7
Republic of the Philippines
Department of Education Regional Office IX, Zamboanga Peninsula
Zest for Progress Zeal of Partnership
Name of Learner: ___________________________
Grade & Section: ___________________________
Name of School: ___________________________
Filipino Ikalawang Markahan – Modyul 1
Mga Awiting-Bayan at Bulong mula sa Bisaya
Filipino – Ikapitong Baitang Support Material for Independent Learning Engagement (SMILE) Ikalawang Markahan – Modyul 1: Mga Awiting-Bayan at Bulong mula sa Bisaya
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunpaman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anumang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anumang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilimbag sa Pilipinas ng
Department of Education – Region IX – Dipolog City Schools Division
Office Address: Purok Farmers, Olingan, Dipolog City
Zamboanga del Norte, 7100
Telefax: (065)212-6986 and (065) 212-5818
E-mail Address: [email protected]
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat: Florita G. Baro
Editor: Sandra S. Dimasuhid, Arnie P. Taclap, Shyrl Z. Tano
Tagasuri: Riela Angela C. Josol - Education Program Supervisor- Filipino
Tagalapat: Lloyd Ivonn Mark Ordinaria
Tagapamahala: Virgilio P. Batan, Jr., CESO VI- Schools Division Superintendent
Lourma I. Poculan - Asst. Schools Division Superintendent
Amelinda D. Montero - Chief Education Supervisor, CID
Nur N. Hussien - Chief, Education Supervisor SGOD
Riela Angela C. Josol - Education Program Supervisor- Filipino
Ronillo S. Yarag - Education Program Supervisor, LRMS
Leo Martinno O. Alejo - Project Development Officer II, LRMS
1
Alamin / Balikan
Pamantayang Pangnilalaman Pamantayan sa Pagganap
Naipapamalas ng mga mag-aaral ang pag-unawa sa mga akdang pampanitikan ng Kabisayaan.
Naisusulat ng mag-aaral ang sariling awiting-bayan gamit ang wika ng kabataan.
Mga Pamantayan sa Pagkatuto: Pagkatapos mapag-aralan ang modyul na ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang: MELC
Naipaliliwanag ang mahahalagang detalye, mensahe at kaisipang nais
iparating ng napakinggan bulong, awiting-bayan, alamat, bahagi ng akda at teksto tungkol sa epiko sa Kabisayaan (F7PN-IIa-b-7)
2
Aralin
1 Mga Awiting-Bayan At Bulong Mula Sa
Bisaya
Tuklasin May alam ka bang awiting-bayan? Isulat ito sa isang malinis na papel.
Gawain 1: Tanong Mo, Sagutin Mo!
Ngayon naman ay sumabay ka sa pag-awit ng awiting-bayang nasa ibaba.
1. Ano ang damdaming iyong nararamdaman habang sumasabay ka sa pag-awit ?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
2. Ano ang ibig ipinahiwatig sa awiting ito?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
3. Bakit mahalagang huwag kalimutan at patuloy pa ring aawitin ang mga awiting-
bayan?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Bahay-Kubo Bahay-kubo, kahit munti Ang halaman doonn ay sari-sari. Singkamas at talong, Sigarilyas at mani
Sitaw, bataw, patani Kundol, patola, upo At saka meron pa’ Labanos, mustasa. Sibuyas, kamatis Bawang at luya. Sa paligid-ligid ay puno ng linga.
Baisa-Julian, Ailene, Lontoc, Nestor S.,
Esguera-Jose, Carmela, Dayag, Alma M.
Pinagyamang Pluma 7. 927 Quezon City
Ave., Quezon City: Phoenix Publishing
House, Inc. 2017 8/21/20
https://www.vectorstock.com/royalty-free-vector/border-design-with-bamboo-stem-vector-18048458 8/21/20
https://www.vectorstock.com/royalty-free-vector/border-design-with-bamboo-stem-vector-18048458https://www.vectorstock.com/royalty-free-vector/border-design-with-bamboo-stem-vector-18048458https://www.vectorstock.com/royalty-free-vector/border-design-with-bamboo-stem-vector-18048458
3
Suriin
Magaling ang ginawang pagsagot! Alam mo ba na may kaugnayan ito sa
modyul na iyong gagawin tungkol sa pagpapaliwanag ng mahahalagang detalye,
mensahe at kaisipang nais iparating ng napakinggang bulong, awiting-bayan,
alamat, bahagi ng akda at teksto tungkol sa epiko sa Kabisayaan.
