SPECIALTY IMAGING TM
JAMA BRZUSZNA I MIEDNICA PUŁAPKI DIAGNOSTYCZNE I KLASYCZNE OBJAWY
Khaled M. ElsayesAkram M. ShaabanChristine O. Menias
Redakcja wydania polskiego
Marek Sąsiadek
00_I-XXI_Wstepy_Obrazowanie-Elsayes.indd 3 26.04.2016 13:26:55
Tytuł oryginału:Specialty Imaging TM. Pitfalls and Classic Signs of the Abdomen and Pelvis
Autorzy:K.M. Elsayes. A.M. Shaaban, Ch.O. Menias
This edition of Specialty Imaging TM. Pitfalls and Classic Signs of the Abdomen and Pelvisby K.M. Elsayes, A.M. Shaaban, Ch.O. Menias is published by arrangement with Elsevier Inc.
Książka Specialty Imaging TM. Pitfalls and Classic Signs of the Abdomen and Pelvis, autorzy: K.M. Elsayes, A.M. Shaaban, Ch.O. Menias, została opublikowana przez Elsevier Inc.
Copyright © 2015 by Elsevier. All rights reserved.
ISBN 978-1-937242-18-3
Wszelkie prawa zastrzeżone, zwłaszcza prawo do przedruku i tłumaczenia na inne języki. Żadna z części tej książki nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawnictwa.
Ze względu na stały postęp w naukach medycznych lub odmienne nieraz opinie na temat leczenia i diagnozowania, jak również możliwość wystąpienia błędu, prosimy, aby w trakcie podejmowania decyzji terapeutycznej uważnie oceniać zamieszczone w książce informacje. Pomoże to zmniejszyć ryzyko wystąpienia błędu lekarskiego.
© Copyright for the Polish edition by Edra Urban & Partner, Wrocław 2016
Redakcja wydania polskiego:prof. dr hab. med. Marek Sąsiadek
Tłumaczenie z języka angielskiego:
mgr Wojciech Hejno – rozdz. 1lek. med. Agnieszka Lucer – rozdz. 2, 3, 7, 8dr n. hum. Małgorzata Madej – rozdz. 1, 9-12dr n. med. Michał Wolańczyk – rozdz. 4-6
Prezes Zarządu: Giorgio AlbonettiDyrektor Wydawniczy: lek. med. Edyta BłażejewskaRedaktor prowadzący: Renata WręczyckaOpracowanie skorowidza: lek. med. Natasza Błaszczyna
ISBN 978-83-65373-43-4
Edra Urban & Partnerul. Kościuszki 29, 50-011 Wrocławtel. 071 [email protected]
www.edraurban.pl
Łamanie i przygotowanie do druku: Anna Jońska
00_I-XXI_Wstepy_Obrazowanie-Elsayes.indd 4 26.04.2016 13:26:56
Druk: README Łódź
XIII
ROZDZIAŁYWątroba
Trzustka
Pęcherzyk żółciowy i drogi żółciowe
Śledziona
Ściana jamy brzusznej, otrzewna, przestrzeń zaotrzewnowa i przepona
Przewód pokarmowy
Nadnercza
Nerka
Układy zbiorcze nerek, moczowody i pęcherz moczowy
Worek mosznowy
Miednica u kobiet
PET/TK
00_I-XXI_Wstepy_Obrazowanie-Elsayes.indd 13 26.04.2016 13:27:01
XIV
SPIS TREŚCIROZDZIAŁ 1
Wątroba
Pułapki diagnostyczne spowodowane czynnikami technicznymi
Artefakt obrazu lustrzanego w ultrasonografii 1-2Akram M. Shaaban
Znikająca zmiana wątroby w obrazach T2-zależnych 1-3Khaled M. Elsayes, Richard L. Baron
Zmiany łagodne imitujące nowotwory złośliwe
Zapalny guz rzekomy 1-4Eniola F. Mudasiru-Dawodu, Kareem F. Ahmed, Khaled M. Elsayes
Olbrzymi guzek regeneracyjny w marskości wątroby 1-6Khaled M. Elsayes, Ehab H. Youssef
Ogniskowe zlewające się zwłóknienie wątroby 1-8Khaled M. Elsayes, Ehab H. Youssef
Naczyniak stwardniający 1-10Rafael Andrés Vicéns, Khaled M. Elsayes
Guzek hemosyderynowy imitujący HCC 1-12Khaled M. Elsayes, Richard L. Baron
Duże guzki regeneracyjne w zakrzepicy żył wątrobowych (zespół Budda-Chiariego) 1-13Khaled M. Elsayes, Richard L. Baron
Pseudotętniak tętnicy wątrobowej 1-14Khaled M. Elsayes, Richard L. Baron
Nowotwory złośliwe imitujące zmiany łagodne
Przerzut nowotworowy wzmacniający się w późnej fazie 1-15Khaled M. Elsayes
Torbielowaty przerzut do wątroby 1-16Rafael Andrés Vicéns, Khaled M. Elsayes
Rzekoma marskość wątroby w leczonych przerzutach raka piersi 1-18Akram M. Shaaban
Stany związane z leczeniem imitujące choroby
Chirurgiczna tamponada siecią imitująca zmiany tłuszczowe wątroby 1-19Eslam Y. Wassal, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Podwiązany nieprawidłowo przebiegający prawy przewód wątrobowy 1-20Eniola F. Mudasiru-Dawodu, Khaled M. Elsayes
Uszkodzenie wątroby po radioterapii 1-22Akram M. Shaaban
Pułapki diagnostyczne we wczesnym okresie po przeszczepie wątroby 1-24Khaled M. Elsayes, Amit Pandya
Chirurgiczna tamponada krwawienia, przypadek 1 1-25Ajaykumar C. Morani, Khaled M. Elsayes
Chirurgiczna tamponada krwawienia, przypadek 2 1-26Ajaykumar C. Morani, Khaled M. Elsayes
Leczenie po terapii antyangiogenetycznej 1-27Khaled M. Elsayes
Pułapki diagnostyczne związane z tłuszczem
Ogniskowy naciek tłuszczowy wątroby 1-28Eniola F. Mudasiru-Dawodu, Khaled M. Elsayes
