ISSN 1686-1442 Spiritual intelligence in the Thai context | 79

Warasan Phuettikammasat, Vol. 25 No.2, July 2019. Copyright: Behavioral Science Research Institute, Srinakharinwirot University, Thailand.

Spiritual intelligence in the Thai context1

Pattaraporn Techathaweerit2

Oraphin Choochom3

Kanchit Saenubol4

Received: Mar 19, 2019 Revised: June 24, 2019 Accepted: July 25, 2019

Abstracts

This study aimed to understand the components of spiritual intelligence in the Thai context. Qualitative method by semi-structured in-depth interview was conducted in 7 purposive sampling key

informants who study and understand in spiritual intelligence or live by spiritual intelligence in daily

life. Amram and Dryer’s components were used as interview framework, and content analysis was

used for data organizing. The results show that spiritual intelligence in the Thai context focuses on

inner mind and persistence in pursuing the challenging, meaningful and self-transcend things. The

spiritual intelligence consists of four components; including Consciousness, Meaningful living,

Transcendence, and Authentic living. Spiritual intelligence in the Thai context is based on Buddhism. Therefore, there are differences in explanations and descriptions in each component. This study

contributes to clearly understand the components of spiritual intelligence in the Thai context and can

apply to personal development.

Keywords: spiritual intelligence, consciousness, meaningful living, transcendence,

authentic living

1 Doctoral Thesis for the Philosophy Degree in Applied Psychology, Behavioral Science Research Institute,

Srinakarinwirot University. 2 Graduate Student, Doctoral degree in Applied Psychology, Behavioral Science Research Institute,

Srinakharinwirot University, e-mail: truthpathsq@gmail.com 3 Associate professor at Behavioral Science Research Institute, Srinakharinwirot University. 4 Lecturer at Faculty of Education, Srinakharinwirot University.

80 | ความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทย ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 25 ฉบบท 2 กรกฎาคม 2562 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทย1

ภทรพร เตชทวฤทธ2 อรพนทร ชชม3

ครรชต แสนอบล4

บทคดยอ

การวจยนมวตถประสงคเพอท าความเขาใจองคประกอบของความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทย ผวจยใชวธการเชงคณภาพ โดยการสมภาษณเชงลกแบบกงโครงสรางกบกลมผใหขอมล ซงเปนกลมบคคลทศกษาและเขาใจในความฉลาดทางจตวญญาณ หรอกลมบคคลทมการด าเนนชวตทแสดงถงการน าแงมมตาง ๆ ของความฉลาดทางจตวญญาณไปใชในชวตประจ าวน จ านวน 7 ทาน โดยการเลอกแบบเจาะจง ด าเนนการสมภาษณโดยใชองคประกอบของอมรมและดรายเออรเปนกรอบเบองตน และท าการวเคราะหขอมลเชงเนอหา ผลการวจยพบวาความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทยใหความส าคญกบพนทภายในจตใจ การไมทอถอยในการท าสงทยาก และมความหมายทเหนอกวาตนเอง โดยองคประกอบของความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทยม 4 ประเดน คอ การมสต การใชชวตอยางมความหมาย การขามพนตนเอง และการใชชวตอยบนความจรง ซงความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทยอยบนฐานพทธ จงมความแตกตางในการอธบายและรายละเอยดในแตละประเดน จากผลการวจยท าใหเขาใจถงองคประกอบของความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทยไดชดเจนยงขน และสามารถน าไปประยกตใชเพอการพฒนาตนเอง

ค ำส ำคญ: ความฉลาดทางจตวญญาณ การมสต การใชชวตอยางมความหมาย การขามพนตนเอง

การใชชวตอยบนความจรง

1 ปรญญานพนธระดบดษฎบณฑต สาขาวชาจตวทยาประยกต สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 2 นสตปรญญาเอก สาขาวชาจตวทยาประยกต สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ E-mail: truthpathsq@gmail.com 3 รองศาสตราจารย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 4 อาจารย คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ISSN 1686-1442 Spiritual intelligence in the Thai context | 81

Warasan Phuettikammasat, Vol. 25 No.2, July 2019. Copyright: Behavioral Science Research Institute, Srinakharinwirot University, Thailand.

บทน า ความฉลาดทางสตปญญา ( Intellectual intelligence; IQ) ท าใหมนษยสามารถใชเหตผลจดการกบ

ปญหาหรอสงตาง ๆ ตามกฏเกณฑและเหตผล และความฉลาดทางอารมณ (Emotional intelligence; EQ) ท าใหมนษยเขาใจอารมณความรสกของตนเองและบคคลอน และสามารถตอบสนองตอสถานการณตาง ๆ อยางเหมาะสม นอกจากความฉลาดทางสตปญญาและความฉลาดทางอารมณแลว ความฉลาดทางจตวญญาณ (Spiritual intelligence; SQ) มบทบาทส าคญท าใหมนษยเขาถงคณคา ความหมายและเปาหมายของชวต สามารถพจารณาและกระท าเพอเปลยนแปลงสถานการณในชวตใหดขนกวาเดม (Zohar & Marshall, 2004: 63-67) ความฉลาดทางจตวญญาณมความส าคญตอการด าเนนชวตของมนษย บคคลทมความฉลาดทางจตวญญาณจะมสขภาพจตทด มความพงพอใจในชวต และมความสข (Raina & Jagriti, 2018; Amirian & Fazilat-Pour, 2016) รวมทงมความสขตามแนวทางพทธศาสนา (Rattanaphet, 2015) นอกจากนในดานการท างานพบวา บคคลทมความฉลาดทางจตวญญาณจะมความพงพอใจในงาน (Koražija, Šarotar Žižek, & Mumel, 2016) มคณภาพชวตในการท างานทด (Sadeghi, Zamani, & Mamasani, 2015) และมพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ (Anwar & Osman-Gani, 2015) ในขณะทบคคลทขาดความฉลาดทางจตวญญาณจะด ารงชวตอยกบความกลว ความโกรธ และความโศกเศรา พยายามแสวงหาความรกและความสขจากผอนและจากโลก ท าใหตองเผชญ ความผดหวงอยเสมอ พยายามสรางภาพลกษณภายนอก น าสความกลวและความโกรธ รวมทงตองปองกนตนเองเมอภาพลกษณทไมเปนจรงนถกคมคาม ต าหนผอนเมอพบความผดพลาด เนองจากกลวทจะตองรบผดชอบและสญเสยการยอมรบนบถอจากผอน ใหความส าคญกบความส าเรจมากกวาความสมพนธระหวางบคคล (George, 2006: 432, 435; Shivani, 2011: Online) นอกจากความกลว ความโกรธ และความโศกเศราจะท าใหเกดความทกขภายในตนเองแลว ยอมสงผลกระทบตอบคคลแวดลอมทตองปฏสมพนธกน ทงคนใกลชดและสงคมภายนอกทตองพบปะในชวตประจ าวน ดงนนการพฒนาความฉลาดทางจตวญญาณจงมความส าคญ นอกจากนการพฒนาความฉลาดทางจตวญญาณยงมประโยชน ในการลดปญหาด านส ขภาพจต ( Charkhabi, Mortazavi, Alimohammadi, & Hayati, 2014)

อยางไรกตามเพอทจะสามารถพฒนาความฉลาดทางจตวญญาณในแนวทางทเหมาะสม การท า ความเขาใจถงองคประกอบของความฉลาดทางจตวญญาณจงมความส าคญ ในปจจบนมการศกษาและน าเสนอ ถงองคประกอบของความฉลาดทางจตวญญาณหลากหลายแนวคด แตยงไมพบขอสรปทชดเจน โดยเฉพาะอยางยงในบรบทคนไทย การวจยนผวจยจงสนใจทจะศกษาเพอท าความเขาใจองคประกอบของความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทย

วตถประสงคการวจย

เพอท าความเขาใจองคประกอบของความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทย

82 | ความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทย ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 25 ฉบบท 2 กรกฎาคม 2562 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

