ابعاد شکلی

.ابعاد شکلي مربوط به طرح و شکل فرم و فضاي شهر استشکل شناسي یا ريخت شناسي شهري مطالعه فرم و شکل

سکونتگاه است. که خارجي يک تصوير يا سطح مشخصي از فرم شکل: شخصيت

براي دسته بندي فرم بکار مي رود. ( شکل : ارجاعی است به حدود هویتی تصویری مسطحfigure )

یا پیکره بندی سطحی یک فرم حجمی. شيوه جايگشت و هدايت عناصر يک ترکيب شناخت الگو هاي که

تحلیل میکند، به حجم و فضا –تظاهر بيروني- را در نقطه برخورداز توسعه و فرآيند تغييرات. منظور خلق يک تصوير بهم پيوسته

لذا اولين کار در اين زمينه تمرکز بر آناليز تحوالت و تغييرات در فضاي شهري است.

تعاریف شکل شهر

(کوانزنconzen :دRمي گوي)اربري زمينRاخت و ، کRوی سRاگخيابانهRا الگRوي قطعRات، الگRوي قطعRات، درون سRازها

شکل شهر را تعريف می کند. )بلوکها( هر راRکل شRده ي شRه ی عمRه مولفRاس، سRرت و تومRهرب

نقشRه خيابRان، سRبک معمRاري سRاختمانها و طRراحي شRان و عنوان مي کنند.کاربري زمين

رRهري، عناصRراحي شRه ي طRدامن شيرواني در جسRتجوي شناسRد:کRاربري زمين، فRيزيکي شRکل شRهر را بRه اين هRا مي

وپارکينRگ، سيرکوالسRيون سRاختمان، شRکل گRذاري، تRوده نشRانه فعاليتهRاو از رو، حمRايت پيRاده راههRاي بRاز، فضRاي

گذاريها.

اخته يRه سRنري کRري هRت ارادي، اثRهر عملي اسRبيکن: شاست.معماري استراحت و معماري حرکت دو عنصر

ازمانRر سRه بRا توجRهر را بRايي شRاختار فضRه سRرز: نظريRراجدهي مکRاني فعاليتهRاي اجتمRاعي اقتصRادي در منRاطق شRهر

تعريف مي کند.کRه اي شRيوه بRه اسRت مربRوط شRهر شRکل بررسRي

توليRد و اسRتفاده ، انفRرادي يRا گRروهي، موجوديتهRاي فRيزيکيآرايش هRاي مکRاني و روابRط متقابRل میشRوند و هم چRنين بRه

هRا پRولي موجRوديت هRاي ارزش کRه چگونRه اين بRه نRيز و ونمادين در آن ها اعمال مي شوند.

بافت شهر←توده و فضا1 بعRد اجتمRاعي←شRيوه ي زنRدگي فRردي يRا گRروهي شRهر 2

نشينان

تعاریف شکل شهر

ه يRهر نظريRايي شRاختار فضRر سRه بRا توجRاي را بRاليت هRاني فعRازماندهي مکRسايRن هRدف کRه قاRعRده اRجRتماعي-RاقتصRادRي بRا Rدر منRاطق RشRهر RتRعريRف ميRکRنRد،

منديR هاي رRا کهR در تطاRبق مRردم بRا فضاRي شهRري وجودR دارند، بيابد. هرRکل شRايرين شRروتچي و سRد بRير از ديRکوني و غRهري مسRاي شRوي فعاليتهRالگ

R RکونيRسRه مRکR نوعRمص وسRيله RمحيRط RهRب RهRک آنهاسRت کنRش RهمR رRب اسRت. جايشاRن مRي دRهد بRيان ميR شونRد.

ايRاتك بRه بRه نظريRه ي سيسRتم بورن: را يRا هRا، شRكل شRهر الگRوي مكRاني يRك RنظRامR شRهري اين چيRدRمان عRناصRر RمفRردR درون عناصRرتعرRيRف مRي كنRد.

محيRطR مصRنوع،R سRاختمانهاR و RكاربريهRاي زRمين و نRيز گروههRاي اجتمRاعي، شRامل مي شوRد. فRعاليتهاي اقتصادي وR موسسات عموRمي

اين الگوهRاي رفتRار و تعامRل درون زيرنظRام هRا، وقRتي كRه روي شRكل شRهر پRيRادهR شRوRنRد و بRاR مجمRوRعRه ي قRوRانين سRازمRانR دRهنRده كRهR زيرRنظRام هRا راR بRه RنظRام

R ،RوندRشR بRركيRتR R،ازندRسR ميR طRتبRر مرRهRهري شRشR اييRفض RختارRاRكيل مي سRا تشRردهند.

