مدیریت ریسک استراتژیک(Strategic Risk Management)

حسین نوریان - لیال آقابابائی1395آبان ماه

شاخص موفقیت در فرایند مدیریت استراتژیک

همانطور که در نمودار فوق مشاهده می شود شاخص موفقیت در انجام فرایند مدیریت استراتژیک شرایط مطلوبی را نشان نمی دهد که این واقعیت بیانگر

ریسک پذیری باالی آن فرایند و لزوم جاری سازی چرخه مدیریت ریسک برای آن است دومین کنفرانس مدیریت ریسک

سازمانی2حسین نوریان- لیال آقابابائی

اهداف و ضرورت های مدیریت ریسک سازمانیشناسائی عدم قطعیت های محیطی و نحوه تاثیر آنها بر سازمان •

به منظور بهره برداری از فرصت های پیش رو و مقابله با تهدیداتشناسایی مزیت های رقابتی ریسک پذیر سازمان و استراتژی •

گذاری برای توسعAه، تقویت و محافظت از آنهاشناسائی حوزه های ریسک پذیر در مواجهه ذینفعان با سازمان و •

استراتژی گذاری مواجه با آنشناسائی حوزه های ریسک پذیر رقابت و استراتژی گذاری مواجه •

با آنشناخت حوزه های ریسک پذیر با توجه به تغییرات محیطی حین •

اجرای استراتژی ها و برنامه ریزی سبد اقدامات واکنشی متناسب با ریسک های تغییرات

شناخت ریسک ها در ترجمه استراتژی، همسوسازی مولفه های •سازمانی با استراتژی ها و اجرای استراتژی به منظور برنامه ریزی

پیش فعال اقدامات پیشگیرانه و اصالحی برای جلوگیری از دومین کنفرانس مدیریت ریسک شکست در دستیابی به استراتژی ها

سازمانی3حسین نوریان- لیال آقابابائی

بلوغ انجام مدیریت ریسک سازمانی در سازمان های پیشرو انجام گردیده، به گونه ۲۰۱۴ که در سال APQCبر اساس تحقیق سازمان 

 درصد از ۲۶ای کAه نتایAج آAن در نمودار روبرو مشخAص اسAت، حدود سازمان های پیشرو اعالم نموده انAد کAه مدیریAت ریسک را بAه صورت

انAد،  داده اسAتقرار خود در سAازمان اثربخAش و  درصد ۴۳گسAترده بلوغ مرحله در آنهAا سAازمان در فراینAد ایAن کAه انAد داشتAه اعالم

اسAت،  استقرار ۲۰متوسAط بAه اخیرا شروع هAا از سAازمان  درصAد  درصAد هنوز بAه ایAن مقولAه نپرداخته ۱۱مدیریAت ریسAک نموده انAد و 

از سازمانی ریسAک مدیریAت اگرچAه دهAد مAی نشان آمار اند. ایAن موقولAه های جدیAد در تحلیAل سAازمانی بAه شمار مAی رود امAا توانسته توجAه بسAیاری از سAازمان هAا را بAه خود جلAب نماید. بAا توجAه بAه این میزان پرداختن به مقوله مدیریت ریسک سازمانی، به گونه ای که در

% از شرکAت هAا انجام ایAن فرایند را در ۱۹نمودار زیAر مشخAص است، موثAر  بسAیار و۱۶% موثAر،۵۳سAازمان موثAر % بی ۱۲%  تAا حدودی

تاثیر ارزیابی نموده اند.

دومین کنفرانس مدیریت ریسک سازمانی

4حسین نوریان- لیال آقابابائی

جایگاه مدیریت ریسک استراتژیک

مدیریت ریسک سازمانی به چهار حوزه ریسک استراتژیک، ریسک بازار و فضای کسب و کار، ریسک مالی و ریسک عملیاتی قابل تقسیم است، با وجود اینکه از

بین این چهار حوزه، مدیریت ریسک استراتژیک بیشترین تاثیر را بر عملکرد سازمان دارد، اما متاسفانه تحلیل ریسک استراتژیک معموال در حاشیه تحلیل

ریسک عملیاتی قرار می گیرددومین کنفرانس مدیریت ریسک

سازمانی5حسین نوریان- لیال آقابابائی

حوزه های مدیریت ریسک استراتژیک

، مدیریت ریسک استراتژیک در حوزه Fonterraبر اساس گزارش ارزیابی ریسک های جهت دهی استراتژی سازمان، فرهنگ سازمانی و ارزش ها، همکاری های

