TableofContentsPHONGCÁCHĐẦUTƯWARRENBUFFETT

Nhữnglờikhenngợidànhchocuốnsách

LỜIGIỚITHIỆU

LỜITỰA

LỜITỰA

LỜIMỞĐẦU

LỜIGIỚITHIỆU

1.NHÀĐẦUTƯVĨĐẠINHẤTTHẾGIỚI

2.HỌCVẤNCỦAWARRENBUFFETT

3.“NGÀNHKINHDOANHCHÍNHCỦACHÚNGTÔILÀBẢOHIỂM”

4.MUAMỘTDOANHNGHIỆP

5.HƯỚNGDẪNĐẦUTƯ

6.HƯỚNGDẪNĐẦUTƯ

7.HƯỚNGDẪNĐẦUTƯ

8.HƯỚNGDẪNĐẦUTƯ

9.ĐẦUTƯVÀONHỮNGCHỨNGKHOÁNTHUNHẬPCỐĐỊNH

10.QUẢNLÝDANHMỤCĐẦUTƯ

11.TÂMLÝTIỀNBẠC

12.NHÂNVẬTKHÔNGDUYLÝ

LỜIBẠT

LỜICẢMƠN

RobertG.Hagstrom

PHONGCÁCHĐẦUTƯWARRENBUFFETTBảnquyềntiếngViệt©2010CôngtySáchAlpha

NHÀXUẤTBẢNLAOĐỘNG-XÃHỘI

Chiasẽebook:http://downloadsachmienphi.com/Thamgiacộngđồngchiasẽsách:Fanpage:https://www.facebook.com/downloadsachfreeCộngđồngGoogle:http://bit.ly/downloadsach

NhữnglờikhenngợidànhchocuốnsáchPhongcáchđầutưWarrenBuffett

“PhongcáchđầutưWarrenBuffetttómtắtsựnghiệpvàđưaravídụvềnhữngkỹthuậtvàphươngphápđầutưcủaôngcùngvớinhữngnhânvậtquantrọngđươngthời.CuốnsáchtrìnhbàychitiếtnhữngquyếtđịnhđầutưquantrọngđãtạoramứclợinhuậnkỷlụccómộtkhônghaicủaBuffett.Đặcbiệt,cuốnsáchcònbaohàmnhữngsuynghĩvàtriếtlýcủamộtnhàđầutưluônkiếmtiềnbằngcáchsửdụngnhữngcôngcụsẵncóđốivớimọicôngdân,bấtkểhọthuộctầnglớpnào”.

PeterS.Lynch

Tácgiảcủahaicuốnsáchbánchạynhất,

OneuponWallStreet(TrênđỉnhphốWall)vàBeatingtheStreet(ChinhphụcphốWall)

“RobertHagstromđánhgiátoàndiệnvềcácchiếnlượccủaWarrenBuffett,chỉranhưthếnàovàtạisaođằngsausựlựachọnmỗicổphiếuquantrọnggópphầntạonênthànhcôngxuấtsắccủaông.Sựuyênthâmvàtriếtlýchấtpháccủaôngcũnglàmộtphầnquantrọngcủacuốnsáchtoàndiện,thúvịvàhữuíchnày”.

CharlesC.Bogle

ChủtịchTậpđoànVanguard

“WarrenBuffettchắcchắnlàNhàđầutưXuấtsắcnhấtthếkỷnày-Khôngphảivìôngđãgâydựngđượcmộtgiasảnlớntừmộtthịtrườngtựdo,màđúnghơnlàdoôngđãchiasẻlốisuynghĩcủaôngvớichúngtavàthẳngthắnchứngminhtrítuệvàlòngcanđảmđóngvaitròquantrọng cho thành công. Berkshire Hathaway là vụ đầu tư lớn nhất và lâu dài nhất của tôi.Warrenlàngườithầytuyệtvờinhấtcủatôi”.

CharlesD.Ellis

Cộngsựquảnlý,GreenwichAssociates

"WarrenBuffettthườngđượcmôtảđơngiảnnhưmột'nhàđầutưgiátrị'hoặcmột'họctròcủaBenGraham'.Hagstrom lấpđầyphầncòn lại củacâuchuyệnvớinhữngchỉdẫncựckỳthiếtthựcđểtìmkiếmsựthịnhvượngtrênthịtrường”.

MartinS.Fridson

GiámđốcĐiềuhành,MerillLynch

“Vớingôn từgiảndị, cuốnsáchnàychỉ ra cácnguyên tắcmàcácnhàđầu tưchứngkhoánthànhcôngnhấtnướcMỹtrongthờihiệnđạiđãápdụng.Cuốnsáchchínhlàmộtmónquàmaymắnbấtngờchonhữngnhàđầutưbấthạnhvẫntiếptụclúngtúngvànhầmlẫndođãbỏquanhữngnguyêntắccơbảnđểthànhcôngtrongđầutư”.

PhilFisher

TácgiảcuốnCommonStocksandUncommonProfits

(Cổphiếuthường-Lợinhuậnphithường)

Đápứngnhucầungàycàngtăngtrongviệctìmhiểuvềcổphần,cổphiếu,chứngkhoán,chiếnlượcđầutưcủađộcgiả,AlphaBookschọnmuabảnquyền,dịchvàxuấtbảnbộsáchChinhphụcthịtrườngchứngkhoángồmcáccuốnnhư:Giàutừchứngkhoán,Côngthứckỳdiệuchinhphụcthịtrườngchứngkhoán,Hồiứccủamộtthiêntàiđầutưchứngkhoán,Cổphiếuthường-lợinhuậnphithường,Quytắcsố1:Đầutưthànhcôngchỉvới15phútmỗituần,TrênđỉnhPhốWall,PhốWall-MộtLasVegaskhác,Chếtvìchứngkhoán:JesseLivermore-Câuchuyệnvềnhàđầutưchứngkhoánvĩđạinhấtmọithờiđại,PhongcáchđầutưWarrenBuffett…Đượctuyểnchọntừnhữngbộsáchvềđầutư,tàichínhvàchứngkhoánnổitiếngnhấtcủanhiềutácgiảtêntuổihàngđầuthếgiới,hyvọngcáccuốnsáchnàysẽtrởthànhmónquàgiátrịvàhữuíchchotấtcảcácđộcgiảquantâm.

CÔNGTYSÁCHALPHA

LỜIGIỚITHIỆU(chobảntiếngViệt)

Tôivốnkhôngmặnmàlắmvớinhữngcuốnsáchviếtvềcáctỉphú,bởivìtôichorằngkhôngaicóthểthànhthựctrảlờihaicâuhỏisauđây:

1.Ông/bàcóchínhxácbaonhiêutiền?

2.Làmthếnàomàông/bàcóthểkiếmđượcnhiềutiềnnhưvậy?

Nhưngtrongcuộcsốngthườngcómộtsốngoạilệ,chẳnghạnnhưquyểnsáchmàbạnđangcầmtrêntaylàmộttrườnghợpđặcbiệtkhiếntôicóthểvuilòngphálệđểgiớithiệunhữngđiềutuyệtvờinhấtmànósẽđemlại.

Tronggần20nămqua,BillGatesvàWarrenBuffettlàhaingườiliêntụcđứngđầudanhsáchnhữngngườigiàunhấtthếgiới.Ngườiđầutiênđãquánổitiếngvớichúngta.Cònngườithứhaichỉmới“nổi”lêngầnđâyđốivớicôngchúngViệtNam,phầnlớnnhờvàocơnsốtchứngkhoánnăm2006-2007,vìWarrenBuffettđượcxemnhưlànhàđầutưchứngkhoánvĩđạinhấtmọithờiđại.

***

Buffettlàmộttỉphúđặcbiệt.Đặcbiệttrongcáchôngkiếmtiềnvàsửdụngtiền.Rấtítngườicóthểsánhkịptốcđộkiếmtiềnvừanhanhvừabềnvữngnhưông.Trongdanhsáchnhữngngườigiàunhấtthếgiớisuốtgần30nămqua,nhiềungườiđivàodanhsáchnhanhnhưcáchhọphấtlên,vàcũngsớmbịrờikhỏidanhsáchnhưcáchtàisảnhọlụitàn.NhưngBuffettthườngxuyêncómặttrongdanhsáchvàluônlàcáitênđượcmọingườingưỡngmộnhất.

Buffetthoàntoànkhácbiệtsovớinhữngngườigiàucókhác.Mặcdùđượcxemlànhàđầutưcổphiếuvĩđạinhấtthờiđại,ôngkhônglàmviệcởPhốWall-nơiquytụnhữngđếchếcũngnhưbộóctàichínhvĩđạinhất-vàtựchorằngmìnhkhôngthuộcvềthếgiớiđó.Mặcdùlàmộttrongnhữngngườigiàunhấthànhtinh,ôngvẫnsốngtrongmộtcănnhàđơngiảnsuốthàngchụcnămqua,đichiếcxehơibìnhthườngnhất,làmviệcởmộtvănphòngnhỏvàđơngiản(thậmchíkhôngcầnđếnmáyvitínhđểtheodõibảnggiácổphiếuvàphântíchthôngtin!).NgườitakhôngthểbiếtBuffettcóchínhxácbaonhiêutiềnnếuchỉnhìnvàocáchôngsinhhoạtvàchitiêu.

Nhưngcólẽđiềuđặcbiệtnhất,vàcũngkhiếnôngđượcngưỡngmộnhất,ởBuffettlàôngcóthểthoảimáigiảithíchchomọingườibiếtôngcóbaonhiêutiềnvàôngđãkiếmnhiềutiềnnhưthếnào.Gần40nămqua,BuffettthườngxuyênviếtcácbảnBáocáoThườngniênchocổđôngcủatậpđoànBerkshireHathawaymàôngđiềuhành.Trongđó,Buffetttrìnhbàyrõràngcácquyếtđịnhkinhdoanhvàđầutưmàôngvàcáccộngsựđãthựchiện.Bấtkỳai,khôngcầnlàcổđôngcủaBerkshireHathaway,đềucóthểđượcđọcđầyđủtấtcảcácbảnBáocáoThườngniênnày(thậmchíchúngcònđượcđăngtảimiễnphítrênInternet).

CácbảnBáocáonàylànguồnthôngtinduynhấtđểchúngtacóthểhiểuvềphươngpháplàm

giàucủaBuffett,vìôngrấtítxuấthiệntrướccôngchúng,đúngnhưtínhcáchcủaông.Nhưngchúnglàmộtnguồntàiliệuvôgiá(theocảnghĩađenlẫnnghĩabóng),trongđóBuffett,bằngsựuyênbáclẫnkhiêmtốncủamình,đãvuivẻtrìnhbàytấtcảmọikhíacạnhliênquanđếntưduykinhdoanhvàđầutưcủamìnhchomọingườicùnghiểu,dùngườiđólàmộtcổđôngbìnhthường,mộtsinhviên,haythậmchímộtđốithủcạnhtranhcủaông.

Vìvậy,đểhiểuđượccuộcđờivàphươngphápcủaBuffettthìchỉcómộtcáchduynhất:đọcvàhiểutoànbộcácbảnBáocáođó.Vớisốlượnggần40bản,vàmỗibảndàihàngchụctrangthìđâykhôngphải làmộtviệcđơngiảnchonhữngngườinhưchúngta.Maymắnthay, tácgiảRobertG.Hagstromđãthựchiệnmộtcôngviệcvôcùnghữuích:dàycôngnghiêncứutấtcảcáctàiliệuđóvàtómtắtthànhmộtcuốnsáchđầyđủnhấtvềBuffett,đượctrìnhbàysaochomộtngườichưacókinhnghiệmvềkinhdoanhvàtàichínhcũngcóthểhiểuđược.Đócũngchínhlànguồngốcrađờivàmụctiêucủacuốnsáchmàcácbạnđangcầmtrêntay:PhongcáchđầutưWarrenBuffett(TheWarrenBuffettWay).

***

TrongvôvànsáchvềWarrenBuffettđangtrànngậptrêncáckệsáchởViệtNamhiệnnay,cuốnsáchnày,doAlphaBooksmuabảnquyền,dịchvàxuấtbản,cómộtvịthếriêng.Nhưđãnóiởtrên,sốngườithườngxuyêntiếpxúcđểthựcsựhiểuBuffettchỉđếmtrênđầungóntay,vàchođếnnaygầnnhưchưacóaitrongsốhọviếtmộtcuốnsáchnàovềBuffett.Vìvậy,mọicuốnsáchhoặcbàiviếtvềBuffettmàkhôngdựatrêncácbảnBáocáoThườngniêndochínhtayôngviếtđềuhoàntoànkhôngcócăncứ.Rấtnhiềutựasách,bàibáovềBuffetthiệnnay,dotổnghợptừquánhiềunguồnkhácnhau,mắcphảikhiếmkhuyếtnày,chonênthậtđángtiếckhiđasốnhàđầutưởViệtNamvẫnchưacócáinhìnchínhxácvềsựnghiệpvàphươngphápcủaWarrenBuffett.

Cuốnsáchnày,tậphợptừcácbáocáocủaBuffett,đượcBuffettđọcvàchấpnhậnchoxuấtbản,hoàntoàncóthểxemlàmộttrongnhữngphươngtiệntốtnhấtđểbạnđọcViệtNamcóthểtiếpcậnvớiphươngphápđầutưcủaBuffett.

TráivớinhậnđịnhcủasốđôngnhàđầutưViệtNamhiệnnay,rằngBuffett làmộtconquỷchuyênhútmáucácdoanhnghiệpbằngthủđoạnmuarẻbánđắt,rằngsuynghĩcủaôngvôcùng cao siêunênngười bình thường không thể hiểu và học hỏi được. Phong cáchđầu tưWarrenBuffettsẽgiúpbạncómộtcáinhìnkhácvàchínhxáchơn.PhươngphápcủaBuffettrấtchân thật và vô cùngđơn giản. Tôi cũng tin rằng ai trong chúng ta cũng có thểhiểuđượcphươngphápcủaôngvàhoàntoàncóthểápdụngchúngchomôitrườngởViệtNam.

Dĩnhiên,khôngphảiaisaukhinắmđượcphươngphápcủaBuffettlàtựnhiêncóthểgiàunhưBuffettđược.Nếuđiềuđóđúngthìchínhbảnthântôiđãkhôngrảnhrỗingồiđâyviếtnhữngdònggiớithiệunàyrồi!?HiểuđượcphươngphápcủaBuffett,điềumàtôitinrằngcóthểthựchiệnđượcsaukhiđọcthấuđáocuốnsáchnày,sẽgiúpbạncónềntảngvữngchắctrongquátrìnhtìmraconđườnglàmgiàucủariêngmình.VìngaycảBuffett,trongnhữngnămthángkhởinghiệpcũngphảibỏranhiềuthờigianđểhọchỏitừnhữngngườikháctrướckhitìmraphươngphápthànhcôngcủaông.

Ngày29tháng9năm2007

LÊĐÌNHLĨNHNAM

BlogThợCodeHọcLàmgiàu

(www.cofieu.com.vn/blog)

LỜITỰAcholầnxuấtbảnthứhai

Năm1994,khiRobertHagstromlầnđầutiênxuấtbảncuốnPhongcáchđầutưWarrenBuffett,nónhanhchóngtrởthànhmộthiệntượng.Chotớinay,đãcóhơn1,2triệubảnđượctiêuthụ.Lòngyêumếncủađộcgiảchínhlàminhchứngchotínhđúngđắncủanhữngphântíchvàgiátrịcủanhữnglờikhuyêntrongcuốnsách.

BấtcứlúcnàoWarrenBuffetttrởthànhchủđềcủamộtcuốnsáchthìcuốnsáchđósẽdễdàngđượcsốđôngđónnhận.Trongkhihầuhếtcácnhàđầutưnghĩvềconsốhàngtrămhoặchàngnghìn,thìBuffettbướcvàothếgiớicủacácconsốhàngtriệuvàhàngtỉ.Nhưngđiềuđókhôngcónghĩalàchúngtakhônghọctậpđượcgìởông.Ngượclại,nếuchúngtanhìnvàonhữngviệcôngđãvàđanglàm,vàhiểurõsuynghĩcủaông,chúngtasẽcónhữngquyếtđịnhgiốngông.

ĐóchínhlàsựđónggópsâusắctrongcuốnsáchcủaRobert.Ôngnghiêncứukỹlưỡngnhữnghànhđộng,từngữ,vàquyếtđịnhcủaWarrentrongnhiềunăm,sauđóbắtđầuphântíchchúngđểcóđượcnhữnglýthuyếtchung.Trongcuốnsáchnày,ôngchắtlọcnhữnglýthuyếtthành12nguyênlý.NhữngnguyênlýkhônghềthayđổiquathờigianvàlàkimchỉnamchotriếtlýđầutưcủaBuffett,vượtquamọihoàncảnhvàmọithịtrường.Nhữngnguyênlýnàycũnglàkimchỉnamchobấtcứnhàđầutưnào.

GiátrịlâubềntrongtácphẩmcủaRobertchínhlàvìnócómụcđíchrõràng.Mặcdùcuốnsáchnóivềcácphươngphápđầutư,nhưngvềcơbảnnótậptrungchủyếuvàocácnguyênlýđầutư.Vàcácnguyênlýthìkhôngbaogiờthayđổi.

Thựctế10nămquamangđếnchochúngtamộtminhchứngsốngđộngvềsựthậtcơbảnđó.Trong10năm,xuhướngcủathịtrườngchứngkhoánliêntụcthayđổi.Chúngtachứngkiếnthờikỳcaotràocủatìnhtrạngbongbóngkhiếnnhiềungườitrởnêngiàucó,vàsauđóbongbóngnhanhchóng”nổtung”,thịtrườngchứngkhoánquaytrởlạigiaiđoạntrìtrệ,ảmđạmtrướckhichạmđáyvàomùaxuânnăm2003rồimớibắtđầuhồiphục.

Dùtrảiquatấtcảnhữngsựkiệnđó,phươngphápđầutưcủaWarrenBuffettkhônghềthayđổi.Ôngvẫntiếptụcápdụngnhữngnguyênlýđãđượcvạchratrongcuốnsáchnày:

•Coiviệcmuacổphiếunhưmuanhữngniềmvuinhỏbétrongtoànbộcôngviệckinhdoanh.

•Xâydựngmộtdanhmụcđầutưdoanhthuthấptậptrung.

•Chỉđầutưvàothứbạncóthểhiểuvàphântích.

•Cầnphảicóbiênđộantoàngiữagiámuavàgiátrịdàihạncủacôngty.

CácnhàđầutưBerkshireHathawaythườngthulợitừphươngphápđầutưvữngchắcđó.Từkhibắtđầuhồiphụcvàonăm2003,giácổphiếuBerkshireHathawaytănghơn30%,đạtmứckhoảng20.000đôlamỗicổphiếu,vượtxatổnglợinhuậnthuđượccủatoànthịtrườngtrongcùngkỳ.

MộthệthốngtưtưởngcủacácnhàđầutưgiátrịđãđượchìnhthànhtừBenjaminGraham,quathờiđạicủaWarrenBuffettvàcácnhàđầutưcùngthời,rồitớithếhệcácnhàđầutưtiếptheonhưRobertHagstrom.Buffett,ngườihọctròxuấtsắcnhấtcủaGraham,thườngkhuyêncácnhà đầu tư nghiên cứu cuốn sách The Intelligent Investor (Nhà đầu tư thông minh) củaGraham.Tôicũngthườngtựkhuyênmìnhnhưvậy.TôitinrằngtácphẩmcủaRobertchiasẻvớicuốnsáchkinhđiểnđómộtđiểmđặcbiệtmangtínhquyếtđịnhthenchốt:lờikhuyêncóthểkhôngkhiếnbạntrởnêngiàucó,nhưngchắcchắnsẽkhôngbiếnbạntrởthànhkẻnghèokhó.Nếuhiểuvàthựchiệnthôngminhnhữngphươngphápvànguyênlýđượctrìnhbàytrongcuốnsáchnày,bạnsẽtrởthànhmộtnhàđầutưgiỏihơn.

BILLMILLER

CEO,LeggMasonCapitalManagement

LỜITỰAcholầnxuấtbảnđầutiên

Mộtbuổitốiđầunăm1989,tôiđangởnhàthìchuôngđiệnthoạireo.CôcongáithứhaicủachúngtôilàAnnie,lúcđó11tuổi,nhấcmáy.CôbénóivớitôiôngWarrenBuffettgọiđến.Tôicứngỡcóaiđóđangđùa.Ngườigọiđếnbắtđầunói:“TôilàWarrenBuffetttừOmaha(nhưthểtôicóthểnhầmlẫnôngấyvớimộtôngWarrenBuffettnàokhác).Tôivừađọcxongcuốnsáchcủaanh,tôirấtthíchnó,vàtôimuốntríchdẫnmộtsốcâucủaanhtrongbảnbáocáothườngniêncủaBerkshire.Tôiluônmongmuốnviếtmộtcuốnsách,nhưngtôichưabaogiờthựcsựbắtđầu”.Ôngnóirấtnhanhvàrấtháohứcđếnđộđãnói40từtrongvòng15hay20giâygìđó,kểcảvàicâucườiđùa.Tôiđồngýngaylậptứcvàchúngtôinóichuyệnthêmkhoảng5hay10phút.Tôivẫncònnhớcâunóicuốicùngcủaông:“NếucódịpđếnOmahamàkhôngghéthămtôi,têncủaanhsẽbịbêuxấuởNebraskađấy”.

RõrànglàtôikhônghềmuốntênmìnhbịbêuxấuởNebraska,nênsáuthángsau,tôitớigặpôngtạivănphòngcôngtyông.WarrenBuffettdẫntôiđimộtvòngthămkhắpcôngty(việcnàykhôngmấtnhiềuthờigianlắmvìtoànbộvănphòngchỉnằmgọntrongmộtkhoảngkhônggianchưabằngmộtnửasântennis).Ởđócótấtcả11nhânviênvàtôikhônghềthấycóbấtkỳchiếcmáytínhhaymáyyếtgiácổphiếunào.

Khoảngmộtgiờsau,chúngtôi tớimộtnhàhàngđịaphương.Tạiđây,nơi tôiđượcthưởngthứcmónbíttếttuyệtvờivàlầnđầutiêntrong30năm,tôiđượcuốngCokehươnganhđào.Chúngtôinóivềnhữngcôngviệcchúngtôilàmhồitrẻ,vềbóngchày,bàibrítvàtraođổicâuchuyệnvềnhữngcôngtychúngtôitừngđầutư.Warrenkểchuyệnvàtrảlờinhữngcâuhỏivềmỗi cổ phần Berkshire sở hữu (ông không bao giờ gọi công ty của mình là BerkshireHathaway).

TạisaoWarrenBuffetttrởthànhnhàđầutưxuấtsắcnhấttronglịchsử?Ônglàngườinhưthếnào trên cương vịmột cá nhân,một cổ đông,một nhà quản lý vàmột chủ sở hữu doanhnghiệp?BảnbáocáothườngniêncủaBerkshireHathawaycóđiềugìđộcđáo?Tạisaoônglạidànhnhiềunỗlựcchonó,vàngườitacóthểhọcđượcgìtừđó?Đitìmcâutrảlờinhữngcâuhỏinày,tôiđãnóichuyệntrựctiếpvớiông,đọclạinămbảnbáocáothườngniêngầnđâyvànhữngbảnbáocáomớinhấtcủaôngvớitưcáchlàChủtịchHộiđồngQuảntrị(bảnbáocáonăm1971vànăm1972chỉcóhaitrang).Ngoàira,tôicòncóbuổinóichuyệnvớichíncánhânđãvàđangcóquanhệvớiWarrenBuffettvàlànhữngngườicóquanđiểmrấtkhácnhau:JackByrne, Robert Denham, Don Keough, Carol Loomis, Tom Murphy, Charlie Munger, CarlReichardt,FrankRooney,vàSethSchofield.

NhậnxétvềnhữngphẩmchấtcánhâncủaBuffett,cáccâutrảlờiđềutươngđốigiốngnhau.Trướctiên,WarrenBuffettrấthàilòngvớinhữnggìmìnhcó.Ôngyêumọithứônglàm,quanhệvớimọingườivàđọcrấtnhiềubáocáothườngniên,báocáoquývàvôsốnhữngbàibáo,tạpchíđịnhkỳ.Làmộtnhàđầutư,ôngrấtcókỷluật,kiênnhẫn,linhhoạt,dũngcảm,tựtinvàquyếtđoán.Ôngluôntìmkiếmcơhộiđầutưởnhữngnơikhôngcórủirohoặcrủirođãđượctốithiểuhoá.Thêmvàođó,ônglàngườidựđoángiỏivàlàmộtchuyêngiakiếmlời.Tôitinrằngkhảnăngnàyxuấtpháttừlòngyêuthíchnhữngconsốtoánhọcbẩmsinh,nhữngnỗlực

cốnghiếnvàsựthamgiachủđộngtrongtròchơibàibrít,vàkinhnghiệmlãoluyệntronglĩnhvựcbảohiểmvàchấpnhậnmứcđộrủirocaotrongbảohiểmvàtáibảohiểm.Ôngsẵnsàngchấpnhậnrủiroởnhữngnơicótỉlệthiệthạithấpvàtiềnbồithườngbảohiểmcao.Ôngliệtkênhữngthấtbại,nhữngsailầmcủamìnhvàkhônghềtạlỗi.Ôngthíchnóiđùavềbảnthânmìnhvàkháchquankhenngợicáccộngsự.

WarrenBuffettlàmộthọcviênxuấtsắctronglĩnhvựckinhdoanh,mộtngườilắngnghetuyệtvời,ôngcóthểxácđịnhnhữngnhântốchínhcủamộtcôngtyhoặcmộtvấnđềphứctạpvớitốcđộvàsựchínhxáccao.Ôngcóthểraquyếtđịnhkhôngđầutưchỉtrongvònghaiphútvàđưarakếtluậnđâulàthờiđiểmthíchhợpchomộtgiaodịchquantrọngchỉtrongvòngmộtvàingàynghiêncứu.Ôngluônluônsẵnsàng,nhưôngđãnóitrongmộtbáocáothườngniên:“Noahkhôngbắtđầuđóngthuyềnkhitrờiđangmưa”.

Làmộtnhàquảnlý,hầunhưôngkhôngbaogiờgọichoGiámđốcBộphậnhayGiámđốcĐiềuhànhcủamộtcôngtynhưngbấtcứlúcnào,dùlàngàyhayđêm,ôngđềuvuilòngkhihọgọichoôngđểbáocáohaynhờtưvấn.Saukhiđầutưvàomộtcổphiếuhaymuatoànbộmộtdoanhnghiệp,ôngtrởthànhnhàlãnhđạovuivẻ.

HaivídụvềnỗlựctựhọcvàkhảnăngthíchnghivớimôitrườngcủaWarrenBuffettđólàdiễnthuyếttrướccôngchúngvàsửdụngmáyvitính.Trongnhữngnăm1950,Warrenđầutư100đôlavàokhoáhọcDaleCarnegie“khôngtránhchođầugốikhỏirunkhidiễnthuyếttrướccôngchúngmàlàdiễnthuyếttrướccôngchúngkhiđầugốiđangrun”.TạiđạihộithườngniêncủaBerkshiretrướchơn2000người,khôngcầnphảighichép,WarrenBuffettngồitrênsânkhấuvớiCharlieMunger,diễnthuyếtvàtrảlờinhữngcâuhỏilàmhàilòngWillRogers,BenGraham,KingSolomon,PhilFisher,DavidLetterman,vàBillyCrystal.Đểchơiđượcnhiềubàibríthơn,đầunăm1994,Warrenhọccáchsửdụngmáyvitínhđểvàomạngvàchơivớinhữngngườikháctrênkhắpđấtnước.Cólẽtrongtươnglaigần,ôngsẽbắtđầusửdụngmộttronghàngtrămdịchvụphụchồidữliệuvàthôngtinvềcáccôngtycósẵntrongmáyvitínhnhưhiệnnayđểnghiêncứuđầutư.

WarrenBuffettnhấnmạnhrằngnhântốquantrọngtrongquyếtđịnhđầutưlàxácđịnhchínhxácgiátrịthựccủamộtcôngtyvàtrảgiáhợplý.Ôngkhôngquantâmđếnnhữngbiếnđộnggầnđâyhaytrongtươnglaicủathịtrường.ÔngđãmuahơnmộttỉđôlacổphiếucủaCoca-Colatrongnăm1988và1989saukhicổphiếutănghơnnămlầnsovớisáunămtrướcđóvàhơn500lầnsovới60nămtrướcđó.Ôngđãtăngsốtiềncủamìnhlênbốnlầntrongvòngbanămvàlênkếhoạchkiếmđượcnhiềuhơnthếtrongvòngnămnăm,10nămvà20nămtớivớiCoke.Năm1976,ôngmuamộtvịtrírấtquantrọngtạiGEICOkhicổphiếugiảmtừ61đôlaxuốngchỉcòn2đôlavàtheonhậnđịnhchungthìcổphiếuởđósẽtụtxuốngmứcbằng0.

MộtnhàđầutưbìnhthườnglàmthếnàođểápdụngđượcnhữngphươngphápcủaWarrenBuffett?WarrenBuffettkhôngbaogiờđầutưvàonhữngdoanhnghiệpôngkhônghiểuhoặcnằmngoàikhảnăngcủaông.Tấtcảcácnhàđầutưcóthểhiểuvàhiểusâusắchơn“vòngtrònkhảnăng”củahọtrongmộtlĩnhvựcchuyênmôn,hoặctrongmộtsốlĩnhvựcthíchnghiêncứu.Mộtngườikhôngphải lúcnàocũngcóthểđưaranhậnđịnhchínhxácnhiều lầntrongđời.Warrentuyênbốrằng12quyếtđịnhđầutưtrong40nămsựnghiệpcủaôngđãlàmchotìnhthếhoàntoànthayđổi.

Rủirođượcgiảmthiểuđángkểkhinhàđầutưchỉtậptrungvàomộtsốítloạicổphiếunếunóbuộchọphảicẩntrọnghơntrongquátrìnhnghiêncứu.Hơn75%sốngườinắmgiữcổphiếuthườngcủaBerkshirechỉkinhdoanhtrênnămloạichứngkhoánkhácnhau.Mộttrongnhữngnguyêntắcnhiềulầnđượcgiảithíchrõtrongcuốnsáchnàylà:muacổphiếucủanhữngdoanhnghiệplớnkhihọđanggặpkhókhănnhấtthời,hoặckhithịtrườngchứngkhoáncóxuhướngđixuốngvàtạoragiácảhợplý.Hãyngừngdựđoánchiềuhướngbiếnđộngcủathịtrườngchứngkhoán,nềnkinhtế,tỉlệlãisuất,haynhữngcuộcbầucử,vàngừnglãngphítiềnbạcvàonhữngcánhânkiếmsốngbằngnghềnày.Thayvàođóhãynghiêncứusốliệuthựctếvàđiềukiệntàichính,đánhgiátriểnvọngcủamộtcôngty,vàquyếtđịnhmuakhimọithứcólợichobạn.Nhiềungườiđầutưtheocáchtươngtựnhưchơibàisuốtđêmmàkhôngthèmngóngànggìtớiquânbàicủahọcả.

RấtítnhàđầutưcókiếnthứcvàlòngcanđảmdámmuacổphiếucủaGEICOvớigiá2đôlahoặccủaWellsFargohayGeneralDynamicskhinhiềungườicótrìnhđộchorằngnhữngcôngty này đang lâmvào tình thế nghiêm trọng. CònWarrenBuffett thườngmua cổ phiếu củaCapitalCities/ABC,Gillette,WashingtonPost,AffiliatedPublications,FreddieMachayCoca-Cola,nhữngcông tyđượcđiềuhành tốtvới lịch sử lợinhuậnbềnvữngvà lànhữngdoanhnghiệp nhượng quyền kinh doanh có ảnh hưởng lớn (những vụ làm ăn này mang lại choBerkshireHathawayhơn6 tỉ đô la lợi nhuận, chiếm60% trong tổng số10 tỉ đô la vốn cổđông).

Cùngvớinhữngcổđôngcủamình,WarrenBuffettsửdụngbáocáothườngniêncủaBerkshirenhằmgiúpcôngchúngtrởthànhnhữngnhàđầutưgiỏihơn.Ôngsốngtrongmộtgiađìnhcónhữngcâyviếtgiỏi,vàdìAlicecủaônglàmộtgiáoviêntrườngcônglậptronghơn30năm.WarrenBuffettyêuthíchcảdạyvàviếtvềkinhdoanh,đặcbiệtlàđầutư.Năm21tuổi,ôngdạytrongmộtchươngtrìnhtìnhnguyệnkhiđangtheohọctrườngĐạihọcNebraskatạiOmaha.Năm1955,khiđanglàmviệctạiNewYork,ôngthamgiagiảngdạychomộtkhoáđàotạokiếnthức thị trường chứng khoán tại trường Trung học Scarsdale. Trong vòng 10 năm từ cuốinhữngnăm1960tớinhữngnăm1970,ôngthamgiamộtkhoágiảngdạymiễnphítạitrườngĐạihọcCreighton.Năm1977,ônglàmviệctrongmộtUỷbandoAlSommerJr.đứngđầu,đảmnhiệmcôngtáctưvấnchoUỷbanHốiđoáivàChứngkhoánđểvạchtrầnnhữnghànhđộngmờámtrongkinhdoanh.Sauđó,phạmvibáocáothườngniêncủaBerkshirethayđổirấtnhiềuvớibảnbáocáonăm1977.Bốcụctươngđồnghơnvớicácbáocáocủacôngtyhợpdanhmàôngviếttừnăm1956tớinăm1969.

Từđầunhữngnăm1980,cácbáocáothườngniêncủaBerkshirethôngbáochocáccổđôngvềtìnhtrạngcổphầncủacôngtyvànhữngvụđầutưmới,cậpnhậttìnhtrạngcủangànhbảohiểmvàtáibảohiểm,và(từnăm1982)liệtkêdanhmụcnhữngtiêuchuẩnchuyểnnhượngcủacácdoanhnghiệpBerkshiresẽmuacổphiếu.Bảnbáocáođượcbổsungrấtnhiềuvídụ,suyluận,nhữngcâuchuyện,vàphépẩndụchứađựngnhữngđiềunênvàkhôngnêntrongmộtvụđầutưchứngkhoánđíchthực.

WarrenBuffettxâydựngtiêuchuẩncaođốivớihoạtđộngcủaBerkshiretrongtươnglaithôngquathiếtlậpmụctiêutăngtrưởnggiátrịnộitại15%mộtnămtrongdàihạn,mộtconsốítngườilàmđược.Từnăm1956đếnnăm1993,ngoàiôngra,khôngaithựchiệnđượcmụctiêunày.Ôngtuyênbốrằngrấtkhóduytrìtiêuchuẩnnàydoquymôcôngtyquálớn,nhưngvẫn

luôn có nhiều cơ hội và Berkshire dự trữ nhiều tiềnmặt để luôn sẵn sàng đầu tư và tăngtrưởnghàngnăm.Sựtựtincủaôngđượcnhấnmạnhquanhữngchữcuốicùngtrongtrang60củabảnbáocáothườngniênthángSáunăm1993:“Từnăm1967,Berkshirekhôngcôngbốcổtứctiềnmặt”.

WarrenBuffetttừngthổlộôngluônmuốnviếtmộtcuốnsáchvềđầutư.Hyvọngmộtngàynàođó,điềunàysẽtrởthànhhiệnthực.Tuyvậy,chođếnkhiđiềuđóxảyra,nhữngbáocáothườngniêncủaôngởmộtgócđộnàođóphùhợpvớiquanđiểmcủanhữnghọcgiảthếkỷXIX-nhữngngườicùngviếtmộtcuốnsáchlàEdgarAllenPoe,WilliamMakepeaceThackery,vàCharlesDicken. Những báo cáo thường niên của BerkshireHathaway từ năm1977 đến năm1993chínhlà17chươngcủacuốnsáchđó.Hiệntại,chúngtacócuốnPhongcáchđầutưWarrenBuffett,trongđóRobertHagstrompháchoạconđườngsựnghiệpcủaBuffettvàđưaranhữngvídụvềkỹthuậtvàphươngphápđầutưcủaôngcũngnhưnhữngnhânvậtquantrọngtrongquátrìnhđó.CuốnsáchtrìnhbàychitiếtnhữngquyếtđịnhđầutưquantrọngtạoramứclợinhuậnkỷlụccómộtkhônghaicủaBuffett.Cuốicùng,cuốnsáchbaohàmnhữngsuynghĩvàtriếtlýcủamộtnhàđầutưluônkiếmtiềnbằngcáchsửdụngnhữngcôngcụsẵncóđốivớimọicôngdânbấtkểhọthuộctầnglớpnào.

PETERS.LYNCH

TácgiảcuốnsáchOneuponWallStreet

(TrênđỉnhphốWall)

LỜIMỞĐẦUCáchđâyđúnghainăm,khiđanghọcđểtrởthànhnhàmôigiớiđầutưvớiLeggMason,tôinhậnđượcbảnbáocáothườngniêncủaBerkshireHathawaynhưmộtphầntàiliệuđàotạo.ĐóchínhlàlầnđầutiêntôibiếtđếnWarrenBuffett.

CũngnhưnhiềutừngđãđọccácbáocáothườngniêncủaBerkshire, tôinhanhchóngbịấntượngbởi sự rõ ràng, rànhmạch trong cáchviết củaBuffett. Làmột giáo sư trẻ tuổi, suốtnhữngnăm1980,tôipháthiệnrarằng,đầutôikhôngngừngxoayquanhchứngkhoánbởitôiluôncốgắngtheokịpsựpháttriểncủathịtrường,nềnkinhtếvànhữnggiaodịchchứngkhoánhàngngày.Tuyvậy,mỗilầntôiđọcmộtcâuchuyệncủaWarrenBuffett,hoặcmộtbàiviếtcủaông,thìgiọngnóiđầylýtrícủaôngdườngnhưcósứcmạnhhơnsựhỗnloạncủathịtrường.Sựđiềmtĩnhcủaôngđãtruyềncảmhứngđểtôiviếtcuốnsáchnày.

KhókhăncơbảntôigặpphảikhiviếtPhongcáchđầutưWarrenBuffettlàtánthànhhayphảnbáclờikhẳngđịnhcủaBuffett:“Việctôilàmvượtquakhảnăngcủabấtkỳai”.MộtsốnhàphêbìnhchorằngkhôngphảiaicũngcókhảnănglàmtheophongcáchđầutưcủaWarrenBuffett.Tôikhôngtánthànhquanđiểmnày.WarrenBuffettlàmộtngườicóphongcách.Đólànguồngốcthànhcôngcủaông.Tuynhiên,phươngphápluậncủaôngđượccholàthíchhợpvớicáccánhânvàtổchức.TôiviếtcuốnsáchnàynhằmgiúpcácnhàđầutưnắmbắtđượcnhữngchiếnlượctừnggiúpWarrenBuffettthànhcông.

PhongcáchđầutưWarrenBuffettmôtảbảnchấtcủaphươngphápđầutưđơngiản.Chodùbạncóđủtiềnđểmua10%cổphầncủamộtcôngty,haychỉmuađược100cổphiếuthìcuốnsáchnàycũnggiúpbạnthulợinhuậnkhiđầutư.

NhưngđừngsosánhbạnvớiWarrenBuffett,ngườiđãcónămmươinămkinhnghiệmvừalàchủsởhữuvừađầutưvàocáccôngty.Điềunàykhiếnbạnkhócóthể“noigương”mứclợinhuậnđầutưlịchsửcủaông.Thayvàođó,hãysosánhnhữngkếtquảbạnđạtđượcvớinhómngườicùngtuổi,chodùnhómnàybaogồmcảnhữngquỹđầutưđượcquảnlýtíchcực,quỹchỉsố,haythịtrườngrộnglớnhơnnóichung.

Lầnxuấtbảnđầutiêncủacuốnsáchnàythuđượcthànhcôngđángkể,vàtôirấthàilòngkhinóhữuíchvớinhiềuđộcgiả.Tuyvậy,thànhcôngcủacuốnPhongcáchđầutưWarrenBuffetttrướchếtlàbằngchứngvềWarrenBuffet.Tínhcáchhómhỉnhvàchínhtrựccủaônghấpdẫnhàngtriệuđộcgiảtrêntoànthếgiới.Quanhiềunăm,trítuệvàkỷlụcđầutưcủaôngđãmêhoặccộngđồngđầutưchuyênnghiệp,trongđócócảtôi.SựkếthợpcómộtkhônghainàykhiếnWarrenBuffetttrởthànhhìnhmẫunổitiếngnhấttronglĩnhvựcđầutưhiệnnay.

TôichưatừnggặpWarrenBuffett trướckhiviếtcuốnsáchnày,và tôicũngkhônghềthamkhảoýkiếnôngsuốtquátrìnhpháttriểnnó.Mặcdùthamkhảoýkiếnôngchắcchắnsẽlàmộtlợithế,nhưngtôimaymắncókhảnăngpháchoạtừnhữngbàiviếtvềđầutưcủaôngtronghơnbốnthậpkỷqua.Xuyênsuốtcuốnsách,tôiđãmượnrấtnhiềuđoạntríchtừcácbáocáothườngniêncủaBerkshireHathaway,đặcbiệtlànhữngbứcthưcủavịChủtịchnổitiếngnày.Buffettchophéptôisửdụngnhữngtàiliệuđượcđóngdấubảnquyền,nhưngchỉsaukhiôngduyệtcuốnsách.Sựchophépnàytuyệtnhiênkhôngcónghĩalàônghợptácviếtcuốnsách

hayôngsẵnlòngcungcấpchotôinhữngtàiliệuhaychiếnlượcbímậtkhôngcótrongnhữngbàiviếtcôngkhaicủaông.

HầuhếtmọiviệcBuffettlàmđềucôngkhai,nhưngbịghichéprờirạc.Theoýkiếncủacánhântôi,điềucầnthiếtvàcógiátrịđốivớicácnhàđầutưlàmộtcuộcnghiênnghiêncứuthấuđáolốitưduyvàcácchiếnlượccủaôngcùngvớinhữngvụđầutưmàBerkshiretiếnhànhtrongnhiềunămqua.Tấtcảnênđượcbiênsoạnthànhmộtnguồn.VàđóchínhlàđiểmkhởiđầucholầnxuấtbảnđầutiêncủacuốnPhongcáchđầutưWarrenBuffett.

Sau10năm,bảnsửađổinàyvẫntiếptụcduytrìnhữngmụctiêucơbản:NghiêncứunhữnghoạtđộnggầnđâycủaBuffettđểrútranhữngbàihọcvàxemxétkhinàosựthayđổimôitrườngtàichínhdẫnđếnnhữngthayđổitrongchiếnlượcđầutưcủaông.

Mộtsốvấnđềnhanhchóngtrởnênrõràng.Trongnhữngnămgầnđây,mứcđộhoạtđộngcủaBuffetttrênthịtrườngchứngkhoángiảmđángkể.Ôngmuacôngtythườngxuyênhơnmuacổphiếu.Thithoảnglắm,ôngmớichuyểnsangchơitráiphiếuvàtráiphiếuchínhphủ.Mặcdùthuđượclợinhuậncaonhưngkhichúngtrởnênkémhấpdẫn,ônglạidừngchơi.

Mộtsốnhữngcôngtyôngmớimualạisẽđượcgiớithiệuởnhữngchươngtiếptheo,vàchúngta sẽ cùng xem xét đặc điểm của chúng phản ánh các nguyên lý trong Phong cách đầu tưWarrenBuffettnhưthếnào.Tuynhiên,dophầnlớncáccôngtynàylàcôngtytưnhântrướckhiWarrenBuffettmua lại, nên những số liệu tài chính không được công khai. Vì vậy, tôikhôngthểtựtinkhẳngđịnhBuffettsuynghĩthếnàovềđiềukiệnkinhtếcủacáccôngtynàymàchỉcóthểnóirằngrõràngôngthíchđiềuôngnhìnthấy.

Vớiấnbảnmớinày,tôicũngcốgắngkếthợpchặtchẽmộtsốdữliệukhôngcótrongấnbảnđầutiên.TôithêmvàomộtchươngnóivềphongcáchquảnlýdanhmụcđầutưcủaBuffett,mộtphongcáchđượcônggọilà“đầutưtậptrung”.Đólànềntảngchosựthànhcôngcủaông,vàtôiđặcbiệtlưuýbạnđọcvềđiềunày.Tôicũngthêmvàomộtchươngđềcậpđếntâmlýtiềnbạc,trongđórấtnhiềutrườnghợpcảmxúclàmhỏngnhữngquyếtđịnhsángsuốt.Đểđầutưthôngminh,quantrọnglàbạnphảinhậnthứcđượcrằngmọicámdỗsẽdẫntớihànhđộngngungốc.Điềunàycầnthiếtvìhailýdo:Nếubạnbiếtcáchnhậnranhữnghốsâutìnhcảm,bạnsẽtránhkhôngrơivàochúng.Bạnsẽnhậnranhữngsailầmcủangườikhácvàkịpthờithulợinhuậntừnhữngsailầmcủahọ.

Mườinămlàmộtquãngthờigianrấtdài,hoặcngắntùythuộcvàohoàncảnhvàquanđiểmcánhâncủabạnvềthếgiới.Đốivớicácnhàđầutư,điềuchúngtôicóthểnóiđólàtrongsuốt10năm,bốicảnhthayđổi,nhưngnhữngnềntảngcơbảnthìkhông.Điềuđórấtcóýnghĩabởivìtrong10nămkhác,bốicảnhlạithayđổingượclại,hoặcthayđổitheomộtchiềuhướnghoàntoànkhác.Nhữngngườitiếptụctrungthànhvớinhữngnguyênlýcơbảnsẽvượtquađượcnhữngthăngtrầmtốthơnhẳnnhữngngườicònlại.

Trongvòng10nămkểtừkhitôiviếtcuốnsáchnày, thị trườngchứngkhoánngàycàngsôiđộng.Cácbìnhluậnviêntruyềnhình,nhàphântích,ngườiviếtvềtàichính,vàcácnhàchiếnlượcđềunóiquánhiềuđểthuhútsựchúýcủacácnhàđầutư.Cùnglúcđó,nhiềunhàđầutưlạibịthuhútvàonhữngphòngchattrênmạngInternetvànhữngnhómđượclậprađểtraođổithôngtinvàmánhkhoéđầutư.

Mặcdùtấtcảthôngtinnàyđượctựdocôngkhai,nhưngcácnhàđầutưthấyngàycàngkhóthuđượclợinhuận.Thậmchímộtsốngườicònthấykhótiếptụcsựnghiệpđầutư.Giácổphiếutăng vọtmà không rõ nguyên nhân, rồi sau đó lại giảmmạnh nhanh chóng. Những ngườichuyểnsangđầutưvìmụcđíchđảmbảogiáodụcchoconcáivàlươnghưuthườngxuyênsợhãi.Dườngnhưthịtrườngchứngkhoánkhôngbaogiờhoạtđộngtheomộtnhịpcốđịnhmàluônlênxuốngbấtthường.

Tránhxasự“điênloạncủathịtrường”làkhônngoanvàcũnglàlờikhuyêncủaWarrenBuffett.Trongmộtmôitrườngmàdườngnhưkẻđầucơđượcthiênvịhơnnhàđầutư,lờikhuyênđầutưcủaBuffettmộtlầnnữađượcchứngminhlànơiẩnnáuantoànchohàngtriệunhàđầutưlạclối.Đôikhi,cácnhàđầutư“lạclối”sẽkêulên:“Lầnnàynhấtđịnhphảikhác!”.Đôikhihọđúng.Cácchínhtrịgiaphảikinhngạc,thịtrườngphảnứng,rồinềnkinhtếphảnứnglạitheomộtnhịpđiệuhơikhácbiệt.Nhiềucôngtymới liêntụcrađờikhicáccôngtykháctrưởngthành.Nhiềungànhcôngnghiệppháttriểnvàtựthíchnghi.Sựthayđổiliêntụcdiễnra,nhưngcácnguyênlýđầutưđượcđềcậpđếntrongcuốnsáchnàyvẫnkhônghềthayđổi.