การประมวลเอกสารทเกยวของ

แนวคดเกยวกบความฉลาดทางจตวญญาณ ความฉลาดทางจตวญญาณ หมายถง การตระหนกรในตนเองอยางลกซงทงกาย ใจ และ จตวญญาณ สามารถหยงรตนเองถงการรสกตวในระดบตาง ๆ สามารถเขาถงความหมาย คานยมพนฐาน สามารถแกไขปญหาและบรรลเปาหมายในการด ารงชวตของมนษยอยางลกซง สามารถแยกจากยดตดในตนเองไปสการใสใจกบบคคลอนหรอสงตาง ๆ ทงในความสมพนธระหวางบคคลและใหความส าคญกบแงมมทหลากหลาย สามารถผสมผสานเชอมโยงสงตาง ๆ ในชวต เพอพฒนาการท าหนาทและคณภาพชวต (Zohar & Marshall, 2004: 3, 64; Sisk & Torrance, 2001: 8; Wolman, 2001: 83; Vaughan, 2002: 19-20; Nasel, 2004: 42; George, 2006: 426; King, 2008: 54; Amram & Dryer, 2008: 29-34) มนกวจยหลายทานไดศกษาและน าเสนอองคประกอบของความฉลาดทางจตวญญาณ โดย Emmons (2000: 9-13) ไดแบงความฉลาดทางจตวญญาณเปน 5 องคประกอบ ไดแก ความสามารถในการขามพนจากกายภาพและวตถ การยกระดบการมสต การด าเนนชวตดวยความศกดสทธ การใชทรพยากรทางจตวญญาณในการแกปญหา และการใชชวตอยางมศลธรรม Amram & Dryer (2008: 29-34) ไดสรปลกษณะของความฉลาดทางจตวญญาณโดยแบงเปน 5 องคประกอบ ไดแก การมสต การใชชวตอยางสงางาม การใชชวตอยางมความหมาย การขามพนตนเอง และการใชชวตอยบนความจรง King (2008: 54-79) ไดน าเสนอ 4 องคประกอบของความฉลาดทาง จตวญญาณ ไดแก การคดวเคราะหถงการด ารงอยของมนษย การสรางความหมายของชวตสวนบคคล การตระหนกรเหนอตนเอง และการพฒนาระดบของการมสต และ Nasel (2004: 192-193) ไดแบงความฉลาดทางจตวญญาณเปน 2 องคประกอบ ไดแก การตงค าถามถงการด ารงอยหรออตถภาวะ และการตระหนกรถง การมอยทางจตวญญาณ

นอกจากน Noraphong (2010) ไดน าเสนอความฉลาดทางจตวญญาณ 7 องคประกอบ ไดแก อตลกษณในตน การยอมรบสงตาง ๆ การมสตสมปชญญะ การก าหนดเปาหมายชวตและเขาใจในคณคาของสรรพสง การอยรวมกนในสงคม ความสามารถในการเผชญกบความทกข และการคดวเคราะหเกยวกบชวต และ Rattanaphet (2015) น าเสนอใน 5 องคประกอบ ไดแก ความสามารถทจะเขาถงความระลกรตวในระดบทสง ความสามารถ ทจะเขาใจในสงตาง ๆ ทนอกเหนอไปจากทางกายภาพ ความสามารถทจะเขาใจตนเอง ความสามารถทจะเขาใจในความเกยวของระหวางตนเองกบสรรพสง และความสามารถในการเผชญความทกขตาง ๆ

เหนไดวา มการน าเสนอองคประกอบของความฉลาดทางจตวญญาณโดยใหความส าคญกบแ งมม ทแตกตางกน และยงไมพบขอสรปทชดเจน อยางไรกตามพบวา Amram & Dryer (2008: 41-45) ด าเนนการศกษาทงในกลมบคคลทมจตวญญาณในการด าเนนชวตประจ าวน (ครทางจตวญญาณและผน าทางธรกจ) และเปรยบเทยบกบกลมบคคลท ไมพบหลกฐานการพฒนาทางจตว ญญาณมากอน (นกศกษาปรญญาโท ดานบรหารธรกจ) ซงนาจะประยกตใชในการศกษาดานความฉลาดทางจตวญญาณไดอยางกวางขวาง

ดงนนเพอใหเหมาะกบบรบทของคนไทยและสงคมไทย ผวจยจงน าองคประกอบของ Amram & Dryer มาเปนแนวทางในการท าความเขาใจองคประกอบของความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทยในงานวจยน

ISSN 1686-1442 Spiritual intelligence in the Thai context | 83

Warasan Phuettikammasat, Vol. 25 No.2, July 2019. Copyright: Behavioral Science Research Institute, Srinakharinwirot University, Thailand.

วธการวจย การวจยนท าความเขาใจองคประกอบของความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทย ใชวธการวจย เชงคณภาพ โดยการสมภาษณเชงลกแบบกงโครงสราง ประชากรและกลมตวอยาง ผใหขอมล เปนกลมบคคลทศกษาและเขาใจในความฉลาดทางจตวญญาณ ไดแก บคคลทมงานเขยนเรองความฉลาดทางจตวญญาณ เรองทเกยวของกบจตวญญาณ หรอกลมบคคลทมการด าเนนชวตทแสดงถงการน าแงมมตาง ๆ ของความฉลาดทางจตวญญาณไปใชในชวตประจ าวน เชน การด าเน นชวตเพอการพฒนาทาง จตวญญาณดวยสตระลกรผานการตระหนกรของจต จ านวน 7 ทาน โดยวธการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) เครองมอทใชในการวจย ผวจยใชแนวค าถามการสมภาษณเชงลกแบบกงโครงสราง (Semi-structured In-depth interview) ทผวจยทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของกบความฉลาดทางจตวญญาณ และใชองคประกอบความฉลาดทางจตวญญาณของ Amram & Dryer (2008: 29-34) เปนกรอบเบองตนในการสมภาษณ โดยมแนวค าถาม ในการสมภาษณดงน 1. ความฉลาดทางจตวญญาณในมมมองของทาน ทานมองวาคออะไร 2. การด าเนนชวตอยางไรทแสดงใหเหนวาอยบนวถของการมความฉลาดทางจตวญญาณ 3. ในฐานะททานทงเขยนและด าเนนชวตบนวถจตวญญาณ คนทมความฉลาดทางจตวญญาณควรมคณลกษณะอยางไร 4. จากประสบการณของทาน องคประกอบของความฉลาดทางจตวญญาณตามแนวคดของอมรมและ ดรายเออร คอองคประกอบของความฉลาดทางจตวญญาณหรอไม อยางไร การเกบรวบรวมขอมล การวจยนไดรบการพจารณารบรองจรยธรรมการวจยจากคณะกรรมการส าหรบพจารณาโครงการวจยทท าในมนษยของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ หมายเลขรบรอง SWUEC/E-054/2561 กอนด าเนนการเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดตดตอผใหขอมลเพอขออนญาตสมภาษณและท าการนดหมาย โดยขออนญาตผใหขอมลบนทกเสยงการสมภาษณ ด าเนนการสมภาษณผใหขอมลจ านวน 7 ทาน ผวจยด าเนนการสมภาษณจนกระทงขอมลอมตวหรอไมพบขอมลใหมเพมเตม รวมทงด าเนนการตรวจสอบสามเสา (Triangulation) ดานการเกบรวบรวมขอมล โดยผวจยศกษาเปรยบเทยบขอมลทงจากการทบทวนเอกสารทเกยวของ ขอมลทไดรบจากการสมภาษณ และใชการสงเกตรวมดวย และตรวจสอบความนาเชอถอของขอมลโดยสงบทถอดความจากการสมภาษณใหผใหขอมลตรวจสอบความถกตอง (Member Check) การวเคราะหขอมล ด าเนนการถอดเสยงการสมภาษณอยางละเอยดแบบค าตอค า (Verbatim) และฟงเสยงการสมภาษณซ าพรอมกบทบทวนบทถอดความเพอตรวจสอบความถกตองของขอมล ผวจยน าบทถอดความมาอานซ าเพอท า

84 | ความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทย ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 25 ฉบบท 2 กรกฎาคม 2562 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ความเขาใจ ท าการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) โดยใชทงรหสขอมลแบบนรนย (Deductive Coding) และอปนย (Inductive Coding) ท าการใหรหสขอมลแบบนรนยโดยเตรยมรายการรหสไวลวงหนา ทงรหสส าหรบประเดนหลก (Themes) ตามองคประกอบความฉลาดทางจตวญญาณของ Amram & Dryer (2008: 29-34) และพจารณาก าหนดรหสยอยส าหรบขอความทเกยวของกบประเดนหลกนน ๆ จากการทบทวนเอกสาร รวมทงเปดโอกาสใหมรหสขอมลอน ๆ ทแตกตางจากรหสขอมลทผวจยก าหนดไวลวงหนา ตามความหมายทคนพบ จากการสมภาษณ โดยใหรหสขอมลแบบอปนย ผวจยน าเสนอขอมลตอนกวจยทมประสบการณดานการวจย เชงคณภาพจ านวน 2 ทานเพอตรวจสอบการใหรหส รวมทงพจารณารวมกบอาจารยทปรกษา และด าเนน การปรบแกไขตามขอเสนอแนะ จากนนจงด าเนนการสงเคราะหองคประกอบและนยามขององคประกอบ ของความฉลาดทางจตวญญาณ โดยพจารณาและสรปรวมกบอาจารยทปรกษาอกครง ผลการวจย

