Rotational Path Removable Partial Denture

ฟนเทยมบางสวนถอดไดมวถแบบหมนRotational Path Removable Partial Denture

พรพจน เจยงกองโค1, สามขวญ เจรญภกด21ภาควชาทนตกรรมบรณะ คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

2โรงพยาบาลทาวงผา จงหวดนานPornpot Jiangkongkho1, Samkwan Charoenbhakdee2

1Department of Restorative Dentistry, Faculty of Dentistry, Naresuan University2Thawangpha Hospital, Nan

ชม. ทนตสาร 2564; 42(1) : 37-60CM Dent J 2021; 42(1) : 37-60

Received: 6 June, 2020Revised: 18 August, 2020

Accepted: 22 August, 2020

บทคดยอ ผปวยทมการสญเสยฟนมความจ�าเปนตองใสฟนเทยม

เพอทดแทนฟนทสญเสยไป ฟนเทยมบางสวนถอดไดมวถ

แบบหมนเปนทางเลอกหนง เพอเพมประสทธภาพการบด

เคยวและใหความสวยงาม การออกแบบฟนเทยมบางสวน

ถอดไดมวถแบบหมนทถกตองจะท�าใหฟนเทยมมการยด

อยทดขน ลดจ�านวนการใชตะขอ และมความสวยงามเพม

ขนเมอเทยบกบฟนเทยมบางสวนถอดไดฐานโลหะแบบปกต

หลกการออกแบบฟนเทยมบางสวนถอดไดมวถแบบหมน

วถการถอดใสมความส�าคญ โดยมพรอกซมอลเพลทเปรยบ

เสมอนสวนยดของโครงโลหะ จะสมผสดานประชดของฟน

หลกกอนทต�าแหนงจดศนยกลางการหมน จากนนสวนอน

ของโครงโลหะจะเคลอนตามวถการหมนจนโครงโลหะแนบ

สนทกบฟนและเนอเยอในชองปาก โดยขนตอนทางคลนก

และหองปฏบตการจะมความยงยากซบซอน จ�าเปนตอง

Abstract The partial edentulous patients require dentures to replace the loss of natural teeth. Rota-tional path removable partial denture (RPD) is an alternative treatment prosthesis used to achieve the masticatory function and esthetic outcome. The proper design of rotational path RPD affects to adequate retention, minimize the clasp arms, and improve esthetic enhancing compared to con-ventional RPD. The path of insertion is an impor-tance concept to design the rotational path RPD. The proximal plate represents as the retentive component in rotational path RPD which is an intimate contact to the proximal surface of the tooth abutment at the center of rotation. Then the

Corresponding Author:

พรพจน เจยงกองโคอาจารย ดร. ภาควชาทนตกรรมบรณะคณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร 65000

Pornpot JiangkongkhoLecturer, Dr., Department of Restorative Dentistry, Faculty of Dentistry, Naresuan University, Phitsanulok 65000, ThailandE-mail: [email protected]

บทความปรทศนReview Article

ชม. ทนตสาร ปท 42 ฉบบท 1 ม.ค.-เม.ย. 2564 CM Dent J Vol. 42 No. 1 January-April 202138

อาศยความรความเขาใจในหลกการของทงทนตแพทยและ

ชางทนตกรรมในทกขนตอน เพอใหไดฟนเทยมบางสวน

ถอดไดมวถแบบหมนทถกตองแมนย�า

ค�ำส�ำคญ: จดศนยกลางการหมน ฟนเทยมบางสวนถอดได

ฐานโลหะแบบปกต ฟนเทยมบางสวนถอดไดโดยใชวถถอด

ใสสองแนว ฟนเทยมบางสวนถอดได ฟนเทยมบางสวนถอด

ไดมวถแบบหมน

other components of metal framework rotate in accordance with the rotational path until the removable partial denture framework is seated on tooth and soft tissue. According to the difficult clinical procedures and laboratory processes, dentists and technicians should understand the rotational path RPD designed concept for achieving ideal rotational path RPD.

Keywords: center of rotation, conventional RPD, dual path of RPD, removable partial denture, rotational path RPD

บทน�า ผ ปวยทมการสญเสยฟนธรรมชาตจะเกดบรเวณสน

เหงอกวางพบวามปญหาการบดเคยวโดยเฉพาะในบรเวณ

ฟนหลง (posterior tooth) สามารถทดแทนฟนธรรมชาต

ทสญเสยดวยการใสฟนเทยม ไมวาจะเปนฟนเทยมถอดได

ฟนเทยมตดแนนหรอรากเทยม(1,2) ในปจจบนฟนเทยมตด

แนนหรอรากเทยมไดรบความนยมมากขน เนองจากผปวยใช

งานโดยไมตองมการถอดใสฟนเทยม ประสทธภาพและความ

สวยงามใกลเคยงฟนธรรมชาต แตคาใชจายสงเมอเทยบกบ

ฟนเทยมถอดได ดงนนฟนเทยมบางสวนถอดได (removable partial denture) ฐานโลหะ จงเปนทนยมเนองจากมความ

แขงแรงเพยงพอ ใหความสวยงามเปนทยอมรบได และมราคา

ถกกวาเมอเทยบกบฟนเทยมตดแนนหรอรากเทยม(2,3) ขอ

พจารณาในการออกแบบฟนเทยมบางสวนถอดไดฐานโลหะ

นน ไดแก การรองรบแรง (support) การยดอย (retention) การพยง (reciprocation) เสถยรภาพ (stability) และวถ

การถอดใส (path of insertion)(4,5) ซงวถการถอดใสเปน

ประเดนส�าคญในการออกแบบฟนเทยมบางสวนถอดไดมวถ

แบบหมน

โดยปกตการออกแบบวถการถอดใสของฟนเทยมบาง

สวนถอดไดฐานโลหะควรตงฉากกบระนาบบดเคยว (occlusal plane) เนองจาก

1. ทต�าแหนงนรปรางของฟนหลก (abutment tooth)

ภายหลงการส�ารวจดวยเครองส�ารวจความขนาน (surveyor) พบวามสวนยดตดตานการหลด (retentive undercut) ในปรมาณทเหมาะสมเมอวดดวยเกจวดสวนคอด (undercut gauge) 2. เปนต�าแหนงททนตแพทยสามารถเตรยมฟนหลกเพอ

สรางระนาบน�า (guiding plane) ไดโดยงาย

3. เปนวถการถอดใสฟนเทยมทผปวยสามารถท�าซ�าได

4. เมอฟนเทยมแนบสนทกบฟนหลกและเนอเยอในชอง

ปากตามวถการถอดใสทขนานกบทศทางการเคลอนของขา

กรรไกร แรงบดเคยวทเกดขนจะมโอกาสเกดความเสยหาย

ตอฟนเทยมและฟนหลกไดนอย

ดงนนเพอใหวถการถอดใสของฟนเทยมถอดไดตงฉาก

กบระนาบบดเคยวจงสามารถท�าไดโดยการน�าแบบจ�าลองฟน

เขาเครองส�ารวจความขนานใหระนาบบดเคยวของแบบจ�าลอง

ฟนตงฉากกบแทงวเคราะหความขนาน (analyzing rod) ของเครองส�ารวจความขนาน อาจมการปรบเปลยนวถการถอดใส

ไดโดยการปรบต�าแหนงของแบบจ�าลองฟนบนแทนของเครอง

ส�ารวจความขนานเพอปรบต�าแหนงฟนหลกและฟนธรรมชาต

ใหเหมาะสมกบวถการถอดใสของฟนเทยมถอดได และแกไข

ปรบผวฟนธรรมชาตและฟนหลกใหมรปรางทเหมาะสมตอการ

วางโครงสรางฟนเทยมถอดได(5,6)

การออกแบบฟนเทยมบางสวนถอดไดฐานโลหะมวถแบบ

หมนเปนอกทางเลอกหนงเนองจากฟนเทยมบางสวนถอดได


ฐานโลหะทออกแบบจะมการยดอยทดเพมขน อกทงยงลด

จ�านวนการใชตะขอทชวยในการยดอยของฟนเทยมถอดได ดง

นนผปวยจะสามารถท�าความสะอาดไดด การถอดใสฟนเทยม

สามารถท�าไดสะดวกสบายและมความสวยงามมากยงขน(6,7)

หลกการออกแบบฟนเทยมบางสวนถอดไดมวถแบบหมน 1. ในการออกแบบฟนเทยมบางสวนถอดไดมวถแบบ

หมน พรอกซมอลเพลท (proximal plate) จะเปรยบเสมอน

สวนยดของโครงโลหะ (retentive component) ตองให

สมผสกบดานประชด (proximal surface) ของฟนหลกกอน

ทต�าแหนงจดศนยกลางการหมน (center of rotation) จากนนสวนอนของโครงโลหะจะหมนตามแนววถการหมน (path of rotation) จนกระทงโครงโลหะแนบสนทกบฟนและเนอเยอ

ในชองปาก(6,8)

2. ต�าแหนงฟนหลกทมหนาทเปนสวนยดหลก (direct retainer) จะตองมคณสมบตทด 6 ประการ(6,7) คอ