Alam Mo Ba?
Ang pasalindilang panitikan ay naging laganap sa panahon ng ating mga ninuno bago pa man ang pananakop ng mga Espanyol. Ito ang mga panitikang pinalaganap sa pamamagitan ng pagsasalin-salin ng pasalitang tradisyon mula sa iba’t ibang henerasyon. Ang ilan sa mga uri ng panitikang lumaganap sa pamamagitan ng pasalindilang pamamaraan ay ang mga salawikain, sawikain, bugtong, awiting-bayan, at mga bulong.
Ang awiting-bayan ay nagsimula bilang mga tulang may sukat at tugma at minsa’y walang sukat at tugma na kalauna’y nilapatan ng himig upang maihayag nang pakanta. Sa ganitong paraan ay higit na naging madali ang pagtanda o pagmemorya sa mga awiting ito. Hindi man masusulat ay sa isip at puso naman ng mga mamamayan nanahan at naisatitik ang mga awit kaya naman maituturing na walang kamatayan ang mga ito. Mula sa http://poklorista.weebly.com/o-ang-karunungang-bayan.html 8/21/20
Awiting-Bayan at Bulong Mula sa Kabisayaan
Sa Kabisayaan ay nagtataglay ng makulay at mayamang kultura’t tradisyon
na lalong pang pinaningning ng mga katutubong panitikan. Sa modyul na ito ay bibigyang pansin at itatampok ang mga awiting-bayang Bisaya o Visayan folksongs at mga bulong sa Bisaya. Sa ibaba ay mababasa at maaari ding sabayan ang iba’t ibang awiting-bayang nasusulat sa tatlong wikang Bisaya – Waray-Waray ng Samar at Leyte, Hiligaynon ng pulo ng Panay, at Sugbuwanon ng Cebu at Negros. Halina’t tulasin ang kagandahan ng mga awiting-bayang Bisaya.
Awiting-Bayang Waray Lawiswis Kawayan
(Awiting-Bayan mula sa Samar-Leyte)
Ako magtatanom lawiswis kawayan
Lawiswis Kawayan (Salin sa Tagalog nga inawit
ng Mabuhay singers)
Sabi ng binate halina O hirang
Sa bahaging ito ng modyul ay iyong lilinangin ang mga kaisipan/kaalamang
tutulong sa iyo upang higit na maintindihan ang paksang-aralin.
http://poklorista.weebly.com/ano-ang-karunungang-bayan.html
4
Akon la kan pikoy pulatay-latayan Salbahis nga pikoy ka-waray batasan
Sinmulod ha kwarto, kan Inday higdaan
An panyo, an panyo na may sigarilyo
Ginpiksi ni Inday kay may sentimiyento
An nasisinahan , an nabi-an, nabibidu-an
An ine nga hugpo lawiswis kawayan Diin an higugma nga may rayandayan Magburugto gayud mga gin-angayan Maglipay ngatanan mga kasangkayan
An ine nga pikoy nga pikoy paglupad
murayaw Natuntong han sanga tapos napurayaw
Binuklad an pako,an pako daw hilaw nga 4ahoon
An iya pagrayhak nga ak ginkinantahon
Hi Mano Palabio mahal magbaligya Adobo sitsaron upod an mantika
Ginpapadisan pa hin luyak nga taron
Hi Mano Palabio mahal la gihapo
Magpasyal tayo sa lawiswis kawayan Pugad ng pag-ibig at kaligayahan
Ang mga puso ay pilit magmahalan.