استراتژیک، ارتباط با سرمایه گذاران و ذینفعان، نوآوری استراتژیک، تحلیل محیطی، اجرای استراتژی های سازمان و ... کاربرد دارد

دومین کنفرانس مدیریت ریسک سازمانی

6حسین نوریان- لیال آقابابائی

کاربرد آنالیز ریسک در فرایند مدیریت استراتژیک

آنالیز ریسک در کلیه گام های فرایند مدیریت استراتژیک ضروری است

تحلیلاستراتژ

یاجرای

استراتژی

ارزيابي و بازنگري استراتژي

ترجمه و همسوسازی

استراتژی

گذاری

شناسایی و بهره برداری از عدم قطعیت های محیط وتحلیل ریسک پذیری مزیت

های رقابتی

تحلیل رویکرد مواجهه با تغییرات و واکنش های محیطی

تحلیل ریسک پذیری تحقق استراتژی ها

تحلیل ریسک پذیری در تعهد به مقاصد و انعطاف

پذیری در تاکتیک ها

پایش و اندازه گیریریسک ها

دومین کنفرانس مدیریت ریسک سازمانی

7حسین نوریان- لیال آقابابائی

اهمیت تحلیل ریسک استراتژیک

چهار سطح عدم قطعیت های محیطی از دیدگاه استراتژی

دومین کنفرانس مدیریت ریسک سازمانی

9حسین نوریان- لیال آقابابائی

عدم قطعیت های محیطی بسیار زیاد است و امکان پیش بینی سناریوها هم فراهم نیست

عدم قطعیت وجود دارد و تعداد سناریوهای مختلف بسیار زیاد است و خروجی های هر

سناریو قطعی نیست

در وضعیت آینده محیط عدم قطعیت وجود دارد اما می توان آن را با چند سناریو محدود توصیف کرد و خروجی های هر سناریو قطعی

است

انجام تحلیل های متداول محیطیوضعیت آینده محیط کامال روشن استاستراتژی گذاری بلند مدت

انجام تحلیل های مبتنی بر سناریو و ریسک

استراتژی گذاری بر مبنای سناریو و سبد اقدامات

آنالیز مستمر موقعیتاستراتژی کوتاه مدت بر اساس

موقعیت

ابهام در محیط

تحلیل ریسک استراتژیک در گام تحلیل محیطبخش مهمی از تحلیل استراتژیک، معطوف به تحلیل محیطی •

است، نحوه اثر گذاری محیط بر سازمان نیز بر مبنای اتفاق افتادن عدم قطعیت ها است، پسA شناخت آنها و تاثیراتشان،

بهترین روش تحلیل محیطی است.برای اغلب سازمان ها هیچ قطعیتی در نحوه تاثیر گذاری محیط •

بر سازمان وجود ندارد و عدم قطعیت، ویژگی ذاتی محیط است. پسA روش های تحلیل محیطی مبتنی بر عدم قطعAیت،

هماهنگی بسیار بیشتری با ویژگی های محیط کسب و کار خواهد داشت.

عدم قطعیت های محیطی بهترین فرصت های استراتژیک •سازمان هستند، معموال بیشترین منفعِت ناشی از محیط، در وضعیتی ایجاد می شود که یک ناپایداری محیطی ظهور کرده باشد، پسA با انجام مدیریت ریسک استراتژیک می توان عدم قطعیت با تاثیر مثبت محیط را شناسائی کرده و برای بهره

برداری از آنها برنامه ریزی نموددومین کنفرانس مدیریت ریسک

سازمانی10حسین نوریان- لیال آقابابائی

آنالیز ریسک استراتژیک در گام تحلیل قابلیت های سازمانی

قابلیت های منحصر به فرد، یا مزیت های رقابتی سازمانی، داشته هایی هستند که در سازمان به وفور وجوAد دارد •و در بیرون از سازمان و نزد رقبا کمتر یافت می شود، سازمان با تکیه بر این قابلیت ها می تواند استراتژی

گذاری نموده و بر رقبا و بازار غلبه کند.متاسفانه قابلیت های سازمانی زود گذر هستند و به سرعت توسط رقبا تقلید می شوند! پس مزیت های رقابتی •

همیشه در معرض آن قرار دارند که قابلیت ”انحصاری بودنشان“ از بین برود، مدیریت ریسک استراتژیک در مرحله تحلیل قابلیت ها به ما کمک می کند با اعمال رویکردهای مواجهه مناسب، چرخه عمر قابلیت های