2.1 การรองรบแรง ไดจากการออกแบบแองรบสวน

พก (rest seat) ทด

2.2 การยดอย ไดจากพรอกซมอลเพลท

2.3 การโอบพยง (bracing) ไดจากการทสวนพก (rest) สมผสกบผนงดานขางของแองรบสวนพก (axial wall of rest seat) และพรอกซมอลเพลท สมผสกบดานประชด

ของฟนหลก

2.4 การโอบรอบ (encirclement) เกดจากขยาย

แองรบสวนพกใหมความยาวมากกวา ½ ในแนวใกลกลาง (mesial) และไกลกลาง (distal) เพอปองกนการเคลอนของ

ฟนธรรมชาต

2.5 กสานตภาพ (passivity) คอ สวนทใหการยด

อยของโครงโลหะจะตองไมมแรงกระท�าตอฟนหลกภายหลง

ฟนเทยมถอดไดฐานโลหะมวถแบบหมนแนบสนทกบฟนและ

เนอเยอในชองปากแลว

2.6 การพยง ไมไดพจารณาถงเนองจากไมไดออก

แบบใหมการใชตะขอแบบปกต (conventional clasp) 3. แองรบสวนพกจะตองมการออกแบบพเศษทแตกตาง

จากฟนเทยมบางสวนถอดไดฐานโลหะแบบปกต (conven-tional RPD) กลาวคอ ส�าหรบแองรบสวนพกในฟนหลกดาน

หลงกรณสนเหงอกวางทมการสญเสยฟนธรรมชาตแบบทสาม

ตามการจ�าแนกของเคนเนด (Kennedy’s classification III) ตองยาวมากกวา ½ ในแนวใกลกลางและไกลกลาง ผนง

ดานขางของแองรบสวนพกตองขนานกน ส�าหรบแองรบสวน

พกในฟนหลกดานหนากรณสนเหงอกวางทมการสญเสยฟน

ธรรมชาตแบบทส ตามการจ�าแนกของเคนเนด (Kennedy’s classification IV) ตองมความยาวมากกวา ½ ในแนวใกล

กลางและไกลกลางเชนกน สวนผนงดานขางของแองรบสวน

พกตองขนานกบวถการถอดใสและขนานกบดานประชดของ

ฟนหลก(9,10)

ขอบงชในการออกแบบฟนเทยมบางสวนถอดไดมวถ

แบบหมน(6,8)

1. สนเหงอกวางทมฟนหลกทงดานหนาและหลงสน

เหงอกวาง (tooth-borne RPD) ไดแก สนเหงอกวางทม

การสญเสยฟนธรรมชาตแบบทสามและส ตามการจ�าแนกของ

เคนเนด

2. ฟนหลกทมการลมเอยงมาดานใกลกลาง (mesial tilted) 3. ตองการความสวยงามโดยไมใชตะขอในกรณสญเสย

ฟนหนา

4. ตองการเพมการยดอยของฟนเทยมบางสวนถอดได

ขอหามในการออกแบบฟนเทยมบางสวนถอดไดมวถ

แบบหมน(11,12)

1. สนเหงอกวางทไมมฟนหลกดานหลงรองรบ (distal- extension RPD) ไดแก สนเหงอกวางทมการสญเสยฟน

ธรรมชาตแบบทหนงและสอง ตามการจ�าแนกของเคนเนด

(Kennedy’s classification I and II) เนองจากจะท�าให

เกดแรงกระท�าทเปนอนตรายตอฟนหลก

2. ไมมวงเวยนออกแบบวถการหมนและเครองส�ารวจ

ความขนานส�าหรบสรางรายละเอยดทจะสงตอแกชางทนต-

กรรมเพอสรางชนงานตอไป

3. ทนตแพทยและชางทนตกรรมขาดความรและความ

เขาใจทถกตองตอหลกการรวมถงวธการเตรยมฟนหลกและ

ชนงาน

4. กรณทดแทนสนเหงอกวางในต�าแหนงฟนหนาเพยง

1 ซ เนองจากไมมพนทวางเพยงพอส�าหรบการน�าพรอกซมอล-

เพลท ทเชอมกบสวนพกปมคอฟน (cingulum rest) เขาวางสต�าแหนงทเตรยมไว


ฟนเทยมบางสวนถอดไดมวถแบบหมน

สามารถจ�าแนกเปน 2 ประเภท คอ

1. จดศนยกลางการหมนอยทต�าแหนงทายสดของแอง

รบสวนพกซงจะเปนต�าแหนงแรกทโครงโลหะแนบสนทกบฟน

หลก จากนนสวนทเหลอของโครงโลหะจะเคลอนตามวถการ

หมน มกท�าในกรณ

• มฟนหลกดานหนาและหลงสนเหงอกวาง

• ฟนหลกดานหลงสนเหงอกวางลมเอยงมาดานใกล

กลาง โดยมเพยงสวนคอดดานแกมใกลกลาง (mesio- buccal undercut) ตวอยางคอ สนเหงอกวางทมการสญเสยฟนธรรมชาต

แบบทสาม ตามการจ�าแนกของเคนเนด(6,8) (รปท 1)

2. จดศนยกลางการหมนอยทต�าแหนงเสนส�ารวจ (sur-vey line) ทอยต�าทสดและตองไมเกนแนวบรรจบดานใกล

กลางรมฝปาก (mesio-labial line angle) โดยพรอกซมอล

เพลท จะเปนสวนแรกทสมผสกบจดศนยกลางการหมนทฟน

หลก จากนนสวนโครงโลหะจะเคลอนตามวถการหมน มกท�า

ในกรณ

รปท 1 การใสฟนเทยมบางสวนถอดไดมวถแบบหมนผานวถการหมนกรณสนเหงอกวางทมการสญเสยฟนธรรมชาตแบบทสาม ตามการ

จ�าแนกของเคนเนด

A: การเรมใสฟนเทยมบางสวนถอดไดมวถแบบหมนผานวถการหมนโดยปลายของสวนพกดานบดเคยวสมผสสวนทายสดของแอง

รบสวนพกเปนต�าแหนงแรกซงเปนจดศนยกลางการหมน

B: ฟนเทยมบางสวนถอดไดมวถแบบหมนทเคลอนผานวถการหมนกระทงแนบสนทกบฟนและเนอเยอในชองปาก

Figure 1 The placement of rotational path RPD follows the path of rotation in Kennedy's classification III.

A: The occlusal rest initially contacts with the most distal end of occlusal rest seat at center of rotation.

B: The rotational path RPD rotates following the path of rotation and completely seated on tooth and soft tissue.

• สนเหงอกวางบรเวณฟนหนา

• ฟนหลกดานหนาจะตองมสวนคอดดานใกลกลาง

• ไมตองการใหมตะขอทฟนหลกดานหนาเพอเพม

ความสวยงาม

ตวอยางคอ สนเหงอกวางทมการสญเสยฟนธรรมชาต

แบบทส ตามการจ�าแนกของเคนเนด(6,12) (รปท 2)

ขนตอนการท�างาน กรณท 1 สนเหงอกวางทมฟนหลกทงดานหนาและหลง

สนเหงอกวางโดยทฟนหลกดานหลงลมเอยงมาดานใกล

กลาง ท�าใหมสวนยดตดตานการหลดบรเวณดานแกมใกล

กลาง หากพจารณาใชการออกแบบฟนเทยมบางสวนถอด

ไดฐานโลหะแบบปกต ทต�าแหนงฟนหลกดานหลงสามารถ

ออกแบบตะขอไดดงน

1. การใชตะขอรง (ring-type clasp) รวมกบสวนพก

ดานบดเคยวดานใกลกลางและไกลกลาง (mesial and distal occlusal rest) (รปท 3)


รปท 2 การใสฟนเทยมบางสวนถอดไดมวถแบบหมนผานวถการหมนกรณสนเหงอกวางทมการสญเสยฟนธรรมชาตแบบทส ตามการจ�าแนก

ของเคนเนด

A: ทศทางการเรมใสฟนเทยมบางสวนถอดไดมวถแบบหมนโดยใชวถการถอดใสแรก คอในทศทางทพรอกซมอลเพลท ขนานกบ

ดานประชดของฟนหลกเพอใหพรอกซมอลเพลท แนบสนทกบดานประชดของฟนหลกทต�าแหนงจดศนยกลางการหมนกอน

B: ฟนเทยมบางสวนถอดไดมวถแบบหมนทเคลอนผานวถการหมนภายหลงจากพรอกซมอลเพลท แนบสนทกบฟนหลกโดยใชวถ

การถอดใสแรกแลวเคลอนผานวถการหมนกระทงแนบสนทกบฟนและเนอเยอในชองปาก

Figure 2 The placement of rotational path RPD follows the path of rotation in Kennedy's classification IV.

A: The proximal plate intimately contacts at center of rotation by parallel to the proximal surface of anterior abutment

through the first path of insertion.

B: The rotational path RPD rotates into position following the path of rotation after center of rotation are seated by the

proximal plate through the first path of insertion.