ลกษณะทวไปของผใหขอมล ผใหขอมลจ านวน 7 ทาน เปนกลมบคคลทศกษาและเขาใจในความฉลาดทางจตวญญาณ โดยมงานเขยน

หรอท าการศกษาวจยเรองความฉลาดทางจตวญญาณหรอเรองทเกยวของกบจตวญญาณ รวมทงเปนบคคลทม การด าเนนชวตทแสดงถงการน าแงมมตางๆ ของความฉลาดทางจตวญญาณไปใชในชวตประจ าวน เชน การด าเนนชวตเพอการพฒนาทางจตวญญาณ โดยด าเนนชวตอยางมสตระลกรกบปจจบน การด าเนนชวตเพอคนหาความหมายในชวตและเพอผอน ด าเนนชวตเพอปลดปลอยตนเองจากความเหนแกตว ความโกรธ และความหลง ผานประสบการณในชวตประจ าวน หรอการเปนอาสาสมครมลนธเพอชวยเหลอผอน โดยผใหขอมลประกอบดวย อาจารยมหาวทยาลย นกจตวทยา พระสงฆ และนกธรกจ เปนผใหขอมลเพศชายจ านวน 4 ทาน และเพศหญงจ านวน 3 ทาน

องคประกอบของความฉลาดทางจตวญญาณ จากการวจยพบวาความฉลาดทางจตวญญาณ เปนความสามารถทเกยวของกบเรองภายในจตใจ พนททอย

ภายในหรอโลกภายใน ในการเหนเหตผลหรอความเชอมโยงของปรากฏการณภายในจตใจ เปนเสนทางหรอแนวทางทท าใหเหนทางออกทเปนประโยชนทงตอตนเองและบคคลอน สามารถคนหา เขาถงและเขาใจสภาวะความเปนจรง โดยมหลกยดเหนยวจตใจ มความเชอ ความมงมนและศรทธา ไมทอถอยในการท าสงทยาก หรอสงทมความหมายทเหนอกวาตนเอง ซงพบวา ความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทยใหความส าคญกบพนทภายในจตใจ การไมทอถอยในการท าสงทยาก หรอสงทมความหมายทเหนอกวาตนเอง โดยความฉลาดทางจตวญญาณประกอบดวย 4 องคประกอบ ดงน

1. การมสต (Consciousness) เปนพนฐานส าคญของความฉลาดทางจตวญญาณ การมสตจะท าใหเกดการระลกรอยกบปจจบน โดยไมมเรองในอดตหรอเรองในอนาคตมาเกยวของ และการอยกบปจจบนนจะท าใหเกดการหยงรความจรงทอยภายในตวบคคล สามารถใชใจไปสมผสรโดยไมใชการใชความคดไปตดสน ดงนนการฝกทาง

ISSN 1686-1442 Spiritual intelligence in the Thai context | 85

Warasan Phuettikammasat, Vol. 25 No.2, July 2019. Copyright: Behavioral Science Research Institute, Srinakharinwirot University, Thailand.

จตวญญาณจงมความส าคญตอการมสต โดยการมสตแบงเปน 3 ดาน ไดแก สต การหยงร และการฝกทางจตวญญาณ มรายละเอยดดงน

สต เปนการระลกรอยกบสงทก าลงกระท า เชน การรตวในขณะเดน ขณะรบประทานอาหาร หรอขณะท ากจกรรมตาง ๆ การมองหรอสงเกตตนเองเปนประจ า ใชจตรโดยไมใชความคด จะท าใหมนษยเรามสต อยกบปจจบนโดยไมคดถงเรองในอดตและเรองในอนาคต เนองจากสตไมใชความคด ดงทผใหขอมลกลาววา

“ค ำวำสตไมใชควำมคด ถำเมอใดทเรำไปฝกสตแลวยง เฮยนำนรยง พอรยง อยำงนมนแสดงวำยงคด

เพรำะค ำวำ นำนเกดขนจำกกำรคดถงอดต และคดถงอนำคตดวย เพรำะฉะนนสตไมมเรองอดต และไมมเรองอนำคต เรำจะสำมำรถสมผสควำมหมำยในอนำคตไดเพรำะเรำคดขนมำ และเรำจะสำมำรถรสกไดถงควำมหมำยในอดตเพรำะเรำคดกลบไป เพรำะฉะนนควำมหมำยของกำรเจรญสตกคอกำรอยกบปจจบน” (ผใหขอมลทานท 6)

“คนทจะรถงควำมคดควำมรสกของตนเองอยำงลกซงจะตองมสตน ำ” (ผใหขอมลทานท 1) การหยงร เปนความรทผดปรากฏขนจากการสมผสความเปนจรงทอยภายในตวบคคล จากการอยกบ

ปจจบน เปนการใชใจไปสมผสรโดยไมใชความคดไปตดสน ดงทผใหขอมลกลาววา “ควำมรผดปรำกฏไดโดยไมมทมำทไปกได ควำมรประเภทนเรำเรยกวำ intuition” (ผใหขอมลทาน

ท 6) “กำรอยกบปจจบนท ำใหเรำสมผสควำมเปนจรงทอยภำยในตวเรำได ทนควำมหมำยแบบทวำเนย

ผมเขำใจวำนคอควำมจ ำเปน และตรงนจะเปน intuition” (ผใหขอมลทานท 6) การฝกทางจตวญญาณ เปนการฝกสต โดยใหความส าคญกบพนทภายในจตใจ สมผสรถงความหมาย

ภายในจตใจผานประสบการณทพบจากโลกภายนอกในแตละวน โดยฝกทบทวนและสงเกตจตใจ อารมณ ความคด และความรสกของตนเองโดยไมตดสน เพอคนหาจดออน คนหาปมหรอจตใตส านกของตนเอง การฝกเปนประจ าจะท าใหเกดการเตบโตทละเลกทละนอย และสงทส าคญส าหรบการฝกกคอการลงมอท าทเปนประจ า ดงทผใหขอมลกลาววา

“Spiritual ตวนมนคอกำรฝก ฝกจำกทงกระบวนกำรของจตวทยำดวย ของศำสนำ หรอควำมเขำใจ

ทเรำคอย ๆ เขำใจมำกขนกบชวต แลวกเอำตวเองกลบมำสภำวะ Balance ตรงกลำงไดมำกขน ไดเปนมำกขน” (ผใหขอมลทานท 3)

“เปนสงทสะสม แลวคอยๆ เพมขน เมอเรำไดพจำรณำมนบอย ๆ สงเกตมนบอย ๆ” (ผใหขอมลทาน ท 1)

86 | ความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทย ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 25 ฉบบท 2 กรกฎาคม 2562 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

จากค ากลาวของผใหขอมลแสดงใหเหนวา ความฉลาดทางจตวญญาณเปนสงทสะสมคอย ๆ เพมขน ดงนนการฝกทางจตวญญาณจงมความส าคญ โดยการฝกทส าคญกคอการฝกสต ฝกการระลกรอยกบสงทก าลงกระท า อยกบปจจบน ดงทผใหขอมลกลาววา

“มนตองฝกตรงน พอฝกตรงนแลว กอยทวำคนจะเทำทนมย กอยทพนฐำนดวย ใครฝกมำมำกนอยแค

ไหน ถำฝกมำ ฝกมำ ๆ จะเขำใจของมน เวลำเรำผดพลำดนไงขำดสต เวลำใครผดพลำด นไงขำดสต กเปนบททดสอบวำเรำตองพฒนำขน” (ผใหขอมลทานท 4)

นอกจากนการฝกทบทวนและสงเกตจตใจ อารมณ ความคด ความเชอ และความรสก จะชวยใหมสต

ดงทผใหขอมลกลาววา “หำสงทเคำชอบ ทเคำถนดทจะฝกกำรแยกแยะวำนควำมคด อนนควำมรสก อนน...” (ผใหขอมลทาน

ท 5) “อยำรบเชอ เพรำะบำงทเรำปกใจ แลวเรำกเชอ พอมนเชออยำงนน เรำกพยำยำมหำทกอยำงมำ

Support ในควำมเชอ นไงมนเปนอยำงนจรงๆ ดวยเพรำะอยำงนนอยำงน มนกคอ bias คออคตของเรำเองอยแลว แลวเรำกพยำยำมหำทกอยำง ศำสตรจตวทยำ คอ Gestalt อะ มนคอ Figure ของเรำ แลวเรำกเหนแต Figure เรำไมเหน Ground อยำงอน แลว Figure กคอ ควำมเชอของเรำ แตถำเรำมสต เรำชำลง เรำพจำรณำใครครวญไดดขน มนกไดเหนวำออนคอ Figure นะ” (ผใหขอมลทานท 3)