سازمانی را افزایش دهیممزیت های رقابتی وقتی موثر خواهند بود که شرکت بتواند سازماندهی الزم برای حداکثر استفاده از آنها را ایجاد •

نماید، این سازمان دهی معموال در معرض ریسک عدم کارایی قرار دارد، پس با انجام تحلیل ریسک استراتژیک در حوAزه قابلیت های سازمانی ، می توان موارد عدم بهره برداری کامل از مزیت های رقابتی را شناسائی نموده

و راهکارهای مواجهه با آن را معمول نماییم

بلهبلهبلهبله

خيرخير خيرخير

مزيت رقابتي موقت

مزيت رقابتي موقت

برابري رقابتي

عدم مزيت رقابتي

مزيت رقابتي پايدار

Vارزشمند است ؟

Rنادر و كمياب

است ؟دشواری تقلید

Oبراي کسب

ارزش سازماندهيشده است ؟

ریسک ناتوانی در بهره برداریریسک تقلیدریسک برخورداری دیگران

آنالیز ریسک استراتژیک در گام تحلیل ذینفعان

ذینفعان شرکت افراد، گروه ها یا سازمان هایی هستند که به هر شکل از عملکرد سازمان تاثیر می •پذیرند، این تاثیر می تواند مثبت یا منفی باشد. ذینفعان سازمان در برابر تاثیری که می پذیرند

واکنش نشان می دهند که این واکنش می تواند در جهAت منافع و اهداف سازمان باشد و فرصتی برای ما ایجاد نماید یا به صورت تهدید، مانع از دستیابی شرکت به اهداف تعیین شده باشد

آنالیز ذینفعان به منظور شناخت حوزه تاثیر پذیری و تاثیر گذاریشان بر سازمان انجام می گردد. اما •نکته مهAم آن است که در نحوه تاثیر گذاری ذینفعان نیز عدم قطعیت وجود دارد، لزوما ذینفعی که نسب به سازمان عالقه مند است و از قدرت تاثیر گذاری باالیی هم برخوردار است برای شرکت منفعت ایجاد نمی کند و بالعکس. بنابراین تحلیل ریسک ذینفعان برای شناخت پویای نحوه مواجه

شان با سازمان ضروری است

استراتژي مديريت مؤثر

ریسک عدم حمایتریسک ایجاد تهدید جدی

استراتژي كسب رضايت

ریسک ناتوانی در جلب رضایت

ریسک تاثیر گذاری منفی

استراتژي اطالع رساني

ریسک ناتوانی در اطالع رسانی

ریسک تخمین نادرست قدرت و عالقه

استراتژي پايش/ مراقبت

ریسک ناتوانی در پایشریسک تخمین نادرست

قدرت و عالقه

ر

اثیت ت

درق

یار

گذاد

زیکم

عالقه به تاثیر گذاری

کمزیاد

آنالیز ریسک در مرحله استراتژی گذاری

مهAم ترین چالش استراتژی آن است که ما آن را امروز برنامه ریزی و اجرا می کنیم امAا نتیجAه آAن در آینده مشخAص خواهAد شAد چنانکAه اگAر اسAتراتژی نامناسAب باشد تاوان شدیAد آAن فردا در بازار پرداخAت خواهAد شد. مAا نتیجAه اتخاذ استراتژی هایمان را نمAی دانیAم و طبیعتAا از توان کنترلAی زیادی بر آنچAه کAه در اختیار مAا نیست و بر اسAتراتژی مAا اثرگذار اسAت برخوردار نیسAتیم پAس بایAد پیشاپیAش عدم قطعیت های

پیش رو در اثر اتخاذ استراتژی هایمان را پیش بینی کنیم

ریسک های

استراتژی گذاری

تغییرات بازار

واکنش رقبا به استراتژ

ی

نوآوری رقبا

توهم تمایز

پیروی از روند

بازار و دیگران

تکیه بر تحلیل های

ناکافی

آنالیز ریسک استراتژیک در مرحله ترجمه استراتژی

استراتژیA های سازمان برای انکه بتواند به صورت موثری در الیه های مختلف سازمان فهمیده و اجرایی شود، الزم است در قالب اهداف و وظAایف واحدی، فرایندیA و فردی ترجمه شود

تا هر فرد یا گروه از سازمان، نقش خوAد را در دستیابی به استراتژی ها بداند. ریسک پذیری مرحله ترجمه استراتژیA در آن است که مفاهیم ترجمه شده در قالب اهداف فردی یا واحدیA، حتا در صورت تحقق، نتواند شرکت را به استراتژی پیش بینی شده برسانند.