รปท 3 การใชตะขอรงรวมกบสวนพกดานบดเคยวดานใกลกลางและไกลกลาง โดยสวนตนของแขนยด (retentive arm) ขยายตอจากสวน

พกดานบดเคยวดานไกลกลางมาทางดานใกลกลางแลวปลายแขนยดไปอยทสวนคอดดานแกมใกลกลาง (จดสแดง) ขนาด 0.01 นว

Figure 3 The application of ring-type clasp extends from distal occlusal rest and engages in mesio-buccal undercut area (red

dot).


2. การใชตะขอรเวรสแอคชนหรอแฮรพน (reverse action or hairpin clasp) (รปท 4)

3. การใชตะขอโมดฟายด ท-บาร (modified T-bar clasp) (รปท 5)

4. การใชตะขอโอบรอบ (circumferential or aker’s clasp) กรณนจะตองมการสรางสวนคอดเพมเตม (dim-pling) บรเวณดานแกมไกลกลาง (disto-buccal) ของฟน

หลกดานหลง (รปท 6)

5. การใชเฉพาะสวนพก เพอใหเกดการรองรบแรง

เทานน (รปท 7)

รปท 5 การใชตะขอโมดฟายด ท-บาร โดยทปลายแขนยดมาอยทสวนคอดดานแกมใกลกลาง (จดสแดง) ขนาด 0.01นว

Figure 5 The application of retentive arm of modified T-bar clasp engages in mesio-buccal undercut area (red dot).

รปท 4 การใชตะขอรเวรสแอคชนหรอแฮรพน ทสวนตนของแขนยดขยายตอจากสวนพกดานบดเคยวดานใกลกลางไปทางดานแกมไกลกลาง

แลวปลายแขนยดวกกลบมาอยทสวนคอดดานแกมใกลกลาง (จดสแดง) ขนาด 0.01 นว

Figure 4 The application of reverse action or hairpin clasp extends from mesial occlusal rest and engages in mesio-buccal un-

dercut area (red dot).

อยางไรกตามการออกแบบดงกลาวขางตนยงคงพบ

ปญหาในการท�าความสะอาดบรเวณทฟนหลกดานหลง

เนองจากการออกแบบดงกลาวจะมโครงสรางทปกคลมตวฟน

หลกคอนขางมาก ท�าใหมโอกาสทคราบจลนทรยสะสมมาก

ขนเสยงตอฟนผและโรคปรทนตในอนาคตอกทงการออกแบบ

โดยใชตะขอทง 5 แบบทไดกลาวขางตนนนอาจไมไดชวย

ปองกนการหมน (tipping) หรอการเคลอนท (additional movement) ของฟนหลกดานหลง(6)

ดงนนการออกแบบฟนเทยมบางสวนถอดไดมวถแบบ

หมนจะชวยลดการใชตะขอเมอเทยบกบการออกแบบดวยวถ

การถอดใสแบบปกตเนองจากสวนทใหการยดอยคอพรอก-

ซมอลเพลท ทสมผสกบดานใกลกลางฟนหลกดานหลง เพอ


รปท 7 การใชสวนพกเพอใหการรองรบทต�าแหนงฟนหลกดานหลงสนเหงอกวางเทานน

A: สวนพกดานบดเคยวดานใกลกลางและดานไกลกลาง B: สวนพกดานบดเคยว

Figure 7 The occlusal rests placement on the posterior abutment for achieving only support.

A: The mesial and distal occlusal rest B: The occlusal rest

รปท 6 สนเหงอกวางทฟนหลกดานหลงลมเอยงมาดานใกลกลางและปรากฏสวนคอดทต�าแหนงดานแกมใกลกลางเทานน (จดสแดง) แตเมอ

ออกแบบโดยเลอกใชตะขอโอบรอบทสวนตนแขนยดขยายตอมาจากสวนพกดานบดเคยวดานใกลกลางไปทางดานไกลกลางเพอให

ปลายแขนยดอยทสวนคอดดานแกมไกลกลางขนาด 0.01 นว สามารถท�าใหเกดสวนยดตดตานการหลดทต�าแหนงนไดโดยการสราง

สวนคอดเพมเตม (จดสเหลอง)

Figure 6 The application of circumferential clasp extends from mesial occlusal rest and engages in disto-buccal undercut (yellow

dot) area which is created by dimpling.

ใหมการยดอยทดและปองกนมใหฟนหลกดานหลงลมเอยงมา

ทางดานหนา(6,8) โดยมขนตอนทางคลนกดงตอไปน

1. ตรวจในชองปากและพมพปากขนตนดวยวสดพมพ

ปากอลจเนต (alginate) เพอสรางเปนแบบจ�าลองฟนศกษา

(study model)(13)

2. น�าแบบจ�าลองฟนศกษาเขาเครองส�ารวจความขนาน

โดยระนาบบดเคยวขนานกบแนวระนาบ จากนนพจารณา

แกไขรปราง (recontour) ของฟนหลกดานหนาสนเหงอก

วาง ในกรณทฟนหลกมรปรางไมเหมาะสมบดหมนหรอลม

เอยงไมเหมาะสมตอการวางตะขอ โดยทวไปภายหลงจากเขา

เครองส�ารวจความขนานแลวพบวาต�าแหนงสวนคอดของฟน

หลกอยทดานแกมใกลกลางของฟนหลกทงดานหนาและดาน

หลง(6,8) (รปท 8)

ในกรณทมการวางแผนบรณะฟนหลกดวยครอบฟนท

มสลกยด (precision attachment) ทฟนหลกดานหนา

สนเหงอกดวยจะตองมการกรอเตรยมฟนหลกกอน (abut-ment preparation) (รปท 9) แลวท�าการพมพปากครง

สดทาย (final impression) ดวยวสดพมพปากอลาสโตเมอร


รปท 8 ต�าแหนงของสวนคอดทปรากฏบนฟนหลกภายหลงเขาเครองส�ารวจความขนานทต�าแหนงระนาบบดเคยวขนานกบแนวระนาบ

A: สวนคอดทดานแกมใกลกลางของฟนหลกดานหลงสนเหงอกวาง

B: สวนคอดดานแกมใกลกลางของฟนหลกดานหนาสนเหงอกวาง

Figure 8 The suitable undercuts present on tooth abutments after the survey at position of occlusal plane parallel to the horizontal

plane.

A: The mesio-buccal undercut of posterior abutment

B: The mesio-buccal undercut of anterior abutment

รปท 9 แบบจ�าลองฟนหลก ภายหลงกรอเตรยมฟนหลกซ 35 45 (ฟนหลกดานหนา) 38 และ 48 (ฟนหลกดานหลง)

A: มมมองดานบดเคยว B: มมมองดานขาง

Figure 9 The master model fabricates after abutment preparation on 35, 45 (anterior abutment), 38, and 48 (posterior abutment).

A: The occlusal view B: The lateral view

(elastomeric impression material) แลวเทแบบจ�าลอง

ฟนหลก (master model) ดวยปนชนดทส (stone type IV) จากนนขนรปฟนหลกดวยขผง (wax-up full contour) (รปท 10)(3,13)

ขอพจารณาการเลอกฟนหลกทจะท�าครอบฟนทมสลก

ยด(14,15)

1. กรณฟนเทยมบางสวนถอดไดฐานโลหะในสนเหงอก

วางทมฟนหลกดานหนาและหลงสนเหงอกวาง

2. กรณทตองการความสวยงามและไมตองการมตะขอ

3. ฟ นหลกต องมความสงของตวฟ นทางคล นก

(clinical crown) และความกวางเพยงพอส�าหรบการตดสลก

ยดตวผ (male attachment) (4 ถง 6 มลลเมตร)

4. ฟนหลกมรปรางหรอความสงทไมเหมาะสมตอการ

เตรยมแองรบสวนพก มต�าแหนงทบดหมนจนไมสามารถ

รองรบตะขอได เนองจากตองมการกรอแตงในปรมาณทมาก

และมขอบงชทจ�าเปนในการบรณะฟนดวยครอบฟน

ขอหามในการท�าครอบฟนทมสลกยด(14,15)

1. กรณฟนเทยมบางสวนถอดไดฐานโลหะในสนเหงอก


รปท 10 แบบจ�าลองฟนหลกทมการขนรปฟนหลกดวยขผงทซ 35 45 (ฟนหลกดานหนา) 38 และ 48 (ฟนหลกดานหลง)


Figure 10 The wax-up full contours present on 35, 45 (anterior abutment), 38, and 48 (posterior abutment).


