-
Eindhoven University of Technology
MASTER
De evaluatie van een landbouw-kredietprogramma in de regio
Cusco, Peru : met bijzondereaandacht voor de toegepaste
automatische gegevensverwerking
Stadhouders, Joris H.T.
Award date:1987
Link to publication
DisclaimerThis document contains a student thesis (bachelor's or
master's), as authored by a student at Eindhoven University of
Technology. Studenttheses are made available in the TU/e repository
upon obtaining the required degree. The grade received is not
published on the documentas presented in the repository. The
required complexity or quality of research of student theses may
vary by program, and the requiredminimum study period may vary in
duration.
General rightsCopyright and moral rights for the publications
made accessible in the public portal are retained by the authors
and/or other copyright ownersand it is a condition of accessing
publications that users recognise and abide by the legal
requirements associated with these rights.
• Users may download and print one copy of any publication from
the public portal for the purpose of private study or research. •
You may not further distribute the material or use it for any
profit-making activity or commercial gain
https://research.tue.nl/nl/studentthesis/de-evaluatie-van-een-landbouwkredietprogramma-in-de-regio-cusco-peru--met-bijzondere-aandacht-voor-de-toegepaste-automatische-gegevensverwerking(a4d0b051-1afd-44a0-8c00-e8e1f9c5e50f).html
-
DE EVALUATIE VAN EEN
LANDBOUW-KREDIETPROGRAMMA
IN DE REGIO CUSCO, PERU
Met bijzondere aandacht voor
de toegepaste automatische
gegevens-verwerking
AFSTUDEERVERSLAG
Technische Universiteit Eindhoven
Faculteit der Wijsbegeerte en Maatschappijwetenschappen
Variant Technologische Ontwikkelingskunde
Begeleiders:
Prof. Dr. C.J.L. Berthelet
Drs. J.F. Baartmans
J.H.T. Stadhouders
Juli 1987
-
1
2
3
INHOUDSOPGAVE
Voorwoord
DEEL I
Inleiding
2.1
2.2
2.3
Studie en stage
2 .1.1 2 .1. 2 2 .1. 3 2 .1. 4
Opleiding Voorbereiding Werkzaamheden op Proderrn Afronding
Het Proderm-projekt
2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4
Ontstaan en doelstelling Doelgroep Werkzaamheden Organisatie
Wegwijzer deel I
De evaluatie van het landbouw-kredietprogramma
3.1
3.2
3.3
Het landbouw-kredietprogramma
3 .1.1 3 .1. 2 3 .1. 3
Doel van het kredietprogramma Ontwikkeling van het
kredietprogramma Werkwijze van het kredietprogramma
De afdeling "Seguimiento y Evaluaci6n"
3.2.1 3.2.2
Werkzaamheden Medewerkers en werkwijze
De evaluatie van het landbouw-kredietprogramma 1985-1986
3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4 3.3.5 3.3.6
3.3.7 3.3.8 3.3.9 3.3.10 3.3.11 3.3.12
3.3.13 3.3.14
Inleiding Taak binnen de evaluatie Vergaring van de gegevens
Specifikaties van de apparatuur Keuze van de apparatuur en
programmatuur Materiaal geschikt maken veer automatische verwerking
Ontwerpen van het systeem en de bestanden Invoeren van de gegevens
Opzetten van de programma's Extra programma's Resultaten Negatieve
en positieve aspekten van de uitvoering Tijdsbesteding Adviezen
veer volgende campagnes
6
8
8
8 8 8 9
9
9 10 16 16
17
19
19
19 19 20
21
21 22
22
22 22 23 23 24
24 24 25 25 26 27
27 28 29
-
4
5
6
7
8
De enquete onder boerenfamilies
4.1
4.2
4.3
Het beleid van Proderm
Middelen om tot het beleid te komen
De familie-enquete
4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.3.5 4.3.6 4.3.7
4.3.8 4.3.9 4.3.10 4.3.11 4.3.12
4.3.13 4.3.14
Werkwijze De afdeling "Promoci6n y Capacitaci6n" De afdeling
"Planificaci6n" Taak binnen de familie-enquete Het materiaal Keuze
van de apparatuur en programmatuur Materiaal geschikt maken voor
automatische verwerking Ontwerpen van het systeem en de bestanden
Invoeren van het materiaal Opzetten van de programma's Resultaten
Negatieve en positieve aspekten van de uitvoering Tijdsbesteding
Adviezen voor het uitvoeren van enquetes
De evaluatie van de afdeling "Procesamiento de datos"
5.1
5.2
De afdeling "Procesamiento de datos"
De evaluatie
5.2.1 5.2.2 5.2.3 5.2.4
5.2.5
Inleiding Uitvoering van het ondezoek Uitwerking van de gegevens
en verslaggeving Negatieve en positieve aspekten bij de uitvoering
Tijdsbesteding
Aanbevelingen voor Proderm's automatiseringsbeleid
De betekenis van de stage
DEEL II
Rapportage over het landbouw-kredietprogramma 1985-1986
8.1 Motivering voor het kredietprogramma aan de hand van de
literatuur
8 .1.1 8 .1. 2 8 .1. 3 8 .1. 4
Probleemstelling Achtergronden van de problematiek Maatregelen
Proderm en het krediet-programma in de landbouw
32
32
32
32
32 34 34 34 34 35
35 36 39 40 41
41 43 43
46
46
46
46 47 47
48 48
49
50
52
52
52 52 54
54
-
8.2
8.3
8.4
8.5
8.6
8.7
De evaluatie-methode van het kredietprogramma 1985-1986
De basisgegevens
8.3.1 8.3.2 8.3.3
Verleende kredieten en fysieke gegevens Financi~le gegevens over
inputs Uitgaven en inkomsten
De verkregen oogst-resultaten
8.4.1
8.4.2
8.4.3 8.4.4 8.4.5
Individuele kredieten voor konsumptie-aardappel Associatieve
kredieten voor konsumptie-aardappel Pootgoed-kredieten Kredieten in
"drainage-gebied" Kredieten voor andere gewassen
De technische assistentie
De kontrole-groep
8.6.1 8.6.2
Gebruik van inputs Rendement en kwaliteit van de oogst
Ekonomische evaluatie
8.7.1 8.7.2 8.7.3 8.7.4 8.7.5 8.7.6 8.7.7
Kredieten voor konsumptie-aardappel Pootgoed-kredieten Kredieten
in "drainage-gebied" Kredieten voor andere gewassen Rente Inning
van geleende gelden Kosten-baten analyse
8.8 Kanttekeningen bij de evaluatie-methode
8.9 Voornaamste resultaten van de evaluatie van het
krediet-programma 1985-1986
8.10 Konklusies en aanbevelingen
8.10.1 8.10.2
(einde DEEL II)
9 Literatuur
10 Bijlagen
De campagne 1985-1986 De toekomst
2.1 Afstudeervoorstel en taakomschrijving
2.2 Tussencolloquium
55
56
56 58 59
61
61
66 66 71 71
72
73
74 75
77
77 80 82 83 83 83 84
86
87
88
88 89
90
91
92
97
-
(vervolg Bijlagen)
2.3 Ant a
2.4 Paruro
2.5 Acoma yo
2.6 Canas
2.7 Canchis
2.8 Per capita ink omen
3.1 Redenen voor aardappel-krediet
3.2 Enkele fiches kredietnemers en niet-kredietnemers
3.3 Enke1e kode-fiches kredietnemers en niet-krediet-nemers
3.4
3.5
3.6
3.7
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
4.6
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
8.1
Berekening rendement en standaard-afwijking
Rendement per kredietnemer
Enkele computer-resultaten
Voorstel voor nieuw kode-fiche
Een deel van de kodelijst
Enkele ontwerpen van bestanden
Geanalyseerde comunidades
Handleiding voor het invoeren en veranderen van gegevens
Analyse-mogelijkheden
Deel van de lijst van 1500 variabelen
Bestaande en gewenste automatisering
Benodigde computer-tijd per afdeling
Verdeling van computer-tijd bij drie mogelijke
computer-konfiguraties
Prijs-vergelijking
Technische specifikaties
Kosten-baten analyse van het landbouw-krediet-programma,
campagne 1985-1986
100
101
102
103
104
105
106
107
112
117
118
119
124
125
128
131
132
136
137
141
147
150
154
156
158
-
1 VOORWOORD
In de periode van juni 1986 tot en met maart 1987 ben ik als
stagiair werkzaam geweest op het bilateraal
platte-landsontwikkelingsprojekt Proderm bij de stad Cusco, in de
hooglanden van Peru. De stage past in het kader van mijn afstuderen
in de "Technologische Ontwikkelings-kunde" aan de Technische
Universiteit Eindhoven.
op Proderm had ik een taak in de volgende aktiviteiten 1. het
evalueren van het kredietprogramma 1985-1986 in
de landbouw, de zg. landbouwcampagne, 2. het uitwerken van een
enquete onder boerenfamilies in
de regio, 3. het onderzoeken van het huidige en mogelijke
funk-
tioneren van de afdeling "Procesamiento de Datos"
(gegevensverwerking) binnen het projekt.
Vanuit Eindhoven word ik begeleid door de heer Prof. Dr. Chris
Berthelet, hoogleraar in de problematiek van ontwikkelingslanden.
Ter plekke in Cusco was mijn bege-leider (voor bovengenoemde punten
1. en 3.) de heer Drs. Han Baartmans, hoofdmedewerker van de
afdeling "Segui-miento y Evaluacion" van het projekt.
Dit verslag bestaat uit twee delen.
Het eerste deel (hoofdstuk 2 t.e.m. 7) is een weergave van mijn
voornaamste werkzaamheden bij Proderm; het stage-verslag. Het gaat
hierbij om werkzaamheden waar-voor ik de hoofd-verantwoordelijke
was. Ter inleiding worden in hoofdstuk 2 het kader van mijn stage
en de achtergronden van het Proderm-projekt in de regio Cusco
besproken. In de drie daaropvolgende hoofdstukken (3, 4 en 5) komen
achtereenvolgens aan de orde : mijn taak bij de evaluatie van het
kredietprogramma in de landbouw, de uitwerking van de enquete onder
boerenfamilies en het onderzoek naar het funktioneren van de
afdeling gege-vensverwerking. In hoofdstuk 6 worden aanbevelingen
gedaan over de door Proderm te voeren automatiserings-politiek.
Tenslotte wordt in hoofdstuk 7 in het kort ingegaan op de betekenis
die de stage heeft gehad.
Het tweede deel (hoofdstuk 8) behelst de uiteindelijke
rapportage over het kredietprogramma 1985-1986. Aller-eerst
bespreken we de achtergronden van Proderm's kredietprogramma aan de
hand van de literatuur. Vervol-gens gaan we in op de evaluatie van
het kredietprogramma 1985-1986 de evaluatie-methode en (uitgebreid)
de resultaten. Tenslotte worden konklusies getrokken en
aanbevelingen gedaan.
Velen hebben ertoe bijgedragen dat m1Jn stageperiode in Peru een
leerzame en zinvolle tijd is geworden. De vol-gende personen bedank
ik met name: Han Baartmans, Hugo Boada, Maria-Rosa Castelo, Joop
Mulder, Wendell Nufiez del Prado, Martha Serna en Patricia
Valdivia. De familie Callo-Peralta bedank ik voor de verleende
gastvrijheid.
Joris stadhouders Eindhoven, juli 1987
6
-
DEEL I
VERSLAG VAN DE VOORNAAMSTE STAGE-WERKZAAMHEDEN
-
2
2.1
2 .1.1
2 .1. 2
2 .1. 3
Inleiding
Studie en stage
Opleiding
"Technologische Ontwikkelingskunde" is een afstudeer-variant
binnen de studierichting "Techniek en Maat-schappij" aan de
Technische Universiteit Eindhoven. De variant bestaat uit een
technische komponent naar keuze (werktuigbouwkunde, bouwkunde,
bedrijfskunde, etc.) en een sociaal-ekonomische komponent gericht
op de problematiek van ontwikkelingslanden. In mijn geval heeft de
technische komponent betrekking op de informa-tica en de
statistiek. Een stage van ongeveer een half jaar, bij voorkeur in
het buitenland, is een verplicht onderdeel binnen de variant.