Đâylàmộtbàihọcngắngọnvàsúctíchtừbảnbáocáothườngniênnăm1996:

“Vớitưcáchlàmộtnhàđầutư,mụctiêucủabạnnênđơngiảnlàsẽmuađượccổphiếucủangànhkinhdoanhmanglạilợinhuậnchắcchắncaohơn5,10và20lầnsovớihiệntại.Quamộtthờigian,bạnsẽthấychỉcómộtsốítcáccôngtycóthểđápứngđượcnhữngtiêuchuẩnnày.Vìvậy,khibạnthấymộttrongsốcáccôngtyđóđạttiêuchuẩn,bạnnênmuamộtsốlượngchứngkhoáncóýnghĩa”.

Chodùnănglựctàichínhcủabạnnhưthếnào,bạncũngluôncócơhộiđầutư.Chodùbạnquantâmtớingànhhaycôngtynào,thìbạncũngkhôngthểtìmđượcmộttiêuchuẩntốthơnthế.

ROBERTG.HAGSTROM

Villanova,Pennsylvania

ThángChínnăm2004

LỜIGIỚITHIỆUChatôi,ôngPhilipA.Fisher,rấttựhàokhiWarrenBuffetttánthànhmộtsốquanđiểmcủaôngvàhaingườitrởthànhbạnbèthânthiết,lâunăm.Nếuchatôicònsốngđểviếtlờigiớithiệunày,ôngsẽgiànhngaylấycơhộiđượcchiasẻnhữngcảmxúctốtđẹpmàôngđãtrảinghiệmtrongnhiềuthậpkỷvớiBuffett-mộttrongsốrấtítnhữngnhàđầutưtoảsángvàkhiếnthànhtíchđầutưcủaôngbịlumờ.ChatôiđặcbiệtyêuquýWarrenBuffettvàlấylàmvinhhạnhkhiBuffettđềcaomộtsốýkiếncủaông.Chatôiquađờiởtuổi96,chínhxáclàbathángtrướckhitôinhậnđượcmộtláthưđầybấtngờđềnghịtôiviếtvềchatôivàWarrenBuffett.Lờigiớithiệunàysẽgiúptôikếtnốimộtvàiđiểmvàbậtmímộtsốbímậtliênquanđếnhaingười.ĐốivớinhữngđộcgiảcủacuốnPhongcáchđầutưWarrenBuffett,tôihyvọngmìnhcóthểmangđếnmộtnghiêncứurấtcánhânvềmộtphầnquantrọngtronglịchsửđầutưvàmộtsốsuynghĩvềcáchthứcsửdụngtốtnhấtcuốnsáchtuyệtvờinày.

TôinóirấtítvềBuffettbởiônglàchủđềcủacuốnsáchnàyvàRobertHagstromđãđềcậptoànbộnềntảngđóvớisựkínhtrọngvàthấuhiểu.Chatôinổitiếng.MọingườiđềubiếtchatôicóảnhhưởngquantrọngtớiWarrenBuffett.NhưHagstromviết,ảnhhưởngcủachatôingàycàngrõnéttronglốisuynghĩcủaBuffettnhữngnămgầnđây.Vềphầnmình,cólẽdochatôithânthuộcvớiWarrenBuffettnênôngngàycàngthánphụcnhữngphẩmchấtcủaWarrenmàôngcảmthấylàcầnthiếtđểthànhcôngtrongđầutư,nhưnglạihiếmcóởcácnhàquảnlýđầutư.

Cáchđây40năm,khiBuffetttớithămchatôi,trongmộtthếgiớivớinhữngcôngcụthôngtintươngđốisơkhaisovớicáctiêuchuẩnngàynay,chatôicócáchriêngđểthuthậpthôngtin.Quanhiềuthậpkỷ,ôngtừngbướcxâydựngmộtnhómcácchiếnhữu,nhữngtayđầutưchuyênnghiệpôngkínhtrọngvàbiếtrõvềôngđủđểhiểuđiềuôngthíchvàkhôngthích,nhữngngườicóthểchiasẻcácýtưởngvớiông.Cuốicùng,ôngkếtluậnrằng,ôngsẽgặptấtcảcácchuyêngiađầutưtrẻtuổimộtlần.Nếuôngcóấntượng,ôngsẽgặplạivàxâydựngmốiquanhệvớihọ.Hiếmkhiônggặplạiailầnthứhai.Nhữngtiêuchuẩnôngđềrarấtcao!Trongđầuông,nếubạnkhôngđạtđượcđiểm“A”thìcónghĩalàbạnchỉđạtđiểm“F”màthôi.Vàkhiôngcóthànhkiếnvớiaiđó,thìcónghĩalàôngsẽloạibỏngườiđómãimãi.

WarrenBuffettlàmộttrongsốrấtítcácnhàđầutưtrẻgâyấntượngmạnhvớichatôingaytronglầngặpgỡđầutiênvàxứngđángcholầngặpgỡthứhaivànhiềulầngặpgỡsauđónữa.Chatôilàmộtngườicóđánhgiásắcsảovềtínhcáchvàkỹnăng.Quảlàkhácthường!Ôngxâydựngsựnghiệpdựatrênnềntảngđánhgiáconngười.Đólàmộttrongnhữngphẩmchấttuyệtvờinhấtcủaôngvàlàlýdochínhgiảithíchtạisaoônglạiquáchútrọngđánhgiáphẩmchấtquản lý kinh doanh trong phân tích chứng khoán. Ông luôn luôn tự hào vì đã đặt bút choWarrenBuffettđiểm“A”trướckhiBuffettnổitiếngvàđượctônvinhxứngđáng.

MốiquanhệgiữaWarrenBuffettvàchatôivượtquađượcnhữngsailầmhiếmhoicủachatôikhiôngnhỡgọiBuffettlà“Howard”.ĐâylàmộtcâuchuyệnđángchúýkhôngbaogiờđượckểrangoàivàcólẽnóilênnhiềuđiềuvềcảchatôivàWarrenBuffett.

Chatôilàmộtngườiđànôngnhỏbécótrítuệlớn.Ônghayhồihộpkhibịxúcđộng,vàbấtan.Ôngthựcsựlànôlệcủathóiquen.Ônglàmtheosáchgiáolývấnđápnghiêmngặtbởivìchúng

làmôngcảmthấyantoànhơn.Ôngthíchngủ,bởivìkhingủ,ôngkhôngbaogiờhồihộp,lolắnghaybấtan.Vìvậy,khikhôngthểlàmchotríócmìnhhoạtđộngvàobuổiđêm(điềunàycũngthườngxảyra),ônglạichơimộttròchơirènluyệntrínhớ.ÔngthườngchơimộttròrungủlàtrònhớtênvàđịahạtcủatấtcảcácthànhviêntrongQuốchộichotớikhiôngngủthiếpđi.

Từnăm1942,ôngbắtđầunhớtêncủaHowardBuffettvàhếtlầnnàyqualầnkhác,từđêmnàysangđêmkhác,liênkếtnóvớiOmahatrongvònghơnmộtthậpkỷ.Nãocủaôngliênkếtmáymóccáctừ“Omaha”,“Buffett”,và“Howard”nhưmộtchuỗicóliênhệvớinhautrướckhiônggặpBuffett.ChotớikhisựnghiệpcủaWarrenbắtđầuđượctạodựng,haithậpkỷđãtrôiquatrướckhichatôihoàntoànbỏquamốikếtnốigiữaBuffett,Omahavà“Howard”.Điềuđólàmcha tôi khó chịuvì ôngkhông thểkiểmsoátđượcđầuóc củamìnhvàbởi vì ôngmếnmộWarrenBuffettvàđánhgiácaomốiquanhệcủahọ.ChabiếtchínhxácWarrenBuffettlàai,nhưngtrongmộtcuộcnóichuyệnthoảimáibạnbèôngthườngnóinhữngcâukiểunhư,“ĐólàchàngtraitrẻthôngminhHowardBuffettđếntừOmaha”.Ôngcàngnóinhưvậy,nócàngkhóbiếnmấtkhỏicáchnóicủaông.Mộtngườiđànôngcủathóiquenđếnbựctức.

Mộtbuổisángkhihọgặpnhau,chatôiđangchuẩnbịnói”Howard”thayvì”Warren”.Vẫnvậy,mộtlúcnàođótrongcuộcnóichuyện,chatôigọiWarrenlà‘’Howard”.NếuWarrennhậnra,ôngkhôngcótháiđộgìcảvàchắcchắnkhôngsửachochatôi.Điềunàythithoảnglạixảyratrongsuốtnhữngnăm1970.Bướcsangnhữngnăm1980,cuốicùngthìchatôicũnghoàntoànloạibỏđượctừ”Howard”trongbấtcứcâunàokhimuốnnóitớiBuffett.Ôngthựcsựtựhàokhiôngbỏđượctừ“Howard”lạiphíasaumãimãi.Nhữngnămsauđó,tôihỏiôngrằngôngcógiảithíchđiềunàyvớiBuffettkhôngthìôngtrảlờirằngôngkhôngnóigìcả,bởivìđiềuđólàmôngcảmthấyrấtlúngtúng.

Mốiquanhệcủahọvẫntồntại,bởivìnóđượcxâydựngdựatrênnhiềuthứmạnhmẽhơn.Tôichorằng,mộttrongnhữngphầncốtlõitrongmốiquanhệcủahọlàtriếtlýsốngđượcsẻchiacùngnhữngconngườichínhtrựcvàcókỹnăng.KhinóivềviệcgiámsátnhữngnhàquảnlýcủaBerkshireHathaway,Buffettnói:“Chúngtakhôngdạy400vậnđộngviênbóngchàycáchchạythếnào”.Đóchínhxáclàcâutríchtừmộtcuốnsáchcủabốtôi.Cùngvớiđiềutốtđẹpnhất,đừnghiềulầmvềđiềuđó,vàđừngnóivớihọphảilàmgì.

Quanhiềunăm,chatôibịấntượngvớicáchthứcBuffetttrưởngthànhtrongvaitròmộtnhàđầutưmàkhônghềviphạmbấtkỳnguyêntắccơbảnnàocủaông.Quatừngthậpkỷ,Buffettlàmnhiềuthứmàkhôngaidựđoánđượctừnhữnggìviếtvềôngtrongquákhứ,vàlàmrấttốt.Vớicáchthứcđầutưchuyênnghiệp,hầuhếtmọingườihọcmộtsốphongcáchmánhkhoécụthểtrongđầutưvàkhôngbaogiờthayđổinó.HọmuachứngkhoánP/Ethấp,nhữngcôngtycôngnghệhàngđầuhoặcbấtcứthứgì.Họxâydựngmánhkhoéđóvàkhôngbaogiờthayđổi,hoặcchỉthayđổichútít.Ngượclại,WarrenBuffettluôncóphươngphápmới,từthậpkỷnàyquathậpkỷkhác.Vìvậy,mọingườikhôngdựđoánđượcôngđịnhlàmgìtiếptheo.Bạnkhôngthểdựđoánkhuynhhướngcửahànguỷquyềntrongnhữngnăm1970từkhuynhhướnggiátrịnghiêmngặtnguyênbảncủaông.Bạnkhôngthểdựđoánkhuynhhướngnhữngsảnphẩmtiêudùngtrongnhữngnăm1980tạimứcP/Etrungbìnhtrênthịtrườngtừphươngpháptrướcđâycủaông.Khảnăngthayđổicủaôngvàthựchiệnđiềuđóthànhcôngcóthểlàmộtcuốnsách.Khihầuhếtmọingườicốgắngpháttriểnnhưông.Họđềuthấtbại.Buffettkhôngthấtbại,cha

tôitinnhưvậy,bởivìBuffettkhôngbaogiờquênmìnhlàai.Ôngluônluôngiữnguyênchânlýchobảnthânông.

ChatôithườngđọcđiđọclạivàtríchdẫnbàithơnổitiếngcủaRudyardKipling,bàithơ”If”khinóichuyệnvới tôi.Tôigiữbài thơcạnhbàn làmviệcnhưgiữông luôngầngũivới tôi.Khôngchắcchắn,nhưnglàmộtngườingoancường,ôngsẽnóichobạntheocáchgiốngnhưKipling:rấtnghiêmtúcvềsựnghiệpvànhữngvụđầutư,nhưnglạikhôngcoibảnthânbạnquánghiêmtúc.Ôngsẽhốithúcbạnsuyngẫmvềnhữnglờichỉtríchmàngườikhácdànhchobạn,nhưngkhôngbaogiờcoibạnlàquantoà.Ôngsẽhốithúcbạnthửtháchbảnthânmình,nhưngkhôngđánhgiábạnkhibạnthấtbạihaykhibạntựcoimìnhlàkẻbạitrận,ôngsẽkhuyếnkhíchbạncốgắng lầnnữa.Vàôngsẽhối thúcbạn làmviệc tiếp theo,không thểnàođoán trướcđược.

ĐólàmộtphầnvềBuffett,tàinăngpháttriểnluônđikèmvớinhữnggiátrịvàquákhứcủaông-hànhđộngtiếptheokhôngthểdựđoánđược-đólàđiềuchatôithánphụcnhấtởông.Tựdotiếnlêntừnhữnghạnchế,cáchnói,lệthườngvàniềmtựhàotrongquákhứ.Theosuynghĩcủachatôi,BuffettlàhiệnthâncủamộtsốnhữngphẩmchấtbấtdiệtcủaKipling.

Đángtiếclàtrongxãhội,luôntồntạimộtphầntrămrấtnhỏnhưnglạilàmộtconsốthựcsựlớnnhữngkẻvôlạitiểunhânhayđốkịkhôngthểtạoracuộcsốngchoriêngmìnhvàhọthíchnóixấungườikhác.Mụcđíchcuộcsốngcủanhữngtâmhồnlầmđườnglạclốinàylà“khôngănđượcthìđạpđổ”-cốgắngtạoranỗiđauởnhữngnơihọkhôngthểthuvềlợinhuận.Khimộtsựnghiệpthànhcôngkếtthúc,thìcùnglúcđóbùnđấtsẽđượcnémvàohầuhếtmọingườichodùthànhquảhọđạtđượclàthếnào.Ngườichacủatôiluônmongướcrằngbùnđấtsẽđượcnémvàotấtcảmọingười,kểcảông,nhưnglàdànhchonhữngngườiôngthánphục,ônghivọngnósẽkhôngdínhvàongười.Khibùnđấtđượcnémđi,ônghivọngnhữngngườiôngthánphục,theophongcáchcủaKipling,sẽsuyngẫmvềsựchỉtríchmàkhôngcảmthấybịxétxử.LuônluônlàquaconmắtcủaKipling!

Quamộtquãngđườngsựnghiệpdàihơnhầuhếtmọingười,bảnthânWarrenBuffettđãtuyênbố“trắngán”–ôngtừngbịnóixấunhưngđiềuđóchẳngảnhhưởnggìđếnông.TrởlạinhữnggiátrịcănbảncủaBuffett,ôngluônbiếtchínhxácônglàaivàôngđịnhlàmgì.Ôngkhônghềbịdằnvặttrướcnhữngmâuthuẫnvềlợiíchcóthểhuỷhoạinhữngnguyêntắccủaônghơndẫntớinhữnghànhvikémthánphục.Khônghềcómộtchútbùnnàonémvàoôngvàvìvậykhônghềcóbùndínhvàongười.ĐólàmộtphầnquantrọngcủaWarrenBuffettmàbạnnêncốgắngcạnhtranhvớiông.Hãyluônbiếtmìnhlàai.

Tôiviếtlờigiớithiệumộtphầnlàđểgợiýcácbạncáchsửdụngcuốnsách.Suốtsựnghiệpcủatôi,mọingườihỏitôitạisaotôikhônglàmnhữngđiềugiốngchatôihaytạisaotôikhônglàmnhữngđiềugiốngBuffett.Câutrảlờithậtđơngiản.Tôilàtôi,khôngphảihọ.Tôiphảisửdụngnhữnglợithếcủariêngmình.TôikhôngcócáchđánhgiáconngườikhônngoannhưchatôivàtôikhôngphảilàmộtthiêntàinhưBuffett.

Điềuquantrọnglàhãysửdụngcuốnsáchnàyđểhọc,nhưngđừngsửdụngnóđểhànhđộnggiốngnhưWarrenBuffett.BạnkhôngthểlàWarrenBuffettvànếucốgắng,cóthểbạnsẽngàycàngtrởnêntồitệhơn.SửdụngcuốnsáchnàyđểhiểucácýtưởngcủaWarrenBuffettvàsauđókếthợpđưanhữngýtưởngnàyđểtạothànhphươngphápđầutưcủariêngbạn.Bạnchỉ

thànhcôngkhiđólàýkiếncủariêngbạn.Ýnghĩasâusắcbêntrongcuốnsáchnàychỉhữuíchkhibạn”hấpthụ”chúngvàocátínhcủabạnthayvìcốgắngbópméotínhcáchđểphùhợpvớinhữngýnghĩasâusắcnày.(Mộttínhcáchbịbópméolàmộtnhàđầutưtồitệtrừkhibịbópméotựnhiên).TôiđảmbảorằngbạnkhôngthểlàWarrenBuffettdùbạnđọc,haybạncốgắngnhưthếnàođichăngnữa.Bạnphảilàbảnthânbạn.

Đólàbàihọclớnnhấttôihọcđượctừchatôi,mộtgiáoviênthựcsựtuyệtvờiởmọitrìnhđộ.BàihọclớnnhấtbạncóthểhọcđượctừWarrenBuffettlàgì?Hãyhọcnhưngđừngcốmonggiốngnhưông.Nếubạnlàmộtđộcgiảtrẻtuổi,bàihọcđầutưlớnnhấtdànhchobạnlàhãytựkhámpháxemmìnhthựcsựlàai.Nếubạnlàmộtđộcgiảlớntuổi,bàihọclớnnhấtdànhchobạnđólàbạnthựcsựtrẻhơnbạnnghĩvàbạnnênhànhđộngtheocáchđó.Đâyquảlàmộtmónquàquýhiếm.Nếuđiềuđólàkhôngthể,thìBuffettsẽkhôngthểtiếptụcpháttriểnởđộtuổimàđốivớihầuhếtmọingườiđãlàtuổivềhưurồi.HãycoiWarrenBuffettnhưmộtnhàgiáo,khôngphảilàmộtmẫuhình,vàhãycoicuốnsáchnàylàmộtgiáoántốtnhấtcủaông,dễhiểuvàdễhọc.Bạnsẽhọcđượcrấtnhiềutừcuốnsáchnàyvàđócóthểlànềntảngchosựpháttriểntriếtlýđầutưthànhcôngcủariêngbạn.

KENNETHL.FISHER

1.NHÀĐẦUTƯVĨĐẠINHẤTTHẾGIỚIHàngnăm,tạpchíForbescôngbốdanhsách400ngườiMỹgiàunhất,TheEliteForbes400.Nhữngcánhântrongdanhsáchxuấthiệnrồibiếnmấttừnămnàyquanămkháckhihoàncảnhcánhâncủahọthayđổivàlĩnhvựccủahọcónhữngbướcthăngtrầm,nhưngcómộtsốtêntuổivẫnluôntồntại.Trongsốnhữngcánhândẫnđầudanhsáchtrongnhiềunămlànhữngsiêutỉphú.Họlànhữngngườitìmthấysựgiàucótừmộtsảnphẩmnàođó(phầnmềmhoặcphầncứngmáytính),mộtdịchvụ(bánlẻ),hoặcnhờvàokhoảnthừakếmaymắn.Trongsốtop5ngườigiàucónhấtluôncótêntrongbảndanhsách,chỉcóduynhấtmộtngườilàmgiàunhờkhảnăngthấuhiểuđầutư.NgườiđóchínhlàWarrenBuffett.

Đầunhữngnăm1990,ôngđãxếpsốmộttrongbảndanhsách.Sauđómộtvàinăm,ôngdaođộnggiữavịtrísố1vàsố2vớimộtchàngtraicótênlàBillGates.Thậmchílàtạithờiđiểmhiệntượngdot.combùngnổhồinăm2000,khiphầnlớnnhữngđạidiệnchosựgiàucótrongbảngxếphạng400củaForbesđềuvươnlênnhờsựpháttriểnhiệntượngtrongcôngnghệ,thìBuffett,conngườiluônvuivẻlảngtránhbấtcứthứgìliênquanđếncôngnghệcao,vẫnđứngvữngchắcởvịtríthứ4.Ôngvẫnlàcánhânduynhấttrongtop5có“nguồngốccủasựgiàucó’’đượcxếpvào“thịtrườngchứngkhoán’’.Năm2004,ôngtrởlạivớivịtríthứ2.

Năm1956,Buffettbắtđầuđầutưvới100đôla;sau30năm,ôngsởhữumộtkhoảntiềnlà25triệuđôla.Tạithờiđiểmviếtcuốnsáchnày(giữanăm2004),giátrịthunhậpròngcánhâncủaôngđãtănglên42,9tỉđôla,chứngkhoántrongcôngtyôngđangbánởmứcgiá92.900đôlamộtcổphiếu,vàhàngtriệucácnhàđầutưtrênthếgiớibámriếtlấytừnglờicủaông.

Tuyvậy,đểthựcsựhiểuđầyđủgiátrịcủaWarrenBuffett,chúngtaphảiđixahơntiềnbạc,nhữnglờingợica,vàdanhtiếng.

Khởinghiệpđầutư

WarrenEdwardBuffettsinhngày30thángTámnăm1930tạiOmaha,Nebraska.Ôngnộiônglàchủmộtcửahàngtạphoá(vàtừngthuêchàngtraitrẻCharlieMunger)cònchaônglàmộtnhàmôigiớichứngkhoánđịaphương.Từthờiniênthiếu,WarrenBuffettđãhammênhữngconsốđếnmứccóthểghinhớdễdàngcáckếtquảtínhtoán.Lêntámtuổi,Buffettbắtđầuđọccáctácphẩmviếtvềthịtrườngchứngkhoáncủachamình.11tuổi,Buffettchúýtìmhiểubảngniêmyếtgiácổphiếuởnơichaônglàmviệc.Nhữngnămthángthiếuthờicủaôngđầysinhđộngvớinhữngcuộcphiêulưukinhdoanh,vàôngthànhcôngđếnnỗiôngnóivớicharằngôngmuốnbỏqua‘’khâuhọcđạihọc”đểtiếnthẳngvàosựnghiệpkinhdoanh.Nhưngchaôngđãtừchối.

BuffettthamdựkhoáhọckinhdoanhtạitrườngĐạihọcNebraska,vàtrongquátrìnhhọc,ôngđọcmộtcuốnsáchmớivềđầutưcủamộtgiáosưtrườngĐạihọcColumbiacótênlàBenjaminGraham.ĐóchínhlàcuốnTheIntelligentInvestor(Nhàđầutưthôngminh).BuffettrấttâmđắcvớinhữngýkiếncủaGraham,vàôngđãdựtuyểnvàotrườngĐạihọcColumbiađểđượchọctậptrựctiếpvớigiáosưGraham.Nhớlạinhữngthángngàyđó,BillRuane,naylàChủtịchcủaSequoiaFund(Quỹcâytùng)vàlàbạncùnglớpvớiôngkểrằngđãcómộtphảnứnghoáhọctinhthầnxảyratứcthìgiữaGrahamvàBuffett,vàphầncònlạicủalớphọclàkhángiảđầu

tiên.

KhônglâusaukhiBuffetttốtnghiệptrườngĐạihọcColumbiavớitấmbằngcaohọckinhtế,Grahamđãmờingười cựu sinhviên củamình thamgia công ty củaông,Công tyGraham-Newman.Suốthainămlàmviệcởđây,Buffettthựcsựbịlôicuốnbởiphươngphápđầutưcủangườithầythôngthái.(ĐọcChương2đểbiếtmộtcuộctranhluậnđầyđủvềtriếtlíkinhdoanhcủaGraham).

Năm1956,Graham-NewmangiảithểvìGrahamlúcấyđã61tuổi.Ôngquyếtđịnhnghỉhưu.BuffettlạiquayvềOmaha.VớinhữngkiếnthứclĩnhhộiđượctừGrahamcùngsựhỗtrợtàichínhcủagiađìnhvàbạnbè,cộngvới100đôlacủachínhmình,BuffettkhaitrươngCôngtyhợpdanhđầutưtráchnhiệmhữuhạn.Lúcđó,ôngmới25tuổi.

CôngtyhợpdanhđầutưTNHHBuffett

Côngtyhợpdanhđầutưkhởisựvớibảyhộiviêntráchnhiệmhữuhạncùngđónggópđược105000đô la.CáchộiviênTNHHhàngnămnhậnđược6%trênvốnđầutưcủahọvà75%doanhlợivượtmứcvừakể.CònBuffettngườichịutráchnhiệmchungnắmquyềnkiểmsoátđầutưởquỹhợpdanhchỉnhậnđược25%khoảndoanhlợivượtmứcnày.Hơn13nămsau,Buffetttíchlũyđượckhoảntiềnbằngsốvốnbanđầunhânvớitỷlệképhàngnăm29,5%.Đókhôngphảilàmộtkếtquảdễđạtđược.MặcdùchỉsốcôngnghiệptrungbìnhDowJonesgiảmgiátrongnămnămkhácnhaucủagiaiđoạn13nămđó,côngtyhợpdanhBuffettvẫnkhônghềđixuống.Thựctế,BuffettbắtđầuthànhlậpcôngtyvớithamvọngvượtquachỉsốDowJonesmỗinăm10điểm.Vàôngđãvượtquachỉsốnàykhôngchỉlà10màlà20điểmmỗinăm!

KhiuytíncủaBuffetttănglên,nhiềungườitớihỏiôngcáchquảnlýtiền.Trongthờigianđiềuhànhcôngtyhợpdanhnày,Buffettđầutưnắmquyềnkiểmsoátmộtsốcôngtycôngvàtưnhân.Năm1962,ôngbắtđầumuacổphiếucủamộtcôngtydệtmayđangèouộtlàBerkshireHathaway.

Cùngnăm1962,BuffettchuyểnvănphòngcôngtyhợpdanhtừquênhàôngtớiKiewitPlazatạiOmaha,chínhlàtrụsởvănphòngchotớitậnngàyhômnay.Nămtiếptheo,ôngcómộtvụđầutưgâychoángvángdưluận.

Một vụ bê bối có liên quan tớimột trong những khách hàng làmhuỷ hoại danh tiếng củaAmericanExpresskhiếncổphiếucủahãngrớtgiátừ65đôlaxuốngcòn35đôlachỉtrongvòngmộtđêm.BuffettđãápdụngrấttốtbàihọccủaBenGraham:Khicổphiếucủamộtcôngtylớnđangbándướimứcgiátrịthựccủanó,hãyhànhđộngthậtquyếtđoán.Buffettcómộtquyếtđịnhđầytáobạo:Dùng40%tổngsốtàisảncủacôngtyhợpdanh,13triệuđôla,đểmuacổphiếucủaAmericanExpress.Hơnhainămsau,cổphiếuđótănggiálêngấpbalần,vàcácthànhviênhợptácthuđượclợinhuậnròng20triệuđôla.ĐólàGrahamđíchthực–Buffettđíchthực.

Năm1965,tàisảncủacôngtyhợpdanhđãtănglên26triệuđôla.Bốnnămsau,vớilýdothấythịtrườngcótínhchấtđầucơcaovànhữnggiátrịthựcđangngàycàngkhanhiếm,BuffettquyếtđịnhchấmdứtCôngtyhợpdanhđầutư.

Khicôngtyhợpdanhđầutưgiảithể,cácnhàđầutưhoạtđộngđềuđượcchiaphầnđầyđủ.Một

vài người trong sốđó, theo lời khuyên củaBuffett, đã tìmkiếmnhàquản trị tài chínhBillRuane,ngườibạnhọccũcủaôngtạiColumbia.Ruanechấpnhậnquảnlýtàichínhchomộtsốhộiviêncũ,vàSequoiaFundđượcthànhlập.CáchộiviênkháccủaCôngtyhợpdanhkểcảBuffettđầutưphầnlợinhuậnhợptáccủahọvàoBerkshireHathaway.Tạithờiđiểmđó,phầnvốnliếngcủaBuffettởcôngtyhợpdanhđầutưcũđãtănglên25triệuđôla,vàkhoảntiềnấygiúpôngđủsứcnắmquyềnđiềuhànhBerkshireHathaway.

Nhữnggìônglàmđãnổitiếngtronggiớiđầutưtrêntoànthếgiới.ThậmchínhữngngườichỉvớimộtchútlợinhuậnthoángquatrênthịtrườngchứngkhoáncũngnhậnratêncủaBuffettvàbiếtmộtvàiđiềuvềthànhcônglẫylừngcủaông.Trongcácchươngtiếptheo,chúngtasẽtheodõinhữngthăngtrầmcủaBerkshireHathawaytrong40nămBuffettđiềuhành.Có lẽ,quantrọnghơnlàchúngtasẽnhìnsâuvàobêntrongđểkhámpháđếntậncùngtriếtlýphánđoánchungmànhờnó,ôngđãtạodựngthànhcôngchomình.

ConngườivàcôngtycủaBuffett

ThậtkhôngdễmôtảWarrenBuffett.Vềngoạihình,ôngkhôngcógìnổibật.Vềtrítuệ,ôngđượccoilàmộtthiêntài,nhưngmốiquanhệthựctếcủaôngvớimọingườithựcsựrấtphứctạp.Ônggiảndị,thẳngthắn,trungthựcvàchânthật.Ôngthểhiệnsựkếthợpđầyquyếnrũgiữatríthôngminhlạnhlùngtinhtếvàsựhómhỉnhthậtthà.Ôngtônsùngsâusắctấtcảmọithứlogicvàcựckỳchánghéthànhđộngkhờdại.Ôngtheođuổisựgiảnđơnvànétránhđiềuphứctạp.

KhiđọcnhữngbảnbáocáothườngniêncủaBerkshire,độcgiảsẽấntượngtrướccáchBuffetttríchdẫnKinhThánh,JohnMaynardKeynes,hoặcMaeWestthậttựnhiên.Thếgiớicóthểmổxẻởđâychínhlàđọc.Mỗibảnbáocáodàikhoảngtừ60tới70trangvớiluồngdàyđặcthôngtin:Khôngcóhìnhvẽ,khôngđồthịmàu,khôngbiểuđồ.Nhữngaiđượcrènluyệnđủđểbắtđầuvớitrangsố1vàtiếptụckhôngdừnglạixứngđángđượcnhậnmộtphầnthưởngvớimộtliềuthuốcchokhảnăngnhạybéntàichính,sựhómhỉnhdễgần,vàlòngchânthậtkhôngnaonúng.Buffettthểhiệntínhvôtưtrongbáocáo.ÔngnhấnmạnhcảđiểmyếuvàđiểmmạnhvềtìnhhìnhkinhdoanhcủaBerkshire.ÔngtinrằngnhữngngườisởhữucổphiếucủaBerkshirechínhlànhữngngườichủcủacôngty,vàôngnóivớihọnhiềunhưôngmongmuốnđượcnghenếuôngởvịtrícủahọ.

KhiBuffettgiànhquyềnkiểmsoátBerkshire,giátrịròngcủacôngtylà22triệuđôla.Sau40năm,consốnàytănglên69tỉđôla.ConsốvượtxamụctiêucủaBuffettlàlàmgiátrịsổsáchhàngnămcủaBerkshireHathaway tăng lên15%vượtxa số lợinhuậnmàmộtcông tyMỹtrungbìnhđạtđược.KểtừkhiôngnắmquyềnkiểmsoátBerkshirenăm1964,lợinhuậncủacôngtytănglênđángkể:Giátrịsổsáchtrênmộtcổphiếutăngtừ19đôlalên50.498đôla,đạtmức22,2%lợinhuậnthườngniên.TìnhhìnhhoạtđộngcânđốinàycòngâyấntượngmạnhhơnkhibạnbiếtBerkshirephảiđóngcảthuếlợinhuận,vốnvàlợinhuậnthuđượctừchỉsốS&P500làtrướcthuế.

Bảng1.1HoạtđộngcủaBerkshiresovớichỉsốS&P500

Bắtđầutừnăm1979,theoquyđịnh,cáccôngtybảohiểmphảiđánhgiágiátrịcổphiếuhọnắmgiữtrênthịtrườngthayvìtrênmứcchiphíhoặcthịtrườngthấphơn.Trongbảngsốliệunày,kếtquảđạtđượccủaBerkshirresuốtnăm1978đãđượctrìnhbàylạichophùhợpvớinhữngquyđịnhmới.Trêntấtcảcáckhíacạnhkhác,cáckếtquảnàyđượctínhtoántừnhữngconsốtrongbảnbáocáogốc.

SốliệucủachỉsốS&P500làconsốtrướcthuếtrongkhisốliệucủaBerkshirelàsauthuế.NếumộtcôngtynhưcôngtyBerkshirechỉđơngiảnnằmtrongdanhsáchcủaS&P500vàdồnsốtiềnthuếthíchhợplại,thìkếtquảcủanósẽkéoS&P500tụtlạiphíasaukhichỉsốchothấymộtkếtquảkhảquan,nhưngsẽvượtquáS&Phàngnămkhichỉsốchothấymộtkếtquảtiêucực.Quanhiềunăm,chiphíthuếgâyrasựtrìtrệngàycànglớn.

Đôikhi,lợinhuậncủaBerkshirecũngcóbiếnđộng.Biếnđộngnàybắtnguồntừsựthayđổitrênthịtrườngchứngkhoán.Dođó,nhữngcổphiếuưuđãimàBerkshirenắmgiữcóbiênđộdaođộnglớntronggiátrịtrênmỗicổphiếu(XemBảng1.1).

Đểhiểurõbiếnđộng,hãysosánhkếtquảcủanăm1998vớinăm1999.Trongnăm1998,giátrịcủaBerkshiretănghơn48%.Sauđó,đếnnăm1999,phầngiátrịtăngcủaBerkshiregiảmkhôngđángkểlà0,5%,tuyvậychỉsốS&P500tăng21%.Hainhântốcóliênquantớikếtquảnày:KếtquảcủaBerkshirelàdodoanhthutừnhữngsảnphẩmtiêudùngkhôngbền(Coca-ColavàGillette)giảmđángkể,trongkhichỉsốS&PtănglàdohoạtđộngđángchúýcủacổphiếucôngnghệmàBerkshirekhôngsởhữu.

Buffettthừanhậntrongbảnbáocáothườngniênnăm1999:“Sựvượttrộithựcsựlớnsovớichỉ sốS&Pđã thuộcvềquákhứ”.Tuyvậy,ôngdựđoánrằng theo thờigian thành tíchcủaBerkshiresẽtốthơnmộtchútsovớiS&P.Banămtiếptheo,điềunàytrởthànhsựthực.

Năm2003,mặcdùBerkshirecómộtnămhoạtđộngrấttuyệtvời,giátrịsổsáchtăng21%,nhưngchỉsốS&Pthậmchícòncaohơnthế.

Buffettngàyhômnay

Từcuốinhữngnăm1990đếnnay,Buffettkhôngcònchủđộngtrênthịtrườngchứngkhoánnhưnhữngnăm1980vàđầunhữngnăm1990nữa.Nhiềungườinhậnthấysựthiếuchủđộngnàyvàbănkhoănkhôngbiếtđócóphảilàdấuhiệuchothấythịtrườngđãđạtđếnmứcđỉnhcao.NhữngngườikháclạidựavàolýthuyếtvàquảquyếtrằngviệcthiếuhụtnhữngvụmuabánchứngkhoánquantrọngchỉđơngiảnlàdoloạichứngkhoánBuffettthíchmuatừlâuđãkhôngcònđượcbánởmứcgiáhấpdẫnnữa.

ChúngtabiếtBuffettthích“muasựchắcchắnvớigiáchiếtkhấu”.“Sựchắcchắn”ởđâyđượcxácđịnhnhờdựđoántìnhhìnhkinhtếcủamộtcôngty.Càngtiênliệuchínhxáctìnhhìnhkinhtếcủamộtcôngty,thìđộtincậycủanhữngđánhgiávềcôngtysẽcàngchắcchắnhơn.KhichúngtanhìnvàobảndanhsáchnhữngchứngkhoánBuffettsởhữucũngnhưnhữngcôngtymàBerkshiresởhữu,chúngtasẽbấtngờtrướckhảnăngtiênliệuđó.Phần‘’chiếtkhấu’’trongbảnbáocáorõrànglàámchỉgiáchứngkhoán.

KhibiếtBuffettthíchmuachứngkhoáncókhảnăngdựđoántìnhtrạngkinhtếcaoởmứcgiáthấphơngiátrịthực,chúngtacóthểkếtluậnrằngkhihoạtđộngmuacủaôngbấtngờchữnglạichứngtỏcósựthiếuhụtlựachọntrênđấutrườngnày.Tôitinchắcrằng,nếuhiệnnayCoca-Cola,Gillette,hoặccáccôngtykhácbáncổphiếuvớigiá20xu,thìBuffettsẽđưathêmnhiềucổphiếuhơnnữavàodanhmụcđầutưcủaBerkshire.

ChúngtabiếtnguyêntắcđầutưcủaWarrenBuffett làchỉkinhdoanhtrong“vòngtrònkhảnăng”.Hãycoivòngtrònkhảnăngnàynhưquátrìnhtíchluỹkinhnghiệmcủabạn.Nếumộtngườinàođóđiềuhànhthànhcôngmộtngànhkinhdoanhnàođótrongmộtthậpkỷhoặchơn,chúngtanóirằngngườiđócótrìnhđộnănglựccaođểđạtđượcmụctiêu.Tuyvậy,nếumộtngườichỉcórấtítnămkinhnghiệmđiềuhànhmộtngànhkinhdoanhmới,chúngtasẽcólýdonghingờtrìnhđộ,khảnăngcủangườiđó.CólẽtrongsuynghĩcủaBuffett,kinhnghiệmđiềuhànhvànghiêncứukinhdoanhdanhmụcđầutưcủaBerkshiređặtravòngtrònkhảnăngquácaođếnmứckhóđạtđượcmộttrìnhđộtươngtựđốivớiamhiểumộtngànhmới.

Vìvậy,cólẽBuffettđanggặpphảitìnhhuốngtiếnthoáilưỡngnan.Vớivòngtrònkhảnăngcủaông,nhữngloạichứngkhoánôngthíchmuahiệnkhôngđượcbánvớimứcgiáchiếtkhấu.Cùnglúcđó, bênngoài vòng trònkhảnăng củaông, nhữngdoanhnghiệp có tốcđộ tăng trưởngnhanhhơnđangdầnđivàohoạtđộngtrongnhữngngànhmớimàkhôngđạtđượcmứcđộchắcchắnvềmặtkinhtếcaonhưBuffettyêucầu.Nếuphântíchnàyđúng,nólýgiảinguyênnhântạisaotrongvàinămtrởlạiđây,ôngkhôngthựchiệnvụmuabánchứngkhoánnàolớn.

Chúngtathựcsựngốcnghếchkhigiảthiếtrằngbởivìdanhmụcchứngkhoánsẵnsàngđểđầutưđanggiảmdần,nênWarrenBuffettkhôngcósựlựachọnđầutưnào.Chắcchắn,ôngvẫntíchcựcchủđộngtrongthịtrườngchứngkhoánlợitứccốđịnh,gồmnắmgiữtráiphiếulợitứccaotrongnăm2002.Ôngcũngcảnhbáovềmuabánsonghànhtheochukỳ,nhưngcầnphảixemxétkhoảnvốnđầutưBuffettcầnđểđầutưnhằmthuđượcnhữngkhoảnlợinhuậnlớn,cácthịtrườngmuabánsonghànhcólẽkhôngmanglạilợinhuậnnhưtrướcđâynữa.

Song,nhữngcổđôngcủaBerkshireHathawaykhôngnêncảmthấyhọđangbịtướcđicáccơhội.Thôngthường,cáccổđôngquênmấtmộttrongnhữngnguyêntắckinhdoanhquantrọngnhấtcóliênquantớichủsởhữumàBuffettvạchramỗinămtrongbảnbáocáothườngniên.Nguyênlýthứtưchỉrarằng:“Mứcđộưutiênsẽgiúpchúngtađạtđượcmụctiêu(tốiđahoátỉlệlợinhuậntrungbìnhthườngniêncủaBerkshire)thôngquaviệcsởhữutrựctiếpmộtnhómcácngànhkinhdoanhđadạngtạoratiềnmặtvàluônthuđượcmứclợinhuậntrênvốnvượtmứctrungbình.Lựachọnthứhaicủachúngtalàsởhữucổphầncủanhữngdoanhnghiệpđạtđượcthànhcôngbanđầubằngcáchmuabánnhữngcổphiếuthườngtrênthịtrường.

Trongnhữngnămmớikhởisự,Berkshiresởhữunhữngcổphiếu thườngcógiá trịkinh tếnhất.Hiệntại,khigiácổphiếuthườngtăngđángkểvàsứcmuacổphiếucủaBerkshirepháttriểnnhanhchóng,chiếnlượcmualạitoànbộcáccôngtytừngđượcBuffetttuyênbốlàưutiênhàngđầu.

Cũngcómộtnhântốcánhânởđây.Chúngtabiết,BuffettrấtthíchmốiquanhệcủaôngvớicácGiámđốcĐiềuhànhvàrấttựhàovềcáchoạtđộngkinhdoanhcủaBerkshire.Ngượclại,sựlolắngkhilàmộtcổđôngcủacáccôngtythươngmại,vớinhữngvấnđềvềthùlaođiềuhànhvàchiếnlượctáiđầutưvốnđầynghingờđikèmvớiquyềnsởhữu,khiếnviệctrởthànhmộtcổđôngkhôngcònhấpdẫnvớiBuffettnhưtrướcđây.Nếunềnkinhtếkhônghấpdẫn,vậytạisaoBuffettlạilựachọnđểphảichịuđựngsựthấtbạitrongquảnlýcôngtykếthợpvớiviệclàmộtcổđônglớn?

HoạtđộngduynhấtmàBuffettthamgiađiềuhànhhoạtđộngkinhdoanhcủaBerkshirelàđặtramứcthùlaođiềuhànhvàphânbổlợinhuận.BêntrongthếgiớicủaBerkshire,cónhữngquyếtđịnhrấthợplý.Bênngoàithịtrườngchứngkhoán,cácquyếtđịnhthùlaođiềuhànhvàphânbổnguồnvốnkhôngphảilúcnàocũnghợplý.

Điềuđócónghĩagìđốivớicácnhàđầutưcánhân?BởivìBuffettkhôngchủđộngthamgiavàothịtrườngchứngkhoán,nênhọcũngkhôngtựđộngrútlui?ChiếnlượclựachọncủaBuffettlàmuađứtcáccôngtytrongngànhkinhdoanh,mộtlựachọnmàđasốcácnhàđầutưđềukhônglàmđược.Vậy,họnêntiếnhànhđầutưnhưthếnào?

Cóhailựachọnrấtrõràng.MộtlàtiếnhànhđầutưtheoBerkshireHathaway,vàcũngtham

giavàotìnhtrạngkinhtếcủanhữngngànhkinhdoanhđángchúý.Lựachọnthứhailàápdụngphươngphápđầu tưcủaBuffett,mởrộngvòng trònkhảnăngcủabạnbằngcáchchămchỉnghiêncứunhữngmôhìnhkinhdoanhcủacáccôngtyđangthamgiavàokhuvựcKinhtếMới,vàbắtđầukhởisắc.

TôitinrằngnhữngnguyênlýcơbảngiúpBuffettluônđưaraquyếtđịnhdứtkhoátvàchúngsẽtiếptụcmangđếncơhộichonhữngnhàđầutưthậntrọnglàmtốthơnkhiđầutưvàochỉsốS&P500.Mụcđíchcủacuốnsáchnàylàtrìnhbàynhữngnguyênlýđótheocáchmàcácnhàđầutưthậntrọngcóthểhiểuvàsửdụngđược.

2.HỌCVẤNCỦAWARRENBUFFETTRấtítngườicóthểtiếngầntớikỷlụcđầutưcủaWarrenBuffett,vàsựthựclàkhôngaicóthểvượtkỷlụcnày.Suốtbốnthậpkỷchứngkiếnnhữngthăngtrầmcủathịtrườngchứngkhoán,ôngvẫntiếptụcgặtháinhữngthànhcôngmàkhôngaicóthểsánhkịp.Việcônglàmkhôngcógìlàhàonhoáng,thậmchíđôikhicònrấtkhôngthiệný.Tuyvậy,hếtlầnnàyđếnlầnkhác,ôngđánhbạinhữngnhàđầu tưkhác - nhữngngườimàhànhđộngmạohiểmmang lại chohọthànhcông tạm thời, vàdanh tiếngnhất thời.Rồi, ôngquan sát,mỉmcườivà tiếp tục conđườngcủamình.

VậyBuffettđúckếttriếtlýđầutưcủamìnhnhưthếnào?Ailàngườicóảnhhưởngtớilốisuynghĩcủaông,vàôngkếthợpnhữnghướngdẫncủahọvàothựctiễnrasao?Haynóicáchkhác,thiêntàiđặcbiệttạorasựkhácbiệtnhưthếnào?

PhươngphápđầutưcủaWarrenBuffettlàcủariêngông,tuyvậynódựatrênnhữngtriếtlýđượclĩnhhộitừbốnnhânvậtnổitiếng:BenjaminGraham,PhilipFisher,JohnBurrWilliams,vàCharlesMunger.ChínhhọảnhhưởngtớinhữngkiếnthứctàichínhcủaBuffett,cảchínhthứcvàkhôngchínhthức.

Bangườiđầutiênlànhữngnhàgiáodụccổđiển,vàngườicuốicùngvừalàcộngsự,vừalàngườibạnchícốtcủaông.TấtcảđềucóảnhhưởngquantrọngtớilốisuynghĩcủaBuffett.Họđềucórấtnhiềulýthuyếtđểcungcấpchonhàđầutưhiệnđại.

BenjaminGraham

Grahamđượccoi làmộtnhânvậtxuấtchúngtrongphântích tàichính.Ôngxứngđángvớidanhhiệunàybởi“trướcôngkhônghềcónghềphântíchtàichínhchuyênnghiệpvàsauông,người ta bắt đầu gọi tên nó như thế”. Hai tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là SecuritiesAnalysis(Phântíchchứngkhoán),đồngtácgiảvớiDavidDodd,đượcxuấtbảnlầnđầunăm1934;vàtácphẩmTheIntelligentInvestor(Nhàđầutưthôngminh),đượcxuấtbảnlầnđầunăm1949.

Phântíchchứngkhoánxuấthiệnchỉvàinămsauđợtkhủnghoảngthịtrườngchứngkhoánnăm1929vàgiữacuộcsuythoáitrầmtrọngcủanướcMỹ.Trongkhinhữnghọcgiảkháctìmkiếmlờigiảithíchchohiệntượngkinhtế,thìGrahamlạigiúpđỡmọingườigiànhlạivịthếvữngchắcvềtàichínhvàtiếptụcđầutưđểthuvềlợinhuận.

GrahambắtđầusựnghiệptạiphốWallvớinghềđưatintứctạicôngtymôigiớiNewburger,Henderson&Loeb,niêmyếtgiácổphiếuvàtráiphiếutrênbảngvớimứclương12đôlamộttuần.Từmộtngườiđưatintức,ôngtiếptụcpháttriểnsựnghiệpvớiviệcviếtcácbảnbáocáonghiêncứuvàsớmđượcchấpnhậnlàmộtthànhviêncủacôngty.Đếnnăm1919,mứclươngcủaôngtănglên600nghìnđôlamộtnăm.Lúcđó,ông25tuổi.