วางทไมมฟนหลกดานหลงสนเหงอกวางรองรบ เนองจากจะม

การเคลอนทของฟนเทยมในแนวดงมาก สงผลใหมแรงกระท�า

ตอฟนหลกสงขน ท�าใหเกดการบดงดทฟนหลกได

2. ผปวยทมปญหาเกยวกบการเคลอนไหวของมอ เชน

ผปวยสงอาย หรอผพการ เนองจากอาจท�าใหการถอดใสฟน

เทยมมความยากล�าบาก

3. กรณโพรงเนอเยอในตวฟน (pulp chamber) ม

ขนาดใหญ การกรอแตงเพอวางสลกยดอาจท�าใหมการทะล

โพรงประสาทฟนไดโดยงาย โดยเฉพาะเมอเลอกใชสลก

ยดในตวฟน (intracoronal attachment) ซงสามารถลด

ความเสยงนไดโดยการใชสลกยดนอกตวฟน (extracoronal attachment) 4. ความสงของตวฟนทางคลนกไมเพยงพอในการตด

สลกยดตวผ (นอยกวา 4 มลลเมตร)

ภายหลงจากการขนรปฟนหลกดวยขผงแลว น�าแบบ

จ�าลองฟนหลกเขาเครองส�ารวจความขนานทระนาบบดเคยว

ขนานกบแนวระนาบ จากนนก�าหนดจดศนยกลางการหมน

ของฟนหลกดานหลงสนเหงอกวางทต�าแหนงปมดานแกมไกล

กลาง (disto-buccal cusp) ของฟนหลกดานหลงสนเหงอก

วางซงเปนต�าแหนงปลายสดของแองรบสวนพก (รปท 11)

3. การเตรยมฟนหลก

3.1 การกรอเตรยมฟนหลกดานหลงสนเหงอกวาง

• กรอแตงแองรบสวนพกดานบดเคยวของฟนหลก

ดวยหวกรอกากเพชรรปทรงกระบอกปลายตด (cylindrical flat-ended diamond bur) ทมขนาดเสนผาศนยกลาง 1.0

รปท 11 มมมองดานขางของแบบจ�าลองฟนหลกทศนยกลางการ

หมน (จดสแดง) อยทบรเวณต�าแหนงปมดานแกมไกล

กลางของฟนหลกดานหลงสนเหงอกวาง

Figure 11 Lateral view: The center of rotation (red dot) locates

at disto-buccal cusp of posterior abutment.

ถง1.5 มลลเมตร เพอปองกนมใหเกดสวนคอดทขดขวางตอ

ความแนบสนทของสวนพกและเกดเคลอบฟนทไมมโครงสราง

ขางใตรองรบ (unsupported enamel) ทมโอกาสแตกหกเสย

หายได(6,16)

• แองรบสวนพกดานบดเคยวตองมความกวางและ

ลก 1.5 ถง 2.0 มลลเมตร โดยใหมมของผนงดานในมน

(round internal line angle) และผนงดานขางตองขนานกน

• ขยายขอบเขตของแองรบสวนพกดานบดเคยว

ใหมความยาวมากกวา ½ ในแนวใกลกลางไกลกลาง(8,9)

(รปท 12)


รปท 12 ลกษณะของแองรบสวนพกดานบดเคยวของฟนหลกดานหลงสนเหงอกวาง

A: มมมองดานบดเคยว B: มมมองดานประชด

Figure 12 The proper design of occlusal rest seat is on the posterior abutment.

A: The occlusal view B: The proximal view

รปท 13 การใชเครองมอตดแตงขผงรวมกบเครองส�ารวจความขนานทต�าแหนงระนาบบดเคยวขนานกบแนวระนาบในการสรางแองรบสวนพก

ดานบดเคยวทฟนหลกดานหลงสนเหงอกวาง

A: ตดแตงแองรบสวนพกดานบดเคยวบนฟนหลกทขนรปดวยขผงดวยเครองมอตดแตงขผงซ 48

B: ตดแตงแองรบสวนพกดานบดเคยวบนฟนหลกทขนรปดวยขผงดวยเครองมอตดแตงขผงซ 38

Figure 13 The preparation of occlusal rest seat using wax trimmer with dental surveyor on posterior abutments are at the position

of occlusal plane parallel to the horizontal plane.

A: The occlusal rest seat preparation on 48

B: The occlusal rest seat preparation on 38

ในกรณทวางแผนบรณะฟนหลกดานหนาและหลงสน

เหงอกวางดวยครอบฟน น�าแบบจ�าลองฟนหลกภายหลงการ

ขนรปดวยขผงแลวมาเขาเครองส�ารวจความขนานทระนาบบด

เคยวขนานกบแนวระนาบ และก�าหนดจดศนยกลางการหมน

จากนนใชเครองมอตดแตงขผง (wax trimmer) ในการสราง

แองรบสวนพกดานบดเคยวทฟนหลกใหมความกวาง ความ

ลก และความยาวตามลกษณะทไดกลาวไปแลวขางตน (รปท

13)

ภายหลงการเตรยมแองรบสวนพกเรยบรอยแลว จะพบ

วาต�าแหนงทายสดของแองรบสวนพกดานบดเคยวตองเปน

ต�าแหนงเดยวกบจดศนยกลางการหมน (รปท 14) อกทงตองม

ความกวางและความลกทเหมาะสมคอ 1.5 ถง 2.0 มลลเมตร


โดยทต�าแหนงความลกของแองรบสวนพกนนตองตรงกบ

จดศนยกลางการหมนในแนวบดเคยวคอฟน (occluso- cervical) ดวยเชนเดยวกน(8,16) (รปท 15)

• การสรางวถแบบหมนของฟนเทยมท�าไดโดยใช

วงเวยนปลายขางหนงวางทจดศนยกลางการหมนทดานแกม

ไกลกลางของฟนหลกดานหลง ขณะทปลายอกขางหนงของ

วงเวยนทมเครองมอตดแตงขผง จะวางทดานใกลกลางของ

ฟนหลกดานหลง จากนนเคลอนวงเวยนตามวถการหมนหากม

ขผงสวนทขดขวางตอการเคลอนของวงเวยนตามวถการหมน

ขผงสวนนนจะถกตดออกไป สงส�าคญอกประการหนงคอขณะ

ตดแตงขผงปลายอกขางหนงของวงเวยนจะตองอยทต�าแหนง

จดศนยกลางการหมนเสมอ โดยจะตองมการตดแตงดานใกล

กลางของฟนหลกในทกต�าแหนงดงน ในแนวดานลนแกม

(linguo-buccal) โดยเรมจากดานลนจนถงดานแกม (รปท

16) และในแนวดานบดเคยวคอฟนโดยเรมจากดานบดเคยว

จนถงคอฟนตามล�าดบ เมอท�าการตดแตงเปนทเรยบรอยจะ

พบวาระนาบน�าดานใกลกลางตองมลกษณะตามวถการหมน

ดงรป (รปท 17)

3.2 การเตรยมฟนหลกดานหนาสนเหงอกวาง

ในกรณทเลอกบรณะฟนหลกดวยการท�าครอบฟน สง

ส�าคญคอการสรางระนาบน�าตามวถการหมนทดานไกลกลาง

ของฟนหลกดานหนาโดยทปลายขางหนงของวงเวยนวางท

จดศนยกลางการหมน สวนปลายอกขางหนงจะเปนเครองมอ

ตดแตงขผงเพอใหไดระนาบน�าตามวถการหมนซงวธการสราง

จะเหมอนกบดานใกลกลางของฟนหลกดานหลงดงทไดกลาว

ขางตน(6,16) (รปท 18)

กรณการเตรยมฟนหลกดานหนาทเปนฟนธรรมชาต

• การเตรยมแองรบสวนพกมขนาดและรปรางเหมอน

แองรบสวนพกของฟนเทยมถอดไดฐานโลหะแบบปกต เพยง

แตวาผนงดานขางของแองรบสวนพกจะตองขนานกบวถถอด

ใสแบบหมนดวย

• ใชหวกรอกากเพชรทรงกระบอกปลายตดเตรยมผว

ฟนดานไกลกลางเพอใหไดระนาบน�าตามวถการหมน

3.3 กรอขดแตงลบมมทแหลมคมในทกบรเวณ เพอ

ปองกนความเสยหายตอโครงสรางฟนหลกเมอมการใชงาน

และถอดใสฟนเทยม(8)

3.4 ทกครงภายหลงจากการเตรยมฟนหลกแลวจะ

ตองท�าการพมพปากและเทแบบจ�าลองฟนหลกหรอกรณท

รปท 14 มมมองดานบดเคยวของแบบจ�าลองฟนหลก ทต�าแหนง

ทายสดของแองรบสวนพกดานบดเคยว (เสนประสแดง)

ตองตรงกบต�าแหนงจดศนยกลางการหมน (จดสแดงดาน

แกมไกลกลางของฟนหลก)

Figure 14 Occlusal view: The center of rotation (red dot)

locates at the terminal end of occlusal rest seat (red

dashed line).

รปท 15 มมมองดานขางของแบบจ�าลองฟนหลก ทความลกสดของ

แองรบสวนพก (เสนประสด�า) ในแนวบดเคยวคอฟน ตอง

ตรงกบต�าแหนงจดศนยกลางการหมน (จดสแดง)

Figure 15 Lateral view: The center of rotation (red dot) locates

at the most occluso-cervical depth of occlusal rest

seat (black dashed line).


รปท 16 การตรวจสอบและตดแตงขผงสวนทขดขวางตอวถการหมนทดานใกลกลางของฟนหลกดานหลงสนเหงอกวางในทกต�าแหนงดวยวง

เวยน โดยทปลายขางหนงวางทจดศนยกลางการหมนขณะทปลายอกขางเปนเครองมอตดแตงขผงวางทดานใกลกลางของฟนหลก

ดานหลงสนเหงอกวาง

A: การตดแตงขผงทสวนดานลน (lingual 1/3)

B: การตดแตงขผงทสวนกลางฟน (middle 1/3)

C: การตดแตงขผงทสวนดานแกม (buccal 1/3)

Figure 16 The divider applies for created the rotational path RPD, the tip places at center of rotation. Another tip is wax trimmer

which trimmed wax of posterior abutment at bucco-lingual direction.