2. การใชชวตอยางมความหมาย (Meaningful Living) เปนการคนหาความหมายในชวต จากการถาม

ค าถามวาชวตคออะไร และเกดมาท าไม และวางเปาหมายทท าใหชวตมความหมายทจะด ารงอย เปนเปาหมาย ทอยเหนอวตถเงนทองและมความหมายมากกวาการประกอบอาชพเพยงเพอรายไดหรอความกาวหนาทางอาชพ เปนเปาหมายทเกดมาเพอจะท าใหส าเรจโดยไมยอทอ แมจะหนกหรอยากล าบาก ทงเพอการพฒนาตนเองและ เพอเออประโยชนแกผอน สวนรวม และสงคมโลก โดยใหความส าคญกบผลประโยชนของสงคมและสวมรวมมากกวาผลประโยชนของตนเอง แบงเปน 2 ดาน ไดแก ความหมายแหงการด ารงอย และการด าเนนชวตเพอผ อน มรายละเอยดดงน

ความหมายแหงการด ารงอย เปนความสามารถในการคนหาคณคาและความหมาย จากการถามค าถามวาชวตคออะไรและเกดมาท าไม และวางเปาหมายในการท าหนาทของชวตและพฒนาจตใจตนเอง เปนเปาหมายทเกดมาเพอจะท าใหส าเรจโดยไมยอทอ แมจะหนกหรอยากล าบาก เพอท าใหชวตมคณคาและความหมายทจะด ารงอย ดงทผใหขอมลกลาววา

ISSN 1686-1442 Spiritual intelligence in the Thai context | 87

Warasan Phuettikammasat, Vol. 25 No.2, July 2019. Copyright: Behavioral Science Research Institute, Srinakharinwirot University, Thailand.

“ตองคนใหไดวำจรงๆ แลวเรำท ำอะไรแลวม passion ท ำไดด พดงำย ๆ คอ born to be เกดมำเพอจะท ำมน กจะท ำใหเรำไมทอ ไมทงงำยๆ ท ำใหชวตม meaning มควำมหมำยในกำรด ำรงชวตอย” (ผใหขอมลทานท 5)

“เรำมหนำททตองท ำ ค ำวำหนำทเนย มนเปนสงทตองท ำและเรำจะท ำใหควำมหมำยในชวตเรำเนยปรำกฏขนผำนหนำทน ไมไดเกยวกบสนจำงรำงวลนะครบ แตเรำจะมควำมรสกดเหลอเกนทไดท ำ ไมวำมนจะหนก ไมวำมนจะยำก หรอไมวำมนจะเปนอยำงไร แมกระทงเรำอำจจะยอมเสยงชวตแตเรำกจะท ำ” (ผใหขอมลทานท 6)

การท าหนาทของชวตอยางมความหมาย จะท าใหมพลงทจะท าใหส าเรจ โดยไมทอแมจะยากล าบาก ซง

การท าหนาทนไมไดท าเพยงเพอทจะไดเงนหรอคาตอบแทน ดงทผใหขอมลกลาววา “อำชพเปนองคประกอบเพยงแคหลอเลยงเปลอกขำงนอกทำงกำยภำพ แนนอนถำไมมอำชพ กไม

สำมำรถจะหลอเลยงตวตนในเชงภำยนอกไดนะครบ แตวำแคนนไมพอ แคนนไมพอ เรำจะตองท ำกจทมำกไปกวำนน เพรำะถำบอกวำท ำงำนเพอหำเงน ถำสมมตคนหนงมเงนสกจ ำนวนหน งพอแลวกไมตองท ำอะไรส ไมใชครบ” (ผใหขอมลทานท 6)

การด าเนนชวตเพอผอน เปนการด าเนนชวตเพอเออประโยชนแกผอน สวนรวม และสงคมโลก โดยให

ความส าคญกบผลประโยชนของสงคมและสวมรวมมากกวาผลประโยชนของตนเอง ดงทผใหขอมลกลาววา “เวลำเรำพดถงสงทเรยกวำกำรงำนเนย เรำไมไดค ำนงถงสงทเปนผลตอบแทนในมตของสงทเรำจะไดรบ

แตเรำก ำลงมองผลทผอนเคำเสพสมผสผลของควำมหมำยนนได” (ผใหขอมลทานท 6) “จตใจตองเปนสำธำรณะ จตใจเปนสำธำรณะหมำยควำมวำ ผลประโยชนของคนอนส ำคญกวำ

ผลประโยชนของสงคมส ำคญกวำ” (ผใหขอมลทานท 4) การท าหนาทหรอการงานตาง ๆ เปนการท าเพอประโยชนแกผอนหรอสงคม สามารถท าไดในชวตประ

จ าวนกบคนรอบตว ดงทผใหขอมลกลาววา “ไดตงปณธำน ตงคตไววำ ใครกตำมทเขำมำในชวตเรำ ทเรำมประสบกำรณดวย ถงแมเรำจะไมวงเขำ

หำสงคม แตทกคนทผำนเขำมำ ถำเรำมโอกำสถำเรำชวยเคำได ไมวำจะดวยวธใด อำจจะดวยค ำพด ดวยสำยตำ ดวยกำรกระท ำ อะไรเลกๆ นอยๆ ถำเผอท ำได กจะพยำยำมเขำใจ” (ผใหขอมลทานท 1)

นอกจากนการไดเรยนรทจะท าเพอผอนหรอสงอน จะชวยใหไดเรยนรทจะพฒนาคณภาพจตใจ ดงท

ผใหขอมลกลาววา

88 | ความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทย ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 25 ฉบบท 2 กรกฎาคม 2562 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

“เวลำทเรำไปอยกบกำรชวย หรอวำกำรดแลสงอน โลกเรำ หรอวำ... คณภำพจตใจไมเหมอนเดม แลวลองไปสมผสด ไมมอะไรทตองทกขทรมำน สมมตวำเรำเศรำ สมมตเรำเหนคนตดตนไม เศรำ แตมนเปนควำมเศรำคนละแบบกบทเรำเศรำเพรำะเรองทเรำไมไดดงใจ ทเรำคำดหวงแลวมนไมได คนละแบบเลย” (ผใหขอมลทานท 5)

3. การขามพนตนเอง (Transcendence) เปนเรองของการละวางตวตนหรอการยดตดในตนเอง และ

น าไปสการใสใจหรอใหความส าคญตอสงตาง ๆ หรอบคคลอนทนอกเหนอไปจากตนเอง จะท าใหพบวาสรรพสง ตาง ๆ รอบตวนนมความสมพนธเกยวของเปนเนอเดยวกน ซงจะท าใหเกดความเขาใจและเหนใจผอน สามารถใชชวตรวมกบบคคลอนดวยความเขาใจ รวมทงมศรทธาในชวตและธรรมชาต แบงเปน 4 ดาน ไดแก การไมยดตนเอง ความเปนองครวม ความสมพนธระหวางบคคล และความเชอมนศรทธา มรายละเอยดดงน

การไมยดตนเอง เปนการด าเนนชวตโดยละวางการยดในตนเอง ละวางจากการคดใหเหตผลตดสนทงตอตนเองและผอน เชน ถกหรอผด ดหรอชว เมอรแลวปลอยวาง ไมยดมนถอมน ไมยดตนเอง ดงทผใหขอมลกลาววา

“ไปเรยนร ไปสมผส กำรท ำเพอสงอนบำงทไมใช... เหนอตวตน ไปกวำตวตนของตนเอง อยำไปยดกบ

ตวเองแบบแนนมำก ละลำยมนไปบำง” (ผใหขอมลทานท 5) เหนไดวาการไดเรยนรและไดรบประสบการณทเหนอกวาตนเอง หากไดกลบมาพจารณาทบทวน จะ

พบวามความแตกตางทางการรบรภายในจตใจและลดการยดตดในตนเอง นอกจากนการรแลวปลอยวางกมความส าคญทางจตวญญาณ เนองจากคนเราคนเคยกบการใชความคด เมอมการใชความคดจะท าใหเกดการตดสนเปนคของความหมาย ซงจะเกดผลตามมาดวยการยดถอกบการตดสนนน ดงทผใหขอมลกลาววา

“เรำเสพตดรสชำตชวตผำนกำรคด รสชำตของชวตกถอเปนรสชำตทมนถกท ำใหเปนค เรำจงรสกแยถำ

เรำรสกวำมนไมด มนผด เรำโหยหำควำมด เรำไมรเรำจงโหยหำควำมร ซงเรำท ำใหมนเกดควำมหมำยทมนเปนคหมดเลย ทนประเดนนเปนประเดนทผมเขำใจวำคนทเรำจะเกดควำมงอกงำมไพบลยทำงจตวญญำณ พอไปถง จด ๆ หนง แตนเปนจดทสงนะ เพรำะฉะนนคณสมบตขอนนะครบ เรมใชภำษำธรรมดำยำกเสยแลว เพรำะถำใชไปกเปนเพยงแคท ำใหคนอนคดตำม พอคนอนคดตำมปบ มนกท ำใหยงมค ำถำมวำ ใชหรอไมใช จรงหรอไมจรง” (ผใหขอมลทานท 6)

“ฉลำดทำงธรรม ละ วำง รแลวปลอยวำง ไมยดถอ ไมยดมนถอมน” (ผใหขอมลทานท 4)

ISSN 1686-1442 Spiritual intelligence in the Thai context | 89

Warasan Phuettikammasat, Vol. 25 No.2, July 2019. Copyright: Behavioral Science Research Institute, Srinakharinwirot University, Thailand.