Tijdens de stage moeten de technische aspekten in een
ontwikkelingskontekst aan de orde komen. De stage wordt met een
verslaggeving afgesloten.
Voorbereiding
In het najaar van 1985 ben ik in kontakt gekomen met het
Proderm-projekt te Cusco, Peru. Na een korte brief-wisseling met de
leiding bleek dat een stagiair met mijn achtergrond welkom was. De
afdeling "Seguimiento y Evaluaci6n" (deze afdeling evalueert de
aktiviteiten van het projekt) ken bij het verzamelen en verwerken
van gegevens van het kredietprogramma in landbouw (*) iemand
gebruiken die kennis had van automatische gegevens-verwerking en
toegepaste statistiek.
In het voorjaar van 1986 heb ik literatuur bestudeerd:
zuid-Amerika en Peru in het algemeen en de landbouw-problematiek
van Peru in het bijzonder. Bovendien heb ik enkele publikaties van
Proderm doorgenomen. In april 1986 zijn met mijn beide begeleiders
defini-tieve stageafspraken gemaakt. Eind mei 1986 vertrok ik naar
Cusco.
Werkzaamheden op Proderm
De maanden juni, juli en augustus heb ik besteed aan het
verwerken (verzamelen was reeds gebeurd) van de gegevens van het
kredietprogramma 1985-1986 in de landbouw, de zg. landbouwcampagne
(**), en van de gegevens onder een controlegroep (d.w.z. onder
niet-kredietnemers). Dit waren werkzaamheden voor de afdeling
"Seguimiento y Evaluaci6n", overeenkomstig de stageafspraken. In
opdracht van de leiding van het projekt werd vervol-gens in de
maand september door mij, in samenwerking met
(*) Landbouw is eigenlijk het geheel van aktiviteiten in
akkerbouw, tuinbouw en veeteelt. In het vervolg zullen we landbouw
zowel in die betekenis als in de meer beperkte betekenis van
akkerbouw tegenkomen. De kontekst zal duidelijk maken welke
betekenis is bedoeld. (**) In dit verslag wordt met
"landbouwcampagne" Pro-derm•s landbouw-kredietprogramma
aangeduid.
8
-
2 .1. 4
2.2
2.2.1
Hugo Boada, hoofd van de afdeling "Seguimiento y Evalua-ci6n",
het funktioneren binnen Proderm onderzocht van de "Unidad de
Procesamiento de Datos" (afgekort UPD ; afde-ling
gegevensverwerking). De maand oktober heb ik, weer volgens de
stageafspraken, voor de afdeling "Seguimiento y Evaluaci6n"
berekeningen gemaakt van de geschatte financi@le effekten voor de
boeren ten gevolge van het kredietprogramma in de land-bouw.
Vervolgens heb ik voor de afdeling "Planificaci6n" (planning en
beleid) een enquete onder boerenfamilies uitgewerkt (de data
verzameld, gesystematiseerd, gekodi-ficeerd; het materiaal
ingevoerd in de computer; de programma's geschreven om de
resultaten uit te rekenen en weer te geven). Dit heb ik in de
maanden november, december en januari gedaan. De maand februari was
een vakantiemaand. In de maand maart heb ik een nieuw
evaluatiesysteem voor de landbouwcampagne op de computer gezet.
Voortaan kunnen gegevens makkelijk worden ingevoerd en kan de
gewenste informatie snel worden verkregen. Kortom, het is een
gebruiksvriendelijk systeem.
Mijn aktiviteiten op Proderm hebben een andere inhoud gekregen
dan aanvankelijk in de bedoeling lag (oorspron-kelijke plannen, zie
bijlage 2.1). Enerzijds zijn de oorspronkelijke plannen
gedeeltelijk niet uitgevoerd (data verzamelen, analyse uitvoeren
met de resultaten), anderzijds zijn ze uitgebreid (opzetten van een
nieuw evaluatiesysteem) of zijn er nieuwe aktiviteiten bijge-komen
(onderzoeken van UPD, uitwerken van de enquete onder
boerenfamilies) . Reden hiervoor is dat tijdens mijn stage door
Proderm nieuwe wensen werden geuit ten aanzien van mijn
werkzaamheden op het projekt.
In de hoofdstukken 3, 4 en 5 zal ik nader ingaan op mijn rol in
de volgende aktiviteiten : - het landbouwkredietprogramma, - de
enquete onder boerenfamilies, - het onderzoek betreffende UPD.
Afronding
De studie wordt afgerond met deze skriptie (over de stage en de
onderzoeksresultaten) en met een voordracht over de stage, het zg.
eind-colloquium (*).
Het Proderm-projekt (**)
ontstaan en doelstelling
Het "Proyecto de desarrollo en microregiones" (vertaling
microregionaal ontwikkelingsprojekt, afgekort tot
PRODERM) is een samenwerkingsovereenkomst tussen Peru en
Nederland en is ontstaan in 1979. Sinds 1977 was er het
(*) Voor de Nederlandse sektie op het Proderm-projekt heb ik
over mijn stage (tot dan toe) in december 1986 reeds een voordracht
gehouden (zie bijlage 2.2). (**) Gebruikte literatuur: [1], [2],
[3], [4] en [9].
9
-
2.2.2
voorlichtings- en vormingsprojekt Cencira-Holanda (*). Dit was
eveneens een overeenkomst tussen Peru en Neder-land. Het richtte
zich op de landbouw- en veeteelt-aktiviteiten van de
boerenbevolking rond Cusco. Proderm werd opgericht omdat men het
belangrijk vond de voor-lichting te koppelen aan het konkreet
toepassen van de nieuwe kennis bij de boeren op het gebied van
technieken en produktie, bijv. het gebruik van kunstmest en de
introduktie van verbeterd fokvee. Inmiddels is Cencira opgeheven.
Proderm werd tot 1983 van middelen voorzien door de Nederlandse
overheid. Vanaf 1984 worden de akti-viteiten van het projekt
financieel ondersteund door de Europese Gemeenschap (EG) en is het
projekt voor de begeleiding uitbesteed aan het Nederlands
Ekonomisch Instituut (NEI) te Rotterdam. De Peruaanse counterpart
in het projekt is de Corporaci6n Departamental de Desarrollo del
Cusco (CordeCusco "departementale korporatie ter ontwikkeling van
Cusco", de Peruaanse overheid op departementaal nivo) . De
aktiviteiten van Proderm passen in Peru's overheidsbeleid inzake de
ontwikkeling van het zg. Trapecio Andino. Met deze term worden de
armste rurale gebieden van Peru aangeduid, gebieden in de Andes die
extra aandacht moeten krijgen in de plattelandsontwikkeling. Het
ligt in het beleid van de huidige regeringspartij (APRA) om in dit
gebied te plannen volgens de zg. microregio's (**). De problemen in
de microregio's moeten "integraal" worden aangepakt. Proderm neemt
deel in de plannen en de uitvoering ervan. Hiertoe heeft Proderm
binnen de vier micro-regie's in totaal zeven zg. "Areas de
concentra-ci6n" vastgesteld, deelgebieden waar de komende jaren de
aktiviteiten van Proderm zullen worden gekoncentreerd.
De doelstellingen van Proderm zijn : - verhogen van de produktie
en produktiviteit in land-
bouw en veeteelt door het introduceren van techno-logische
veranderingen die de opbrengsten kunnen verhogen (irrigatie,
krediet voor kunstmest, etc.),
- scheppen van nieuwe vormen van werkgelegenheid door het
opstarten van kleine bedrijven (dakpannen, meel, stoelen,
etc.),
- verbeteren van de leefomstandigheden van de boeren-bevolking
door het aanbrengen van sociale infra-struktuur (scholen,
waterleiding, etc.).
Doelgroep
- Werkterrein
Het werkterrein van Proderm betreft de boerengemeen-schappen,
ofwel "comunidades campesinas", van de provin-cies Anta, Paruro,
Acomayo, Canas en Canchis van het
(*) Centro nacional de capacitaci6n e investigaci6n para la
reforma agraria. (**) Een microregio is een arm gebied rond ~~n of
enkele centra in de Andes van Peru, wat grootte betreft
over-eenkomend met een Nederlandse provincie en wat
karak-teristieken betreft goed te typeren (bijv. overwegend
veeteelt, veel mijnbouw, scheve grondverdeling).
10
-
departement Cusco in Peru. De totale oppervlakte van het gebied
is ca. 10,000 km2 ; bijna een derde van de opper-vlakte van
Nederland. Zie figuur 2.1 voor Peru, figuur 2.2 voor Cusco en
bijlagen 2.3 t.e.m. 2.7 voor de micro-regie's Anta, Paruro, Acomayo
en Canas-Canchis.
De bevolking van de 4 provincies is overwegend ruraal, 75% van
de 120,000 inwoners, en behoort tot de armste van Peru. Het
gemiddeld jaarinkomen per hoofd van de bevolking is ongeveer 75$
(zie bijlage 2.8). Jaarlijks groeit de bevolking met 2%. De
boerenfamilies in het gebied zijn hoofdzakelijk georganiseerd in
"comunidades campesinas", boeren-gemeenschappen met een bepaalde
autonomie. Van de ruim 300 comunidades in het gebied is ca. 40% bij
Proderm betrokken.
Het gebied rend Cusco is hoog (tussen 2500 en 4000 meter) en
bergachtig en een groat deel van het gebied is hierdoor niet
geschikt voor landbouw of de mechanisatie ervan. Daarom meet de
grand zo intensief mogelijk worden benut. De belangrijkste
verbouwde gewassen zijn aardap-pels, mais, gerst, bonen, wortels,
erwten, uien en inheemse knollen (oca, olluco). De gewaskeuze hangt
af van hoogte, temperatuur en neerslag : in de hoogste delen
wortel- en knolgewassen (bijv. aardappels), lager gerst, tarwe,
e.d. en waar neerslag en temperatuur geed zijn mais. Op grotere
hoogte wordt ook quinhua geteeld, een inheems graan. Lager in het
gebied komt fruit voor : appels, peren, kersen en pruimen.
Natuurlijk hangen de verdelingen ook samen met het klimaat ter
plekke, de aanwezigheid van water voor irrigatie e.d •. De
boeren-familie kent naast landbouw ook aktiviteiten in vee-teelt.
Men houdt runderen, schapen en varkens, in de hogere delen
bovendien alpaca's en lama's. Het kleinvee dat men houdt zijn
kippen, konijnen en cavia's (cavia dient als lekkernij). Ondanks de
kleine temperatuur-verschillen tussen zomer en winter zijn de
aktiviteiten van de boerenfamilie sterk seizoensgebonden ; seizoen
slaat dan op de periode met of zonder regen. Zo wordt er geoogst in
april, aan het einde van het regen-seizoen (van november tot en met
maart).
De belangrijkste bronnen van inkomsten van de boeren-familie
komen uit de verkoop van vee , gewassen en wol, uit de verkoop van
ambachtelijke produkten en uit het tijdelijk werk in andere
gebieden (stad, kust, oerwoud) . De deelname aan de geldekonomie is
beperkt. Dit betekent niet dat de boerenfamilie alleen produceert
voor de eigen konsumptie. Van het totale produkt (goederen en
diensten) van de boer is dit naar schatting 50%. De overige 50%
behoort dus tot de marktekonomie. Slechts 15% hiervan is
geldekonomie, 35% is ruilekonomie. Oat laatste houdt in dat men
ruilt tegen andere produkten (goederen of diensten), in de
comunidad of op de regio-nale markt. Het ruilen van goederen heet
"trueque".
Men is in hoge mate zelfvoorzienend. Men konstrueert zelf het
huis, maakt zelf het gereedschap, verbouwt zelf geneesmiddelen
(c.q. geneeskrachtige kruiden), etc .•
11
-
fig uur 2...1
N·M BRA.Sil
I
PERU .schoal 1 : 12.'Soo~ooo
-
N.M
TUNtN
AYACUCHO
HET bEPARTEMENT CUSCO .sc.hQol I ; .f 300)000
lj///IJ. wer kjehicd ftock.rm
LORETO
MAbRE: bE DIOS
PUNO
1\REQUIPA
-
De bewoners van de comunidades gebruiken weliswaar oude maar nog
funktionele technische middelen. Zo gebruikt men handploegen
(chaquitaclla's) van een zeer oud type. Men trekt profijt van oude
irrigatiekanalen of men maakt nieuwe volgens oud principe bij. Men
verbouwt op soms eeuwenoude terrassen. Helaas bouwt men weinig
nieuwe terrassen; terrasbouw en herbebossing zouden de enorme
erosie in het gebied tegen kunnen gaan. De organisatievormen en
werkverbanden binnen de comunidades zijn gebaseerd op van oudsher
tradities. Zo kent men de "ayni", een vorm kerige arbeid binnen de
comunidad.
