ธ น ว า ค ม 2 5 5 2

ขอคดเหนทปรากฏในบทความนเปนความเหนของผเขยน ซงไมจาเปนตองสอดคลองกบความเหนของธนาคารแหงประเทศไทย

การปรบปรงการบนทกสทธพเศษถอนเงน (Special Drawing Rights) และผลกระทบตอการจดทาขอมล

สวชชย ใจขอ ปณฑรก ศภอมรกล

Stat-Horizon Data Management Department

การปรบปรงการบนทกสทธพเศษถอนเงน (Special Drawing Rights) และ

ผลกระทบตอการจดทาขอมล 2

บทคดยอ

สทธพเศษถอนเงนหรอ Special Drawing Rights (SDRs) เปนสนทรพยในสกลเงนสมมตทสรางขนโดยกองทนการเงนระหวางประเทศ (IMF) และจดสรรไปใหประเทศสมาชกถอครอง เพอใชเสรมเงนสารองระหวางประเทศ และสรางสภาพคลองอนเออตอการขยายตวของการคาและการเงน

ประเทศสมาชกของกองทนการเงนฯ จะตองแสดงมลคาการถอครอง SDRs ทไดรบจดสรรใหเปนไปตามวธการทกาหนดไวในคมอการจดทาสถตเศรษฐกจ ซงแนวทางทถอปฏบตมาแนะนาใหบนทกสทธพเศษถอนเงนทไดรบจดสรรจากกองทนการเงนฯ เปนสนทรพยสารองระหวางประเทศในบญชของธนาคารกลาง และไมบนทกเปนหนสนเนองจากประเทศสมาชกทไดรบการจดสรรสทธพเศษถอนเงนไมไดมภาระผกพนหรอหนสนทจะตองชาระเงนหนคน

เนองจากไดมการจดทาคมอการจดทาบญชประชาชาตและคมอการจดทาดลการชาระเงนขนมาใหม หนงในประเดนการปรบปรง คอคานยามของ SDRs รวมทงวธการบนทกธรกรรมทเกยวของในบญชตางๆ คมอการจดทาขอมลฉบบใหมไดแนะนาใหบนทกการจดสรร SDRs เปนการเพมขนของสนทรพยและหนสนในจานวนทเทากน โดยใหบนทกในบญชของธนาคารกลาง

เพอใหสอดคลองกบมาตราฐานสากลในการบนทกขอมล ธปท.ไดปรบวธการบนทก SDRs โดยเมอไดรบการจดสรร SDRs เพมเตม จะบนทกธรกรรมดานหนสนเพมในดลการชาระเงน จากเดมทบนทกเฉพาะดานสนทรพย และปรบวธการบนทกในสถตการเงนในสวนของหนสน จากเดมทบนทกเปนสวนของทน นอกจากน ไดปรบเพมยอดคงคางหนตางประเทศ และฐานะการลงทนระหวางประเทศตามจานวน SDRs ทไดรบจดสรร โดยในเดอนสงหาคมและกนยายน 2552 ธปท. ไดบนทกเพมหนตางประเทศจานวน 1,251.3 ลานดอลลาร สรอ. และ 132.3 ลานดอลลาร สรอ. ตามลาดบ

นอกจากการปรบวธการบนทกการจดสรร SDRs ใหมตามแนวทางขางตนแลวนน เพอใหเกดความสอดคลองในทกบญชเศรษฐกจ ธปท. ไดปรบขอมลอนกรมเวลายอนหลงถงป 2546 และทาการเผยแพรขอมลดงกลาวในเดอนธนวาคม 2552

การปรบปรงการบนทกสทธพเศษถอนเงน (Special Drawing Rights) และ

ผลกระทบตอการจดทาขอมล 3

การปรบปรงการบนทกสทธพเศษถอนเงน (Special Drawing Rights - SDRs) และผลกระทบ ตอการจดทาขอมล

สวชชย ใจขอ ปณฑรก ศภอมรกล

1. บทนา

สทธพเศษถอนเงนหรอ Special Drawing Rights (SDRs) เปนสนทรพยในสกลเงนสมมตทสรางขนโดยกองทนการเงนระหวางประเทศ (IMF) และจดสรรใหประเทศสมาชกถอครอง เพอใชเสรมเงนสารองระหวางประเทศและเสรมสภาพคลอง เพอใหสอดคลองกบการขยายตวของการคาและการเงน

เมอประเทศสมาชกของกองทนการเงนฯ ไดรบจดสรร SDRs แลว จาเปนจะตองแสดงมลคาของ SDRs ทไดรบจดสรรใหเปนไปตามวธการทกาหนดไวในคมอการจดทาสถตเศรษฐกจ ซงธรกรรมทเกยวของกบการจดสรร SDRs จะถกบนทกในสถตการเงน ดลการชาระเงน ฐานะการลงทนระหวางประเทศ และหนตางประเทศ

ตามคมอบญชประชาชาตป 2536 (System of National Accounts 1993 - SNA1993) คมอดลการชาระเงนฉบบท 5 (Balance of Payments Manual 5th edition – BPM5) และคมอการจดทาสถตอนๆ ทเกยวของ ไดแนะนาใหบนทก SDRs ทไดรบจดสรรจากกองทนการเงนฯ ตามหลกบญชค โดยธรกรรมดานหนงเปนสนทรพยสวนหนงของเงนสารองระหวางประเทศ และธรกรรมอกดานหนงนบเปนทน (Shares and Equities)ไมบนทกเปนหนสน เนองจากประเทศสมาชกทไดรบการจดสรร SDRs ไมไดมภาระผกพนหรอมลหนทจะตองชาระคน

อยางไรกตาม เมอมการปรบคมอบญชประชาชาตป 2551 (SNA2008) และคมอดลการชาระเงนฉบบท 6 (BPM6) หลกการและนยามขอมลสถตไดถกปรบใหมความทนสมย ครอบคลมธรกรรมทางการเงนทซบซอนมากขน หนงในประเดนการปรบปรง คอ คานยามของ SDRs รวมทงวธการบนทกธรกรรมทเกยวของในบญชตางๆ อกดวย