Năm1926,cùngvớiJeromeNewma,GrahamthànhlậpCôngtyhợpdanhđầutư.Mườibanămsau, chính công ty nàyđã thuêWarrenBuffett. Graham-Newman sống sót qua cuộc khủnghoảng1929,cuộcĐạikhủnghoảng,ChiếntranhThếgiớithứhai,vàchiếntranhTriềuTiêntrướckhibịgiảithểvàonăm1956.

Từnăm1928đếnhếtnăm1956,khiđanglàmviệcchoGraham-Newman,GrahamthamgiagiảngdạycáckhoáhọcbuổitốivềtàichínhtạiĐạihọcColumbia.Rấtítngườibiếtrằng,trongcuộcĐạikhủnghoảngnăm1929,Grahambịthiệthạinặngnềvềtàichính.Lầnthứhaitrongcuộcđời,(lầnđầuxảyrakhichaôngquađời,đểlạimộtgiađìnhkhônghềđượcđảmbảovềmặttàichính),Grahambắtđầuxâydựnglạicơnghiệp.Nơitrúẩncủagiớihọcthuậtmangđếnchoôngcơhộiđểsuyngẫm.CùngvớinhữngýkiếnđónggópcủaDavidDodd,cũnglàmộtgiáosưtạiĐạihọcColumbia,Grahamviếtmộttácphẩmmàsauđótrởthànhmộtchuyênluậnkinhđiểnvềđầutưthậntrọng:Phântíchchứngkhoán.GrahamvàDoddđãcóhơn15nămkinhnghiệmđầutư.Haingườimấtbốnnămđểhoànthànhcuốnsách.

Vềbảnchất,Phântíchchứngkhoán làmộtdanhmụcđầutưchứngkhoánthườngđadạng,đượclựachọnkỹlưỡngdựatrêncơsởgiácảhợplý,hứahẹnnhữngvụđầutưhoànhảo.Từngbước,từngbướcđầythậntrọng,Grahamgiúpcácnhàđầutưnhìnralogictrongphươngphápcủaông.

KhókhănđầutiênđólàGrahamphảigiảiquyếtsựthiếuhụtđịnhnghĩachungvềđầutưđểgiúpkháiniệmnàythựcsựkhácbiệtvớiđầucơ.Xemxéttínhphứctạpcủavấnđề,Grahamđưarađịnhnghĩariêng:“Đầutưlàmộthoạtđộngdựatrênphântíchkỹlưỡng,hứahẹnsựantoàncủanguồnvốnvàmộtlợinhuậnthoảđáng.Nhữnghoạtđộngkhôngđápứngđượccácyêucầunàylàđầucơ”.

Ởđây,Grahammuốnnóigìkhidùngtừ“phântíchkỹlưỡng’’?Chỉđơngiảnlà:“Mộtnghiêncứucẩnthậnvềsốliệuthựctếnhằmcốgắngrútranhữngkếtluậndựatrêncácnguyênlýđãđượcxâydựngvàtínhlogichoànhảo’’.

PhầntiếptheotrongđịnhnghĩacủaGrahamcótínhchấtbìnhphẩm:Mộtvụđầutưthựcsựphảicóhaitiêuchuẩnlàmứcđộantoànnhấtđịnhcủanguồnvốnvàtỉlệlợinhuậnthoảđáng.Theoông,tínhantoànkhônghềtuyệtđối.Nhữngsựcốbấtngờhoặckhôngchắcchắncóthểbiếnmộttráiphiếuantoànthànhkhôngtrảđượcnợ.Hơnthếnữa,cácnhàđầutưnêntìmkiếmnhữngthứđượccoilàantoàntừsựthấtbại.

Lợinhuậnthoảđáng-Yếutốcầnthiếtthứhai-khôngchỉbaogồmlợitứcmàcòncảsựgiatăngtronggiácả.Grahamnhấnmạnh“sựthoảđáng”làmộtthuậtngữchủquan.Lợitứccóthểbaonhiêu cũngđược, tuynhiên khôngđược thấp, chỉ cần cácnhàđầu tưhànhđộngkhônngoanvàtôntrọngtriệtđểđịnhnghĩađầyđủvềđầutư.

Vàokhoảnggiữanhữngnăm1929và1932,GrahamđưarađịnhnghĩanàyvàkhitráiphiếutrungbìnhDowJonesgiảmtừ97,70điểmxuốngcòn65,78điểm,tráiphiếutừlâukhôngcònbịcoilànhữngvụđầutưthuầntúythiếucânnhắc.Giốngnhưcổphiếu,tráiphiếumấtgiátrịđángkểvàrấtnhiềucôngtyđãbịphásản.Vìvậy,chúngtacầnphânbiệtrạchròigiữanhữngđặcđiểmđầutưcủacảcổphiếuvàtráiphiếuvớibảnsaođầucơcủachúng.

Grahambiếnkháiniệmđầutưhoànhảothànhmộtkhẩuhiệumàônggọilà“biênđộantoàn”.Vớikhẩuhiệunày,ôngđưaramộtphươngphápđộcnhấttrongđầutưcảchứngkhoán,cổphiếuvàtráiphiếu.

Thựcchất,biênđộantoàntồntạikhichứngkhoánđượcbánvớimứcgiáthấphơngiátrịthực.

Trongnhữngnăm1930và1940,kháiniệmmuachứngkhoándướigiátrịmàkhôngquantâmtớimứcgiáthịtrườnglàmộtýkiếnmớilạ.MụctiêucủaGrahamlàthựchiệnmộtchiếnlượcnhưvậy.

TheoGraham,đưaramộtkháiniệmvềbiênđộantoànchotráiphiếukhôngquákhó.Chúngtakhôngcầnxácđịnhchínhxáclợitứctươnglaicủamộtcôngtynhưnglạicầnlưuýsựchênhlệchgiữalợinhuậnvàchiphícốđịnh.Nếubiênđộantoànđủlớn,nhàđầutưsẽđượcbảovệtrướcsựgiảmgiáđộtngộttrongthunhậpcủacôngty.Vídụ,nếumộtnhàphântíchtổngkếtlịchsửhoạtđộngcủamộtcôngtyvàpháthiệnrarằng,trungbìnhnămnămtrướcđâycôngtyđạtmứclợinhuậnhàngnămgấpnămlầnchiphícốđịnhthìtráiphiếucủacôngtyđócóbiênđộantoàn.ThửnghiệmthựctếđãchứngminhkhảnăngcủaGrahamápdụnglýluậnđóđốivớicổphiếuthường.Ôngđưaralýdolànếuphầnchênhlệchgiữagiámộtcổphiếuvàgiátrịnộitạicủamộtcôngtyđủlớn,thìchúngtacóthểsửdụngkháiniệmbiênđộantoànđểlựachọncổphiếu.

Đểthựchiệncóhệthốngchiếnlượcnày,Grahamthừanhận,cácnhàđầutưcầnbiếtcáchxácđịnh loại cổ phiếu nào đang bị định giá dưới giá trị thực.Điều đó có nghĩa là họ cầnmộtphươngphápxácđịnhgiátrịnộitạicủamộtcôngty.KháiniệmvềgiátrịnộitạicủamộtcôngtymàGrahamnêuratrongPhântíchChứngkhoán,làgiátrị“đượcxácđịnhbằngsốliệuthựctế”.Nhữngsốliệuthựctếnàybaogồmtàisảncủacôngty,lợitứcvàcổtức,vàbấtkỳtriểnvọngtươnglainàocủacôngty.

Grahamthừanhậnrằng,nhântốquantrọngduynhấtđểxácđịnhgiátrịcủamộtcôngtylàmứcdoanhlợitươnglai.Nóiđơngiản,giátrịnộitạicủamộtcôngtyđượctìmrabằngcáchướctínhlợinhuậncủacôngtyvànhânlợinhuậnvớimộtnhântốvốnthíchhợp.Tínhổnđịnhcủalợinhuận,tàisản,chínhsáchcổtứcvàtìnhtrạngtàichínhlànhmạnhcủacôngtycóảnhhưởngtớinhântốvốnnày.

Grahamyêucầuchúngtachấpnhậnrằnggiátrịthựclàmộtkháiniệmkhóhiểu.Nókhácbiệthoàntoànvớigiániêmyếttrênthịtrường.Trướctiên,giátrịthựcthườngđượchiểugiốnggiátrịsổsáchcủamộtcôngty,hoặc tổngtàisản thựctrừđinợ.Kháiniệmnàydẫntớisựtintưởngbanđầurằnggiátrịthựclàrõràng.Tuyvậy,cácphântíchchỉrarằnggiátrịcủamộtcôngtykhôngchỉlàgiátrịtàisảnthựcmàcònbaogồmgiátrịlợinhuậndonhữngtàisảnnàysinhra.Grahamđềxuấtýkiếnrằngkhôngcầnxácđịnhchínhxácgiátrịthựccủamộtcôngty.Thayvàođó,cácnhàđầutưnênchấpnhậnphươngphápkhoảnggiátrị.Thậmchí,mộtgiátrịtươngđốisovớigiábánsẽđủđểđánhgiábiênđộantoàn.

TheoGraham,cóhaiquytắctrongđầutư.Quytắcthứnhấtlàđừngđểthualỗ.Quytắcthứhailàđừngquênquytắcthứnhất.Triếtlý“đừngđểthualỗ”làkimchỉnamhướngGrahamtớihaiphươngpháplựachọncổphiếuthườnggắnvớibiênđộantoàn.Phươngphápthứnhấtlàmuamộtcôngtyvớigiáthấphơn2/3giátrịtàisảnròngcủanócònphươngphápthứhailàtậptrungvàonhữngcổphiếucótỉlệgiáthịtrườngvàlợinhuậnròngtrênmỗicổphiếucủacôngty(chỉsốP/E)thấp.

Muachứngkhoánvớigiáthấphơn2/3giátrịtàisảnròngrấtphùhợpvớikhảnăngphánđoáncủaGrahamvàthoảmãnmongmuốnlýgiảitrêncơsởtínhtoáncủaông.Grahamkhôngquáquantâmtớinhàxưởng,bấtđộngsảnvàtrangthiếtbịcủamộtcôngty.Hơnnữa,ôngđãkhấu

trừtoànbộkhoảnphảitrảtrongngắnhạnvàdàihạncủacôngty.Khoảncònlạisẽlàgiátrịtàisảnrònghiệntại.Grahamgiảithích,nếugiácổphiếuởdướigiátrịmỗicổphần,biênđộantoànđãtồntạivàviệcmuavàođượcđảmbảo.

Grahamcoiđâylàmộtbiệnphápđầutưhếtsứcdễhiểu,nhưngôngthừanhậnrằngchờđợithịtrườngđiềuchỉnhtrướckhiđầutưcóthểlàbấthợplý.Ôngbắtđầuxâydựngphươngphápthứhaiđểmuacổphiếu.ÔngtậptrungmuanhữngcổphiếuđanggiảmgiávàđượcbánvớitỉlệP/Ethấp.Thêmvàođó,côngtyphảicógiátrịtàisảnròng;nợcủacôngtyphảiíthơngiátrịcủacôngty.

Quanhiềunăm,nhiềunhàđầutưkhácđãtìmkiếmconđườngtắttươngtựđểxácđịnhgiátrịthựccủacổphiếu.TỉlệP/Ethấplàmộtlựachọnchung.Tuyvậy,chúngtabiếtrằng,đưaraquyếtđịnhchỉdựavàotỉlệP/Ekhôngđủđểđảmbảolợinhuận.Ngàynay,hầuhếtcácnhàđầutưdựavàođịnhnghĩacógiátrịkinhđiểncủaJohnBurrWilliams,đượcmôtảởphầnsaucủachươngnày:giátrịcủabấtkỳvụđầutưnàolàgiátrịhiệntạiđượcchiếtkhấucủadòngtiềntươnglai.

Nhữngýtưởngcơbảnnhấtvềđầutưlàxemxétcáccổphiếunhưcáccôngtydướigócđộkinhdoanh,biếnnhữngbiếnđộngcủathịtrườngthànhlợithếcủamìnhvàtìmkiếmmộtbiênđộantoàn.ĐólàđiềuBenGrahamdạychúngta.Mộttrămnămsau,chúngsẽvẫnlànềntảngcủađầutư.

WARRENBUFFETT,1994

CảhaiphươngphápcủaGraham-muacổphiếuvớigiáthấphơn2/3giátrịtàisảnròngvàmuacổphiếuvớitỉlệP/Ethấp-cómộtđặcđiểmchung.CổphiếumàGrahamlựachọndựatrênnhữngphươngphápnàythườngkhôngđượcthịtrườngủnghộ.Mộtsốsựkiệnvĩmôhoặcvimôkhiếnthịtrườngđịnhgiánhữngcổphiếunàythấphơngiátrịthực.Grahamcảmthấyrõràngrằngnhữngcổphiếu,đượcđịnhgiá“thấpkhôngcôngbằng’’ lànhữngvụmuabánhấpdẫn.

Kết luậncủaGrahamdựatrênmộtsốgiả thuyếtcụthể.Trướchết,ôngtinrằngthị trườngthườngđịnhgiácổphiếutheocảmgiáclosợhoặcthamlamcủaconngười.Ởđỉnhcaocủasựlạcquan,tínhthamlamđẩygiácổphiếulênmứccaohơngiátrịthực,tạorathịtrườngđịnhgiáquácao.Tạinhữngthờiđiểmkhác,nỗisợhãiđẩygiáxuốngthấphơngiátrịthực,tạorathịtrườngđịnhgiáthấp.Giảthuyếtthứhaicủaôngdựatrênhiệntượngcótínhchấtthốngkêđượcgọilà“sựtrởlạigiátrịtrungbình”,mặcdùôngkhôngsửdụngthuậtngữđó.Nóicáchkhác,ôngdẫnlờinhàthơHorace:“Nhiềuthứhiệntạiđangsasútsẽđượcphụchồivànhiềuthứ hiện tại vinh quang sẽ sa sút”. Tuy vậy, như nhà thống kê hay nhà thơ đã phát biểu,Grahamtinrằngmộtnhàđầutưsẽthulợinhuậntừnhữngtácđộngđúngđắnvàothịtrườngthiếuhiệuquả.

PhilipFisher

TrongkhiGrahamđangviếtcuốnPhântíchchứngkhoán, thìPhilipFisherkhởinghiệpvớinghềtưvấnđầutư.SaukhitốtnghiệptrườngQuảntrịKinhdoanhStanford,Fisherbắtđầulàmviệcvới tưcách lànhânviênphântíchchứngkhoánchoAngloLondon&ParisNational

BanktạiSanFrancisco.Trongkhoảnggầnhainăm,ôngtrởthànhtrưởngphòngthốngkêcủangânhàng.Chính từvị trínày,ôngchứngkiếnvụsụpđổcủa thị trườngchứngkhoánnăm1929. Saumột khoảng thời gian ngắn làm việc không hiệu quả với phòngmôi giới chứngkhoánđịaphương,Fisherquyếtđịnhmởcôngtytưvấnđầutưcủariêngmình.Ngày1thángBanăm1931,côngtyFisher&Companychínhthứcbắtđầutưvấnchokháchhàng.

TạiStanford,mộttrongnhữnglớphọckinhdoanhyêucầuFisherphảiđicùngthàygiáotớithămthườngkỳcáccôngtytạikhuvựcSanFrancisco.Tạiđây,ngườithàylắngnghecácnhàquảnlýkinhdoanhnóivềhoạtđộngcủahọ,vàgiúpđỡhọgiảiquyếtnhữngvấnđềtrướcmắt.TrởlạiStanford,Fishervàngườithàycủaôngtómlượclạinhữnggìhọquansáttừcáccôngtyvànhữngnhàquảnlýmàhọđãtớithăm.Fishernói:“Thờigianđólàkhoáhọcđàotạohữuíchnhấtmàtôiđượchọc’’.

Từnhữngkinhnghiệmnày,Fisher tin tưởngrằngmọingười sẽ thuđượcnhữngkhoản lợinhuậntốiưubằngcách:(1)đầutưvàonhữngcôngtycótiềmnăngtrênmứctrungbìnhvà(2)kếthợpbảnthânchúngvớikhảnăngquảnlýchuyênnghiệpnhất.Đểlựachọnđúngnhữngcôngtyđặcbiệtnày,Fisherpháttriểnmộthệthốngđiểmđánhgiáphânloạithôngquacácđặcđiểmkinhdoanhvàquảnlýcủacôngty.

Đốivớicáchphânloạithứnhất-nhữngcôngtycótiềmnăngtrênmứctrungbình-đặcđiểmgâyấntượngmạnhmẽnhấtđốivớiFisherlàtỷlệtăngtrưởngdoanhsốbánhàngquanhiềunămcủamộtcôngtylớnhơntỉlệtrungbìnhcủangành.Sựtăngtrưởngđólàsựkếthợpcủahainhân tố:đầu tưmạnhmẽvàonghiên cứu triểnkhai (R&D), vàmộtdoanhnghiệpkinhdoanhhiệuquả.Mộtcôngtysẽpháttriểnđượcnhữngsảnphẩmvàdịchvụvượttrộichỉkhiđược“kinhdoanhchuyênnghiệp’’,nếukhôngnỗlựcnghiêncứuvàtriểnkhaisẽkhôngbaogiờbiếnthànhdoanhthu.

Tuy vậy, theo quan điểm của Fisher, tiềm năng của thị trường chỉ làm nên một nửa câuchuyện, phần còn lại là nhữngkhoản lợi nhuận thíchhợp. “Doanh số tăng sẽ không tạo raphươngtiệnđầutưthíchhợpnếuquanhiềunăm,lợinhuậnkhôngtăngtrưởngtươngứng’’.Theođó,Fishernghiêncứulợinhuậnbiêncủamộtcôngty,nhữngnỗlựcduytrìvàcảithiệnnhữngđườngbiênnày,vàcuốicùnglàphântíchchiphívàkiểmsoáttàichính.

TheoFisher,khôngcócôngtynàocóthểduytrìlợinhuậnổnđịnh,trừkhigiảmcácchiphíkinhdoanhFishercũnghiểurằngkhôngthểcắtgiảmchiphícủamỗibướctrongquátrìnhsảnxuất.

Ônggiảithíchđểcắtgiảmchiphí,mộtcôngtyphảithấmnhuầnviệckiểmsoáttàichínhthíchhợpvàphân tíchchiphí.Fisher lưuý, chiphí thông tin sẽchophépmộtcông ty trực tiếpchuyểnnguồnlựcthànhcácsảnphẩmhaydịchvụvớitiềmnăngkinhtếcaonhất.Hơnthếnữa,kiểmsoátthanhtoánsẽgiúpxácđịnhnhữngsaisóttrongcáchđiềuhànhcôngty.Nhữngsaisóttrongđiềuhànhcôngtyhayđiềuhànhkhônghiệuquảnàyđóngvaitrònhưmộtthiếtbịcảnhbáonhằmbảovệtoànbộkhảnănglợinhuậncủacôngty.

SựnhạycảmcủaFishervềkhảnănglợinhuậncủamộtcôngtydẫnđếnmộtmốilongạikhác:Khảnăngpháttriểntrongtươnglaicủamộtcôngtykhôngyêucầucungcấpthêmvốnthôngquapháthànhcổphiếu.Ôngnói,nếumộtcôngtypháttriểnchỉbằngcáchbáncổphiếu,thìsố

lượngcổphiếulớnhơncòntồnsẽhuỷbỏbấtkỳkhoảnphúclợinàomàcáccổđôngcóthểnhậnđượctừsựtăngtrưởngcủacôngty.

Fishergiảithíchrằng,mộtcôngtyvớilợinhuậnbiêncaocókhảnăngtạoraquỹnộibộtốthơnvàvìvậysẽduytrìmứctăngtrưởngmàkhôngcầnphải”phaloãng’’quyềnsởhữuvớinhữngcổđônghiệntại.

TiêuchuẩnthứhaicủaFisherđểxácđịnhnhữngcôngtyvượttrộilàchấtlượngquảnlý.Ôngtinrằng,nhữngnhàquảnlýcấpcaokiênquyếtpháttriểnsảnphẩmvàdịchvụmới,quađótiếptụcthúcđẩytăngtrưởngdoanhthutrongdàihạnsaukhinhữngsảnphẩmhaydịchvụhiệntạiđãđượckhaitháctriệtđể.Banquảnlýnênđềranhữngchínhsáchđểđảmbảoduytrìsốtiềnlãiliêntụctrong10hoặc20năm,thậmchíphảihạthấptầmquantrọngcủalợinhuậntrướcmắt.Ôngnhấnmạnhhạthấpchứkhônghisinh.Nhàquảnlýtrêncấptrungbìnhcóthểđưaranhữngkếhoạchdàihạncủacôngtytrongkhivẫntậptrungvàonhữnghoạtđộngđiềuhànhhàngngày.

MộtđặcđiểmmàFishercoilàcóýnghĩathenchốt:Liệumộtdoanhnghiệpcóđượcquảnlýliêmchínhvàtrungthựckhông?Liệucácnhàquảnlýcócưxửnhưthểhọlànhữngngườiđángtincậyđốivớicáccổđông,haychỉquantâmtớilợiíchcủariêngmình?

Fisherbậtmímộtcáchxácđịnhmụcđíchcủahọ.Đólàquansátcáchcácnhàquảnlýgiaotiếpvớicổđông.Mộthoạtđộngkinhdoanh,dùtốthayxấu,đềuphảitrảiquanhữnggiaiđoạnkhókhănkhôngmongđợi.Nóichung,khihoạtđộngkinhdoanhthuậnlợi,nhàquảnlýcóthểnóituỳthích,nhưngkhicôngtylâmvàotìnhtrạngsuythoái,thìmộtsốnhàquảnlýngồiimthinthít.Fisherlưuýrằngcáchbanquảnlýphảnứngtrướckhókhănnóilênrấtnhiềuđiềuvềcôngty.

Ôngđưaraýkiến,vớimộtdoanhnghiệpthànhcông,thìbanquảnlýcũngphảixâydựngmốiquanhệcôngviệctốtđẹpvớimọinhânviên.Nhânviênnêncảmthấycôngtycủahọlànơilàmviệclýtưởng.Nhữngnhânviênlaođộngtaychânnêncảmthấyhọđượcđốixửtôntrọngvàtheođúngphéptắc.Nhữngnhânviênđiềuhànhnêncảmthấysựthăngtiếndựavàonănglực,chứkhôngphảidosựthiênvị.

Fishercũngxemxétmứcđộsâusắccủaquảnlý.Ônghỏi,liệumộtGiámđốcĐiềuhànhcómộtđộingũnhânviêntàinăngvàliệuCEOcóthểuỷquyềnđểđiềuhànhmộtphầncủacôngtyhaykhông?

Cuốicùng,Fishernghiêncứumộtdoanhnghiệpcụthểvànhữngđặcđiểmquảnlýcủamộtcôngtyvàsosánhnóvớinhữngdoanhnghiệpkháctrongcùngngành.Trongnghiêncứunày,Fishercốgắngkhámpháranhữngmanhmốigiúpônghiểuđượcsựvượttrộicủamộtcôngtysođốithủcạnhtranh.

Ôngkếtluận,chỉđọcnhữngbáocáotàichínhcủamộtcôngtykhôngđủđểđánhgiámộtvụđầutư.Ônggiảithích,điềucầnthiếttrongđầutưthậntrọnglàcàngkhámphánhiềuvềmộtcôngtytừnhữngcánhânquenthuộcvớicôngtythìcàngtốt.Fisherthừanhậnđiềunàylàmộtyêucầuquảnlýthôngtinmàônggọilà‘’tinđồn’’.Ngàynay,chúngtagọinólà“tinvịt”trongkinhdoanh.Fisherkhẳngđịnhnếukiểmsoáthợplýtinđồnsẽcungcấpchonhàđầutưnhững

đầumốiquantrọngđểxácđịnhnhữngvụđầutưđángchúý.

NghiêncứuvềtinđồncủaFisherkhiếnôngphảitiếpxúcvớinhiềunguồnthôngtin.Ôngnóichuyệnvớikháchhàngvànhữngngườibánrong.Ôngtìmkiếmnhữngnhânviêncũcũngnhưnhữngnhàtưvấntừnglàmviệcchocôngty.Ôngliênlạcvớinhữngnhànghiêncứukhoahọccủacáctrườngđạihọc,nhânviênchínhphủ,vànhữngnhàđiềuhànhhiệphộithươngmại.Ôngtròchuyệnvớicácđốithủcạnhtranh.Mặcdùnhữngnhàđiềuhànhđôikhingầnngạibậtmíquánhiềuvềcôngtycủahọ,nhưngFisherpháthiệnrarằnghọluônnóinhiềuvềcácđốithủcạnhtranh.

HầuhếtcácnhàđầutưđềukhôngsẵnsàngdànhthờigianvàsứclựcmàFishercholàcầnthiếtđểhiểumộtcôngty.Pháttriểnmạnglướitinđồnvàsắpxếpnhữngcuộcphỏngvấnrấttốnthờigian.Táitạoquátrìnhtinđồnchomỗimộtcôngtydướisựgiámsátcóthểlàmkiệtsức.Fishertìmramộtcáchthứcđơngiảnđểgiảmkhốilượngcôngviệc-ônggiảmtốiđasốlượngcôngtymàôngsởhữu.Ôngluônnóirằngôngthíchsởhữumộtsốítcôngtynổibậthơnlànhiềucôngtytrungbình.Nóichung,danhmụcđầutưcủaôngíthơn10côngty,vàthườnglàcóbatớibốncôngtychiếm75%tổngsốdanhmụctàisảncủaông.

Fishertinrằng,đểthànhcông,nhàđầutưchỉcầnlàmmộtsốviệcthậttốt.Mộttrongsốđólàchỉđầu tưvàonhữngcông tynằm trongvòng trònkhảnăngcủahọ.Bản thânFisher từngphạmphảisailầmngaytừkhikhởinghiệp.“Tôibắtđầuđầutưbênngoàiphạmvingànhkinhdoanhmàtôitinlàtôihiểuthấuđáo,vàmộtsốhoạtđộngxảyrangoàitầmhiểubiếtcủatôi”.

JohnBurrWilliams

JohnBurrWilliamstốtnghiệptrườngĐạihọcHarvardnăm1923vàtiếptụctheohọctrườngKinhtếHarvard,nơilầnđầutiênôngtiếpxúcvớiphươngphápphântíchchứngkhoánvàdựbáokinh tế. Saukhi rờiHarvard, ông làmviệcvới tư cáchmộtnhânviênphân tích chứngkhoántạihaicôngtynổitiếngởPhốWall.Ônglàmviệctạiđósuốtgiaiđoạnđầucủanhữngnăm1920 và cuộcĐại khủnghoảngnăm1929.Kinhnghiệmđó khiến ông tin rằngđể trởthànhmộtnhàđầutưgiỏi,cũngcầnphảitrởthànhmộtnhàkinhtếhọcgiỏi.

Vìvậy, trongnăm1932,ởtuổi30vàđã làmộtnhàđầutưtốt,ôngđãghidanhvàotrườngKhoahọcvàNghệthuậtthuộcĐạihọcHarvard.Williamslàmviệcvớimộtniềmtinkiênđịnhrằngđiềugìxảyratrongnềnkinhtếsẽảnhhưởngtớigiátrịcủacổphiếu,nênquyếtđịnhtiếptụchọcđểtrởthànhtiếnsĩkinhtếhọc.

Khichọnđềtàiluậnántiếnsĩ,WilliamsxinlờikhuyêncủaJosephSchumpeter,mộtnhàkinhtếhọcngườiÁonổitiếngvớilýthuyếtsựpháhuỷsángtạo,sauđótrởthànhthànhviêncủakhoakinhtếhọc.SchumpeterđãgợiýrằngWilliamshãyxemxét“giátrịnộitạicủamộtcổphiếuthường”.ShumpeterchorằngviệcnàyphùhợpvớikinhnghiệmvànềntảnghọcvấncủaWilliams.Sauđó,Williamsnhậnxétrằng,cólẽSchumpetercómộtlýdohoàinghihơn:ĐềtàisẽgiúpWilliamskhôngphảichạmchánvớisốsinhviêncònlạicủakhoa,“khôngaitrongsốhọmuốntháchthứcýkiếncủatôitronglĩnhvựcđầutư”.Tuyvậy,gợiýcủaSchumpterchínhlàđộnglựccholuậnántiếnsĩnổitiếngcủaWilliams,đólàLýthuyếtđầutưgiátrị.Kểtừđó,lýthuyếtnàycóảnhhưởngtớicácnhàphântíchvàđầutưtàichính.

Williamshoàn thành luậnánvàonăm1937.Mặcdùôngkhôngbảovệ luậnánvà trướcsựphẫn nộ của một số giáo sư. Ông đã gửi tác phẩm của ông cho Macmillian để xuất bản.Macmillantừchối.VànhàxuấtbảnMcGraw-Hillcũngvậy.Cảhainhàxuấtbảnđềuchorằngcuốnsáchcóquánhiềubiểutượngđạisố.Cuốicùng,năm1938,WilliamstìmđượcnhàxuấtbảnHarvardUniversityPress,nhưngchỉsaukhiôngchấpnhậntrảmộtphầnchiphíinấn.Hainămsau,WilliamsđãthivấnđápvàsaumộtsốtranhluậnsôinổivềnguyênnhâncủacuộcĐạiKhủngHoảng,ôngđãthiđỗ.

Lýthuyếtđầutưgiátrịlàmộttácphẩmkinhđiển.Trong60năm,lýthuyếtnàyđóngvaitròlànềntảngchocácnghiêncứucủarấtnhiềucácnhàkinhtếhọcnổitiếngnhưEugeneFama,HarryMarkowitz,FrancoModigliani,vàmộtsốngườikhác.WarrenBuffettgọitácphẩmnàylàmộttrongnhữngcuốnsáchđầutưquantrọngnhất.

LýthuyếtcủaWilliams,ngàynayđượcbiếtđếnlàmôhìnhchiếtkhấucổtứchayphântíchchiếtkhấudòngtiềnthực,đưaramộtphươngthứcđưagiátrịvàocổphiếuhoặctráiphiếu.Giốngnhưnhiềuýkiếnquantrọngkhác,lýthuyếtnàyđượcđơngiảnhoáthànhquytắc:Đểbiếtmộtcổphiếungàyhômnayđánggiábaonhiêu,hãyướctínhdòngtiềnmặtnhậnđượctừcổphiếuđótrongtươnglaivàsauđóchiếtkhấuchúngđểđưavềgiátrịhiệntại.ĐâylàmộtphươngphápluậncơsởmàWarrenBuffettsửdụngđểđánhgiácổphiếuvàcáccôngty.

BuffettrútgọnlýthuyếtcủaWilliamsnhưsau:“Giátrịcủamộtdoanhnghiệpđượcxácđịnhbằngdòngtiềnthựccóthểrútratừdoanhnghiệptrongthờigianhoạtđộngđượcchiếtkhấuvớitỷlệchiếtkhấuhợplý”.Williamsmôtả:“Nuôimộtconbòđểlấysữa,mộtcongàđểlấytrứng;vàmộtcổphiếu,tấtnhiênlàđểlấycổtức”.

MôhìnhcủaWilliamslàmộtquytrìnhgồmhaibước.Trướchết,ướctínhlưulượngtiềnmặtđểxácđịnhgiátrịtrongtươnglaivàhiệntạicủamộtcôngty.Ướctínhlưulượngtiềnmặtbằngcáchnào?Mộtbiệnpháptínhtoánnhanhchóngđólàsốtiềncổtứcđượcchitrảchocáccổ đông. Đối với những công ty không phân phối lượng cổ tức,Williams tin rằng, theo lýthuyết,tấtcảtiềnlãiđượcgiữlạicuốicùngsẽchuyểnthànhphầncổtức.Khimộtcôngtyđạttớigiaiđoạntrưởngthành,côngtyđósẽkhôngcầntáiđầutưphầntiềnlãiđểtăngtrưởng,vìvậy,banquảnlýbắtđầuphânphốitiềnlãidướidạngcổtức.Williamsviết:“Nếutiềnlãikhôngđượctrảdướidạngcổtứcthìđềuđượctáiđầutưthànhcông,sauđósốtiềnlãinàysẽsảnsinhracổtức;nếukhông,sốtiềnnàysẽbịmấtđi.Nóitómlại,mộtcổphiếuchỉđánggiábằngsốtiềnbạnthuđượctừnó”.

Bướcthứhaiđólàchiếtkhấunhữnglưulượngtiềnmặtđãướctínhđểđềphòngtrườnghợpbấtchắc.Chúngtacóthểkhôngbaogiờchắcchắnđượcvềviệcmộtcôngtysẽlàm,sảnphẩmcủacôngtyđósẽđượcbánnhưthếnàohoặcviệcbanquảnlýsẽlàmhoặckhônglàmđểcảithiệntìnhhìnhkinhdoanhcủacôngty.Yếutốrủiroluôntồntại,đặcbiệtlàđốivớicổphiếu,mặcdùlýthuyếtcủaWilliamsápdụngcôngbằngđốivớicảtráiphiếu.

Nhưvậy,chúngtanênsửdụngcáigìnhưmộttỉlệchiếtkhấu?BảnthânWilliamskhônghềđềcậpđếnđiểmnàyrõràng,ôngtinrằngcácđộcgiảcủaôngcóthểtựxácđịnhđiềugìlàhợplý.PhươngphápđolườngcủaBuffettrấtdễhiểu:Ôngsửdụnghoặclàtỉlệlãisuấttrongdàihạn(cónghĩalà10năm)củatráiphiếuMỹ,hoặclàkhitỉlệlãisuấtrấtthấp,ôngsửdụngtỉlệlợitứctíchluỹtrungbìnhcủatoànbộthịtrườngchứngkhoán.

Thông qua sử dụng tỷ lệ lãi suất với mức rủi ro bằng 0, Buffett sửa đổi bản luận án củaWilliams.BởivìBuffettgiớihạnsốcổphiếusẽmuaởbiênđộantoàncủaBenGraham,nênôngchắcchắnrằngrủirođãnằmtrongbảnthângiaodịch,vàvìvậyôngtinrằngsửdụngtỉlệchiếtkhấucórủirobằng0làhợplý.

TácgiảPeterBernsteintrongcuốnsáchCapitalIdeas(Nhữngýtưởngvềvốn),viếtrằnghệthống của Graham là một tập hợp các quy tắc, trong khi mô hình chiết khấu cổ tức củaWilliamslàmộtlýthuyết,nhưng“cảhaiphươngphápđềuđitớiđíchlàgợiýnhữngloạichứngkhoángiốngnhauđểmuabán”.

WarrenBuffettsửdụngcảhaiphươngphápvàđạtđượcthànhcôngvangdội.

CharlesMunger

KhiWarrenBuffettkhởiđầuCôngtyhợpdanhđầutưtạiOmahanăm1956,ôngchỉcóhơn100nghìnđôlatiềnvốn.Vìvậy,nhiệmvụbanđầulàphảithuyếtphụcthêmnhữngnhàđầutưcùnggópvốn.Trongkhiôngđangtrìnhbàychiếnlượckinhdoanhchitiết,tỉmỉvớinhữngngườihàngxómlàtiếnsĩEdwinDavisvàvợthìđộtnhiênDavisngắtlờiôngvàbấtngờthôngbáorằnghọsẽủnghộông100nghìnđôla.KhiBuffetthỏilýdo,Davistrảlờirằng:“BởivìônglàmtôinhớtớiCharlieMunger”.

VậyCharlielàai?

MặcdùcảBuffettvàCharlieđềutrưởngthànhtạiOmahavàcónhiềubạnbèchung,nhưngthựctếhọkhônghềgặpnhauchođếnnăm1959.Vàothờigianđó,MungerchuyểntớiphíaNamCalifornia,nhưngkhichaôngquađời,ôngđãquaytrởvềOmaha.TiếnsĩDavidquyếtđịnhrằngđólàthờiđiểmthíchhợpđểhaingườiđànôngtrẻtuổigặpgỡnênđãmờihọtớidùngbữatốitrongmộtnhàhàngđịaphương.Đólànơikhởiđầuchomộtmốiquanhệhợptácphithường.

Mungerlàcontraicủamộtluậtsưvàlàcháutraicủamộtthẩmphánliênbang,đãthànhlậpmộtvănphòng luậtsư thànhcông tạiLosAngeles,nhưngmốiquan tâmcủaôngdànhchochứngkhoáncũngrấtlớn.Trongbữaăntốiđầutiên,cảhaingườiđànôngtrẻtuổinóichuyệnvềrấtnhiềuchủđề,trongđócócảchứngkhoán.Kểtừđó,họthườngxuyênliênlạcvớinhau,BuffettthườngxuyênhốithúcMungertừbỏnghềluậtsưvàtậptrungvàochứngkhoán.Cùngmộtlúc,Mungerlàmcảhaiviệc.Năm1962,ôngthànhlậpmộtcôngtyhợpdanhđầutưgiốngnhưcôngtycủaBuffett,trongkhivẫntiếptụcduytrìvănphòngluậtsư.Saubanămrấtthànhcông,ônghoàntoàntừbỏvănphòngluật,mặcdùchotớithờiđiểmnày,ôngvẫncómộtvănphòngmangtênông.

CôngtyhợpdanhđầutưcủaMungertạiLosAngeles,vàcủaBuffetttạiOmaha,đềucócùngphươngphápđầutư.Cảhaiđềutìmkiếmcơhộimuacổphiếuchiếtkhấudướigiátrịthực.(Họtậnhưởngnhữngkếtquảgiốngnhau,cảhaiđềuvượtquachỉsốcôngnghiệptrungbìnhDowJonesvớimứcbiênđầyấntượng).Sauđó,cũngkhôngcógìngạcnhiênkhihọmuacùngmộtsố loạichứngkhoán.Vàocuốinhữngnăm1960,giốngnhưBuffett,MungerbắtđầumuacổphiếucủaBlueChipStamps,vàcuốicùngtrởthànhChủtịchHộiđồngQuảntrịcủacôngtyđó.KhiBerkshirevàBlueChipStampssápnhậpnăm1978,ôngtrởthànhPhóChủtịchHộiđồng

QuảntrịcủaBerkshire,vàgiữvịtrínàychotớingàynay.

MốiquanhệcôngviệcgiữaMungervàBuffettkhôngđượchợpthứchoáthànhmộthợpđồnghợpdanhchínhthức,nhưngquanhiềunăm,haiôngngàycàngtrởnênthânthiếthơn,cộngsinhhơn.ThậmchítrướckhiMungerthamgiaHộiđồngQuảntrịBerkshire,cảhaiđãcùngnhauđưaranhiềuquyếtđịnhđầutưvàthườngbànbạcýkiếnhàngngày.Nhữngcôngviệckinhdoanhcủahọdầntrởnêngắnbóvớinhauhơn.

Ngày nay, Munger tiếp tục giữ chức vụ là Phó Chủ tịch Hội đồng Quản trị của BerkshireHathawayvàcũngđóngvaitròlàChủtịchHộiđồngQuảntrịcủaWescoFinancial-côngtymàBerkshiresởhữutới80%vàtiếnhànhnhiềuvụđầutưtươngtự.Vềmọimặt,ôngđóngvaitròcộngsựđồngquảnlýđượcthừanhậnvàlàmộtngườibạntuyệtvờicủaBuffett.Đểhiểuđượchaingườithânthiếtvớinhưthếnào,chúngtachỉđếmtrongcácbáocáocủaBuffettsốlầnxuấthiệncâu“Charlievàtôi”đãlàmđiềunày,hoặcquyếtđịnhđiềuđó,hoặctinvàođiềunày,hoặcxemxétvấnđềđó,hoặcnghĩđiềunày-nhưthể“Charlievàtôi”làtênmộtngườivậy.

Đốivớimốiquanhệcôngviệccủahọ,Mungerkhôngchỉnhạybénvềtàichínhmàcònamhiểuluậtkinhdoanh.ÔngcũngmanglạimộttriểnvọngtrithứckhákhácbiệtvớiBuffett.Mungerđặcbiệtquantâmtớikiếnthứcởnhiềulĩnhvựckhácnhau-khoahọc,lịchsử,triếthọc,tâmlýhọc, toánhọc và tin rằngmột lĩnhvựcđều cónhữngkháiniệmquan trọngmànhững conngườithậntrọngcóthểvànênápdụngchotấtcảnỗlựccủahọ,baogồmcảnhữngquyếtđịnhđầutư.Ônggọichúnglà“nhữngýtưởnglớn”,vàchúnglànềntảngcủakháiniệmnổitiếngcủaôngvề“hàngràomắtcáocủanhữngmôhìnhtrítuệ”đốivớicácnhàđầutư.

Tấtcảnhữngmảngkiếnthứcnàyđềucómốiliênhệmậtthiếtvớinhau-kiếnthứctàichính,nềntảngluậtpháp,vàsựđánhgiácaonhữngbàihọctừcácmônhọckhác–khiếntriếtlýđầutưcủaMungerkhácbiệtvớiBuffett.TrongkhiBuffettvẫnđangtìmkiếmcáccơhộiđầutưvớimứcgiáhợp lý, thìMungertinvàoviệc trảmộtmứcgiá tươngđốichocáccôngtycóchấtlượng.Triếtlýcủaôngrấtcósứcthuyếtphục.

Muamộtcôngtytuyệtvờivớigiátươngđốicòntốthơnlàmuamộtcôngtytươngđốivớigiátuyệtvời.

WARRENBUFFETT

ChínhMungerthuyếtphụcBuffetttrảgiágấpbalầngiátrịsổsáchchoSee’sCandy,cuốicùngđâylàmộtthươngvụthànhcông(XemđầyđủcâuchuyệntạiChương4).ĐólàkhisuynghĩcủaBuffettbắtđầuthayđổi,vàôngvuivẻthừanhậnrằngchínhCharlieđãđẩyôngtớimộtđịnhhướngmới.Cảhainhanhchóngthêmvàorằngkhibạntìmthấymộtcôngtychấtlượngcũngđồngthờiđangđượcchàobánvớigiáchiếtkhấu,thìcónghĩalàbạnđã“đàođúngmạchdầu”.Hoặc, trong trườnghợpcủaBerkshire,đó chính làđiều tốtnhất tiếp theo:Coca-Cola(xemChương4).

MộtnguyênnhânkhiếnchoBuffettvàMungerrấthoàhợpvớinhauđólàcảhaingườiđềukiênquyếtđốivớinhữngnguyêntắckinhdoanhcơbản.GiốngnhưBuffett từngchấpnhậnmứctiềnlãithuđượcnghèonàntrongngànhcôngnghiệpbảohiểmvàtrongmộtthờigianđãtừchốikýkếtcáchợpđồng.VớiCharlie,trongvaitròlàCEOcủaWesco,ôngcũngtừchốicác

khoảnvaykhiphảiđươngđầuvớingànhcôngnghiệpchovayvàcáckhoảntiếtkiệmđầybấtchắc.Cảhaiđềuthểhiệnnhữngphẩmchấtquảnlýcầnthiếtđểđiềuhànhnhữngcôngtychấtlượngcao.CáccổđôngcủaBerkhireHathawaymaymắnkhicóđượcnhữngcộngsựquảnlýchămsócphầnlợitứccủahọvàgiúphọkiếmtiếntrongtấtcảcácmôitrườngkinhtế.Trongtươnglai,cáccổđôngcủaBerkshirevẫntiếptụchưởnglợikhôngphảitừmột,màlàtừhaicáiđầuthôngminh.

Bướcngoặtcủanhữngảnhhưởng

MộtthờigianngắnsaukhiGrahamquađờinăm1976,BuffetttrởthànhngườiquảnlýđượcchỉđịnhchophươngphápđầutưgiátrịcủaGraham.Thựcsự,cáitênBuffettđồngnghĩavớiđầutưgiátrị.Lýdothậtđơngiản.ÔnglàmộttrongnhữnghọctròtậntâmnổitiếngnhấtcủaGraham,vàBuffettkhôngbaogiờbỏlỡcơhộithừanhậnmónnợtrítuệôngđãnợGraham.Thậmchíngàynay,BuffettvẫncoiGrahamlàngườicóảnhhưởngnhiềunhấttớisựnghiệpđầutưcủaôngsauchaông.

VậythìBuffetthoàhợpmónnợtrí tuệkhôngthểtrảGrahamvớicácvụmuacổphiếunhưWashingtonPost (năm1973)vàCoca-Cola (năm1988)như thếnào?MặcdùchưabaogiờvượtquađượcbàikiểmtratàichínhnghiêmngặtvềmuacổphiếucủaGraham,nhưngtrongcảhaivụmualạitrên,Buffettđãthựchiệnnhữngvụđầutưquantrọng.

Đầunăm1965,BuffettbắtđầunhậnrarằngchiếnlượcmuacổphiếugiárẻcủaGrahamkhôngcònlýtưởngnữa.Theophươngpháptìmkiếmnhữngcôngtyđangbánvớigiáthấphơnvốnlưuđộngròngcủangười thầydàydặnkinhnghiệm,Buffettmuavềnhữngkẻbại trậnđíchthực.Ôngđãmuađượcrấtnhiềucôngtyvớigiárẻ(điềunàyphùhợpvớibàikiểmtravềmuacổphiếucủaGraham)bởivìnhữngcôngtynàyđanglâmvàotìnhtrạngkhủnghoảng.

Từnhữngsailầmđầutưđầutiên,BuffettbắtđầudẹpbỏnhữngbàigiảngnghiêmkhắccủaGraham.Ôngthừanhận:“Tôiđãtiếnhoá,nhưngtôikhôngđitừvượnthànhngườihayngườithànhvượnbằngmộttháiđộhoànhã”.Ôngbắtđầuđánhgiácaomặtchấtlượngcủamộtsốcôngtynhấtđịnh,trongmốiquanhệsosánhvớimặtsốlượngcủanhữngcôngtykhác.Tuyvậy,bảnthânôngvẫnthấymìnhsavàoviệc tìmkiếmnhữngmónhờivà thỉnhthoảngthuđượcnhữngmónhờikinhkhủng.Ôngthừanhận:“Hìnhphạtcủatôilàmộtnềngiáodụctrongnềnkinhtếcủanhữngnhàsảnxuấtcốixay(DempsterMillManufacturing),nhữngcửahànghạng ba (Hochschild -Kohn), và các nhà sản xuất hàng dệt may New England (BerkshireHathaway)”.Ông cũng thừanhận rằng, sựphát triển củaBuffett đãbị đình trệbởi vì điềuGrahamdạyôngquáđánggiá.

Khiđánhgiácổphiếu,Grahamkhônghềnghĩvềnhữngđặcđiểmcụthểcủacáccôngty.Ôngkhônghềxemxétkhảnăngcủabanquảnlý.Ônghạnchếtìmhiểu,nghiêncứutrongphạmvikếtquảkinhdoanhvànhữngbảnbáocáothườngniên.Nếucómộtcơhộikiếmtiềnkhigiácổphiếuthấphơngiátrịtàisảncủacôngty,thìGrahamđãmuacôngty,bấtchấpcôngviệckinhdoanhvàbanquản lýcủacôngtynhưthếnào.Đểtăngxácsuất thànhcông,ôngmuacàngnhiềucổphiếucủacáccôngtycóthốngkênhưvậycàngtốt.

NếuphươngphápgiảngdạycủaGrahamhạnchếnhữngquytắcnày,Buffettsẽchẳngquantâmmấytớiông.NhưnglýthuyếtbiênđộantoànmàGrahamnhấnmạnhquáquantrọngđến

mứcBuffettbỏquatấtcảnhữnghạnchếhiệntạikháctrongphươngphápluậncủaGraham.Thậmchíchotớibâygiờ,BuffettvẫntiếptụcấpủýtưởngbanđầucủaGraham,lýthuyếtBiênđộan toàn.Buffett ghi chép rằng: “40nămsaukhiđọcnó, tôi vẫnnghĩ chúng lànhững từđúng”.BàihọcchínhyếumàBuffetthọctừGrahamđólàđầutưthànhcôngliênquantớimuachứngkhoánkhigiáthịtrườngđangởmứcchiếtkhấuđángkểdướigiátrịkinhdoanh.