A: The application of wax trimmer on lingual 1/3

B: The application of wax trimmer on middle 1/3

C: The application of wax trimmer on buccal 1/3

รปท 17 การตรวจสอบและตดแตงขผงสวนทขดขวางตอวถการหมนทดานใกลกลางของฟนหลกดานหลงสนเหงอกวางในทกต�าแหนงในแนว

บดเคยวคอฟนดวยวงเวยน โดยทปลายขางหนงวางทจดศนยกลางการหมนขณะทปลายอกขางเปนเครองมอตดแตงขผงวางทดาน

ใกลกลางของฟนหลกดานหลงสนเหงอกวาง เพอใหระนาบน�าดานใกลกลางมลกษณะตามวถการหมน

A: แสดงการตดแตงขผงทสวนดานบดเคยว (occlusal 1/3)

B: แสดงการตดแตงขผงทสวนกลางฟน (middle 1/3)

C: แสดงการตดแตงขผงทสวนคอฟน (cervical 1/3)

Figure 17 The divider applies for created the rotational path RPD at occluso-cervical direction. The tip places at center of rotation.

Another tip is wax trimmer which is trimmed wax of posterior abutment to achieve guiding plane following the path of

rotation.

A: The application of wax trimmer on occlusal 1/3

B: The application of wax trimmer on middle 1/3

C: The application of wax trimmer on cervical 1/3


รปท 18 การตดแตงขผงดวยเครองมอตดแตงขผงทดานไกลกลางของฟนหลกดานหนาสนเหงอกวางในแนวบดเคยวคอฟนโดยทปลายอกขาง

ของวงเวยนตองอยทต�าแหนงจดศนยกลางการหมนเสมอ

A: การตดแตงขผงทสวนดานบดเคยว (occlusal 1/3)

B: การตดแตงขผงทสวนกลางฟนและสวนคอฟนตามล�าดบ (middle 1/3, cervical 1/3)

Figure 18 The application of wax trimmer tip at occluso-cervical direction creates the rotational path RPD on the distal surface

of anterior abutment.

A: The application of wax trimmer on occlusal 1/3

B: The application of wax trimmer on middle 1/3 and cervical 1/3, respectively

รปท 19 ระนาบน�าตามวถการหมนทฟนหลกดานหนาและหลงสนเหงอกวางทมจดศนยกลางการหมนต�าแหนงเดยวกน

A: ระนาบน�าดานใกลกลางและไกลกลางของฟนหลกดานหลงและหนาสนเหงอกวาง

B: การตดแตงขผงทถกตองเพอใหระนาบน�าเปนไปตามวถการหมนทงดานใกลกลางของฟนหลกดานหลงสนเหงอกวาง (เสนประ

สแดงวงกลมเลก) และดานไกลกลางของฟนหลกดานหนาสนเหงอกวาง (เสนประสแดงวงกลมใหญ) โดยมจดศนยกลางการหมน

ต�าแหนงเดยวกน

Figure 19 The proper guiding planes following the path of rotation prepare on the posterior and anterior abutment at the same

center of rotation.

A: The proper mesial and distal guiding planes are on the posterior and anterior abutment.

B: The proper guiding planes prepare on the mesial surface of posterior abutment (small red dashed circle) and distal

surface of anterior abutment (large red dashed circle) using same center of rotation.

ท�าครอบฟนกใหน�าแบบจ�าลองฟนหลกทมการขนรปขผงเปน

ครอบฟนแลว น�าเขาเครองส�ารวจความขนาน เพอตรวจสอบ

สวนคอดและรปรางของฟนหลกวามความถกตองเหมาะสม

หรอไม อกทงตองตรวจสอบระนาบน�าทดานใกลกลางของ

ฟนหลกดานหลง และดานไกลกลางของฟนหลกดานหนาจะ

ตองเปนระนาบน�าตามวถการหมนโดยมจดศนยกลางการ

หมนเดยวกนทต�าแหนงปมดานแกมไกลกลางของฟนหลก

ดานหลง(6,8) (รปท 19)


• ในกรณทผปวยไมตองการใหมตะขอทฟนหลกดาน

หนาสนเหงอกวาง การเลอกใชสลกยดทต�าแหนงฟนหลกน

จะเปนทางเลอกทดอกทางหนง(14) โดยภายหลงจากเตรยม

ระนาบน�าทมลกษณะตามวถการหมนเปนทเรยบรอยแลว

ท�าการตดสลกยดตวผทต�าแหนงไกลกลางของฟนหลกดาน

หนาสนเหงอกวางใหเปนไปตามระนาบน�าทเตรยมไว (รปท

20) จากนนท�าการหลอโลหะ (casting) ชนงานครอบฟน โดย

ครอบฟนทไดจะมระนาบน�าตามวถการหมนในดานใกลกลาง

และดานไกลกลางของฟนหลกดานหลงและฟนหลกดานหนา

สนเหงอกวาง ตามล�าดบ(8,17) (รปท 21)

รปท 20 การตดสลกยดตวผทดานไกลกลางของฟนหลกดานหนาสนเหงอกวางบนระนาบน�าตามวถการหมน


Figure 20 The male attachments place on distal guiding plane of anterior abutment that following the path of rotation.


รปท 21 ครอบฟนหลกซ 35 45 (ฟนหลกดานหนา) 38 และ 48 (ฟนหลกดานหลง) ภายหลงการหลอโลหะ โดยทครอบฟนซ 35 และ 45 ม

สลกยดตวผตดอยทระนาบน�าตามวถการหมน


Figure 21 The crown with male attachment on 35, 45 (anterior abutment), and 38, 48 (posterior abutment).after casting with the

guiding plane following the path of rotation.


จากนนท�าการลองครอบฟน แกไขและยดครอบฟนทฟน

หลกดานหลงสนเหงอกวางเปนล�าดบแรกกอน สวนครอบฟน

หลกดานหนาสนเหงอกวางทมการท�าสลกยดอยดวยนน จะ

ท�าการลองครอบฟนและกรอแกไขการสบฟนใหเรยบรอยโดย

ยงไมท�าการยดครอบฟนถาวรในชองปาก จากนนพมพปากทบ

ครอบฟนทงหมดไดแก ฟนกรามนอยลางซายและขวาซทสอง

โดยใชถาดพมพปากส�าเรจรปดวยวสดพมพปากอลาสโตเมอร

การพมพปากนจะไดรอยพมพทมครอบฟนดงกลาวตดมากบ

รอยพมพดวย จากนนน�าไปเทแบบจ�าลองฟนหลกเพอใช ใน

การหลอโครงโลหะตอไป(3,13) (รปท 22)


รปท 22 แบบจ�าลองฟนหลกทไดจากการลองและกรอแกไขการสบฟนของครอบฟนหลกซ 35 และ 45 (ฟนหลกดานหนา) ทมสลกยดตวผตด

อยทดานไกลกลางของครอบฟนหลกโดยยงไมยดถาวรในชองปากแลวพมพปากทบครอบฟนออกมา


Figure 22 The male attachments are on distal surface of crown on 35 and 45 (anterior abutment) in master model.


รปท 23 การวางแบบขผง ภายหลงจากทวางสลกยดตวเมยบนสลกยดตวผทดานไกลกลางของครอบฟนหลกซ 35 และ 45 (ฟนหลกดานหนา)

A: การปดสวนคอดทเฉพาะต�าแหนงใตตอสลกยดตวเมยทวางบนสลกยดตวผแลว โดยไมมการปดสวนคอดทฟนหลกดานหลงสน

เหงอกวาง

B: การวางแบบขผงของโครงโลหะภายหลงปดสวนคอดใตตอสลกยดตวเมยทวางบนสลกยดตวผแลว บนแบบจ�าลองฟนทนไฟ

(refractory model)

Figure 23 The wax pattern places on refractory model after placement of female attachment on male attachment at distal surface

of crown.

A: The undercut show under male attachment after placement of female attachment requires block out followed the path

of rotation.

B: The wax pattern placement on the refractory model after block out an undercut under female attachment.