บทความนแบงเปน 4 สวน โดยสวนแรกเปนความเขาใจเบองตนเกยวกบ SDRs ตงแตความเปนมา ความจาเปนในการสราง SDRs ตลอดจนบทบาทของ SDRs ตอการขบเคลอนเศรษฐกจ สวนทสองเปนการจดสรร SDRs ใหกบประเทศสมาชก รวมทงประเทศไทย สวนทสามกลาวถงการบนทก SDRs ตามแนวทางคมอการจดทาขอมลขององคกรระหวางประเทศ โดยเฉพาะการบนทกการจดสรร SDRs ตามคมอบญชประชาชาต (Systems of National Account) และคมอดลการชาระเงน (Balance of Payments Manual) ซงเปนมาตรฐานของประเทศตางๆ ทใชอางองในการจดทาขอมล และสวนสดทายของบทความเปนผลกระทบกรณของประเทศไทย ทเกดจากการปรบปรงการบนทก SDRs

2. ความเขาใจเบองตนเกยวกบ SDRs

สทธพเศษถอนเงน (SDRs) เปนเครองมอทสรางขนโดยกองทนการเงนฯ ในป 2512 เพอสนบสนนการบรหารคาเงนภายใตระบบอตราแลกเปลยนคงท หรอทเรยกวา Bretton Woods fixed exchange rate system

การปรบปรงการบนทกสทธพเศษถอนเงน (Special Drawing Rights) และ

ผลกระทบตอการจดทาขอม4

ล

ในการดาเนนนโยบายอตราแลกเปลยนคงทภายใตระบบ Bretton Woods นน ประเทศตางๆ จาเปนตองมเงนสารองระหวางประเทศ (International reserves) ซงเปนสนทรพยทมสภาพคลอง มความเปนสากล สามารถซอขายเปลยนมอไดในตลาดระหวางประเทศ โดยทวไปแลว นยมถอครองทองคาและเงนตราตางประเทศ เพราะมความคลองตวในการซอขายในตลาดการเงนเพอบรหารคาเงนใหคงท แตเนองจากในขณะนน อปทานของทองคาและดอลลาร สรอ. มไมเพยงพอเมอเทยบกบการขยายตวของการคาและการเงนระหวางประเทศ กองทนการเงนฯ จงไดสรางสนทรพยในสกลเงนสมมต เรยกวา สทธพเศษถอนเงน (SDRs) โดยมวตถประสงคเพอใหประเทศตางๆ ใชเปนเงนสารองระหวางประเทศเพมเตม และเพมสภาพคลองใหกบประเทศสมาชก

ในป 2516 ภายหลงการลมเลกระบบ Bretton Woods บทบาทของ SDRs ในตลาดการเงนลดนอยลง เนองจากประเทศตางๆ หนไปใชนโยบายอตราแลกเปลยนแบบลอยตวแทนระบบอตราแลกเปลยนคงท ปจจบน SDRs ทาหนาทเปนเพยงเงนสารองระหวางประเทศประเภทหนง ซงสามารถนาไปใชในการบรหารทนสารองระหวางประเทศได โดยการแลกเปลยนเปนสกลเงนอนๆ (Freely usable currency) เทานน

ความสาคญของ SDRs ในการเปนสวนประกอบของเงนสารองระหวางประเทศ เทยบไดกบสนทรพยประเภททองคา เงนตราตางประเทศ และสนทรพยสงสมทบกองทนการเงนระหวางประเทศ (Reserve position in the Fund) ทจะสามารถนาออกมาใชไดเมอมปญหาดลการชาระเงนเทานน แผนภาพท 1 แสดงกระบวนการทเกยวของกบ SDRs โดยเฉพาะกระบวนการนา SDRs ออกมาใช ในขนแรกจะตองนา SDRs ไปแลกเปลยนเปนสกลเงนอนๆ จากประเทศสมาชกอนทกาหนดโดยกองทนการเงนฯ หรอประเทศสมาชกทสมครใจรบแลก เมอไดรบการแลกเปลยนเปนสกลเงนอนแลวประเทศดงกลาวจงสามารถนาเงนนนไปใชได

แผนภาพท 1 : การจดสรร SDRs ใหกบประเทศสมาชกและกระบวนการนา SDRs มาใช

การจดสรร SDRs โดยกองทนการเงนฯ

การใช SDRs เพอเสรมสภาพคลอง

การปรบปรงการบนทกสทธพเศษถอนเงน (Special Drawing Rights) และ

ผลกระทบตอการจดทาขอมล 5

ในชวงทสนธสญญา Bretton Woods ยงคงมผลบงคบใช มลคาของ SDRs ถกกาหนดใหคงทเทากบ 1 ดอลลาร สรอ. หรอเทยบเทากบทองคา 0.88671 กรม ภายหลงการลมเลกระบบ Bretton Woods มลคาของ SDRs ไดถกกาหนดตามมลคาของหลายสกลเงน หรอทเรยกวาตะกราเงน ซงในปจจบนตะกราเงนสาหรบการกาหนดคา SDRs ประกอบดวยสกลเงนตราตางประเทศ 4 สกลหลก ไดแก ยโร เยน ปอนดสเตอรลงค และดอลลารสรอ.นามาถวงนาหนกเทยบใชเปนสกลเงนหลกของกองทนการเงนฯ โดยในตะกราเงนดงกลาวจะกาหนดสดสวนของแตละสกลไวคงท และคานวณมลคาเทยบเทาดอลลาร สรอ.ตามราคาตลาด ซงอางองจากอตราแลกเปลยน ณ เทยงวนของตลาดเงนตราตางประเทศของประเทศองกฤษ วธการกาหนดมลคาของ SDRs โดยใชตะกราเงนนไดรบการยอมรบวาทาใหมลคาของ SDRs มเสถยรภาพทสด