- Historie
en tussen bestaande
van weder-
De geschiedenis van het gebied is indrukwekkend. Cusco was in de
15e en begin 16e eeuw het centrum van het Inka-imperium dat zich
over grote delen van de Andes uitstrekte. Het rijk kenmerkte zich
door een strakke organisatie en planning. Technieken in huizen- en
terrasbouw hadden een hoog nivo. Door de aanleg van terrassen en
irrigatiekanalen kon men een grote bevel-king in leven houden.
Hierbij had de Inka-bevolking de voorkeur boven de als horigen of
slaven ge!nkorporeerde andere volkeren.
In 1531 begon de verovering van Peru door Spanje. Rela-tief snel
werd Cusco ingenomen, door nog geen 200 Span-jaarden. De Inka's van
Cusco waren namelijk in oorlog met die van Quito, dreigden die te
verliezen en zagen de Spanjaarden als geallieerden. Teen bleek dat
die iets anders van plan waren, was het pleit al beslecht, mede
door het overwicht aan materieel (paarden, kanonnen en geweren). De
komst van de Spanjaarden ontwrichtte de Inka-maatschappij. Er
kwamen ziekten het land binnen waartegen de indianen niet bestand
waren (pokken en tyfus) . De indianen werden gedwongen op de
plantages en in de mijnen te gaan werken. In bijna 300 jaar nam de
bevolking op het grondgebied van het huidige Peru af van 10 miljoen
(1531) naar 2 miljoen (1821).
Onder leiding van San Martin werd Peru in 1821 onafhan-kelijk
van Spanje. Dit veranderde echter weinig aan de
levensomstandigheden van de bevolking : de sociale klas-se van
mijneigenaren, grootgrondbezitters en handelaren oefende de macht
uit. Na een impasse in de 19e eeuw (verloren oorlog vanwege
salpetermijnen tegen Chili) kwamen er impulsen voor de ekonomie in
de 20e. De export van mineralen (zilver en koper) en agrarische
produkten (suiker, wol en katoen) nam snel toe als gevolg van de
grote vraag op de wereldmarkt. Industrie, mijnen en steden
ontwikkelden zich. In de landbouwsektor kwamen de
veeteelthaci~nda's en suikerplantages op. Deze onder-nemingen waren
vaak in buitenlands eigendom (in feite nu nog) . De boeren werkten
in dienst van de landeigenaar op de plantages of haci~nda's in de
lage, vruchtbare, warme gedeelten (valleien) of ze werkten
zelfstandig op schrale grond in de hoge onvruchtbare, koude
gedeelten (hoogvlakte). In beide gevallen betekende dit een laag
inkomen voor de boeren. In de 50-er en begin 60-er jaren had Peru
de scheefste verdeling in grondeigendom ter
14
-
wereld: 0,4% van de grondbezitters (met bedrijven groter dan 500
Ha.) beschikte over 76% van het landbouwareaal, 83,2% van de
grondbezitters (met een terrein kleiner dan 5 Ha.) beschikte over
nog geen 6%. Tegen deze ongelijke grondverdeling protesteerden de
boeren met stakingen en landbezettingen.
In 1968 voerden linkse militairen een staatsgreep uit. Een van
de belangrijkste maatregelen van de nieuwe rege-ring was de
landhervorming ("reforma agraria"). De grootgrondbezitters werden
onteigend. De grond werd toegewezen aan staatsbedrijven,
ko6peraties, comuni-dades, of individuele boeren. De "reforma
agraria" heeft echter niet het beoogde sukses gehad. De voornaamste
reden is dat de begunstigden de waarde van de nieuwe eigendommen
moesten terug-betalen, via de staat aan de oude eigenaren. Er
ontstond een schuld van de agrarische sektor ("deuda agraria"). De
schuld was een rem op de kapitaalvorming en leidde zelfs tot
kapitaalonttrekking. Behalve een gebrek aan kapitaal bestond er ook
een gebrek aan kennis bij de begunstigden om de toegewezen grond te
beheren. Een andere belangrijke reden voor het mislukken van de
"reforma agraria" is het in beheer geven van grote delen van de
grond aan nieuwe staats-organisaties. In feite ontstond hierdoor
eenzelfde struktuur als voorheen. De rol die eerst de haci!nda of
plantage speelde, ging nu deze staats-onderneming spelen ; met de
"gamonal" op de plaats van de "hacendado". Eind 70-er jaren werd
het weer toegestaan om (toegewezen) grond te verkopen. Daarmee werd
het fiasco van de land-hervorming definitief.
- Huidige situatie
Nog steeds is er sprake van een scheve grondverdeling. Het
ontbreekt de boeren aan kennis en kapitaal om hun situatie te
verbeteren. De opbrengsten zijn vaak amper voldoende voor de eigen
konsumptie. Met ruilhandel kan men soms nog tot een enigszins
gevarieerd pakket eerste levensbehoeften komen. De
gezondheidstoestand op het platteland rond Cusco is alarmerend : de
kindersterfte is 15%, de konsumptie van calorie!n is 70% van het
minimaal benodigde, van eiwitten en vitaminen is dit nog geen 40%.
Velen lijden aan t.b.c .• Er is een enorm gebrek aan onderwijs :
60% van de bevolking ouder dan 15 jaar is analfabeet. De kennis van
het Spaans, de voer-taal in de urbane centra, in de media, op de
scholen, etc., is gering, vooral bij de vrouwen. Men spreekt
overwegend het Quechua, de oude indiaanse taal. Vanwege de slechte
omstandigheden op het platteland trekken velen naar elders (Cusco,
Lima, de kust of het oerwoud) in de hoop op een betere
toekomst.
- Afbakening van het werkterrein
Proderm wil zich binnen haar werkgebied richten op de
"comunidades campesinas" en de arme boeren die er leven. Dit gaat
dan om de boeren die weinig of geen middelen ter beschikking hebben
en een lager produktienivo hebben dan het provinciaal
gemiddelde.
15
-
2.2.3
2.2.4
Werkzaamheden
Een belangrijk facet van het werk van Proderm vormt de aandacht
voor aktiviteiten in landbouw en veeteelt. Proderm !evert kredieten
in natura ; voor landbouw jaar-lijks ongeveer 1200 kredieten
(kunstmest, pesticiden, pootgoed), voor veeteelt jaarlijks ongeveer
600 kredie-ten (preparaten voor de behandeling van vee, zaden voor
grasland, fokvee). Omdat het de invoer van nieuwe tech-nologie
betreft, gaat het krediet vergezeld van een intensieve technische
begeleiding. Ter ondersteuning van het kredietprogramma zijn er
winkeltjes (zg. "Fondos Rotativos") om voornoemde inputs te kopen
en bestaat er een programma om beter pootgoed te leveren. De
laatste jaren voert Proderm meerdere werken in irrigatie en
drainage uit, in samenwerking met de comunidades. Dit vergroot de
mogelijkheden in de landbouw (bijv. twee oogsten per jaar) en
vermindert de risiko's (bijv. irri-gatie bij onverwachte droogte in
de regentijd).
Een ander belangrijk facet van het werk van Proderm is het
begeleiden van de opzet en uitvoering van klein-schalige
industri@le produktie (dakpannenfabriekje, broodbakkerij,
stoelenfabriekje, graanmolen, keramiek-fabriekje, textielfabriekje,
etc.). Bij de bouw en orga-nisatie worden de comunidades sterk
betrokken. Zij gaan op den duur ook het beheer voeren van de
bedrijfjes. Er wordt gebruik gemaakt van plaatselijke hulpbronnen
en de verkoop van de produktie is op de plaatselijke markt
gericht.
Een laatste facet van belang in het werk van Proderm Z1Jn de
werken in sociale infrastruktuur (scholen, dorpslokalen, medische
posten, drinkwater, etc.). Ook hier participeert de plaatselijke
bevolking in de bouw en is ze bij de organisatie betrokken.
Organisatie
Proderm is in het kader van het Nederlands ontwikke-lingsbeleid
partieel uitbesteed aan het Nederlands Eko-nomisch Instituut (NEI)
te Rotterdam. Het NEI !evert een deel van het Nederlandse personeel
en begeleidt het projekt. Tot eind 1984 deed dit de Nederlandse
overheid. De Peruaanse counterpart in het projekt is de
"Corpora-ci6n Departamental de Desarrollo del Cusco" (Corde-Cusco)
, het Peruaanse overheidsapparaat op departemen-taal nivo. De EG
financiert de overheadkosten en de infrastruktuur van het projekt.
Nederland neemt het kredietprogramma en de personele kosten van de
Nederlan-ders voor haar rekening. Peru betaalt het personeel aan
Peruaanse zijde.
In het projekt werken circa 150 Peruanen, afgezien van de
ingehuurde "mano de obra" (arbeidskracht) die bij diverse werken
van infrastruktuur wordt ingezet. Er Z1Jn enkele Peruanen als
consultant in tijdelijke Nederlandse dienst.
16
-
In het projekt werken 9 Nederlanders. Hiervan zijn er - 4 in
dienst van NEI (waarvan 2 als long-term en 2 als
short-term consultant), - 3 in dienst van de Nederlandse
overheid (via DGIS, het
Directoraat-Generaal Internationale Samenwerking, 2
assistent-deskundigen en 1 deskundige) ,
- 1 in dienst van Peru (suppletie-deskundige) - 1 in dienst van
SNV (vrijwilliger). Het projekt biedt de mogelijkheid voor
Nederlandse studenten om een stage te lopen. Naast direktie en
diverse ondersteunende afdelingen en diensten (zie figuur 2.7 en
2.8) bestaan er 6 afdelingen die zich met de inhoudelijke
uitvoering van het werk in het veld bezig houden : - Promoci6n y
Capacitaci6n, - Agricola, - Ganaderia, - Comercializaci6n, -
Pequenos Proyectos Productivos, - Ingenieria. (resp. voorlichting,
landbouw, veeteelt, kommerciali-sering, kleine bedrijfjes en
infrastruktuur).
De beleidsvoering van Proderm bevindt zich momenteel in een
overgangsfase. De aktiviteiten moeten niet meer per afdeling vanuit
het hoofdkantoor worden opgezet, maar meer "integraal" (d.w.z. alle
afdelingen samen) voor de zg. Areas de concentraci6n,. Dit zijn de
gebieden binnen de microregio's waar Proderm's speciale aandacht
naar toe gaat. Elk van de 4 microregio's kent 1 of 2 "Areas de
concentraci6n". Er zijn er 7 in totaal. Om de werkzaamheden
enigszins ge!ntegreerd te laten verlopen, is er in elke microregio
een ko6rdinator benoemd.
2.3 Wegwijzer deel I
Na deze inleiding over studie en stage en het Proderm-projekt
zullen in de volgende 5 hoofdstukken van deel I aan de orde komen :
- (in 3) de evaluatie van het landbouw-kredietprogramma
1985-1986, - (in 4) de enquete onder boerenfamilies, - (in 5) de
evaluatie van de afdeling "Procesamiento de
Datos", - (in 6) aanbevelingen over het automatiserings-beleid,
- (in 7) de betekenis van de stage.
17
-
Figuur 2.8
CENTRALE ORGANISATIE-STRUKTUUR VAN PRODERM
I Gegevens-verwerking
I Microregio Ant a
Corde-Cusco
I Direktieraad
l Direktie
I Administratie
j
kh l d' '·. Boe ou 1ng MagaZ1Jn Personeels-
I
Beleid I
zaken
I Evaluatie
I . Plann1ng Technische
assistentie
I Landbouw Veeteelt
. I . M1croreg1o Acoma yo
I Voor-lichting
I . Commerc1a- Kleine
bedrijven lisering
I Microregio Paruro
I Microregio Canas-Canchis
Infra-struktuur
Figuur 2.9
MICRO-REGIONALE ORGANISATIE-STRUKTUUR VAN PRODERM
Landbouw Veeteelt
Ko6rdinatie (micro-regie)
Voor-lichting
Commercia-lisering
18
Kleine bedrijfjes
Infra-struktuur
-
3
3.1
3 .1.1
3 .1. 2
De evaluatie van het landbouw-kredietprogramma 1985-1986
In dit hoofdstuk worden de uitvoering van de en de hierin door
mij verrichte werkzaamheden Voor een bespreking van de resultaten
van de wordt verwezen naar hoofdstuk 8.