Ang dalaga naman ay bigla pang
umayaw Sasabihin pa kay Inang nang
malaman Binata’y nagtampo at ang wika ikaw
pala’y ganyan Akala ko’y tapat at ako’y minamahal
Ang dalaga naman ay biglang
umiyak Luha ay tumulo sa dibdib
pumatak Binata’y naawa lumuhod
kaagad Nagmakaamo at humingi ng
patawad
Awiting-Bayang Ilonggo
Dandansoy (Awiting-Bayan
mula sa Negros Occidental)
Dandansoy, bayan ta ikaw
Pauli ako sa payaw Ugaling kuung ukaw hidlawon Ang payaw imo lang lantawon.
Dandansoy , kon imo apason
Bisan tubig di magbalon
Ugaling kung ikaw uhawon Sa dalan magbubon-bubon.
Konbento, sa diin ang cura? Munisipyo, sa diin hustisya?
Dandasoy (Salin sa Tagalog)
Dandansoy , iwan na kita
Uuwi ako sa payaw Kung sakaling ika’y mangulila Sa payaw , ikaw ay tumanaw.
Dandasoy, kung ako ay iyong
susundan
Kahit tubig, huwag ka nang , magbaon Kung sakaling ikaw ay mauhaw
Sa daan, gumawa ka ng munting balon.
5
Yari si Dansoy makiha, Makiha sa paghigugma.
Panyo mo kag ining panyo ko Gisigisi-a kay tambihon ko
Ugaling kung magkasiko Bana ko ikaw, asawa mo ako
Kumbento, nasaan ang pari? Munisipyo, nasaan ang hustisya?
Heto si Dansoy , may kaso Kinasuhan dahil umibig.
Ang panyo mo at ang panyo ko Sawa kita, asawa moa ko.
Ay! Kalisud (Awiting-Bayan ng mga Ilonggo)
Ay, ay! Kalisud, kalisud sang binayaan
Adlaw gab-i firme kita guina tangisan
Ahay! Inday nga walay sing kapalaran
Walay guid, walay guid sarang ko kalipayan
Ay cielo azul abao! Diin ka na, bala Buligui tabangi ang nabilanggo
sang gugma Mayad pang mamatay kung halos
mamatay Agud di ako maka dumdum nga ako
ako walay kalipay. Ay , ay! Kalisud, kalisud sang
binayaan Adlaw gabi-I firme kita guina
tangisan Ay! Ay!! Inday nga walay sing
kapalaran Walay guid, walay guid sarang ko
kalipayan
Ay! Kalisud (Salin sa Tagalog)
Ay!, ay kalisud, kay saklap ng iniwanan Gabi”t araw ang mata ay laging luhaan
Ay, ay irog ko, ang sumpa’y bakit nalimutan.
Buhat ng iyong iniwan laging sa kalungkutan,
O aking mahal, nahan ngayon ang iyong
habag? Bakit di mo langapin ang pusong
nagdurusa? Aanhin ang buhay kung di ka
matanaw? Nanaisin pang pumanaw yaring sawi
kong buhay. O aking mahal, nahan ngayon ang
iyong habag?
Bakit di mo lingapin ang pusong nagdurusa?
Aanhin ang buhay kung di ka matanaw?
Nanaisin pang pumanaw yaring sawi Kong buhay.
SANGGUNIAN: http/ /www..kabisig.com/Philippines/folksongs- ay-ay-kalisud-tagalog-version_12html
Ili – Ili Tulog Anay
(Oyayi ng mga Ilongo)
Ili-ili tulog anay, Wala diri
imong nanay, Kadto tienda bakal papay,
Ili-ili Tulog anay.
Ili-Ili Tulog Anay
(Salin sa Tagalog)
Batang munti, batang munti matulog ka na,
Wala rito ang iyong ina, Siya ay bumili ng tinapay
Batang munti, batang munti, Matulog ka na.
6
Awiting-Bayan ng Sugbuwanon
Si Pilemon (Awiting-Bayang Cebuano) Si Pilemon, Si Pilemon namasol sa kadagatan Nakakuha, nakakuha ug isda’ng tambasakan Guibaligya, guibaligya
sa merkado’ng guba Ang halin puros kura, ang halin puros kura igo ra i panuba.