تعاریف شکل شهر

دو رويكرد عمده به شكل شهر :جغرافيا و معماري

جغرافيا معماري↓ ↓

در آغاز توصيف پديده ها بر سطح كره زمين طراحي و ساخت ↓ ساختمانهاي منفرد

جغرافياي شهري ↓ ↓ مطالعات كل شهر

مطالعات درون شهري ↓ ↓ طراحي شهري

برنامه ريزي شهري ↓ ↓ شهر را كليتي فيزيكي

توجه اش معطوف به مردمي است ↓

كه در بافت زندگي مي كنند. بررسي بافت شهر ↓

ساختار فضايي شهر

مورفولوژي شهري

ساختار و سیستم

ت ازRارت اسRط ساختار عبRه اي از روابRا مجموعRه در آنهRركRعناص بRاقي مانRده كRلمي تRواننRد تغيRيRر يابRنRد ولي RبRه شRكلیR كRهR متكيR بRه

ازR خRود وR مRفRهRومR خRودR را RحفRظ RكRننRدR. روRابRط Rبين عRنRاصRر مRهRمRتر R طRبRي رواRد ولRنRوني اRر درRيRيت تغيRابلRقR ارايRد RرRعناص .RتRر اسRاصRعن

آنها ثابت باقي مي ماند. ط بینRام روابRزا و نظRیر از اجRته متغRک دسRوان یRتم را می تRسیس

Rدرک این Rر جهتRال دRوRمعم RاRتم هRسRسیR هRلعRمطاR ذاRت. لRسRدان RاRآنهروابط و توجیه آنها است.

کRرکب از يRت مRه ای اسRهر مجموعRتخوانبندي شRراتاسRتون فقRس مختلRف و متRنRوع شRهرRي کRه شRهر عRناصRر و RشRبکه ايR بهم پيوسRته و

R ا درRترRا کليRهر تRتره شRی گسRامRو در تم RندRجام مي بخشRآن انس انRتهايي Rترين RاجزاRي آن يRعني مRحله هاRي مسکوني RامتدادR مي يابد.

ساختار و استخوان بندی

ويRژگي محRدوده اسRتخوانبندي شRهر در سRه مRورد ذيRل خالصRه دخيRل محورهRا، کانونهRا و پهنRه هRا مي شRود، کRه در انتخRاب

اند.

عناصر شکلی و عملکردی شهر1 ،رديRعملک فعاليتهRRا)اجRزاي و عملکRردي .مشخصRات

ترکيب همجواري آنها(2 ،هريRش مRوقعيت کالبRدي، کالبRدي)عناصRر .مشخصRات

ساختار و بافت شهري(3)مشخصات فضايي وبصري )شبکه نمادين.

ترانسیک

ت�وده : ب�ه مطالع�ه ارتب�اط بین س�اختمانها )ش�کل-زمین تئ�وری ب�ا ان�د پ�وش�انده را ب�ه ط�ور نس�ب�ی س�ط�ح ز�مین� س�خت-ش�کل(ک�ه

خ�الی )�زمین(می� پر�دازن�د. ن�قش�ه �ش�کل – زمین ی�ک اب�زار ف�ض�ای ب�از گ�رافیکی ،ب�رای ن�م�ایش ر�واب�ط بین پ�ر و �خ�الی� در ب�افت ش�هری

م�ی باشد. ن�قشه نو�لی و گیب�رد ک�ه قس�مت س�ازمان خط�وطی : عب�ارت اس�ت از ارتب�اطتئ�وری

ه�ا�ی �مخت�ل�ف ش�هر �ر�ا ب�ه هم� مت�ص�ل م�ی ک�ن�د �مانن�د پی�اده رو �خیاب�ان و ف�ضای باز� .

خصوص�یات : ط�راحی فض�ایی ش�هر مبت�نی ب�ر درک مک�انتئ�وریفضای ف�یزیکی می� باشد. انسانی ،� فرهنگی�

هر ی�ک از این دی�دگاه ها ب�ه تنه�ای دارای ارزش می باش�ند ، ام�ابه�ت�رین راه�، در� نظ�ر گ�رفتن ه�ر س�ه ت�ئ�وری ا�س�ت �ک�ه ب�ه ت�وده و ف�ض�ا س�اخت�ار �ببخ�ش�د،� �ارتب�ا�ط �می�ا�ن� بخش�ها را� تنظیم �نمای�د� و ب�ه

نیاز�های ا�نسانی �محیط پاسخ دهد.