Ogniskowy brak stłuszczenia 1-30Akram M. Shaaban
Stłuszczenie okołonaczyniowe wątroby 1-32Akram M. Shaaban
Rozlany przerzut nowotworowy 1-34Ravinder S. Legha, Khaled M. Elsayes
Pułapki diagnostyczne związane z naczyniami
Przejściowa różnica gęstości wątroby 1-36Khaled M. Elsayes, Miral P. Gupta
Nieprawidłowy odpływ z prawej żyły żołądkowej 1-38Akram M. Shaaban
Naczyniak w marskości wątroby 1-39Khaled M. Elsayes, Richard L. Baron
Naczyniak zmieniający obraz morfologiczny 1-40Khaled M. Elsayes, Richard L. Baron
00_I-XXI_Wstepy_Obrazowanie-Elsayes.indd 14 26.04.2016 13:27:02
XV
Klasyczne objawy i obrazyObjaw gorącego miejsca (hot spot sign) 1-41Kareem F. Ahmed, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Objaw gwiaździstego nieba 1-42Ketan Yogesh Shah, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Zmiana typu „tarczy strzelniczej” 1-43Kamran Ali, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Objaw lilii wodnej 1-44Eslam Y. Wassal, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Objaw wypłukiwania obwodowego 1-45Khaled M. Elsayes, Miral P. Gupta
Objaw centralnej kropki 1-46Khaled M. Elsayes, Christine O. Menias
Guzek w guzku 1-48Khaled M. Elsayes, Akram M. Shaaban
Objaw centralnej blizny 1-50Eslam Y. Wassal, Khaled M. Elsayes
ROZDZIAŁ 2Trzustka
Zmiany łagodne imitujące nowotwory złośliwe
Zapalenie trzustki okolicy bruzdy (przydwunastnicze) 2-2Akram M. Shaaban
Wewnątrztrzustkowa śledziona dodatkowa 2-6Khaled M. Elsayes
Ogniskowe stłuszczenie trzustki 2-8Ketan Yogesh Shah, Akram M. Shaaban, Khaled M. Elsayes
Lita odmiana surowiczego torbielakogruczolaka 2-9Khaled M. Elsayes
Pułapki diagnostyczne związane ze zmianami naczyniowymi
Pęknięty tętniak tętnicy trzustkowo-dwunastniczej 2-10Akram M. Shaaban
Klasyczne objawy i obrazyObjaw penetrującego przewodu 2-12Ahmad A. Khan, Akram M. Shaaban, Khaled M. Elsayes
Objaw łańcucha jezior 2-13Tina E. Sprouse, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Objaw podwójnego przewodu 2-14Tina E. Sprouse, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Trzustka kiełbaskowata w autoimmunologicznym zapaleniu trzustki 2-15Khaled M. Elsayes, Christine O. Menias
ROZDZIAŁ 3Pęcherzyk żółciowy i drogi żółciowe
Pułapki diagnostyczne spowodowane czynnikami technicznymi
Pułapki związane z TK 3-2Rafael Andrés Vicéns, Khaled M. Elsayes
Pułapki związane z MRCP 3-4Akram M. Shaaban
Łagodne stany imitujące zmiany złośliwe
Zapalenie pęcherzyka żółciowego typu żółtakoziarniniakowatego 3-8Akram M. Shaaban
Olbrzymia zmiana typu hamartoma układu żółciowego 3-10Khaled M. Elsayes, Richard L. Baron
Pułapki diagnostyczne związane ze zmianami naczyniowymi
Biliopatia wrotna 3-12Akram M. Shaaban
Pułapki diagnostyczne związane z urazami
Urazowe pęknięcie pęcherzyka żółciowego 3-14Akram M. Shaaban
Klasyczne objawy i obrazyZespół cienia echa ściany 3-15Yehia M. ElGuindy, Khaled M. Elsayes
Artefakt ogona komety 3-16Tina E. Sprouse, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Piłka na ścianie 3-17Rafael Andrés Vicéns, Khaled M. Elsayes
Triada Riglera 3-18Akram M. Shaaban
Zwapniała ściana pęcherzyka żółciowego 3-19Khaled M. Elsayes
Rozgałęziające się gazy wewnątrz wątroby 3-20Akram M. Shaaban
Gaz w obrębie ściany pęcherzyka żółciowego 3-21Tina E. Sprouse, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Objaw sznura pereł 3-22Akram M. Shaaban
Ropień spowodowany wypadniętym kamieniem żółciowym 3-24Akram M. Shaaban
Pogrubienie ściany pęcherzyka żółciowego w przebiegu odmiedniczkowego zapalenia nerek 3-26Akram M. Shaaban
00_I-XXI_Wstepy_Obrazowanie-Elsayes.indd 15 26.04.2016 13:27:02
XVI
ROZDZIAŁ 4Śledziona
Pułapki związane z techniką badaniaŁukowaty wzorzec wzmocnienia śledziony 4-2Eniola F. Mudasiru-Dawodu, Khaled M. Elsayes
Stany łagodne imitujące zmiany złośliwe
Hematopoeza pozaszpikowa 4-4Eniola F. Mudasiru-Dawodu, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Splenoza 4-6Ravinder S. Legha, Khaled M. Elsayes
Heterotopowa tkanka trzustkowa w śledzionie 4-8Khaled M. Elsayes
Hamartoma śledziony 4-10Eslam Y. Wassal, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Stany związane z leczeniem imitujące choroby
Nagromadzenie się żelaza związane z transfuzją krwi 4-12Eslam Y. Wassal, Khaled M. Elsayes
Klasyczne objawy i obrazyObjaw skrzepu wartowniczego: pęknięcie śledziony 4-14Ahmad A. Khan, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Szczelina śledziony imitująca jej pęknięcie 4-15Eslam Y. Wassal, Khaled M. Elsayes