Si Pilemon (Salin sa Tagalog) Si Pilemon, si Pilemon, nangisda sa karagatan, Nakahuli, nakahuli ng isdang tambasakan Pinagbili, pinabili sa isang
munting palengke Ang kanyang pinagbilhan, ang kanyang pinagbilhan, Pinambili ng tuba.
Ang Mga Bulong
Maliban sa mga awiting-bayan ang mga bulong ay isa pang yaman ng ating katutubong panitikang pasalindila. Ito’y ginamit ng ating mga ninuno noon subalit magpahanggang ngayon, ang bulong na tinatawag ding orasyon ay binibigkas pa rin ng marami nating kababayan lalo na sa mga probinsya o lalawigan. Karaniwang sinasambit ito sa pagpapasintabi kapag napaparaan sa tapat ng isang nuno sa punso, sa kagubatan, sa tabing-ilog, at sa iba pang lugar na pinaniniwalaang, tirahan ng mga engkanto, lamang-lupa , o malign. Binibigkas ang “bulong” para mabigyang-babala ang mga “nilalang na hindi nakikita” na may daraan para
maiwasang, sila’y matapakan o masaktan. Pinaniniwalaan kasing kapag hindi sinasadyang nasaktan ang mga “nilalang” na ito ay maaari silang magalit, manakit, o magdulot ng hindi maipaliwanag na karamdaman.
Gumagamit din ng bulong ang mga albularyo sa kanilang panggagamot. May
bulong na binibigkas sa pagtatawas para gumaling ang isang nausog, isang nakulam, namaligno, o napaglaruan ng lamang-lupa. Sa maraming bahagi ng bansa lalo na sa mga lalawigan ay nakagawian na ang pagsambit ng mga bulong. Ito’y
isang bahagi ng ating kulturang pauloy pa ring isinasagawa lalo na ng mga nakatatanda hanggang sa kasalukuyang panahon. Mababasa sa ibaba ang halimbawa ng bulong sa Bisaya. Halimbawa :
Sa Ilonggo Salin sa Tagalog
“Tabi-tabi… “Tabi-tabi…
Maagi lang kami Makikiraan lang kami
Kami patawaron Kami’y patawarin
Kon kamo masalapay namon.” Kung kayo’y masagi naming.”
Baisa-Julian, Ailene, Lontoc, Nestor S., Esguera-Jose, Carmela, Dayag, Alma M. Pinagyamang Pluma 7. 927 Quezon City Ave., Quezon City: Phoenix Publishing House, Inc. 2017 8/20/20
Baisa-Julian, Ailene, Lontoc, Nestor S., Esguera-Jose, Carmela, Dayag, Alma M. Pinagyamang Pluma 7. 927 Quezon City Ave., Quezon City: Phoenix Publishing House, Inc. 2017 8/20/20
7
Tanong Ko, Sagutin Mo!
1. Alin sa mga awiting-bayan ng Kabisayaan ang paborito mong awitin? 2. Ano-ano ang mga kultura ang naipapakita sa bawat awiting-bayan ng
Kabisayaan? 3. May narinig ka na bang nagsalita ng isang bulong? Kailan niya isinasagawa ang
bulong? 4. Anong bulong na tanyag at binibigkas pa rin sa inyong lugar sa kasalukuyan? 5. Ano-anong mensahe ang inilalahad sa bawat katutubong awitin at mga bulong?
Gawain 2.1: Alam Mo, Ibahagi Mo!
Ipaliwanag ang kaisipang nais iparating ng bahagi ng awiting-bayang;
Awiting-Bayan Mahalagang Kaisipan na
Nakapaloob
Ili-,ili tulog anay wala diri imong nanay
Kadto tienda bakal papay Ili- ili tulog anay
Ay, ay! Kalisud, kalisud sang binayaan Adlaw gab-i firme kita guina tangisan
“Si Pilemon, si Pilemon namasol sa kadagatan
Nakakuha, nakakuha ug isda’ng tambasakan”
“Guibaligya, guibaligya sa merkadong guba
Ang halin puros kura, ang halin puros kura igo ra i
panuba”.
Gawain 2.2: Alam Mo, Ibahagi Mo!