Het landbouw-kredietprogramma (*)
Doel van het kredietprogramma
evaluatie besproken. evaluatie
De boeren in de omgeving van Cusco hebben te kampen met grote
problemen in de landbouwproduktie. Ten eerste is de opbrengst ieder
jaar erg onzeker. Dit is hoofd-zakelijk te wijten aan
klimaatfaktoren. Hagel, vorst en droogte kunnen grote schade
toebrengen aan de gewassen. Ten tweede is de opbrengst sowieso
laag. Het gebrek aan inputs, als kunstmest en goed pootgoed, en de
hierbij noodzakelijke technische assistentie beperken in hoge mate
de produktie.
Het begeleid krediet ("Cr~dito supervisado") is het voornaamste
middel waarmee de afdeling "Agricola" (land-bouw) deze laatste
beperkingen wil tegengaan. Dit kre-diet is in natura (pootgoed,
kunstmest, en pesticiden) en gaat vergezeld van begeleiding, zodat
het produktie-proces op adekwate wijze beheerst kan worden.
In het vervolg van dit verslag zullen gebruiken als verzamelnaam
voor pootgoed, pesticiden.
Ontwikkeling van het kredietprogramma
we "inputs" kunstmest en
Proderm is in 1979 met het kredietprogramma in landbouw
begonnen. Het krediet bestond toen uit kunstmest, pesti-ciden en
geld (voor pootgoed en arbeid). Het krediet was (en is nog)
hoofdzakelijk voor de verbouw van aard-appels, zowel de hybride als
de natieve vari!teiten. De aardappel als gewas biedt verreweg de
voorkeur boven andere gewassen wat het verlenen van krediet betreft
(zie bijlage 3.1). Aanvankelijk richtte men zich op de aardappel
voor de konsumptie. Omdat het pootgoed van de plaatselijke markt en
van overheids-instanties van slechte kwaliteit is, is Proderm
kredieten gaan verlenen aan verbouwers van pootgoed. In het
algemeen zijn de kredieten in konsumptie-aardappel (papa comercial)
voor individuele boeren (cr~dito individual), de kredieten in
pootgoed (semilla) voor groepen uit ~~n comunidad (cr~dito
asociativo). Het krediet bestaat uit pootgoed, kunstmest,
pesticiden en technische begeleiding. Een krediet wordt doorgaans
gegeven voor 1 of 2 topo; een topo is een terrein ter grootte van
ongeveer ~~n derde hektare. Een boer kan ten hoogste drie jaar een
krediet van Proderm ontvangen. Voor een overzicht over de aantallen
landbouwkredieten van Proderm : zie tabel 3.1.
(*) Gebruikte literatuur: [10]
19
-
3 .1. 3
Tabel 3.1
LANDBOUWKREDIETEN VAN PRODERM PER CAMPAGNE
Jaar Oppervlakte Aantal kredieten
(Ha.) (No.) 1979-80 613.7 176 1980-81 589.2 166 1981-82 432.8
245 1982-83 903.5 1,140 1983-84 1,351.1 1,372 1984-85 741.0 1,117
1985-86 701.3 1,264
Werkwijze van het kredietprogramma
- Registreren en selekteren van kredietnemers
De voor een bepaald gebied (binnen de microregio)
verantwoordelijke "t~cnico" (technisch medewerker) van "Agricola"
(landbouw) inventariseert kandidaat-krediet-nemers binnen de
comunidades. Deze informatie gaat naar de afdelingen "Agricola" en
"Cr~ditos" (kredieten) op het hoofdkantoor.
De lijsten worden gekorrigeerd, dat wil zeggen dat bekeken wordt
of de kandidaten niet reeds een krediet hebben lopen bij de zg.
"Banco Agrario" (boeren-leenbank) , of dat ze niet al eerder
kredietnemer van Proderm waren. zo zijn er nog enkele kriteria een
kredietnemer mag in totaal niet meer dan 5 Ha. bebouw-bare grond
hebben en moet aangesloten zijn bij de comunidad waar zij of hij
woont.
Vervolgens worden offici@le aanvragen gedaan voor het krediet,
voorzien van de nodige dokumentatie over de boer. Deze worden
opnieuw door "Agricola" en "Cr~ditos" gecheckt en definitieve
lijsten van kredietnemers worden opgesteld.
- Opmaken van de kontrakten
Proderm en de kredietnemer ondertekenen een kontrakt. Daarnaast
wordt ook bij de "Banco Agrario" een kontrakt getekend. Formeel is
dit namelijk de instantie die de financi@n van het kredietprogramma
beheert. Volgens de Peruaanse wet mogen alleen banken leningen
afsluiten. In de praktijk echter stelt Proderm zelf het
krediet-programma op en voert Proderm het zelf ook uit.
- Uitvoeren van het krediet
De "t~cnicos" van "Agricola" in de microregio werken het
programma uit van de verdeling van pootgoed, kunstmest en
pesticiden, zowel per kredietnemer als per comunidad. Deze lijsten
worden door de microregionale verantwoorde-lijke van "Agricola"
gekontroleerd. Vervolgens krijgen de zg. "Fondos Rotativos"
(roterende fondsen, winkels
20
-
3.2
3.2.1
van inputs in microregionale centra) de 1ijsten van inputs voor
de campagne. Per kredietnemer wordt een leverings-nota opgesteld,
zowel voor het "Fondo Rota-tive" a1s voor de kredietnemer. Bij
levering van de in-puts aan het "Fondo Rotative" moet de nota
worden onder-tekend, en nogmaals bij ontvangst door de
kredietnemer. Van de nota gaan kopie!n naar het "Fondo Rotative" en
naar Proderm, de kredietnemer krijgt het origineel.
- Leveren van de produkten
De afde1ing "Comercializaci6n" (kommercialisering) zorgt voor de
inkoop van pootgoed, pesticiden en kunstmest en voor de levering
hiervan aan de "Fondos Rotativos" in de microregionale centra. In
het algemeen is daar ook het pootgoed opgeslagen, in een
voorraadschuur. De krediet-nemers halen bij het "Fondo Rotative"
hun inputs af.
- Verlenen van technische assistentie
Tijdens de groeitijd van de gewassen (c.q. de aar-dappels) komt
de "t~cnico" een viertal keer langs om assistentie en advies te
verlenen. Dat is bij het zaaien of poten (siembra), bij het opkomen
van het gewas (emergencia), bij het groeien van het gewas
(creci-miento) en bij het oogsten (cosecha). Er worden dan allerlei
aanwijzingen gegeven, bijvoorbeeld over de toepassing van
pesticiden.
- Evalueren van het krediet
Bij de bezoeken van de "t~cnicos" aan de kredietnemers worden
fiches ingevuld over voortgang en resultaten. Aan de hand hiervan
kunnen eventueel nog maatregelen genomen worden. Het laatste fiche,
over de oogst, is van bijzonder belang om tot een evaluatie te
komen over de campagne. Het uitvoeren van de evaluatie valt onder
de verantwoordelijkheid van de afdeling "Seguimiento y Evaluaci6n"
van Proderm.
- Terugbetalen van het krediet
De kredietnemers betalen het krediet na de oogst (terug) aan
Proderm. De hoogte van de rente hangt af van de microregio en kan
per jaar verschillen. Voor wie het krediet niet kan terugbetalen is
er een aparte regeling.
- Plannen voor de nieuwe campagne
Aan de hand van de evaluaties van de laatste campagnes, de
prioriteiten in het beleid en het budget voor het nieuwe jaar,
stelt de afdeling "Agricola" met de afdeling "Planificaci6n"
(planning en beleid) een plan op voor de volgende
landbouwcampagne.
De afdeling "Seguimiento y Evaluaci6n"
Werkzaamheden
De afdeling "Seguimiento y Evaluaci6n" bestaat sinds april 1985
en heeft tot taak de uitgevoerde aktiviteiten
21
-
3.2.2
3.3
3.3.1
3.3.2
van Proderm te evalueren. De belangrijkste werkzaamheden tot nu
toe waren het evalueren van de landbouwcampagne 1984-1985, het
evalueren van de aktiviteiten in sociale infrastruktuur (1979-1985)
en het evalueren van het funktioneren van de afdeling
"Comercializaci6n" (1983-1985). Momenteel is men bezig met de
evaluatie van de veeteeltcampagnes en de evaluatie van de kleine
bedrijf-jes. De evaluatie van de landbouwcampagne 1985-1986 is
recentelijk (april 1987) afgesloten.
Werknemers en werkwijze
De afdeling heeft vier medewerkers, waarvan een Peruaans hoofd
en een Nederlandse assistent-deskundige. Indivi-dueel of
groepsgewijs worden de evaluaties uitgevoerd. Daarbij vindt er
regelmatig overleg plaats. Waar nodig wordt door de andere
medewerkers geassisteerd. De mede-werkers beschikken over
werkervaring in het veld, opge-daan bij andere afdelingen en andere
organisaties.
De evaluatie van het landbouwkredietprogramma 1985-1986
Inleiding
Een van de belangrijkste aktiviteiten van "Seguimiento y
Evaluaci6n" in 1986 is de evaluatie van de landbouw-campagne
1985-1986. De evaluatie wil vanuit de indivi-duele resultaten van
de boeren algemene, beter gezegd: geaggregeerde resultaten over
kwantiteit en kwaliteit van de campagne weergeven. Bovendien wil ze
een verkla-ring geven voor die resultaten. Tenslotte wil men de
financieel-ekonomische effekten van de campagne weer-geven en
verklaren, zowel op het nivo van de krediet-nemer als op het nivo
van het projekt.
Voor de evaluatie van de campagne 1985-1986 maakt een onderzoek
onder niet-kredietnemers deel uit van de evaluatie. Het vergelijken
van de resultaten van boeren met krediet met de resultaten van de
boeren zonder krediet !evert een konklusie op over het effekt van
het krediet. De groep van niet-kredietnemers funktioneert dus als
kontrole-groep. De niet-kredietnemers worden "getrokken" uit een
gebied waar veel kredietnemers zijn. De omstandigheden (grond,
hoogte, weer, transport, prijzen) zijn zo voor beide groepen
nagenoeg gelijk, waardoor rendementsverschillen eerder aan de
faktor "al of niet krediet" toegewezen kunnen worden.
In totaal worden 1125 kredietnemers ge!valueerd (van de 1264 in
totaal) op een totaalgebied van 486,5 Ha. (van de 701,3 Ha. in
totaal) en worden er 151 niet-krediet-nemers onderzocht op een
totaalgebied van 40,9 Ha .•
Taak binnen de evaluatie
Mijn taak binnen de evaluatie van de landbouwcampagne is het
opzetten van een systeem dat de individuele gegevens van
kredietnemers en niet-kredietnemers verwerkt tot resultaten in de
gewenste vorm : rendementen, ziektes, kwaliteit van het gewas,
etc., opgesplitst naar vari!teit, herkomst pootgoed, etc., per
comunidad,
22
-
3.3.3
3.3.4
microregio en in het totaal.
Vanwege de hoeveelheid materiaal en de gewenste ningen is het
noodzakelijk de gegevens via de te verwerken.
Vergaring van de gegevens
bereke-computer
In mei en juni komen van het veld de fiches binnen van de
evaluatie van de oogst, deze worden door de "t~cnicos" meegebracht
naar het hoofdkantoor. Omdat de oogst al grotendeels voorbij is kan
ik weinig meemaken van de wijze waarop deze fiches worden ingevuld.
De informatie van de niet-kredietnemers wordt door "Seguimiento y
Evaluaci6n" van het veld gehaald, in samenwerking met de "t~cnicos"
van landbouw. Oat gebeurt eveneens rond de oogst-periode
(april-juni).