Autosplenektomia w niedokrwistości sierpowatokrwinkowej 4-16Akram M. Shaaban
ROZDZIAŁ 5Ściana jamy brzusznej, otrzewna,
przestrzeń zaotrzewnowa i przepona
Łagodne stany imitujące zmiany złośliwe
Szpiczakotłuszczak (myelolipoma) przedkrzyżowy 5-2Akram M. Shaaban
Otorbiona martwica tłuszczowa 5-4Akram M. Shaaban
Wszczepy endometrium w bliźnie po cięciu cesarskim 5-6Khaled M. Elsayes, Nicolaus A. Wagner-Bartak
Heterotopowe kostnienie krezki 5-8Akram M. Shaaban
Naczyniak chłonny jamy brzusznej 5-9Akram M. Shaaban
Stany związane z leczeniem imitujące choroby
Operacja przepukliny z uszczelnieniem jej wrót korkiem z Prolenu 5-10Akram M. Shaaban
Zaszycie materiału chirurgicznego w jamie brzusznej (gossypiboma) 5-11Khaled M. Elsayes
Klasyczne objawy i obrazyObjaw opadających trzewi 5-12Akram M. Shaaban
Wolne ciało w jamie otrzewnowej (myszka otrzewnowa) 5-14Akram M. Shaaban
Galaretowaty brzuch (jelly belly) 5-16Ahmad A. Khan, Khaled M. Elsayes
Objaw grzyba 5-17Eslam Y. Wassal, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Zlewające się guzki w sieci otrzewnej (objaw „ciasta sieciowego”, omental cake sign) 5-18Eslam Y. Wassal, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Objaw zęba trzonowego w pęknięciu pozaotrzewnowym 5-19Khaled M. Elsayes, Christine O. Menias
Objaw kanapki (sandwich sign) 5-20Yehia M. ElGuindy, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Wodniak kanału Nucka 5-21Akram M. Shaaban
Zbiornik mleczu (cisterna chyli) 5-22Khaled M. Elsayes, Nicolaus A. Wagner-Bartak
ROZDZIAŁ 6Przewód pokarmowy
Łagodne stany imitujące zmiany złośliwe
Guz rzekomy dna żołądka 6-2Kamran Ali, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Heterotopowa trzustka 6-3Akram M. Shaaban
Żylaki żołądka imitujące guz 6-4Kamran Ali, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Przerost gruczołów Brunnera 6-5Akram M. Shaaban
Torbiel limfatyczna (lymphocoele) imitująca węzeł chłonny o niskim osłabieniu promieniowania 6-6Kamran Ali, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
00_I-XXI_Wstepy_Obrazowanie-Elsayes.indd 16 26.04.2016 13:27:02
XVII
Złośliwe zmiany imitujące łagodne schorzenia
Rzekoma achalazja przełyku 6-7Akram M. Shaaban
Rak wyrostka robaczkowego 6-8Akram M. Shaaban
Klasyczne objawy i obrazyObjaw tarczy strzelniczej w jelicie 6-10Akram M. Shaaban
Objaw Riglera 6-12Akram M. Shaaban
Odma śródścienna jelita (pneumatosis intestinalis) 6-14Eslam Y. Wassal, Khaled M. Elsayes
Objaw ścieśnienia fałdów błony śluzowej jelita cienkiego (hide-bound bowel sign) 6-16Akram M. Shaaban
Objaw grzebienia 6-17Akram M. Shaaban
Objaw pierścienia: zapalenie przyczepka sieciowego 6-18Khaled M. Elsayes, Christine O. Menias
Objaw żarówki: tłuszczak zastawki krętniczo-kątniczej 6-19Yehia M. ElGuindy, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Objaw ołowianej rury: wrzodziejące zapalenie jelita grubego 6-20Yehia M. ElGuindy, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Objaw ogryzka jabłka: rak okrężnicy 6-21Veral D. Amin, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Objaw akordeonu: rzekomobłoniaste zapalenie okrężnicy 6-22Veral D. Amin, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Objaw ptasiego dzioba 6-23Ketan Yogesh Shah, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Przełyk korkociągowaty 6-24Ketan Yogesh Shah, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Przełyk „kosmaty” 6-25Yehia M. ElGuindy, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Objaw aureoli tłuszczowej 6-26Akram M. Shaaban
Mała średnica przełyku 6-27Akram M. Shaaban
Objaw odcięcia okrężnicy 6-28Akram M. Shaaban
Objaw O 6-29Akram M. Shaaban
Objaw odcisku kciuka 6-30Eslam Y. Wassal, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Objaw kałowy w jelicie cienkim 6-31Khaled M. Elsayes
Objaw fasoli nerkowatej: skręt kątnicy 6-32Tina E. Sprouse, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Kokon w jamie brzusznej: stwardniające otorbiające zapalenie otrzewnej 6-33Akram M. Shaaban
Jelito wstążkowate: choroba przeszczep przeciw gospodarzowi 6-34Tina E. Sprouse, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Objaw dogłowowego przemieszczenia esicy (northern exposure sign) 6-35Yehia M. ElGuindy, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Wstrząs jelita 6-36Kamran Ali, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Przewlekła rzekoma niedrożność jelita 6-37Akram M. Shaaban