Magtala ng iba’t ibang bulong mula sa Kabisayaan at ipaliwanag
ang mahahalagang detalye, mensahe at kaisipang nais iparating nito.
Mga Bulong Paliwanag
1.
2.
3.
4.
5.
Nasiyahan ako sa ipinamalas mong galing. Binabati kita. Ngayon ay handang-
handa ka na para sa susunod pang mga gawain na mas lalong magpapayaman ng
iyong kakayahan sa pagpapahayag ng sariling ideya.
Baisa-Julian, Ailene, Lontoc, Nestor S., Esguera-Jose, Carmela, Dayag, Alma M. Pinagyamang Pluma 7. 927 Quezon City Ave., Quezon City: Phoenix Publishing House, Inc. 2017 8/20/20
8
Pagyamanin
Magaling! Malapit na nating matapos ang modyul na ito. Ngayon, magbibigay ako ng isang pagsasanay.
Panuto: Basahing mabuti ang awiting-bayang Kankanen Festival Song na nasa ibaba pagkatapos sagutin ang mga pagsasanay.
Kankanen Festival Song (Dr. Constante Andres)
Manipud ti parbangon Agridam ni Mannalon
Nasapa a bumangon mapan talon
Isagana tay bongkitan Diket a naysangsangayan
Nangruna pay a makan kananganan
Ingkiwar ti silyasi Kankanen ti umili
Balkutem awan sabali nayupsupadi
Impinas tay bulong Intuno ti aron
Tay tupig a balon ken taraon Al-o agbayo
Tay diket Ibukro Baywem a pino kankanen
Suman, moriecos Dudol padarusdos
Ramanam ket maibus Kankanen
Literal na Salin sa Filipino (Rodel B. Guzman)
Sa madaling-araw nagsisimula
Pagmulat ng magsasaka Patungong bukid ay napakaaga
Ang bongkitan ay ihanda Malagkit na kaaya-aya
Lalo na’t laging nangunguna
Sa silyasi’y inihalo Pagkain ng bayan
Nang binalot ay katangi-tangi
Minasa sa dahoon Inihaw sa panggatong
Tupig na pagkain at baon Lusong ang pinambayo Ang malagkit ay ibinubo
Kankaning pinum-pino pag binayo
Suman, moriecos Dudol na pinadudulas Tikman na’t mauubos
Kakanin
Baisa-Julian, Ailene, Lontoc, Nestor S., Esguera-Jose, Carmela, Dayag, Alma M. Pinagyamang Pluma 7. 927 Quezon City Ave., Quezon City: Phoenix Publishing House, Inc. 2017 8/20/20
9
Gawain 3: 1. Ipaliwanag ang mensahe ng awitin. _______________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
2. Ilahad ang mga katangiang Filipino na nasa awitin. Bigyan ang mga ito ng kaukulang paliwanag.
Mga Katangian mula sa Awiting-
bayan Paliwanag
Isaisip
Gawain: TANONG KO, SAGUTIN MO! Panuto: Ipaliwanag ang mga sumusunod na katanungan.
1. Sa paanong paraan makatutulong ang bulong at awiting-bayan sa pag-unawa at pagpapahalaga sa ating kultura sa Kabisayaan?
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2. Ano-anong bagay ang masasalamin sa ating mga katutubong awitin at
mga bulong? ________________________________________________________________________
_____________________________________________________________
10
Tayahin
Paalala: Basahin at unawaing mabuti ang mga panuto bago sagutan ang
bawat bilang.
Para sa Bilang 1-5.
Panuto: Sagutin ang mga katanungan. Piliin at isulat ang letra ng napiling
sagot sa iyong sagutang papel.
1. Ano ang mahalagang detalye ang karaniwang iniuugnay sa mga awiting-bayan mula sa iba’t ibang lugar sa Pilipinas? A. materyal na kayamanan ng isang bayan
B. pagdurusang dinanas ng isang bayan C. kultura’t kaugalian ng isang bayan D. politika ng isang bayan
2. Dala ang kanyang lambat, si Mang Dante ay sumakay sa kanyang bangka at
pumalaot. Siya ay namasol.