CùngvớilýthuyếtbiênđộantoànđãtrởthànhnềntảngtrítuệtronglốisuynghĩcủaBuffett,GrahamgiúpBuffett đánhgiáđược sựhao công tốn sức của sự theodõidaođộng của thịtrườngchứngkhoán.Grahamdạyrằngchứngkhoáncóđặcđiểmđầutưvàđặcđiểmđầucơlàkếtquảcủalòngthamvànỗisợhãicủaconngười.Nhữngcảmxúcnày,hiệnhữuởhầuhếtcácnhàđầutư,khiếngiácổphiếubiếnđộngvàquantrọnghơnlàquáthấphơnsovớigiátrịnộitạicủamộtcôngty,vìvậy“đểlộrabiênđộantoàn”.GrahamđãdạyBuffettrằngnếuôngcóthểbảovệbảnthântrướcnhữngcơnlốcxúccảmcủathịtrườngchứngkhoán,thìcómộtcơhộikhaithácnhữnghànhđộngbấthợplýcủanhữngnhàđầutưkhác,nhữngngườimuacổphiếudựatrêncảmxúc,chứkhôngphảisựlogic.

BuffetthọcđượccáchsuynghĩđộclậptừGraham.GrahamtưvấnchoBuffettrằngnếuôngcóđượcmộtkếtluậnlogicdựatrênnhữngphánđoánhợplý,thìôngkhôngnênlùibướcchỉvìnhữngngườikháckhôngtánthành.Ôngviết: “Bạnkhôngđúnghoặcsaibởisốđôngkhôngđồngývớibạn.Bạnđúngbởisốliệuvàlậpluậncủabạnđúng”.

Trongnhiềutrườnghợp,PhilFishercóýkiếntráingượcvớiBenGraham.Fishertinrằngđểđưaranhữngquyếtđịnhhợplý,nhàđầutưcầnphảicóđầyđủthôngtinvềmộtdoanhnghiệp.Điềuđócónghĩalàhọcầnphảiđiềutratìmhiểumọikhíacạnhcủacôngty.Họcũngcầnphảinhìnxahơnnhữngconsốvàhiểubiếtvềbảnthânngànhkinhdoanhbởivìthôngtinđóđóngvai trò quan trọng trongmột thương vụ làm ăn thành công.Họ cũng cần phải nghiên cứunhữngđónggópcủabanquảnlýcôngty,vìkhảnăngquảnlýcóthểảnhhưởngtớigiátrịnộitạicủadoanhnghiệp.Họnênbiếtcàngnhiềucàngtốtvềngànhkinhdoanhcủacôngty,vàvềcácđốithủcạnhtranh.Họnênkhaithácmọinguồnthôngtin.

KhixuấthiệntrongchươngtrìnhtruyềnhìnhMoneyWorldcủakênhtruyềnhìnhPBSnăm1993,Buffettđượchỏisẽkhuyênmộtnhàquảnlýmớivàonghềđiềugì.Ôngtrảlời:“Tôisẽbảoôngtalàmchínhđiềumàtôiđãlàmcáchđâyhơn40năm,đólàtìmhiểumọicôngtyởMỹđãpháthànhcổphiếuracôngchúng”.

NgườidẫnchươngtrìnhAdamSmithphảnbác:“Nhưngcótới27nghìncôngtyđãpháthànhcổphiếu”.

Buffetttrảlời:“Ồ,vậythìhãybắtđầuvớicáccôngtyvầnA”.

FishergiúpBuffetthiểuđượcgiátrịcủatinđồn.Quanhiềunăm,Buffettpháttriểnmộtmạnglướiquanhệrộngrãivớinhữngngườihỗtrợôngkhiđánhgiácácdoanhnghiệp.

Cuốicùng,FisherdạyBuffettvềlợiíchcủađầutưtậptrung.Ôngtinrằngdạycácnhàđầutư“đặttrứngvàonhiềugiỏ”đểgiảmthiểurủirolàmộtsailầm.Ôngcảmthấymốinguyhiểmkhimuaquánhiềucổphiếu,khicácnhàđầutưngàycàngkhôngkiểmsoátđượctấtcả“trứng”trongtấtcảcác“giỏ”.Theoquanđiểmcủaông,muacổphiếucủamộtcôngtymàkhôngdành

thờigianđểtìmhiểucôngtycònrủirohơnnhiềusovớiviệchạnchếđadạnghoá.

JohnBurrWilliamsmangđếnchoBuffettmộtphươngphápluậnxácđịnhgiátrịnộitạicủamộtdoanhnghiệp-là“viênđátảng”chophươngphápđầutưcủaông.

SựkhácbiệtgiữaGrahamvàFisherrấtrõràng.Graham,nhàphântíchđịnhlượng,chỉnhấnmạnhnhữngnhântốcóthểtínhđược:Tàisảncốđịnh,tiềnlãihiệntại,vàcổtức.Nghiêncứucủaôngchỉhạnchếởkếtquảkinhdoanhcủacôngtyvàcácbáocáothườngniên.Ôngkhôngdànhthờigianphỏngvấnkháchhàng,đốithủcạnhtranhvànhàquảnlý.

PhươngphápcủaFisherhoàntoàntráingượcvớiGraham.Fisher,nhàphântíchđịnhtính,nhấnmạnhnhữngyếutốmàôngtinrằnglàmtănggiátrịcủamộtcôngty:khảnăngquảnlývàtriểnvọngtươnglai.TrongkhiGrahamchỉquantâmtớiviệcmuacổphiếugiárẻ,thìFisherlạiquantâmtớiviệcmuanhữngcổphiếucủanhữngcôngtycó tiềmnăngtănggiá trịnội tạitrongdàihạn.Ôngtiếnnhữngbướcxahơn,baogồmcảtiếnhànhnhữngcuộcphỏngvấnmởrộngđểtìmramộtsốluồngthôngtincóthểcảithiệnquátrìnhlựachọn.

TheoBuffett,mặcdùphươngphápđầutưcủaFishervàGrahamkhácnhau,nhưnghọ“songhànhtrongthếgiớiđầutư”.Tậndụngcơhộiđượctựdoviếtlại,tôixinmạnphépsửarằngthayvìsonghành,trongcáchgiảngdạyWarrenBuffetthọrấtănkhớpvớinhau:PhươngphápđầutưcủaBuffettkếthợpcảsựhiểubiếtđịnhtínhvềdoanhnghiệpvàbanquảnlýcủacôngtyđó(nhưFisherdạy)vàhiểubiếtđịnhlượngvềgiácảvàgiátrị(nhưGrahamdạy).

WarrenBuffett từngnói: “Tôi có 15%Fisher, và 85%BenjaminGraham”. Lời nhận xét đóđượctríchdẫnrộngrãi,nhưngđiềuquantrọngcầnphảinhớlàôngnóiđiềuđóvàonăm1969.BuffettdầnthayđổivàrõràngchuyểnhướngtheotriếtlýcủaFishervềmuamộtsốítnhữngcôngtyhiệuquảvàsởhữunhữngcôngtynày.Tôinghĩ,nếungàyhômnayôngvẫntiếptụclàmnhưthế,thìsựcânbằngsẽtiếngầntớiconsố50/50(50%Fisher-50%Graham).

Khôngcònnghingờgìnữa,chínhCharlieMungerlàngườigópphầnvàoquátrìnhchuyểnlốisuynghĩcủaBuffetttheolốisuynghĩcủaFisher.

Thựctế,chínhMungerlàhiệnthântíchcựccủanhữnglýthuyếtđịnhtínhcủaFisher.Ngaytừđầu,Charlieđãđánhgiáchuẩnxácvềgiátrịcủamộtcôngtytốthơn,vàsựthôngminhkhitrảmộtgiáhợplý.Quanhiềunămcùngnhaulàmviệc,Charlietiếptụcgiảnggiảivềsựkhônkhéokhitrảgiáchomộtthươngvụcólợi.

Tuyvậy,xéttheomộtkhíacạnhcụthểquantrọng,MungercũnglàhiệnthânhiệntạicủaBenGraham.Nhữngnămđầutiên,GrahamdạyBuffetthaisắctháicảmxúctrongđầutư-nhữngcảmxúcsailầmgâyrađốivớinhữngngườiđưaranhữngquyếtđịnhkhônghợplýdựatrêncảmxúc,vàtấtnhiênlàtạoracơhộichonhữngngườicóthểtránhđượcnhữngcáibẫytươngtự.Munger,quanhữnghiểubiếtcủaôngvềtâmlýhọc,đãtiếptụcpháttriểnchủđềđó.Ônggọinólà“tâmlýhọccủasựđánhgiánhầmlẫn”,mộtkháiniệmchúngtasẽtìmhiểukỹhơnởChương11.ÔngliêntụcnhấnmạnhnónhưmộtphầnkhôngthểthiếukhiđưaraquyếtđịnhchoBerkshire.Đólàmộttrongnhữngđónggópquantrọngnhấtcủaông.

***

Lời đề tặng của Buffett dành cho Ben Graham, Phil Fisher, John BurrWilliams, và CharlieMungerlàhoàntoàncóthểhiểuđược.GrahamchoBuffettnềntảngtrítuệcơbảnđểđầutư,biênđộantoàn,vàgiúpBuffetthọccáchlàmchủcảmxúcđểdànhlợithếtrướcbiếnđộngcủathịtrường.FisherchoBuffettmộtphươngphápluậncậpnhật,hợplýđểgiúpôngxácđịnhđượcnhữngvụđầutưcólợidàihạnvàquảnlýdanhmụcđầutưtrongdàihạn,đồngthờicũngdạyônggiátrịcủaviệcchỉtậptrungvàomộtsốítcáccôngtycótriểnvọng.Williamschoôngmộtmôhìnhtínhtoángiátrịthực.MungergiúpBuffettđánhgiácaokhoảntiềnlãitừnhữngvụmua lạivàsởhữunhữngcôngty lớn.Sự lúngtúngthườngtrựcxungquanhnhữnghoạtđộngđầutưcủaBuffettthựcsựdễdànghiểuđượckhichúngtathừanhậnrằngBuffettlàsựtổnghợpcủacảbốnngườitrên.

Descartesđãviết:“Chỉthôngminhthôichưađủ,điềuquantrọnglàphảivậndụngnótốt”.ĐólàsựvậndụngkhiếnBuffettkhácbiệtvớinhữngnhàquảnlýđầutưkhác.Nhiềuđồngnghiệpcủaôngrấtthôngminh,cókỷluật,vàtậntuỵ.Buffettvượtlêntrêntấtcảbọnhọbởikhảnăngxuấtchúngcủaôngtrongviệckếthợpchiếnlượccủabốnngườithầythôngtháithànhmộtphươngphápduynhất.

3.“NGÀNHKINHDOANHCHÍNHCỦACHÚNGTÔILÀBẢOHIỂM”ThuởbanđầucủaBerkshireHathaway

KhiCông tyhợpdanhđầu tưBuffett giànhquyềnkiểm soátBerkshireHathawayvàonăm1965,cổphiếucủacôngtyrớtgiáxuốngmộtnửavàkinhdoanhthualỗvượtquamức10triệuđôla.BuffettvàKenChace,ngườiquảnlýCôngtydệtmay,làmviệcchămchỉđểtìmcáchxoaychuyển tình thếcủacông tydệtmay.Kếtquả thậtđáng thấtvọng:Tiền lãi thuđược từcổphiếukhókhănlắmmớiđạtđượcmứchaiconsố.

Giữatìnhtrạngảmđạmđãxuấthiệnmộtđiểmsáng,mộttínhiệutốt:ĐólàsựquảnlýkhéoléodanhmụcđầutưcổphiếuthườngcủaBuffett.KhiBuffettmualại,côngtycó2,9triệuđôlacổphiếuđượcbántrênthịtrường.Cuốinămđầutiên,Buffettđãtăngsốlượngchứngkhoántới5,4triệuđôla.Năm1967,phầntiềnlãithuđượctừđầutưgấpbalầnsốtiềnthuđượctừtoànbộbộphậndệtmay,gấp10lầnvốncănbảntừpháthànhchứngkhoán.

Tuyvậy,trongthậpkỉtiếptheo,Buffettdầnhiểuđượcmộtsốđiểmthựctế.Trướchết,bảnchấtngànhdệtmaylàmchophầnlợitứccaothuđượctừcổphiếutrởnênkhôngchắcchắn.Cạnhtranhtừbênngoài-thuênhâncôngrẻhơn-đangthuhẹpdầnlợinhuậnbiên.Thứhai,đểtiếptụccạnhtranh,cácnhàmáydệtmaysẽcầnphảicảithiệnnguồnvốnđángkể-mộttriểnvọngđangbịđedoạtrongmộtmôitrườnglạmphátvàđầynguyhiểmnếuphầntiềnlãithuvềkhôngđủ.

Buffettkhônghềcốgắngcheđậynhữngkhókhăn,nhưngtrongmộtvàilần,ôngđãgiảithíchlốisuynghĩcủaông:Cácnhàmáydệtmaylàôngchủlớnnhấttrongngành,nguồnlựclaođộnglànhómtuổigiàhơnvớikỹnăngkhôngthểthaythếđược,banquảnlýcólòngnhiệttìnhcao;cáchiệphộiđềuhợplý,vàcuốicùng,ôngđãtinrằngngànhkinhdoanhdệtmaysẽthuđượclợinhuận.

Tuyvậy,Buffettđãlàmrõrằngôngmongđợinhómngànhdệtmaysẽthuđượcmộtkhoảntiềnlãikhảquantrênnhữngkhoảnvốnchiphíkhiêmtốnnhất.Buffettnói:“Tôisẽkhôngđóngcửamộtcôngtycótiềmnănglợinhuậndướimứcbìnhthườngmàchỉthêmvàomộtphầnnhỏchotiềnlãicủacôngtychúngtôi”.Ônggiảithích:“Tôicũngcảmthấythậtbấthợplýchomộtcôngtycótiềmnănglợinhuậnkhácthườngkhiđầutưvàomộtcôngtydườngnhưsẽthualỗtrongtươnglai.AdamSmithsẽkhôngtánthànhvớiýkiếnđầutiênvàKarlMarxsẽkhôngtánthànhvớiýkiếnthứhaicủatôi,phầnởgiữalàvịtríduynhấtkhiếntôithoảimái”.

Trongnăm1980,báocáothườngniênđãchỉranhữngtínhiệuxấuchotươnglaicủacôngtydệtmay.Nămđó,ngànhmấtvịtrídẫnđầuuytíntrongBứcthưcủaChủtịchHộiđồngQuảntrị.Trongnămtiếptheo,ngànhdệtmayđãhoàntoànkhôngxuấthiệntrongbứcthưnữa.Tiếptheo,mộtsựthậtkhôngthểtránhkhỏi:ThángBảynăm1985,Bufffettđãgấpnhữngcuốnsáchvềngànhdệtmay,vìvậychấmdứthoạtđộngcủamộtngànhkinhdoanhđượcbắtđầuvàokhoảngmộttrămnămtrướcđây.

Trảinghiệmđókhôngphảichỉlàmộtsựthấtbạihoàntoàn.Trướchết,Buffetthọcđượcmột

bàihọcquýgiávềsựthayđổicủacôngty:Họhiếmkhithànhcông.Thứhai,tậpđoàndệtmayđãtạorađủvốntrongnhữngnămđầutiênđểmuamộtcôngtybảohiểmvàđólàmộtcâuchuyệntươisánghơnrấtnhiều.

Ngànhkinhdoanhbảohiểm

ThángBanăm1967,BerkshireHathawaymuacổphiếuhiệnhànhcủahaicôngtybảohiểmcótrụ sở chính tại Omaha với giá 8,6 triệu đô la: National Indemnity Company (Công ty BồithườngQuốcgia)vàNationalFire&MarineInsuranceCompany(CôngtyBảohiểmHànghảivàHoảhoạnQuốcgia).Đólàsựkhởiđầuchomộtcâuchuyệnthànhcôngphithường.CôngtyDệtmayBerkshireHathawaykhôngtồntạilâudài,nhưngBerkshireHathawaysẽtrởthànhcôngtyđầutưđầytriểnvọng.

Đểđánhgiásựphithường,chúngtaphảinhậnragiátrịthựcsựcủaviệcsởhữumộtcôngtybảohiểm.Cáccôngtybảohiểmđôikhilànhữngvụđầutưbéobở,đôikhilạikhông.Tuyvậy,cáccôngtynàyluônlànhữngphươngtiệnđầutưtuyệtvời.Nhữngngườigiữhợpđồngbảohiểm,thôngquathanhtoánphíbảohiểm,cungcấpdòngtiềnmặtthườngxuyên,gọilàbongbóng.Cáccôngtybảohiểmđặtdòngtiềnmặtnàysangmộtbên(gọilàdựtrữ)đểtrảtiềnsốtiềnbảohiểmmỗinăm,dựatrênkhảnăngướctínhtốtnhấtcủahọ,vàđầutưphầncònlại.Đểchínhbảnthânchúngcókhảnăngthanhkhoảncao,vìrấtkhóđểxácđịnhchínhxáckhicầnphảithanhtoántiềnbồithường,hầuhếtmọingườilựachọncáchđầutưvàonhữngchứngkhoánđangchàobántrênthịtrường-nhữngcổphiếuvàtráiphiếubanđầu.VìvậyWarrenBuffettđãmualạikhôngchỉhaicôngtycótiềmlựckhiêmtốnmàcòncảmộtphươngtiệncứngcỏiđểquảnlýcácvụđầutư.

ĐốivớimộtngườilựachọnchứngkhoántheomùanhưBuffett,đólàmộtphéptoánhoànhảo.Chỉtrongvònghainăm,ôngtăngdanhmụcchứngkhoánvàcổphiếukếthợpcủahaicôngtytừ31,9triệuđôlalêngần42triệuđôla.Cùngthờiđiểmđó,nhữngcôngtybảohiểmhoạtđộngtươngđốitốt.Chỉtrongvòngmộtnăm,lợinhuậnròngcủaCôngtyBồithườngQuốcgiatăngtừ1,6triệuđôlalênđến2,2triệuđôla.

ThànhcôngbướcđầucủaBuffetttrongngànhbảohiểmđãdẫnđườngchoôngmởrộngtậpđoànnày.Trongthậpkỷtiếptheo,ôngmuathêmbacôngtybảohiểmnữa.Ôngkhônghềđichậmlại.Tớinăm2004,Berkshiresởhữu38côngtybảohiểm,baogồmhaiđạigiakhổnglồ,GovernmentEmployeesInsuranceCompany(GEICO)vàGeneralRe,mỗicôngtycórấtnhiềuchinhánh.

CôngtybảohiểmGEICO

Trướchết,WarrenBuffettbiếtđếnGEICOtừkhicònlàsinhviêntạiColumbiavìthầygiáocủaông-BenGraham- làTổngGiámđốc.Niềmsaymêtri thứccủaBuffett thểhiệntrongcâuchuyệncủamộtsinhviêntrẻtuổitớithămvănphòngcủacôngtyvàomộtbuổisángthứBảyvàđậpcửathìnhthịchchotớikhingườigáccửachoanhtavào.Sauđó,Buffettmấtnămtiếngđồnghồđểcóđượcmộtbuổiđàotạovềngànhkinhdoanhbảohiểmtừmộtngườiduynhấtlàmviệctrongngàyhômđó:LorinmerDavidson,nhânviênđầutưsaunàytrởthànhCEOcủacôngty.Điềuônghọcđượcđãkíchthíchtrítòmòcủaông.

GEICOđược thành lậpdựa trênhaikháiniệmđơngiảnnhưngcôngbằng:Nếubạnchỉbảohiểmnhữngngườicóhồsơtốtbạnsẽmấtíttiềnbồithườnghơn.Nếubạnbántrựctiếpchokháchhàng,khôngthôngquacácđạilý,bạnsẽgiảmthiểuđượctổngchiphí.

TrởvềquêhươngOmahavàlàmviệcchocôngtymôigiớicủachaông,mộtchàngtrairấttrẻnhưWarrenBuffettđãviếtmộtbàibáovềGEICOchomộttạpchítàichính.Ôngđãviết:“Cólýdođểtinrằngtỉlệtăngtrưởngnằmởphíatrước”.Buffettđầutư10.282đôlavàocôngty,rồinămsaubánđivàthuđược50%lợinhuận.Tuynhiên,ôngvẫnluôntheodõisátsaohoạtđộngcủacôngty.

Suốtnhữngnăm1950và1960,GIECOrấtpháttriển.Nhưngsauđó,côngtybắtđầurơivàotìnhtrạnghỗnloạn.Trongvàinăm,côngtycốgắngmởrộngnềntảngkháchhàngthôngquabánhạgiávànớilỏngnhữngyêucầuthíchhợp,vàtronghainămliền,côngtytínhtoánsainghiêmtrọnglượngtiềndựtrữcầnthiết(ngoàikhoảntiềndùngđểtrảtiềnbồithường).Hậuquảlà,vàokhoảnggiữanhữngnăm1970,côngtytừngvangbóngmộtthờigầnnhưphásản.

Năm1976,khigiácổphiếugiảmtừ61đôlaxuốngcòn2đôlamộtcổphiếu,WarrenBuffettbắtđầumua.Suốtkhoảngthờigiannămnăm,vớiniềmtinkiênđịnhrằngđólàmộtcôngtyhùngmạnhvớinhữnglợithếcạnhtranhnềntảngbềnvững,Buffettđãđầutư45,7triệuđôlavàoGEICO.

Ngaytrongnămsau,năm1977,côngtylạilàmăncólãi.Suốthaithậpkỷtiếptheo,GEICOcótỉlệbảohiểmdươngcónghĩalàcôngtythuđượctiềnphíbảohiểmnhiềuhơnsốtiềnthanhtoánbồithườngbảohiểm-hàngnămchứkhôngchỉcómộtnăm.Trongngànhbảohiểm,khiđótỉlệâmlàchuyệnthườngkhôngphảilàngoạilệ,loạihồsơbảohiểmnhưcủaGEICOhầunhưkhôngđượcbiếttới.VớisựquảnlýhếtsứcthôngminhcủaLouSimpson,mộtngườiđànôngcótêntuổikhiếnGEICOthuđượcnhữngnguồnđầutưcựckỳlớn.

Đếnnăm1991,Berkshiresởhữugầnmộtnửa(48%)cổphầncủaGEICO.Kếtquảhoạtđộngđầyấntượngcủacôngtybảohiểm,cùngsựquantâmcủaBuffettdànhchocôngty,ngàycàngtăng.Trongnăm1994,bắtđầuxuấthiệnnhữngbuổithảoluậnnghiêmtúcvềviệcBerkshiremualạitoànbộcôngty,vàtrongnămtiếptheo,bảnhợpđồngcuốicùngđãđượcthôngbáo.Tạithờiđiểmđó,Berkshiresởhữu51%cổphầncủaGEICO,vàchấpnhậnmuanốtphầncònlạivớigiá2,3tỉđôla.Đólàthờiđiểmhầuhếtcáccôngtytrongngànhbảohiểmphảirấtkhókhănmớithuđượclợinhuậnvàhầuhếtcácnhàđầutưđềugiữkhoảngcáchvớiđasốcáccôngtytrongngành.Toànbộcôngviệctrêngiấytờhoàntấtvàođầunăm1996.Từđó,BerkshireHathawaychínhthứcsởhữuGEICOvàquảnlýđộclậpvớicáccôngtycổphẩnbảohiểmkháccủaBerkshireHathaway.

Mặcdùcũnggặpphảimộtvàikhókhăn,nhưngniềmtincủaBuffettvàonềntảngcơbảncủaGEICOphầnnàođượcđềnđáp.Từnăm1996tớinăm2003,thịphầncủacôngtytăngtừ2,7%lên5%.Thờigiankhókhănnhấtđólàvàonăm2000,khinhiềukháchhàngbảohiểmcủacôngtychuyểnsangsửdụngdịchvụcủacácnhàcungcấpkhác,vàmộtchiếndịchquảngcáocựckỳrầmrộ(tiêutốnkhoảng260triệuđôla)đãthấtbại,khôngtạoranhiềuhợpđồngkinhdoanhmớinhưdựkiến.

Mọithứbắtđầuổnđịnhdầnvàonăm2001,vàsangnăm2002,GEICOquaytrởlạiđúngquỹ

đạohoạtđộng,vớimứctăngtrưởngđángkểtrênthịtrườngcổphiếucũngnhưlợinhuận.Nămđó,GEICOthuđược6,9tỉđôlatiềnphíbảohiểm,mộtbướcnhảyvọtsovớiconsố2,9tỉđôlahồinăm1996,nămBerkshiremualạitoànbộcôngty.ThángTưnăm2003,côngtyđạtđượcmộtbướcngoặtlịchsửvớihợpđồngbảohiểmthứ5triệu.Cuốinăm2003,5triệungườicóhợpđồngbảohiểmnàynộptổngsốphíbảohiểmlà8,1tỉđôla.

Dolợinhuậnbiêntăng,ngườicóhợpđồngbảohiểmcàngtrungthànhhơnvớicôngty,nênGEICOtậptrungvàoxâydựngnhữngmốiquanhệlâudàivớikháchhàng.KhiBuffetttiếpquảncôngtyvàonăm1996,ôngđưaramộthệthốngkhuyếnkhíchmớiđểthưởngchosựtậptrungnày.Mộtnửasốtiềnthườngvàtiềnchialãidựatrênnhữnghợpđồngcóítnhấtmộtnămtuổi,nửacònlạidựavàosưgiatăngcủangườithamgiabảohiểm.

TrungbìnhmỗikháchhàngcủaGEICOcónhiềuhơnmộtphươngtiệnđượcbảohiểm,đóngphíbảohiểmkhoảng1.100đôlahàngnăm,nhưngduytrìmộthồsơtuyệtvời.NhưBuffetttừng chỉ ra nguyên lý kinh tế của công thứcđó thật đơn giản: “Tiềnđổ về thay vì chảy rangoài”.

Từthỏathuậnbanđầulà2đôlamộtcổphiếuhồinăm1976,Buffettđãtrảgần70đôlamộtcổphiếuchophầncònlạicủacôngtytrongnăm1996.Ôngkhôngđưaralờibiệnhộnào.ÔngcoiGEICOlàcôngtyduynhấtcótiềmnăngvôhạn,vàđiềunàyrấtđánggiá.Ởkhíacạnhnày,theoCharlieMunger–cộngsựcóảnhhưởngsâusắctớiBuffett,nếubạnmuốnsởhữunhữngcôngtycótriểnvọngnhất,bạnphảisẵnsàngtrảhếtkhingườitasẵnsàngbánchúng.

Nếuhiểumốiquanhệcôngviệcgầngũicủahọ,chúngtacóthểnóirằngMungercóảnhhưởngrấtlớnđếnquyếtđịnhliênquanđếnbảohiểmlớnkháccủaBerkshire.

GeneralReCorporation

Năm1996,Buffettchi2,3tỉđôlađểmuamộtnửacònlạicủaGEICOmàôngchưasởhữu.Hainămsau,ôngđãchigấpbảylầnsốtiềnđó,vàokhoảng16tỉđôlatrịgiácổphiếucủaBerkshireHathawayđểmualạimộtcôngtybảohiểmmangtênGeneralRe.Đólàvụmualạilớnnhấttừtrướctớinay.MộtsốngườigọinólàsựkiệnlớnnhấttronglịchsửBerkshire.

Táibảohiểmlàmột lĩnhvựccủangànhbảohiểmkhôngđượcnhiềungườibiếtđến,donókhôngliênquanđếnnhữngsảnphẩmquenthuộctrongcuộcsống,sởhữunhàcửa,hoặcbảohiểmtựđộng.Theocáchhiểuđơngiảnnhất,cáccôngtytáibảohiểmbảohiểmcáccôngtybảohiểmkhác.Mặcdùmộtbảnhợpđồngkhônggiảithíchrõràngphíbảohiểmvàphầnthualỗđượcchianhưthếnào,mộtcôngtytáibảohiểmphảichịutráchnhiệmmộttỉlệphầntrămnàođóphầnrủirocủacôngtybảohiểm.Điềunàykhiếnnhàtáibảohiểmbanđầuphảichịumứcđộrủirocaohơn,giảmthiểunhucầuvốnhoạtđộng,vàgiảmbớttỉlệthualỗ.

Vềphầnmình,nhàtáibảohiểmnhậnđượcmộtphầnphíbảohiểm,đểđầutưnếucôngtythấyhợplý.GeneralRechủyếulàđầutưvàotráiphiếu.ThựctếđiềunàylàmộtphầnquantrọngtrongchiếnlượcmualạicôngtycủaBuffett.

KhiBuffettmualạicôngty,GeneralResởhữugần19tỉđôlatrịgiátráiphiếu,5tỉđôlatrịgiácổphiếu,và15tỉđôlatiềnthảnổi.BằngcáchsửdụngcổphiếucủaBerkshiređểmualạicôngtyvàdanhmụctráiphiếunặngkýcủanó,chỉbằngthaotácđơngiản,Buffettđãchuyểncán

cântoànbộsốcổphầncủaBerkshiretừ80%cổphiếuxuống60%.Cuốinăm1998,SởThuếvụ(IRS)đưaraquyđịnhsápnhậpkhôngbaohàmphầnlợinhuậnvốn,điềuđócónghĩalàôngđãcốgắng“bán”gần20%cổphầncủaBerkshire,vìvậykhôngtránhsựbiếnđộnggiácảtồitệnhất,vềbảnchấtlàmiễnthuế.

ĐiềuthayđổiquantrọngduynhấttheosátquátrìnhsápnhậpđólàsựbiếnmấtcủađơnvịđầutưGeneralRe.Khoảng150ngườicóquyềnquyếtđịnhđầutưcácquỹcủacôngtyvàođâu,chúngđượcthaythếbởimộtcánhânduynhất.ĐóchínhlàWarrenBuffett.

ChỉsaukhiBerkshiremualạiGeneralRe,côngtytrảiquamộttrongnhữngnămtồitệnhất.Năm1999,GenRethanhtoánsốtiềnbồithườngtừnhữngthảmhoạthiênnhiên(mưađáởAustralia,nhữngtrậnđộngđấtởThổNhĩKỳ,vàmộtloạtcơnbãokhốcliệtởChâuÂu),từvụcháynhàlớnnhấttronglịchsử,vàsựthấtbạicủamộtcôngtychiếuphimdanhtiếng(côngtyđãmuabảohiểmsốhoáđơnbánvé).VấnđềtrởnêntồitệhơnkhiGenRethamgiamộtnhómcácnhàbảohiểmvàtáibảohiểmdínhlíuvàovụlộnxộnđềnbùcôngnhânmàcuốicùngkếtthúcbằngmộtvụtranhchấpphứctạpvàkhoảnthiệthạihữuhìnhxấpxỉ275triệuđôlatronghainămhoạtđộng(1998và1999).

VấnđềsauđóđượclàmsángtỏlàdoGenReđãbánphágiásảnphẩmcủamình.Hãynhớrằng,sốphíbảohiểmthuvàocuốicùngsẽđượcthanhtoánchonhữngngườicóhợpđồngbảohiểmđượcbồithường.Khiphảithanhtoánnhiềuhơnsốtiềnthuđược,kếtquảsẽlàvụbảohiểmthualỗ.Tỉlệthualỗsovớisốphíbảohiểmnhậnđượctrongmộtnămbấtkỳđượcgọilàchiphíthảnổichonămđó.Khicảhaiphầncủacôngthứccânbằngnhau,chiphíthảnổibằng0làmộtđiềutốtchocôngty.Thậmchícòntốthơnnếutỉlệđóthấphơnconsố0,haychiphíthảnổiâm,điềunàyxảyrakhitiềnphímuabảohiểmthuđượcvượtxasốtiềnthanhtoánbồithườngthiệthại,tạoralợinhuậnbảohiểm.Điềunàymuốnnóitớichiphíthảnổiâm,nhưngthựctếthìnóluôndương:Côngtybảohiểmđượcthanhtoánđểgiữvốn.

Phầnthảnổilàmộtđiềutuyệtvời,Buffettthườngnhậnxétnhưvậy,trừkhinótrởthànhmộtchiphíquácao.Tiềnphíbảohiểmthuđượcquáthấp,hoặcthiệthạiphảibồithườngcaobấtthườngsẽgâytácđộngxấuchochiphíthảnổi.Khicảhaiđồngthờixảyra,chiphíthảnổisẽtăngvọt.

ĐóchínhlàđiềuđãxảyravớiGenRe,mặcdùlúcđầukhônghẳnlànhưvậy.Ngayđầunăm1999,Buffettđãnhậnrarằngcáchợpđồngbảohiểmđượcbánvớigiáthấphơnquyđịnh,vàôngbắtđầuchỉnhsửalạisailầmnày.Tuyvậy,nhữngảnhhưởngcủasựthayđổinàykhôngthểmộtsớmmộtchiềumàcóđược.Năm2000,GeneralReđãtrảiquamộtvụthualỗbảohiểmtrịgiá1,6tỉđôla,tạorachiphíthảnổilêntới6%.Tuyvậy,Buffettcảmthấycóthểbáocáotrongthưgửicổđôngnăm2000rằngtìnhthếđangdầnđượccảithiệnvàôngmongđợixuhướngpháttriểnsẽxảyra,Sauđó,trongmộtkhoảnhkhắckhủngkhiếp,ôngthêmvàomộtcâumàkhônghềcóýđịnhtrước:“Trừkhikhôngcóthảmhoạkhủngkhiếpnào,chúngtakỳvọngchiphíthảnổisẽgiảmtrongnăm2001”.Khoảngsáuthángsau,vàongày11thángChín,nướcMỹđãtrảiquamộtthảmhoạkhủngkhiếpmàchúngtakhôngbaogiờtưởngtượngđược.

TrongthưgửicổđônggửikèmbáocáoquýIIInăm2001,Buffettviết:“Mộtthảmhoạkhủngkhiếpkhôngcógìđángngạcnhiênnữa.Đôikhinóxảyra,vàlầnnàykhôngphảilàlầncuốicùngcủachúngta”.

Buffettước tính thiệthại phảibồi thường củaBerkshire từvụ tấn côngkhủngbốngày11thángChínlêntới2.275tỉđôla,trongđó1,7tỉđôlalàcủaGeneralRe.MứcđộthiệthạiđãchâmngòimộtsựthayđổichoGenRe.Họđãnỗ lựchơnđểđảmbảonhữnghợpđồngbảohiểmđượcđịnhgiá chuẩnxác, và số tiềndự trữđượcgiữ lại đủđể thanh toán các vụbồithường.Sựthayđổi,sửađổinàyđãthànhcông.Năm2002,saunămnămthualỗ,GenReđãbáocáokhoảnlợinhuậnbảohiểmđầutiêncủacôngty,làđộnglựcđểBuffettthôngbáotrongcuộchọpHộiđồngQuảntrịthườngniênnăm2002:“Chúngtađãtrởlại”.

***

WarrenBuffettvốnnổitiếnglàngườiluôngiữvữnglậptrường.Với“thươnghiệu”làngườingaythẳng,ônglàngườiđầutiênthừanhậnrằngôngkhônghềthấyGenRecóvấnđềgìcả.ĐốivớinhữngngườiquansátWarrenBuffett,bảnthânnhậnđịnhđólàmộtsựthúvịkỳlạ.Đólàtrườnghợpmàmộtngười lão luyệnnhưBuffett có thểbỏquanhữngvấnđềphức tạpcủangànhbảohiểm.Nếunhữngvấnđềđórõràng,tôichắcchắnrằngBuffettsẽkhôngtrảcáigiámàôngđãdànhchoGenRe.Tuyvậy,tôicũngkháchắcchắnrằngôngsẽtiếptụcbởivìtầmnhìncủaôngluônhướngvềdàihạn.

Ngànhtáibảohiểmmởratiềmnăngkhổnglồ,vàmộtcôngtytáibảohiểmhoạtđộngtốtsẽtạoragiátrịkhổnglồchocáccổđông.Buffetthiểurõđiềuđóhơnbấtkỳai.Vìvậy,mặcdùsailầmkhiđịnhgiá củaGenRegây ranhữngvấnđề trongngắnhạn, vàmặcdùôngđã “mua”nhữngvấnđềnàycùngvớicôngty,điềunàykhôngphủnhậnkếtluậncơbảncủaôngrằngmộtcôngtytáibảohiểmđượcquảnlýtốttạogiátrịlớnchoBerkshire.Trongmộttìnhhuốngnhưthếnày,bảnnăngcủaBuffettlàsẽkhắcphụcvấnđề,chứkhôngtừbỏcôngtyđi.

Nhưvẫnthườnglàm,Buffetttintưởngnhữngnhàquảnlýcủacôngtyvớibảohiểmđangdầnđượckhôiphụcthôngquađịnhgiáhợp lýnhữnghợpđồngbảohiểmvàđặtramứcdựtrữtươngđốiđủ.Dướisựquảnlýcủahọ,ôngđãviếttrongthưgửicổđôngnăm2003,GeneralRe“sẽlàmộtphươngtiệnmạnhmẽthúcđẩykhảnănglợinhuậntrongtươnglaicủaBerkshire”.

Trongbứcthưnày,GeneralRelàmộttronghaicôngtytáibảohiểmtoàncầuquantrọngduynhấtđượcxếphạngAAA(hạngcaonhất).CôngtycònlạicũnglàmộtcôngtycủaBerkshire:TheNationalIndemnityReinsuranceOperation(CôngtytáiBảohiểmBồithườngQuốcgia)

TậpđoàntáibảohiểmBerkshireHathaway

CôngtytáibảohiểmBồithườngQuốcgiathuộcBerkshirengàynayrấtkhácbiệtsovớicôngtymàBuffettmualạinăm1967.Điểmkhácbiệtđólàcáchtổchứchoạtđộngvàquymôchứkhôngchỉkhácbiệttrongtriếtlýkinhdoanhcơbản.

MộtbộphậncủaCôngtyBồithườngQuốcgiatrướcđâykhôngtồntạidướithờicủangườisánglậpranó-JackRingwalt-làbộphậntáibảohiểm.Ngàynay,bộphậnnày,đượcđiềuhànhtừvănphòngcủaCôngtyBồithườngQuốcgiatạiStamford,Connecticut,đónggóptíchcựcvàotổngdoanhthucủaBerkshire.

TậpđoàntáibảohiểmdoAjitJainđứngđầu.AjitsinhratạiẤnĐộ,tốtnghiệpHọcviệncôngnghệẤnĐộvàtrườngĐạihọcHarvard.Gầnđây,ôngnóivuirằngkhiônggianhậpBerkshirehồinăm1982,ôngthậmchíkhôngbiếttáibảohiểmlàgì,tuyvậyôngđãxâydựngmộtcôngty

cómứclợinhuậnkhổnglồ,vànhậnđượcsựkhenngợicaonhấtcủaBuffetttrongnhiềunăm.

HoạtđộngdựatrênnềntảngsựhùngmạnhtàichínhcủaBerkshire,tậpđoàntáibảohiểmcóthểthảoranhữnghợpđồngbảohiểmmàcáccôngtykhác, thậmchí làcáccôngtytáibảohiểmkhác,khôngbaogiờdám“béngmảng”tới.Mộtsốcôngtyđứngngoàilềbởivìnhữnghợpđồngbảohiểmnàyquáđặcbiệt:mộthợpđồngbảohiểmchotrườnghợplàmtổnhạiđếnthânthếhoặcthanhdanhđốivớisiêusaoAlexRodrigescủađộibóngchàyTexasRangers,haychomộtvụthanhtoántrịgiá1tỉđôlacủamộttấmvésốtrênInternet.Nhậnxétvụbảohiểmthứhai,PhóChủtịchTậpđoàntáibảohiểmchorằng: “Chỉcầnphíbảohiểmcaohơntỷ lệ, thìchúngtahoàntoàncảmthấythoảimái”.

Sốlượngthamgiabảohiểmtạitậpđoànbảohiểmkhôngphảiquálàhàonhoáng.Tuyvậy,côngtythuđượcnhiềulợinhuận.Doanhthutăngđángkểtrongnăm2002và2003.Sauvụkhủngbốngày11thángChín,nhiềucôngtyvàcánhânđãtăngdanhmụcbảohiểmcủahọlênrấtnhiều,tuyvậytronghainămtiếptheokhônghềxảyrathảmhoạnào.Trongnăm2003,TậpđoàntáibảohiểmBerkshireHathawaythuđược4,43tỉđôlatiềnphíbảohiểm,manglạitổngsốtiềnthảnổixấpxỉ14tỉđôla.

Cólẽquantrọnghơnlàchiphítiềnmặtthảnổinămđóâm3%-cónghĩalàkhôngcóchiphí,màchỉcólợinhuận.(Trongtrườnghợpnày,hãynhớrằng“âm”làmộtsốdương).Đólàbởivìtrongnăm2003,Tậpđoàntáibảohiểmthuđượclợinhuậnbảohiểm(thuđượcnhiềuphíbảohiểmhơnsốtiềnphảithanhtoánbồithườngthiệthại)trịgiáhơn1tỉđôla.Đểdễdàngsosánh,trongcùngmộtnăm,lợinhuậnbảohiểmcủaGEICOlà452triệuđôla,vàcủaGeneralRelà145triệuđôla.

Không có gì phải phân vân khi Buffett nói vềAjit Jain: “Nếu bạn nhìn thấyAjit tại đại hộithườngniêncủachúngta,thìhãytônkínhcúichàoôngấy”.

***

WarrenBuffetthiểubiếtvềngànhbảohiểmtheocáchmàítngườicóthểlàm.Thànhcôngcủaôngxuấtpháttừnhiềunguyênnhân.Đólàtừsựthừanhậnbảnchấthànghoáthiếtyếucủangànhvànângtầmnhữngcôngtybảohiểmcủaônglêntrởthànhcôngtycóquyềnkinhdoanhđộclập.

Cáccôngtybảohiểmbánsảnphẩmmàkhôngthểphânbiệtđượcvớinhữngsảnphẩmcủađốithủcạnhtranhkhác.Cáchợpđồngbảohiểmđượctiêuchuẩnhoávàbấtkỳaicũngcóthểsaochụplại.Khônghềcóbấtkỳthươnghiệu,bằngsángchế,lợithếnào.Cóđượcgiấyphépthậtdễdàngvàtỉlệbảohiểmlàmộtcuốnsáchcôngcộng.Nóicáchkhác,bảohiểmlàmộtsảnphẩmtiệnnghi.

Trongkinhdoanhsảnphẩmtiệnnghi,cáchthôngthườngđểgiànhthịphầnlàgiảmgiá.Trongnhữnggiaiđoạncạnhtranhkhốcliệt,nhữngcôngtykhácsẵnsàngbánhợpđồngbảohiểmdướigiátrịcủahoạtđộngkinhdoanhcònhơnlàđểmấtthịphần.BuffettkhẳngđịnhTậpđoànbảohiểmBerkshiresẽkhôngrơivàotìnhtrạngkhôngcólợinhuận.ChỉkhitạiGeneralReđiềunàyxảyramàBuffettđãkhôngnhậnra.

Bạncóthểluônthảonhữnghợpđồngbảohiểmcốđịnh.Cómộtthịtrườngkhôngbiêngiớicho

nhữnghợpđồngbảohiểmcốđịnh.Chúngrấtcóvấnđề,bởivìtrongngàyđầutiênthuđượcphíbảohiểm,đócũnglàlầncuốicùngbạnnhìnthấybấtkỳkhoảntiềnmớinào.Kểtừđó,tấtcảmọithứđềuchảyra.Vàđókhôngphảilàmụcđíchtrongcuộcsốngcủachúngta.

WARRENBUFFETT,2001

Khôngsẵnsàngcạnhtranhvềmặtgiácả, thayvàođó,Buffettcốgắng làmcáccôngtybảohiểmcủaBerkshiretrởnênkhácbiệttheohaicáchkhácnhau.Trướchết,thôngquathếmạnhtàichính.Ngàynay,xétvềlợinhuậnvàdoanhthu.TậpđoàntáibảohiểmBerkshirexếpthứhai,chỉsauAIG,trongngànhtổnthấtbấtđộngsản.Thêmvàođó,tỉlệdanhmụcđầutưcủaBerkshire(35,2tỉđôla)sovớitổngphíbảohiểm(8,1tỉđôla)tươngđốicaohơnmứctrungbìnhcủangành.

BiệnpháptạosựkhácbiệtthứhailiênquantớitriếtlýbảohiểmcủaBuffett.Mụctiêucủaôngthậtđơngiản:Luônluônthảosốlượnghợpđồnglớnnhưngchỉvớinhữngmứcgiácóthểchấpnhậnđược.Nếugiáthấp,ôngbằnglònghạnchếviệckinhdoanh.TriếtlýnàyđượcthấmnhuầntạiCôngtyBồithườngQuốcgiatừthờicủangườisánglậpranólàJackRingwalt.Buffettnói,kể từđóBerkshirekhôngbaogiờcóýđịnhbỏquaphươngphápnày.Ngoại lệduynhất làGeneralRe,vàvụđịnhgiáthấpcủacôngtygâyảnhhưởnglớntớitoànbộkếtquảhoạtđộngcủaBerkshiretrongvàinăm.Ngàynay,tìnhtrạngkhókhănđóđãđượckhắcphục.

SứcmạnhtàichínhcủaBerkshiretạosựkhácbiệtchotậpđoànbảohiểmsovớiphầncònlạicủangành.Khi cácđối thủcạnh tranhbiếnmất trên thương trườngbởi lo sợ trướcnhữngthảmhoạgầnđây,Berkshire vẫn luônởvị thế làmộtmộtnhà cung cấpbảohiểmchuyênnghiệp.Nóitómlại,sựhợpnhấttàichínhmàBuffettápdụngđốivớicáccôngtybảohiểmcủaBerkshiređãtạoramộthệthốngcấpquyềnkinhdoanhtrongđókhônggìkháclàmộtngànhkinhdoanhsảnphẩmtiệnnghi.KhôngcógìđángngạcnhiênkhiBuffettviết,theocáchthẳngthắnthườngthấyởông:“Ngànhkinhdoanhchínhcủachúngtalàbảohiểm”.

LuồngtiềnmặtdotậpđoànbảohiểmBerkshiretạoraquả làkhótin:Khoảng44,2tỉđô latrongnăm2003.ĐiềuBuffettlàmvớisốtiềnđóthểhiệnbảnchấtcôngtycủaôngvàcánhânông.Vàđiềuđóđưachúngtađếnchươngtiếptheocủacuốnsách.

4.MUAMỘTDOANHNGHIỆPBerkshireHathawaylàmộttậpđoànphứchợpnhưngkhôngphứctạp.Hiệntại,tậpđoànbaogồmgần100doanhnghiệpđộc lậpđó là các công ty táibảohiểmmà tôiđãđề cậpđếnởchươngtrước,vàrấtnhiềucácdoanhnghiệpphibảohiểmkhácđượcmualạithôngquanguồnlợitứccủatậpđoànbảohiểm.Sửdụngdòngtiềnmặtđó,tậpđoàncũngmuacảcổphiếuvàtráiphiếucủacáccôngtypháthànhracôngchúng.XuyênsuốttấtcảcáchoạtđộngnàylàlốisuynghĩthựctếcủaWarrenBuffetttrongcáchnhìnnhậnmộtvụđầutư:Khinàoôngxemxétmualạitoànbộcôngty,haykhinàothìôngđánhgiáđểmuachứngkhoán.

Buffetttintưởngrằng,khôngcósựkhácbiệtcơbảnnàogiữahaicôngviệctrên.Cảhaiđềubiếnôngtrởthànhchủsởhữucủamộtcôngty.Vìthế,theoông,cảhaiquyếtđịnhđềunênxuấtpháttừquanđiểmcủangườichủ.ĐâylàđiềuquantrọngnhấtđểhiểuphươngphápđầutưcủaBuffett:Muacổphiếucónghĩalàmuamộtdoanhnghiệpvàđòihỏimộtphươngpháptươngtự.Thựctế,Buffettluônưutiênsởhữutrựctiếpmộtcôngty,bởivìviệcnàychophépônggâyảnhhưởngtớiviệcôngcoilàvấnđềthenchốtnhấttrongmộtcôngtyđólà:Phânbổnguồnvốn.Nhưngkhicổphiếuthểhiệnmộtgiátrịtốthơn,ôngsẽlựachọnsởhữumộtphầncủamộtcôngtythôngquaviệcmuacổphiếuthườngcủacôngtyđó.