ความเปนองครวม เปนการรบรความเกยวของสมพนธ และเชอมโยงเปนเนอเดยวกนของสรรพสง ทงคน สตว สงแวดลอม และสงตาง ๆ รวมถงโลกและจกรวาล และสามารถเชอมโยงปรากฏการณตาง ๆ มมมองความขดแยงหรอการรบรทเกดขนภายในจตใจ ดงทผใหขอมลกลาววา

“สรรพสงในสงทฝกกบตวเองอยคอทงหมด ไมไดเปนเฉพำะกบมนษยหรอสตวเทำนน มนคอทงโลกและ

จกรวำล ในกำรทตวเองคอย ๆ ใชชวต วำเรำ link กบสงเหลำนหมดเลยนะ link กบผคน link กบอำกำศ พนดน ทองฟำ ทรพยำกรทงหลำย หรอ Energy บำงอยำง เรำ link กบมน” (ผใหขอมลทานท 3)

“ควำมเปนเนอเดยวกนกบธรรมชำตทงมวลทงหมด ตวเนย ไมตองมค ำเรยกอะ คอเรำไมมเรำ ไมมค ำวำเรำ กคอ กำร connect กบธรรมชำตทงมวล” (ผใหขอมลทานท 5)

นอกจากความเปนองครวมจะเกยวของกบการเชอมโยงเปนเนอเดยวกนของสรรพสงแลว ยงเปน

ความสามารถในการเหนความเชอมโยงของปรากฏการณทางจตใจ ดงทผใหขอมลกลาววา “ค ำวำจตวญญำณ ควำมฉลำดเรองของจต เปนเรองของจตใจ เปนควำมสำมำรถของคน ทจะใหเหตผล

หรอเหนควำมเชอมโยงของปรำกฏกำรณควำมรสกนกคดทเกดขนในจตใจ” (ผใหขอมลทานท 1) ความสมพนธระหวางบคคล เปนการใชชวตรวมกบบคคลอนดวยความเขาใจและเหนใจ เนองจาก

คนเรากมเหตการณในชวตทแมจะแตกตางกน แตทกคนกตางเปนผเลอกหรอตดสนใจในการด าเนนชวตของแตละคนไมแตกตางกน ในการด าเนนชวตรวมกบผอนจงท าใหเกดการเรยนรทจะพฒนาตนเอง ท าใหเกดการปรบตวในการด าเนนชวตจากการรบรผานประสบการณในการใชชวตในสงคม ดงทผใหขอมลกลาววา

“ใหมนเปนอยในชวตทเรำใชชวตรวมกบคนอนได ไมเปนภำระกบเคำ ไมไปสรำงควำมยำกในกำรอย

ดวยกน มใหมนนอยทสด ไมใชไมมเลย ใหมนงำยเวลำอยกบคนอน” (ผใหขอมลทานท 3) “เหนอกเหนใจเนอะ เขำใจ ถำเรำรวำเรำเปนยงไง คนอนกไมไดแตกตำงจำกเรำ” (ผใหขอมลทานท 1) ความเชอมนศรทธา เปนสภาวะความรสกหรอการรบรทเกดจากภายใน ท าใหคนสามารถด าเนนชวต

โดยมความเชอมนและศรทธาทแมจะพบกบงานทยากหรอทาทายความสามารถ แตกเชอมนวาจะสามารถท าสงนนไดส าเรจลลวง เชอมนและศรทธาในชวตวาสงตางๆ จะมหนทางทเหมาะสมเสมอ ดงทผใหขอมลกลาววา

“เมอผมเปนบรษไปรษณย ผมจงไมกลวทจะน ำทวมหรอฝนตกหรอหมำด แตผมจะพยำยำมหำวธ

อยำงไรกได เพอเอำจดหมำยไปสงใหได เพรำะกำรสงจดหมำยส ำเรจนนคอควำมหมำยของผม เพรำะงนควำมหมำยของผมจะไมหยดลงเพยงบอกวำไมไดสงหรอก เพรำะวำชวงนนน ำทวมไมได ผมไปแลวแตหมำมนด ผม

90 | ความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทย ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 25 ฉบบท 2 กรกฎาคม 2562 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

เลยไมสงอยำงนไมได ควำมหมำยแบบเนยเปนควำมหมำยทผมเขำใจวำนคอพนธกจ และพนธกจทเรำพดถงเนย เรำไมไดเปนพนธะสญญำระหวำงเรำกบมนษย ถำในควำมหมำยนน มนเปนพนธะสญญำระหวำงเรำกบพระผเปนเจำ หรอเรำกบตวเรำเองจรงๆ ภำยใน” (ผใหขอมลทานท 6)

“ศรทธำเปนสภำวะควำมรสกทแนบแนนอยภำยใน และควำมรสกท เปนองคของศรทธำนเปนควำมหมำยท ทอธบำยโดยควำมคดไมไดเลย” (ผใหขอมลทานท 6)

เหนไดวาความเชอมนศรทธาเปนสภาวะทเกดจากการรบรภายใน หากขาดความเชอมนศรทธายอม

สงผลตอการด าเนนชวต ดงทผใหขอมลกลาววา “ถ ำทำงกำยภำพทเคำไปตดอยนนอะนะครบ ผมเขำใจวำมนไม..มนไมไดกออนตรำยมำกเทำกบถ ำคอ

สภำวะทใจเรำรบรภำยใน พอใจรบรภำยในปบตรงนแหละ ผมถงบอกวำพวกเรำหลำยคนอำจจะตดอยในถ ำนำนแลวกได แตไมมหนวยกภยเขำไปชวย” (ผใหขอมลทานท 6)

4. การใชชวตอยบนความจรง (Authentic living) เปนการด าเนนชวตทสอดคลองกบความจรงภายใน

สามารถเลอกและตดสนใจทจะด าเนนชวตดวยตนเองอยางมอสระ เปนตวของตนเอง ยอมรบตนเอง โดยไมโกรธ เกลยด หรอกลวทจะเปนตนเอง ยอมรบสงตางๆ ตามความเปนจรงอยางสงบเยน โดยไมหวนไหวตอสงทมากระทบจตใจ พรอมทจะเรยนรและเปดรบประสบการณใหม ๆ มความซาบซงและรสกขอบคณตอสงตางๆ ในชวตทงสงทชอบใจ และรสกขอบคณตอสงทไมชอบใจทท าใหเกดการเรยนรและพฒนาตนเอง พฒนาจตใจใหตนรเพมมากขน แบงเปน 5 ดาน ไดแก การด าเนนชวตอยางเปนตนเอง ความสงบภายใน ความบรบรณภายใน การเปดรบ และความรสกขอบคณ มรายละเอยดดงน

การด าเนนชวตอยางเปนตนเอง เปนการด าเนนชวตโดยตระหนกและยนหยดตอความรสกภายในตนเองและแสดงออกอยางสอดคลองตอสงทเปนตนเอง เปนตวของตนเอง ไมด าเนนชวตตามกระแสสงคม แตสามารถพจารณาทบทวนความรสกภายใน สามารถตดสนใจและเลอกทจะด าเนนชวตดวยตนเองอยางมอสระ รวมทงยอมรบในผลทเกดขน ดงทผใหขอมลกลาววา

“เมอกอนเปนคนขเกรงใจ มนมจดนะ ชอบท ำใหคนอนพอใจ แตมนเวอรไป เหมอนกบวำอยำกเปนคนด

จนท ำรำยตวเอง พอเปนแบบน ไมแลว ฉนตองกำรอะไรทฉนคดวำไมท ำใหคนเดอดรอน กจะบอกเคำไปตรงๆ เหมอนถอยตวเขำมำสจดกลำง ๆ มำกขน ไมสดโตง ไมไดอยำกด ไมอยำกใหคนอนมำชม จะเปนของฉนแบบนมำกขนนะ” (ผใหขอมลทานท 1)

“ท ำอะไรไมโลเล ไมเปลยนแปลงตำมค ำพดของผอนหรอสงคม” (ผใหขอมลทานท 7)

ISSN 1686-1442 Spiritual intelligence in the Thai context | 91

Warasan Phuettikammasat, Vol. 25 No.2, July 2019. Copyright: Behavioral Science Research Institute, Srinakharinwirot University, Thailand.