Ano ang kaisipang inilahad sa salitang namasol? A. lumangoy B. nangisda C. naligo D. sumisid
3. Sinabihan siya ng asawang si aling Selya na magbalon para hindi gutumin.
Ano ang kaisipang inilahad sa salitang magbalon? A. magbaon B. magsaing C. taga-baon D. maghukay ng balon
4. Ang mga huli niya ay guibaligya niya sa palengke. Anong ibig sabihin ng guibaligya?
A. pinamigay B.pinagbili C. pinadala D. pinautang 5. Nagluto siya ng sinigang. Gustong-gusto niya kasi ang sabaw na may
aslom. Ano ang kaisipang inilahad sa salitang aslom? A.asim B. init C. pait D. anghang
6. Ginagawa niya ang lahat dahil sa pamilyang kanyang guihigugma.
Ano ang kaisipang inilahad sa salitang guihigugma?
A. minamahal B. hinihintay C. minasbad D. binabantay
7.
Si Pilemon, si Pilemon namasol sa kadagatan Nakakuha, nakakuha ug isdang tambasakan
(Si Pilemon, si Pilemon nakahuli, nakahuli ng isdang tambasakan)
-Bahagi ng awiting-bayang Dandansoy-
Alin sa ibaba ang mensaheng isinasaad ng mga linyang ito?
A. isa sa pangunahing kabuhayan sa Bisaya ang pangingisda B. libangan ng mga tao sa Bisaya ang pangingisda C. pampalipas sa oras ng mga taga Bisaya D. wala sa pagpipilian
11
8.
Ili-Ili tulog anay,
Wala dri imong nanay.
Kadto tienda bakal papay.
Batang munti, batang munti, matulog
ka na.
Wala rito ang iyong ina, siya ay bumili
ng tinapay
Batang munti, batang munti, matulog
ka na -Bahagi ng awiting-bayang Ili-ili-
Alin sa ibaba ang mensaheng isinasaad ng awiting-bayang ito?
A. ang pag-awit para sa sanggol ay paraan para siya ay maging mahusay
na mang-aawit
B. ang pag-awit para sa sanggol ay bahagi ng kulturang Bisaya
C. ang pag-awit para sa sanggol ay isang obligasyon ng mfa magulang
D. ang pag-awit para sa sanggol ay paraan nga pagmamadali ng magulang
9.
Ay, ay! Kalisud, kalisud sang binayaan
Adlaw gab-I firme kita tangisan
Ay ,ay kalisud kaysaklap ng
iniwanan
Gabi’t araw, ang mata ay lagging
luhaan -Bahagi ng awiting-bayang ay Ay! Kalisud-
Alin sa ibaba ang mensaheng isinasaad ng awiting-bayang ito?
A. masakit ang mabigo sa ngalan ng pag-ibig
B. ang pagluha ay isa sa mga katangian ng tao
C. natural sa tao ang lumuha kapag napuwing
D. ang mga artista ay mahilig umiyak
10.
Dandansoy, bayan ta ikaw
Pauli ako sa payaw
Ugaling kung ikaw hidlawon
Ang payaw imu lang lantawon
Dandansoy, iiwan na kita
Babalik ako sa payaw
Kung sakaling ikaw mangulila
Sa payaw ikaw ay tumanaw
-Bahagi ng awiting-bayang Dandansoy-
Alin sa ibaba ang mensaheng isinasaad ng awiting-bayang ito?
A. napakahirap sa kalooban ang pagkakahiwalay ng dalawang
nagmamahalan
B. pinaglalapit ng isang awit ang dalawang nagmamahalan
C. pinagkaitan ng isang awit nagmamahalan
D. pinaglalayo ng isang awit ang nagmamahalan
11. Kailangan bang panatilihin at palaganapin ang ating mga awiting-bayang hanggang sa kasalukuyang henerasyon?
A. Oo, upang masasalamin ang kultura Pilipino B. Oo, dahil obligasyon ito ng taong-bayan
C. Hindi, dahil nasa makabagong panahon na tayo D. Hindi, dahil di ito makatutulong sa ating pag-unlad
12
12. Alin sa nabanggit sa ibaba ang HINDI kabilang sa detalyeng nakapaloob sa ating mga katutubong-awitin at mga bulong? A.tradisyon B. kaugalian C. paniniwala D. kasaysayan 13. Paano ibinabahagi ang mahalagang detalye sa paglaganap ang awiting-bayan at mga bulong sa iba’t ibang panig ng bansa? Sa pamamagitan ng __________.