Trongbấtcứtrườnghợpnào,Buffettcũngthựchiệnmộtchiếnlượcgiốngnhau:Ôngtìmkiếmnhữngcôngtymàôngbiếtrõ,cólịchsửlợinhuậnổnđịnh,triểnvọngpháttriểndàihạn,cókhảnăngthuđượclợinhuậntốttừvốnthôngquapháthànhcổphiếuvớimứcnợthấp,vàdonhữngconngườicóđủkhảnăngvàchânthậtđiềuhành,vàquantrọnglànhữngcôngtyđóphải luôn được chào bán với giá hấp dẫn. Phương thức hướng về chủ sở hữu khi xem xétnhữngvụđầutưtiềmnănglànềntảngchophươngphápđầutưcủaBuffett.

Tấtcảnhữnggìchúngtamuốnlàđầutưvàonhữngcôngtychúngtahiểubiết,donhữngngườichúngtayêuquýđiềuhành,vàchàogiáhấpdẫn,cânxứngvớitriểnvọngtrongtươnglai.

WARRENBUFFETT

Từquanđiểmcủachủsởhữu,Buffettchorằngmuacổphiếucũnggiốngnhưmuacáccôngty,mua các công ty cũng giống nhưmua cổ phiếu. Nguyên lý giống nhau áp dụng cho cả haitrườnghợp,vàvìvậycảhaiđềulànhữngbàihọcquantrọngdànhchochúngta.

NhữngnguyênlýnàyđượcmôtảkháchitiếttừChương5tớiChương8.Nóitómlại,chúngtạonênPhongcáchđầutưWarrenBuffett,vàchúngđượcápdụng,gầnnhưlàtheobảnnăng,mỗikhiôngxemxétmuacổphiếucủamộtcôngty,haymualạitoànbộcôngty.Trongchươngnày,chúngtasẽđilướtquamộtsốvụmuabán,đểtừđóchúngtahiểusâusắchơnnhữngbàihọcchúngđưara.

Bứchoạkhảmvớinhiềungànhkinhdoanh

TậpđoànBerkshireHathawayngàynayđượchiểuchínhxácnhấtlàmộtcôngtycổphần.Cùngvớicáccôngtybảohiểm,tậpđoànnàycònlàchủsởhữucủamộttờbáo,mộtcôngtysảnxuấtkẹo,mộtchuỗicửahàngkem/humburger,mộtnhàxuấtbảntừđiểnbáchkhoa,mộtnhàcungcấpnguyênliệukhungtranhtheođơnđặthàng,mộtcôngtysơn,mộtcôngtysảnxuấtvàphân

phốiđồngphục,mộtcôngtykinhdoanhmáyhútbụi,côngtyphụcvụcôngcộng,mộtsốcôngtysảnxuấtgiày,vàmộtnhãnhiệuđồlótquenthuộccùngvớirấtnhiềucôngtykhác.

Mộtvàitrongsốnhữngcôngtynày,đặcbiệt,nhữngcôngtymớimualạigầnđâylànhữngcôngtymàBuffetttìmthấybằngmộtcáchrấtBuffett:ÔngđăngquảngcáocầnmuachúngtrongnhữngbáocáothườngniêncủaBerkshireHathaway.

Tiêuchuẩncủaôngthậtthẳngthắn:mộtdoanhnghiệpđơngiản,dễhiểuvớimứcdoanhlợiổnđịnh,lợinhuậntrênvốntốt,nợít,vàbanquảnlýtốt.Ôngquantâmtớinhữngcôngtynằmtrongmứctừ5tỉtới20tỉđôla,nhữngcôngtycànglớncàngtốt.Ôngkhôngquantâmtớisựthayđổi,ngườitiếpquảnthùđịch,haynhữngtìnhhuốngkhôngrõràng,giáđặtmuakhôngđượcxácđịnh.Ônghứasẽbảomậthoàntoànvàphúcđápnhanhchóng.

Trong các báo cáo thườngniên củaBerkshireHathaway và trongbài bình luận gửi các cổđông, ông thườngmô tả chiến lượcmua lại theo cáchnày: “Việcnàyđòi hỏi kỹ thuật cao.Charlievàtôichỉngồilạivớinhauvàđợichờđiệnthoạireo.Đôikhiđólàmộtcúđiệnthoạigọinhầmsố”.

Chiếnlượcnàycóhiệuquả.Thôngquathôngbáocôngkhainày,vàcũngthôngquanhữnglờigợiýtừphíacácnhàquảnlýởcáccôngtyhiệntạicủaBerkshire,Buffettmualạimộtloạtcáccôngtythànhcôngkhiếnmọingườiphảikinhngạc.MộtvàitrongsốđólàcôngtyconcủaBerkshiretrongvàithậpkỷ,vànhữngcâuchuyệnvềcáccôngtynàyđãtrởthànhmộtphầntrongtruyềnthuyếtvềBuffett.

VídụnhưSee’sCandyShopstrởthànhmộtchinhánhcủaBerkshirekểtừnăm1972.Vụmuabánnàyquảlàđángchúý,bởivìnótiêubiểucholầnđầutiênBuffettrờibỏ“châmngôn”củaBenGrahamđểchỉmuanhữngcôngtybịđịnhgiáthấp.Giámuacuốicùng,30triệuđôla,caogấpbalầngiátrịsổsách.Chắcchắnrằng,đólàmộtquyếtđịnhsángsuốt.Chỉriêngtrongnăm2003,lợinhuậnthuđượctrướcthuếcủaSeeđãđạtconsố59triệuđôla,xấpxỉhailầngiámuathựctế.

TrongđạihộithườngniêncủaBerkshirenăm1997,25nămsauvụmuaSee,CharlieMungerhồitưởnglại:“Đólà lầnđầutiênchúngtôichitiềnchochất lượng”.Buffettnóithêm:“NếuchúngtakhôngmuaSee,chúngtacũngsẽkhôngmuaCoke”.Phầnsaucủachươngnày,tôisẽlàmsángtỏýnghĩađầyđủcủalờinhậnxétđó.

Một công ty nổi tiếng khác đối với những người luôn theo sát Berkshire đó là NebraskaFurnitureMart.HệthốngbánlẻkhổnglồnàybắtđầuhoạtđộngtạiOmaha,quêhươngcủaBuffetttừnăm1938khimộtngườiNganhậpcư,bàRoseBlumkinbánđồđạctrongtầnghầmcủabàđểmởmộthàngnhỏ.Năm1983,khibàBlumkinđượcnhiềungườibiếtđến,Buffettđãtrả55triệuđôlađểmua80%cửahàngcủabà.

Ngàynay,NebraskaFurnitureMart,baogồmcácđơnvịbánlẻchiếmhơn100nghìnm2trênmột khoảnhđất rộng, bánnhiềuđồnội thất hơnbất kỳ cửahàngnào khác trênđất nước.BuffettđiềuhànhcửahàngthứhaiđólàMartthứhai,mởcửanăm2002tạithànhphốKansas.Trong thưgửi cổđôngnăm2003,Buffettđã liênhệ thànhcông củahệ thống rộnghơn40nghìnm2nàyvớibàB.huyềnthoại,ngườivẫnlàmviệcchotớikhiquađờiởtuổi104.Buffett

viết:“Mộtkinhnghiệmbàtruyềnlạichochúngtađólànếubạnbánvớigiáthấp,kháchhàngsẽtìmbạnbằngmọicách”.CửahàngcủachúngtaphụcvụthànhphốKansasrộnglớnhơn,toạlạctạimộttrongnhữngvùngdâncưthưathớthơncủakhuvực,đãchứngminhquanđiểmcủabàB.Mặcdùcóhơn10héctađểđỗxe,nhưnghầunhưlúcnàocũngtrongtìnhtrạngquátải,hếtchỗ”.

ThángMộtnăm1986,Buffetttrả315triệuđôlatiềnmặtđểmuaScott&Fetzer,mộttậpđoàngồm21côngtynhỏ,baogồmcảnhàsảnxuấtmáyhútbụiKirbyvàbáchkhoatoànthưWorldBook.Chotớithờiđiểmđó,đâylàmộttrongnhữngvụmuabánlớnnhấtcủaBerkshire,vượtquasựmongđợilạcquancủaBuffett.Đólàmôhìnhcủamộttổchứccólợinhuậntrênvốnlớnnhờpháthànhcổphiếuvàcósốnợkhôngđángkể,đólàmộttrongnhữngđặcđiểmmàBuffettưathích.Thựctế,ôngtínhtoánrằng,khoảnlợinhuậntrênvốncủaScottFetzerdựavàopháthànhcổphiếusẽdễdàngđặtnóvàotop1%trongbảngxếphạngFortune500.

RấtnhiềucôngtycủaScottFetzerđưaramộtdanhmụcnhữngsảnphẩmcôngnghiệpchuyênmônhoá(mộtsốngườichorằngthậtnhàmchán),nhưngchúngthựcsựmang lại tiềnchoBerkshireHathaway.DoBuffettmuanó,ScottFetzerđãphânphốitrên100%phầntiềnlãicủanóchoBerkshire,trongkhiđồngthờitiếptụctănglợinhuận.

Trongnhữngnămgầnđây,WarrenBuffettđãchuyểnsựquantâmcủaBerkshiretớicáccôngty,thayvìcổphiếunhưtrướcđây.BảnthâncâuchuyệnvềcáchthứcBuffettmualạinhữngcôngtyđadạngnàyquảlàthúvị.Cólẽnênnóikỹhơnvềđiểmnày.Nhữngcâuchuyệngiúpchúng ta hiểu biết sâu sắc giá trị trong cách thức đánh giá các công ty của Buffett. Trongchươngnày,chúngtadànhmộtkhoảngthờigianđểtìmhiểuđôichútvềbatrongsốcácvụmualạinày.DướiđâylàmộtsốvídụvềcácvụmualạigầnđâyminhhoạchomộtloạtcácngànhrộnglớntrongtậpđoànBerkshire:

•LợitứccủaLoom,côngtysảnxuất1/3sốđồlótnambántrênthịtrườngMỹ.Berkshiremualạicôngtynàynăm2002vớigiá835triệuđôla,saukhitínhtoánphầnlãisuấtthuđượctrênkhoảnnợgiả,cònlại730triệuđôla.

• Garan, nhà sản xuất quần áo trẻ em, bao gồm cả dòng sản phẩm Garanimals nổi tiếng.Berkshiređãmualạicôngtynàynăm2002vớigiá270triệuđôla.

•Mitek,côngtysảnxuấtphầncứngcấutrúcchongànhcôngnghiệpxâydựng,đượcBerkshiremua lại năm2001 với giá 400 triệu đô la.Một phần thú vị của vụmua lại này là hiện tạiBerkshirechỉsởhữu90%côngty.10%cònlạido55nhàquảnlýyêumếncôngtyvàmuốntrởthànhchủsởhữucủacôngtynắmgiữ.TinhthầndoanhnghiệpcủacủabanquảnlýnàylàmộttrongnhữngphẩmchấtmàBuffettkiếmtìm.

•Larson-Juhl,nhàcungcấpvật liệukhunghàngđầuchocác cửahàngkhung theođơnđặthàng,đượcBerkshiremualạinăm2001vớigiá225triệuđôla.

•DịchvụkinhdoanhCORT,chocácvănphòngvàcácphòngđồngsởhữuthuêđồđạcchấtlượng,đượcBerkshiremualạinăm2000vớigiá467đôla,baogồmcả83triệuđôlanợ.

•BenBridgeJeweler,mộtchuỗicửahàngWestCoastdocùngmộtgiađìnhsởhữuvàđiềuhànhtrongbốnthếhệ.YêucầukhimualạicửahàngđólàgiađìnhBrigdevẫntiếptụcquảnlý

côngty.Berkshiremualạicôngtynàyvàonăm2000vớimứcgiákhôngđượccôngbốcôngkhai.

•JustinIndustries,chuyênsảnxuấtủngphươngTây(Justin,TonyLama,vànhữngnhãnhiệukhác)dướinhãnhiệuAcme,đượcBerkshiremualạinăm2000vớigiá600triệuđôla.

•BenjaminMoore,sảnxuấtsơntrong121nămđượcBerkshiremualạinăm2000vớigiá1tỉđôla.

•ShawIndustries,nhàsảnxuất thảmlớnnhất thếgiới.Berkshiremua lại87%côngtyhồinăm2000vàphầncònlạivàođầunăm2002,vớitổngsốtiềnmualạilà2tỉđôla.Hiệntại,ngoạitrừngànhbảohiểm,ShawlàcôngtylớnnhấtcủaBerkshirevớilợinhuậnnăm2003là436triệuđôla.

CaytonHomes

Năm1996, JamesClayton,contraicủamộtngười lĩnhcanhTennessee,bắtđầungànhkinhdoanhnhàdiđộngvới25triệuđô la tiềnđivay.Trongvòngbốnnăm,ClaytonHomesbánđược700ngôinhàmỗinăm.Hiệntại,ClaytonlàmộttrongnhữngnhàsảnxuấtnhàdiđộnglớnnhấtnướcMỹ,vớikhoảng1,2tỉđôladoanhthutrongnăm2003.Cácmẫunhàrấtphongphú,từloạikhiêmtốn(45m2giá10triệuđôla)tớiloạixaxỉ(100triệuđôlacho135m2,vớisànnhàgỗcứng,đồgiadụngthépchốnggỉ,vàbếpnấuriêng).

Claytoncókhoảng976đạilýbánlẻtạiMỹ,baogồm302cửahàngthuộcsởhữucủacôngty,86vănphòngkinhdoanhcộngđồngthuộcsởhữucủacôngty,và588cộngđồngsảnxuấtnhàtại33bang.Côngtycũngsởhữuvàđiềuhànhcácchinhánhbảohiểm,phụcvụnợ,chovaytàichính.Côngtypháthànhcổphiếulầnđầuvàonăm1983,vàBerkshireHathawaymualạicôngtyvàothángTámnăm2003vớigiá1,7tỉđôla.

JamesClaytonthuđượckinhnghiệmvàkiếnthứctừkhókhăn.Vìchamẹôngtừngphảilàmnhữngcôngviệcnặngnhọc(chaôngnhặtsợicotton,cònmẹônglàmviệctrongmộtnhàmáysảnxuấtáosơmi)nênClaytonxácđịnhsẽphảithoátkhỏikhókhăn.ÔngkiếmtiềntrangtrảitiềnhọctạitrườngĐạihọcTennesseebằngnghềchơighitatrênđài.Cuốicùng,ôngtrởthànhkháchmờibánthờigianchochươngtrìnhStartime,mộtchươngtrìnhthayđổihàngtuầntrênkênhtruyềnhìnhKnovillevàhátcùngnhữngngườinhưDollyParton.KhicònhọcĐạihọc,ôngbắtđầukinhdoanhôtôsecond-handvớimộtnhómbạnhọc,nhưngđếnnăm1961côngviệckinhdoanhphásảnkhingânhàngthuhồikhoảnvaycủaông.“Chatôiđãchắcchắnrằngchúngtôisẽphảivàotùvàtôitựnhủvớibảnthânmìnhrằngtôivôtội.Tôisẽkhôngbaogiờbịtổnhạitrướcngânhàngmộtlầnnàonữa”.

VụmualạiClaytonHomeslàmộtcâuchuyệnđiểnhìnhcủaBuffett.Nhưngnólạilàmộtcâuchuyệnkhôngđiểnhìnhsovớiphầncònlạicủagiớikinhdoanh.

KhíacạnhđầutiêncủacâuchuyệnđólàBuffettcókinhnghiệmthựctiễnvớingànhnày.Năm2002,BerkshiremualạisốchứngkhoánếẩmtừOakwoodHomes,mộthãngsảnxuấtnhàdiđộngkhác.

ThángHainăm2003,AlAuxier,giáosưtàichínhtạitrườngĐạihọcTennessee,đưamộtnhóm

sinhviênMBAtớiOmahađểgặpgỡBuffetttrongmộtbuổimàAuxiermôtảlà“haigiờchovànhận”.Đó là lần thứ15Auxier tổ chứcchuyến thămviếng thếnày, vànó trở thành truyềnthốngchocácsinhviêntớithămmangmộtmónquàcảmơndànhtặngBuffett.Lầnnày,mónquálàmộtcuốntựtruyệncủaJamesClayton,ngườiđãđặtcôngtycủaôngtạiKnoxville.

Saukhiđọcxongcuốnsách,BuffettgọichocontraiKevincủaClayton,hiệnđanggiữchứcCEO.“NhưtôinóivớiKevin,rõràngôngvừalàngườicónănglựcvừalàmộtthợsănthẳngthắn.Ngaysauđó,tôiđãđưaralờimờichàochomộtdoanhnghiệpchỉdựatrêncuốnsáchcủaJim,đánhgiácủatôivềKevin,tìnhtrạngtàichínhcôngkhaicủaClaytonvàđiềutôiđãhọcđượctừkinhnghiệmOakwood”.Haituầnsau,BerkshirethôngbáovụmualạiClaytonHomes.Buffettnói:“Tôithựchiệnthươngvụlàmănquađiệnthoạimàchưabaogiờnhìnthấynó”.

Mùathunăm2003,BuffettđượcmờitớithamdựhộinghịchuyênđềMBAcủatrườngĐạihọcTennessee.ÔngkểlạicâuchuyệncủaClayton,vàsauđóthuyếttrìnhtrướctoànthểcácsinhviêntừtrườngđạihọcBerkshireHathaway.MỗisinhviêncũngđượctặngmộtcổphiếuhạngBcủaBerkshirevàgiảngviêncủahọ,AlAuxier,đượctặngmộtcổphiếuhạngA.

McLanceCompany

Năm1894,RobertMcLanethoátkhỏinạnđóihậuNộichiếncủavùngNamCarolina,chuyểntớisinhsốngtạiCameron,bangTexas,vàbắtđầumởmộtcửahàngtạpphẩmnhỏ.Quanhiềunăm,ôngpháttriểncửahàngthànhmộtcửahàngtạpphẩmbánbuônvàcôngtyphânphối.Contraiông,RobertD.McLane,nổitiếngvớitênđệmDrayton,đãthamgiacôngtynăm1921.ContraicủaDrayton,DraytonJr.bắtđầulàmviệctrongcôngtygiađìnhkhilênchíntuổi,vàđãdànhnhiềungàythứBảysuốtthờiniênthiếuđểlausànnhàkho.Saukhitốtnghiệpđạihọc,ôngthamgiacôngtytoànthờigian.

Cuốicùng,DraytonJr.thuyếtphụcđượcchaôngrờicôngtytớigầnmộtconđườngcaotốcgiữacáctiểubang.Sauđóđếnnăm1962,toànthểcôngtytựđộnghoávớiviệcsửdụngmáyvitính.Năm1990,ôngbáncôngtychongườibạnthânSamWalton,vàMcLanetrởthànhmộtchinhánhcủaWal-Mart,cungcấpchocáccửahàngcủaWal-MartvàcáccửahàngcâulạcbộcủaSam,cũngnhưcáccửahàngtiệnlợivàcácnhàhàngănnhanhtrênkhắpđấtnướcvớitấtcảmọithứtừđậuphộngtớihạttiêu.

Năm2003,McLanetrởthànhnhàphânphốilớnnhấtởMỹchocáccửahàngởgócphốvàcửahàngtiệnlợi.Cáchệthốngphầnmềmcảitiếngiácả,cướcphí,vậnchuyểnvàquytrìnhbánhàngvàdịchvụvậnchuyểnhoànhảođãbiếncôngtythànhmộtcôngtyvậnchuyểntrọngóihiệuquả.

Mộtcôngtyđượcđiềuhànhtốt,hiệuquảđượcxâydựngdựatrênnềntảngnhữngnguyênlýbềnvữngvàthểhiệnkhảnănglợinhuậnbềnvữngchínhlàđiềuWarrenBuffettmongmuốn.ThángNămnăm2003,BerkshirethôngbáocôngtymualạiMcLanevớigiá1,45tỉđôlatiềnmặtvàcộngthêmmộtkhoản1,2tỉđôlanợphảitrả.

VụmualạikhiếnMcLanetăngtrưởngthậmchímạnhhơn.Vídụnhư,thôngquavụmuabángiúpcôngtytheođuổinhữnghợpđồngphânphốivớimộtchuỗisiêuthịvàcácđốithủcạnhtranh củaWal-Mart như Target, và Dollar General. Trong thư gửi các cổ đông năm 2003,

Buffettviết:“Trướcđây,mộtsốnhàbánlẻlảngtránhMcLanebởivìcôngtynàydođốithủcạnhtranhchínhcủahọlàmchủsởhữu.NhưngGradyRosier,CEOcấpcaocủaMcLane,đãgiànhđượcmộtsốtrongcáchợpđồngnày.Ôngđãbướcmộtbướcdàitrongngàyhoàntấtsựthỏathuậnmuabánvànhiềuđiềukhácnữasẽtới”.

ThePamperedChef

Năm1980,DorisChristopher,cựugiảngviênmônkinhtếhọcgiađìnhvàlàngườimẹluônởnhà,đangtìmkiếmmộtcôngviệcbánthờigianđểcóthêmthunhậpchogiađìnhnhưngvẫnchophépbàcóthờigiandànhchohaicongáibébỏng.Bàquyếtđịnhnângcaonhữnggìbàbiếtđólànấuănvàdạyhọc.Vàbàđãnảyratớiýtưởngbánnhữngđồdùngnấubếptạinhà.Vìvậy,bàquyếtđịnhmượnbanghìnđôlatiềnbảohiểmnhânthọ,đimuasắmtạimộtsiêuthịbánbuônvàmuahết75đôlanhữngmặthàngbàyêuthích,sauđóbànhờmộtngườibạndẫnchươngtrìnhtrongbữatiệcgiớithiệusảnphẩm.

Christophercóphầnlolắngtrướcbữatiệcđầutiên,nhưngbữatiệcđóđãthànhcôngrựcrỡ.Khôngchỉtấtcảmọingườiđềucómộtkhoảngthờigiantuyệtvờimàmộtsốvịkháchmờicònmongmuốnđượcdẫnchươngtrìnhchobữatiệc.ĐólàđiểmkhởiđầuchoPamperedChef,mộtcôngtychuyênbáncácđồdùngnấubếpchonhữngngườisànhănquakênhbánhàngtrựctiếpvànhữngbữatiệctạinhà.

Ngườiphụnữ34tuổiChristopher,khônghềđượcđàotạovềkinhdoanh,đãkhởinghiệptạitầnghầmtrongngôinhàcủabàởChicagobằngbanghìnđôlađivay.Trongnămđầutiên,làmviệccùngchồng,bàcódoanhthu50nghìnđôla.Năm1994,PamperedChefđượcxếphạngtrongdanhsách500côngtytưnhâncótốcđộpháttriểnnhanhnhấttạiMỹ,vàChristopherđượctạpchíWorkingWomancôngnhậnlàmộttrongtop500phụnữlàchủdoanhnghiệpxuấtsắc.

DorisChristopherkhởiđầucôngtyvớimộtniềmtinmãnhliệtrằngcùngsumhọptrongmộtbữaănsẽgiúpnhữngthànhviêntronggiađìnhgầngũinhautheocáchmàchỉmộtsốítngườikháccókinhnghiệmsánhđược.TriếtlýkinhdoanhđóđãhìnhthànhvàdẫnlốichoPamperedChef từkhimớibắtđầuhoạtđộng,vànóchính làđiểmmấuchốt trongphươngphápkinhdoanh:Mộtbàithuyếttrìnhcủangườichàohàngthânthiện,thựctếchonhữngngườinộitrợtheocáchliênhợpchấtlượngcủađờisốnggiađìnhvớichấtlượngcủasảnphẩmnấubếp.

Rấtnhiều“nhàtưvấnbếpnúc”củacôngty,nhưhọvẫnđượcgọi,lànhữngngườimẹluônởnhà,vàphầnlớnviệcbánhàngđượctiếnhànhtạinhàhọtrongcác“chươngtrìnhnấubếp”.Đólànhữngchươngtrìnhnấuănnơinhữngvịkháchđượcchứngkiếntrựctiếpnhữngsảnphẩmnấubếpvàcôngthứclàmmónăncùngkếthợpvớinhau,họcnhanhchóngvàdễdàngnhữngkỹthuậtchuẩnbịđồănvàthunhậnnhữngmẹovặtvềcáchđãikháchvàtạosựthoảimáichokhách.Cácsảnphẩmđềulànhữngdụngcụnấubếpvàtủđểthứcăncóchấtlượngcao.Khoảng80%nhữngsảnphẩmnàychỉduynhấtcótạicôngtyhoặcchỉcóthểmuatạicácđạilýbánhàngcủaThePamperedChef.

Ngàynay,PamperedChefcó950nhânviêntạiMỹ,Đức,Anh,vàCanada.Cácsảnphẩmcủacôngtyđượcbánthôngquatrên71nghìnnhàtưvấnđộclậptrongnhữngchươngtrìnhnấuăntạinhà.HơnmộttriệuchươngtrìnhbiểudiễnnấubếpđượctổchứctrênkhắpnướcMỹtrong

năm2002,tạoradoanhthubánhàngđạt730triệuđôla.Vàmónnợduynhấtcôngtyđólà3nghìnđôlatiềnbanđầu.

Năm2002,DorisChristophernhậnrarằng trong trườnghợpbàbấtngờbịốmhoặcquyếtđịnhphát triển chậm lại, PamperedChef cần phải cómột kế hoạch trù bị. Vì vậy, theo lờikhuyêncủanhữngchủngânhàngcủabàởGoldmaSachs,bàđãtiếpcậnWarrenBuffett.ThángTámnămđó,ChristophervàngườisauđótrởthànhCEOcủabà,bàSheilaO’ConnellCooper,đã có buổi gặp gỡ Buffett tại văn phòng trụ sở chính của ông ở Omaha. Một tháng sau,BerkshirethôngbáocôngtymualạiPamperedChefvớigiáxấpxỉ900triệuđôla.

NhớlạibuổigặpgỡhồithángTám,BuffettviếtchocáccổđôngcủaBerkshirerằng:“Tôichỉmấtkhoảng10giâyđểquyếtđịnhrằngđâylàhainhàquảnlýmàtôimongmuốnhợptác,vàchúngtôinhanhchóngkýkếthợpđồng.TôitớithamdựmộtbữatiệccủaPamperedChefvàquảthậtlàdễdàngnhậnratạisaongànhkinhdoanhnàylạithànhcông.Nhữngsảnphẩmcủacôngty,trongphầnlớntàisản,đềucóphongcáchriêngvàcótínhhữudụngcao,vànhữngnhàtưvấncókiếnthứcuyênthâmvàrấtnhiệttình.Mọingườiđềucómộtkhoảngthờigianthoảimái”.

***

Buffettthườngđượchỏilàôngsẽmuanhữngloạihìnhcôngtynàotrongtươnglai.Ôngnói,trướchết,tôisẽtránhnhữngcôngtysảnxuấthàngtiêudùngvànhữngnhàquảnlýmàtôikhôngmấytintưởng.Ôngđặtrabatiêuchuẩn:Đóphảilàloạicôngtymàônghiểu,hoạtđộngkinhdoanhtốt,vàphảidonhữngnhàquảnlýđángtincậyđiềuhành.Đócũnglànhữngtiêuchuẩnôngtìmkiếmkhimuacổphiếuvàcùngvớilýdotươngtự.

Đầutưvàochứngkhoán

RõrànglàrấtítngườitrongchúngtasẽmuatoànbộcôngtynhưBuffettđanglàm.NhữngcâuchuyệnvềcáccôngtyđượcđềcậptrongchươngnàybởivìchúnggiúpchúngtahiểubiêtsâusắcvềlốisuynghĩcủaBuffett.

Lốisuynghĩtươngtựnhưvậycũngápdụngchonhữngquyếtđịnhcủaôngkhimuacổphiếu.Điềuđóthểhiệnmộtvàivídụmànhữngngườibìnhthườngcóthểlàmtheo.ChúngtakhôngthểmuacổphiếutheoquymôgiốngnhưWarrenBuffett,nhưngchúngtacóthểthuđượclợinhuậnkhiquansátđiềuônglàm.

Cuốinăm2003,danhmụcđầutưcổphiếuthườngcủaBerkshireHathawayđạttổnggiátrịthịtrườnglàhơn35tỉđôla,tănggần27tỉsovớigiámuabanđầu.Trongdanhmụcđầutưđó,BerkshireHathawaysởhữu200triệucổphiếucủaCoca-Cola,96triệucổphiếucủaCôngtyGillettevàhơn56 triệucổphiếucủaWellsFargo&Company.Đồuốngcóga,daocạodâu,những ngân hàng lân cận đều là những sản phẩm và dịch vụ rất quen thuộc với chúng ta.Khôngcógìlàbímật,khôngcógìlàcôngnghệcao,khôngcógìkhóhiểucả.ĐólàmộttrongnhữngniềmtinkiênđịnhnhấtcủaBuffett:Sẽvôíchkhibạnđầutưvàomộtcôngty,haymộtngànhmàbạnkhônghiểu,bởivìbạnsẽkhôngthểbiếtnóđánggiábaonhiêu,haytheodõixemnóđanghoạtđộngthếnào.

CôngtyCoca-Cola

Coca-Colalànhàsảnxuất,tiếpthị,vàphânphốiđồuốngcógavànướcngọtlớnnhấtthếgiới.Sảnphầmđồuốngcógacủacôngty,lầnđầutiênđượcbánởMỹvàonăm1886,giờđâyđãcómặttạihơn195quốcgiatrênthếgiới.

MốiquanhệgiữaBuffettvàCoca-Colađưachúngtatrởlạivớithờithơấucủaông.ÔngđãcólonCoca-Colalầnđầutiênkhiônglênnămtuổi.Ngaysauđó,ôngbắtđầumuasáulonCokevớisốtiền25xutạicửahàngtạpphẩmcủaôngnộivàbánlạichúngchonhữngngườihàngxómvớigiánămxumột lon.Buffett thừanhận, trong15nămtiếp theo,ôngquansátmứctăngtrưởngphithườngcủaCoca-Cola,nhưngôngđãmuanhàmáydệt,cửahàngbánlẻ,vànhữngnhàsảnxuấtthiếtbịnôngtrạivàcốixaygió.Thậmchítrongnăm1986,khiôngcôngbốchínhthứcrằngCherryCoke(Cokehươnganhđào)sẽtrởthànhcôngtyđồuốngcógachínhthứctrongcácđạihộithườngniêncủaBerkshireHathaway,BuffettvẫnkhôngmuamộtcổphiếunàocủaCoca-Cola.Cho tới tậnhainămsau,mùahènăm1988,BuffettmớimuanhữngcổphiếuđầutiêncủaCoca-Cola.

SứcmạnhcủaCoca-Colakhôngchỉlànhữngsảnphẩmmangnhãnhiệucủanó,màcònlàhệthốngphânphốivôđịchtrêntoànthếgiới.Ngàynay,doanhthubánsảnphẩmCoca-Colatrêntoàncầuchiếm69%tổngdoanhthucủacôngtyvà80%lợinhuậncủanó.CùngvớiAmatilCoca-Cola,côngtycònthulợinhuậntrênvốntạinhữngnhàmáyđóngchaiởMexico,NamMỹ,ĐôngNamÁ,ĐàiLoan,HồngKông,vàTrungQuốc.Trongnăm2003,côngtyđãbánhơn19tỉthùngsảnphẩmđồuống.

Buffettnói,côngtytốtnhấtđểsởhữulàcôngtyquathờigiancóthểtậndụnglượngvốnlớnvớitỉlệlợitứcrấtcao.MôtảnàyhoàntoànphùhợpvớiCoca-Cola.RấtdễhiểutạisaoBuffettlạiđểýtớiCoca-Cola,nhãnhiệunổitiếngnhấttrêntoànthếgiới,trởthànhcôngtycấpquyềnkinhdoanhgiátrịnhấtthếgiới.

Dokhảnăngtàichínhhùngmạnh,vàcũnglàdosảnphẩmcủahãngquánổitiếng,tôiđãsửdụngCoca-ColalàvídụđiểnhìnhtrongtừChương5tớiChương8,đểmôtảchitiếtnguyênlýtrongPhongcáchđầutưWarrenBuffett.

Tôimuanhữngcôngty,khôngphảicổphiếu,nhữngcôngtymàtôisẵnsàngsởhữumãimãi.

WARRENBUFFETT,1998

CôngtyGillette

Gillettelàmộtcôngtysảnxuấtsảnphẩmtiêudùngquốctế,sảnxuấtvàphânphốilưỡivàdaocạorâu,đồtrangđiểm,vàmỹphẩm,vănphòngphẩm,máycạorâuđiện,nhữngđồgiadụnglặtvặt,vànhữngđồdùngvàsảnphẩmchămsócrăngmiệng.Côngtycóhệthốngsảnxuấttại14quốcgiatrênthếgiớivàphânphốisảnphẩmtớihơn200côngtyvàvùnglãnhthổ.Hệthốngsảnxuấtnướcngoàichiếmhơn63%doanhthuvàlợinhuậncủaGillette.

KingC.GilletteđãsánglậpraGillettevàothờikỳchuyểngiaocủathếkỷXX.Khicònlàmộtchàngtrai,Gilletteđãdànhthờigianvạchrachiếnlượcđổiđời.Mộtngườibạngợiýrằngôngnênsángchếramộtsảnphẩmmàchỉdùngmộtlầnrồivứtđi,vàthaythếnóbằngcáikhác.TrongkhilàmnhânviênbánhàngchoCrownCork&Seal,Gilletteđãnảyraýtưởngsángchếrasảnphẩmdaocạorâuchỉdùngmộtlần.Trongnăm1903,côngtynontrẻcủaôngbắtđầu

bándaocạorâuantoànvới25lưỡicạorâuchỉdùngmộtlầnvớigiá5đôla.

Ngàynay,Gillettlànhàsảnxuấtvàphânphốilưỡivàdaocạorâuhàngđầu.Lưỡidaocạorâuchiếmxấpxỉ1/3doanhthubánhàngcủacôngtynhưngchiếmtới2/3lợinhuậncủacôngty.Thịphầntrêntoàncầucủacôngtylà72,5%,gấpgầnsáulầnđốithủcạnhtranhgầnnhất.Côngtynàychiếm70%thịphầntạichâuÂu,80%tạichâuMỹLatinh.DoanhthubắtđầutăngtạiĐôngÂu,ẤnĐộ,vàTrungQuốc.Cứ1lưỡidaocạoGillettebánđượctạiMỹ,thìcôngtysẽbánđược5chiếcởthịtrườngnướcngoài.Thựctế,Gilllettephổbiếntrêntoànthếgiớiđếnnỗitrongnhiềungônngữtêncủahãngtrởthànhtừđểchỉ“lưỡidaocạorâu”.

BuffettbắtđầuquantâmtớiGillettetừnhữngnăm1980.CácnhàquansátPhốWallbắtđầuxemcôngtylàmộtnhàsảnxuấthàngtiêudùngchậmpháttriển,đangởgiaiđoạnchínmuồiđểmualại.Lợinhuậnbiêndaođộnggiữa9%và11%,lợinhuậnthuđượctrênvốndàntrảiramàkhônghềcódấuhiệucảithiện,vàtăngtrưởnglợinhuậnvàgiátrịthịtrườnggiảmđángkể(xemhình4.1và4.2).Nóitómlại,côngtycódấuhiệutrìtrệ.

CEOColmanMcoklerđãđánhbạibốndựđịnhmualạitrongsuốtthờigianđó,lêntớiđỉnhcaolàcuộcchiếnhếtsứcgaycấnchốnglạiConistonPartnershồinăm1988.Gillettechiếnthắngtronggangtấc,nhưngviệcđócũngbuộccôngtyphảimualại19triệucổphiếucủaGillettevớigiá45đôlamộtcổphiếu.Giữanăm1986vànăm1988,côngtyđãthaythế1,5tỉđôlasốvốncổđôngbằngnợ,vàtrongmộtthờigianngắn,Gilletterơivàotìnhtrạngvốnròngâm.

Lúcđó,BuffettgọichongườibạnJosephSiscocủaông,làthànhviêncủaHộiđồngQuảntrịGillette,gợiýrằngBerkshiresẽđầutưvàocôngty.Buffettnói:“NgànhkinhdoanhcủaGillettelàngànhchúngtôirấtthích”.

Hình4.1LợinhuậntrênvốncủaGillette

Hình4.2GiátrịthịtrườngcủaGillette

“Charlievàtôinghĩrằngchúngtôihiểutìnhtrạngkinhtếcủacôngtyvàvìvậy,tinrằngchúngtôi có thểphỏngđoánkhá thôngminhvề tương lai củaGillette”.Gilletteđãpháthành600triệuđôlacổphiếuưuđãicóthểchuyểnđổichoBerkshirevàothángBảynăm1989vàsử

dụngquỹđểtrảdầnnợnần.Buffettđãnhậnđược8,75%chứngkhoánưuđãicóthểchuyểnđổivớiquyđịnhbắtbuộcphảithanhtoánhếtnợtrongvòng10nămvàsựlựachọnchuyểnthànhcổphiếuthườngcủaGillettevớigiá50đôlamộtcổphiếu,caohơn20%sovớimứcgiáởthờikỳđó.

Năm1989,BuffettthamgiaBanGiámđốccủaGillette.Cùngnămđó,côngtygiớithiệumộtsảnphẩmmớirấtthànhcông,sảnphẩmSenor.Đólàkhởiđầuchobướcngoặtcủacôngty.DoanhthucủaSenorđãmởrộngtriểnvọngcủaGillette.Lợinhuậntrênmỗicổphiếubắtđầutăng20%mộtnăm.Lợinhuậnbiêntrướcthuếtăngtừ12%lên15%vàlợinhuậntrênvốncổphầnđạtmức40%,gấphailầnlợisuấtđầunhữngnăm1980.

ThángHai,năm1991, công ty thôngbáomộtđợtchiacổphiếuvới tỉ lệ2:1.Berkshiređãchuyểnsốcổphiếuưuđãivàthuđược12triệucổphiếuthường,hay11%sốcổphiếunợcòntồncủaGillette.Chỉtrongvòngchưađầyhainăm,vụđầutư600triệuđôlacủaBerkshirevàoGilletteđãtănglên875triệuđôla.BướctiếptheocủaBuffettlàtínhtoángiátrịcủa12triệucổphiếuđó.TrongChương8,chúngtabiếtôngtiếnhànhviệcnày.

Ngànhkinhdoanh lưỡidaocạorâucủaGillettehưởng lợichính từquá trình toàncầuhoá.Điểnhìnhlà,Gillettebắtđầuvớivớinhữngchiếclưỡidaocạochấtlượngthấpvàdầndầngiớithiệu nhữnghệ thống cạo râu cải tiến. Công ty thu được lợi nhuận không chỉ từ việc tăngdoanhthuđơnvịmàcòntừviệccảithiệnvàổnđịnhlợinhuậnbiên.TươnglaicủaGillettecónhiềudấuhiệutươisáng.Buffettnói:“Chúngtacóthểvuivẻđingủmỗitốikhibiếtrằngcó2,5tỉngườiđànôngtrênthếgiớisẽphảicạorâuvàobuổisánghômsau”.

CôngtyWashingtonPost

WashingtonPostngàynaylàmộttậpđoànđạichúngvớimộthệthốngkinhdoanhgồmxuấtbảnbáochí,phátsóngtruyềnhình,hệthốngtruyềnhìnhcáp,xuấtbảntạpchí,vàcungcấpcảdịchvụgiáodục.BộphậnbáochíxuấtbảntờWashingtonPost,EverestHerald,vàGazetteNewspapers,mộtnhómgồm39tờbáotuần.Bộphậnphátsóngtruyềnhìnhsởhữusáuđàithuphát truyềnhìnhđặt tạiDetroit,Miami,Orlando,Houston,SanAnto-noi,và Jacksonille,Florida.Bộphậnhệthốngtruyềnhìnhcápcungcấpdịchvụtruyềnhìnhkỹthuậtsốvàcápchohơn1,3tỉthuêbao.BộphậntạpchíthìxuấtbảntờNewsweek,vớitổngsốtạpchípháthànhtrongnướclàtrên3triệubảnvàtrên600nghìnbảnpháthànhquốctế.

Cùngvớibốnbộphậnchínhtrên,WashingtonPostcònsởhữuTrungtâmgiáodụcStanleyH.Kaplan,mộtmạnglướitrườnghọcrộnglớnchuyênônthichocácsinhviênchuẩnbịvàođạihọcvànhữngkỳthicấpbằngchuyênnghiệp.NổitiếngnhấtlàchươngtrìnhđộcđáocủatrungtâmgiúpnhữnghọcsinhphổthôngtrunghọclàmtốtcácbàikiểmtracủaScholasticAptitudeTests,Kaplanđãmởrộngrấtmạnhtrongnhữngnămgầnđây.Hiệnnay,chươngtrìnhnàybaogồmcảcáclớphọcsaukhitốtnghiệpphổthôngchotrìnhđộK-12,trườngluậttrựctuyến,nguồntài liệuchuẩnbịkiểmtrachocáckỹsưvàchuyêngiaphântích tàichính,vànhữngtrườngcơsởđạihọcvớinhữngchươngtrìnhđàotạotronglĩnhvựckinhdoanh,tàichính,kỹthuật,ytế,vànhiềumônhọckhác.Năm2003,tổngdoanhthucủaKaplanđạt838triệuđôla,làmộtnhântốđónggópquantrọngchoWashingtonPost.

Côngtysởhữu28%CowlesMedia-làhãngxuấtbảnMinneapolisStarTribune,mộtvàitờbáo

quânđội,và50%dịchvụtintứcLosAngeles-Washington.

Ngàynay,WashingtonPostlàmộtcôngtytrịgiá8tỉđôla,sảnsinhramứcdoanhthuthườngniênđạt3,2tỉđôla.Nhữngthànhtựucôngtyđạtđượcthậmchícònđặcbiệtấntượngnếubạnxemxétcôngtyởthờiđiểmcácđây17nămkhicôngtychỉkinhdoanhmộtngànhduynhất:xuấtbảnbáochí.

Năm1931,WashingtonPostlàmộttrongnămtờnhậtbáocạnhtranhnhaudànhđộcgiả.Hainămsau,tờPostkhôngthểchitrảphíinấnđãbịđemphátmại.Mùahènămđó,côngtybịđembánđấugiáđểtrảnợ.TỉphúEugeneMeyermualạitờbáovớigiá852nghìnđôla.Tronghaithậpkỷkếtiếp,ôngđãủnghộgiúpđỡhoạtđộngcủacôngtychotớikhicôngtybắtđầulàmăncólãi.

Côngviệcđiềuhànhquản lý tờbáođượcchuyểnsangchoPhilipGraham,một luậtsưxuấtchúngđượchưởngsựgiáodụccủatrườngHarvardvàđãkếthônvớicháugáiKatherinecủaMeyer.Năm1954,PhilGrahamthuyếtphụcEugeneMeyermualạitờbáođốithủcạnhtranh,tờTimes-Herald.Sauđó,trướckhichếtbithảmvàonăm1963,GrahamđãmualạitạpchíNewsweekvàhaitrạmthupháttruyềnhình.ChínhPhilGrahamlàngườicócônglaochuyểnđổitờWashingtonPosttừmộttờbáođơnlẻthànhmộtcôngtytintứcvàthôngtinđạichúng.

Sau khi Phil Graham qua đời, việc quản lý công ty được chuyển giao sang cho vợ ông, bàKatherine.Mặcdùbàkhông có chút kinhnghiệmquản lýmột công tynhưngbàđãnhanhchóngnổibậtkhiđươngđầuvớinhữngvấnđềkhókhăntrongkinhdoanh.

KatherineGrahamnhậnrarằngđểthànhcông,côngtycầncómộtngườiraquyếtđịnh,chứkhôngphảilàmộtngườichămsóc.Bànói:“Tôinhanhchóngnhậnrarằngmọithứkhôngđứngyênmộtchỗ.Bạnphảiraquyếtđịnh”.HaiquyếtđịnhcóảnhhưởngrõrệttớitờWashingtonPostđólàviệctuyểndụngBenBraddlelàmquảnlýbiêntậpcủatờbáovàsauđómờiWarrenBuffett làm giám đốc công ty. Bradlee khuyến khích Katherine Graham cho xuất bản tờPentagonPapersvàtheođuổicuộcđiềutraWatergatevàmanglạichotờWashingtonPostuytínlàtờbáođượctraothưởng.BuffettđãdạyKatherineGrahamcáchđiềuhànhmộtdoanhnghiệpthànhcông.

BuffettlầnđầutiêngặpKatherineGrahamvàonăm1971.Lúcđó,BuffettsởhữucổphiếucủatờNewYorker(NgườiNewYork).Nghenóivềviệcngườitacóthểsẽbántờtạpchí,ôngđãhỏiKatherineGrahamliệutờWashingtonPostcóquantâmtớivụmuabánđókhông.Mặcdùvụmuabán trở thànhhiện thực,Buffettđãrấtấn tượngvớinhàxuấtbảncủaWashingtonPost.

Cùngnămđó,KatherineGrahamquyếtđịnhtiếnhànhđợtpháthànhcổphiếuđầutiêncủaWashingtonPost.Hailoạicổphiếuđãđượctạora.LoạicổphiếuthườngAdànhchophầnlớnBanGiámđốc, vì vậy có thể kiểm soát hiệuquả công ty. CổphiếuhạngA vẫndo gia đìnhGrahamnắmgiữ.CổphiếuhạngBdànhchophầnthiểusốcủaBanGiámđốc.ThángSáunăm1971,tờWashingtonPostđãpháthành1triệu345nghìncổphiếuhạngB.Đángkểlà,chỉhaingàysau,mặcdùmốiđedoạtừphíachínhquyềnliênbang,KatherineGrahamđãchophépBenBraddleexuấtbảntờPentagonPapers.

Tronghainămtiếptheo,khikinhdoanhbáochíđangdầncảithiện,thìbầukhôngkhíởPhốWallchuyểnsangảmđạm.Đầunăm1973,chỉsốcôngnghiệptrungbìnhDowJonesbắtđầusuygiảm.GiácổphiếucủaWashingtonPostcũngtrượttheo.Thángnămnămnày,chỉsốgiảm14điểmchỉcòn23đôla.Cùngthángđó,cổphiếucủaIBMđãtụthơn69điểm,CụcDựtrữLiênbangđãđẩytỉlệchiếtkhấulên6%,vàchỉsốDowJonesgiảm18điểm-đợtthualỗlớnnhấttrongvòngbanăm.Cùng lúcđó,WarrenBuffett lặng lẽmuacổphiếucủaWashingtonPost(xemhình4.3).Tớithángsáu,ôngmuađược467.150cổphiếuvớigiátrungbìnhlà22,75đôla,tổngtrịgiá10.628.000đôla.

KatherineGrahamlúcđầulongạitrướcýkiếnmộtthànhviênkhôngthuộcgiađìnhnắmgiữquánhiềucổphiếucủaWashingtonPost,mặcdùcổphiếukhôngcóquyềnkiểmsoát.BuffettđãđảmbảovớibàrằngviệcmuabáncủaBerkshirechỉlàmụcđíchđầutưthuầntuý.Đểbàantâmhơn,ôngđưaraýkiếntraochocontraiDoncủabà,ngườidựkiếntiếpquảncôngtymộtngàynàođo,giấyuỷquyềnbiểuquyếtnhữngcổphiếucủaBerkshire.Thếlàvấnđềđượcgiảiquyết.KatherineGrahamđáp lạibằngviệcmờiBuffett thamgiaBanGiámđốccủacông tytrongnăm1971vànhanhchóngđưaônglênlàmChủtịchUỷbantàichính.