จากค ากลาวขางตนแสดงถงการด าเนนชวตดวยตนเองและยนหยดตอความรสกภายในตนเอง โดยไมด าเนนชวตโดยปลอยไปตามความคาดหวงหรอความตองการจากบคคลอนหรอสงคม ซงอาจกอใหเกดความอดอดคบของใจ และขาดอสระในการเลอกด าเนนชวต นอกจากการมอสระในการเลอกด าเนนชวตแลว การมอสระจากปมหรอสงทตดในจตใตส านกจะมความส าคญตอการด าเนนชวต ดงทผใหขอมลกลาววา

“อสระในทนหมำยถงวำไมมอะไรบงกำร ไมวำจะเปนปมเกำ ๆ ชนตองดทสดอะไรอยำงน อนนก

ครอบง ำ ตองท ำตำมคนโนนคนน มนไมใชเรอง body ไมใชเรอง environment ขำงนอก เปนเรองจตใจ พชอบเรยกมนวำปม” (ผใหขอมลทานท 5)

ความสงบภายใน เปนความสงบหรอไมหวนไหวตอสงทมากระทบกบจตใจ ทงความสข ความทกข หรอ

ปญหาตางๆ ในชวต อนเนองมาจากความเขาใจในธรรมชาตของสงนน สามารถรบรสงตาง ๆ ตามความเปนจรงอยางสงบโดยไมมอคต ดงทผใหขอมลกลาววา

“มค ำนงค ำวำ ควำมสงบ ควำมสขของคนม SQ มนไมใชควำมสขแบบนนนะ มนเปนควำมสงบ เปน

ควำมสงบทใจมนไมคอยกระเพอมไปกบอะไรสกเทำไหร จะวำดใจกไมใชดใจมำก แตมนมควำมสขนะ” (ผใหขอมลทานท 1)

“เรำเปนพระ มนมองถงทมำเลย มองถงวำจรตนสย มองถงคนทเปนไป แลวทจะท ำนะ กท ำไดแค เนย ท ำคอวำใหโอกำสทก ๆ คน เวลำหลวงตำทำนพดนะ เวลำทำนแสดงธรรม หนำทเรำไดท ำแลว คอไดบอกเหตบอกผล บอกทกๆ อยำงแลว ตอไปนเปนหนำทของเธอ หนำทของคนนนจะเอำจรงหรอไมเอำจรง นพทธศำสนำสอนอยำงน พอถำสอนอยำงนปบแลวเนย อเบกขำ พรหมวหำรส ถำอยำงนแลว จบ โทษนะ ถำท ำแลวเคำไดด ดของเคำ ถำเคำไมยอม เคำยงท ำควำมเลวอย กของเคำ อเบกขำไง พรหมวหำรสนะ ชนไมเดอดรอนนะ” (ผใหขอมลทานท 4)

ความบรบรณภายใน เปนการยอมรบตนเองในสงทเปนอย พอใจในตนเอง เปนตวของตนเองโดยไม

โกรธ เกลยด หรอกลวทจะเปนตนเอง เนองจากความเขาใจและรบรโดยไมใชความคดปรงแตงทเกดจากความกลว ความโกรธและความเกลยดภายในจตใจ ดงทผใหขอมลกลาววา

“พอเขำใจจะยอมรบทงสงทคด รสกวำฉนเปนอยำงนน และยอมรบในสงทตวเองท ำ” (ผใหขอมลทานท

1) “เปนคนทมควำมผดพลำดได ไมสมบรณ มนเปนค ำทเขำใจโดยค ำพด ทเรำบอกวำ nobody perfect”

(ผใหขอมลทานท 3)

92 | ความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทย ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 25 ฉบบท 2 กรกฎาคม 2562 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

จากค ากลาวของผใหขอมลแสดงถงการยอมรบตนเองในสงทเปนอย นอกจากนยงมค ากลาว ถงความโกรธ ความเกลยด และความกลวทเกดจากการคดปรงแตงอยภายใน ดงทผใหขอมลกลาววา

“มนษยเกดมำบนโลกใบน ไมไดพกควำมโกรธ ควำมเกลยดอะไรมำเลย ควำมโกรธ ควำมเกลยดเปน

เพยงแคเมฆหมอกทพดผำนเขำมำในใจเรำ เมอเรำคดปรงแตงเทำนนเอง” (ผใหขอมลทานท 6) “ค ำวำมนษยกบค ำวำเมตตำเนย ค ำวำมตร เปนค ำทมำจำกรำกศพทเดยวกน เพรำะทนททเรำเปน

มนษยคอมจตใจทประกอบดวยเมตตำธรรม เพรำะฉะนนทกคนทอยบนโลกใบน โดยพนฐำนแลวกเปนมตรของเรำ เรำไมไดเกดมำเพอจะพบศตรเลยนะครบ เรำเกดมำเพอจะพบมตร แตควำมเปนศตรเนยจะหมำยควำมถงวำเรำยงมอะไรบำงอยำงทเปนเมฆหมอกของควำมกลว ควำมโกรธอยภำยใน” (ผใหขอมลทานท 6)

การเปดรบ เปนการพรอมเรยนรประสบการณใหม ทดลองแนวทางทหลากหลายเพอคนหาสงท

เหมาะสมและน าไปสการพฒนาตนเอง เนองจากการไปสเปาหมายหรอการแกปญหาตางๆ มหลากหลายวธการ ซงอาจจะเหมาะสมกบแตละเหตการณหรอแตละบคคล ดงนนการจะไปสเปาหมายหรอแกปญหาของแตละบคคล การไดทดลอง เรยนร และหาประสบการณใหมๆ ดวยตนเองจงเปนสงทมความส าคญ นอกจากจะท าใหไดเรยนรกบสงตาง ๆ และวธการใหม ๆ แลว ยงไดเรยนรกลบเขามาภายในจตใจผานประสบการณในแตละวนในชวต ดงทผใหขอมลกลาววา

“ไดลองแลว จนรวำอะไรทมนใช มนเหมำะ มน fit กบตวเอง และอะไรทมนไมใช แตไดไปลอง พยำยำม

ทจะใหมควำมรสกคำงคำเกดขนใหนอยกบชวต เปนควำมตงใจกบตวเองในหลำย ๆ เรอง ทงเรองเลกเรองใหญ จะไดรสกวำมนไดใชชวต ไมใชมนมำใชเรำ” (ผใหขอมลทานท 3)

“ไมไดมประตเดยว ทจะเขำไปในหองนน แตหองนนมหลำยประตหลำยชองทำงทจะเขำได ประตของเรำไมใชประตทใหญทสด และถกทสด คนอนเขำประตอนไดหมด และเรำจะไปลองเขำประตเคำบำงกได หรอเคำจะอยำกมำลองของเรำอนนแลวแตเคำ แตเรำชอบไปลองของคนอนดวย แลวเรำไมมปญหำในกำรเขำประตคนอน หรอคนอนมำเขำประตเรำ เรำกไมมปญหำ แตทงหมดไปทหองเดยวกน แตมนตองรกอนวำวธทเขำหองนนถกตองมย” (ผใหขอมลทานท 3)

ความรสกขอบคณ เปนความรสกซาบซงและขอบคณตอสงตาง ๆ ในชวตทงสงทชอบใจและรสก

ขอบคณตอสงทไมชอบใจทท าใหไดเรยนรและพฒนาตนเอง รวมทงพฒนาจตใจใหตนรเพมมากขน ดงทผใหขอมลกลาววา

ISSN 1686-1442 Spiritual intelligence in the Thai context | 93

Warasan Phuettikammasat, Vol. 25 No.2, July 2019. Copyright: Behavioral Science Research Institute, Srinakharinwirot University, Thailand.