สกลเงนทอยในตะกราเงนสามารถเปลยนแปลงได โดยเกณฑในการคดเลอกสกลเงนทอยในตะกราจะตองเปนสกลเงนทออกใชโดยประเทศสมาชกของกองทนการเงนฯ หรอ Monetary union ทมประเทศสมาชกของกองทนการเงนฯ เปนสมาชก และประเทศนนๆ จะตองมมลคาการสงออกและนาเขาสนคาในระยะ 5 ปกอนการทบทวนสดสวนในตะกราเงนในระดบสง การทบทวนความเหมาะสมและการกาหนดสดสวนในตะกราเงน จะทาเปนประจาทก 5 ป โดยคณะกรรมการบรหารของกองทนการเงนฯ (Executive Board) เพอใหแนใจวาสกลเงนทอยในตะกรายงมบทบาทและความสาคญในการคาและการเงนของโลก การทบทวนสดสวนของตะกราเงนครงลาสด ไดพจารณาเมอเดอนพฤศจกายน 2548 และมการปรบนาหนกของบางสกลเงนเพอใหสะทอนกบบทบาทในเศรษฐกจโลก สาหรบการทบทวนครงตอไปกาหนดใหมขนในป 2553

ทงน กองทนการเงนฯ จะประกาศมลคาของ SDRs เทยบเทาดอลลาร สรอ. เปนรายวนใน website ของกองทนการเงนฯ

3. การจดสรร SDRs ใหกบประเทศสมาชก

ภายใตพนธะของขอตกลงวาดวยของกองทนการเงนฯ (Article of Agreement) การจดสรร SDRs ใหกบประเทศสมาชกจะเปนการจดสรรตามสวนของสทธ1 ทประเทศนนๆ มอยกบกองทนการเงนฯ โดยการจดสรร SDR สามารถจาแนกไดเปน 2 ประเภท

(1) การจดสรรทวไป (General allocation) คอการจดสรรตามความตองการของประเทศตางๆ ในการเสรมเงนสารองระหวางประเทศ และเพอรองรบการขยายตวทางการคาและการเงนโลก นบตงแตมการจดตงกองทนการเงนฯ มการจดสรรทวไปแลวจานวน 3 ครง

การจดสรรครงแรกเกดขนระหวางป 2513 – 2515 เปนการทะยอยจดสรรแบบเปนงวด มลคาของ SDRs ทไดรบการจดสรรทงหมดเทากบ 9.3 พนลาน SDR การจดสรรครงทสองระหวางป 2522 – 2524 มมลคา SDRs รวมทงหมด 12.1 พนลาน SDR สาหรบการจดสรรครงทสาม ไดรบอนมตจากคณะผบรหารของกองทนการเงนฯ ใหจดสรรเพมเตมเมอวนท 7 สงหาคม 2552 รวมมลคาทจดสรรในครงน 161.2 พนลาน SDR และมผลทางบญชตอประเทศสมาชกในวนท 28 สงหาคม 2552 ซงการจดสรรในครงทสามน ไดทาใหปรมาณการจดสรรสะสมสาหรบประเทศสมาชกทกประเทศเพมขนรอยละ 74.13 ของโควตาทงหมด

1 ณ พฤศจกายน 2552 ประเทศไทยมการถงครอง SDRs รวมทงสน 1,081.9 ลาน SDR เทากบรอยละ 0.05 ของจานวน SDRs ทไดจดสรรทงหมด

การปรบปรงการบนทกสทธพเศษถอนเงน (Special Drawing Rights) และ

ผลกระทบตอการจดทาขอม6

ล

(2) การจดสรรพเศษ (Special allocation) เปนการจดสรรพเศษแบบครงเดยว ซงไดรบการอนมตจาก Board of Governors ของกองทนการเงนฯ เมอเดอนกนยายน 2540 ในการแกไขครงท 4 ของขอตกลงวาดวยกองทนการเงนฯ (Fourth amendment to the Article of Agreement) โดยมวตถประสงคเพอใหประเทศสมาชกทกประเทศสามารถเขารวมในระบบและใช SDRs ไดอยางเทาเทยมกน

นอกจากน เพอใหประเทศทเขารวมเปนสมาชกกองทนการเงนฯ หลงป 2524 และยงไมเคยไดรบการจดสรร SDRs จากกองทนการเงนฯ เลย ซงมประมาณรอยละ 20 ของประเทศสมาชกในปจจบน2 ไดรบการจดสรร SDRs ดวย โดยการจดสรรพเศษนจะทาใหปรมาณการจดสรรสะสมของประเทศสมาชกเพมขน 21.5 พนลาน SDR ทงน กองทนการเงนฯ ไดจดสรรพเศษใหกบประเทศสมาชกแลวในวนท 9 กนยายน 2552

การจดสรร SDRs ใหกบประเทศไทย

ประเทศไทยเขารวมเปนสมาชกของกองทนการเงนฯ เมอวนท 3 พฤษภาคม 2492 เปนสมาชกลาดบท 44 โดยมธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) เปนตวแทนของประเทศไทยในกองทนการเงนฯ ประเทศไทยไดรบการจดสรร SDRs รวมทงหมด 4 ครง โดยครงแรกไดรบจดสรร 28.5 ลาน SDR ครงทสองจานวน 46.1 ลาน SDR และครงทสามไดรบจดสรรทงแบบทวไปจานวน 802.0 ลาน SDR และแบบพเศษจานวน 83.6 ลาน SDR ทาให ณ สนเดอนกนยายน 2552 ประเทศไทยถอครอง SDRs รวมทงสน 970.3 ลาน SDR (แผนภาพท 2)

แผนภาพท 2 : การจดสรร SDRs ใหกบประเทศไทย

28.5 56.1

802.0

83.6

970.3

0

200

400

600

800

1000

2513 - 2515 2522 - 2524 ส.ค. 2552 ก.ย. 2552 รวม

การถอครอง SDRs กอนการจดสรรใหม จดสรรใหม

M.SDR

ทมา : ธนาคารแหงประเทศไทยและ IMF

2 ประเทศสมาชกของกองทนการเงนฯ มทงหมด 186 ประเทศ

การปรบปรงการบนทกสทธพเศษถอนเงน (Special Drawing Rights) และ

ผลกระทบตอการจดทาขอมล 7

4. การบนทก SDRs ตามแนวทางการจดทาขอมลขององคกรระหวางประเทศ

ในสวนนจะเปรยบเทยบการบนทก SDRs ตามคมอฉบบเดมตามขอ 4.1 และคมอฉบบใหมทปรบปรงใหนยามและขอมลสถตมความทนสมย และครอบคลมธรกรรมทางการเงนทซบซอนมากขนตามขอ 4.2