KatherineGrahamquađờithángbảynăm2001,saumộtcơnđộtquỵbàđãbịchấnthươngvùngđầu.WarrenBuffettlàmộttrongnhữngngườiđãtớichiabuồntrongđámtangcủabàđượctổchứctạiThánhđườngQuốcgiaởWashington.

Hình4.3GiátrênmộtcổphiếucủaWashingtonPost

Donald E. Graham, con trai của Phil và Katherine, là Chủ tịch Hội đồng Quản trị củaWashington Post. Don Graham tốt nghiệp trường Đại học Harvard năm 1966 với chuyênngànhlịchsửvàvănhọcAnh.Saukhitốtnghiệp,ôngphụcvụtrongquânđộihainăm.Biếtrằngcuốicùngôngsẽ làngườiđiềuhànhWashingtonPost,Grahamquyếtđịnhphải thôngthạohơnnữavớithànhphố.ÔngchọnmộtcáchthậtkhácbiệtlàthamgiavàolựclượngcảnhsátkhuđôthịcủaWashingtonvàtrảinghiệm14thánglàmnghềcảnhsátđituầnkhuvựcthứ9.Năm1971,GrahamtớilàmphóngviêntạiWashingtonPost.Sauđó,ôngdành10thánglàmphóngviên cho tờNewsWeek tạibangLosAngeles.Năm1974,Graham trở lạiPostvà trởthànhPhóBanphụtráchmảngthếthao.Nămđó,ôngcũngđượcbổnhiệmvàoBanGiámđốccủacôngty.

VaitròcủaBuffetttạiWashingtonPostngàycàngđượcthểhiệnrộngrãi.ÔnggiúpKatherineGraham kiên nhẫn trong suốt cuộc bãi công hồi những năm 1970, và ông cũng dạy DonGrahamkinhdoanh,giúpGrahamhiểuđượcvaitròquảnlývàtráchnhiệmcủanhữngngườichủcôngty.DonGrahamnói:“Trongtàichính,Buffettlàngườithôngminhnhấtmàtôitừngbiết.Tôikhôngbiếtngườithứhailàai”.

Xemxétcâuchuyệnởkhíacạnhngượclại,rõrànglàPostcũngđóngmộtvaitròquantrọngđốivớiBuffett.NhàbáotàichínhAndrewKilpatrick,ngườitheosátconđườngsựnghiệpcủaBuffetttrongnhiềunăm,tinrằngvụđầutưvàoWashingtonPostđã“bảovệvữngchắcuytíncủaBuffettlàmộtnhàđầutưbậcthầy”.BerkshirekhônghềbánbấtkỳmộtcổphiếunàocủaWashingtonPostkểtừlầnmuađầutiênvàonăm1973.Năm2004,cổphiếuhạngBđượcbánvớigiáhơn900đôlamộtcổphiếu,làcổphiếuđắtgiáthứhaitrênthịtrườngchứngkhoánNewYork.CổphầncủaBerkshirehiệntạitrịgiáhơn1tỉđôla,vànhưvậyvụđầutưbanđầucủaBuffettđãtănggiátrịlênhơn15lần.

WellsFargo&Company

Tháng10năm1990,BerkshireHathawaycôngbốmua5 triệucổphiếucủaWellsFargo&Companyvớigiátrungbìnhlà57,88đôlamộtcổphiếu,tổngtrịgiávụđầutưlà289triệuđôla.Vớivụmuabánnày,Berkshiretrởthànhcổđônglớnnhấtcủangânhàng,sởhữu10%sốcổphiếunợ.

Đólàmộtbướcđigâynhiềutranhcãi.Đầunămđó,giácổphiếubánởmứccaolà86đôla,sauđórớtgiákhủngkhiếpkhicácnhàđầutưđồngloạtbỏquacácngânhàngCalifornia.Vàothờiđiểmđó,WestCoastđangvậtlộnvớicuộcsuythoáinặngnềvàmộtsốngườiđãđầucơvàocácngânhàngđó,danhmụcđầutưnợcủahọchứađầynhữngtàisảncầmcốthươngmạivànhàở,đềuđangcóvấnđề.WellsFargo,vớihoạtđộngkinhdoanhbấtđộngsảncólãinhấtcủabấtkỳngânhàngCalifornianào,đãđượccoilàđặcbiệtnguyhiểm.

TrongnhữngthángsaukhiBerkshirethôngbáo,cuộcchiếnđấudànhWellFargocũngtươngtựnhưmộtcuộcchiếnnặngký.Buffett,ởmộtbên,làconbòđực,cược289triệuđôlarằngWellsFargosẽtănggiátrị.Ởphebênkia,mộtsốnhàđầutưthiểncậnlànhữngcongấu,cượcrằngWellsFargosẽgiảm49%trongnămđó,vàsẽcònsasúthơnnữa.Phầncònlạicủagiớiđầutưquyếtđịnhcũngngồilạivàquansát.

Hailầntrongnăm1992,Berkshiremuanhiềucổphiếuhơn,gópphầnđưatổnggiátrịlêntới63triệuđôlavàocuốinăm.Giádầnvượtqua100đôlatrênmộtcổphiếunhưngcácnhàđầutưthiểncậnvẫncárằngcổphiếusẽgiảmmộtnửagiảtrị.Buffetttiếptụcmuathêm,vàcuốinăm2003,Berkshiresởhữuhơn56triệucổphiếu,vớigiáthịtrườnglà4,6tỉđôlavàtổngchiphímuatíchluỹlà2,8tỉđôla.Trongnăm2003,Moody’sđãdànhchoWellsFargomứcxếphạngAAA(Mứcxếphạngtốtnhất,rủirothấpnhất),ngânhàngduynhấttrênnướcMỹcósựkhácbiệtđó.

Nhàđầutưthôngminh

NéttiêubiểutrongtriếtlýđầutưcủaBuffettđólàônghiểurõràngrằngkhisởhữucổphiếu,anhsẽsởhữucôngty,khôngphảilàmộtmẩugiấy.TheoBuffett,ýtưởngmuacổphiếumàkhônghiểuchứcnănghoạtđộngcủacôngtysảnphẩmvàdịchvụ,mốiquanhệlaođộng,chiphínguyênliệuthô,nhàmáyvàtrangthiếtbị,nhữngyêucầutáiđầutưvốn,hàngtồnkho,nhữngthứcóthểthuđượcvànhucầuvốnlưuđộnglàkhônghợplý.Trạngtháitâmlýnàyphảnánh tháiđộcủamộtchủdoanhnghiệp tráingượcvớichủsởhữuchứngkhoán,và làtrạngtháitâmlýduynhấtmộtnhàđầutưnêncó.TómlượcNhàđầutưthôngminh,BenjaminGrahamđãviết:“Côngviệcđầutưlàthôngminhnhấtkhinóthựcdụngnhất”.Buffettnói:“Đó

lànhữngtừquantrọngnhấttừngđượcviếtravềđầutư”.

Mộtngườinắmgiữcổphiếusẽlựachọnhoặclàtrởthànhngườichủdoanhnghiệp,hoặclàngườinắmgiữnhữngcổphiếucóthểbánđược.Chủsởhữucổphiếuthườnghiểurằnghọchỉsởhữumộtmẩugiấytừlâuđãbịloạibỏkhỏicácbảnbáocáotàichínhcủacôngty.Họcưxửnhưthểgiáthịtrườngluônthayđổiphảnánhchínhxácgiátrịcủahọhơnlàbảncânđốitàisảnvàbảnsaokêlợinhuận.Họrúthoặcloạibỏcổphiếunhưchơibàivậy.ĐốivớiBuffett,cáchoạtđộngcủangườinắmgiữcổphiếuthườngvàngườichủsởhữucôngtycómốiquanhệthânthiếtvớinhau.Cảhaiđềunênxemxétquyềnsởhữumộtdoanhnghiệptheocáchgiốngnhau.Buffettnói:“Tôilàmộtnhàđầutưgiỏihơnbởivìtôilàmộtdoanhnhân,vàtôilàmộtdoanhnhângiỏihơnbởivìtôilàmộtnhàđầutư”.

PHONGCÁCHĐẦUTƯCỦAWARRENBUFFETT

Nguyênlýkinhdoanh

1.Doanhnghiệpcómôhìnhkinhdoanhđơngiảnvàdễhiểukhông?

2.Doanhnghiệpcómộtlịchsửhoạtđộnghợplýkhông?

3.Doanhnghiệpcótriểnvọngtrongdàihạnkhông?

Nguyênlýquảnlý

4.Quảnlýcóhợplýkhông?

5.Banquảnlýcócôngbằngvớicáccổđôngkhông?

6.Banquảnlýcóchốnglạiđượctínhcưỡngchếtổchứckhông?

Nguyênlýtàichính

7.Lợinhuậntrênvốncổphầnlàgì?

8.Lợinhuậnchủsởhữucủacôngtylàgì?

9.Lợinhuậnbiênlàgì?

10.Côngtycótạorađượcítnhấtmộtđôlagiátrịthịtrườngchomỗiđôlađượcgiữlạihaykhông?

Nguyênlýgiátrị

11.Giátrịcủamộtcôngtylàgì?

12.Côngtycóđượcbánvớigiáchiếtkhấuđángkểsovớigiátrịcủanókhông?

5.HƯỚNGDẪNĐẦUTƯNguyênlýkinhdoanh

Trongchươngnày,chúngtasẽđithẳngvàovấnđề,bảnchấtcủalốisuynghĩvềđầutưcủaWarrenBuffett.WarrenBuffettgắnbóquáchặtchẽvớithịtrườngchứngkhoán,đếnnỗithậmchínhữngngườikhôngquantâmgìtớithịtrườngchứngkhoáncũngbiếttênôngvàuytíncủaông.Nhữngngườikhácchỉtìnhcờđọccácbàiviếtvềtàichínhtrêncácbáocũngbiếtônglàngườiđứngđầumộtcôngtyđángchúýcóchứngkhoánđangbánvớigiátrên90nghìnđôlamộtcổphiếu.Thậmchínhiềunhàđầu tưmới -nhữngngườivôcùngquantâmtin tức thịtrườngthìnghĩtớiôngtrướctiênnhưmột“ngườilựachọn”cổphiếuxuấtchúng.

Mộtsốngườiphủnhậnrằngnhàđầutưnổitiếngvàthànhcôngnhấtthếgiớiphảithựcsựlàmộtngườiháicổphiếuxuấtchúng.Nhưngđiềuđóquảthựcsựthật.TàinăngbẩmsinhthựcsựcủaBuffettlàbiếtcáchlựachọncáccôngty.Tôimuốnđềcậpđếnđiềunàytheohainghĩa:Thứnhất,BerkshireHathawaycùngvớinhữngdanhmụcđầutưchứngkhoánnổitiếngtrựctiếpsởhữunhiềucôngty.Thứhai,khixemxétviệcmuachứngkhoánmới,Buffettxemxétcẩnthậnbảnchấtbêntrongcủacôngty.Trongtrườnghợpquyếtđịnhmuatoànbộcôngty,ôngsửdụngmộtloạtcácnguyênlýcơbảnđãđượcpháttriểnquanhiềunăm.Ôngnói:“Khiđầu tư,chúng tôicoibản thânmình lànhữngnhàphân tíchkinhdoanh,khôngphải lànhàphântích thị trường,nhàphântíchkinhtếvĩmô,và thậmchíkhôngphải lànhàphântíchchứngkhoán”.

Nếuquayngượcthờigianvàxemxét lại tấtcảcácvụmuabáncủaBuffett, tìmkiếmđiểmtươngđồngtrongcácvụmuabánđó,chúngtasẽthấymộtloạtcácnguyênlýcơbảnhoặccácnguyêntắcđãdẫnđườngchocácquyếtđịnhcủaông.Nếuchúngtatríchdẫnnhữngnguyênlýnàyvàphântíchchúngđểcómộtcáinhìnsâusắchơn,chúngtasẽthấyrằng,bảnthânchúngtựchiathànhbốnnhóm:

1.Nguyênlýkinhdoanh:Nhữngđặcđiểmcơbảncủabảnthândoanhnghiệp.

2.Nguyênlýquảnlý:Phẩmchấtquantrọngmàcácnhàquảnlýcấpcaophảithểhiện.

3.Nguyênlýtàichính:Bốnquyếtđịnhtàichínhthenchốtmàmộtcôngtyphảiduytrì.

4.Nguyênlýgiátrị:Haihướngdẫncóquanhệmậtthiếtvớinhauvềgiámua.

KhôngphảitấtcảcácvụmualạicủaBuffettđềuthểhiệntấtcảnhữngnguyênlýnày,nhưngcácnguyênlýnàycấuthànhbảnchấtphươngphápđầutưcủaông.Chúngcũngđóngvaitròlàkimchỉnamchomọinhàđầutư.Trongchươngnày,chúngtasẽxemxétnhómnguyênlýthứnhất-nhữngđặcđiểmcủadoanhnghiệp-vànguyêncứuxemmộtsốquyếtđịnhđầutưcủaBuffettphảnánhnhữngnguyênlýnàynhưthếnào.

Tôimuốncónhữngthươngvụtốtđếnmứcthậmchímộtkẻngốccũngcóthểkiếmđượctiền.

WARRENBUFFETT,1998

ĐốivớiBuffett,chứngkhoánlàmộtthứgìđórấttrừutượng.Ôngkhôngnghĩtheokhíacạnhcáclýthuyếtthịtrường,kháiniệmvĩmô,hayxuhướngcủangành.Thayvàođó,ôngđưaraquyếtđịnhđầutưchỉdựatrênviệcdoanhnghiệpđóhoạtđộngnhưthếnào.Ôngtinrằngnếumọingườilựachọnmộtvụđầutưvìvẻbềngoàichứkhôngdựatrênnềntảngcơbảncủahoạtđộngkinhdoanh,thìhọchắcchắnsẽlùibướctrướcdấuhiệuđầutiêncủakhókhănvàrấtcóthểsẽthấtbạitrongquátrìnhđầutư.Buffetttậptrungvàonghiêncứuthậntrọngtấtcảnhữnggìôngbiếtvềcôngty,tậptrungvàobavấnđềchính:

1.Côngviệckinhdoanhcủacôngtycóđơngiảnvàdễhiểukhông?

2.Côngtycólịchsửhoạtđộnghợplýkhông?

3.Côngtycótriểnvọngkinhdoanhtrongdàihạnkhông?

Mộtngànhkinhdoanhđơngiảnvàdễhiểu

TheoquanđiểmcủaBuffett,thànhcôngtàichínhcủacácnhàđầutưcómốiquanhệmậtthiếtvớitrìnhđộhiểubiếtcôngviệcđầutưcủahọ.Sựhiểubiếtlàmộtđặcđiểmkhácbiệt,phânbiệtnhữngnhàđầutưcóđịnhhướngkinhdoanhvớinhữngnhàđầutư“kinhdoanhkiểuchộpgiật”.Mộtquyếtđịnhmuahaykhôngmuaquantrọngbởi:Xétchocùng,saukhinghiêncứu,cácnhàđầu tưphảicảmthấy thuyếtphụcrằngcông tymàhọmuasẽhoạtđộng tốt trongtươnglai.Họphảitintưởngvàokhảnăngdựđoánlợinhuậntrongtươnglaicủamình.Họhiểusâunhưthếnàovềcácnềntảngkinhdoanhcủacôngtyđó.Dựđoántươnglailuônluônđòihỏiphảitinhtế.Mọiviệcsẽcàngtrởnênkhókhănhơntrênmộtthươngtrườngmàbạnkhônghiểugìvềnócả.

Quanhiềunăm,Buffettsởhữunhiềuloạihìnhcôngty:nhàga;nôngtrại;côngtydệtmay;nhàbánlẻquantrọng;ngânhàng;côngtybảohiểm;hãngquảngcáo;côngtyximăngvànhôm;báo chí; công tykhaimỏ, khoángvàdầu; công ty thuốc lá, đồuốngvà thựcphẩm; công tytruyềnhìnhvàtruyềnhìnhcáp.Ôngkiểmsoátmộtsốcôngtytrongsốnàyvàmộtsốkhácôngđãhoặcđanglàmộtcổđông.Nhưngtrongtấtcảcáctrườnghợp,ôngđãhoặcđangnhậnrachínhxácnhữngcôngtyđóhoạtđộngnhưthếnào.Ônghiểurõdoanhthu,chiphí,lưulượngtiềnmặt,mốiquanhệnhâncông,sựlinhhoạtcủagiá,vànhucầuphânbổnguồnvốncủamỗicôngtycổphầnđơnvịcủaBerkshire.

BuffettduytrìmứcđộhiểubiếtcaovềcácngànhkinhdoanhcủaBerkshirevìôngchỉlựachọncáccôngtytrongphạmvihiểubiếttàichínhvàtrítuệcủaông.Ônggọiđólà“vòngtrònkhảnăng”.Lậpluậncủaôngthậtthuyếtphục:Nếubạnsởhữumộtcôngty(chodùlàsởhữutoànbộhaychỉmộtsốcổphiếu)trongmộtngànhbạnkhônghiểugìvềnó,khôngthểdựđoánsựpháttriểnchínhxácthìbạnsẽkhôngthểđưaramộtquyếtđịnhsángsuốtđược.Ôngkhuyên:“Hãyđầutưtrongvòngtrònkhảnăngcủabạn.Vấnđềkhôngphảilàvòngtrònkhảnănglớnnhưthếnào,màvấnđềlàbạnxácđịnhgiớihạnđóchuẩnxácnhưthếnào”.

CácnhàphêbìnhchorằngnhữnggiớihạnmàBuffett tựápđặtchomìnhđặtôngrangoàinhữngngànhcó tiềmnăngđầu tư lớnnhất,vídụnhưcôngnghệ.Ông trả lời rằng: “Đầu tưthànhcôngkhôngphảilàvấnđềbạnhiểubiếtnhiềunhưthếnàomàlàbạnxácđịnhđiềubạnkhôngbiếtthựctếnhưthếnào.Mộtnhàđầutưchỉcầnlàmrấtítviệcmiễnlàanhtatránhmắc

phảinhữngsailầmlớn”.Đểcóđượckếtquảtrênmứctrungbình,Buffettđãphảihọc,thườnglàbằngcáchlàmnhữngviệcbìnhthường.

CôngtyCoca-cola

NgànhkinhdoanhcủaCoca-Colatươngđốiđơngiản.Côngtymuahànghoáđầuvàovàkếthợpchúnglạiđểsảnxuấtramộtdungdịch,rồiđembánchúngchonhàđóngchai.Nhàđóngchaikếthợpdungdịchđóvớinhữngnguyênliệukhácvàđembánsảnphẩmhoànchỉnhchocáccửahàngbánlẻnhưcácbáchhoá,siêuthị,vàcácmáybánhàngtựđộng.Côngtycũngcungcấpsảnphẩmnướcngọtchocácđạilýbánlẻ,nhữngngườibánnướcngọtchongườitiêudùngtheotáchhoặcchén.

CácnhãnhiệusảnphẩmcủacôngtybaogồmnướcgiảikhátCoca-Cola,DietCoke,Sprite,PiBBXtra,MelloYello,Fanta,Tab,DasanivàFresca.CácđồuốngcủacôngtybaogồmcácsảnphẩmnướchoaquảnhãnhiệuHi-C,nướccamMinuteMaid,Powerade,vàNestea.Côngtysởhữu45%Coca-ColaEnterprises,làcôngtyđóngchailớnnhấtnướcMỹ,và35%Coca-ColaAmatil-côngtyđóngchaiAustralia,khôngchỉquantâmtớisảnphẩmởriêngAustraliamàcòncảsảnphẩmởNewZealandvàĐôngÂu.

ThếmạnhcủaCoca-Colakhôngchỉlànhãnhiệucủacácsảnphẩmmàcònlàhệthốngphânphốicómộtkhônghaitrênthếgiớicủahãng.Ngàynay,doanhsốbánhàngtrênthếgiớicủacácsảnphẩmCoca-Colachiếm69%doanhsốbánhàngthuầncủacôngtyvà80%lợinhuậncủahãng.CùngvớiCoca-ColaAmatil,côngtycònđượchưởnglãisuấttrênvốncổphầncủacáccôngtyđóngchaiởMexico,NamMỹ,ĐôngNamÁ,ĐàiLoan,HồngKông,vàTrungQuốc.

WashingtonPost

ÔngnộicủaBuffetttừngsởhữuvàbiêntậptờCumingCountyDemocrat,mộttờtuầnbáoởWestPoint,Nebraska.Bànộiônggiúpviệctạitoàsoạnvàcũngsắpchữtạicửahàngincủagiađình.Chaông, trongkhiđangtheohọctrườngĐạihọcNebraska, làmbiêntậpchotờDailyNebraskan.BảnthânBuffetttừnglànhàquảnlýpháthànhchotờLincolnJournal.MọingườithườngnóirằngnếuBuffettkhônglaovàosựnghiệpkinhdoanh,gầnnhưchắcchắnôngsẽtheođuổinghềbáo.

VÍDỤĐIỂNHÌNHBENJAMINMOORE,2000

Tháng 11 năm 2000,Warren Buffett và Berkshire Hahthaway chi 11 tỉ đô la cho công tyBenjaminMoore&Co.,“Mercedes”củacáccôngtysơn.AnhemnhàMooresánglậpracôngtyvàonăm1883 tại tầnghầmBrooklyncủahọ.Hiệnnay,BenjaminMoore làmột trongnămcôngtysơnlớnnhấtMỹvàdanhtiếngvềchấtlượngluônvượttrội.

Theobáocáo,Buffettthanhtoán25%tiềnlãitheogiáhiệntạicủachứngkhoán.Xétbềngoài,điềuđócóvẻnhưđốilậpvớimộttrongnhữngNguyêntắccứngrắncủaBuffett:Đólàôngsẽchỉhànhđộngkhi giáđủ thấpđể tạo rabiênđộan toàn.Tuyvậy, chúng ta cũngbiết rằngBuffettkhôngngạitrảtiềnđểđổilấychấtlượng.Rõrànglàgiáchứngkhoántăngvọt50%lênthành37,62đôlamộtcổphiếusaukhivụmuabánđượccôngbố.Điềunàychochúngtabiếtrằng,hoặclàBuffetttìmracôngtykhácbịđịnhgiáthấphoặclàphầncònlạicủathếgiớiđầutưđangtinvàosựnhạycảmcủaBuffettvàđẩygiácảlênthậmchícaohơnhoặccảhai.

BenjaminMoorechỉlàmộtloạicôngtyBuffettthích.Ngànhkinhdoanhsơnchẳnglàgìcảnếukhôngđơngiảnvàdễhiểu.MộttrongnhữngnhàsảnxuấtlớnnhấtởMỹvàlànhàsảnxuấtsơnđặcbiệtlớnthứ10,BenjaminMooretạonênmộttrongnhữngloạisơnkiếntrúcđẹpnhất,nếukhôngphảilàloạiđẹpnhấtởMỹ.Côngtykhôngchỉnổitiếngvìchấtlượngsơn,màcònnổitiếngvìcáckiếntrúcsư,nhữngnhàthiếtkếvàxâydựngcoimàusắccủaBenjaminMoorelàmàutiêuchuẩnvàngchongànhcủahọ.Thựctế,côngtypháttriểnhệthốngphamàusơnđượcvitínhhoá,vàhệthốngnàyvẫnđượccoilàtiêuchuẩncủangành.Vớikhoảnggần3.200màusắc,BenjaminMoorecóthểtạonênbấtkỳsắctháinào.

Buffettcũngcóýđịnhmuacáccôngtycómộtlịchsửhoạtđộngổnđịnhvàkếtquảlàsaukhimuacôngty,ôngsẽkhôngcầnphảithayđổihệthốnghoạtđộngcủanó.Guđầutưcủaônglàmuanhữngcôngtythànhcôngvàvẫncótriểnvọngtăngtrưởng.ThànhcôngvàtìnhtrạnghiệntạicủaBenjaminMooretrênthươngtrườngquanhiềuthậpkỷkhẳngđịnhchấtlượngsảnphẩm,sảnxuất,sứcmạnhnhãnhiệu,vàdịchvụổnđịnhcủacôngty.Hiệntại,sau121nămthànhlập,côngtygặtháiđượckhoảng80triệuđôlalợinhuậntrên900triệuđôladoanhthubánhàng.

KhinghiêncứuBenjaminMoore,Buffettcũngthấyđâylàmộtcôngtyhoạtđộngtốt.MặcdùcáchđâyvàinămngườitavẫncònbănkhoănvềchiếnlượcbánlẻcủaMoore,côngtyđãtiếnhànhmộtchươngtrìnhtrẻhoánhãnhiệutạiMỹvàCanada.BenjaminMooretănglượngbánlẻtạicáccửahàngđộclậpbằngchươngtrìnhSingatureStorevàmuamộtsốcửahàngbánlẻnhưcửahàngJanovicđặttạiManhattan.ChỉtrướcvụmualạicủaBerkshirehồinăm2000,côngtyđãtiếnhànhmộtchươngtrìnhgiảmthiểuchiphívàhợplýhoánhằmmụcđíchcảithiệnhệthốnghoạtđộngcủacôngty.

Tất cả các chương trình đó làm tăng thêm triển vọng tốt đẹp trong dài hạn của công ty.BenjanminMoore làmộtvídụđiểnhìnhvềmột công tyđãbiếnmột sảnphẩm thành sảnphẩmnhượngquyềnkinhdoanh.ĐịnhnghĩacủaBuffettvềquyềnkinhdoanhlànơimộtsảnphẩmđượckháchhàngmongmuốncóhoặccầncó,khôngcósảnphẩmthaythếnàogầngiốngnócả,vàkhôngđượckiểmsoát.HầuhếtmọingườitrongngànhxâydựngđồngýrằngMoorelàôngchủtrongcảbaloại.Xemxétkhochứacủahơn100nhàhoáhọc,kỹsưhoá,kỹthuậtviênvànhânviênhỗtrợcủacôngtyduytrìnhữngtiêuchuẩnsảnphẩmnghiêmngặtcủacôngtyvàpháttriểnsảnphẩmmới,cóthểthấyrằngnguycơsảnphẩmsơncủaBenjaminMooretrởthànhthứhànghoádễbịdiệtvonglàkhôngđángkể.BenjaminMooretiếnhànhkiểmtragaygắtđốivớitấtcảcácsảnphẩmcủamìnhchothấyhọtiếptụcđặtracáctiêuchuẩntrongngành.Cuốicùng,mặcdùcácsảnphẩmcủaBenjaminMoorekhôngrẻ,nhưngchấtlượngcủachúngđiềukhiểnsứcmạnhgiácảđánhbạibấtkỳkháiniệmlạmphátnào.

Năm1969,Buffettmuatờbáoquantrọngđầutiên,tờOmahaSun,cùngvớimộtnhómnhữngtờbáotuầnkhác;từnhữngtờbáonày,ônghọcđượcsựnăngđộngtrongkinhdoanhmộttờbáo.ÔngcóbốnnămkinhnghiệmthựctếđiềuhànhmộttờbáotrướckhimuacổphiếuđầutiêncủaWashingtonPost.

WellsFargo

Buffetthiểurấtrõngànhngânhàng.Trongnăm1969,Berkshiremua98%NgânhàngQuốcgiaIllinoisvàTrustCompanyvànắmgiữnóchotớinăm1979khiLuậtcổphầnngânhàngyêucầu

Berkshirephảigạtbỏtoànbộlợitứccủacôngty.Trongsuốtkhoảngthờigian10năm,ngânhàngđãhoạtđộngbêncạnhcáccôngtycổphầnkhácmàBerkshirekiểmsoátvàBuffettbáocáo lợi nhuận và doanh thu mỗi năm của ngân hàng trong các báo cáo thường niên củaBerkshire.

CũngnhưJackRingwaltgiúpBuffetthiểusựrắcrốiphứctạpcủangànhkinhdoanhbảohiểm(xemChương 3), chínhGeneAbegg - Chủ tịchHội đồngQuản trị củaNgân hàngQuốc giaIllinoisđãdạyBuffettvềkinhdoanhngânhàng.Ôngbiếtrằng,cácngânhàngsẽkinhdoanhcólãichỉcầnkhoảnchovayđượcđưaramộtcáchcótráchnhiệmvàcácchiphíđượcgiảmthiểu.Mộtngânhàngđượcquảnlýtốtkhôngchỉcóthểtănglợinhuậnmàcònthuđượcmộtsốlợitứctrênvốncổphần.

Chìakhoáchínhlà“quảnlýtốt”.Giátrịdàihạncủamộtngânhàng,nhưBuffett,đượcxácđịnhthôngquahànhđộngcủacácnhàquảnlýcủangânhàngđó,bởivìhọkiểmsoáthaichỉsốquantrọng:chiphívàcáckhoảnchovay.Nhữngnhàquảnlýtồiluôncócáchđẩychiphíhoạtđộnglêntrongkhitạoracáckhoảnchovaynguxuẩn.CarlReichard,saunàylàChủtịchHộiđồngQuảntrịcủaWellsFargo,điềuhànhngânhàngtừnăm1983đãđạtđượcnhữngkếtquảấntượng.Dướisựlãnhđạocủaông,cảtăngtrưởngcủalợinhuậnvàlợinhuậntrênvốncổphầnđềutrênmứctrungbìnhvàhiệuquảhoạtđộngluônởmứccaonhấttrêntoànquốc.Reichardtcũngxâydựngđượcmộtdanhmụcchovayvữngchắc.

Sựkiênđịnh

Ởbấtkỳthờiđiểmnào,WarrenBuffettcũngítquantâmtớinhữngchứngkhoánđangtrongtìnhtrạng“nóng”.Ôngquantâmnhiềuhơntớiviệcmuacáccôngtymàôngtinrằngsẽthànhcôngvàcólợinhuậntrongdàihạn.Khôngthểdựđoánsựthànhcôngtrongtươnglaicủamộtcôngty,thìmộtthànhtíchổnđịnhtrongquákhứsẽlàkimchỉnamtươngđốiđángtincậy.Khimộtcôngtycókếtquảhoạtđộngổnđịnhchỉvớimộtloạisảnphẩmtừnămnàyquanămkhác,thìchắcchắnrằngcáckếtquảđósẽtiếptụcđượcduytrì.Cónghĩalà,chỉcầnkhôngcósựthayđổilớnnào.Buffetttránhkhôngmuanhữngcôngtycóđườnglốihoạtđộngthayđổivềcănbảnbởivìcáckếhoạchtrướcđócủacôngtyđãkhôngthànhcông.Kinhnghiệmcủaôngchothấyrằng trảiquanhữngthayđổikinhdoanhquantrọngsẽ làmtăngkhảnăngphạmphảinhữngsailầmnguyhiểmtrongkinhdoanh.

Buffettnhậnxét:“Sựthayđổikhốcliệtvàmứclợinhuậnbấtthườngkhôngbaogiờđikèmvớinhau”.Đángtiếclàhầuhếtcáccánhânđầutưnhưthếđiềutráingượclạilàsựthật.Thườngthì,họtranhnhaumuachứngkhoáncủacáccôngtyđangtrongtiếntrìnhtáitổchứclạibộmáyhoạtđộng.Buffettnói,vìmộtvàilýdokhônggiảithíchđược,nhữngnhàđầutưnàyquásaymêvớiýniệmvềnhữnggìngàymaihọsẽcóđếnnỗiphớtlờthựctếkinhdoanhcủangàyhômnay.Buffettnói,ngượclạivớihọ,phươngphápcủaônglàthulợitừsựổnđịnhcủadoanhnghiệp.Đólàloạihìnhkinhdoanhmàtôithích”.

Buffettcũngcóýđịnhtránhnhữngcôngtyđangphảigiảiquyếtnhữngkhókhăn,rắcrối.Kinhnghiệmđãdạyôngrằngsựthayđổihoàntoànlạilàítthayđổi.Mởrộngkhảnăngmuacácdoanhnghiệptốtvớigiáhợplýsẽthuđượclợinhuậnnhiềuhơnmuacáccôngtyđangtrongtìnhtrạngkhókhănvớigiárẻ.Buffettthừanhận:“Charlievàtôikhônghọccáchgiảiquyếtcácvấnđềkinhdoanhrắcrối.Điềuchúngtôihọclànétránhchúng”.

CôngtyCoca-Cola

Ngàynay,khôngmộtcôngtynàocóthểđánhbạilịchsửhoạtđộngổnđịnhcủaCoca-Cola.Đâylàmộtdoanhnghiệpkinhdoanhsảnphẩmgiảikhátbắtđầutừnhữngnăm1880.Ngàyhômnay,sau120năm,Coca-Colavẫnđangbánloạisảnphẩmgiảikhátđó.Mặcdùđịnhkỳcôngtycóđầutưvàonhữngngànhkinhdoanhkhôngliênquan,nhưngsảnphẩmgiảikhátcơbảnvẫnđượcduytrìkhôngthayđổi.

Sựkhácbiệtcănbảnduynhấtngàynaylàquymôvàkhảnăngvươnxavềmặtđịalýcủacôngty.Cáchđây100năm,côngtyđãthuê10nhânviênbánhàngdiđộngđểmạnglướikinhdoanhkhắpnướcMỹ.Lúcđó,côngtybánđược531.204lítnướcngọtmỗinăm,vớidoanhthuhàngnămlà148nghìnđôla.Nămmươinămsau,vàonăm1938,côngtyđãbánđược207thùngnướcgiảikháthàngnăm(đãchuyểndoanhthutínhbằnglítsangthùng).Nămđó,mộtbàibáotrêntờFortuneđãviết:“ThậtlàkhókểtênbấtkỳmộtcôngtynàocóthểsosánhvớiCoca-Cola,báncùngmột loại sảnphẩmnhưCoca-Colavàcó thành tích trong10nămnhưCoca-Cola”.

Ngàynay,gần70nămsaukhibàibáođóđượcđăng,Coca-Colavẫntiếptụckinhdoanhnướcngọt.Sựkhácbiệtduynhấtđólàsựgiatăngvềsốlượng.Chotớinăm2003,côngtybánđượchơn19triệukétnướcgiảikháttạihơn200quốcgiatrêntoànthếgiới,đạtmứcdoanhthu22tỉđôlamộtnăm.

TheWashingtonPost

Buffett nói với các cổ đông củaBerkshire rằngmối liên hệ tài chính đầu tiên của ông vớiWashingtonPostlàkhiông13tuổi.ÔngđãgiaobáoWashingtonPostvàTimes-Heraldkhichaôngcònphụcvụ trongQuốchội.Buffett thíchgợi chonhữngngườikhácnhớrằngvới lịchtrìnhgiaobáonàyôngđãkếthợphaitờbáonàylạitừrấtlâutrướckhiPhilGrahammuatờTimes-Herald.

Rõràng là,Buffettnhậnra lịchsửphongphúcủatờbáo.Ôngcoi tạpchíNewsweek làmộtdoanhnghiệpcóthểdựđoánđược.Ôngnhanhchóngnhậnrađượcgiátrịcủacáctrạmthupháttruyềnhìnhcủacôngty.Trongnhiềunămliền,WashingtonPostluônđượcbáocáovềthànhtíchhoạtđộngxuấtsắccủabộphậntruyềnhình.KinhnghiệmcánhâncủaBuffettvớicôngtyvàlịchsửthànhcôngcủabảnthânnóđãkhiếnôngtintưởngrằngWashingtonPostlàmộtcôngtyhoạtđộngổnđịnhvàđángtincậy.

CôngtyGillette

HiếmcócôngtynàothốngtrịngànhlâunhưGillette.Đólànhãnhiệulưỡivàdaocạorâuhàngđầutrongnăm1923vàvẫnlànhãnhiệuhàngđầutrongnăm2003.Đểduytrìvịtrítrongquánhiềunămnhưvậyđòihỏicôngtyphảichihàngtriệuđôlasángchếnhữngsảnphẩmmới,vàthườngxuyêncảitiếnchúng.Trongnăm1962,mặcdùWilkinsonpháttriểnlưỡidaocạotrángthépkhônggỉlầnđầutiên,nhưngGillettevẫnkhôngngừngphấnđấuvàtiếptụclàmviệcchămchỉđểduytrìvịtrínhàcảitiếnsảnphẩmdaocạohàngđầuthếgiới.Năm1972,GillettepháttriểnsảnphẩmlưỡidaoképTrac IInổi tiếng,năm1977 làsảnphẩmdaocạoAtravớiđầuquay.Sauđó,đếnnăm1989,côngtypháttriểnsảnphẩmnổitiếngSensor,mộtdaocạovới

lưỡidaocóthểtháolắpđộclập.ThànhcôngliêntụccủaGillettlàkếtquảcủasựsángchếvàbảovệbằngsángchếcủacácsảnphẩmmới.

ClaytonHomes

Trongnămtàichính2002,Claytonđãbáocáolợinhuậncủacôngtylà126triệuđôla,tăng16%sovớinămtrướcđó,vớidoanhthulà1,2tỉđôla.Kếtquảnàythựcsựcònhoànhtránghơnkhichúngtaxemxétnhữngvấnđềkhókhănmànhữngcôngtykháctrongngànhphảitrảiqua.Cuốinhữngnăm1990,hơn80nhàmáyvà4000cảhàngbánlẻđãphásản,lànạnnhâncủahaithếlựcxungđột:Nhiềunhàsảnxuấtđãmởrộngquánhanhvàcùnglúcđóhọcóquánhiềukhoảnvayyếu,cuốicùngdẫntớimộtsựthậtkhôngthểtránhkhỏilàbịchiếmhữulạitiếptheosựkiệnnhucầunhàmớibiếnmất.

Claytoncómộtcáchthứchoạtđộngkinhdoanhhoàntoànkhácbiệt(sẽnóinhiềuhơntrongChương6).Banquảnlývữngvàngvàkhảnăngđiềuhànhhoạtđộngtrongnhữnggiaiđoạnkhókhănchophépcôngtyduytrìdượclợinhuậnthậmchíngaycảkhicácđốithủcạnhtranhbịphásản.

Triểnvọngtrongdàihạn

“Chúngtôithíchnhữngcổphiếucómứcsinhlợicaotrênvốnđầutư,đểchắcchắnrằngnósẽcòntiếptụcnhưvậy”,BuffettnóiđiềunàytrongđạihộithườngniêncủaBerkshirenăm1995.Sauđó,ôngnóithêm:“Tôixemxétlợithếcạnhtranhtrongdàihạnvàxemliệunócókéodàilâukhông”.Điềuđócónghĩalà,ôngtìmkiếmthứônggọilànhượngquyềnkinhdoanh.

TheoBuffett,thếgiớikinhtếđượcchiarathànhmộtnhómnhỏvàmộtnhómlớnhơngồmnhiềucôngtykinhdoanhhànghoá,đasốkhôngđángđểmua.Ôngđịnhnghĩa,nhượngquyềnkinhdoanhlàmộtcôngtycósảnphẩmhaydịchvụđượcngườitiêudùng(1)cầnhaymongmuốncó,(2)khôngcósảnphẩmthaythếtươngtự,và(3)khôngđượcđiềuchỉnh.

NhữngđiềunàytạoratheocáchcánhânhaytậpthểđiềumàBuffettgọilàlợithếcạnhtranhvàhàngràongăncảncạnhtranhmanglạichocôngtymộtlợithếrõrànghơncáccôngtykhácvàbảovệcôngtytrướcsựxâmnhậpbấtngờtừphíađốithủcạnhtranh.Lợithếcạnhtranhvàhàngràongăncảncạnhtranhcànglớn,côngtycàngcóthểchốngđỡtốthơnvàôngcàngquantâmtớicôngtyđóhơn.Ôngnói:“Chìakhoáchođầutưlàxácđịnhlợithếcạnhtranhcủacôngtyvàquantrọnghơncảlàkhảnăngtồntạilâudàicủalợithếđó.Cácsảnphẩmhaydịchvụcólợithếcạnhtranhvàhàngràongăncảncạnhtranhrộnglớnchínhlànhữngsảnphẩmmangđếngiảithưởngchocácnhàđầutư”.(Nghiêncứukỹhơnvềlợithếcạnhtranhvàhàngràongăncảncạnhtranh,hãyđọccâuchuyệnLarson-JuhltrongChương8).

Mộtcôngtynhượngquyềnkinhdoanhlànguồnduynhấtcủamộtsảnphẩmmàmọingườimuốnmuacóthểtănggiáđịnhkỳmàkhôngsợmấtthịphầnhaysảnlượng.Thườngthìmộtcôngtynhượngquyềnkinhdoanhcóthểtănggiáthậmchíkhinhucầuthăngbằngvàkhảnăngsảnxuấtkhôngđượcsửdụngtriệtđể.Tìnhtrạngbiếnđộnggiácảnàylàmộttrongnhữngđặcđiểmxácđịnhnênmộtcôngtynhượngquyềnkinhdoanh,chophépcáccôngtynhượngquyềnkinhdoanhthuđượcmứcsinhlợitrênvốnđầutưcaohơnmứctrungbình.

Khitìmkiếmkhảnăngtồntạilâudàicủamộtcôngtynhượngquyềnkinhdoanh,điềuquan

trọngnhấtđốivớitôilàkhámpháxemlợithếcạnhtranhcủadoanhnghiệptớimứcnào.Tấtnhiêntôivẫnyêuthíchmộtlâuđàilớncótườngràovàhàosâuvớicápiranhasvàcásấu.

WARRENBUFFETT,1994

Mộtđặcđiểmxácđịnhlàcáccôngtynhượngquyềnkinhdoanhsởhữukhảnăngkinhtếlớnhơn,chophéphọcókhảnăngchốngchịutốthơntrướcảnhhưởngcủalạmphát.Mộtđặcđiểmkhácđólàkhảnăngvượtquađượcnhữngbấtổnkinhtếvàtiếptụcpháttriển.TríchdẫncâunóiđầysúctíchcủaBuffett:“Mộtcôngtylớnlàmộtcôngtysẽlàmănphátđạttrong25đến30năm”.

Ngượclại,mộtcôngtybìnhthườnglàcôngtyhầunhưkhôngcóđiểmkhácbiệtvớicácsảnphẩmcủađốithủcạnhtranh.Cáchđâyvàinăm,cáchànghoácơbảnbaogồmdầu,gas,chấthoáhọc,bộtmỳ,đồng,gỗxẻ,vànướccam.Ngàynay,máytính,ôtô,dịchvụhàngkhông,ngânhàng,vàbảohiểmtrởthànhnhữngsảnphẩmthuộcloạihànghoácơbản.Mặcdùcóngânsáchquảngcáokhổnglồ,nhưnghọkhôngcóđượcsựkhácbiệtsảnphẩmđầyýnghĩa.

Nóichung,cácdoanhnghiệphànghoáthiếtyếulànhữngdoanhnghiệpcódoanhthuthấpvàlà“ứngcửviênquantrọngnhấtchovấnđềlợinhuận”.Dosảnphẩmcủahọvềcơbảnkhôngcógìkhácbiệtsovớisảnphẩmcủabấtkỳcôngtynàokhác,nênhọchỉcóthểcạnhtranhvềgiácả,thuhẹpnghiêmtrọnglợinhuậnbiên.Vìvậy,phươngphápđángtincậynhấtđểmộtcôngtyhànghoácơbảncólợinhuậnđólàtrởthànhmộtnhàcungcấpchiphíthấp.

VÍDỤĐIỂNHÌNH

JustinIndustries,2000

ThángBảynăm2000,BerkshireHathawaymua100%JustinIndustriescótrụsởtạiTexasvớigiá600triệuđôla.Côngtycóhaibộphận:JustinBrands,baogồmbốnchinhánhcủaCôngtysảnxuấtủngphươngTây,vàAcmeBuildingBrands,vớicáccôngtysảnxuấtgạchvàcácsảnphẩmxâydựngkhác.

GạchvàủngCowboy:ĐólàmộttrongnhữngvụmuabánBerkshirequantâmnhấtvàcũngtriểnvọngnhất.VàđâyđượccoilàvụmuabánthànhcônglớncủaWarrenBuffett.

Ởnhiềukhíacạnhkhácnhau,JustinlàchuẩnmựccủatấtcảnhữngthếmạnhkinhdoanhmàBuffetttìmkiếm.Rõrànglà,lĩnhvựckinhdoanhthậtđơngiảnvàdễhiểu,khôngcógìđặcbiệtphứctạpvềnhữngchiếcủnghaynhữngviêngạch.Khixemxétnhữngcôngtyriênglẻ,mỗicôngtyđềucólịchsửhoạtđộngtươngđốiổnđịnh,tấtcảđềucócùngmộtngànhkinhdoanhtrongnhiềuthậpkỷ,vàhầuhếtđãtồntạiítnhấtlàmộtthếkỷ.Cuốicùng,vàđặcbiệtnhấtlàBuffettnhậnrađượcnhữngtriểnvọngthuậnlợitrongdàihạn,bởivìmộtkhíacạnhmàôngđặcbiệtthánphục:Trongnhữngngànhcôngnghiệphànghoáthiếtyếu,cácsảnphẩmđãđạtđượctrạngtháinhượngquyềnkinhdoanh.

CácchinhánhcủaJustin

CôngtyhiệntạicótênlàJustinbắtđầuhoạtđộngtừnăm1879khiH.J(Joe)Justin,lúcđómới20tuổi,bắtđầulàmủngchocaobồivànhữngngườilàmviệctạitrạinuôigiasúctạicửahàng

nhỏbécủaôngởSpanishFort,Texas,gầnChisholmTrail.KhiJoequađờivàonăm1918,cáccontraiJohnvàEarlcủaôngtiếpquảncửahàngvàđếnnăm1925đãdidờicôngtytớiFortWorth.Năm1948,cháutraicủaJoe,JohnJrmualạicửahàngtừnhữngngườihọhàng(ngoạitrừdìEnid),vàlãnhđạocôngtytrong50nămtiếptheo.

JohnJustinJrlàmộtnhânvậthuyềnthoạitạiFortWorth.ÔngđãxâydựngmộtđếchếchuyênsảnxuấtủngphươngTâykhimua lạibacôngtyđối thủcạnhtranh, tiếnhànhvụmuabánAcmeBricksvàonăm1968,vàông là thị trưởngcủaFortWorthtrongmộtnhiệmkỳ.Năm1999,ôngnghỉhưu,nhưngvẫnthamgiavớitưcáchlàChủtịchHộiđồngQuảntrịdanhdự.Đólàlýdotạisaoởtuổi83,chínhôngđãchàođónWarrenBuffettthamgiacôngtyvàothángTưnăm2000.

JustinBoots,nổitiếngvớinhữngchiếcủngbềnchắcdànhchonhữngngườichănbò,vẫntiếptụclàchinhánhđiđầu.CácchinhánhcủaJustincòncónhữngcáitênkhác:

●Nocona,đượcEnidJustinthànhlậpnăm1925.LàmộttrongbảyngườiconcủaJoeJustin,Enidbắtđầulàmviệctạicôngtycủachamìnhtừkhimới12tuổi.SaukhididờicôngtygiađìnhtừthịtrấnnhỏNocona,Texas,tớiFortWorthnăm1925,Enidthànhlậpmộtcôngtycạnhtranh tại chínhnơi luôn tồn tại cạnh tranh.Vàbàđã xâydựng thành công công tynày. Lànhữngđối thủcạnh tranhkhốc liệt trongnhiềunăm,hai công tyđãgianhậpdưới têncủaJustinvàonăm1981.Enid,lúcđó85tuổi,miễncưỡngđồngývụsápnhậpvìtìnhtrạngsứckhoẻgiảmsútcủabà.

●Chippewa,thànhlậpnăm1901vớitưcáchlànhàsảnxuấtủngchocáctiềuphu.Ngàynay,côngtysảnxuấtcácloạiủngđibộbềnchắcvàcác loạiủnglàmviệcngoàitrờichất lượng.Năm1985,Justinmualạicôngtynày.