Objaw pączka z dziurką: wgłobienie 6-38Kamran Ali, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
ROZDZIAŁ 7Nadnercza
Łagodne stany imitujące zmiany złośliwe
Torbiel rzekoma imitująca raka kory nadnerczy 7-2Rafael Andrés Vicéns, Khaled M. Elsayes
Nerwiak zwojowy nadnerczy 7-4Rafael Andrés Vicéns, Khaled M. Elsayes
Pułapki diagnostyczne w ocenie nadnerczy
Gruczolak nadnerczy z ogniskowym krwotokiem 7-6Rafael Andrés Vicéns, Khaled M. Elsayes
Duży atypowy gruczolak nadnerczy 7-8Rafael Andrés Vicéns, Khaled M. Elsayes
Torbiel prosta imitująca bogatotłuszczowego gruczolaka 7-10Stephen R. Lee, Khaled M. Elsayes
Niskotłuszczowy gruczolak nadnerczy 7-12Khaled M. Elsayes, Ahmed Abdelbaki
Uchyłek żołądka imitujący guz nadnercza 7-14Khaled M. Elsayes, Nicolaus A. Wagner-Bartak
Guz chromochłonny z opóźnionym wypłukiwaniem kontrastu 7-16Khaled M. Elsayes
Przerzuty do nadnerczy zawierające tłuszcz wewnątrzkomórkowy 7-18Khaled M. Elsayes
00_I-XXI_Wstepy_Obrazowanie-Elsayes.indd 17 26.04.2016 13:27:02
XVIII
Pułapki diagnostyczne związane z tłuszczem
Naczyniakomięśniakotłuszczak (angiomyolipoma) nadnerczy 7-20Eniola F. Mudasiru-Dawodu, Khaled M. Elsayes
Szpiczakotłuszczak (myelolipoma) nadnercza imitujący tłuszczakomięsaka zaotrzewnowego 7-22Khaled M. Elsayes
Rak kory nadnerczy zawierający makroskopowe złogi tłuszczu 7-23Khaled M. Elsayes, Ahmed Abdelbaki
Tłuszczakowata metaplazja nadnerczy 7-24Khaled M. Elsayes, Mohammad K. Eldomery
ROZDZIAŁ 8Nerka
Łagodne zmiany imitujące złośliweZmiany naczyniowe nerki imitujące nowotwory 8-2Kamran Ali, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Przerost kolumny Bertina 8-6Akram M. Shaaban
Tłuszczakowatość nerki 8-7Akram M. Shaaban
Zmiany złośliwe imitujące łagodneRak nerki zawierający makroskopowe złogi tłuszczu 8-8Ania Z. Kielar
Rak jasnokomórkowy nerki zawierający tłuszcz wewnątrzkomórkowy 8-10Rafael Andrés Vicéns, Khaled M. Elsayes
Hiperechogenny rak nerki 8-12Eslam Y. Wassal, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Brodawkowaty rak nerki imitujący torbiel prostą 8-13Ehab H. Youssef, Khaled M. Elsayes
Rak rdzeniasty nerki 8-14Ehab H. Youssef, Khaled M. Elsayes
Pułapki diagnostyczne związane z chorobami nerek
Naczyniakowatość naczyń chłonnych nerki 8-15Akram M. Shaaban
Uchyłek kielicha 8-16Khaled M. Elsayes, Christine O. Menias
Nefropatia spowodowana stosowaniem litu 8-18Akram M. Shaaban
Klasyczne objawy i wyglądObjaw pazura 8-20Eslam Y. Wassal, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Obniżenie intensywności sygnału T2 w korze nerki 8-22Akram M. Shaaban
Objaw niedźwiedziej łapy 8-24Akram M. Shaaban
Objaw piłeczki golfowej na kołku 8-25Yehia M. ElGuindy, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Objaw nerki „bez twarzy” 8-26Kamran Ali, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Nerka kitowata 8-27Yehia M. ElGuindy, Akram M. Shaaban, Khaled M. Elsayes
Objaw niewidzialnego kielicha 8-28Akram M. Shaaban
Objaw opadającej lilii 8-29Ketan Yogesh Shah, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Nefrogram prążkowany 8-30Khaled M. Elsayes
Objaw obrąbka kory 8-31Veral D. Amin, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Objaw kątowego połączenia w egzofitycznych guzach nerek 8-32Akram M. Shaaban
Nerka Page’a 8-33Eslam Y. Wassal, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Gaz wewnątrz miąższu nerki 8-34Tina E. Sprouse, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
ROZDZIAŁ 9Układy zbiorcze nerek, moczowody
i pęcherz moczowy
Łagodne stany imitujące zmiany złośliwe
Endometrioza pęcherza moczowego 9-2Akram M. Shaaban
Zmiany złośliwe imitujące łagodnePseudotorbiel ujścia moczowodu (pseudoureterocoele) w przebiegu raka pęcherza moczowego 9-4Kamran Ali, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Klasyczne objawy i wyglądObjaw kielicha 9-5Eslam Y. Wassal, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Krocze w kształcie konewki 9-6Yehia M. ElGuindy, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Objaw obwódki miękkotkankowej 9-7Akram M. Shaaban
Objaw haczyka 9-8Ahmad A. Khan, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
00_I-XXI_Wstepy_Obrazowanie-Elsayes.indd 18 26.04.2016 13:27:02
XIX
Objaw głowy kobry 9-9Yehia M. ElGuindy, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Pęcherz moczowy w kształcie łzy 9-10Ketan Yogesh Shah, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Zapalenie miedniczki nerkowej z inkrustacją związkami zasadowymi 9-11Akram M. Shaaban