Het materiaal bestaat uit twee soorten fiches, ~~n voor de
kredietnemers en ~~n voor de niet-kredietnemers (zie bijlage
3.2).
Er zijn 1125 kredietnemers ge~valueerd, verspreid over 88
comunidades in de 4 microregio's. Het gaat per kredietnemer steeds
om hoogstens 75 gegevens. Er zijn 151 niet-kredietnemers
onderzocht, verspreid over 17 comunidades in de 4 microregio's. Het
gaat per niet-kredietnemer steeds om hoogstens 117 gegevens
(*).
Belangrijk is dat er snel resultaten moeten komen. Op de eerste
plaats voor de afdeling "Agricola", voor hun "t~cnicos" in het
veld, in de tweede plaats voor de evaluatie-missie die begin
augustus zal komen.
Specifikaties van de apparatuur
Voor de gegevensverwerking beschikt Proderm sinds begin 1986
over een computer Tandy-2000 met harde schijf (werkt met MS-DOS
operating system), over een computer Tandy-6000 met harde schijf
(werkt met XENIX operating system) en over een op de Tandy-6000 aan
te sluiten terminal. Er is al enkele jaren een derde computer(tje),
een Tandy-TRS-80.
De TRS-80 is traag en heeft weinig kapaciteit. De beide overige
(nieuwe!) machines zijn relatief snel maar hebben het bezwaar dat
ze niet IBM-compatible Z1Jn. Software van IBM-compatibles is
makkelijk te verkrijgen voor een lage prijs of gratis. In het geval
van de Tandy's betekent het dat de eigen, specifiek aan het type
apparaat gebonden, software moet worden gekocht. Dit stuit op
financi~le bezwaren. Voor beide apparaten beschikken we wel over
versies van de programmeertaal BASIC.
(*) Aan de niet-kredietnemers vragen we meer dan aan de
kredietnemers. Er ontbreken daar immers nog de gegevens van het
gebruik van inputs. Wat de kredietnemers betreft zijn die gegevens
al bekend uit de krediet-registratie.
23
-
3.3.5
3.3.6
3.3.7
Keuze van de apparatuur en programrnatuur
Omdat er snel met de gegevensverwerking moet worden begonnen,
kan er niet gewacht worden op een eventuele oplossing in de vorm
van een IBM-compatibele computer. Er moet gekozen worden voor de
Tandy-6000 of de Tandy-2000 (de Tandy-TRS-80 heeft te weinig
kapaciteit) en er zal een BASIC-programmma voor de
gegevensverwerking moeten worden gebruikt. Het systeem van inputs
van het krediet staat op de Tandy-6000. Omdat deze gegevens in een
later stadium aan die van de evaluatie moeten worden gekoppeld,
wordt de Tandy-6000 gekozen om de gegevens van de evaluatie op te
zetten. Deze machine is bovendien minder bezet voor andere
doeleinden dan de Tandy-2000. Voor het verwerken van de gegevens
gebruiken we een lokaal beschikbaar BASIC-programma ("Gendesis");
het kent spaans-talige instrukties op het scherm en met een klein
aantal aanpassingen funktioneert het redelijk. Later moeten dan de
berekeningen op grond van de gege-vens (aggregaties e.d.) in BASIC
worden geprogrammeerd.
Materiaal geschikt maken voor automatische verwerking
Om het materiaal geschikt te maken voor later gebruik in
computerprogramrna's moeten de waarden van enkele varia-belen
worden gekodificeerd : de vari~teit van het gewas (steeds de
aardappel) , de herkomst van het pootgoed, en de aanwezigheid van
ziektes in het gewas. De overige gegevens zijn getallen en daarom
direkt bruikbaar. Terwille van een vlotte en korrekte invoer in de
computer worden de gegevens per kredietnemer (of niet-kredietnemer)
op een apart kode-formulier gezet (zie bijlage 3.3).
Ontwerpen van het systeem en de bestanden
De gegevens van de evaluatie van kredietnemers en de gegevens
van het onderzoek onder niet-kredietnemers worden in bestanden
georganiseerd volgens de comunidades waar de "al of niet krediet
ontvangende boeren" toe behoren. Deze indeling komt overeen met de
indeling in het reeds bestaande systeem van krediet-registratie (de
levering van inputs). Dit is voordelig want later zal terwille van
een financi~le evaluatie per boer nog een koppeling tussen
"ontvangen krediet" en "bereikt resultaat" moeten worden
gemaakt.
De genoemde indeling van 1264 kredietnemers en 151
niet-kredietnemers is praktisch en overzichtelijk. We krijgen 88
bestanden van kredietnemers en 17 bestanden van niet-kredietnemers,
dus gemiddeld nog geen 14 boeren per bestand.
Het probleem is nu nog dat er 105 (88 + 17) bestanden in ~~n
directory staan. Dit wordt opgelost door de bestanden van de
evaluatie van kredietnemers in sub-directories te zetten, volgens
de indeling in de 4 microregio's. (Resultaat 20 A 30 bestanden per
directory). Ook dit is overeenkomstig de indeling in de
krediet-registratie.
24
-
Ant a (b)
In ~~n opzicht wijkt het evaluatiesysteem af van het systeem van
kredietregistratie. De kredietregistratie werkt per kredietnemer,
kredietnemers zijn de registers in de bestanden. Niet bekend is dan
hoe er de inputs over de terreinen van een boer zijn verdeeld. Bij
de evaluatie willen we echter iets weten over de fysieke resultaten
(het rendement naar herkomst pootgoed, vari@teit van het gewas,
e.d.). Daarom werken we in de evaluatie per bebouwd terrein en niet
per boer. Als registers 1n de bestanden nemen we terreinen. Per
kredietnemer worden 1 A 4 terreinen ge@valueerd. In een register
wordt wel, met een kode, verwezen naar de boer.
Figuur 3.2
HET SYSTEEM VAN KREDIETREGISTRATIE EN EVALUATIE OP DE
TANDY-6000
Cr~ditos
Paruro (b)
Acoma yo (b)
Systeembeheerder
Canas-Canchis
(b)
Ant a (c)
Evaluaci6n
Paruro (c)
Acoma yo (c)
Canas-Canchis
(c)
(a): de gegevens van de niet-kredietnemers, de bestanden zijn de
comunidades en de registers daarin zijn de terreinen.
(b): de gegevens van de kredietnemers (inputs), de bestanden
zijn de comunidades en de registers daarin zijn de
kredietnemers.
(c): de gegevens van de kredietnemers (resultaten oogst), de
bestanden zijn de comunidades en de registers daarin zijn de
terreinen.
3.3.8 Invoeren van de gegevens
3.3.9
De gegevens worden ingevoerd volgens de kodefiches. Variabelen
en invoer zijn zichtbaar gemaakt op het scherm. Belangrijke
verbeteringen in "Gendesis" met betrekking tot de data-invoer
worden aangebracht : moge-lijkheden om direkt van register te
wisselen, om het scherm sneller te laten lopen, en om direkt van
regel in het register te veranderen. Het programma "Gendesis" wordt
steeds meer gebruiksvriendelijk.
Het gaat bij de evaluatie van het kredietprogramma om 1797
terreinen (met hoogstens 32 variabelen per ter-rein). Bij het
onderzoek onder niet-kredietnemers gaat het om 263 terreinen (met
hoogstens 45 variabelen per terrein) .
Opzetten van de programma's
Wat om te beginnen belangrijk is, is een programma om de
data-invoer te kontroleren. Dit houdt in : de invoer zichtbaar
maken op het scherm en mogelijke fouten (b.v. een oppervlakte van
meer dan 3 Ha.) of onmogelijke data (b.v. een niet-bestaande kode)
aangeven. Met behulp van dit programma wordt onjuiste data-invoer
gedetekteerd.
25
-
3.3.10
Later wordt met "Gendesis" de korrektie aangebracht.
Nu eerst zijn de programma's van belang die de uiteinde-lijke
resultaten moeten berekenen en weergeven. Per comunidad, microregio
en in het totaal wil men de vol-gende informatie.
Van de kredietnemers over de totale oppervlakte :
a- rendement per vari~teit en herkomst van het pootgoed, b-
rendement per vari~teit en kwaliteitsklasse van de
opbrengst, c- rendement per "aantal jaar kredietnemer", d-
rendement voor "al of niet schade door het weer".
Van de niet-kredietnemers over de totale oppervlakte
e-
f-g-h-
gebruik van pesticiden, rendement per rendement per rendement
per
de soorten pootgoed, kunstmest,
vari~teit, herkomst van het pootgoed, kwaliteitsklasse van de
opbrengst.
Onder rendement verstaan we de (gemiddelde) produktie per
oppervlakte-eenheid (meestal in ton per hektare).
Bij de rendementen wordt ook steeds het aantal ge~valueerde
terreinen en de totale oppervlakte gegeven. Er wordt (bij a-) de
standaardafwijking bepaald van de rendementen. In bijlage 3.4 wordt
ingegaan op de W1JZe waarop rendement en standaard-afwijking worden
berekend.
Vervolgens wordt nog apart het gemiddeld rendement en de
afwijking hierin berekend per kredietnemer. Wat dit betekent en
waarom dit gebeurt wordt in bijlage 3.5 beschreven.
Extra programma's
In een later stadium wordt een overzicht "geprogram-meerd" van
de per comunidad, per microregio en in het totaal door de
kredietnemers gebruikte hoeveelheid inputs met een onderscheid naar
de soorten pootgoed, naar de soorten kunstmest en naar de soorten
pesticiden. Hierbij worden de data gebruikt die reeds eerder waren
ingevoerd in het kredietprogramma.
Tenslotte wordt per kredietnemer een schatting gemaakt van de
invloed van het krediet op de financi~n. De volgende vragen spelen
hier mee : - Kan de kredietnemer het krediet terug betalen ? - Hoe
vaak zou zij of hij de volgende keer zelf de
inputs voor de campagne kunnen betalen ? De schattingen worden,
behalve op individueel nivo, ook gemaakt per comunidad, per
microregio en in totaal. Daarnaast wordt bekeken welk gevolg op de
resultaten variaties in de aannames veroorzaken (b.v. een hogere of
lagere prijs voor het pootgoed of een hogere of lagere prijs in de
verkoop). Bij deze programma's moeten de data van de inputs
gekoppeld worden aan data van de resultaten van de oogst.
26
-
3.3.11
3.3.12
Resultaten
Enkele resultaten zijn, zoals de computer ze weergaf, opgenomen
in bijlage 3.6. De resultaten zijn de basis voor de rapportage over
de landbouwcampagne 1985-1986. Op de inhoud van dit (interne)
Proderm-rapport wordt in hoofdstuk 8 uitgebreid ingegaan. In het
najaar van 1987 verschijnt in Peru een publikatie over de
campagne.
Negatieve en positieve aspekten van de uitvoering
- Negatieve aspekten
Het voorgaande is niet zo eenvoudig verlopen als een globale
lezing zou doen veronderstellen. Op de voornaam-ste hindernissen
wordt nu ingegaan.
Voor de medewerker van UPD (computerafdeling) was het moeilijk
te aksepteren dat daar opeens een Nederlandse student met die net
nieuw binnengekomen computers ging werken. Bovendien zou ik UPD de
maanden erna nog moeten gaan evalueren.
In het begin moest er veel worden uitgeprobeerd want ik had geen
kennis van het "operating system" XENIX en evenmin had ik ervaring
met het programmeren in BASIC.
Een ander probleem was de toelevering van data er kwamen nog
voortdurend veranderingen in de data, er waren nog extra
comunidades, er moesten nog enkele groe-pen data apart worden gezet
(onder andere evaluatie-gegevens van pootgoed-kredieten en van
kredieten in andere gewassen dan aardappels).
Er zijn typfouten gemaakt in het eerste stadium van de
data-invoer en die moesten er dus worden uitgehaald: hiervoor zijn
speciale check-programma's geschreven.
Het opbouwen van het systeem en het maken van de pro-gramma's
verliep niet soepel. Het gevolg was een romme-lige struktuur met
ondoorzichtelijke programma's. Het kostte later veel tijd om enkele
noodzakelijke verande-ringen in programma's en struktuur aan te
brengen.
De haast die er was gaf weinig gelegenheid om bepaalde zaken
(zoals XENIX) diepgaander te bestuderen.