ریسک های

ترجمه استراتژ

ی

قابل دستیابی نبودن اهداف

متوازن نبودن اهداف

یکپارچه نبودن

استراتژی ها و اهداف

دومین کنفرانس مدیریت ریسک سازمانی

14حسین نوریان- لیال آقابابائی

آنالیز ریسک استراتژیک در مرحله همسو و جاری سازی استراتژی

حتا به رغم استراتژی گذاری خوب، تحقق اهداف استراتژیک با عدم قطعیت و ریسک های فراوانی مواجه است. استراتژی ها باید در الیه های مختلف سازمان فهمیده شده و در قالب فرAایندهای سAازمانی

جاری سازی شود، کلیه سیاستA گذاری های جاری و تصمیم گیری های معمول روزمره باید با استراتژی ها یکپارچه باشد، این الزامات، ریسک پذیرAی مرAاحل همسوسازی و اجرای استراتژی را

بسیار افزایش می دهد که تنها انجام دقیق آنالیز ریسک استراتژیک می تواند بر آنها فایق آید

ریسک های

همسو سازی و

اجرا

ریسک تامین مالی و بودجه

مقاومت در سازمانی

تغییر برابر

تعهددی بیمقاصد بهاستراتزیک

منعطف نبودن

های تاکتیکدر عملیاتی

اجرا زمان

عدم پشتیبانی فرهنگ سازمانی

تاکتیک های نامناسب در برابر واکنش

رقبا

دومین کنفرانس مدیریت ریسک سازمانی

15حسین نوریان- لیال آقابابائی

نتیجه گیری

وضعیت بیانگAر هAا سAازمان در اسAتراتژیک مدیریAت در موفقیAت شاخAص مطلوبAی نیسAت و تواتAر شکسAت در ایAن تجربیات از موفقیAت های آAن به فرایند زیاد پذیری ریسAک دهنده نشان ایAن کAه اسAت بیشتAر مراتAب مدیریAت اسAتراتژیک در سAازمان هAا اسAت پAس بایAد چرخه مدیریAت ریسک در تمامAی مراحAل مدیریAت اسAتراتژیک جاری سAازی گردد تا از تاثیرات مخرب عدم قطعیت بر آن جلوگیری شود. از سوی دیگر محیط کسب و های فراوان بAا عدم قطعیت و تغییAر پAر و پویAا کار سAازمانها محیطAی هم و فرصAت هAم برای سAازمان توانAد مAی هAا ویژگAی ایAن کAه اسAت بسیار های روش از یکAی باشد. داشتAه همراه بAه را زیادی تهدیدهای کارامAد در شناخAت عدم قطعیAت های محیطAی تحلیAل ریسAک استراتژیک اسAت کAه اگAر بAه صAورت موثری انجام شود، اثربخشAی استراتژی های ایجاد و موجب داد خواهAد افزایAش بسAیار را در سAازمان تدویAن شده

تمایز در بازار رقابتی می گردد.

دومین کنفرانس مدیریت ریسک سازمانی

16حسین نوریان- لیال آقابابائی

با تشکر از توجه شماwww.hosseinnourian.com

دومین کنفرانس مدیریت ریسک سازمانی

17حسین نوریان- لیال آقابابائی

منابع

1395ریچارد روملت، استراتژی خوب، استراتژی بد، ترجمه بابک وطن دوست •رابرت.ام.گرنت، تحلیل استراتژی در عصر حاضر، ترجمه الهوردی تقوی، بیژن •

1393نهاوندی،عادل آذر 104(، مدیریت ریسک سازمانی، نشریه صبح اندیشه شماره 1394حسین نوریان)بهمن •

• Chiris Bradley(January 2011),Have you tested Your Strategy Lately, Mckiensy Quarterly• Frederick w Gluck(June 2000) Thinking Strategically, Mckiensy Quarterly• Hugh G Courtney (June 2000),Strategy under Uncertainty, Mckiensy Quarterly• Enterprise Risk Management-Integrated Framework(September 2004) Coso Publication• Mary Driscoll (2008 ), Enterprise Risk management, APQC Publications• Gerry Swift (2010), Risky Business, APQC Publications

دومین کنفرانس مدیریت ریسک سازمانی

18حسین نوریان- لیال آقابابائی