“มองเหนเคำเปนศตรอยำกจะวงหนอยำงเดยว แลวศำสนำกมค ำสอนทสอนใหเรำเหนวำ ถำเรำสำมำรถจะปฏบตกบเคำ มเมตตำแมแตศตร มเมตตำไดกจะด แลว ณ วนนงกเหนกำรเปลยนแปลงของตวเรำเองทวำเรำสำมำรถทจะนกขอบคณเคำไดจำกใจจรง” (ผใหขอมลทานท 1)

“กลำยมำเปน option เปนทำงเลอกใหกบชวตมำกขน ท ำใหรสกวำเลอกกบชวตได กรสกขอบคณ ทงครอบครว ทงเพอนฝงใด ๆ กตำมทเคำใหเลอกได กเลยเลอก ๆ ๆ ๆ” (ผใหขอมลทานท 3) สรปและอภปรายผลการวจย จากการวจยสรปไดวา ความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทยเปนความสามารถทเกยวของกบเรองภายในจตใจ พนททอยภายในหรอโลกภายใน ในการเหนเหตผลหรอความเชอมโยงของปรากฏการณภายในจตใจ เปนเสนทางหรอแนวทางทท าใหเหนทางออกทเปนประโยชนทงตอตนเองและบคคลอน สามารถคนหา เขาถงและเขาใจสภาวะความเปนจรง โดยมหลกยดเหนยวจตใจ มความเชอ ความมงมนและศรทธา ไมทอถอยในการท าสงทยาก และสงทมความหมายทเหนอกวาตนเอง ซงพบวาความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทยจากการสมภาษณใหความส าคญกบพนทภายในจตใจ การไมทอถอยในการท าสงทยาก หรอสงทมความหมายทเหนอกวาตนเอง จากการทบทวนเอกสารกลาวถงในประเดนของการตระหนกร ในตนเองอยางลกซง การสามารถบรรลเปาหมาย และกลาวถงการเขาถงความหมายและสงทนอกเหนอจากตนเอง อยางไรกตามในทางพทธศาสนา ค าวาจตวญญาณ ส าหรบค าภาษาองกฤษใชค าวา “Spirituality” โดยใชในความหมายถงมตทสงสงของจตหรอการมจตใจสง จตทหลดพน เหนแกตวนอย ท าใหเปนอสระ เบาสบาย สงบ มความสขทแทจรง โดยการเขาถงสงสงสดในทางพทธศาสนาหรอการมจตวญญาณสงสดกคอการบรรลพระนพพาน หลดพนจากความเหนแกตวโดยสนเชง (Wasi, 2011: 99-101) และเนองจากบรบทคนไทยอยบนฐานของพทธศาสนา ซงมฐานความเชอทแตกตาง รวมทงการถายทอดทางสงคม ตงแตการอบรมเลยงดภายในครอบครว สถานศกษา เพอน การประกอบอาชพ และการเรยนรผานสอตาง ๆ ในสงคม ความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทยแบงเปนองคประกอบทส าคญ 4 องคประกอบ ไดแก การมสต การใชชวตอยางมความหมาย การขามพนตนเอง และการใชชวตอยบนความจรง โดยทง 4 องคประกอบใกลเคยงกบองคประกอบหลกของ Amram & Dryer (2008: 29-34) จาก 4 ใน 5 องคประกอบ โดยองคประกอบทไมพบ ไดแก องคประกอบการใชชวตอยางสงางาม ซงในแง ของการซาบซงกบความสวยงามในชวต และแงของความสขในการท ากจกรรมตาง ๆ จากการสมภาษณไดถกกลาวถงในความหมายความสงบภายใน ภายใตองคประกอบของการใชชวตอยบนความจรง ซงหมายถงการไมหวนไหวตอสงทมากระทบจตใจไมวาสขหรอทกข รวมทงองคประกอบตางๆ จากการสมภาษณ มความแตกตางจากองคประกอบของ Amram & Dryer ในการใหนยาม ความหมาย และรายละเอยดของแตละองคประกอบดงแสดงรายละเอยดในหวขอผลการวจย โดยการมสตเปนองคประกอบทไดรบการกลาวถงเปนอนดบแรกเนองจากการมสตเปนพนฐานส าคญทจะท าใหมนษยด าเนนชวตอยกบปจจบน สามารถระลกรตวและท าหนาทในชวตประจ าวนอยางมคณภาพ น าสการหยงรความจรงภายในตวบคคล โดยใชใจไปสมผสรไมใชการใชความคดไปตดสน รวมทงสตเปนสงทชวยรกษาสมาธหรอความตงใจมน และเปนเหตใหเกดสมปชญญะคอความรตว และเกดปญญา (Subhaddo (1, 4), n.d.) โดยงานวจยของ Rattanaphet (2015) ทศกษาพบวาบคคลทมความฉลาดทางจตวญญาณสงจะเปนบคคลทมสต รวมทง Emmons

94 | ความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทย ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 25 ฉบบท 2 กรกฎาคม 2562 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

(2000: 9-13) และ King (2008: 54-79) ไดกลาวถงการยกระดบหรอพฒนาระดบการมสต และนยามความฉลาดทางจตวญญาณของ Sisk (2016: 197) ทใหความส าคญกบการฝกทางจตวญญาณ การใชวธการรบรทหลากหลาย รวมถง การหยงร การใครครวญ และการสรางจนตภาพ ในขณะท Amram (2007: 3-4) ไดกลาวถงการมสตในแง ของการพฒนาการตระหนกรและการรจกตนเอง นอกจากการมสตแลว การใชชวตอยางมความหมายกเปนองคประกอบทมความส าคญทจะท าใหมนษยด าเนนชวตอยางมเปาหมายและใชชวตอยางมคณคา มความหมาย ทจะด ารงชวตอย โดยไมยอทอตออปสรรคตางๆ ทงเพอการพฒนาตนเองและเออประโยชนตอสวนรวม โดย Amram & Dryer (2008: 31) ไดกลาวถงในประเดนของการรบรเปาหมายผานประสบการณในชวตประจ าวน สอดคลองกบงานวจยของ Sahebalzamani, Farahani, Abasi, & Talebi (2013) ซงพบวา บคคลทมความฉลาดทางจตวญญาณสงจะเปนผทมเปาหมายในชวต นอกจากน King (2008: 54-79) และ Sisk (2016: 197) ทกลาวถงในแงการใหความส าคญตอการด ารงอยและการหาความหมายและเปาหมายในชวต รวมทง Nasel (2004: 192-193) ไดกลาวถงการตงค าถามถงการด ารงอย อยางไรกตาม เปาหมายทกลาวถงนเปนเปาหมายทอยเหนอวตถเงนทองและมความหมายมากกวาเปาหมายเพอรายไดหรอความกาวหนาทางอาชพ โดยในทางพทธศาสนาเปาหมายทแทจรงคอการท าจตใหเหนอสขเหนอทกข (Subhaddo (2), n.d.) องคประกอบถดมา ไดแก การขามพนตนเอง เปนองคประกอบทมงเนนการด าเนนชวตโดยใหความส าคญกบสงตางๆ รอบตวทนอกเหนอจากตนเอง ละวางการคดตดสนทงตนเองและผอน คอ พจารณาใหรแลวปลอยวาง โดยไมยดมนถอมน (Subhaddo (3), n.d.) ใสใจตอความเกยวของสมพนธเปนหนงเดยวของสง ตาง ๆ รอบตว ด าเนนชวตรวมกบผอนดวยความเขาใจ เหนใจ และมความเชอมนศรทธาตอธรรมชาตและชวตวา จะมหนทางทเหมาะสมเสมอ ซง Sisk (2016: 197) ไดกลาวถงการเชอมโยงเปนหนงเดยวและการรบรถงสงทนอกเหนอจากตนเอง Amram (2007: 4) ไดกลาวถงในแงการแยกจากยดตดในตนเองไปสการเชอมโยงกบบคคลอนหรอสงตาง ๆ Emmons (2000: 9-13) และ King (2008: 54-79) กลาวถงในแงการตระหนกรในมตทเหนอจากการรบรทางกายภาพและทางวตถ นอกจากนในทางพทธศาสนา ศรทธาและความเชอเปนจดเรมตนน าไปสการคนหาความจรง และน าไปสปญญา คอความรคดเขาใจทถกตองและมองเหนสงตาง ๆ ตามความเปนจรง (Payutto, 2018: 204, 239) และองคประกอบสดทายคอ การใชชวตอยบนความจรง เปนองคประกอบทมงเนนการด าเนนชวตของบคคล โดยด าเนนชวตอยางเปนอสระตามความรสกภายในของตนเอง ดวยความสงบหรอไมหวนไหวตอสงตาง ๆ ทมากระทบจตใจ หรอสามารถวางใจเปนกลางและตดสนเหตการณตามความเปนจรง โดยไมหวนไหวตามกระแสโลก หรออเบกขาในหลกพรหมวหารส (Payutto, 2018: 75, 284) ยอมรบตนเองและเปนตวของตนเอง โดยไมใชความคดปรงแตงทเกดจากความกลว ความโกรธ และความเกลยดภายในจตใจ พรอมเปดรบและเรยนรประสบการณใหม ๆ เพอการพฒนาตนเอง รวมทงรสกขอบคณตอสงตาง ๆ ทท าใหไดเรยนรทจะพฒนาตนเอง โดย Amram & Dryer (2008: 33) ไดกลาวถงในแงของการรกและยอมรบตามความเปนจรงอยางสงบ เปดรบ และอยกบปจจบนอยางออนนอม นอกจากน Vaughan (2002: 16-33) ไดกลาววา ความฉลาดทางจตวญญาณจะท าใหมนษยสามารถพจารณาสงตาง ๆ อยางทเปนจรง โดยปราศจากการบดเบอนจากจตใตส านก ท าใหสามารถตดสนใจดวยตนเองอยางมอสระตามความรสกภายในของตนเอง ดวยใจทเปดรบและสงบจากภายในเมอเผชญกบความทาทายในชวต รวมทงน าสความรสกขอบคณ