Er kwamen herhaaldelijk verzoeken om nieuwe informatie van de
zijde van "Seguimiento y Evaluaci6n". Hierdoor moesten de
programma's erg improvisorisch worden aange-past. De volgorde die
in dit verslag wordt aangehouden is dan ook in werkelijkheid niet
zo strak aan te houden geweest. Overigens is dat op zich niet zo•n
negatief punt : de kunst is om een informatie-verzorgend systeem te
maken dat flexibel is, d.w.z. dat nieuwe gegevens op kan nemen,
gegevens eenvoudig kan veranderen en nieuwe informatie snel kan
spuien.
De grootste problemen ontstonden bij het uitvoeren van de
programma's op basis van de reeds ingevoerde de gegevens van het
kredietprogramma (de inputs). Er bleken
27
-
3.3.13
veel fouten in deze gegevens voor te komen. Krediet-nemers
kwamen twee of drie keer voor, of stonden bij een verkeerde
comunidad. Comunidades die apart hoorden te staan, stonden bij
elkaar. Gegevens van bijvoorbeeld kunstmest ontbraken in het geheel
bij een kredietnemer of de kode van de kredietnemer was niet
ingevuld. De kode is van belang om de gegevens van inputs en van
resultaten (d.w.z. de opbrengst) van 66n kredietnemer bij elkaar te
zoeken. Het opsporen en verbeteren nam veel tijd in beslag en
benodigde veelvuldig overleg met de afdeling "Cr~ditos".
Tenslotte was er het probleem van de nieuwe omgeving en mijn
onbekendheid ermee: mijn (aanvankelijk) onvoldoende kennis van het
Spaans die soms een goede kommunikatie in de weg stond, de preciese
doelen van de evaluatie die mij nog niet duidelijk waren, de voor
een derde-wereld-land typische zaken als het wegvallen van de
netspanning en het uitvallen van materieel (en geen reparatie in de
buurt) ; zaken die na enige tijd verdwenen of waarop ik na verloop
van tijd meer kon anticiperen.
- Positieve aspekten
Gelukkig waren er ook omstandigheden die het werk in positieve
zin be!nvloedden.
Er was in principe voortdurend de beschikking over de Tandy-6000
en ook was er voldoende naslagwerk over de apparatuur.
Het operating system XENIX en de programmeertaal BASIC kennen
voldoende verwantschap met het mij bekende opera-ting system MS-DOS
en met de mij bekende taal PASCAL om snel resultaten te
krijgen.
De toegeleverde data waren van uitstekende kwaliteit. Eenheden
waren duidelijk aangegeven, de data waren ondubbelzinnig en waar
gegevens ontbraken was aangegeven hoe dat dan wel moest worden
ge!nterpreteerd.
"Seguimiento y Evaluaci6n" leverde de data en was tege-lijk ook
"vrager" van de resultaten. Men wist waar men naar toe wilde.
Mijn taak was duidelijk, heid had ik alle vrijheid. lijk als dat
wenselijk was.
binnen mijn verantwoordelijk-Er was direkt overleg moge-
Het resultaat dat er (op tijd) uitrolde was de gewenste
informatie als gevolg van teamwerk.
Tijdsbesteding
In het geheel is door mij 4 maanden (juni, juli, augustus,
oktober) gewerkt aan de landbouwcampagne.
28
-
3.3.14 Adviezen voor volgende campagnes
Om bij vlotte kunnen be lang
de evaluatie van komende landbouwcampagnes op en simpele wijze
over de gewenste resultaten te beschikken, zijn de volgende
opmerkingen van
over de organisatie van de gegevensverwerking.
- De registratie van kredieten (inputs) dient een opzet te
hebben die direkte koppeling aan de evaluatie-gegevens mogelijk
maakt. Dat houdt het volgende in : - de gegevens over inputs van
~~n kredietnemer komen
in ~~n register bij elkaar, - aan elke kredietnemer wordt de
juiste kode
toegekend, - de gegevens worden georganiseerd in bestanden
volgens de comunidades, - bijzondere kredieten, d.w.z. kredieten
die niet
slaan op "konsumptie-aardappel van individuele boeren", worden
uit voornoemde bestanden gehouden,
- voor de bijzondere kredieten (afgekort: BK) komen aparte
bestanden naar soort gewas en krediet.
- Het gehele systeem van krediet-registratie en -evalu-atie zal
bestaan uit twee deelsystemen waartussen onderlinge kommunikatie
mogelijk is, dat wil zeggen dat de informatie uit het ene systeem
ook binnen het andere kan worden gebruikt. Voor het eerste systeem
berust de verantwoordelijkheid bij "Cr~ditos" voor het tweede bij
"Seguimiento y Evaluaci6n".
Figuur 3.2
HOOFDSYSTEEM
Systeembeheerder
Cr~ditos Seguimiento y Evaluaci6n
Figuur 3.3
DEELSYSTEEM SEGUIMIENTO Y EVALUACION
Seguimiento y Evaluaci6n
Evaluatie kredieten Onderzoeken
Anta Acomayo Paruro Canas-Canchis I lx-kJedietnemers
Niet-kredietnemers
29
-
Figuur 3.4
DEELSYSTEEM CREDITOS
Cr~ditos
Ant a Acoma yo Paruro Canas-Canchis
Voor elk jaar, d.w.z. elke campagne, kunnen we een-zelfde opzet
kiezen. We krijgen dan deze situatie :
Figuur 3.5
SYSTEEM VOOR MEERDERE CAMPAGNES
1984-1985 I
Cr. S.E.
Systeembeheerder
1985-1986 I
Cr. S.E.
1986-1987 I
I Cr. S.E.
We kunnen de jaren ook binnen de deelsystemen verwerken. Dan
krijgen we, in het geval van bijv. Cr~ditos deze situatie :
Figuur 3.6
AANGEPAST SYSTEEM VOOR MEERDERE CAMPAGNES
1984-1985 I I
BK A Ac P CC
Cr~ditos
1985-1986 I I
BK A Ac P CC
30
1986-1987 I
I I I I BK A Ac P CC
-
- Bij de registratie en evaluatie van veeteelt-kredieten kan
voor eenzelfde opzet gekozen worden als hiervoor.
- De fiches van het evaluatie-systeem dienen kompakter van opzet
te worden. daarmee wordt later namelijk de registerlengte in de
bestanden kleiner. Zo hoeven op de fiches niet alle mogelijke
ziektes en niet alle mogelijke pesticides vermeld te staan. Er kan
volstaan worden met een kode voor de ziekte die voorkomt of voor de
pesticide die is gebruikt. Met een volgende variabele wordt dan de
mate of hoeveelheid aangeduid. Dit scheelt veel ruimte omdat
normaal gesproken slechts een klein deel van alle mogelijke ziekten
voorkomt en slechts een klein deel van alle mogelijke pesticiden
wordt gebruikt (zie bijlage 3.7).
- Het hele systeem moet op IBM-compatible PC's komen te staan.
We kunnen de gegevens met behulp van standaardpakketten
(DBaseiii-plus) heel simpel opslaan en kunnen met zo'n pakket later
ook de eenvoudige analyses uitvoeren. Met behulp van een standaard
statistisch pakket zijn dan verdergaande analyses ook mogelijk.
- De analyses moeten door on-ervaren computer-bedieners
uitgevoerd kunnen worden. Dit betekent dat er tekst en uitleg op
het scherm komt te staan en dat de analyse-mogelijkheden ook op het
scherm aangeboden worden. Van vaak uit te voeren analyses met
zekere data-sets wor-den de resultaten apart opgeslagen in een
bestand, zodat ze direkt kunnen worden uitgeprint (d.w.z. zonder
n6g eens de hele zaak uit te rekenen).
- Van alle informatie en programma's dienen back-up's te worden
gemaakt.
- Voor de opzet en het onderhoud van de data-sets kunnen
verschillende personen verantwoordelijk zijn, echter per data-set
slechts ~~n persoon.
- Er zal spaans-talige dokumentatie moeten worden samen-gesteld
over de automatische verwerking van de gege-vens van de
landbouwcampagne, met hierin tekst en uitleg over : - het bedienen
van computer en printer, - het inbrengen van data, - het korrigeren
van data, - het uitvoeren van analyses.
31
-
4. De enquete onder boerenfamilies
In dit hoofdstuk worden de uitwerking van de enquete en de
hierbij door mij verrichte werkzaamheden besproken. Slechts in het
kort worden de achtergronden van de enquete aangegeven. Er wordt
niet ingegaan op de resultaten. De werkzaamheden (i.t.t. die welke
worden genoemd in Voorwoord ad 1. en ad 3.) stonden onder de
super-visie van de afdeling "Planificaci6n".
4.1 Het beleid van Proderm
De beleidsvoering van Proderm bevindt zich op het moment in een
overgangsfase. Men wil naar een integrale, micro-regionale aanpak
van het projekt, zie 2.2.4.
4.2 Middelen om tot het beleid te komen
4.3
4.3.1
Om het nieuwe beleid vorm te geven heeft Proderm in het jaar
1986 een drietal speciale aktiviteiten gekend.
Ten eerste zijn er 3-daagse bijeenkomsten georganiseerd waarbij
"t~cnicos" en boeren van een bepaalde micro-regie met elkaar konden
aangeven welke veranderingen in hun comunidades wenselijk zouden
zijn op de korte ter-mijn (genaamd: "eventos de planificaci6n
participativa", vert.: bijeenkomsten van participatieve
planning).
Ten tweede is er algemene informatie verzameld over de
comunidades waar Proderm werkt. Daarmee zijn brochures
samengesteld, de zg. "gu!as comunales" (gidsen van de comunidades)
, met allerlei informatie over voorzieningen (voorraadschuren,
drinkwater, wegen, scholen) en alge-mene zaken (aantal families,
voornaamste bezigheden, samenstelling bevolking, historie).
Ten derde is er een enquete onder boerenfamilies gehou-den
("encuesta familiar"). Het plaatje van de boeren-familie komt
hierin naar voren : familie-samenstelling, land, vee, migratie,
gewassen, opbrengsten, uitgaven, produktie, werktuigen,
etc.(*).
Met behulp van de informatie uit "eventos", "encuesta" wil
Proderm een beleidsinvulling dit hoofdstuk wordt de uitwerking van
de besproken.
De familie-enquete
Werkwijze
"guias" en maken. In "encuesta"
In de gebieden waar Proderm aktief is of aktief wil worden, de
zg. "Areas de concentraci6n", neemt een "t~cnico" van "Promoci6n y
Capacitaci6n'' (promotor) in
(*) Normaliter wordt bij dergelijke enquetes gesproken van
"huishoudens". Omdat op het platteland rond Cusco een huishouden
doorgaans een familie is, worden de termen "familie" en
"familie-enquete" gehanteerd.
32
-
het gebied de enquete af. Uit elk van de 7 "Areas de
concentraci6n" worden 2 A 3 comunidades genomen. In totaal komt men
aan 18 comunidades. Per comunidad worden vervolgens ongeveer 25
families "getrokken", verspreid over 3 verschillende strata : rijk,
arm, en ertussenin (*). Per comunidad geldt een gemiddelde van 20
"getrok-ken" families. In principe is de trekking uit elke stratum
aselekt (**). Het aantal variabelen is ongeveer 1500, maar niet
alle variabelen zijn voor elke familie relevant.
De informatie die aan de families wordt gevraagd heeft
betrekking op de volgende onderwerpen
- samenstelling van de familie - migratie - bezigheden van de
familie - inkomsten uit werk - grondbezit - grondgebruik -
opbrengsten van de gewassen - arbeid per gewas - consumptie, ruil
en inkomsten van de gewassen - bestemming landbouwproduktie -
kosten van de huur en aanschaf van werktuigen - hoeveelheid en
kosten van inputs - financiering van de landbouwcampagne - veebezit
- geboorte en sterfte van vee - koop en verkoop van vee - produktie
van melk, kaas, wol en vezels - kosten van preparaten voor
behandeling van vee - bestemming veeverkoop - financiering van de
veeteeltcampagne - technische assistentie in landbouw en veeteelt -
uitgaven aan voeding, kleding, transport, onderwijs - uitgaven aan
belangrijke produkten (b.v. meel, kaarsen,
zout, olie, batterijen)
Het afnemen van de enquete duurt 3 A 5 uur per familie. De
ingevulde enquetes worden naar de centrale afdeling van "Promoci6n
y Capacitaci6n" gebracht in Cusco.