نقشه نولی

پایداری عناصر شکل دهنده شهر

دائم تغی�یر می کن�د قطع�ات ب�ا هم تلفی�ق می الگ�وی قطع�اتآنه�ا، ک�ا�ربری� خ�اص� ب�ه ط�ور کم�ترین ش�ود.� س�اختم�انها �و

را دارند. پایداری عنص�ر هس�تند. پای�داری پای�دارترینخیاب�ان ه�ا در ح�الی ک�ه

آ�نه�ا ب�ه دلی�ل ا�ین �اس�ت� ک�ه �م�رز� م�ا�لکی�ت �را� تع�یین م�ی کن�ن�د. �ل�ذ�ا �ب�ه� خ�ا�طر �س�اخت�ار م�ال�ک�یت� و� �س�خ�ت�ی ب�ه� اج�را در آو�ردن�

ت�غییرا�ت در� مقیاس باال پای�دار هستند. بناه�اي بناه�ا پاي�داري مانن�د عم�ومي س�اختمانهاي ب�رخي

، ب�دليل مخ�تل�ف از جم�ل�ه ط�راحي� خا�صش�ان، هزين�ه م�ذهب�یص�رف �ش�ده در آ�نه�ا�، ب�ا�ر نم�ادینی� ک�ه �دارن�د�،...بيش�تر حف�ظ م�ي ش�وند�. ب�ناه�اي� �ديگ�ر� د�ر ص�و�رتي مي تو�انن�د ب�اقي بم�انن�د

�محي�ط �از� �بي�ن ن�برده� و �اغل�ب ا�ن�عط�ا�ف پ�ذير�ي س�ر� زن�د�گيک�ه� هاي مختلفي را� داش�ته باشد.پذيرش کارب�ري در �

کانزن

:زمين ک�اربري دس�ته توسRعه اولين بRه منجRر اغلب کRاربري تغيRير Rتر درRه کمRتRالب Rات وRقطع RقRتلفی R،ودRمی ش RدRجدي RيRهاRاختمانRسR قRخلR Rو RددRجRم

تفکRيک و تغييRرات Rالگوي خيابRان تاثيRر دارد. :گ�یری قطع�ات ی�ا ش�کل الگ�وی س�اخت و س�از دومين دس�ته

قطعRات اغلبR پروسRه و فرآRينRد توسRعهR ي سRاRخت و سRاز مشخصRي دارنRد. برگیجچرخه

1 اديRود آوري اقتصRدليل سRان، بRه خیابRمت بRترين قسRمت نزديکRاولين قس-←کاربري تجاري

2 ايRار هRمن فشRد در ضRاد نمي خواهRي زيRد، دسترسRير مي کنRاربري تغيRک-تRوسRعه Rهم وRجRود داRرد. ممکنR اسRت تغيRيراتي درR ابعRاد و ارتفRاع سRاخت و

R.ظاهر شودR هم به مرور Rساز3.ه اوج تغييراتRوا، نقطRور و هRي و نRدون دسترسRراکم ←بRزايش تRاف-4.تلفيق يا تجميع قطعات-

چرخه برگیج

الگ�وي بلوکهRاي شRهري : قطع�ات درون بل�وکسومين دس�ته يRاR پالکهRا تفکRيRک مي RشRوند. Rممکن اسRت کRه خRط اRغلب بRه قطعRات مRرRزي RمشRتRرکيR داشRتهR و پشRت بRه پشRت رRوبRهR خياRبRان داشRته باشRند. بRا باRشRد. ممکRن اسRت RگRاهي يRک خيابRان خRدماتی دRر پRشRت قطRعRات

R.RدRکن تغRيRير RمRي مرزهRا R،RاتRقطعR شRروRف و تفکيRکخRريRد Rو تجميRع قطعRاRت مRي RتوRاRنRد RمRنجRر بRه اRز بيRن رRفتRن نRشRانRهR هRايR RشRکلي گRرRدد.R Rدر اRکRثرR شRهرهRايR RاروRپRا الگRوRي قطعRاRتR ازR RسRالهRا RپيشR بRاقRيR مانRده RاسRت کRهR اينR خRود نشRان RدهنRدهR ي مقRاRومت بيشRتر قطعRات دRر برابRر تفکيRک

است. الگ�وي معRني :خياب�انچه�ارمين بRه خيابRان ريRزي الگRوي طRرح

شRهRري حرRکRتي، بلRوکهRاي شRاRمل:کRانالهRاي ، RفضRاهاي RمRابين RآنهRا، .RتRومي اسRمRاهاي عRضRکه ي فRبRومي و شRهاي عمRاRاهاي فضRضRا فRوکهRبل

را تعريف مي کنند.شهري

کانزن