ISSN 1686-1442 Spiritual intelligence in the Thai context | 95

Warasan Phuettikammasat, Vol. 25 No.2, July 2019. Copyright: Behavioral Science Research Institute, Srinakharinwirot University, Thailand.

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะจากการวจยครงน

จากผลการวจยท าใหเขาใจถงองคประกอบของความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทย ไดแก การมสต การใชชวตอยางมความหมาย การขามพนตนเอง และการใชชวตอยบนความจรง การท าความเขาใจถงรายละเอยดในแตละองคประกอบดงกลาวจะชวยใหผทสนใจสามารถน าไปใชเปนแนวทางในการพฒนาตนเอง และหนวยงาน ทสนใจสามารถประยกตใชเปนแนวทางในการพฒนาความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทยทเหมาะสมกบแตละหนวยงานตอไป อยางไรกตามผลการวจยนขนกบผใหขอมลเปนส าคญ ดงนนการน าไปใชในบรบทอนอาจมความแตกตางกน

ขอเสนอแนะในการวจยในครงตอไป

ควรศกษาถงแนวทางในการพฒนาความฉลาดทางจตวญญาณและสรางโปรแกรมทเหมาะสมกบบรบทคนไทยในการพฒนาความฉลาดทางจตวญญาณ รวมทงควรศกษาแนวทางการพฒนาความฉลาดทางจตวญญาณในคนวยท างานซงเปนทรพยากรทมความส าคญตอการพฒนาประเทศ เพอใหท างานไดเตมศกยภาพและมคณภาพชวตในการท างานทด นอกจากนสามารถน าผลการวจยไปใชในการพฒนาแบบทดสอบความฉลาดทางจตวญญาณเพอใชในการประเมนความฉลาดทางจตวญญาณตอไป

เอกสารอางอง Amirian, M-E. & Fazilat-Pour, M. (2016) . Simple and Multivariate Relationships between Spiritual

Intelligence with General Health and Happiness. J Relig Health, 55, 1275–1288. Amram, J. Y. (2007) . The seven dimensions of spiritual intelligence: An ecumenical grounded

theory. Paper presented at the 115 th Annual Conference of the American Psychological Association, San Francisco, CA. Retrieved from http://www.yosiamram.net/papers

Amram, J. Y. & Dryer, D. C. (2008). The Integrated Spiritual Intelligence Scale (ISIS): Development and preliminary validation. Paper presented at the 116th Annual Conference of the American Psychological Association, Boston, Massachusetts.

Anwar, M. A. & Osman-Gani, A. M. (2015). The effects of spiritual intelligence and its dimensions on organizational citizenship behaviour. Journal of Industrial Engineering and Management, 8(4), 1162-1178.

Charkhabi, M. , Mortazavi, A. , Alimohammadi, S. , & Hayati, D. ( 2014) . The effect of spiritual intelligence training on the indicators of mental health in Iranian students: an experimental study. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 159, 355-358.

Emmons, R. A. (2000). Is spirituality an intelligence? Motivation, cognition, and the psychology of ultimate concern. The International Journal for the Psychology of Religion, 10, 3–26.

96 | ความฉลาดทางจตวญญาณในบรบทคนไทย ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 25 ฉบบท 2 กรกฎาคม 2562 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

George, M. (2006) . How intelligent are you. . . really? From IQ to EQ to SQ, with a little intuition along the way. Training & Management Development Methods, 20: 425-436.

King, D. B. (2008) . Rethinking claims of spiritual intelligence: a definition, model, and measure. Thesis, M.S. (Arts and Science). Peterborough, Ontario, Canada: Trent University.

Koražija, M., Šarotar Žižek, S. & Mumel, D. (2016). The relationship between spiritual intelligence and work satisfaction among leaders and employees. Naše gospodarstvo/Our Economy, 62(2): 51–60.

Nasel, D. D. (2004) . Spiritual orientation in relation to spiritual intelligence: A consideration of traditional Christianity and New Age/ individualistic spirituality. (Thesis, Ph. D. (Arts and Social Sciences)). University of South Australia, Australia.

Noraphong, N. (2010). Ka n wikhro priapthi ap mo de n prayuk læ mo de nburanaka n ka n wat khwa m

chala t tha ng c hit winya n kho ng nakri an matthayommasưksa to n pla i nai paribot sangkhom Thai [A comparative analysis between modified and integrated models measuring spiritual intelligence of upper secondary school students in Thai contexts] . (Master thesis, M. Ed. (Educational research)). Chulalongkorn University, Bangkok.

Payutto, P. A. (2018). Phutthatham (chabap dœm) [Buddhadhamma (original edition)]. Bangkok: Thammasapa.

Raina, G. & Jagriti. (2018). Spiritual Intelligence as a Correlate of Mental Health of Male and Female University Students. Indian Journal of Positive Psychology, 9(2): 246-249.

Rattanaphet, S. (2015). Khwamsamphan rawa ng khwam chala t tha ng c hit winya n sati læ khwa m

suk ta m næ otha ng phut sa tsana [ The Relationship among Spiritual intelligence, Mindfulness, and Happiness in Buddhism] . ( Master thesis, M. Ed. ( Developmental Psychology)). Srinakharinwirot University, Bangkok.

Sadeghi, H. Zamani, A. , & Mamasani, A. N. ( 2015) . Study the relationship between spiritual intelligence and emotion intelligence with the quality of work life Izeh principals. Journal of Scientific Research and Development, 2(1): 187-190.

Sahebalzamani, M., Farahani, H., Abasi, R., & Talebi, M. (2013). The relationship between spiritual intelligence with psychological well-being and purpose in life of nurses. Iran J Nurs Midwifery Res, 18: 38-41.

Shivani, B. (2011, Mar 27). Interview by Varma, A. What is spiritual intelligence? Retrieved from http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/5343214.cms

ISSN 1686-1442 Spiritual intelligence in the Thai context | 97

Warasan Phuettikammasat, Vol. 25 No.2, July 2019. Copyright: Behavioral Science Research Institute, Srinakharinwirot University, Thailand.

Sisk, D. A. ( 2016) . Spiritual intelligence: developing higher consciousness revisited. Gifted Educational International, 32(3): 194-208.

Sisk, D. A. & Torrance P. (2001). Spiritual intelligence: developing higher consciousness. New York: Creative Education Foundation Press.

Subhaddo, C. (1). (n.d.). Ka ntham c hit hai sangop. Retrieved from http://anuchah.com/meditation/

Subhaddo, C. (2). (n.d.). Mak sa makkhi . Retrieved from http://anuchah.com/the-path-in-harmony/

Subhaddo, C. (3). (n.d.). No k he t nưa phon. Retrieved from http://anuchah.com/beyond-reasoning/

Subhaddo, C. (4). (n.d.). Sati sama thi panya . Retrieved from http://anuchah.com/awareness-balance-wisdom/

Vaughan, F. (2002). What is Spiritual Intelligence? Journal of Humanistic Psychology, 42: 16-33.

Wasi, P. (2011) . c hit winya n [Spirituality] . In Wasi, P. (Ed) , Thammacha t kho ng sapsing: ka n

khaothưng khwa m c hing thangmot. (pp.99-106). Nonthaburi: Green Panyayan Publishing. Wolman, R. N. (2001). Thinking with your Soul: Spiritual Intelligence and why it Matters. New York:

Harmony Books. Zohar, D. & Marshall, I. (2004) . Spiritual capital: wealth we can live by. San Francisco: Berrett-

Koehler.