In overleg met de afdeling "Planificaci6n" wordt de enquete
uitgewerkt : gewenste informatie formuleren, materiaal kodificeren
en op de computer zetten, program-ma's en uitdraaien maken.
De uiteindelijke informatie wordt in het "Programa de
actividades 1987" (aktiviteiten-programma 1987) en de "Planes de
Areas de concentraci6n" (plannen van de aktie-gebieden)
gebruikt.
(*) Dit is uiteraard een relatieve benaming. Achteraf bleek, op
grond van de enquete-gegevens zelf, de stratum-indeling bijzonder
vaak foutief te zijn geweest.
(**) In de praktijk werden de te enqueteren families echter door
de "promotor" van Proderm of door de leiding van de comunidad
uitgezocht.
33
-
4.3.2
4.3.3
4.3.4.
4.3.5
De afdeling "Promoci6n y Capacitaci6n"
De afdeling "Promocion y Capacitacion" heeft tot taak het
volgende te stimuleren
- dat de boeren in georganiseerde vorm (d.w.z. als groep) aan de
projekten van Proderm deelnemen,
- dat de projekten van Proderm zodanig aan de boeren worden
overgedragen, dat die er zelfstandig mee kunnen verder gaan.
Terwille van het nieuw uit te voeren Proderm-beleid ligt het
aksent in de werkzaamheden momenteel op het uitvoe-ren van
onderzoek in de comunidades.
De afdeling kent een Peruaans hoofd, een Nederlandse consultant
en 9 medewerkers ("promotores") in het veld. E~n dag in de twee
weken zijn de "promotores" in Cusco aanwezig voor overleg.
De afdeling "Planificaci6n"
De afdeling "Planificaci6n" heeft tot taak om de plan-nen van
het projekt te formuleren en evalueren, zowel voor het projekt als
geheel als voor de microregio's. Hierbij moeten korresponderende
begrotingen worden gemaakt. Een andere taak van de afdeling is het
doen van onderzoek naar voor Proderm relevante zaken, zowel op het
nivo van de comunidad als op regionaal nivo (markt-prijzen,
bevolkingssamenstelling, hulpbronnen, etc.). Het aksent van de
werkzaamheden ligt momenteel sterk op het ontwikkelen van de
plannen voor de "Areas de concen-traci6n".
De afdeling kent vijf medewerkers : een Peruaans hoofd, een
Nederlandse hoofdmedewerker en drie Peruaanse mede-werkers.
Taak binnen de familie-enquete
Mijn taak binnen de enquete was het uitwerken van de enquete op
de computer.
Het materiaal
In november komen de door de "promotores" afgenomen en ingevulde
enquetes uit het veld binnen. Van belang is dat alle gevraagde
informatie voor eind december binnen is, de enquete meet namelijk
een rol spelen in de plan-nen voor 1987. Het zal nog tot maart (!)
duren voordat alle data van de 18 comunidades binnen zijn. Men
heeft de hoeveelheid werk onderschat.
Er waren veld in Zl.Jn per steeds 20
reeds fiches gemaakt waar de gegevens uit kompaktere vorm in
zouden komen te staan. familie ca. 100 typen fiches mogelijk, A 45
variabelen.
34
het Er
met
-
4.3.6
4.3.7.
Keuze van de apparatuur en programmatuur (*)
Proderm heeft inmiddels een IBM-compatibele personal computer
besteld. Tot de levering heeft Proderm een IBM-compatibele te leen,
echter zonder harde schijf. Een belangrijke vraag is nu : gaat de
enquete op een van de Tandy's of op het geleende (en straks nieuwe)
apparaat ?
Het is nog niet bekend wat de afdeling "Planificaci6n" uit de
enquete wil hebben. Het enige dat bekend is, is dat men alle data
in principe wil gebruiken, dus is er minstens een
Database-programma (programma voor gege-vensverwerking) met een
grote kapaciteit nodig. In aan-merking komen het beschikbare pakket
DBaseiii-plus op de geleende machine en "Gendesis" op een van de
Tandy's. Het voordeel van DBaseiii-plus is dat de data-invoer vrij
soepel kan verlopen. Bovendien is er dan met behulp van kleine
programma's al heel wat informatie uit te halen. "Gendesis"
gebruiken daarentegen brengt in een later stadium met zich mee dat
programma's in BASIC moeten worden geschreven, een tijdrovende
bezigheid. Het nadeel van het gebruik van de nieuwe machine is
echter dat onzeker is wanneer die komt en de huidige geleende heeft
een dubieuze disk-drive en een harde schijf ontbreekt. (Het zal nog
tot februari gaan duren voordat besteld exemplaar met harde schijf
komt). De Tandy-6000 kan door twee personen tegelijk gebruikt
worden, het is een centrale computer met terminal. Daar het om veel
data gaat is een terminal erg nuttig. Uiteindelijk wordt voor de
Tandy-6000 en Gendesis gekozen : dit geeft de zekerheid dat de data
op tijd verwerkt zullen zijn.
Materiaal geschikt maken voor automatische verwerking
Het materiaal komt van verscheidene "promotores" die ieder hun
eigen methode hebben gebruikt bij het vergaren van de gegevens. Een
gevolg hiervan is bijvoorbeeld dat bij dezelfde items vaak
verschillende eenheden worden gebruikt. Hierin wordt nu zoveel
mogelijk konsistentie aangebracht. Dit houdt bijvoorbeeld in dat
alle opper-vlaktematen in "topo" (= 0,33 Ha.) komen te staan. In
het oorspronkelijke materiaal worden m2, Ha., en topo door elkaar
gebruikt. Een ander gevolg van het feit dat elke "promotor" een
eigen methode heeft, is het niet-interpreteerbaar zijn van zg.
"missing data". Er moet worden uitgezocht hoe een niet-ingevuld
(blanko) item moet worden ge!nterpreteerd : - als "item is niet
relevant, want de variabelen (bijv.
koeien, migratie, wolproduktie) komen bij de familie niet
voor",
- als "men weet geen antwoord, ofwel de waarden van de
variabelen (bijv. koeien, migratie, wolproduktie) zijn niet
bekend",
- als "het is niet aan de boerenfamilie gevraagd". Overigens
blijkt bij eenzelfde promotor vaak al de interpretatie van "missing
data" per vraag te kunnen verschillen.
(*) De inhoud van de paragrafen 3.3.4 en 3.3.5 wordt bekend
verondersteld.
35
-
4.3.8
De enquete kent veel tekstantwoorden. De antwoordmoge-lijkheden
worden hier gekodeerd om zo een zinvolle invoer in de computer te
waarborgen. Een kode krijgen bijvoorbeeld: namen van kunstmest,
namen van pesticiden, plaatsen van verkoop en inkoop van vee,
herkomst poot-goed, plaatsen. Deze kodifikatie houdt veelal ook een
klassifikatie in. Het gaat er daarbij dan om dat de kode zowel in
voldoende mate informatie samenvat als in voldoende mate informatie
behouden laat. Voor een deel van de 23 pagina's tellende kodelijst
: zie bijlage 4.1.
Wil men in een later stadium enige statistiek bedrijven op de
enquete met de familie als basiseenheid (en dat lijkt men te
willen), dan moet de invoer in de computer volgens families gaan.
Dat wil zeggen dat er geen gro-tere eenheid (bijv. stratum of
comunidad) dan de familie als register van een bestand mag
voorkomen.
Met de voorgaande aanpassingen heeft men in principe het
materiaal verwerkingsklaar. Een praktische systeem- en
bestandsopbouw zal echter nog enkele eisen gaan stellen.
Ontwerpen van het systeem en de bestanden
De enquete is gehouden onder 272 families 18 comunidades, dus
gemiddeld zo'n 15 comunidad. Per comunidad zijn de families 3
strata (arm, rijk en ertussenin).
verspreid over families per verdeeld over
Per familie kunnen 1500 variabelen voorkomen. Maar voor een
familie zijn meestal slechts 300 ! 400 variabelen relevant.
Bijvoorbeeld : indien wordt gevraagd naar de lama's (aantal, vr.,
m., jongen, leeftijden, sterfte) en de familie heeft geen lama's
dan zijn de variabelen die slaan op lama's niet relevant (of o
).
Er moet een systeem worden gemaakt dat op een snelle en
overzichtelijke wijze de data-invoer regelt.
In het simpelste geval worden alle gegevens in 6~n bestand
gestopt van 272 * 1500 gegevens, dat wil zeggen 272 registers van
1500 gegevens. Dit is technisch onhaalbaar (past bijv. niet in het
geheugen van de computer) en vooral is het praktisch niet werkbaar
grote bestanden verminderen de werksnelheid en zijn
onoverzichtelijk.
Het is dus noodzakelijk om de families te groeperen,
bijvoorbeeld volgens de comunidades. Dan zouden we 18 bestanden
krijgen met elk zo'n 15 registers.
Praktisch lijkt vervolgens om de 1500 mogelijke data van een
familie op te splitsen zodat er geen lange registers voorkomen.
Omdat de informatie verdeeld is over circa 100 typen fiches ligt
een opdeling in fiches voor de hand. Door bepaalde generalisaties
kan het aantal van 100 fiches eerst worden teruggebracht tot 42.
Bijvoor-beeld : men kent voor de inventarisatie naar de
investe-ringen in werktuigen fiches voor de soorten : schop,
handploeg, osseploeg, bijl, zaag, etc .. Per fiche komen twee
soorten voor, bijv. handploeg en zaag. Omdat het
36
-
nummer van de familie
1 2 3
nummer van de familie
1 2 3
ontwerp van die fiches steeds nagenoeg gelijk is kunnen ze met
enkele aanpassingen tot een standaardfiche worden teruggebracht. Op
het standaardfiche, in feite het aan-gepaste origineel, hoeft men
slechts aan te geven welk werktuig is bedoeld, met behulp van een
kode. Hierbij heeft dus een terugkoppeling naar de kodifikatie
plaats, zie 4.3.7. We verduidelijken bovenstaand voorbeeld in de
figuren 4.1 en 4.2 en de tabel 4.3.
Figuur 4.1
ORIGINELE FICHES
1 osseploegen I spades 1
1------------------------------------------------------l aan lkoop
lprijs lplaats I aan lkoop lprijs lplaats 1 I tal lfreq I lv.koop I
tal lfreq I lv.koop 1
I 1 I 1/8 1200 ant a I I I I
3 1 2
1/3 1/2 2/5
20 10
ant a cusco zelf
I pikhouwelen I hakken 1
1------------------------------------------------------l aan lkoop
lprijs lplaats I aan lkoop lprijs lplaats 1 I tal lfreq I lv.koop I
tal lfreq I 1v.koop 1
I 1 I 1/4 I 2 I I 1 I 2/1
35 I cusco I 12 lcom.dadl 1 10 I I 2 1/3
I 1 zelf 1 lcom.dadl
I zagen, handploegen, etc.
We vatten de fiches samen in een standaardfiche.
Figuur 4.2
STANDAARDFICHE
nummer kode werktuig van de
------------------------------familie I a an I koop I prijs I
plaats I
I tal I freq I I v.koop I
----------------------------------------------
1 1 I 1 1/8 1200 3 1 2 I 3 1/3 20 3 2 2 I 1 1/2 10 4 3 2 I 2 2/5
1 1 3 I 1 1/4 35 4 2 I 2 I 2 12 2
37
-
Het voordeel is nu dat de bestanden veel minder variabelen
krijgen; voor het bovenstaande voorbeeld vindt er een verandering
van de linkse (oude) naar de rechtse (nieuwe) versie plaats (zie
tabel).
Tabel 4.3
VARIABELEN-VERMINDERING DOOR STANDAARDISERING FICHES
Variabelen oude versie
Nummer comunidad Stratum Nummer van de familie Aantal
osseploegen Koopfrequentie osseploegen Prijs Plaats van inkoop
Aantal spades Koopfrequentie spades Prijs Plaats van inkoop Aantal
pikhouwelen Koopfrequentie pikhouwelen
Variabelen nieuwe versie
Nummer comunidad Stratum Nummer van de familie Kode werktuig
Aantal Koopfrequentie Prijs Plaats van inkoop
Zie bijlage 4.2 voor enkele ontwerpen van bestanden. De
aanduiding "Cuadro" staat hierin voor "standaardfiche"; zo staat
cuadro1 voor standaardfiche 1 en cuadro27f voor standaardfiche
42.