4.1 การบนทก SDRs ตามคมอบญชประชาชาต (System of National Accounts 1993 - SNA1993) และคมอดลการชาระเงนฉบบท 5 (Balance of Payments Manual 5th edition – BPM5)

ตามคานยามในคมอบญชประชาชาตป 2536 (SNA1993) คมอดลการชาระเงนฉบบท 5 (BPM5) และคมอการเงน (Monetary and Financial Statistics Manual – MFSM) SDRs คอสนทรพยสารองระหวางประเทศชนดหนงทถกสรางขนโดยกองทนการเงนฯ เพอใชเสรมสนทรพยสารองระหวางประเทศทประเทศสมาชกถอครองอย การบนทก SDRs จะปรากฏในบญชการเงนของธนาคารกลาง Monetary authority หรอรฐบาลในกรณทรฐบาลทาหนาทเสมอนเปนธนาคารกลาง

สาหรบการบนทกการจดสรร SDRs หรอการยกเลก SDRs มแนวทางการบนทกในบญชตางๆ ดงน

(1) บญชประชาชาตตาม SNA1993 (ยอหนา 11.67) ระบไววา SDRs เปนสนทรพยสารองระหวางประเทศชนดหนงทสรางขนโดยกองทนการเงนฯ ซงไดจดสรรใหแกประเทศสมาชกเพอใชเสรมสนทรพยสารองระหวางประเทศทประเทศสมาชกถอครองอย และควรบนทกยอดคงคางสะสมการจดสรร SDRs ในบญชการเงนของธนาคารกลางโดยมผรวมทาธรกรรม (Counter party) คอ Rest of the World

ตามหลกการทกาหนดไวในSNA1993 SDRs ไมไดถอเปนหนสนของกองทนการเงนฯ และประเทศสมาชกทไดรบการจดสรร SDRs ไมไดมภาระผกพนและหรอหนสนทจะตองชาระเงนคนการจดสรรดงกลาว ดงนน การจดสรร SDRs หรอการยกเลก SDRs จะไมปรากฎเปนธรกรรมในบญชประชาชาต แตจะบนทกเปนการเปลยนแปลงอนๆ ในบญชสนทรพย3 แทน

(2) บญชดลการชาระเงนตาม BPM5 ระบแนวทางการบนทกการจดสรร SDRs ไวสอดคลองกบแนวทางการบนทกใน SNA1993 โดยแนะนาใหบนทกการจดสรร SDRs เปนสนทรพยเทานน และไมบนทกหนสนเนองจากไมไดเปนหนทแทจรงและไมมเงอนไขในการชาระคนการจดสรรดงกลาว นอกจากน BPM5 ไดขยายความเพมเตมในประเดนทเกยวของกบการเปลยนแปลงทอาจเกดขนเกยวกบการถอครอง SDRs ของธนาคารกลาง โดยยอดคงคางการถอครอง SDRs สามารถเปลยนแปลงไดใน 2 กรณ กลาวคอ (1) จากการทาธรกรรมทเกยวของกบการแลกเปลยนหรอรบและจาย SDRs ใหกบกองทนการเงนฯ หรอผถอครอง SDRs ประเทศอนๆ และ (2) จากการจดสรรหรอการยกเลก SDRs

ทงน ธรกรรมทเกยวของกบการแลกเปลยนหรอรบและจาย SDRs เชน การรบหรอจายดอกเบย SDRs นน จะถกบนทกเปนธรกรรมในบญชดลการชาระเงน สาหรบการจดสรรและหรอการยกเลก SDRs จะไมปรากฎเปนธรกรรมในดลการชาระเงน แตบนทกเปนการเปลยนแปลงอนๆ ในฐานะการลงทนระหวางประเทศแทน (ตารางท 1)

3 ในบญชการเปลยนแปลงในปรมาณของสนทรพย (other changes in volume of assets (OCVA) account)

การปรบปรงการบนทกสทธพเศษถอนเงน (Special Drawing Rights) และ

ผลกระทบตอการจดทาขอมล 8

ตารางท 1 : แนวทางการบนทกการสรร SDRs ในดลการชาระเงนและฐานะการลงทนระหวางประเทศ ตาม BPM5

BOP Items Debit Credit

Current Account Other investment income Accrued interest on SDR

allocations Accrued interest on SDR holdings

Reserve Assets Holdings of SDRs SDR allocations + accrued by

unsettled interest on total outstanding holdings

IIP Items Opening

Balance Transaction (BOP Flow)

Valuation Changes

Other Changes Ending Balance

Reserve Assets Holdings of SDRs

No flow SDRs Allocated / Canceled

ทมา : Balance of Payments Manual 5th edition, IMF

(3) สถตการเงนตาม MFSM แนะนาใหบนทกการจดสรร SDRs ในงบดลของธนาคารกลาง (Sectoral Balance for Central Bank) โดยใหบนทกการจดสรร SDRs เปนสนทรพยตางประเทศภายใตหวขอสนทรพยตางประเทศ สทธเรยกรองจากผมถนทอยในตางประเทศ

นอกจากน MFSM ใน Appendix 1 ไดแนะนาเพมเตมใหบนทกการจดสรร SDRs ในซกขวาของงบดล โดยใหบนทกภายใตสวนของทน (Share and equities) แทนการบนทกเปนหนสนตางประเทศ เนองจากการจดสรรมลกษณะของการโอนใหทไมมคาตอบแทนหรอภาระผกพน (Unrequited transfers)

ตารางท 2 : แนวทางการบนทกการสรร SDRs ในสถตการเงน ตาม MFSM Monetary Statistics

Sectoral Balance sheet – Central Bank

Assets Liabilities

Dr. SDR holdings xx,xxx Cr. Shares & equities xx,xxx ทมา : Monetary and Financial Statistics Manual, IMF

4.2 การบนทก SDRs ตามคมอบญชประชาชาตป 2551 (System of National Accounts 2008 – SNA2008) และคมอดลการชาระเงนฉบบท 6 (Balance of Payments and International Investment Position Manual – BPM6)