สงทส�าคญในการวางแบบขผง (wax pattern) ส�าหรบ

โครงโลหะฟนเทยมถอดไดมวถแบบหมนนน ตองไมปดสวน

คอด (block out) ทฟนหลกดานหลงสนเหงอกวางเลยเพราะ

บรเวณนสวนพรอกซมอลเพลท จะตองแนบสนทเพอใหเกด

การยดอยทด (รปท 23) นอกจากนดานทสมผสกบเหงอก

(tissue surface) ของโครงโลหะจะตองแนบสนทกบสวนท

เปนเหงอกในแบบจ�าลองฟนและแนบสนทกบดานไกลกลาง

ของฟนหลกดานหนาโดยตลอดทงระนาบน�า(6,18) (รปท 24)

กรณท 2 สนเหงอกวางทมการสญเสยฟนหนา

1. ตรวจในชองปากและพมพปากขนตนดวยวสดพมพ

ปากอลจเนต เพอสรางเปนแบบจ�าลองฟนศกษา(13)

2. น�าแบบจ�าลองฟนศกษาเขาเครองส�ารวจความขนาน


รปท 24 โครงโลหะภายหลงจากหลอโลหะแลวตองแนบสนทกบสวนเหงอกในแบบจ�าลองฟนหลกและแนบสนทกบดานไกลกลางและใกลกลาง

ของฟนหลกดานหนาและหลงสนเหงอกวางตามล�าดบ ตลอดทงแนวระนาบน�าทเปนไปตามวถการหมน


Figure 24 The RPD framework completely seats within edentulous areas, the mesial and distal guiding plane on posterior and

anterior abutment followed the path of rotation.


รปท 25 ต�าแหนงของสวนคอดทปรากฏภายหลงเขาเครองส�ารวจความขนานทต�าแหนงระนาบบดเคยวขนานกบแนวระนาบ ในกรณสนเหงอก

วางทมการสญเสยฟนธรรมชาตแบบทส ตามการจ�าแนกของเคนเนด

A: สวนคอดดานแกมใกลกลางของฟนซเขยว B: สวนคอดดานแกมไกลกลางของฟนกรามบนซทสอง

Figure 25 The undercuts present on tooth abutments in Kennedy classification IV after the survey at position of occlusal plane

parallel to the horizontal plane.

A: The mesio-buccal undercut of canine B: The disto-buccal undercut of maxillary second molar

ทต�าแหนงระนาบบดเคยวขนานกบแนวระนาบ ซงปกตพบ

วาต�าแหนงของสวนคอดจะปรากฏทดานแกมใกลกลางของ

ฟนซเขยวและดานแกมไกลกลางของฟนกรามบนซทสอง

(รปท 25) หากฟนซเขยวและฟนกรามบนซทสองซงเปนฟน

หลกมรปรางหรอสวนคอดทไมเหมาะสมตองพจารณาแกไข

ปรบรปรางกอน(6,13)

การเลอกแนวการถอดใสทต�าแหนงระนาบบดเคยวขนาน

กบแนวระนาบน โดยไมท�าการกรอปรบรปรางฟนดานใกล

กลางของฟนซเขยวเลยจะสงผลใหพรอกซมอลเพลท แนบ

กบดานใกลกลางของฟนซเขยวไดยากและเกดปญหาชองวาง

ระหวางพนทดงกลาวท�าใหมการสะสมของเศษอาหารและ

คราบจลนทรยทเปนสาเหตของการเกดฟนผและโรคปรทนต


ไดในอนาคต แตหากแกไขโดยการกรอปรบรปรางฟนซเขยว

เพอใหพรอกซมอลเพลท สามารถแนบสนทกบฟนหลกไดมาก

ขนจะท�าใหมการสญเสยเนอฟนในปรมาณมากและฟนหลกม

การสญเสยรปรางไปทสงผลตอความสวยงามได ดงนนการ

ออกแบบใหมการถอดใสแบบวถการหมนนนจะไมมการปรบ

หรอปรบรปรางดานใกลกลางใหนอยทสดเพอคงรปรางของ

ฟนซเขยวไว โดยการออกแบบแนวการถอดใสแรก (first path of insertion) ใหเอยง (tilt) มาทศทางดานหนา จากรปใน

ตวอยางพบวาการเอยงใหระนาบบดเคยวท�ามม 20 องศากบ

แนวระนาบ สงผลใหแทงวเคราะหความขนานท�ามมขนานกบ

ดานใกลกลางของฟนซเขยวมากทสดซงท�าใหมสวนคอดนอย

ทสดเชนกน (รปท 26) โดยแนวการถอดใสแรกนจะเปนการ

เคลอนทของพรอกซมอลเพลท ตามทศทางการถอดใสจน

สวนปลายสดของพรอกซมอลเพลท สมผสกบจดศนยกลาง

การหมน จากนนพรอกซมอลเพลท จะแนบสนทกบดานใกล

กลางของฟนซเขยว สวนพกปมคอฟนจะหมนตามวถการหมน

และลงแนบสนทกบแองรบสวนพก ในล�าดบถดมาโครงโลหะ

สวนทเหลอจะหมนตามวถการหมนจนกระทงแนบสนทกบฟน

ธรรมชาตและเนอเยอชองปากตามล�าดบ ซงการออกแบบวธน

สามารถใหการยดอยของโครงโลหะทดกบฟนหลกโดยไมตอง

มตะขอและไมขดขวางการถอดใสอกดวย(6,10,12,17) ดงนนสง

ส�าคญคอการก�าหนดแนวการถอดใสแรกทตองขนานกบดาน

ใกลกลางของฟนซเขยวเพอเปนต�าแหนงอางองกอนการกรอ

แตงในชองปากโดยทผนงดานขางของแองรบสวนพกบนฟนซ

เขยวมความขนานกบดานใกลกลางของฟนซเขยว เพราะหาก

ไมปฏบตตามนสวนพกจะขดขวางไมใหโครงโลหะเคลอนทลง

สต�าแหนงได(10)

ดงนน ฟนเทยมบางสวนถอดไดมวถแบบหมนในกรณน

สงทจะใหการยดอยทต�าแหนงดานหนาคอ พรอกซมอลเพลท

ทแนบสนทกบดานใกลกลางของฟนซเขยวและต�าแหนงดาน

หลงจากตะขอตามปกตของฟนเทยมบางสวนถอดไดฐานโลหะ

ทเกาะสวนคอดดานแกมไกลกลางของฟนกรามบนซทสอง(6,12)

3. การเตรยมฟนหลก

3.1 การเตรยมฟนซเขยว

• เลอกใชหวกรอกากเพชรรปทรงกระบอกปลายตด

ขนาดเสนผาศนยกลาง 1.0 ถง 1.5 มลลเมตร กรอแตงแองรบ

สวนพกใหมรปรางเปนเลดจ (ledge shape) โดยใหมมของ

ผนงแองรบสวนพกดานในมน ตองระวงมใหเกดสวนคอดท

ขดขวางตอการแนบสนทของสวนพกและมใหเกดเคลอบฟน

ทไมมโครงสรางขางใตรองรบซงจะมโอกาสแตกหกเสยหาย

ไดในอนาคต

• กรอแตงแองรบสวนพกปมคอฟนใหมความลก

1.0 ถง 1.5 มลลเมตร(6) ขณะกรอแตงการวางหวกรอจะ

รปท 26 การส�ารวจความขนาน โดยใชแทงวเคราะหความขนานของเครองส�ารวจความขนาน

A: แบบจ�าลองฟนหลกทต�าแหนงระนาบบดเคยวขนานกบแนวระนาบ

B: แบบจ�าลองฟนหลกทเอยงจนกระทงระนาบบดเคยวท�ามม 20 องศากบแนวระนาบจะปรากฏสวนคอดทนอยทสด นนคอแทง

วเคราะหความขนานตองขนานกบพนผวดานใกลกลางของฟนซเขยวมากทสด

Figure 26 Survey analysis of parallel is determined using analyzing rod of dental surveyor.

A: The occlusal plane of master model is parallel to the horizontal plane position.

B: The 20-degree tilted occlusal plane to the horizontal plane position presents minimal undercut, which shown as the

analyzing rod parallel to the mesial surface of canine.


แตกตางจากการกรอแองรบสวนพกในแบบปกตคอ ตอง

เปลยนจากการวางหวกรอใหขนานกบแนวแกนฟนซเขยวเปน

วางหวกรอใหขนานกบดานใกลกลางของฟนซเขยวตามวถการ

ถอดใสแรก(10,12) (รปท 27)

• ขยายขอบเขตของแองรบสวนพกปมคอฟนใหม

ความยาวมากกวา ½ ในแนวใกลกลางไกลกลางและความสง

ของผนงดานขางแองรบสวนพกตองหางจากปลายฟนซเขยว

อยางนอย 1.0 มลลเมตร เพอปองกนมใหเกดการสะทอนของ

โครงโลหะซงจะสงผลตอความสวยงามได(6,17) (รปท 28)

รปท 27 การกรอแตงแองรบสวนพกปมคอฟนเพอใหมความลก 1.0 ถง 1.5 มลลเมตร ใหมมของผนงดานในมนและผนงดานขางตองขนาน

กบพนผวดานใกลกลางของฟนซเขยว

A: มมมองดานใกลกลาง แสดงลกษณะแองรบสวนพกปมคอฟนทผนงดานขาง (เสนประสแดง) ขนานกบแทงวเคราะหความขนาน

B: มมมองดานเพดาน แสดงทศทางการวางหวกรอ (เสนสแดง) ทขนานกบพนผวดานใกลกลางของฟนซเขยว

Figure 27 The proper cingulum rest seat is 1.0-1.5 millimeters-in depth, round internal line angle, and axial wall of rest seat

parallel to the mesial surface of canine.

A: Mesial view: The axial wall of cingulum rest seat (red dashed line) is parallel to analyzing rod.