A. pagtangkilik paminsan-minsan B. paggamit sa isang taon C. patuloy ang bukambibig D. ibaon sa limot 14. Anong ipinapahayag na damdaming naidulot ng awiting-bayan sa tagapakinig? A. kasiyahan, kagalakan, katuwaan B. kasiyahan,kalungkutan, pangungulila C. pangungulila, kalungkutan, pagdaramdam
D. wala sa nabanggit 15. Anong kaisipan mayroon ang mga taga-Kabisayaan batay sa katutubong panitikan na iyong natutunan?
A. mapaniwalain B. mapanghusga C. mangmang D. malayo sa kabihasnan
Isagawa/ Karagdagang Gawain
“Imahinasyon ay paganahin upang malinang ang mga salitang dapat gamitin sa pagbuo ng hinandaang gawain”
Lumikha ng awit na maaaring nakatono sa isang awiting OPM o kaya sa awiting pinag-aralan mismo tungkol sa ilang destinasyong panturista sa probinsya.
13
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
Baisa-Julian, Ailene, Lontoc, Nestor S., Esguera-Jose, Carmela, Dayag, Alma M.
Pinagyamang Pluma 7. 927 Quezon City Ave., Quezon City: Phoenix Publishing House, Inc.
2017
https://www.vectorstock.com/royalty-free-vector/border-design-with-bamboo-stem-vector-18048458 8/21/20
http://poklorista,weebly.com/o-ang karungang_bayan.html 8/21/20
Tayahin
1.C
2.B 3.A 4.B 5.A 6.A 7.A 8.B 9.A
10.A 11.A 12.D 13.C 14.B 15.A
https://www.vectorstock.com/royalty-free-vector/border-design-with-bamboo-stem-vector-18048458https://www.vectorstock.com/royalty-free-vector/border-design-with-bamboo-stem-vector-18048458http://poklorista,weebly.com/o-ang%20karungang_bayan.html
14
Region IX: Zamboanga Peninsula Hymn – Our Eden Land Here the trees and flowers bloom Here the breezes gently Blow, Here the birds sing Merrily, The liberty forever Stays,
Here the Badjaos roam the seas Here the Samals live in peace
Here the Tausogs thrive so free With the Yakans in unity
Gallant men And Ladies fair Linger with love and care Golden beams of sunrise and sunset Are visions you’ll never forget Oh! That’s Region IX
Hardworking people Abound, Every valleys and Dale
Zamboangueños, Tagalogs, Bicolanos,
Cebuanos, Ilocanos, Subanons, Boholanos, Ilongos, All of them are proud and true Region IX our Eden Land
Region IX Our.. Eden... Land...
My Final Farewell Farewell, dear Fatherland, clime of the sun caress'd Pearl of the Orient seas, our Eden lost!, Gladly now I go to give thee this faded life's best, And were it brighter, fresher, or more blest Still would I give it thee, nor count the cost. On the field of battle, 'mid the frenzy of fight, Others have given their lives, without doubt or heed; The place matters not-cypress or laurel or lily white, Scaffold or open plain, combat or martyrdom's plight, T is ever the same, to serve our home and country's need. I die just when I see the dawn break, Through the gloom of night, to herald the day; And if color is lacking my blood thou shalt take, Pour'd out at need for thy dear sake To dye with its crimson the waking ray. My dreams, when life first opened to me, My dreams, when the hopes of youth beat high, Were to see thy lov'd face, O gem of the Orient sea
From gloom and grief, from care and sorrow free; No blush on thy brow, no tear in thine eye. Dream of my life, my living and burning desire, All hail ! cries the soul that is now to take flight; All hail ! And sweet it is for thee to expire ; To die for thy sake, that thou mayst aspire; And sleep in thy bosom eternity's long night. If over my grave some day thou seest grow, In the grassy sod, a humble flower, Draw it to thy lips and kiss my soul so, While I may feel on my brow in the cold tomb below The touch of thy tenderness, thy breath's warm power. Let the moon beam over me soft and serene, Let the dawn shed over me its radiant flashes, Let the wind with sad lament over me keen ; And if on my cross a bird should be seen, Let it trill there its hymn of peace to my ashes.