SDRs เปนเครองมอทางการเงนทมลกษณะแตกตางจากเครองมอทางการเงนอนๆ ทาใหยากตอการกาหนดแนวทางในการบนทกในบญชตางๆ ทงน เมอไดพจารณาคณสมบตของ SDRs อยางละเอยดพบวา

การปรบปรงการบนทกสทธพเศษถอนเงน (Special Drawing Rights) และ

ผลกระทบตอการจดทาขอมล 9

(1) การถอครอง SDRs ของประเทศสมาชกเปนไปตามคานยามของสนทรพยท SNA1993 (ยอหนา 11.16) ไดกาหนดไว กลาวคอประเทศทถอครอง SDRs มความเปนเจาของอยางชดเจนและผถอครองจะไดรบผลประโยชนจากการถอครองหรอการใชสนทรพยดงกลาว

(2) การจดสรร SDRs มลกษณะเปนหน กลาวคอประเทศทไดรบการจดสรร SDRs จาเปนตองชาระดอกเบยตามจานวนทไดรบจดสรรใหแกกองทนการเงนฯ โดยอางองจากอตราดอกเบย SDRs ในตลาด และในกรณทประเทศทไดรบการจดสรร SDRs ไมสามารถชาระดอกเบยทเกดไดนน จะตองบนทกเปนธรกรรมคางจาย (Arrears)

นอกจากน หากประเทศสมาชกลาออกจากการเปนสมาชกของกองทนการเงนฯ ประเทศดงกลาวจะตองชาระคนภาระหนทมกบกองทนการเงนฯ คนทงหมด รวมทงชาระ SDRs ตามจานวนทไดรบจดสรรคนใหแกกองทนการเงนฯ ดวย ดงนน ภาระทเกดขน เมอลาออกจากการเปนสมาชกนน แสดงใหเหนวามหนสนอยจรง จงเปนเหตผลทเพยงพอทจะบนทกการจดสรร SDRs เปนหนได

ดวยเหตผลดงกลาว การปรบปรงคมอบญชประชาชาตเปน SNA20084 และดลการชาระเงนเปน BPM65 เพอใหครอบคลมรายละเอยดทมเพมขนตามธรกรรมทางการเงนทซบซอนขน จงไดปรบนยามของ SDRs เพอใหสอดคลองกบคณสมบตของ SDRs ตามทกลาวมาขางตน ดงน

(1) คมอบญชประชาชาตป 2551 (SNA2008) (ยอหนา 11.47 – 11.49) ไดนยาม SDRs ไววาเปนเงนสารองระหวางประเทศชนดหนงทสรางขนโดยกองทนการเงนฯ ทไดจดสรรใหแกประเทศสมาชกเพอใชเสรมเงนสารองระหวางประเทศทประเทศสมาชกถอครองอย

SDRs นนถอเปนสนทรพย ทมหนสนในจานวนทเทากน โดยการทาธรกรรมทเกยวของกบการจดสรรหรอยกเลก SDRs นน จะถกบนทกอยในบญชการเงนของธนาคารกลางและ Rest of the World ทงน ผถอครอง SDRs จะตองเปนธนาคารกลางและองคกรระหวางประเทศเทานน

ตารางท 3 : แนวทางการบนทกการสรร SDRs ในบญชประชาชาต ตาม SNA2008 National Account

Debit Credit

AF1 Monetary Gold and SDR xx,xxx AF1 Monetary Gold and SDR xx,xxx ทมา : System of National Accounts 2008

(2) คมอดลการชาระเงนฉบบท 6 (BPM6) ใหคานยามของ SDRs สอดคลองกบ SNA2008 และแนะนาแนวทางการบนทก SDRs ในบญชดลการชาระเงน ใหบนทกการถอครอง SDRs เปนสนทรพยของประเทศทถอ

4 การปรบปรงคมอบญชประชาชาตใหมไดองตามกรอบทฤษฎใน SNA1993 เปนหลก โดยมวตถประสงคเพอใหครอบคลมรายละเอยดทมเพมขนตามธรกรรมทางการเงนทซบซอนขน และเพอปรบปรงและปรบเปลยนวธการตางๆ ทเกดขนภายหลงจากคมอฉบบทแลว รวมทง ใหคาแนะนาเกยวกบวธปฏบตในการจดทาขอมล เพอใหเกดความสอดคลองและตรงตามความตองการใชงานของผใชงานมากทสด ทงน ขอแตกตางระหวาง SNA1993 และ SNA2008 สามารถอานเพมเตมไดใน SNA2008 annex 3 5 การปรบปรงคมอดลการชาระเงน โดยกองทนการเงนฯ สอดคลองการแนวทางและคานยามใน SNA2008 ทงน ขอแตกตางระหวาง BPM5 และ BPM6 สามารถอานเพมเตมไดใน BPM6 Appendix 8

การปรบปรงการบนทกสทธพเศษถอนเงน (Special Drawing Rights) และ

ผลกระทบตอการจดทาขอมล 10

ครอง และบนทกการจดสรร SDRs เปนหนสนของประเทศทรบการจดสรร เนองจากมภาระผกพนทตองชาระการจดสรรคนในบางกรณ6 และมภาระทตองชาระดอกเบยทเกดขน โดยในสวนของสนทรพยจะบนทกภายใตหวขอเงนสารองระหวางประเทศ และหนสนภายใตหวขอเงนลงทนอนๆ ระยะยาวของธนาคารกลาง

ในสวนของฐานะการลงทนระหวางประเทศ ควรบนทกการจดสรร SDRs แยกเปนการถอครอง SDRs ภายใตหวขอสนทรพยเงนสารองระหวางประเทศ และการจดสรร SDRs ภายใตหวขอหนสนทเปนเงนลงทนอนๆ ระยะยาวของธนาคารกลางในจานวนทเทากน

ตารางท 4 : แนวทางการบนทกการสรร SDRs ในดลการชาระเงน ฐานะการลงทนระหวางประเทศ และหนตางประเทศตาม BPM6