B: Palatal view: The direction of cingulum rest seat preparation (red line) is parallel to the mesial surface of canine.

รปท 28 A: มมมองดานเพดาน แสดงขอบเขตของสวนพกปมคอฟน (เสนประสแดง) ทขยายความยาวใหมากกวา ½ ในแนวใกลกลางไกล

กลาง

B: ความสงของผนงดานขาง (เสนประสแดง) ตองหางจากปลายฟนซเขยวอยางนอย 1.0 มลลเมตร (เสนประสเหลอง) เพอปองกน

มใหเกดการสะทอนของโครงโลหะ

Figure 28 A: Palatal view: The proper cingulum rest seat (red dashed line) extends greater than ½ of mesio-distal width.

B: The extension of axial wall of cingulum rest seat (red dashed line) should below 1.0 millimeter from incisal edge of

canine (yellow dashed line) for prevention of exposure RPD framework.


3.2 การเตรยมฟนหลกดานหลง (ฟนกรามบนซท

สอง)

• กรอแตงสวนพกดานบดเคยวดวยหวกรอกากเพชร

รปกลม (round diamond bur) ขนาดเสนผาศนยกลาง 1.0

มลลเมตร

• หากฟนหลกมเสนส�ารวจทสงซงแสดงถงปรมาณ

ความปอง (contour) ทไมเหมาะสมตอการวางตะขอใหกรอ

ปรบรปรางของฟนหลกเพอแกไขลดระดบเสนส�ารวจ

3.3 กรอขดแตงลบมมทแหลมคมในทกบรเวณ เพอ

ปองกนมใหเกดความเสยหายตอโครงสรางของฟนหลกเมอม

การใชงานและถอดใสฟนเทยม(3,13)

4. พมพปากขนสดทายโดยใชวสดพมพปากอลจเนต(3)

5. ท�าการเทแบบจ�าลองฟนหลก จากนนน�าแบบจ�าลอง

ฟนหลกเขาเครองส�ารวจความขนานทระนาบบดเคยวขนาน

กบแนวระนาบกอนเพอหาต�าแหนงสวนคอดของฟนกรามบน

ซทสอง หากเราเลอกการออกแบบปกตทมแนวการถอดใส

ทตงฉากกบระนาบบดเคยวพบวาบรเวณทตองปดสวนคอด

จะมปรมาณมาก (รปท 29) แตหากออกแบบการถอดใสแบบ

วถการหมนจะตองท�าการก�าหนดแนวการถอดใสแรกกอน

โดยการเอยงแบบจ�าลองฟนหลกขนซงจากรปในตวอยางพบ

วาการเอยงใหระนาบบดเคยวท�ามม 20 องศากบแนวระนาบ

ท�าใหแทงส�ารวจความขนานท�ามมขนานกบดานใกลกลางของ

ฟนซเขยวมากทสดและท�าใหมสวนคอดนอยทสดเชนกน(6,19)

(รปท 30) จากนนก�าหนดจดศนยกลางการหมน ซงโดยทวไป

จะเลอกต�าแหนงทเสนส�ารวจอยต�าทสดและไมเกนแนวบรรจบ

ดานใกลกลางรมฝปาก(6,12) (รปท 31) โดยต�าแหนงนจะเปน

จดแรกทพรอกซมอลเพลท สมผสกบผวฟนดานใกลกลาง

ของฟนซเขยว จากนนจะเคลอนจนแนบ และสวนพกปมคอ

ฟนจะเคลอนทตามวถการหมนและแนบสนทกบแองรบสวน

พกตามล�าดบเนองจากเปนต�าแหนงทใกลกบจดศนยกลาง

การหมน จากนนโครงโลหะสวนทเหลอจะเคลอนตามวถการ

หมนจนกระทงแนบสนทกบฟนและเนอเยอในชองปาก(6,17)

เมอสงเกตรปท 29 พบวาสวนคอดทออกแบบโดยแนวการ

ถอดใสทระนาบบดเคยวขนานกบแนวระนาบมมากกวาการ

เอยงใหระนาบบดเคยวท�ามม 20 องศากบแนวระนาบ ดงนน

การปดสวนคอดทต�าแหนงการเอยงแบบจ�าลองฟนหลก 20

องศา จะมสวนคอดมากพอทสามารถตานทานการถอดใสใน

แนวตงฉากกบระนาบบดเคยวได กลาวคอผปวยจะไมสามารถ

ถอดฟนเทยมในแนวตงฉากกบระนาบบดเคยวไดหรอเมอม

การใชงานบดเคยวอาหารฟนเทยมกจะไมหลด แตจะถอดใส

ไดในแนว 70 องศากบระนาบบดเคยวเทานน(10)

สงส�าคญคอต�าแหนงของพรอกซมอลเพลท ทท�าหนาท

เปนสวนยดจะไมท�าการปดสวนคอดยกเวนในต�าแหนงใตตอ

เสนส�ารวจดานใกลกลางของฟนซเขยว(6,18) (รปท 32) และ

ขอบเขตของพรอกซมอลเพลท จะตองมการขยายไปทางดาน

รมฝปากมากทสดเพอใหไดการยดอยสงสด แตไมควรเกนกวา

รปท 29 การส�ารวจแบบจ�าลองฟนหลกทต�าแหนงระนาบบดเคยวขนานกบแนวระนาบจะปรากฏสวนคอดทตองปดในปรมาณมากหากออกแบบ

ฟนเทยมบางสวนถอดไดแบบปกตทมแนวการถอดใสทตงฉากกบระนาบบดเคยว

A: มมมองดานเพดาน B: มมมองดานรมฝปาก

Figure 29 A large amount of undercut requires block out under the survey line of canine at occlusal plane parallel to the horizontal

plane position.

A: The palatal view B: The labial view


รปท 30 การเอยงแบบจ�าลองฟนหลกทระนาบบดเคยวท�ามม 20 องศากบแนวระนาบ ท�าใหแทงวเคราะหความขนานท�ามมขนานกบดานใกล

กลางของฟนซเขยวจนกระทงไมปรากฏสวนคอดหรอมสวนคอดนอยทสด

A: มมมองดานเพดาน B: มมมองดานรมฝปาก

Figure 30 The 20-degree tilted master model from horizontal plane position provides minimum or absence of undercut which show

as analyzing rod parallel to the mesial surface of canine.

A: The palatal view B: The labial view

รปท 31 การก�าหนดต�าแหนงจดศนยกลางการหมน (จดสแดง) ทเสนส�ารวจอยต�าทสด และไมเกนกวาแนวบรรจบดานใกลกลางรมฝปากของ

ฟนซเขยว (เสนประสเหลอง)

Figure 31 The center of rotation locates on the lowest survey line (red dot) and does not extend over the mesio-labial line angle

of canine (yellow dashed line).

แนวบรรจบดานใกลกลางรมฝปากเพอปองกนมใหเกดการ

สะทอนของโครงโลหะทสงผลตอความสวยงามได (รปท 33)

การออกแบบลกษณะนถอวาเปนการออกแบบโดยใช

วถถอดใสสองแนว (dual path of insertion) นนคอ เรม

ใสฟนเทยมดวยแนวการถอดใสแรกคอในทศทางทขนานกบ

ดานใกลกลางของฟนซเขยว เพอใหพรอกซมอลเพลทแนบ

สนทกบจดศนยกลางการหมนกอน (รปท 34) จากนนเกด

การเคลอนของโครงโลหะผานวถการหมนโดยสวนพกปมคอ

ฟนซงเปนต�าแหนงทอยใกลกบจดศนยกลางการหมนจะเกด

การแนบสนทกบแองรบสวนพกในล�าดบถดมา (รปท 35) และ

ตามดวยสวนโยงใหญ (major connector) สวนโยงยอย

(minor connector) สวนพกดานบดเคยวและตะขอของโครง

โลหะทเคลอนตามวถการหมนเขาแนบสนทกบฟนกรามบนซท

สองและเนอเยอในชองปากตามล�าดบ(6,12,17) (รปท 36) เมอ

ทกสวนของโครงโลหะแนบสนทกบฟนธรรมชาตและเนอเยอ

ในชองปากแลวโครงโลหะจะไมหลดในแนวตงฉากกบระนาบ

บดเคยวเนองมาจากการยดอยของพรอกซมอลเพลท ทแนบ

สนทกบดานใกลกลางของฟนซเขยวแตการถอดนนท�าไดโดย

การเคลอนของตะขอออกจากสวนคอดของฟนกรามบนซท

สองซงเปนฟนหลกดานหลงกอน ตามดวยสวนพกปมคอฟน


รปท 32 ความแตกตางของสวนคอดทต�าแหนงระนาบบดเคยวขนานกบแนวระนาบมปรมาณมากกวาต�าแหนงการเอยงแบบจ�าลองฟนทระนาบ

บดเคยวท�ามม 20 องศากบแนวระนาบ

A: มมมองดานเพดานปาก B: มมมองดานประชด C: มมมองดานรมฝปาก

Figure 32 The undercut in an occlusal plane parallel to the horizontal plane position requires block out than a 20-degree tilted.