Zwapniała ściana pęcherza moczowego 9-12Khaled M. Elsayes
Uraz cewki moczowej wskutek rozciągnięcia 9-13Yehia M. ElGuindy, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Poziom tłuszcz-płyn w pęcherzu moczowym 9-14Akram M. Shaaban
Gaz w ścianie pęcherza moczowego 9-15Tina E. Sprouse, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Zniekształcenie typu dziewczęcej talii 9-16Khaled M. Elsayes, Christine O. Menias
ROZDZIAŁ 10Worek mosznowy
Łagodne stany imitujące zmiany złośliwe
Guzy jąder z resztkowej tkanki nadnerczy 10-2Akram M. Shaaban
Objaw skórki od cebuli w naskórzaku (epidermoid) 10-4Khaled M. Elsayes
Rurkowate poszerzenie sieci jądra 10-5Akram M. Shaaban
Ziarniniak nasienny 10-6Akram M. Shaaban
Żylaki wewnątrzjądrowe 10-7Akram M. Shaaban
Zmiany złośliwe imitujące łagodne„Wypalony” guz zarodkowy jądra 10-8Akram M. Shaaban
ROZDZIAŁ 11Miednica u kobiet
Pułapki diagnostyczne spowodowane czynnikami technicznymi
Pułapki diagnostyczne w ultrasonohisterografii 11-2Eslam Y. Wassal, Khaled M. Elsayes
Histerosalpingografia (HSG): duży mięśniak imitujący macicę jednorożną 11-4Kamran Ali, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Zmiany łagodne imitujące nowotwory złośliwe
Wzgórek jajonośny 11-5Akram M. Shaaban
Hiperstymulacja jajników 11-6Corey T. Jensen, Khaled M. Elsayes
Masywny obrzęk jajnika 11-7Akram M. Shaaban
Dysmorficzne guzy macicy w anomaliach przewodów Müllera 11-8Akram M. Shaaban
Torbielowaty gruczolakowłókniak jajnika 11-10Khaled M. Elsayes, Mohammad K. Eldomery
Mięśniak gładkokomórkowy więzadła obłego macicy 11-12Rafael Andrés Vicéns, Khaled M. Elsayes
Przednia przepuklina oponowa kości krzyżowej imitująca guz przydatków 11-14Rafael Andrés Vicéns, Khaled M. Elsayes
Guz endometrialny z decidualizacją w kobiecej miednicy 11-16Akram M. Shaaban
Torbiel śluzowa (mucocoele) wyrostka robaczkowego imitująca guza przydatków 11-18Akram M. Shaaban
Endometrioza imitująca raka 11-20Eniola F. Mudasiru-Dawodu, Khaled M. Elsayes
Mięśniak gładkokomórkowy pasożytujący 11-22Akram M. Shaaban
Wysokie położenie jajnika 11-24Rafael Andrés Vicéns, Khaled M. Elsayes
Promienica 11-26Akram M. Shaaban
Zmiany łagodne imitujące mięśniaki macicy
Przejściowy skurcz macicy 11-28Akram M. Shaaban
Ogniskowy gruczolakomięśniak 11-30Eniola F. Mudasiru-Dawodu, Khaled M. Elsayes
Nowotwory złośliwe imitujące zmiany łagodne
Mięśniakomięsak gładkokomórkowy macicy 11-32Eniola F. Mudasiru-Dawodu, Priya Bhosale, Khaled M. Elsayes
Ziarniszczak (granulosa cell tumor) 11-34Akram M. Shaaban
Stany związane z leczeniem imitujące choroby
Jajniki po kriokonserwacji 11-35Kamran Ali, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Prawidłowy obraz po embolizacji tętnicy macicznej 11-36Akram M. Shaaban
00_I-XXI_Wstepy_Obrazowanie-Elsayes.indd 19 26.04.2016 13:27:02
XX
Pułapki diagnostyczne związane z naczyniami
Skręt jajnika z przepływem tętniczym 11-37Akram M. Shaaban
Krwiak jamy otrzewnowej spowodowany pęknięciem torbieli jajnika 11-38Akram M. Shaaban
Zmiany torbielowate dolnej części kobiecego układu moczowo-płciowego
Torbiel gruczołu Skenego 11-42Akram M. Shaaban
Torbiel przewodu Gartnera 11-44Akram M. Shaaban
Torbiel gruczołu Bartholina 11-46Akram M. Shaaban
Uchyłek cewki moczowej 11-48Akram M. Shaaban
Klasyczne objawy i obrazyObjaw mostu naczyniowego 11-50Akram M. Shaaban
Objaw sznura pereł 11-52Ketan Yogesh Shah, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Cieniowanie jajnika w obrazach T2 (T2 shading) 11-53Mohammed S. Al-Natour, Khaled M. Elsayes
Objaw ciemnego miejsca w obrazach T2 w torbieli endometrialnej (endometrioma) 11-54Akram M. Shaaban
Objaw pierścienia ognia 11-55Khaled M. Elsayes
Objaw koła zębatego 11-56Yehia M. ElGuindy, Khaled M. Elsayes
Objaw śnieżycy: zaśniad groniasty 11-57Yehia M. ElGuindy, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Wierzchołek góry lodowej: torbiel skórzasta jajnika 11-58Ketan Yogesh Shah, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Objaw sieci rybackiej: torbiel krwotoczna jajnika 11-59Tina E. Sprouse, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Objaw uwięźniętego jajnika 11-60Eslam Y. Wassal, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
Macica w kształcie litery T 11-61Yehia M. ElGuindy, Christine O. Menias, Khaled M. Elsayes
