van Aanpak

Merlijn van der Lans & Joey Yesemba 12 April 2018

Opzet van het onderzoek Plato staat bekend om zijn grote mate van kritiek op de democratie. Hij vond dat deze staatsvorm de samenleving geen recht deed. Ook in deze tijd zijn er nog verschillen in staatsvormen over de hele wereld. China heeft bijvoorbeeld geen democratie, maar heeft een communistische partij aan de macht. Het is een presidentiële republiek met een eenpartijstelsel. Één partij bepaalt alles daar. In Nederland hebben wij een democratie. Het volk bepaalt. De burgers kunnen stemmen op hun leider en meebepalen over wetten. Plato was hier geen voorstander van en uitte flinke kritiek. In dit onderzoek gaan wij deze kritiek bekijken en vergelijken met de democratie van nu. Het wordt een kwalitatief onderzoek waarbij gebruik gemaakt wordt van deskresearch en literatuuronderzoek. Hoofdvraag: -Is de staatsvorm democratie in staat deze wereld te leiden tot een betere samenleving of zijn er betere staatsvormen om deze mee te vervangen? (Aan de hand van de ideeën van Plato) Deelvragen:

-Wie was Plato? -Wat is het verschil in de democratie van het Oude Griekenland in Plato's tijd en de democratie nu? -Hoe zat de politieke samenleving in het Oude Griekenland in elkaar? -Waarom is deze ideologie van Plato tot stand gekomen? -Wat zijn de voordelen van een democratie? -Wat zijn de nadelen van een democratie? -Wat zijn de alternatieven voor een democratie? Deze deelvragen zullen later uitgewerkt worden in koppen voor hoofdstukken. De vragen zijn alleen bedoeld om de rechte lijnen van het lopende verhaal te schetsen.

Plan van Aanpak Werkwijze en Methode: Om onze hoofdvraag te beantwoorden zullen wij ons flink moeten inlezen in ons onderwerp. Wij maken hiervoor gebruik van verschillende bronnen, waaronder een aantal websites en ook boeken. Hiervoor zullen wij ook boeken die Plato heeft geschreven over de democratie moeten lezen. Wij verzamelen informatie en beantwoorden daarmee de hoofd- en deelvragen. Eerst schrijven wij onze antwoorden op de deelvragen en aan de hand hiervan zullen wij de hoofdvraag beantwoorden. Voor de rest zullen wij vrijwel alleen literair onderzoek verrichten en hebben wij niet veel materialen nodig dan een computer en bronnen.


41

Dit onderzoek moet uiterlijk 19 oktober 2018 af zijn. Om rekening te houden met onverwachte gebeurtenissen of fouten willen we het liefst een week van tevoren klaar zijn. (Als we vanaf nu 3 uur per week aan het werkstuk werken, komen we uiteindelijk ruim op tijd aan de 80 uur per persoon.) Dit is slechts een ruime indicatie, er zijn natuurlijk altijd weken dat er meer of minder aan gewerkt wordt.

Literatuurlijst (uit april)

https://www.trouw.nl/democratie/plato-een-groot-tegenstander-van-de-democratie~afaef9ed/

http://histoforum.net/democratie2/democratie6.htm

https://wetenschap.infonu.nl/diversen/99352-waarom-had-plato-kritiek-op-democratie.html

https://www.nrc.nl/nieuws/1991/01/26/pericles-atheens-strateeg-op-zoek-naar-democratie-6954729-a1398301

https://www.nrc.nl/nieuws/2017/01/27/doe-niet-alsof-we-een-echte-democratie-zijn-6393146-a1543357

https://www.nrc.nl/nieuws/2015/07/14/democratie-die-komt-niet-van-de-grieken-1514753-a800424

https://www.thoughtco.com/democracy-then-and-now-111997

https://www.filosofie.nl/nl/artikel/46828/hoe-socrates-de-opkomst-van-trump-voorspelde.html

https://www.filosofie.nl/nl/artikel/49081/de-onversneden-democratiekritiek-van-plato.html

https://www.youtube.com/watch?v=JG1w-SiFN4s&list=PLOMi4aDIn8r6BMiu1yOIrEYYHbL-WsqFm&index=1&t=0s

https://mail-ll.stichtingfiorettiteylingen.nl/owa/redir.aspx?C=CCvP1fHemQRw9BXiCu90lboMDG6tFmK56x85V-H11xp1aFsPEZrVCA..&URL=https%3a%2f%2fwww.trouw.nl%2fdemocratie%2fplato-een-groot-tegenstander-van-de-democratie%7eafaef9ed%2f

https://mail-ll.stichtingfiorettiteylingen.nl/owa/redir.aspx?C=CCvP1fHemQRw9BXiCu90lboMDG6tFmK56x85V-H11xp1aFsPEZrVCA..&URL=https%3a%2f%2fwww.trouw.nl%2fdemocratie%2fplato-een-groot-tegenstander-van-de-democratie%7eafaef9ed%2f

http://histoforum.net/democratie2/democratie6.htm

https://wetenschap.infonu.nl/diversen/99352-waarom-had-plato-kritiek-op-democratie.html







https://www.thoughtco.com/democracy-then-and-now-111997



https://www.filosofie.nl/nl/artikel/49081/de-onversneden-democratiekritiek-van-plato.html



Date post:	29-Jan-2020
Category:	Documents
Upload:	others
View:	5 times
Download:	0 times

Profielwerkstuk Plato en de Democratie...Merlijn van der Lans Joey Yesemba Plato en de Democratie 1...

Documents