Het blijkt mogelijk te Z1Jn dat voor de families alle gegevens
opgeslagen liggen in 42 typen fiches, de stan-daardfiches. Sommige
typen fiches komen als type hoog-stens ~~n maal per familie voor.
Bijvoorbeeld : grond-gebruik. Andere typen fiches kunnen per
familie meerdere malen voorkomen. Bijvoorbeeld : veebezit.
Toelichting (v.b.) : een familie houdt geiten, varkens en schapen.
Het fiche dat slaat op veebezit komt daarom 3 maal voor, steeds
voorzien van kode voor het soort vee.
Op voorgaande wijze "hakt" men niet alleen de 1500 data aan
stukken, men doet dat ook nog op een handige manier. Het kost
weliswaar veel registers extra en bovendien een kode extra, dit
weegt niet op tegen de winst in de vorm van korte registers en het
niet hoeven opslaan van "niet-relevante" variabelen. Het is zo veel
overzichte-lijker en het werkt sneller ; je hoeft niet langs
aller-lei variabelen te "lopen" voor je je data in kan voeren. Dit
gemak wordt ook illustratief gemaakt in figuren 4.1 en 4.2 en tabel
4.3.
Overigens heeft het in enkele gevallen zin om tot twee-maal toe
het fiche op te delen. Bijvoorbeeld : rende-menten van de gewassen.
Hierin is eerst de opsplitsing te maken naar soort gewas. We
kodificeren het gewas (gerst, mais, bonen, etc.) en kunnen volstaan
met het invoeren van alleen die families die dat gewas hebben
38
-
(dus niet alle gewassen voor alle families) . Daarna is er een
opsplitsing te maken naar de 6 soorten gebied waar het gewas kan
worden verbouwd. Een kode geeft hoogte (laagjmiddenjhoog) aan en
aard (steiljvlak). We voeren nu alleen die families met hun
gegevens in die op dAt soort gebied dAt gewas hebben (doorgaans
beslaat de hele comunidad slechts ~~n of twee "soorten
gebied'').
Omdat we een set gegevens van een familie in 42 standaardfiches
stoppen, ontstaan in feite 42 bestanden, ofwel bestandsontwerpen.
Met het gegeven dat er 18 comunidades zijn levert ons dat 756 ( 18
x 42 ) bestanden. Dit is veel voor ~~n directory. Het is nu zinvol
om van elk standaardfiche een subdirectory te maken, zo dat men 42
subdirectories krijgt, elk met 18 bestanden. Het voordeel (ten
opzichte van de andere oplossing elke comunidad in haar geheel in
een sub-directory) is dat er zo nu per subdirectory slechts ~~n
bestandsontwerp bestaat. Zie figuur 4.4 en tabel 4.5.
Figuur 4.4
SYSTEEM ENCUESTA FAMILIAR
Encuesta familiar
std.-fiche 1 std.-fiche 2 std.-fiche 41 std.-fiche 42
4.3.9
Tabel 4.5
BESTANDEN BINNEN EEN SUB-DIRECTORY (OF STANDAARDFICHE)
Naam bestand
C1 (comunidad 1) C2 (comunidad 2)
C18 (comunidad 18)
(en overige programma's voor datacontrole, etc.)
Zie bijlage 4.3 voor een namen-lijst van de 18 comuni-dades waar
de familie-enquetes zijn afgenomen
Invoeren van het materiaal
In de versie van "Gendesis", zoals die bij de landbouw-campagne
was gebruikt, blijken toch nog verbeteringen wenselijk te zijn,
vooral wat betreft de overzichtelijk-heid van de gegevens-invoer.
De wensen zijn echter niet in de praktijk gebracht, er was geen
tijd voor.
39
-
4.3.10
Het invoeren van het materiaal gaat erg vlot omdat de
standaardfiches (in feite de oude fiches met ~~n of twee extra
kodes en kleine aanpassingen) vanaf papier direkt de bestanden
ingetypt kunnen worden.
Het materiaal wordt ingevoerd in volgorde van standaard-fiche.
Indien men in volgorde van comunidad zou werken, meet men immers
voortdurend wisselen van bestandsontwerp (ofwel: directory). Nu
hoeft men dat slechts te doen als de het materiaal van ~~n
standaardfiche in het geheel is ingetypt. In bijlage 4.4 is de
handleiding voor het invoeren (en veranderen) van de gegevens te
vinden. De aanduiding "cuadro" staat hierin voor "standaardfiche'';
zo staat cuadro1 voor standaardfiche 1 en cuadro27f voor
standaardfiche 42.
Opzetten van de programma's
Evenals bij de landbouwcampagne is het van belang dat de
data-invoer wordt gekontroleerd. Voor elk van de 42 sub-directories
(of beter standaardfiches) wordt een programma gemaakt waarin
onmogelijke kodes en onwaar-schijnlijke data worden zichtbaar
gemaakt. Eventuele fouten worden dan met "Gendesis" verbeterd.
Vervolgens komt het uiteindelijke doel van de automati-sering
van de enquete : het uitvoeren van analyses met de data. Begin
januari wordt het duidelijker wat "Plani-ficaci6n" uit de enquete
wil hebben. Enkele zaken : - opbrengst van de gewassen, grondbezit
naar soort
gebied, naar irrigatiejgeen irrigatie; totalen, - gemiddelde
gezinsgrootte, standaardafwijking hierin, - totale hoeveelheid
arbeidskracht, - veebezit ; totalen, gemiddeldes, - hoeveelheid
arbeid per maand per gewas, - grondbezit en -gebruik, - gebruikte
inputs ; pesticiden, kunstmest, natuurlijke
mest, pootgoed. Men stelt steeds belang in de gegevens van de
strata per comunidad en in die van de comunidades als geheel.
Om de gevraagde informatie te verkrijgen worden program-ma's
geschreven. Hierbij wordt het mogelijk gemaakt om zelf de
comunidades te kiezen (~~n, een groep of alle).
Men kan (zie bijlage 4.5) eveneens een keuze maken uit de
analyse-mogelijkheden. Voor het uitvoeren van een analyse meet het
programma een of meerdere sub-directo-ries "induiken", en daarin de
gekozen comunidad(es) aflopen. Technisch het meest eenvoudig is een
analyse die plaats kan vinden op grond van de gegevens uit ~~n
sub-directory. Worden er twee of meer sub-directories bij betrokken
dan is dat technisch moeilijker. Dan moe-ten er namelijk steeds
gegevens van ~~n en dezelfde familie uit (bestanden van)
verschillende sub-directo-ries bij elkaar worden gezocht (tenzij
men de gegevens niet onderling met elkaar in verband wil brengen)
.
Van de belangrijke analyses worden per comunidad de
analyse-resultaten als bestand vastgehouden. Dan hoeft
40
-
4.3.11
4.3.12
men niet nogmaals de berekeningen van de analyse uit te voeren
indien men de analyse wil hebben, maar kan de analyse direkt worden
uitgeprint. Dergelijke bestanden moeten wel weer opnieuw worden
aangemaakt na verande-ringen in de (invoer-)gegevens.
Resultaten
De resultaten speelden een rol in het "Plan de activi-dades
1987" (aktiviteitenplan 1987) en werden eveneens gebruikt in de
''Planes de !reas de concentraci6n" (plan-nen voor de
aktiegebieden). Met enige verbeteringen kan het materiaal in de
toekomst nog van bijzonder nut zijn
voor het doen van onderzoek, voor het opstellen van plannen en
als informatiebron voor mensen die in het veld werken.
Negatieve en positieve aspekten van de uitvoering
- Negatieve aspekten
Het uitwerken van de enquete werd door een aantal zaken
bemoeilijkt. Puntsgewijs gaan we op de hoofdzaken in.
- Kwaliteit van de data
- Eenheden
Elke "promotor" gebruikte eigen eenheden; er bleek geen afspraak
over de te gebruiken eenheden te bestaan. Zo werd oppervlakte
willekeurig in m2, "topo", of Ha. uitgedrukt, bedragen verschenen
in "Intis" of "Soles". De gebruikte eenheid zelf was meestal niet
aangegeven en moest blijken uit de gegevens.
- Blanko antwoorden
Een groot probleem leverde het blanko gelaten item. Het was vaak
onduidelijk hoe dit moest worden ge!n-terpreteerd: als "item is
voor familie niet rele-vant", 0, etc., of als "item is niet aan
familie gevraagd", "familie wist geen antwoord op item", etc .. Zo
kende de ene familie geen gegevens over grondgebruik omdat ze geen
grond bezat; de andere familie had over grondgebruik geen gegevens
omdat haar niets over grond was gevraagd. Voor totalen, gemiddeldes
e.d. hebben de twee gevallen een verschillende implikatie. Dit wil
zeggen dat er duidelijkheid nodig is over de betekenis van blanko
items.
- Tekstantwoorden
Veel antwoorden waren in tekstvorm weergegeven. Voor
automatische verwerking moesten de tekstantwoorden eerst worden
gekodificeerd. Een kode was soms niet te geven, onder andere door
dubbelzinnigheden in de antwoorden. Bijvoorbeeld : de waarde van de
varia-bele "plaats van verkoop" is "Acomayo". Dit kan de comunidad
(kode=1) zijn met die naam, het distrikt
41
-
(kode=2) met die naam, of de provincie (kode=3) met die naam.
Fiches waren soms voorzien van aanteke-ningen van belang, bijv.
"oogst mislukt". Dergelijke opmerkingen werden, zo wenselijk,
samengevat in een "*" en onder een nieuwe variabele, bijv. "extra
informatie" aan het bestand toegevoegd.
- Onvolledige gegevens
De enquete kende variabelen die slechts nut krijgen met het
v66rkomen van andere. Bijvoorbeeld om inzicht te krijgen in de
boeren-ekonomie werden op betreffende fiches de bedragen vermeld
die de fami-lie besteedde aan werktuigen, inputs, inkoop van vee
e.d .. Omdat Peru een enorme inflatie kent (50% over 1986) zouden
terwille van een juiste interpretatie van de bedragen ook datum en
jaartal moeten zijn gegeven. oat was meestal niet het geval.
- Toelevering van de data
De data van enkele comunidades kwamen te laat binnen.
- Duidelijkheid doelstelling enquete
Het duurde tot januari voordat duidelijkheid kwam over de soort
informatie die de enquete moest voortbrengen. Veel gegevens hadden,
bleek achteraf, niet ingevoerd hoeven worden in de computer (bijv.
"aktiviteiten per maand"), andere gegevens hadden terwille van
eenvou-digere berekeningen gekombineerd kunnen worden op ~~n fiche
(bijv. "arbeid per gewas" en "oppervlakte per gewas", om "arbeid
per oppervlakte per gewas" simpel te kunnen uitrekenen). In
volgende enquetes zullen de items juist op grond van de gewenste
soort informatie moeten worden opgesteld.
- Ko6rdinatie
De opzet en uitvoering van de enquete werden geken-merkt door
een gebrek aan ko6rdinatie. Vanuit de ori-ginele data waren de
fiches direkt ingevuld, zonder kodes. Bij de opzet van deze fiches
was geen rekening gehouden met eventuele automatische verwerking.
Onder-tussen was iemand op eigen houtje bezig met het aan-leggen
van een lijst van alle mogelijke variabelen (dit waren er ongeveer
1500, voor een indruk zie bijlage 4.6). Bij een volgende enquete
zullen de betrokkenen regelmatig moeten overleggen. Dan kunnen
taken worden verdeeld en op elkaar worden afgestemd. Bekendheid
over de soort informatie die uit de enquete moet komen is daarbij
wel van essentieel belang.
Het heeft te lang geduurd voordat de enquete resultaten ging
afleveren. Veel zinvolle analyse-mogelijkheden met de data zijn nog
onbenut gebleven.
42
-
4.3.13
4.3.14
- Positieve aspekten
Voor het intypen van de data was personeel te werven.
Er was intussen (zie ook 3.3.12.1, 2e alinea} een stimulerende
samenwerking tussen de verantwoordelijke voor UPD (afdeling
gegevensverwerki