BOP Items Debit Credit

Current Account Other investment income Accrued interest on SDR

allocations Accrued interest on SDR holdings

Items Debit Credit Financial Account Other investment (liabilities) Allocation of SDRs SDR allocations + accrued by

unsettled interest on total outstanding holdings

Reserve Assets Holdings of SDRs SDR allocations + accrued by

unsettled interest on total outstanding holdings

Credit

IIP Items Opening

Balance Transaction (BOP Flow)

Valuation Changes

Other Changes

Ending Balance

Other Investment (liabilities)

Allocation of SDRs SDRs Allocated / Canceled

Value of (total) allocation including unsettled interest

payable Reserve Assets Holdings of SDRs SDRs

Allocated / Canceled

Value of (total) holdings including unsettled interest

payable ทมา : Balance of Payments and International Investment Position Manual 6th edition, IMF

นอกจากการบนทกการจดสรร SDRs ในบญชดลการชาระเงนและฐานะการลงทนระหวางประเทศแลว การปรบคานยามของ SDRs ตาม SNA2008 และ BPM6 แสดงใหเหนวาการจดสรร SDRs เปนการเพมขนของ

6 เชน เมอประเทศสมาชกลาออกจากการเปนสมาชก เปนตน

การปรบปรงการบนทกสทธพเศษถอนเงน (Special Drawing Rights) และ

ผลกระทบตอการจดทาขอมล 11

สนทรพยและหนสนในจานวนทเทากน ดงนน จงจาเปนทตองบนทกการจดสรร SDRs เพมเตมในขอมลหนตางประเทศ โดยบนทกภายใตหวขอหนตางประเทศระยะยาวของธนาคารกลาง

(3) สาหรบการบนทกการจดสรร SDRs ในสถตการเงน กองทนการเงนฯ แนะนาใหปรบการบนทกการจดสรร SDR ใหสอดคลองกบนยามของ SDRs ใน SNA2008 และ BPM6 โดยใหบนทกการจดสรร SDRs ในงบดลของธนาคารกลาง (Sectoral Balance for Central Bank) โดยใหบนทกการจดสรร SDRs เปนสนทรพยตางประเทศภายใตหวขอสนทรพยตางประเทศ สทธเรยกรองจากผมถนทอยในตางประเทศ และบนทกหนสนในสวนของหนสนตางประเทศทมตอผมถนทอยในตางประเทศ ซงแตเดมบนทกภายใต Share and equities ในจานวนทเทากน

ตารางท 5 : แนวทางการบนทกการสรร SDRs ในสถตการเงน ทปรบแนวทางการบนทกตามนยามของ SNA2008 และ BPM6

Monetary Statistics

Sectoral Balance sheet – Central Bank

Assets Liabilities

Dr. SDR holdings xx,xxx Cr. Foreign liabilities – SDR allocation xx,xxx ทมา : Monetary and Financial Statistics Manual, IMF

5. ผลกระทบจากการเปลยนแปลงนยามของ SDRs ตอการจดทาขอมล

การเปลยนแปลงนยามของ SDRs ทงใน SNA2008 และ BPM6 สงผลใหประเทศสมาชกตองปรบวธการบนทกขอมล ในบญชประชาชาต ดลการชาระเงน และฐานะการลงทนระหวางประเทศ รวมถงการบนทกธรกรรมทเกยวของกบ SDRs ในสถตเศรษฐกจอนๆ ถงแมวากองทนการเงนฯ ยงมไดปรบคมอการจดทาขอมลใหสอดคลองการแนวทางทเปลยนไปกตาม

อยางไรกด เพอใหเกดความสอดคลองในการจดทาขอมลในทกๆ บญชในระบบเศรษฐกจ รวมทงใหการจดทาขอมลของประเทศสมาชกมความสอดคลองและถกตองตามแนวทางการจดทาขอมลในคมอ SNA และ BPM ฉบบใหมทกองทนการเงนฯ และองคกรระหวางประเทศเชน ธนาคารโลก ไดเรมใชงานแลว กองทนการเงนฯ จงสนบสนนใหประเทศสมาชกปรบปรงการจดทาขอมลใหเปนในทศทางเดยวกนดวย โดยกองทนการเงนฯ คาดหวงวาในระยะอนใกลประเทศสมาชกจะสามารถปรบแนวทางการจดทาขอมลใหเปนไปตามคมอฉบบใหมได

นอกจากน สาหรบขอมลทกองทนการเงนฯ เปนผรวบรวมและจดทาในเอกสารเผยแพรตางๆ เชนรายงานประจาปสถตดลการชาระเงน7 และรายงานสถตการเงนระหวางประเทศ8 นน กองทนการเงนฯ จะทาการปรบปรงขอมลใหเปนไปตามแนวทางการจดทาขอมลใน BPM6 และเผยแพรภายขอมลดงกลาวภายในป 2555

7 Balance of Payments Yearbook (BOPSY) 8 International Financial Statistics (IFS)

การปรบปรงการบนทกสทธพเศษถอนเงน (Special Drawing Rights) และ

ผลกระทบตอการจดทาขอมล 12

5.1 ผลกระทบทสาคญของการปรบคานยาม SDRs ตอการจดทาขอมลในทกบญชเศรษฐกจ

บญชประชาชาต : บนทกสนทรพยและหนสนเทากบจานวน SDRs ทไดรบจดสรรโดยบนทกในบญชการเงนของธนาคารกลาง แทนการบนทกเปนการเปลยนแปลงอนๆ ในบญชสนทรพย

สถตการเงน : บนทกเปนสนทรพยตางประเทศและหนสนตางประเทศของธนาคารกลางแทนการบนทกภายใตสวนของทน (Share and equities) ดงนนการจดสรร SDRs จะทาใหมสทธเรยกรองจากผมถนทอยในตางประเทศ และภาระผกพนกบผทมถนทอยในตางประเทศเพมขนในจานวนทเทากน

การจดสรร SDRs ใหมจะไมมผลกระทบตอฐานะสนทรพยระหวางประเทศสทธ (Net Foreign Assets) เนองจากสนทรพยและหนสนตางประเทศไดเพมขนในจานวนทเทากน อยางไรกตาม สาหรบการปรบวธการบนทก SDRs ทไดรบการจดสรรมาแลวเปนหนแทนการบนทกเปนทนจะทาใหสนทรพยระหวางประเทศสทธลดลง