A: The palatal view B: The proximal view C: The labial view

รปท 33 ต�าแหนงของจดศนยกลางการหมนอยทต�าแหนงเสนส�ารวจทอยต�าสดและตองไมเกนแนวบรรจบดานใกลกลางรมฝปาก

A: มมมองดานรมฝปาก B: มมมองดานขาง

Figure 33 The center of rotation locates on the lowest survey line and does not extend over the mesio-labial line angle of canine.

A: The labial view B: The lateral view


รปท 34 การใสฟนเทยมถอดไดมวถแบบหมนโดยใชวถถอดใสสองแนว คอ เรมใสฟนเทยมดวยแนวการถอดใสแรกทพรอกซมอลเพลท ขนาน

กบดานใกลกลางของฟนซเขยวหรอเอยงเขาทางดานหนาท�ามม 70 องศากบแนวระนาบ (ลกศรสน�าเงน) เพอใหพรอกซมอลเพลท

แนบสนทกบจดศนยกลางการหมนกอน

Figure 34 The dual path of insertion of rotational path RPD applies in Kennedy classification IV. The proximal plate intimately

contacts to the mesial surface of canine or the 70-degrees to the horizontal plane (blue arrow) at center of rotation.

รปท 35 การเคลอนของโครงโลหะผานวถการหมน (วงกลมสฟา) ภายหลงจากทพรอกซมอลเพลท สมผสกบจดศนยกลางการหมนและแนบ

สนทกบดานใกลกลางของฟนซเขยวโดยตลอดแลว

Figure 35 The direction of the RPD framework rotates following the path of rotation (blue circle) after proximal plate intimately

contacts at center of rotation and along the mesial surface of canine.


รปท 36 แสดงสวนของสวนโยงใหญ สวนโยงยอย สวนพกดานบดเคยว และตะขอทเคลอนตามวถการหมน (วงกลมสฟา) กระทงแนบสนท

กบเนอเยอและฟนกรามบนซทสอง ตามล�าดบ

Figure 36 The major connector, minor connector, occlusal rest, and the circumferential clasp rotate in accordance with the path

of rotation (blue circle) and completely seat on soft tissue and maxillary second molar, respectively.

ทเคลอนออกจากแองรบสวนพกในล�าดบถดมา จากนนพรอก

ซมอลเพลท เคลอนออกจากจดศนยกลางการหมนในทศทาง

ท�ามม 70 องศากบระนาบบดเคยวเปนล�าดบสดทาย(10)

ขอด(6,7)

1. ลดการใชตะขอบนฟนหลก

2. เพมความสวยงามจากการไมมการใชตะขอทฟนหลก

ดานหนาโดยเฉพาะในกรณสนเหงอกวางทมการสญเสยฟน

ธรรมชาตแบบทส ตามการจ�าแนกของเคนเนด

3. ลดการสะสมของคราบจลนทรย

4. ลดโอกาสทจะเกดการบดเบยวของสวนประกอบของ

ฟนเทยมบางสวนถอดไดฐานโลหะ เนองจากการไมใชตะขอ

แบบปกต

5. สามารถใชไดกรณฟนหลกดานหลงไมมสวนคอดดาน

แกม

6. การกรอแตงฟนหลกนอยหรอไมมการกรอแตงฟน

หลกเลยในขนตอนเตรยมระนาบน�าการถอดใส

7. เปนอกทางเลอกหนงส�าหรบการใสฟนเทยมถอดได

บรเวณฟนหนา ซงยงคงใหความสวยงามและกรอแตงฟนหลก

นอยกวาฟนเทยมแบบตดแนนในฟนหนา

ขอดอย(6,19)

1. ใชความรทกษะและความสามารถขนสงทงทนต-

แพทยและชางทนตกรรม

2. ตองอาศยการสอสารทดระหวางทนตแพทยและชาง

ทนตกรรม เพอความถกตองแมนย�าของขอมลน�าไปสการ

สรางชนงานทถกตองแมนย�าตอไป

3. ทนตแพทยตองมอปกรณส�าหรบการเตรยมฟนหลก

ทงในขนตอนทางคลนกและหองปฏบตการ รวมถงการก�าหนด

ต�าแหนง การตรวจสอบแนวการถอดใส การปดสวนคอด เพอ

สงขอมลทงหมดแกชางทนตกรรมส�าหรบสรางชนงานตอไป

4. แองรบสวนพกตองมการเตรยมอยางถกตองและ

เหมาะสม ทงต�าแหนง ขนาดและรปราง ทส�าคญตองไมมสวน

คอดและเคลอบฟนทไมมโครงสรางขางใตรองรบ

สรป หลกการออกแบบโดยใชฟนเทยมบางสวนถอดไดมวถ

แบบหมน สงส�าคญคอตองมสวนยดของโครงโลหะนนคอ

พรอกซมอลเพลท ตองสมผสกบดานประชดของฟนหลกท

ต�าแหนงจดศนยกลางการหมน กอนทสวนอนของโครงโลหะ

จะเคลอนตามวถการหมนถดมาตามล�าดบ จนกระทงแนบสนท

กบฟนและเนอเยอในชองปาก ซงนบวาเปนอกทางเลอกหนง


ในการออกแบบฟนเทยมบางสวนถอดไดฐานโลหะทสามารถ

ลดการใชตะขอแบบปกตได อกทงยงชวยลดความเสยงตอฟน

ผและโรคปรทนตจากการทลดการสะสมของคราบจลนทรย

และท�าใหเกดความสวยงามมากกวาเมอเทยบกบการใชตะขอ

แบบปกตในบางกรณได แตอยางไรกตามสงส�าคญคอตอง

อาศยความรความเขาใจในหลกการของทงทนตแพทยและชาง

ทนตกรรมในทกขนตอนการท�างานเพอใหการออกแบบและ

การใชฟนเทยมบางสวนถอดไดมวถแบบหมนประสบความ

ส�าเรจ

เอกสารอางอง1. Campbell SD, Cooper L, Seymour DW, et al.

Removable partial dentures: The clinical need for innovation. J Prosthet Dent 2017; 118: 273-280.

2. Bohnenkamp DM. Removable partial dentures: clinical concepts. Dent Clin North Am 2014; 58: 69-89.

3. Suh JS, Billy EJ. Rotational path removable partial denture (RPD): conservative esthetic treatment option for the edentulous mandibular anterior region: a case report. J Esthet Restor Dent 2008; 20: 98-105.

4. Davenport JC, Basker RM, Heath JR, Ralph JP, Glantz PO. A system of design. Br Dent J 2000; 189: 586-590.

5. Bezzon OL, Mattos MGC, Ribeiro RF. Surveying removable partial dentures: the importance of guiding planes and path of insertion for stability. J Prosthet Dent 1997; 78: 412-418.

6. Jacobson TE, Krol AJ. Rotational path removable partial denture design. J Prosthet Dent 1982; 48: 370-376.

7. Jacobson TE. Satisfying esthetic demands with rotational path partial dentures. J Am Dent Assoc 1982; 105: 460-465.

8. Krol AJ, Finzen FC. Rotational path removable partial dentures: Part 1. Replacement of posterior teeth. Int J Prosthodont 1988; 1: 17-27.

9. Huang CT, Liu FC, Luk KC. Interference factors regarding the path of insertion of rotational-path removable partial dentures. Biomed J 2017; 40: 69-75.

10. King GE. Dual-path design for removable partial dentures. J Prosthet Dent 1978; 39: 392-395.

11. Asher ML. Application of the rotational path design concept to a removable partial denture with a distal-extension base. J Prosthet Dent 1992; 68: 641-643.

12. Krol AJ, Finzen FC. Rotational path removable partial dentures: Part 2. Replacement of anterior teeth. Int J Prosthodont 1988; 1: 135-142.

13. Carreiro Ada F, Machado AL, Giampaolo ET, Santana IL, Vergani CE. Dual path: a concept to improve the esthetic replacement of missing anterior teeth with a removable partial denture. J Prosthodont 2008; 17: 586-590.

14. Jain A, Philip J, Ariga P. Attachment-retained Unilateral Distal Extension (Kennedy’s Class II Modification I) Cast Partial Denture. Int J Prosthodont Restor Dent 2012; 2: 101-107.

15. Carr AB, Brown DT. Direct Retainers. In: Carr AB, Brown DT, ed: McCracken's Removable Partial Prosthodontics, 12th ed. St. Louis: Mosby; 2011: 67-95.

16. Firtell DN, Jacobson TE. Removable partial den-tures with rotational paths of insertion: problem analysis. J Prosthet Dent 1983; 50: 8-15.

17. Jacobson TE. Rotational path partial denture design: a 10-year clinical follow-up-Part I. J Prosthet Dent 1994; 71: 271-277.

18. Ivanhoe JR. Laboratory considerations in rota-tional path removable partial dentures. J Prosthet Dent 2000; 84: 470-472.

19. Schwartz RS, Murchison DG. Design variations of the rotational path removable partial denture. J Prosthet Dent 1987; 58: 336-338.

Date post:	28-Oct-2021
Category:	Documents
Upload:	others
View:	39 times
Download:	0 times

Rotational Path Removable Partial Denture

Documents