Let the sun draw the vapors up to the sky, And heavenward in purity bear my tardy protest Let some kind soul o 'er my untimely fate sigh, And in the still evening a prayer be lifted on high From thee, 0 my country, that in God I may rest. Pray for all those that hapless have died, For all who have suffered the unmeasur'd pain; For our mothers that bitterly their woes have cried, For widows and orphans, for captives by torture tried And then for thyself that redemption thou mayst gain And when the dark night wraps the graveyard around With only the dead in their vigil to see Break not my repose or the mystery profound And perchance thou mayst hear a sad hymn resound 'T is I, O my country, raising a song unto thee. And even my grave is remembered no more Unmark'd by never a cross nor a stone Let the plow sweep through it, the spade turn it o'er
That my ashes may carpet earthly f loor, Before into nothingness at last they are blown. Then will oblivion bring to me no care As over thy vales and plains I sweep; Throbbing and cleansed in thy space and air With color and light, with song and lament I fare, Ever repeating the faith that I keep. My Fatherland ador'd, that sadness to my sorrow lends Beloved Filipinas, hear now my last good-by! I give thee all: parents and kindred and friends For I go where no slave before the oppressor bends, Where faith can never kil l, and God reigns e'er on high! Farewell to you all, from my soul torn away, Friends of my childhood in the home dispossessed! Give thanks that I rest from the wearisome day! Farewell to thee, too, sweet friend that lightened my way; Beloved creatures all, farewell! In death there is rest!
I Am a Filipino, by Carlos P. Romulo I am a Filipino–inheritor of a glorious past, hostage to the uncertain future. As such I must prove equal to a two-fold task–the task of
meeting my responsibility to the past, and the task of performing my obligation to the future.
I sprung from a hardy race, child many generations removed of ancient Malayan pioneers. Across the centuries the memory comes rushing back to me: of brown-skinned men putting out to sea in ships that were as frail as their hearts were stout. Over the sea I see them come, borne upon the billowing wave and the whistling wind, carried upon the mighty swell of hope–hope in the free abundance of new land that was to be their home and their children’s forever.
I am a Filipino. In my blood runs the immortal seed of heroes–seed that flowered down the centuries in deeds of courage and defiance. In my veins yet pulses the same hot blood that sent Lapulapu to
battle against the first invader of this land, that nerved Lakandula in the combat against the alien foe, that drove Diego Silang and
Dagohoy into rebellion against the foreign oppressor.
The seed I bear within me is an immortal seed. It is the mark of my manhood, the symbol of dignity as a human being. Like the seeds that were once buried in the tomb of Tutankhamen many thousand years ago, it shall grow and flower and bear fruit again. It is the insignia of my race, and my generation is but a stage in the unending search of my people for freedom and happiness.
I am a Filipino, child of the marriage of the East and the West. The East, with its languor and mysticism, its passivity and endurance,
was my mother, and my sire was the West that came thundering across the seas with the Cross and Sword and the Machine. I am of the East, an eager participant in its spirit, and in its struggles for liberation from the imperialist yoke. But I also know that the East must awake from its centuried sleep, shake off the lethargy that has bound his limbs, and start moving where destiny awaits.
I am a Filipino, and this is my inheritance. What pledge shall I give that I may prove worthy of my inheritance? I shall give the pledge that has come ringing down the corridors of the centuries, and it shall be compounded of the joyous cries of my Malayan forebears when first they saw the contours of this land loom before their eyes, of the battle cries that have resounded in every field of combat from Mactan to Tirad Pass, of the voices of my people when they sing:
“I am a Filipino born to freedom, and I shall not rest until freedom shall have been added unto my inheritance—for myself and my children and my children’s children—forever.”