ROZDZIAŁ 12PET/TK
Brunatna tkanka tłuszczowa 12-2Miral P. Gupta, Hubert H. Chuang, Gregory C. Ravizzini
Fizjologiczna aktywność mięśni 12-6Miral P. Gupta, Hubert H. Chuang, Gregory C. Ravizzini
Wychwyt FDG w zakrzepie 12-10Miral P. Gupta, Hubert H. Chuang, Gregory C. Ravizzini
Wychwyt FDG po zabiegu 12-12Miral P. Gupta, Hubert H. Chuang, Gregory C. Ravizzini
Fizjologiczna aktywność kobiecych narządów rodnych 12-14Miral P. Gupta, Hubert H. Chuang, Gregory C. Ravizzini
Wychwyt w obrębie jelita w przebiegu leczenia metforminą 12-18Miral P. Gupta, Hubert H. Chuang, Gregory C. Ravizzini
Artefakty ruchowe 12-20Miral P. Gupta, Hubert H. Chuang, Gregory C. Ravizzini
Wychwyt FDG w obrębie ciał obcych 12-22Miral P. Gupta, Hubert H. Chuang, Gregory C. Ravizzini
Artefakty związane z iniekcją 12-24Miral P. Gupta, Hubert H. Chuang, Gregory C. Ravizzini
Pooperacyjny wychwyt po przezcewkowej resekcji prostaty 12-26Miral P. Gupta, Hubert H. Chuang, Gregory C. Ravizzini
Wychwyt w obrębie jelita przy zapaleniu uchyłków 12-28Miral P. Gupta, Hubert H. Chuang, Gregory C. Ravizzini
Wychwyt FDG w przebiegu stwardniającego zapalenia krezki 12-29Miral P. Gupta, Hubert H. Chuang, Gregory C. Ravizzini
Objaw półksiężyca podwyższonej gęstości 12-30Akram M. Shaaban
00_I-XXI_Wstepy_Obrazowanie-Elsayes.indd 20 26.04.2016 13:27:02
05_5-02_5-25_Obrazowanie-Elsayes.indd 24 19.04.2016 16:05:53
ROZDZIAŁ 6Przewód pokarmowy
Łagodne stany imitujące zmiany złośliweGuz rzekomy dna żołądka 6-2Heterotopowa trzustka 6-3Żylaki żołądka imitujące guz 6-4Przerost gruczołów Brunnera 6-5Torbiel limfatyczna (lymphocoele) imitująca węzeł chłonny o niskim osłabieniu promieniowania 6-6
Złośliwe zmiany imitujące łagodne schorzeniaRzekoma achalazja przełyku 6-7Rak wyrostka robaczkowego 6-8
Klasyczne objawy i obrazyObjaw tarczy strzelniczej w jelicie 6-10Objaw Riglera 6-12Odma śródścienna jelita (pneumatosis intestinalis) 6-14Objaw ścieśnienia fałdów błony śluzowej jelita cienkiego (hide-bound bowel sign) 6-16Objaw grzebienia 6-17Objaw pierścienia: zapalenie przyczepka sieciowego 6-18Objaw żarówki: tłuszczak zastawki krętniczo-kątniczej 6-19Objaw ołowianej rury: wrzodziejące zapalenie jelita grubego 6-20Objaw ogryzka jabłka: rak okrężnicy 6-21Objaw akordeonu: rzekomobłoniaste zapalenie okrężnicy 6-22Objaw ptasiego dzioba 6-23Przełyk korkociągowaty 6-24Przełyk „kosmaty” 6-25Objaw aureoli tłuszczowej 6-26Mała średnica przełyku 6-27Objaw odcięcia okrężnicy 6-28Objaw O 6-29Objaw odcisku kciuka 6-30Objaw kałowy w jelicie cienkim 6-31Objaw fasoli nerkowatej: skręt kątnicy 6-32Kokon w jamie brzusznej: stwardniające otorbiające zapalenie otrzewnej 6-33Jelito wstążkowate: choroba przeszczep przeciw gospodarzowi 6-34Objaw dogłowowego przemieszczenia esicy (northern exposure sign) 6-35Wstrząs jelita 6-36Przewlekła rzekoma niedrożność jelita 6-37Objaw pączka z dziurką: wgłobienie 6-38
05_5-02_5-25_Obrazowanie-Elsayes.indd 25 19.04.2016 16:05:53
Prze
wód
pok
arm
owy
62
PRZYPADEK KLINICZNYWywiad• 50-letni mężczyzna po zabiegu chirurgicznym z powodu
refluksu żołądkowo-przełykowego (GERD) przyjęty z powodu dolegliwości bólowych jamy brzusznej.
INTERPRETACJA OBRAZÓWPułapki diagnostyczne• Może zostać nieprawidłowo zinterpretowany jako mięk-
kotkankowa zmiana patologiczna w okolicy dna żołądka.Prawidłowe rozpoznanie• Prawidłowy obraz ubytku po fundoplikacji sposobem Nissena.Wskazówki ułatwiające rozpoznanie• Wiedza o przeprowadzonym zabiegu oraz jego szczegółach.• Symetryczny, dobrze odgraniczony obszar o gęstości mięk-
kotkankowej, otaczający dalszą część przełyku.• Szwy chirurgiczne otaczające wpust.
INFORMACJE PODSTAWOWE
Informacje ogólne• Laparoskopowa fundoplikacja sposobem Nissena jest uważana
za standardowe postępowanie chirurgiczne w przypadku cięż-kiego zespołu GERD.
• Ostatnie doniesienia naukowe sugerują, że długoterminowe wyniki chirurgicznego zabiegu antyrefluksowego są lepsze niż leczenie zachowawcze.
• Niepowodzenie w leczeniu zachowawczym, powikłania GERD oraz potrzeba długoterminowego leczenia zachowawczego należą do najczęstszych wskazań do przeprowadzenia zabiegu fundoplikacji sposobem Nissena.
• Jest to zabieg pierwszego wyboru w leczeniu przepukliny rozworu przełykowego.
Epidemiologia• Refluks (odpływ) żołądkowo-przełykowy występuje u około
20% populacji w USA.Patofizjologia• Refluks spowodowany mechaniczną dysfunkcją zlokalizowaną
na poziomie dolnego zwieracza przełyku.