●TonyLama,quayngượcthờigiantrởlạinăm1911khiTonyLama,từnglàthợsửagiàytrongQuânđộiMỹ,mởmộtcửahàngsửagiàyvàđóngủngtạiElPaso.Nhữngchiếcủngnhanhchóngđượcnhữngngườichănbòvàgiasúctạiđịaphương,nhữngngườicoitrọngđộbềnvàsựhàihoà củanhữngchiếcủngyêu thích.Nhữngnămgầnđây,đối vớinhiềungười,TonyLamađồngnghĩavớinhữngchiếcủngcaocấpđượclàmthủcôngtừnguyênliệudađẹpkỳlạnhưdatrănNamMỹ,darùa,vàđàđiểuChâuPhi,vớimứcgiágần500đôla.Năm1990,TonyLamaJr,ChủtịchHộiđồngQuảntrịkiêmCEOđồngýsápnhậpvớiJustin.

CóhainhómngườimuanhữngchiếcủngkiểuphươngTây:Nhữngngườiđichúngcảngàylẫnđêm,bởivìhọkhôngthểđibấtkỳthứgìkhác,vànhữngngườiđichúngvìmụcđíchthờitrang.NhómthứnhấtlàtrọngtâmtrongsốkháchhàngcơbảncủaJustin,nhưngnhómthứhai,mặcdùnhỏhơn,nhưnglạicóảnhhưởngtớidoanhthukhixuhướngthờitrangthayđổi.

TrongkhinhữngthươnghiệuthờitranghàngđầunhưRalphLaurenvàCalvinKleinthểhiệnphongcáchphươngTâytrongcáccatalog,kíchthíchdoanhthutăngmạnh,nhưngthờitrangvốnnổitiếnglàhaythayđổi,vàcôngtyđãphảicạnhtranhtrongnhữngnămcuốicủathếkỷXX.Saulầntăngvọthồinăm1994,doanhthucủaủngkiểuphươngtâybắtđầugiảmsút.Trongnăm1999,giáchứngkhoáncủaJustinđãxuốngdướimức13đôla.

ThángTưnăm1999, John Justin Jrnghỉhưu,và JohnRoahc,nguyên làngườiđứngđầu tập

đoànTandy,đãthaythếông,điềuhànhcôngcuộctáicơcấu.Chỉtrongvònghơnmộtnăm,banquảnlýđãtạoramộtsựthayđổihoàntoànđầyấntượng-thêmvàonhữngsảnphẩmgiàydépmới,củngcốlạidòngsảnphẩmmớiđểloạibỏnhữngmẫumãtrùngnhau,vàtạodựnghiệuquảtrongkhâusảnxuấtvàphânphối.ThángTưnăm2000,côngtyđượctổchứcsắpxếphợplýđãthôngbáokếtquảquýđầutiên:Doanhthuhànggiàydéptăng17%,lêntới41,1triệuđôla,vàcảthunhậpròngvàtổnglợinhuậnbiênđãtăngđángkể.

Haithángsau,BerkshireHathawaythôngbáocôngtyđãđạtđượcthoảthuậnmualạiJustin,nhândịpnàychuyêngiaphântíchGarySchneidercủaBearStearnsđưaranhậnxét:“Đâylàmộttintứctốtlànhchonhânviên.Nămngoáibanlãnhđạođãtạorasựthayđốitoànbộ.Họcũngđãtiếnhànhnhữngbiệnphápcầnthiếtđểgiảmthiểuchiphí”.

Hiệnnay,bộphậnsảnxuấtủngcủaJustincó4000cửahàngtựđộngvàchiếmkhoảng35%thịtrường giày dép phương Tây; tại các cửa hàng tập trung vào trang phục phương Tây, cókhoảng70%sảnphẩmủngbàybántrêngiámangnhãnhiệuJustin.Hầuhếttừkhoảng100đôla.Nhữngsảnphẩmgiácaohơn(khoảngvàitrămđôlavàcaohơn),Justinchiếmkhoảng65%thịphần.

CácchinhánhAcmeBuilding

MộtbộphậnkháccủaJustinIndustriescũnglàmộtcôngtytiênphongtạiTexasvớituổiđờihơn100năm.Thànhlậpnăm1891tạiMilsap,Texas,AcmetrởthànhcôngtycủaJustinvàonăm1968khiJohnJustinJrmualạinó.Ngàynay,AcmelàcôngtysảnxuấtgạchlớnnhấtvàcómứclợinhuậnlớnnhấtnướcMỹ.

Dochiphívậnchuyểnđườngdàiquácao,gạchcóxuhướnglàsảnphẩmkhuvực.Acmethốngtrịkhuvựccủahọ(Texasvànămbanglâncận)vớihơn50%thịphần.Trongkhuvựcsáubangcủamình,Acmecó31cơsởsảnxuất,baogồm22nhàmáysảnxuấtgạch,cáccửahàngvàđộixetảicủahãng.Cácnhàxâydựng,nhàthầu,vàchủxâynhàcóthểđặtmuagạchtrựctiếptừcôngty,vàhàngsẽđượcgiaobằngxetảicủaAcme.Acmebánhơn1tỉviêngạchmỗinăm,mỗiviênđềuđượcdánlogoAcme,vàmỗiviênđềuđượcbảohànhtrong100năm.

Nhucầumặthànggạchphụthuộcvàomùaxâydựng,vìvậythayđổitheolãisuấtvàtoànbộnềnkinhtế.Thậmchíthờitiếtxấucũngảnhhưởngtớidoanhthu.Tuyvậy,trongsuốtthờigianbùngnổcôngnghệnhữngnăm1990,Acmehoạtđộngtốthơncáccôngtysảnxuấtủngvàngàynayvẫnlà“kênhtạotiền”chínhcủaJustin.Cùngvớicôngtysảnxuấtgạch,AcmeBuildingBrandscòncóTậpđoànFeatherBuildingProducts,vàCôngtyCungcấpđálátMỹ(AmericanTileSupplyCompany),sảnxuấtđáceramicvàđácẩmthạch.

ThươngvụcủaBerkshire

Trongnhiềunăm,PhốWallgầnnhưhoàntoànphớtlờJustin.Vìchỉcóhaibộphậnnêncôngtychưađủlớnđểtrởthànhmộttậpđoàn.Tuyvậy,hoạtđộngtronghailĩnhvựckhácnhaukhiếncôngty lâmvàotìnhtrạng“khóxử”.NhưJustinghichéphồinăm1999,trướckhiôngnghỉhưu:“Nhữngnhàphântíchhiểungànhkinhdoanhgiàydépthườngkhônghiểugìvềngànhkinhdoanhvậtliệuxâydựng,vàngượclại”.

WarrenBuffetthiểucảhaingànhkinhdoanh.Lýdothứnhất,Berkshiređãsởhữumộtsốcông

tygiàydép,vìvậyôngđãcóvàinămhọcvềngànhnày.Lýdonữalà,ônghiểunhữngngànhkinhdoanhổnđịnh,vữngchắctạoranhữngsảnphẩmmàconngườiluôncần.

Vàthờicơđãđến.Côngtyvớidanhtiếngchấtlượnghơn100trămnămđangphảiđốimặtvớiquãngthờigiankhókhăn.Giácổphiếucủanógiảm37%sovớinămnămtrướcđây,vàcôngtybuộcphảichiathànhhaiphần.Buffettluônưutiênnhữngngànhkinhdoanhđơngiản,ôngđãbiếncơhộinàythànhmộtvụmuabánhoànhảo.

KhiBuffettgặpJohnJustinlầnđầutạiFortWorth,ôngnhậnxétrằngthànhphốnàylàmôngnhớtớiOmaha.Khixemxéthaibộphậncủacôngty,ôngthấythêmmộtđiềukhiếnôngthánphụcđólàchấtlượngnhượngquyềnkinhdoanh.CảhaibộphậncủaJustinđềuđượcquảnlýđể trở thànhmộtdoanhnghiệpnhượngquyềnkinhdoanh, thôngqua sựkếthợp của chấtlượnghàngđầu,chiếnlượngtiếpthịtốt,vàkhảnăngđịnhvịsắcsảo.

Acmebánmộtsảnphẩmmàhầuhếtmọingườicoilàmộthànghoáthiếtyếu.Cuốicùngthì,aicóthểđặttênnhãnhiệunhữngviêngạchmàhọthíchhơn?ChínhlàcáckháchhàngcủaAcme.VớimộtchiếnlượctiếpthịđầykỹnăngvớihìnhảnhhuyểnthoạibóngđáTroyAikman,AcmekhiếnchínhbảnthâncôngtytrởnênnổitiếngđếnnỗitrongmộtcuộcđiềutrathămdòýkiếnnhữngngườidânTexasvới câuhỏinhãnhiệugạchnàobạnyêu thíchnhất, có tới75%sốngườitrảlờirằngđólàAcme.HìnhtượngcủanhãnhiệulạiđượccủngcốthêmmỗilầnkháchhàngcầmviêngạchlênvànhìnthấylogocủahãngAcme.

Cũngvậy,nhữngchiếcủngđãtựbiếnthànhcácsảnphẩmnhượngquyềnkinhdoanh.NếubạndànhmộtvàiphútđếnbấtkỳcửahàngbánlẻtrangphụcphươngTâynào,bạnsẽnghethấycáckháchhàngởđónóinhữngcâunhư:“ContraitôiđangchờđợinhữngsảnphẩmmớicủaJustin”,hoặc“HãychotôinhữnggìbạncóởTonyLamas”cònthườngxuyênhơnnhữngcâu“Tôiđangtìmkiếmnhữngchiếcủngcaobồimới”.Khiđềcậptớinhữngchiếcủngtheotên,vàkhisẵnsàngtrảgiácaonhấtchochấtlượngtốtnhất,đólàmộtsảnphẩmnhượngquyềnkinhdoanh.

Saunhữngcảitiếncủađộingũquảnlýmớivàonăm1999và2000,Justinbắtđầuthuhútsựchúýcủacácnhàđầutư.TheonhàphântíchGarySchneidercủaBearStearn,nhiềunhàđầutưrấtquantâmtớicôngty,trongđócócảcáccôngtyChâuÂu,nhưngcôngtycủaBuffettlàcôngtyđầutiênJustinnghiêmtúcsuynghĩvềlờiđềnghịmualại.

LờiđềnghịcủaBerkshirelà22đôlachomộtcổphiếubằngtiềnmặt.Giáđóthểhiệnmứctiềnlãi23%đốivớigiácổphiếuđóngcửa,nhưngBuffettkhônghềdodự.Ôngnhậnxét:“Đólàcơhộiđểcóđượckhôngchỉmộtngànhkinhdoanhtốtmàlàcảhaingànhcùngmộtlúc”.“Nhữngngànhkinhdoanhhàngđầuvớihệthốngquảnlýhàngđầu,vàđóchínhlàthứchúngtatìmkiếm”.Ôngnóithêm,ôngkhônghềcókếhoạchthayđổibấtcứđiềugì.“Chúngtôimuangànhkinhdoanhđanghoạtđộngtốtđểbắtđầu.NếuhọcầntôiởFortWorth,chúngtôisẽkhôngmuacôngtyđó”.Mộtngàysaukhivụmuabánđượcthôngbáo,giácổphiếucủaJustintăng22%,vàWarrenBuffetttrởvềOmahavớimộtđôiủngdađàđiểumớitoanh.

Thờiđiểmduynhấtnhữngcôngtykinhdoanhhàngthiếtyếulàmăncólãiđólàtrongsuốtkhoảngthờigiancungbịthắtchặt-mộtnhântốcóthểcựckỳkhódựđoántrước.Buffettghichúrằng,trongthựctế,chiếcchìakhoáđểxácđịnhkhảnănglợinhuậntrongdàihạncủamột

côngtykinhdoanhhàngthiếtyếulàtỉlệ“nhữngnămcungthắtchặtvàcungnớilỏng”.Tuyvậy,tỉlệnàythườngrấtnhỏ.Buffettchâmbiếmrằng,thờikỳcungthắtchặtnhấtởcôngtydệtmaycủaBerkshiređãkéodài“phầntốthơncủamộtbuổisáng”.

CôngtyCoca-Cola

MộtthờigianngắnsaukhiBerkshirethôngbáocôngkhairằngcôngtyđãsởhữu6,3%côngtyCoca-Cola,MelisaTurner-ngườichuyênviếtvềkinhdoanhcủaAtlantaConstitutionđãphỏngvấnBuffett.CôhỏiBuffettcâuhỏimàôngthườngxuyênđượchỏi:Tạisaoôngkhôngmuacổphiếucủacôngtysớmhơn?Quacâutrảlời,Buffettliênhệtớiđiềumàôngsuynghĩtạithờiđiểmôngđưaraquyếtđịnhcuốicùng.

Ônggiảithích:“Hãynóirằngbạnđangchuẩnbịđixatrongvòng10năm,bạnmuốncómộtvụđầutưvàbạnbiếtmọithứmàhiệntạibạnbiếtvàbạnkhôngthểthayđổiđiềuđótrongkhibạnđi.Bạnnghĩgìvềdoanhnghiệp?”Tấtnhiên,doanhnghiệpđóphảiđơngiảnvàdễhiểu.Tấtnhiên,doanhnghiệpsẽphải thểhiệnrấtrõràng tình trạnghoạtđộngổnđịnh trongnhiềunăm.Vàtấtnhiên,triểnvọngtrongdàihạnphảithuậnlợi.Nếutôimuốnđềcậpđềnbấtkỳđiềugìvềsựchắcchắn,nơitôibiếtthịtrườngđangtiếptụcpháttriển,nơitôibiếtnhàlãnhđạotiếptụclànhàlãnhđạo-tôimuốnnóitớitrêntoànthếgiới-vànơitôibiếtsẽcókhảnăngtăngtrưởnglớn,tôichỉkhôngbiếtbấtkỳcáigìnhưCoke.Tôikháchắcchắnkhitôiquaytrởlại,họsẽcóthêmrấtnhiềungànhkinhdoanhmớisovớihiệntại”.

Nhưngtạisaoônglạimuatạimộtthờiđiểmcụthể?TheonhưBuffettmôtả,nhữngđónggóptrongkinhdoanhcủaCoca-Colađãtồntạivàithậpkỷ.Ôngthừanhận,điềukhiếnôngchúýlàsự thay đổi xuất hiện ở Coca-Cola suốt những năm 1980, dưới sự lãnh đạo của RobertoGoizueta.

GoizuetalớnlêntạiCuba,làCEO-vịlãnhđạocaonhấtngườinướcngoàiđầutiêncủaCoca-Cola.Năm1980,RobertWoodruff-ngườisánglậpcôngty91tuổi,đãmờiônglàmviệcđểgiảiquyếtnhữngvấnđềxảyratrongcôngtytrongsuốtnhữngnăm1970.ĐólàquãngthờigianảmđạmcủaCoca-Cola:Gặprắcrốivớicôngtyđóngchai,bịkiệnvìngượcđãicáccôngnhânnhậpcưtạikhuMinuteMaidcủacôngty,bịcácnhàbảovệmôi trườngkhiếunạivềviệcnhữngchiếcxechởhàngcủaCokegópphầnlàmtăngtìnhtrạngônhiễmmôitrườngcủađấtnước,vàUỷbanThươngmạiLiênbangthìkiệncôngtyvìhệthốngnhượngquyềnđặcbiệtđãviphạmluậtchốngđộcquyền.CôngtyquốctếcủaCoca-Colacũnglâmvàotìnhtrạngkhókhăn.

MộttrongnhữnghànhđộngđầutiêncủaGoizuetalàtriệutậpmộtcuộchọp15nhàquảnlýcấpcaocủaCoca-ColatạiPalmSprings,California.Ôngnói:“Hãynóichotôibiếtchúngtađangphạmphảisailầmgì?Tôimuốnbiếttấtcảvàkhicứaiđónóira,tôimuốn100%làsựthật.Nếucóbấtkỳaikhônghàilòng,chúngtasẽđềnbùmộtkhoảnxứngđángvànóilờitạmbiệt”.

Goizuetakhuyếnkhíchcácnhàquảnlýcủaôngsángsuốtchấpnhậnnhữngrủiro.ÔngmuốnCoca-Colakhơimàohànhđộngthayvìthụđộng.Ôngbắtđầucắtgiảmchiphí.VàôngyêucầurằngbấtkỳcôngtynàothuộcquyềnsởhữucủaCoca-Colađềuphảitốiđahoálợinhuậntrênvốn.NhữnghànhđộngnàyngaylậptứcđãlàmtănglợinhuậnbiênvàthuhútsựchúýcủaWarrenBuffett.

CôngtyWashingtonPost

Buffetttừngviết:“Trongsốnhữngđiềutốtđẹpnhấttrênthếgiới,tínhkinhtếcủamộttờbáocóảnhhưởnglớnthậtlàtuyệtvời”.PhầnnhiềucáctờbáoởMỹđềuhoạtđộngmàkhôngcósựcạnh tranh trực tiếpnào.Chủsởhữucủanhững tờbáonày thích tin tưởngrằngkhoản lợinhuậnphi thườnghọ thuđượcmỗinăm làkếtquảcủa chất lượngbáochí của các tờbáo.Buffettnói,sựthậtlàthậmchímộttờbáohạngbétcũngcóthểtạoralợinhuậnthoảđángnếunó là tờbáoduynhất trongkhuvực.Điềuđó làmcho tờbáo trở thànhmộtdoanhnghiệpnhượngquyềnkinhdoanhcổđiển,vớimọinguồnlợibắtnguồntừđó.

Ônggiảithíchrằngrõrànglàmộttờbáochấtlượngcaosẽđạtđượctỉlệthâmnhậpcaohơn,nhưngthậmchímộttờbáoxoàngxĩnhcũngquantrọngđốivớimộtcộngđồngkhi“cáibảngthôngbáocủanó”lôicuốn.Mỗimộtngànhkinhdoanhtrongkhuvực,mỗimộtngườibánhàngtạinhà,vàmỗicánhânmuốncómộtthôngđiệpbênngoàicộngđồngđềucầntờbáođểthựchiệnnhữngcôngviệccủahọ.Thựcramànói,chủsởhữutờbáonhậnđượctiềncủamỗidoanhnghiệpmuốnquảngcáotrênbáo.

Cùngvớichấtlượngcủanhượngquyềnkinhdoanh,cáctờbáocònsởhữuthiệnchíkinhtếcógiátrị.NhưBuffettchỉra,nhữngtờbáocónhucầuvốnthấpdễdàngchuyểndoanhthuthànhlợinhuận.Thậmchícácnhàinhỗtrợmáytínhđắttiềnvàcáchệthốngđiệntrongphòngtintứccũngđượcthanhtoánnhanhchóngvớichiphítiềnlươngcốđịnhthấphơn.Cáctờbáocũngcóthểtănggiátươngđốidễdàng,dovậytạoramứclợinhuậntrênvốnđầutưcaotrênmứctrungbìnhvàgiảmthiểunhữngtácđộngtiêucựccủalạmphát.Buffettchỉrarằngmộttờbáođiểnhìnhcóthểtănggấpđôigiámàvẫnduytrìđược90%độcgiả.

CôngtyMcLane

McLaneđượcxâydựngdựatrêntiềmnăngtăngtrưởngtolớn.Hiệntại,côngtytừlâukhôngcònlàmộtphầncủaWal-Mart.NóđượctựdotheođuổisựdànxếpvớinhữngđốithủcạnhtranhcủaWal-Mart,nhưTarget,vànhữngcửahànglớnkháctạiMỹ.Điềunày,kếthợpvớimụctiêutậptrungvàohiệuquảvàđầutưcủacôngtytrongcáchệthốngphầnmềmđượckinhdoanhtrêndiệnrộng,quảnlýcướcphí,vàcáchệthốngđiểmbánhànggiữacácquytrìnhtựđộngkhác,chophépMcLaneduytrìmứcgiáhiệuquảvàchấtlượngdịchvụ.

VàothờiđiểmBuffettmuaMcLane,mộtsốthànhviênkháctrongngànhnhưFlemingvàDịchvụthựcphẩmMỹ,mộtbộphậncủaRoyalAhold,đãvượtquakhoảngthờigiankhókhănvớirấtnhiềulýdokhácnhau.MặcdùngườitavẫncònhoàinghivềquyếtđịnhcóảnhhưởngcủaBuffett,nhưngmọingườicũngchorằngvàothờiđiểmnếuFlemingthựcsựrơivàotìnhtrạngphásản,thìbảycôngtytrịgiá7tỉđôlasẽđượcxemxétbánlại.

CôngtyPamperedChef

Vớitỉlệtăngtrưởnghàngnămtừnăm1995tớinăm2001là22%,PamperedChefthểhiệnsựổnđịnhmànhiềucôngtylâuđờihơnđềuphảighentị.Vàtriểnvọngtrongdàihạnquảlàrõràng.TheoHiệphộibánhàngtrựctiếp,cáccôngtychuyêntổchứctiệcđãtiêutốnhơn7tỉđôlatrêncảnướcvàonăm2000,tăng2,7tỉđôlakểtừnăm1996.

BảnthânChristopherkhônghềgiảmtốcđộ.BàtinrằngthịtrườngđồnấubếpởMỹcóvôsố

cơhộichonhiềusảnphẩmhơnvàchỉrarằngMaryKay,mộtcôngtymỹphẩmbántrựctiếp,vớilựclượngbánhàng600,000-mangđếnnhiềucơhộiđểpháttriển.Christopherđangpháttriểncácsảnphẩm,nhưcácđồsànhsứ,vàmởrộngsangthịtrườngCanada,Anh,Đức.Cuốicùng,côngtyđượccơcấutheocáchkhôngcầnnhiềuvốnđểmởrộngvàkhôngcósựcạnhtranhquálớntronglĩnhvựccủamình.

6.HƯỚNGDẪNĐẦUTƯNguyênlýquảnlý

Khicânnhắcmộtvụđầutưhoặcmộtvụmualại,Buffettthườngxemxétrấtkỹbanquảnlý.ÔngnóivớichúngtôirằngcáccôngtyhoặccổphiếuBerkshiremuaphảiđượcđiềuhànhbởinhữngnhàquảnlýcóđủtàinăngvàchânthật,nhữngngườiôngkhâmphụcvàtintưởng.Ôngnói: “Chúng tôi khôngmuốn làmviệc với nhữngnhàquản lý thiếunhữngphẩm chất đángkhâmphục,chodùcôngtycủahọcótriểnvọngnhưthếnào.Chúngtôichưabaogiờlàmănsuônsẻvớimộtnhàquảnlýtồitệ”.

Khigặpnhữngnhàquảnlýôngkhâmphục,Buffetthếtlờingợica.Quanhiềunăm,nhữngđộcgiảcủaBứcthưcủavịChủtịchtrongcácbáocáothườngniêncủaBerkshiređềuthấynhữnglời ngợi ca nồng ấmmà Buffett dành để nói về những nhà quản lý của các công ty thuộcBerkshire.

Ôngchỉxemxétkỹlưỡngbanquảnlýcủacáccôngtycócổphiếumàôngđangquantâm.Cụthể,ôngxemxétbađặcđiểmsau:

1.Quảnlýcóhợplýkhông?

2.Banquảnlýcócôngbằngvớicáccổđôngkhông?

3.Banquảnlýcóchốnglạiđượctínhcưỡngchếtổchứckhông?

LờingợicacaonhấtmàBuffettdànhchomộtnhàquảnlýđólàôngtahaybàtaluônluônhànhđộngvàsuynghĩnhưmộtngườichủcủacôngty.Nhữngnhàquảnlýhànhđộnggiốngnhưnhữngngườichủsẽkhônglàmchệchhướngmụctiêubanđầucủacôngty-làmtănggiátrịcổphiếu-vàhọcóxuhướngđưaracácquyếtđịnhhợplýđểlàmtốthơnmụctiêuđó.Bufffettcũngrấtthánphụcnhữngnhàquảnlýthựcsựcótráchnhiệmbáocáođầyđủvàchuẩnxáctớicáccổđôngvànhữngngườicólòngdũngcảmchốnglạicáimàônggọilàtínhcưỡngchếtổchứcmùquángtheosaunhữngcôngtykháccùngngành.

Tấtcảnhữngđiềunàydẫnđếnmộtmứcđộcấpthiếtmới,nhưnhữngpháthiệngâysốcvềcácsaiphạmtậpthểđượcđưaraánhsáng.Buffettchỉlàmănvớinhữngngườiliêmchínhnhất.Đôikhi,lậptrườngđókhiếnôngkhácbiệtvớinhữngtêntuổinổitiếngkháctronggiớikinhdoanh.Tronggiớikinhdoanh,khôngphải lúcnào cũng thíchhợpđểnóivề sự liêmchính,chínhtrực,vàđángtincậynhưnhữngphẩmchấtđángkhâmphục.Thựctế,đôikhinóinhữngđiềunhưvậycóthểbịxemthườngnhưkẻngốcnghếchvàkhôngthựctế.Cómộtchútngọtngàotrongquanđiểmkhenthưởngcái tốt, trừngphạtcáixấucủaBuffettvềbảnchất liêmchínhhiệnnaydườngnhưlàmộtchiếnlượcthôngminh.Nhưngđộngcơcủaôngkhônghềlàchiếnlược:Nóxuấtpháttừchínhhệthốnggiátrịkhôngthểbịlaychuyểncủachínhông.VàchưacóaitừngnghiêmtúcbuộctộiBuffettlàkẻkhờdạicả.

Khibạncónhữngnhàquảnlýcónănglựcđiềuhành,bạncóthểcóhàngchụcngườihoặcnhiềuhơnthếbáocáovớibạnnhưngbạnvẫncóthờigianchợpmắtbuổitrưa.

WARRENBUFFETT,1986

Phần sau của chương này, chúng ta sẽ xem xét kỹ hơn những phản ứng của Buffett trướcnhữngvấnđềvềhànhviđạođức,nhấtlàđốivớikhoảnthùlaođiềuhànhquálớn,quyềnlựachọnchứngkhoán, tínhđộc lậpvàtránhnhiệmgiải trìnhcủagiámđốc,vàcácthủđoạnkếtoán.Ôngnóivớichúngtađiềuôngnghĩsẽphảithayđổiđểbảovệquyềnlợicổđôngvàgợiýtưởngvềviệccácnhàđầutưđánhgiácácnhàquảnlýnhưthếnàođểbiếtkhinàohọđángtincậy.

Sựhợplý

Buffetttintưởngrằnghànhviquảnlýquantrọngnhấtlàphânbổhợplýcácnguồnvốncủacôngty.Đólàhànhviquantrọngnhấtbởivìtheothờigian,sựphânbổnguồnvốnquyếtđịnhgiátrịcổphiếucôngty.

VÍDỤĐIỂNHÌNH

SHAWINDUSTRIES,2000-2002

Cuốinăm2000, tậpđoànBerkshireHathawaycủaWarrenBuffett thoả thuậnmua lại87%côngtyShawIndustries,nhàsảnxuấtthảmlớnnhấtthếgiới,vớigiá19đôlamộtcổphiếu,tổngtrịgiáxấpxỉ2tỉđôla.

MặcdùcổphiếucủaShawIndustriesđượcbánvớigiáchênhlệchhơn56%sovớigiágiaodịchlà12,19đôla,giácổphiếucủaShawvẫnlàmộtvụlàmăncólãicaohơnmộtnămtrướcđó.Buffetttrảkhoảntiềnchênhlệchnàybởivìcôngtycóquánhiềutiêuchíchấtlượngmàônghướngtới:Môhìnhkinhdoanhđơngiảnvàdễhiểu,lịchsửhoạtđộngổnđịnh,vàtriểnvọngdàihạnđầyhứahẹn.

Sảnxuấtthảmkhôngquáđơngiản,dựatrênnhữngmáymóccồngkềnhvàphứctạpđểquaysợi,nhuộm,trangtrí,vàdệt,nhưngtiềnđềnềntảngthìđơngiảnvàdễhiểu:Tạoranhữngchiếcthảmtốtnhấtvàbánchúngđểthuđượclợinhuận.Hiệntại,Shawsảnxuấtcácloạithảmđượctrangtrívàdệtvớikhoảng27nghìnmàusắcvàkiểudáng.Côngtycũngcungcấpvậtliệulàmsànvàcácdịchvụquảnlýdựán.Côngtycóhơn100nhàmáysảnxuấtvàtrungtâmphânphối.Mỗinămcôngtysảnxuấthơn600triệuthướcvuôngAnhthảmvàthuêkhoảng30nghìncôngnhân.

Buffetttintưởngtuyệtđốirằngtrongmộtthờigiandài,mọingườisẽluôncầnnhữngchiếcthảmvàvậtliệulàmsànvàrằngShawsẽcungcấpnhữngsảnphẩmnày.Điềuđócónghĩalàcôngtycónhữngtriểnvọngtốtđẹptrongdàihạn-mộttrongnhữngyêucầucủaBuffett.

Tuyvậy,điều thậtsự thuhútBuffettđó làbanquản lýcấpcaocủacông ty.Trongbáocáothườngniênnăm2000gửicáccổđông,ôngđãnhậnxétvềcáchquảnlýkinhdoanhcủaShaw:“MộtđặcđiểmnổibậtquantrọngcủavụlàmănđólàChủtịchHộiđồngQuảntrịJulianSaul,CEOBobShawvẫntiếptụcsởhữuítnhất5%Shaw.Điềunàyđemđếnchochúngtacơhộihợptácvớinhữngconngườitàinăngnhấttrongngànhkinhdoanhthảm,nhưthànhtíchcủaBobvàJulian:Mỗingườiđềuđãxâydựngmộtcôngtykinhdoanhthảmlớnvàthànhcôngtrướckhihợplựccùngnhauhồinăm1998”.

Từ năm 1960 đến năm 1980, công ty tạo ra 27% lợi nhuận trên vốn đầu tư (Return onInvesment-ROI)trungbìnhhàngnăm.Năm1980,BobShawdựbáotrướcrằngcôngtycủaôngsẽtănggấpbốnlầnmứcdoanhthu214triệuđôlatrong10năm;vàôngđãthựchiệnđiềunàytrongvòngtámnăm.

RõrànglàBobShawquảnlýcôngtyrấttốtvàtheomộtcáchcựckỳphùhợpvớiphươngphápđầutưcủaBuffett.Shawnói:“Bạnphảitrưởngthànhtừsốtiềnkiếmđược.Nếubạncoiđiềuđónhưtriếtlýcủabạn-cónghĩalàbạntrưởngthànhvìsốtiềnkiếmđượcchứkhôngphảibằngcáchđivay-vàbạnquảnlýbảngcânđốitàikhoảncủabạn,bạnsẽkhôngbaogiờgặpphảivấnđềgìnghiêmtrọng”.

LốisuynghĩnàyhoàntoànphùhợpvớiBuffett.Ôngtintưởngrằnghànhviquantrọngnhấttrongquảnlýđólàsựphânbổnguồnvốnvàsựphânbổnày,quathờigian,sẽquyếtđịnhgiátrịcổphiếucôngty.TronglốisuynghĩcủaBuffett,vấnđềthậtđơngiản:Nếutiềnmặtdưthừacóthểtáiđầutưvàtạoralợinhuậncaohơnchiphívốn,thìcôngtynêntiếptụcduytrìsốtiềnlãivàtáiđầutưchúng,đóchínhxáclàđiềuShawđãlàm.

BobShawkhôngchỉcónhữngquyếtđịnhtàichínhđúngđắnmàôngcòncónhữngquyếtđịnhkinhdoanhvàsảnphẩmsángsuốtnhờkhảnăngthíchnghivớinhữngđiềukiệnthịtrườngthườngxuyênthayđổi.Vídụnhư,năm1986ShawtrangbịthêmchomáymócchotoànbộcôngtykhiDuponttungrasảnphẩmmớivớinhữngsợivảikhôngbịốmàu.Shawchobiết:“Bánhàngchỉlàgặpgỡmọingười,tìmrathứhọcần,vàđápứngnhucầucủahọ.Nhưngnhữngnhucầunàyluônluônthayđổi.Dovậy,nếubạnlàmkinhdoanhngàyhômnaygiốngnhưcáchbạn làm cách đây nămnăm, hoặc thậm chí chỉ là hai năm, thì có nghĩa là bạn đang đi lạchướng”.

CáchquảnlýsángsuốtcủaShawđượcphảnánhqualịchsửhoạtđộngổnđịnhcủacôngty.Côngtyđãlớnmạnhtrởthànhnhàsảnxuấtthảmsố1trênthếgiới,vượtquanhữngđiềukiệnthươngtrườngliêntụcthayđổi,nhữngđổithaytrongcôngnghệ,vàthậmchílàsựthualỗcủanhữngđạilýlớn.Năm2002,Sears,mộttrongnhữngđạilýtiêuthụlớnnhấtcủaShawvàothờiđiểmđóphảiđóngcửacôngtykinhdoanhthảmcủanó.Nhưngbanquảnlýđãcoinhữngkhókhănđólànhữngtháchthứcphảivượtquachứkhôngphải lànhữngràocảnđốivớithànhcông.

Năm2002,BerkshiremuaphầncònlạicủaShaw.Tớinăm2003,Shawthuvề4,6tỉđôladoanhthubánhàng.Ngoại trừ các công tybảohiểmbảohiểmra thìđây là công ty lớnnhất củaBerkshire.

TheolốisuynghĩcủaBuffett,quyếtđịnhlàmgìvớilợinhuậncủacôngty-táiđầutư,haytrảlạitiềnchocáccổđông-làmộtbàitoánlogicvàhợplý.“SựhợplýlàphẩmchấttạorasựkhácbiệttrongphongcáchcủaôngvàtrongcáchôngđiềuhànhBerkshire-vàlàphẩmchấtôngthườngthấythiếuởcáccôngtykhác”,CarolLoomisviếttrongtạpchíFortune.

Vấnđềnàythườngtrởnênquantrọngkhimộtcôngtyđạttớimộtmứcđộchínmuồinhấtđịnh,khitỉlệtăngtrưởngchậmlạivàbắtđầutạoranhiềutiềnmặthơnnhucầupháttriểnvàchiphíđiềuhành.Ởđiểmnày,mộtcâuhỏiđượcđặtra:“Nênphânbổsốlợinhuậnnàynhưthếnào?”.

Nếusốtiềnmặtdưthừatáiđầutưcóthểtạoralợinhuậntrênvốnđầutưtrênmứctrungbình,tứclàlợinhuậncaohơnchiphívốn-thìcôngtynêngiữlạitoànbộlợinhuậnvàtáiđầutư.Đólàđườnglốihợplýduynhất.Giữlạilợinhuậnđểtáiđầutưởmứcthấphơnchiphívốntrungbìnhlàhoàntoànbấthợplý.Cáchlàmnàycũngkháphổbiến.

Mộtcôngtycólợinhuậnđầutưtrungbình,hoặcdướimứctrungbìnhnhưngtạoratiềnmặtvượtnhucầucóbasựlựachọn:(1)Côngtycóthểphớtlờvấnđềvàtiếptụctáiđầutưởtỉlệdướimứctrungbình,(2)Côngtycóthểmuasựtăngtrưởng,hoặc(3)Côngtycóthểtrảlạitiềnmặtchocáccổđông.QuyếtđịnhlàmtheolựachọnnàolàđiềuBuffettrấtchútrọngtớicáchquảnlý.Đâychínhlàlúccácnhàquảnlýhànhđộnghợplýhaykhônghợplý.

Nóichung,cónhữngnhàquảnlývẫntiếptụctáiđầutưbấtchấplợinhuậndướimứctrungbìnhvìhọtinrằngtìnhhuốngđóchỉlàtạmthời.Họchorằng,vớinănglựcquảnlýcủamình,họsẽcảithiệnđượckhảnănglợinhuậncủacôngty.Cáccổđôngbịthôimiêntrướcdựbáovềkhảnăngcảithiệntìnhhìnhcủabanquảnlý.

Nếumộtcôngtytiếptụcphớtlờvấnđềnày,tiềnmặtsẽngàytrởthànhmộtnguồnvốnnhànrỗihơnvàgiácổphiếusẽsuygiảm.Mộtcôngtyvớilợinhuậnkinhtếnghèonàn,quánhiềutiềnmặt,vàgiácổphiếuthấpsẽthuhútnhữngkẻđộtkíchtậpthể,thườnglàsựkhởiđầuchosựkếtthúcnhiệmkỳcủabanquảnlýhiệntại.Đểbảovệbảnthânmình,cácnhàquảnlýcấpcaothường lựachọncáchthứhai:Muasựtăngtrưởngthôngquaviệcmua lạimộtcôngtykhác.

Thôngbáonhữngkếhoạchmualạisẽlàmphấnchấntinhthầncáccổđôngvàđánhbạimưuđồmualạicủanhữngcôngtykhác.Tuyvậy,Buffettlạihoàinghinhữngcôngtycầnphảimuasựtăngtrưởng.Lýdothứnhất,côngtyđóthườngđượcđịnhgiáquácao.Thứhailà,mộtcôngtyphảihợpnhấtvàquảnlýmộtngànhkinhdoanhmớirấtdễvấpphảinhữngsailầmtaihạiđốivớicáccổđông.

VÍDỤĐIỂNHÌNH

FRUITOFTHELOOM,2002

Năm2002WarrenBuffettmualạingànhkinhdoanhchủchốt(đồmaymặc)củacôngtyphásảnFruitoftheLoomvớigiá835triệuđôlatiềnmặt.Vớivụmuabánnày,Berkshiregiànhđượchaitàisảnlớn:mộtnhàquảnlýtàinăngvàmộttrongnhữngnhãnhiệuđượcưachuộngnhấtvànổitiếngnhấtquốcgia.Côngtycũngmualạikhoảng1,6tỉđôlanợđọng.

Doanhsốcủacôngtychiếm1/3trongtổngsốđồlótcủanamgiớitrêntoànnướcMỹkhởisựchỉlàmộtnhàmáyRhodeIslandnhỏbévàonăm1851.Quathếkỷtiếptheo,côngtypháttriểnthànhhãngsảnxuấtđồlótvàT-shirtshàngđầuquốcgia.Tuyvậy,côngtykhôngthểvượtquađượccuộckhủnghoảngkinhtếngàycàngđedọatớingànhcôngnghiệpmaymặc.Năm1985,côngtyrơivàotaynhàtàiphiệtWilliamFarley-nổitiếnglàngườichuyênmualạinhữngcôngtygặpkhókhănvềtàichính.

Farley,thườngđượcmôtảlà“kẻhàonhoáng”và“thíchkhoatrương”,đãdẫndắtcôngtyđiquamộtvàinămtăngtrưởngrồisaucùnglàtìnhtrạngsuythoáinghiêmtrọng.Tấtcảmọithứdườngnhưđãđichệchhướng.Năm1996,mộtchươngtrìnhmualạihoànhtrángtrịgiátới

900triệuđôlađãđểlạichocôngtymộtkhoảnnợtrongdàihạncótỉsuấtvaynợquácao,chiếmtới128%vốncổđôngthường-màkhôngtạorasựgiatăngdoanhthunhưmongđợi.Nhàcungcấpkhôngđược thanh toánvàngưngvậnchuyểnnguyên liệu thô.Farleychuyển95%hoạtđộngsảnxuấtranướcngoài,đóngcửahơnmộttánhàmáyởMỹvàsathảikhoảng16nghìncôngnhân.Hậuquảcuốicùnglànhữngvấnđềquảnlýchấtlượngvàgiaohàngđúnghẹn.Đểđốiphóvớisựhỗnloạntrongcôngtácgiaohàng,Farleyđãchianhỏkhâusảnxuấtchocáccôngtyhợpđồng,thêmvàohànglớpchiphíngoàigiờkhổnglồ.ÔnglậpramộtcôngtycổphầnchoFruitoftheLoomvàdidờitrụsởchínhtớiCaymanIslands,tránhnéđượccáckhoảnthuếđánhtrêndoanhthutừnướcngoàinhưnglạilàmbùngnổvấnđềquanhệcôngchúng.

TìnhtrạngquanhệcôngchúngngàycàngtệhạihơnkhiFarley,bằngmộtthủđoạnmàhiệnnaybịcoilàphipháp,đãthuyếtphụcBanGiámđốcdoônglậprabảolãnhmộtkhoảnvayngânhàngcánhântrịgiá65triệuđôlatrongtrườnghợpôngbịvỡnợthùlaođiềuhành.BanGiámđốc,màtrướcđâyđãtừngđịnhrakhoảnbồithườngcủaôngtrịgiágần20triệuđôlavànhữngquyềnđịnhgiálạichứngkhoánưuđãiđặcbiệtchonhữngnhàlãnhđạochủchốt,sauđóđãxoánợkhoảnvay10triệuđôla.

Bấtkểnhữngnỗlựccắtgiảmchiphí,côngtyvẫntiếptụcchìmsâuhơntrongnợnần.Năm1999,FruitoftheLoomđãcôngbốkhoảnthualỗ576triệuđôla,gấpbảylầnsovớiướcđoáncủacácnhàphântích,tổnglợinhuậnbiênsụtgiảmtớimức2%,khôngđủđểbùvàochiphílãisuấttrịgiá100triệuđôlacầnthiếtđểtrảlãichokhoảnnợ1,4tỉđôla.Cùngnămđó,Hộiđồngcácnhàđầutưtheotổchức(CouncilofinstitutionalInvestors)đãxếphạngFruitoftheLoomlàmộttrong20côngtyhoạtđộngkémhiệuquảnhấtquốcgia.Cáccổđôngcorúmlạikhigiácổphiếuchứngkhoántụtdốc:Từ44đôlamộtcổphiếuhồiđầunăm1997tụtxuốngchỉcòn1đôlacổphiếuvàocuốinăm1999.Chỉtrongmộtnăm,năm1999,cổphiếumấthơn90%giátrị.

Vìvậy,mộtsốngườiđãngạcnhiênkhicôngtynộphồsơnhằmbảovệkhỏiphásảnvàotháng12năm1999.Cổphiếucủacôngty thậmchígiảmtớimứcthấphơn,vàvàotháng10năm2001giảmxuốngmức0,23đôla.

VậythìtạisaoWarrenBuffettlạiquantâm?Cóhailýdo:Mộtnhãnhiệumạnhđãgợimởtiềmnăngtăngtrưởngdướiphươngthứcquảnlýđúngđắn,vàsựxuấthiệncủamột“ngườiđànôngcưỡibạchmã”-đólàJohn.B.Holland.

Năm1996,JohnB.Hollandvềhưu,vànhưvậyôngtừnglàmộtnhàquảnlýđượcđánhgiácaotạiFruitoftheLoomtronghơn20năm,baogồmcảmộtvàinămđảmnhiệmcươngvịChủtịchHộiđồngQuảntrịvàTổngGiámđốcđiềuhành(CEO).Năm2000,ôngtrởlạivớicươngvịPhóChủtịchHộiđồngQuảntrịđảmtráchviệcđiềuchỉnhhoạtđộngkinhdoanhcủacôngty.

HollandlàmộtvídụđiểnhìnhhoànhảovềnhữngphẩmchấtquảnlýmàBuffettluônkiếmtìm.MặcdùôngvẫntiếptụcgiữimlặngvềFarley,ngoạitrừlờinhậnxétngắngọn“quảnlýtồi”,BuffettđãkhônghềgiữbímậtgìvềsựkhinhmiệtôngdànhchonhữngngườiđiềuhànhcôngtybuộcBanGiámđốccủamìnhthamgiavàonhữngthươngvụcóthùlaobéobởvànhữngBanGiámđốcchophépđiềuđóxảyra.Ngượclại,ôngkhôngtiếclờicangợiHolland.

ÔnggiảithíchlốisuynghĩcủaôngchocáccổđôngcủaBerkshire:“JohnHollandchịutrách

nhiệmchocáchoạtđộngcủaFruittronghầuhếtnhữngnămthịnhvượngcủacôngty...saukhiphásản,Johnlạiđượcmờitrởlạilàmviệc,vàôngđãđảmtráchcôngviệctusửabộmáyhoạtđộng.TrướckhiJohntrởlại,khâugiaohàngrơivàocảnhhỗnloạn,chiphítăngvọt,vàcácmốiquanhệvớikháchhàngquantrọngđềubịpháhỏng...ÔngđãkhôiphụclạiFruitoftheLoomtrướcđâymặcdùmôitrườngcạnhtranhngàycàngkhốcliệthơn.Trongđềnghịmualạicủachúngta,chúngtayêucầumộtđiềukiệnrấtbấtthường:JohnsẽvẫntiếptụclàmviệcvớitưcáchlàCEOsaukhichúngtatiếpquảncôngty.Đốivớichúngta,JohnvànhãnhiệulànhữngtàisảnquýgiácủaFruit”.

KểtừkhiHolland“nắmdâycương”,FruitoftheLoomtrảiquamộtcuộccơcấulạihầunhưtoànbộbộmáyhoạtđộngđểgiảmthiểuchiphí.Côngtygiảmbớtchiphívậnchuyển,giảmthờigianlàmthêm,vàthudọnhàngtồnkho.Côngtysắpxếplạinhữngngànhkinhdoanhphụ,xoásổnhữngdòngsảnphẩmkhôngcókhảnăngsinhlợi,tìmkiếmhiệuquảmớitrongquátrìnhsảnxuất,vànỗlựcđểlàmhàilòngkháchhàngbằngcáchhoànthànhđơnđặthàngđúnghẹn.

Gầnnhưngaylậptức,tìnhtrạngcủacôngtyđượccảithiệntrôngthấy.Lợinhuậntăng,chiphíhoạtđộnggiảm.Năm2000,tổnglợinhuậntănglên160,3triệuđôla,tăng222%sovớinăm1999,vàtổnglợinhuậnbiêntănglên11%.Côngtybáocáokhoảnthualỗhoạtđộngtrongnăm2000là44,2triệuđôla,sovớikhoảnlỗnăm1999là292,3triệuđôla.ThậmchítìnhhìnhtiếntriểnlạcquancònthểhiệnrõrànghơnbằngkếtquảhoạtđộngcủaquýIV-khoảnthualỗhoạtđộnglà13,5triệuđôla(baogồmcảchiphícủngcốtrướcđâyliênquantớiviệcđóngcửabốnnhàmáyởMỹ)trongnăm2000,sovớiconsố218,6triệuđôla,gấphơn16lầnmộtnămtrướcđấy.

Trongnăm2001,xuhướnglạcquantiếptụcduytrì.Tổnglợinhuậntănglên72,5triệuđôla,tăng31%sovớinăm2000,vàtổnglợinhuậnbiêntăng7,7%lêntới22,7%trongnăm.Điềuđócónghĩalàcôngtyđãkếtthúcnăm2001vớilợinhuậnhoạtđộnglà70,1triệuđôla,sovớimứcthualỗ44,2triệuđôlahồinăm2000.

Tấtnhiênnhữngvấnđềtolớnnhưnhữngkhókhăncôngtyphảiđốimặtkhôngthểgiảiquyếttrongmộtsớmmộtchiều,vàFruitof theLoomvẫnphảihoạtđộng trongmộtmôi trườngcạnhtranhkhốcliệt,nhưngchođếnnayBuffettđãhàilòngvớinhữnggìcôngtylàmđược.

Vìsợrằngaiđóvẫnxemxétviệcmuamộtcôngtyphásảnđầyrẫynợnầnnhưmộtsựchuyểndịchđángngạcnhiên,cũngcómộtlýdothứbagiảithíchchoquyếtđịnhcủaBuffett,màkhôngcógìđángngạcnhiêndùlàbấtcứđiềugì:Ôngcóthểmualạicôngtydựatrênnhữngnhiệmkỳtàichínhrấttriểnvọng.Đểbiếtchitiếthơn,hãyđọcChương8.