ดลการชาระเงน : บนทกเปนสนทรพยสารองระหวางประเทศภายใตหวขอการถอครองสทธพเศษถอนเงน (Holdings of SDRs) สาหรบการจดสรร SDRs ใหบนทกหนสนเปนธรกรรมเพมเตมเทากบมลคาทไดรบจดสรรรวมดอกเบยคางจายตามเกณฑคงคาง โดยบนทกในบญชการเงนภายใตหวขอเงนลงทนระยะยาวอนๆ ของธนาคารกลาง ทงนธรกรรมการรบและจายดอกเบย SDRs ยงคงบนทกในบญชเดนสะพดภายใตหวขอรายไดจากเงนลงทนเชนเดม

การจดสรร SDRs ใหมจะทาใหเงนสารองระหวางประเทศเพมขน และหนสนในหวขอเงนลงทนระยะยาวอนๆ ของธนาคารกลางเพมขน

ฐานะการลงทนเงนระหวางประเทศ : บนทกการจดสรรและการยกเลก SDRs เปนการเปลยนแปลงทเกดจากธรกรรม (Transaction changes) แทนการบนทกเปนการเปลยนแปลงอนๆ

สาหรบสนทรพยบนทกภายใตหวขอสนทรพยสารองระหวางประเทศ และหนสนภายใตหวขอเงนลงทนระยะยาวอนๆ ของธนาคารกลาง

หนตางประเทศ : บนทกเปนหนตางประเทศเทากบมลคาทไดรบจดสรรรวมดอกเบยคางจายตามเกณฑคงคาง ภายใตหวขอเงนลงทนระยะยาวอนๆ ของธนาคารกลาง

ดงนน การจดสรร SDRs ใหมจะทาใหหนตางประเทศในหวขอเงนลงทนระยะยาวอนๆ ของธนาคารกลางเพมขน

สถตการคลง : เพอใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงของคานยามตาม SNA2008 และ BPM6 ในกรณทการถอครองสทธพเศษถอนเงนถกบนทกอยบนงบดลของรฐบาล ใหบนทกการถอครอง SDRs เปนภาระผกพนทมตอผมถนทอยในตางประเทศ และบนทกสนทรพยทางการเงนสาหรบการจดสรรในจานวนทเทากน แทนการบนทกเปลยนแปลงทางปรมาณอนๆ (other volume changes) ตามทคมอการจดทาขอมลภาครฐ (Government Finance Statistics Manual 2001 : GSFM2001) ไดแนะนาไว โดยดอกเบยของ SDRs ทงในดานรบและจายใหบนทกตามเกณฑคงคาง

การปรบปรงการบนทกสทธพเศษถอนเงน (Special Drawing Rights) และ

ผลกระทบตอการจดทาขอมล 13

ตารางท 6 : สรปแนวทางการบนทก SDRs ในคมอการจดทาขอมลตางๆ

คมอการจดขอมลฉบบใหม คมอการจดทาขอมลฉบบเกา แนวทางการบนทกขอมล SNA2008 BPM6 SNA1993 BPM5 MFSM

สนทรพย บนทกการถอครอง SDRs เปนสนทรพยในบญชการเงนของธนาคารกลาง

บนทกการถอครอง SDRs ภายใตสนทรพยสารองระหวางประเทศ

บนทกการถอครอง SDRs เปนสนทรพยในบญชการเงนของธนาคารกลาง

บนทกการถอครอง SDRs ภายใตสนทรพยสารองระหวางประเทศ

บนทกการถอครอง SDRs ภายใตสนทรพยตางประเทศของธนาคารกลาง

หนสน บนทกเปนหนตางประเทศ

บนทกเปนหนตางประเทศ

ไมบนทก ไมบนทก บนทกภายใตสวนของทน (Shares and Equities)

บนทกเปนธรกรรม (transaction) หรอการเปลยนแปลงอนๆ

บนทกธรกรรม (transaction) ในบญชการเงน

บนทกธรกรรม (transaction) ในบญชการเงนสาหรบการจดสรรใหม

บนทกเปนการเปลยนแปลงอนๆ ในบญชสนทรพยใน volume of assets (OCVA) account

บนทกเปนการเปลยนแปลงอนๆ ทไมใชการทาธรกรรมสาหรบการจดสรรใหม และไมบนทกหนสน

ไมบนทก flow แตบนทกเฉพาะยอดคงคาง

แนวทางการบนทกดอกเบย

แบบแยกบนทก (gross) สาหรบดอกเบยจากการจดสรรและการถอครอง

ไมไดระบหลกการชดเจน

ไมไดระบหลกการชดเจน

ทมา : IMF หมายเหต : BPM5 (1993) หมายถง Balance of Payments Manual 5th Edition BPM6 (2008) หมายถง Balance of Payments and International Investment Position Manual 6th Edition MFSM (2000) หมายถง Monetary and Financial Statistics Manual

5.2 ผลกระทบตอการจดทาขอมลของธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.)

ตามพระราชบญญตธนาคารแหงประเทศไทย พ.ศ. 2485 (ปรบปรงแกไขในป 2551) ธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) โดยฝายบรหารขอมล (ฝบข.) มหนาทในการจดทาสถตการเงน ดลการชาระเงน ฐานะการลงทนระหวางประเทศ และหนตางประเทศ การจดทาขอมลดงกลาวองตามหลกการและแนวทางการจดทาขอมลในคมอการเงน (MFSM) และคมอดลการชาระเงนฉบบท 5 (BPM5) ของกองทนการเงนฯ ซงการจดทาขอมลตามแนวทางการจดทาในคมอทกลาวมาขางตนนเปนไปตามมาตราฐานสากลและถกตองตามหลกการในขณะนน