• Utrata funkcji zwieracza prowadzi do objawowego refluksu.• Większość zabiegów fundoplikacji jest przeprowadzanych
laparoskopowo.• Fundoplikacja: dno żołądka zostaje owinięte i oszyte wokół
dystalnego odcinka przełyku, tak aby została wytworzona wewnątrzbrzuszna część przełyku.• Przywraca funkcję zamykającą dolnego zwieracza przełyku.• Założone szwy zwężają rozwór przełykowy.
OBRAZOWANIEFluoroskopia (prześwietlenie)• Na poziomie połączenia żołądkowo-przełykowego widoczny
znaczny ubytek zakontrastowania o gładkich zarysach.• Ubytek symetryczny po obu stronach przełyku.• Przełyk jest widoczny w środku opisywanej zmiany.• W grupie osób starszych dystalna część przełyku może być
poszerzona w związku z upośledzeniem pierwotnej perystal-tyki.
TK• Obszar o gęstości miękkotkankowej otaczający dystalną część
przełyku.• Rzekomoguzowy ubytek w okolicy dna żołądka.• „Guz” jest gładko odgraniczony od otoczenia.• W miejscu wykonanej fundoplikacji mogą być widoczne
klipsy chirurgiczne.Do zapamiętania• Zmiany wynikające z przeprowadzonego zabiegu fundoplikacji
mogą być przyczyną nieprawidłowego rozpoznania guza dna żołądka.
• Zmiana jest widoczna jako gładko odgraniczona masa, otacza-jąca dystalną część przełyku.
PIŚMIENNICTWO1. Hamdy E et al: Response of atypical symptoms of GERD to
antireflux surgery. Hepatogastroenterology. 56(90):403-6, 20092. Salminen P: The laparoscopic Nissen fundoplication–a better
operation? Surgeon. 7(4):224-7, 20093. Canon CL et al: Surgical approach to gastroesophageal reflux disease:
what the radiologist needs to know. Radiographics. 25(6):1485-99, 2005
Obraz osiowy TK C+ na poziomie rozworu przepo-nowego ukazuje okrężne pogrubienie miękkotkankowe
w okolicy dna żołądka, ze światłem przełyku wi-docznym centralnie .
Osiowy obraz TK C+ ukazuje rzekomy guz żołądka od-powiadający ubytkowi po fundoplikacji metodą Nissena. W okolicy rozworu przełykowego widoczny jest szew chirurgiczny . Fundoplikacja jest widoczna jako mięk-kotkankowa masa otaczająca dolną część przełyku .
GUZ RZEKOMY DNA ŻOŁĄDKA
06_6-02_6-41_Obrazowanie-Elsayes.indd 2 19.04.2016 16:07:01
63
Przewód pokarm
owy
PRZYPADEK KLINICZNYWywiad• 29-letni mężczyzna z bólami w obrębie jamy brzusznej.
INTERPRETACJA OBRAZÓWPułapki diagnostyczne• Zmiana może zostać pomylona z inną zmianą w obrębie ścia-
ny żołądka, w tym z nowotworem podścieliskowym przewodu pokarmowego (gastrointestinal stromal tumor – GIST).
Prawidłowe rozpoznanie• Heterotopowa trzustka w obrębie żołądka.Wskazówki ułatwiające rozpoznanie• Cechy przemawiające za rozpoznaniem ektopowo położonej
trzustki, odróżniające ją od guzów śródściennych żołądka, to:• typowa lokalizacja,• wpuklanie się zmiany do światła żołądka,• słabo odgraniczone brzegi,• wyraźne wzmocnienie na tle otaczającej błony śluzowej,• stosunek wymiaru długiego do krótkiego > 1,4.• torbielowate zmiany w obrębie litej masy.
INFORMACJE PODSTAWOWEInformacje ogólne• Zmiana jest określana jako tkanka trzustkowa, która nie ma
ciągłości anatomicznej ani naczyniowej z trzustką właściwą.• Może zawierać wszystkie elementy prawidłowej trzustki, takie
jak zraziki trzustkowe, przewodziki trzustkowe oraz wyspy Langerhansa, stwierdzane w badaniu histopatologicznym.
• Najczęściej jest znajdowana w żołądku, dwunastnicy lub jelicie czczym,• również w jelicie krętym, pęcherzyku żółciowym, przewo-
dach żółciowych, śledzionie, pępku, sieci, krezce, śródpier-siu oraz uchyłku Meckela.
Embriologia• Rozwija się w obrębie światła jelita z rezydualnych komórek
prymitywnego zawiązka brzusznego lub grzbietowego.
Patologia• Istnieją doniesienia o powikłaniach, takich jak zapalenie
trzustki, pseudotorbiele, torbiele, wyspiak, gruczolak oraz przemiana złośliwa.
OBRAZOWANIEFluoroskopia (prześwietlenie)• Niewielka ilość baru zlokalizowana w centralnej części zagłę-
bienia położonego w obrębie okrągłej masy.USG/USG endoskopowa• Lita, podśluzówkowo położona masa o niskiej echogeniczno-
ści w porównaniu z hiperechogeniczną warstwą podśluzów-kową oraz izoechogeniczna w stosunku do hipoechogenicznej warstwy mięśniowej właściwej.
TK• Zwykle równomiernie wzmacniająca się śródścienna pod-
nabłonkowa masa, o płaskim lub owalnym kształcie oraz o rozmiarze < 3 cm, z nieregularnymi granicami, wrastająca do światła przewodu pokarmowego.
• Stopnień wzmocnienia zwykle jest podobny jak w przypadku trzustki.• Może wzmacniać się słabo z powodu obecności tkanki
przewodowej z przerostem otaczającej mięśniówki oraz minimalnej liczby zrazików.
MR• Heterotopowa trzustka wykazuje intensywność sygnału oraz
wzmocnienie podobne jak prawidłowa trzustka.PET/TK• Wzrost wychwytu FDG-18 może pojawić się w przypadku
zapalenia w obrębie heterotopowej trzustki.