การปรบปรงการบนทกสทธพเศษถอนเงน (Special Drawing Rights) และ

ผลกระทบตอการจดทาขอม14

ล

แผนภาพท 3 : สนทรพยสารองระหวางประเทศแยกตาม reserve component

85,000

95,000

105,000

115,000

125,000

135,000

SDRs Reserve position in the IMF Gold Foreign currency reserves

MUSD

ทมา : ธนาคารแหงประเทศไทย

ฝบข. ไดดาเนนการปรบปรงสถตการเงนและขอมลเศรษฐกจตางประเทศครอบคลมขอมลดลการชาระเงน ฐานะการลงทนระหวางประเทศ และหนตางประเทศ ใหสอดคลองกบนยามของ SDRs ทไดเปลยนไปและแนวทางการจดทาขอมลใน BPM6 โดยไดเผยแพรขอมลทปรบใหมนในเดอนธนวาคม 2552 พรอมทงปรบขอมลยอนหลงถงป 2546 การปรบขอมลดงกลาวสงผลให

(1) หนสนตางประเทศในเดอนส.ค.และก.ย. 2552 เพมขนเทากบจานวนทไดรบจดสรรโดยในเดอนส.ค. เพมขนจานวน 802.0 ลาน SDR และในเดอนก.ย. จานวน 83.6 ลาน SDR เทยบเทา 1,254 ลานดอลลาร สรอ. และ 148 ลานดอลลาร สรอ. ตามลาดบ

(2) ปรบขอมลอนกรมเวลายอนหลงถงป 2546 สาหรบสถตการเงน ฐานะการลงทนระหวางประเทศ และหนตางประเทศ

สาหรบสถตการเงน การปรบวธการบนทกการจดสรร SDRs ในสวนของทนเปนหนตางประเทศ ทาใหสนทรพยตางประเทศสทธของธนาคารกลางลดลงเทากบจานวน SDRs ทถอครอง

ฐานะการลงทนระหวางประเทศ บนทกเพมในสวนของหนสนตางประเทศของธนาคารกลางในหวขอเงนลงทนระยะยาวอนๆ โดยปรบเพมขนเทากบจานวน SDRs ทถอครองอย

หนตางประเทศ ในหวขอเงนลงทนระยะยาวอนๆ ของธนาคารกลาง ปรบเพมขนเทากบจานวน SDRs ทถอครองอย (แผนภาพท 4)

การปรบปรงการบนทกสทธพเศษถอนเงน (Special Drawing Rights) และ

ผลกระทบตอการจดทาขอม15

ล

แผนภาพท 4 : หนตางประเทศปรบการบนทกตาม BPM6

45,000

50,000

55,000

60,000

65,000

70,000 Q

1/25

46

Q2

Q3

Q4

Q1/

2547

Q

2Q

3Q

4Q

1/25

48

Q2

Q3

Q4

Q1/

2549

Q

2Q

3Q

4Q

1/25

50

Q2

Q3

Q4

Q1/

2551

Q

2Q

3Q

4Q

1/25

52

Q2

Q3

ต.ค.

-52

ยอดคงคางหนตางประเทศรวม SDR ยอดคงคางหนตางประเทศไมรวม SDR

M.USD

ทมา : ธนาคารแหงประเทศไทย

(3) ดลการชาระเงน บนทกธรกรรมการจดสรรเปน flow เพมขนตามจานวนทไดรบการจดสรรใหมในเดอน ส.ค. และ ก.ย. จานวน 802.0 ลาน SDRs และ 83.6 ลาน SDRs เทยบเทา 1,251.3 ลานดอลลาร สรอ. และ 132.3 ลานดอลลาร สรอ. ตามลาดบ โดยบนทกดานสนทรพยภายใตหวขอเงนสารองระหวางประเทศ และดานหนสนในบญชการเงนภายใตหวขอเงนลงทนระยะยาวอนๆ ของธนาคารกลาง

ทงน ฝบข.ไดเผยแพรขอมลอนกรมเวลาของสถตการเงนทไดปรบยอนหลงแลวเมอเดอนส.ค. 2552 สาหรบขอมลดลการชาระเงน หนตางประเทศ และฐานะการลงทนระหวางประเทศจะเผยแพร ณ สนเดอน ธ.ค. 2552 กาหนดการเผยแพรขอมลตามแนวทางการบนทกใหมแสดงในตารางท 7

ตารางท 7 : สรปกาหนดการปรบและเผยแพรขอมลทอยภายใตความรบผดชอบของธปท.

ขอมลสถต เวลาการเผยแพร งวดขอมลทเผยแพร ระยะเวลาการปรบขอมลยอนหลง

ฐานะการเงนของธนาคารกลาง ส.ค. 2552 ก.ค. 2552 ถง ม.ค. 2546 ดลการชาระเงน ธ.ค. 2552 ต.ค. 2552 ถง ม.ค. 2546 หนตางประเทศ ธ.ค. 2552 ก.ย. 2552 ถง ม.ค. 2546 ฐานะการลงทนระหวางประเทศ ธ.ค. 2552 ธ.ค. 2551 ถง ป 2546 ทมา : ธนาคารแหงประเทศไทย

การปรบปรงการบนทกสทธพเศษถอนเงน (Special Drawing Rights) และ

ผลกระทบตอการจดทาขอมล 16

เอกสารอางอง

International Monetary Fund, Public Information Notice (PIN) No. 05/171 December 29, 2005, “IMF Executive Board Determines New Currency Amounts for SDR Valuation Basket”, Washington D.C.

International Monetary Fund Factsheet, “Special Drawing Rights”, Washington D.C.

IMF Committee on Balance of Payments Statistics Reserve Assets Technical Expert Group (December 2005), “Issue paper #10 : Liability Aspect of SDRs”, IMF Statistics Department

International Monetary Fund (1993), “Balance of Payments Manual 5th Edition”, Washington D.C.

International Monetary Fund (2001), “Monetary and Financial Statistics”, Washington D.C.

International Monetary Fund (2001), “Government Finance Statistics Manual”, Washington D.C.

International Monetary Fund (2003), “External Debt Statistics : Guide for Compilers and Users”, Washington D.C

International Monetary Fund (2009), “Proposal for a General Allocation of SDRs”, Washington D.C.

International Monetary Fund (2008), “Balance of Payments and International Investment Position Manual”, Washington D.C.

United Nations (1993), “System of National Accounts, 1993”, Washington D.C.

United Nations (2008), “System of National Accounts, 2008”, Washington D.C.