PIŚMIENNICTWO1. Kung JW et al: Heterotopic pancreas: typical and atypical imaging
findings. Clin Radiol. 65(5):403-7, 20102. Kim JY et al: Ectopic pancreas: CT findings with emphasis on
differentiation from small gastrointestinal stromal tumor and leiomyoma. Radiology. 252(1):92-100, 2009
3. Elsayes KM et al: MRI of heterotopic pancreatic tissue in the spleen. AJR Am J Roentgenol. 185(3):816-7, 2005
Osiowy obraz TK C+ ukazuje masę w obrębie żołądka , wychodzącą z okolicy krzywizny większej. Masa
jest lita, wykazuje wzmocnienie, a w jej obrębie wi-doczne są dobrze odgraniczone torbiele . Zmiana wpukla się do światła żołądka.
Obraz TK C+ w płaszczyźnie wieńcowej u tego sa-mego chorego ukazuje dobrze wzmacniającą się masę w obrębie krzywizny większej żołądka , z dobrze odgraniczonymi torbielami . Masa jest płaska i ma 4 cm długości oraz 2,2 cm w wymiarze krótszym.
HETEROTOPOWA TRZUSTKA
06_6-02_6-41_Obrazowanie-Elsayes.indd 3 19.04.2016 16:07:02
Prze
wód
pok
arm
owy
64
PRZYPADEK KLINICZNYWywiad• Pacjent z żółtaczką oraz smolistymi stolcami.
INTERPRETACJA OBRAZÓWPułapki diagnostyczne• Ubytki wypełnienia na zdjęciach z badania górnego odcinka
przewodu pokarmowego z kontrastem mogą być niewłaściwie zinterpretowane jako guz, taki jak rak żołądka.
Prawidłowe rozpoznanie• Żylaki żołądka.Wskazówki ułatwiające rozpoznanie• Zwykle połączone z żylakami przełyku.• Na kolejnych zdjęciach z badania RTG górnego odcinka
przewodu pokarmowego z kontrastem zmienia się ich kształt w zależności od stopnia rozciągnięcia ścian żołądka.
• W badaniu TK C+ obraz relatywnie oczywisty: rurkowate, wężykowate struktury ulegające wzmocnieniu podobnemu do znajdujących się w okolicy żył.
INFORMACJE PODSTAWOWEInformacje ogólne• Poszerzone, położone podśluzówkowo naczynia żylne widocz-
ne w żołądku.• Jeżeli nie doszło do pęknięcia żylaków, zmiany pozostają
zwykle bezobjawowe (wysokie ryzyko pęknięcia przy wielkości > 10 mm).
• Klasyfikowane na podstawie stosunku do żylaków przełyku oraz lokalizacji w obrębie żołądka.
Epidemiologia• Występują rzadziej niż żylaki przełyku.• Pojawiają się u 5–33% chorych z nadciśnieniem wrotnym.• Częstość występowania krwawień w ciągu 2 lat – 25%.• Większa częstość w przypadku żylaków dna żołądka.• Mogą być zmianą izolowaną.Patofizjologia• Związane z nadciśnieniem wrotnym (najczęściej).
• W przypadku nadciśnienia wrotnego krew omija krążenie wątrobowe.
• Prowadzi to do wytworzenia systemowego krążenia obocz-nego (śledzionowo-nerkowego, żołądkowo-nerkowego),
■ które z kolei prowadzi do wytworzenia żylaków w obrębie dna żołądka, a ich podłożem jest nadciśnienie wrotne.
• Izolowane żylaki żołądka.• Zwykle z powodu zakrzepicy żyły śledzionowej.• Żylaki powstają z krótkich żył żołądkowych, biegnących od
wnęki śledziony do krzywizny większej żołądka.
OBRAZOWANIEFluoroskopia (prześwietlenie)• Gładkościenne ubytki zakontrastowania o policyklicznym
obrysie w okolicy dna żołądka.• Mogą być pomylone z guzem.• Wykazują zmienną wielkość oraz kształt w zależności od
stopnia rozdęcia żołądka.USG• Liczne, dobrze odgraniczone, hipoechogeniczne lub bezecho-
we struktury.• Wygląd rurkowaty lub wężykowaty.• Badanie w opcji kolorowego Dopplera ujawnia przepływ.TK• TK bez kontrastu: zmiany mogą być trudne do zobaczenia
i mogą zostać pomylone z obrazem masy miękkotkankowej.• TK C+: rurkowate lub wężykowate zmiany ulegające równo-
miernemu wzmocnieniu, najlepiej widoczne w fazie wrotnej; wzmocnienie w stopniu podobnym do przyległych naczyń żylnych.
MR• Ogniska braku sygnału związanego z przepływem (flow voids)
wężykowatego kształtu na poziomie dna żołądka.• Obrazy T1-zależne C+: wężykowatego kształtu struktury ule-
gające wzmocnieniu w fazie wrotnej.• Angio-MR: pozwala na ocenę całej anatomii naczyniowej
w różnych fazach.
PIŚMIENNICTWO1. Ryan BM et al: A pathophysiologic, gastroenterologic, and radiologic
approach to the management of gastric varices. Gastroenterology. 126(4):1175-89, 2004
2. Sarin SK et al: Prevalence, classification and natural history of gastric varices: a long-term follow-up study in 568 portal hypertension patients. Hepatology. 16(6):1343-9, 1992
Obraz RTG górnej części przewodu pokarmowego uka-zuje gładkie ubytki zakontrastowania o policyklicznym obrysie , widoczne w obrębie dna żołądka.
Obraz TK C+ w rekonstrukcji wieńcowej ukazuje węży-kowate, poszerzone żylaki w dnie żołądka.
ŻYLAKI ŻOŁĄDKA IMITUJĄCE GUZ
06_6-02_6-41_Obrazowanie-Elsayes.indd 4 19.04.2016 16:07:02