Muamộtnhàsảnxuấtđồlóttạonhiềucơhộichonhữngcâuchuyệnđùacũrích,vàBuffett,ngườichơichữcótài,đãtậndụnghầuhếtnhữngcâuchuyệnnày.Trongbuổihọpcổđôngnăm2002,khiđượchỏimộtcâuhỏithựcsự,ôngđãđùakhángiảbằngmộtcâutrảlờinửavời:“Khitôimặcđồlót,màhiếmkhitôilàm..”..khiếnđámđôngbănkhoănkhôngbiếtđólàquầnlótốngrộnghayquầnlótbósátdànhchoBuffett.Ôngchỉratạisaocómột“điểmmấuchốtđầytriểnvọng”trongkinhdoanhquầnlót:“Đólàmộtthịtrườnglinhhoạt”.Cuốicùng,vớibộmặtngâyrabấtđộng,ôngchobiếtrằngCharlieMungerđãgợiýchoôngmộtlýdonữađểmuacôngty:“TrongnhiềunămCharlienóivớitôirằng‘Warren,chúngtaphảilấnsangkinhdoanhcảquần

lótcủanữgiới’.Charlienămnay78.Bâygiờlàlúclàmđiềuđóhoặckhôngbaogiờ”.

TheolốisuynghĩcủaBuffett,conđườnghợplývàcótráchnhiệmchonhữngcôngtycórấtnhiềutiềnmặtnhưngkhôngthểtáiđầutưvớitỉlệtrênmứctrungbìnhthìnênhoànlạichocáccổđông.Đểthựchiệnphươngánnày,cóhailựachọn:Tăngcổtứchoặcmualạicổphần.

Vớitiềncổtứctrongtay,cáccổđôngcócơhộitìmkiếmcácvụđầutưmớiđểthuđượcnhiềulợinhuậnhơn.Nhìnbênngoài,điềunàycóvẻnhưlàmộtvụlàmăncólãi,vàvìthếcổtứctăngđượccoinhưmộtdấuhiệucủacáccôngtyđanglàmăntốt.Buffetttintưởngrằngđiềunàychỉđúngkhicácnhàđầutưthuđượcnhiềutiềnmặthơnsốmàcôngtycóthểtạorađược,nếucôngtygiữlạilợinhuậnvàtáiđầutư.

Quanhiềunăm,BerkshireHathawaythuđượcmứclợinhuậnrấtcaotừvốncủacôngtyvàgiữlạitoànbộlợinhuậnđó.Khôngcógìđángngạcnhiên,Berkshirekhôngtrảcổtức.Vàđiềuđóchỉtốtđốivớicáccổđông.Bàikiểmtra lòngtincủangườichủsởhữucuốicùngđangchophép ban quản lý tái đầu tư 100% lợi nhuận của công ty. Những người chủ sở hữu củaBerkshiređặtniềmtinrấtlớnvàoBuffett.

Nếugiátrịthựccủacổtứcđôikhigâynhầmlẫn,thìcơchếthứhailàhoànlạilợinhuậnchocổđông–mua lại chứngkhoán - thậmchí còn gâyhiểu lầmhơn thế. Xét theonhiềumặt, lợinhuậndànhchochủsởhữucònkhôngtrựctiếp,khôngxácthực,vàkhôngnhanhchóngnhưdànhchocổđông.

Khibanquảnlýmualạichứngkhoán,Buffettcảmthấyrằngphầnthưởngđượcnhânđôi.Nếuchứngkhoánđembándướigiá trị thực, thìviệcmuachứngkhoánquả làdễhiểu.Nếugiáchứngkhoáncủamộtcôngtylà50đôlavàgiátrịthựccủanólà100đô,thìmỗilầnbanquảnlýmuachứngkhoán,họđãkiếmđược2đôlagiátrịthựcchomỗi1đôlabỏra.Việctraođổikiểunàymanglạimứclợinhuậncaochocáccổđôngcònlại.

Buffettchobiết,khicácnhàquảnlýcấpcaochủđộngmuachứngkhoáncủacôngtytrênthịtrường,tứclàhọđangthểhiệnrằnghọquantâmnhấttớichủsởhữuchứkhôngphảilàmộtnhucầuthiếucẩntrọngđểmởrộngcơcấucôngty.Kiểukinhdoanhnàymangđếnnhữngtínhiệutốtlànhchothịtrường,thuhútcácnhàđầutưtìmkiếmmộtcôngtyđượcquảnlýtốt,làmtănglợinhuậnchocổđông.Thườngthì,cáccổđôngđượclợigấpđôi;trướchếtlàtừviệcmuabántrênthịtrườngcạnhtranhtựdobanđầuvàthứhailàhưởnglợitừhiệuứngtíchcựccủamốiquantâmtớigiácảcủacácnhàđầutư.

Coca-Cola

TăngtrưởngdòngtiềnthựcchophépCoca-Colatăngcổtứctrảchocáccổđôngvàcũngmualạicổphiếucủacôngtytrênthịtrườngtựdo.Năm1984,côngtymualạicổphiếulầnđầutiên,thôngbáocôngtysẽmualại6triệucổphiếu.Kểtừđó,côngtyđãmualạihơn1tỉcổphiếu.Vụmualạinàychiếmtới32%cổphiếukểtừthángMộtnăm1984,ởmứcgiátrungbìnhlà12,46đôlamộtcổphiếu.Haynóicáchkhác,côngtyđãbỏragần12,4tỉđôlađểmuacổphiếumàchỉ10nămsauchúngcógiáthịtrườngxấpxỉ60tỉđôla.

ThángBảynăm1992,Coca-colađãthôngbáorằngtrongsuốtnăm2000,côngtysẽmualại100triệucổphiếu,chiếm7,6%cổphiếucủacôngty.Đángchúýlà,dokhảnăngtạotiềnmặt

rấtmạnh,côngtyhoànthànhmụctiêunàytrongkhivẫntiếptụcđầutưrấtmạnhmẽvàocácthịtrườngkhác.

AmericanExpress

BuffettđãkếtgiaovớiAmericanExpresstừcáchđâykhoảng40nămkhiôngdũngcảmmualạisốcổphiếuđangrơivàotìnhcảnhhiểmnghèonăm1963vàsauđóôngnhanhchóngthuđượclợinhuậnvôcùnglớntừvụđầutưnày(ĐọcchitiếtcâuchuyệntạiChương1).NiềmtinBuffettdànhchocôngtykhônghềthayđổi,vàôngvẫntiếptụcmuachứngkhoáncủanó.Vụmualớnhồinăm1994cóthểxuấtpháttừnhữngquyếtđịnhvừatốtvừaxấucủabanquảnlývềviệcsửdụngsốtiềnmặtdưthừa.

Bộ phận phát hành thẻ thanh toán và ngân phiếu du lịch của công ty – American ExpressTravelRelatedServices-đónggópcổphiếucólợinhuậnlớnnhất.Bộphậnnàycũngluôntạoralợinhuậnchủsởhữuđángkểvàtạonguồnvốngiúpcôngtytăngtrưởng.Đầunhữngnăm1990,côngtyđãtạođượcnhiềutiềnmặthơnnhucầutiềnmặtchocáchoạtđộngcủacôngty-một điểm rất quan trọngmà các quyết định quản lýmâu thuẫn với bài kiểm tra thử củaBuffett.Trongtrườnghợpnày,banquảnlýcủaAmericanExpressđãlàmkhôngđượctốtlắm.

Sauđó,CEO JamesRobinsonquyếtđịnhsửdụngsố tiềnmặtdư thừađểxâydựngcông tythànhmộttậpđoàndịchvụtàichínhhùngmạnhbằngcáchmualạicáccôngtycóliênquankhác.Vụchuyểnnhượngđầutiêncủaông,côngtydịchvụtàichínhIDS,đãđemvềlợinhuận.Nhưngsauđó,ôngmualạiShearsonLehman,vàkhôngthànhcông.Shearsonngàycàngcầnnhiều tiềnmặt hơn để chi cho hoạt động của công ty. Khi Shearson ngốnmất 4 tỉ đô la,RobinsonđãliênlạcvớiBuffett-ngườiđãđồngýmuasốcổphiếuưuđãivớigiá300triệuđôla.Chotớikhicôngtytìmlạiđượcđườnglốihoạtđộngđúngđắn,ôngcũngkhônghềquantâmtớiviệcmuacổphiếuthường.

Năm1992,RobinsonđộtngộttừchứcvàHarveyGolublênthaythế.Ôngđặtrachobảnthânmìnhnhiệmvụtrướcnhấtlàphảicủngcốnhậndạngnhãnhiệucủacôngchúng.ĐángchúýlàmộtgiọngđiệuquenthuộcvớiBuffett,ôngbắtđầusửdụngcácthuậtngữnhưNhượngquyềnkinhdoanhhayGiátrịnhãnhiệu-BrandvalueđểmôtảAmericanExpressCard–AmericanExpress.Hainămsau,Golubbắtđầuthanhlýcáctàisảnhưhỏngcủacôngtyvàkhôiphụckhảnănglợinhuậnvàlợinhuậntrênvốncổphầncao.MộttrongnhữnghànhđộngđầutiêncủaônglàxoábỏhoàntoànShearsonLehmanvớinhucầuvốnồạtcủanó.

AmericanExpressnhanhchóngchothấynhữngdấuhiệuvềkhảnănglợinhuậncủanó.CácnguồnlựccủacôngtychắcchắnđứngđằngsaumụctiêuxâydựngAmericanExpressthànhmột“nhãnhiệudịchvụđượckínhtrọngnhấtthếgiới”củaGolub,vàmỗithôngtintừcôngtytruyềnđiđềunhấnmạnhgiátrịnhượngquyềnkinhdoanhcủatêngọi“AmericanExpress”.

TiếptheoGolubđặtracácmụctiêutàichínhchocôngty:phải tăng lợinhuậntrênmộtcổphiếutừ12đến15%mỗinămvàtừ18đến20%lợinhuậntrênvốn.Trướcđókhálâu,côngtymộtlầnnữalạitạotiềnmặtdưthừavàcónhiềuvốnhơn,nhiềucổphiếuhơnnhucầu.Sauđó,vàothángChínnăm1994,côngtythôngbáorằng,docácđiềukiệnthịtrường,côngtycókếhoạchmualại20triệucổphiếutừsốchứngkhoánthường.ĐólàmộtđiệunhạcdudươngrótvàotaiBuffett.

Mùahènămđó,BuffettchuyểnđổicáccổphầncủaBerkshiretừchứngkhoánưuđãithànhchứngkhoánphổthông.Ngaysauđó,ôngbắtđầumualạithậmchínhiềuhơn.Cuốinămđó,Berkshiresởhữu27triệuđôlacổphiếu.ThángBanăm1995,Buffettđãthêmvàodanhmụccủaông20triệucổphiếunữa,Năm1997,ôngtiếptụcthêmvào49,5triệunữa;vàđếnnăm1998 là50,5 triệu.Cuốinăm2003,Berkshiresởhữuhơn151 triệucổphiếucủaAmericanExpress,chiếmgần12%côngty,vớigiáthịtrườnglàhơn7tỉđôlagấpbảylầnsốtiềnBuffettbỏrađểmuachúng.

CôngtyWashingtonPost

WashingtonPosttạoradòngtiềnmặttươngđốilớnchocácchủsởhữu,nhiềuhơnsốcóthểđemtáiđầutưvàocácngànhkinhdoanhcơbảncủacôngty.Vìvậybanquảnlýcôngtyđangphảiđứngtrướchaisựlựachọnhợplý:Hoànlạitiềnchocổđôngvà/hoặcđầutưcólãisốtiềnmặtđóvàocáccơhộikinhdoanhmới.Nhưchúngtađãbiết,Buffettmuốnsởhữucáccôngtyhoànlạisốtiềnmặtdưthừachocáccổđông.WashingtonPost,lúcđóKatherineGrahamlàmChủtịchHộiđồngQuảntrị, làcôngtybáochíđầutiêntrongngànhmualạicổphiếuvớisốlượnglớn.Giữanăm1975vànăm1991,côngtymualạimộtconsốkhôngthểtinđượclà43%sốcổphiếucủanóvớigiátrungbìnhlà60đôlamộtcổphiếu.

Mộtcôngtycũngcóthểlựachọncáchhoànlạitiềnchocổđôngbằngcáchlàmtăngcổtức.Năm1990,đứngtrướctìnhtrạngtiềnmặtdựtrữdưthừa,WashingtonPostđãbỏphiếuđểtăngmứccổtứcthườngniênchocáccổđôngtừ1,84đôlalên4đôla,tăng117%(xembiểuđồ6.1).

Cùngvớiviệchoànlạisốtiềnmặtdưthừachocáccổđông,WashingtonPostcũngcómộtvàivụmuabáncólãikhác:sởhữudâycápcủaCapitalCities,cáccôngtyđiệnthoạidiđộng,vàcáctrạmthupháttruyềnhình.DonGraham,ngườiđiềuhànhcôngtyhiệntại,vẫnđangtiếptụcbịbaovâytrướcnhữnglờimờichào.Đểthựchiệnmụctiêupháttriểncácdòngtiềnmặtđángkểvớichiphíđầutưcólợi,ôngđãpháttriểncácnguyêntắcchỉđạocụthểđểđánhgiánhữnglờimờichàonày.

Biểuđồ6.1CổtứctrênmỗicổphầncủaWashingtonPost

Ôngtìmkiếmmộtdoanhnghiệp“cólợithếcạnhtranh,khôngyêucầuchiphívốnlớn,vàkhảnăngđịnhgiáhợplý”.Hơnthếnữa,ôngcònnóithêmrằng:“Chúngtôidànhsựưuđãilớnchonhữngdoanhnghiệpchúngtôihiểurõ”.vàđưarasựlựachọn:“Chúngtôithíchđầutưvàomộtsốvụlàmănlớnhơnlàrảiráctiềnrakhắpnơi”.PhươngphápmualạicủaGrahamhoàntoàntheochiếnlượctạiBerkshireHathawaycủaBuffett.

Sựnăngđộngcủangànhkinhdoanhbáochíđãthayđổitrongnhiềunămtrởlạiđây.Trước

đây,khinềnkinhtếchậmlạivàcácnhàquảngcáocắtgiảmchiphí,cáctờbáoduytrìkhảnănglợinhuậnbằngcáchtăngphítheodòng.Nhưngcácnhàquảngcáongàynayđãtìmthấycáchthứctiếpcậnkháchhàngrẻhơn:Truyềnhìnhcáp,thưtrựctiếp,vàchènvàobáochí.Báochítừlâuđãkhôngcònlàđộcquyền.Chúngđãmấtđikhảnănglinhđộngvềgiácảvốncó.

Mặcdù vậy,Buffett vẫn tin tưởng rằng tờWashingtonPost hoạtđộng tốt hơn các công tythôngtinđạichúngkhác.Cóhailýdogiảithíchchosựlạcquancủaông.Trướchết,nợdàihạncủatờbáonàynhiềuhơnphầnbùlạibằngcổphầntiềnmặt.WashingtonPostlàtờbáocôngcộngduynhấthoàntoànkhôngnợ.Buffettgiảithích:“Kếtquảlà,sựthuhẹpgiátrịtàisảncủahọ không bị ảnh hưởng trước các hiệu ứng đòn bẩy tài chính”. Thứ hai, ông cho rằng:“WashingtonPostđượcquảnlýcựckỳtốt”.

CôngtyPamperedChef

DorisChristopher,ngườisánglập,vàlàChủtịchHộiđồngQuảntrịkiêmCEOcủaPamperedChef,đãphânbổnguồnvốnrấthợplý-hỗtrợtàichínhchotoànbộchiếndịchmởrộngvàtăngtrưởngbằngdoanhthunộibộ.Bàhầunhưđãtáiđầutưtoànbộsốlợinhuậntrongcôngtyvàkếtquảcủamởrộnghoạtđộngkinhdoanhmanglạimứctăngtrưởngdoanhthurấtlớn.Giữanăm1995vànăm2001,kếtquảkinhdoanhcủaPamperedCheftăngởmứcđángkinhngạclà232%,vớilợinhuậnbiêntrướcthuếlàtrên25%.Khoảnnợduynhấtcủacôngtylàsốtiềnvốn3nghìnđôlabanđầumàChristopherđãvaytừhợpđồngbảohiểmnhânthọcủabà.

Xéttrênmọikhíacạnh,DorisChristopherquảlàmộtnhàquảnlýcẩntrọngvàbàđãđiềuhànhmột“conthuyềnchậthẹp”.Bàthểhiệnkhảnăngtrựcgiácquảnlýtuyệtvờithôngquacáchđốiđãicácđạidiệncủabàrấtkhéoléonhưngcũngrấtcạnhtranh.CácnhânviênmarketingtrựctiếpcủaPamperedCheftrênkhắpđấtnướclànòngcốtcủacôngtyvàcôngtychỉliênhệtrựctiếpvớitrên12triệukháchhàng.Lựclượngbánhàngkiếmđược18đến20%hoahồngtrênsốhànghọbánđược,vàtừ1đến4%doanhthusốhàngbánđượctừnhữnglờitưvấnnấubếpđượcmangđếncôngty.

Candor

Buffettđánhgiácaonhữngnhàquảnlýbáocáođầyđủvàchínhxáctìnhhìnhtàichínhcủacôngty,biếtthừanhậnsai lầmcũngnhưchiasẻthànhcông,vàluônngaythẳngvớicáccổđông.Cụthểlà,ôngtôntrọngnhữngnhàquảnlýcóthểtruyềnthôngtinhoạtđộngcủacôngtyhọmàkhônghềchegiấuđằngsauCácNguyêntắcKếtoánđượcthừanhận(GAAP).

Các tiêuchuẩnkế toántàichínhchỉyêucầubảomậtnhữngthôngtinđượcphân loại theophânđoạnngành.Mộtsốnhàquảnlýđãkhaithácyêucầutốithiểuhoánàyvàgộptấtcảcácngànhkinhdoanhcủacôngtythànhmộtphânđoạnngành,gâykhókhănchocácchocácchủsởhữutrongviệchiểuvàđánhgiátínhnăngđộngcủangànhkinhdoanhkhácnhaumàhọquantâm.

Buffettchorằng:“Cáicầnphảiđượcbáocáolàdữliệu-chodùlàCácnguyêntắckếtoánđượcthừanhận(GAAP),khôngGAAP,hayvượtcảGAAP-bởivìnógiúpngườiđọcbảnbáocáotàichínhtrảlờiđượcbacâuhỏiquantrọng:(1)Ướctínhgiátrịcủacôngtylàvàokhoảngbaonhiêu?(2)Điềugìcóthểxảyramàcóthểđápứngđượccácnghĩavụtrongtươnglai?Và(3)

cácnhàquảnlýlàmtốtcôngviệcnhưthếnào,căncứvàoquyềnkiểmsoáttrongtayhọ?”

CácbảnbáocáothườngniêncủaBerkshireHathawaylàmộtvídụđiểnhình.ChúngđềuđápứngcácyêucầuNguyêntắckếtoánđượcthừanhận(GAAP),vàcònhơncảthế.BuffettthêmphầnbáocáolợinhuậnriêngrẽtrongmỗicôngtyconcủaBerkshirevàbấtkỳthôngtinphụnàokhácmàôngcảmthấycáccổđôngsẽthấycầnthiếtđểđánhgiáchínhxáctìnhhìnhkinhtếcủamộtcôngty.BuffettthánphụcnhữngCEOcóthểbáocáochocáccổđôngtheolốithẳngthắnnhưvậy.

Ôngcũngthánphụcnhữngaicólòngdũngcảmnóichuyệncởimởvềkhuyếtđiểm.Ôngtinrằngcácnhàquảnlýmàdámcôngkhaithừanhậnnhữngsai lầmcủamìnhsẽdễdàngsửachữachúnghơn.TheoBuffett,hầuhếtnhữngbảnbáocáo thườngniên làkhôngchân thật.Theothờigian,chắcchắncôngtynàocũngsẽmắcphảisai lầm,cảnghiêmtrọngvàkhôngnghiêmtrọng.Ôngtinrằngcóquánhiềunhàquảnlýbáocáovớisựlạcquantháiquáthayvìgiảithíchchânthật,cólẽchỉlàđểphụcvụcholợiíchcủahọtrongngắnhạn,nhưngnếuxétvềdàihạnthìkhôngaiđượclợicả.

BuffetttínnhiệmCharlieMunger,ngườigiúpônghiểuđượcgiátrịkhinghiêncứucácsailầmcủangườikhácthayvìchỉtậptrungvàothànhcôngcủahọ.TrongbảnbáocáothườngniêncủaônggửicáccổđôngBerkshireHathaway,Buffettđãrấtcởimởvề tìnhhìnhkinhtếvàquản lý của Berkshire, cả tốt và xấu. Qua nhiều năm, ông thừa nhận những khó khănmàBerkshirephảiđốimặt trongcảngànhkinhdoanhbảohiểmvàdệtmayvànhữngsai lầmtrongcáchquảnlýcủachínhôngđốivớinhữngdoanhnghiệpnày.

Ôngtựphêbìnhrấtthẳngthắnvàkhôngtiếclời.VụsápnhậtvớiCôngtytáibảohiểmGeneralRenăm1998mangđếnchocôngtynhữngrắcrốinghiêmtrọng.Mộtvụlàmăntuyệtvờivẫntiếp tụcrơivàobế tắc trongnhiềunăm,vàchỉbắtđầukhởisắcsauvụ tấncôngkhủngbốTrungtâmThươngmạiThếgiớihồinăm2001.Saunày,Buffettchobiếtrằngvàothờiđiểmsápnhập,ôngđãnghĩrằngcôngtytáibảohiểmhoạtđộngtheonhữngchuẩnmựcôngyêucầunhưđốivớinhữngcôngtybảohiểmkháccủaBerkshire.Năm2002ôngthừanhận:“Tôithựcsựđãmắcsailầm.Córấtnhiềuviệccóthểlàmđểvựcdậycôngtyđó”.

Vấnđề củaGeneralRekhông chỉ trongnằm trongphạmvinhữngdịchvụbảohiểm thôngthườngcủacôngty.Côngtycũngcómộtbộphậnchuyêntráchbuônbánvàcácdịchvụpháisinh,mộtngànhkinhdoanhmàBuffettcoilàkhôngđángchúýtạithờiđiểmsápnhập(mặcdùđólàmộtphầncủagóibảohiểm,khôngthểtránhkhỏi)vàlâmvàotìnhtrạngtàichínhtrìtrệvàinămsauđó.Năm2003,ôngviếtlờixinlỗithẳngthắnchocáccổđông:“Tôichắcchắntôiđãcóthểtiếtkiệmđượcchocácbạnkhoảng100triệuđôla,nếutôihànhđộngmaulẹhơnđểđóngcửaCôngtychứngkhoánGenRe.Charliesẽnhanhchóngchuyểnsangđóngcửacôngtyđó-khôngcógìđángbànvềviệcđócả.Tuyvậy,tôiđãbịlayđộng.Hậuquảlà,cáccổđôngcủatôiđangphải trảmộtmứcgiá caohơn rấtnhiều so với cái giá cần thiếtđểduy trì doanhnghiệpnày”.

CácnhàphêbìnhchorằngthóiquenthừanhậnsailầmcôngkhaicủaBuffettđượcthựchiệndễdànghơnbởivìkểtừkhiôngsởhữumộtlượnglớnchứngkhoánphổthôngcủaBerkshirenhưvậy,ôngkhôngbaogiờcònbị longạisẽbịđuổiviệc.Điềunày làchínhxác.NhưngnókhônglàmmấtđigiátrịcănbảncủaniềmtincủaBuffettlàtínhthậtthàítnhấtsẽđemlạilợi

íchchonhàquảnlýnhiềunhưnóđemlạichocổđông.Ôngnói:“VịCEOlừadốicôngchúngthìcuốicùngcũngcóthểlừadốichínhbảnthânanhtatrongchuyệnriêngtư”.

CôngtyCoca-Cola

KhiRobertoGoizuetatiếpquảncôngtyvớitưcáchlàCEO,ôngthựchiệnchiếnlượccủngcốCoca-Colachủyếulànhằmvàocáccổđông.Ôngviết:“Trongsuốtthậpkỷtiếptheo,chúngtôisẽtiếptụchoàntoàntậntâmvớicáccổđôngcủachúngtôicũngnhưđốivớiviệcbảovệvàtăngcườngđầutưcủahọ.Đểmanglạichocáccổđôngcủachúngtôimứclợinhuậntrênvốnđầutưtrêntrungbình,chúngtôiphảilựachọnnhữngdoanhnghiệptạolợinhuậnvượtquámứclạmphát”.

Goizuetakhôngchỉpháttriểncácdoanhnghiệpđòihỏiđầutưvốn,màôngcòngiúplàmtănggiátrịcổđông.Thôngquaviệctăngmứclợinhuậnbiênvàmứclợinhuậntrênvốncổphần,Coca-Colavừacóthểtăngcổtứcđồngthời lạigiảmtỉ lệcổtứcphảichi.Trongnhữngnăm1980,phầncổtứcdànhchocáccổđôngtăng10%mộtnămtrongkhitỉlệcổtứcphảichilạigiảm từ65%xuốngcòn40%.ĐiềunàychophépCoca-Cola táiđầu tưmột tỉ lệphần trămtrongsốtiềnlãilớnhơnnhằmduytrìtỉlệtăngtrưởngmàkhônghềlừabịpcáccổđông.

KhôngthểphủnhậnrằngCoca-Colalàmộtcôngtycóđẳngcấpcaohơnvớimộtlịchsửhoạtđộngkinh tếnổi trội. Tuy vậy, trongnhữngnămgầnđây,mứcđộ tăng trưởng lại cóphầnkhiêmtốn.TrongkhimộtsốcáccổđônghoảngsợthìBuffettkhônghề.Thựctếthì,ôngkhônghềlàmbấtcứđiềugìcả,ôngđãkhôngbándùlàmộtcổphiếu.Đórõrànglàmộtbằngchứngvềniềmtincủaôngdànhchocôngty,vàcũnglàmộtminhchứngrõràngvềsựđúngđắntrongnhữngnguyêntắccủaông.

Tínhcưỡngchếtổchức

Nếubanquảnlýcóđượcsựkhônngoanvàlòngtínnhiệmbằngcáchsẵnsàngđốimặtvớicácsailầm,vậytạisaolạicóquánhiềucácbảnbáocáothườngniênchỉđểcậpđếnsựthànhcông?Nếuphânbổnguồnvốnquáđơngiảnvàhợplý,thìtạisaonguồnvốnlạiđượcphânbổquánghèonàn?Buffettđãbiếtrằngcâutrảlờilàmộtlựclượngvôhìnhmàônggọilà“institutionalimperative”cưỡngchếtổchức-khuynhhướngtrongđócácnhàquảnlýbắtchướchànhvicủanhữngnhàquảnlýkhácmàkhôngcầnbiếtrằnghànhviđócóthểngungốchoặcbấthợplýnhưthếnào.

Ôngnóirằngđólàmộtpháthiệncủasựnghiệpkinhdoanhđángngạcnhiênnhất.Tạitrường,ôngđượcdạyrằngnhữngnhàquảnlýcókinhnghiệmlànhữngngườichânthật,thôngminhvàtự động đưa ra những quyết định kinh doanh hợp lý. Trong khi ở bên ngoài thế giới kinhdoanh,ônglạihọcđượcrằng“sựhợplýthườngbịhaomònđikhitínhcưỡngchếtổchứcpháthuytácdụng”.

Buffett đã học bài học này từ lâu. Jack Ringwalt, Giám đốc Công ty Bồi thường Quốc gia(NationalIndemnity),màBerkshiremualạihồinăm1967,giúpBuffettkhámphárasứcmạnhcủatínhcưỡngchế.Trongkhiphầnlớncáccôngtybảohiểmđềukýcáchợpđồngbảohiểmdựatrênđiềukhoảnbảođảmchotrườnghợplợinhuậncủacôngtykhôngđủhoặctệhơnlàtrongtrườnghợpbịthualỗ,thìRingwaltđãbướcrakhỏithịtrườngvàtừchốikýcáchợpđồng

bảohiểmmới.(BạncóthểthamkhảocâuchuyệnđầyđủtrongChương3).BuffettđãnhậnrasựthôngtháitrongcácquyếtđịnhcủaRingwatlvàlàmtheochúng.Ngàynay,cáccôngtybảohiểmcủaBerkshirevẫnhoạtđộngdựatrênnguyêntắcnày.

Vậyđằngsautínhcưỡngchếtổchứcđãthúcđẩyrấtnhiềudoanhnghiệplàgì?Đóchínhlàbảnchấtconngười.Hầuhếtcácnhàquảnlýkhôngsẵnlòngđểphơibàysựthualỗtrầmtrọngquývừarồicủacôngtychocôngchúng,trongkhinhữngcôngtykhácquývừaquavẫntạođượclợinhuận,mặcdùchắcchắnhọđangđâmđầuxuốngbiển.Chuyểndịchphươnghướngkhôngbaogiờđơngiản.Đitheoconđườngdẫntớithấtbạimàcáccôngtykhácđãđiquathườngdễdànghơnthayđổiđườnghướngcủacôngty.

Phảithừanhậnlà,BuffettvàMungercùngđượchưởngvịtríđượcbảovệgiốngnhautrongkhuônkhổtựdocủahọđểsẵnsàngngaythậtvớitinxấu:Họkhôngphảilolắngsẽbịsathải,vàđiềunàylàmhọtựdođưaranhữngquyếtđịnhtráivớilệthường.Tuyvậy,mộtnhàquảnlývớikỹnănggiaotiếptốtnênthuyếtphụccáccổđôngchấpnhậnthualỗtrongngắnhạnvàthayđổiphươnghướngcủacôngtynếunómanglạikếtquảvượttrộitheothờigian.Buffettđãhọcđượcrằngkhôngthểchốnglạitínhcưỡngchếtổchức,thườngthìsẽcóítviệcđểlàmvớicáccổđôngcủacôngtyhơncácnhàquảnlýsẵnsàngchấpnhậnsựthayđổicănbản.

Thậmchíkhicácnhàquảnlýchấpnhậnquanđiểmchorằngcôngtycủahọphảithayđổihoàntoànhoặcsẽđốimặtvớikhảnăngphảiđóngcửa,thìthựchiệnkếhoạchnàyquákhóđốivớihầuhếtcácnhàquảnlý.Rấtnhiềungườikhôngchịunổisứccảmdỗthàmuamộtcôngtymớicònhơnlàtiếptụcđốimặtvớinhữngconsốtàichínhcủavấnđềhiệntại.

Vậytạisaohọlạilàmđiềunày?Buffetttáchbiệtbanhântốôngcảmthấylàcóảnhhưởnglớnnhấttớihànhvicủabanquảnlý.Trướchết,hầuhếtcácnhàquảnlýkhôngthểkiểmsoátđượcsựthèmkháthànhđộng.Hànhđộngtháiquákiểunàythườngdẫntớiviệcđạilýcủacôngtysẽthuộcvềcácnhàtiếpquảncôngty.Thứhai,hầuhếtcácnhàquảnlýluônluônsosánhdoanhthu,lợinhuận,thùlaođiềuhànhcủacôngtyhọvớicáccôngtykháccảtrongvàngoàingành.Nhữngsựsosánhnàylúcnàocũngvậysẽlàlờikêugọihànhđộngtháiquá.Cuốicùng,Buffetttinrằnghầuhếtcácnhàquảnlýđềuphóngđạikhảnăngquảnlýcủahọ.

Mộtvấnđềphổbiếnkhácđólàkỹnăngphânbổyếukém.NhưBuffettchỉra,cácCEOthườngtiếnlênvịtrícủahọdonổitrộihơntrongnhữnglĩnhvựckháccủacôngty,baogồmquảntrị,kỹsư,marketing,hoặcsảnxuất.Dohọcóítkinhnghiệmphânbổnguồnvốn,nênhầuhếtcácCEOchuyểncôngviệcđósangcácnhânviên,tưvấnviên,hoặcchủngânhàng.Tạiđây,tínhcưỡngchếtổchứcbắtđầuthamgiavàoquátrìnhđưaraquyếtđịnh.BuffettchỉrarằngnếuCEOkhátkhaomộtvụchuyểnnhượngtiềmnăngđòihỏimộttỉlệ15%lợinhuậntrênvốnđầutưđểbảolãnhchovụmuabán,thìsẽthậtđángkinhngạckhicácnhânviênbáocáochoôngtarấttrôichảyrằngdoanhnghiệpđóthựctếcóthểđạtđược15,1%.

Minhchứngcuốicùngchotínhcưỡngchếtổchứclàsựbắtchướcmáymóc.NếutấtcảcáccôngtyA,B,vàCcùnglàmmộtthứgiốngnhau,thìchắcchắnđóchínhlànguyênnhânkhiếnCEOcủacôngtyDcũngphảibuộccôngtycủaônghànhđộngnhưvậy.

Buffett tinrằngđókhôngphải làdo tínhchấtdễbịmuachuộchay làsựngudại,màđó lànhữngtìnhhuốngkhiếncáccôngtynàythấtbại.Hơnthếnữa,đólàsựnăngđộngtổchứccủa

tínhcưỡngchếkhiếnchoviệcchốnglạihànhvibịlênántrởnênkhókhăn.

PhátbiểutrướcmộtnhómsinhviênNotreDame,Buffett trìnhbàymộtdanhsách37ngânhàngđầutưlàmănthualỗ.Ônggiảithích,tấtcảcáccôngtyđóthualỗmặcdùsốlượngcổphiếutrênthịtrườngchứngkhoánNewYorkđãtănggấp15lần.NhữngcôngtynàydonhữngcánhânlàmviệcchămchỉvớichỉsốIQcaolãnhđạo,tấtcảbọnhọđềucómộtkhaokhátthànhcôngmãnh liệt. Buffett dừng lại, đôimắt ông nhìn khắp căn phòng.Ông nói: “Các bạn hãynghiêmtúcnghĩvềđiềuđó.Làmthếnàohọđạtđượcmộtkếtquảnhưvậy?Tôisẽnóichobạnbiếtđồngnghiệpcủahọđãbắtchướcmáymócnhưthếnào”.

CôngtyCoca-Cola

KhiGoizuetatiếpquảnCoca-Cola,mộttrongnhữnghànhđộngđầutiêncủaôngđólàloạibỏnhữngngànhkinhdoanhkhôngliênquanmàvịCEOtiềnnhiệmđãpháttriểnvàhướngcôngtytrởlạivớingànhkinhdoanhcơbảncủanólàbánnướcngọt.ĐólàmộtminhchứngrõràngvềkhảnăngchốnglạitínhcưỡngchếtổchứccủaCoca-Cola.

Khôngthểphủnhậnrằngcắtgiảmquymôcủacôngtythànhmộtngànhkinhdoanhđơnlẻthựcsựlàmộtsựthayđổitáobạo.ĐiềukhiếnchochiếnlượccủaGoizuetathậmchícònđángchúýhơnđólàlòngsẵnsàngthựchiệnhànhđộngnàycủaôngvàomộtthờiđiểmmànhữngcôngtykháctrongngànhđanghànhđộngtheohướngngượclạihoàntoàn.Mộtsốcôngtyđồuốnghàngđầuđangđầutưlợinhuậncủahọvàonhữngngànhkinhdoanhkhôngliênquankhác.Anheuser-Buschsửdụnglợinhuậntừngànhkinhdoanhbiađểđầutưvàocôngviêngiảitrí.BrownForman,nhàsảnxuấtvàphânphốirượuvàrượumạnh,đầutưlợinhuậnvàocácngànhkinhdoanhđồsứ,phalê,bạcvàhànhlý,tấtcảnhữngngànhkinhdoanhnàyđềucómứcsinhlợithấphơn.CôngtyTNHHSeagram,mộtcôngtyrượuvàcácsảnphẩmrượumạnhtoàncầuđãmuaUniversal Studios.Đối thủ cạnh tranhđồuốngchínhcủaCoca-ColaPepsicũngmuacácngànhkinhdoanhđồănnhanh(Frito-Lay)vàcácnhàhàngbaogồmcảTacoBell,KentuckyFriedChicken,vàPizzaHut.

KhôngchỉhànhđộngcủaGoizuetatậptrungsựchúýcủacôngtyvàosảnphẩmlớnnhấtvàquantrọngnhất,mànócòncó tácdụngtáiphânbổnguồn lựccủacôngtyvàongànhkinhdoanh có khả năng lợi nhuậnnhất. Kể từ khi sự chuyểnhướng kinh tế tập trung vào kinhdoanhnướcgiảikhátgâyảnhhưởngsâusắctớisựchuyểnhướngkinhtếcủacácngànhkinhdoanhkhác,giờđâycôngtytáiđầutư lợinhuậnvàongànhkinhdoanhcómứcthu lợicaonhất.

ClaytonHomes

Trongmộtngànhcôngnghiệpđangbịbópnghẹtbởichínhnhữngvấnđềdonótựtạora,thìClaytonnổibậtlênvớiđộingũquảnlýhùngmạnhvàmôhìnhkinhdoanhthôngminh.

Hiệntại,nhữngngôinhàdiđộngđượcsảnxuấtchiếm15%trongtổngsốnhàởMỹ.Xéttrênnhiềukhíacạnh,hìnhảnhtiêucựctheolịchsửcủachúngđangbiếnmất.Nhữngngôinhàdiđộngngàycànggiốngvớinhữngngôinhàđượcxâydựngkiêncốvềkíchcỡvàquymô,chấtlượngxâydựngđượcluônđượccảithiện,chúngđangcạnhtranhvớinhữngngôinhàchothuê,chúngcónhữnglợithếvềthuếmàtheođóngườichủngôinhàkhôngphảisởhữuphầntàisản

cơbản,vàviệcthếchấphiệntạiđangđượcnhữngcôngtythếchấplớnkhácvàcácvănphòngchínhphủnhưFannieMaehỗtrợ.

Tuyvậy,donhữngngôinhànàyrẻhơnđángkểsovớinhàxâykiêncố(mứcgiátrungbìnhnăm2002là48800đôlasovới164217đôla),thịtrườngchínhvẫnlànhữngkháchhàngcủadòngsảnphẩmgiáthấp.Trongnăm2002,hơn22triệungườidânMỹsinhsốngtrongcácngôinhàdiđộng,vớimứcthunhậpgiađìnhtrungbìnhlà26.900đôla.

Trongnhữngnăm1990,nhiềunhàsảnxuấtbịdínhdángtớimộtvụviệcrắcrốihaichiềudohọtựđặtrachomình,vàrấtnhiềungườitrongsốhọthấtbại.Mộtphầncủarắcrốihaichiềunàyđólàsựchấpnhậnngàycànggiatăngvàphổbiếncủanhữngngôinhàkiểunày,khiếnnhiềucôngtytrongngànhđẩymạnhviệcquámởrộngquymôcôngty.Nhântốsiếtchặtkhácđólàlòngtham.

Nhữngngôinhàđượcbánthôngquanhữngngườibánlẻ,hoặclànhữngnhàbuônđộclậpđạidiệnchomộtsốnhàsảnxuấthoặclànhữngđạilýcủariêngcôngty.Chínhtạiđó,trongcùngmộtlôhàng,ngườimuathườngthấyhoạtđộnghuyđộngvốn,thườnglàmộtchinhánhcủanhàsảnxuất/ngườibánlẻ.Bánồạttạoralợinhuậntứcthìchocácnhàbảnlẻvàphầnhoahồngkhổnglồchocácnhàmôigiới.Nócũngtạoranhữngvấnđềkinhtếkhổnglồtrongphạmvixahơn.Mộtthựctếđángbuồnlàrấtnhiềungôinhàđượcbánchonhữngngườiđangtrongtìnhtrạngkinhtếbấpbênh,vàtỉlệtáisởhữucao,làmgiảmnhucầunhàmới.Khitỉlệthấtnghiệptăngtrongvàinămtrướcđây,thìcáckhoảnvayphạmphápcũngtăng.Nhântốcungquámứchàngtồnkhotừnhữngnăm1990,vàthờigiankinhtếthắtchặtmàđãthuhẹpchitiêutrênmọilĩnhvực,vàlàmtăngthêmtìnhtrạngảmđạmtrongtoànngành.

Phầnlớnvấnđềđềubắtnguồntừnhữngkhoảnnợxấuđangquáphổbiếntrongngànhkinhdoanhnhà.Vậytạisaotấtcảhọđềulàmnhưvậy?Bởivìmỗicôngtylosợbịmấtthịphầnnếulàmkhác.Nóitómlại,đólàtaihoạcủatínhcưỡngchếtổchức.Claytonkhônghoàntoànthoátkhỏi,nhưngcũngđãtránhđượchầuhếtnhữngsailầmnghiêmtrọng.

Điềuquantrọngnhấtlà,Claytontrảthùlaochongườibánhàngtheomộtcáchkhác.Phầnhoahồngcủangườibánhàngvàngườiquảnlýđượctínhtoánkhôngchỉtheosốlượngnhữngngôinhàđượcbánmàcòndựatrênchấtlượngvàquátrìnhhoạtđộngcủakhoảnvay.Độingũnhânviênbánhàngchiasẻgánhnặngtàichínhkhikhoảnnợkhôngpháthuyđượctácdụng,vàchiasẻdoanhthukhicáckhoảnvayhoạtđộngtốt.Vídụ,mộtquảnlýbánhàngđangphảigiảiquyếtviệcbánhàngvàthuđượctiềncủamộtngôinhàdiđộngtrịgiá24nghìnđôla.Nếukháchhàngkhôngthểthanhtoán,Claytonsẽbịmất25nghìnđôla,vàngườiquảnlýphảichịutráchnhiệmđốivớimộtnửasốtiềnthualỗđó.Nhưngnếukhoảnnợhoạtđộngtốt,ngườiquảnlýcũngsẽđượcmộtnửasốđó.Điềuđóđẩygánhnặngtránhcáckhoảnnợxấu lênvainhânviênbánhàng.

Phươngphápthanhtoán:Năm2002,“chỉcó2,3%sốchủsởhữunhàvớikhoảnthếchấpcủaClayton lànhữngkẻphạmpháp30ngày”.Consốđóxấpxỉmộtnửa tỉ lệphạmpháptrongngành. Cuối những năm1990, khi hơn 80 nhàmáy và bốn nghìn người bán lẻ bị phá sản,Claytonchỉphảiđóngcửa31cửahàngbánlẻvàkhônghềđóngcửanhàmáynàocả.Đếnnăm2003,khiBuffettthamgia,Claytonđãthoátkhỏitìnhtrạngsuythoáitrongnềnkinhtếnóichungvàngànhcôngnghiệpsảnxuấtnhàdiđộngnóiriêngvớivịthếmạnhmẽhơnvàtốtđẹp

hơnbấtkỳđốithủcạnhtranhnào.

WarrenBuffettđãmuaClaytonHomesbởivìôngthấyJimClaytonlàmộtngườinăngđộng,chămchỉ,thôngminhvàcókỹnăngquảnlýtốt.Claytonkhôngchỉthểhiệnmộtlầnmàlàtớihailầnrằngôngcóthểvượtquatìnhtrạngsuythoáitrongngànhbằngcáchxâydựngmôhìnhkinhdoanhcủaôngđểtránhđượctínhcưỡngchếtổchứccựckỳtaihại.

CôngtyWashingtonPost

Buffettnóivớichúngtôirằngthậmchíbáochíhạngbacũngcóthểthuđượclợinhuậnđángkể.Dothịtrườngkhôngyêucầunhữngtiêuchuẩncaodànhchomộttờbáo,nênđóchínhlàtráchnhiệmbanquảnlýphảitựđặtra.Đóchínhlànhữngtiêuchuẩncaovànhữngkhảnăngcủabanquảnlýcóthểlàmkhácbiệtphầnlợinhuậncủacôngtykhisosánhvớinhữngnhómcông tycùngngành.Năm1973,nếuBuffettđầu tưvàoGannett,Knight -Ridder,NewYorkTimesMirrorsốtiền10triệuđôlamàôngđãđầutưvàoWashingtonPostthìlợinhuậnđầutưcủaôngsẽtrênmứctrungbình,phảnánhtínhkinhtếđặcbiệtcủangànhkinhdoanhbáochítrongsuốtgiaiđoạnnày.Nhưngsốtiền200-300triệuđôladưthừatheogiátrịthịtrườngmàWashingtonPostthuđượcđãquamặtcáccôngtycùngngành.Buffettnói:“Trongphạmvirấtrộng,điềunàyxuất từbảnchấtvượt trộicủanhữngquyếtđịnhquản lýdoKay(KatherineGraham)đưarakhisosánhvớinhữngquyếtđịnhdocácnhàquảnlýcủanhữngcôngtytruyềnthôngkhác”.

KatherineGrahamcókhảnăngmuasốlượnglớnchứngkhoáncủaWashingtonPostvớimứcgiáhời.Buffettnói,Kaycũngrấtdũngcảmđươngđầuvớicôngđoànlaođộng,giảmthiểuchiphí, và tănggiá trịkinhdoanhbáochí.CáccổđôngcủaWashingtonPost thậtmaymắnvìKatherineGrahamđãđặtcôngtyvàovịtríquáthuậnlợi.

Việcđánhgiáconngườicầndựatrênbaphẩmchất:liêmchính,thôngminhvànghịlực.Vànếubạnkhôngcóphẩmchấtthứnhấtthìhaiphẩmchấtcònlạisẽđẩybạnxuốngvựcsâu.

WARRENBUFFETT,1993

WarrenBuffettnóivềQuảnlý,Đạođức,vàSựhợplý

TrongtấtcảcáccuộctiếpxúccủaôngvớicổđôngBerkshire,vàthựcsựvớithếgiớinóichung,Buffettluônluônnhấnmạnhquátrìnhtìmkiếmnhữngnhàquảnlýthậtthàvàngaythẳng.Ôngtinrằngđiềuđókhôngchỉlànhữnggiátrịliênkếttrênthếgiớingàynay,màcònlàvấnđềnòngcốtquyếtđịnhsựthànhcôngcuốicùngcủamộtcôngtyvàkhảnănglợinhuậntrongdàihạn.Thùlaođiềuhành,quyềnchọnchứngkhoán,sựđộclậpcủagiámđốc,thủđoạnkếtoán-nhữngvấnđềnàyđãchạmvàonỗiniềmcủaBuffett,vàôngkhôngngầnngạichochúngtabiếtôngcảmthấynhưthếnào.

CEOhámlợivàtínhcưỡngchếtổchức

Trongthưgửicổđôngnăm2001,Buffettviết:“Charlievàtôilấylàmphẫnnộvớitìnhtrạngphổbiếntrongvàinămtrướcđây,cổđôngbịthualỗhàngtỉđôlacòncácCEO,nhữngngườisánglậpvànhữngvịquanchứcchópbukhác–chađẻcủanhữngthảmhoạnày-lạiđanghốithúccácnhàđầutưmuacổphiếutrongkhicùnglúcđóbántốngbántháosốcổphiếucủa

chínhhọ,đôikhicònsửdụngnhiềuthủđoạnđểchegiấuhànhđộngcủahọ.Nhữngvịlãnhđạonàycoicáccổđônglànhữngkẻkhờkhạo,chứkhôngphảilàđốitác...

NhữngbêbốikếtoánđãgiónglênhồichuôngcảnhbáotrêntoànnướcMỹ.Cáccổđôngbắtđầuđặtcâuhỏivàbănkhoănkhôngbiếtcáccôngtycủahọcóquảnlýcácvấnđềtrungthựcvàminhbạchhaykhông.Tấtcảchúngtangàycàngnhậnthứcrõrànghơnrằngtronghệthốngquảnlýthườngtồntạinhiềuvấnđềbấtcập:CácCEOnhậnđượckhoảnlươngthưởngkhổnglồtrongkhivẫnsửdụngtiềncủacôngtyđểmuamáybayriêngvàphungphívàonhữngbữatiệclinhđình,vàcácgiámđốcthìthườngkýtênđóngdấuvàobấtkỳquyếtđịnhquảnlýnàođượcquyếtđịnhsẽthựchiện.DườngnhưkhôngcómộtCEOnàocóthểcưỡnglạicámdỗcóđượcnhữngkhoảnlươngkhônglồvàphongcáchsốngphungphímànhữngCEOkhácđangđượchưởng.Đóchínhlàđiểmtiêucựcnhấtcủatínhcưỡngchếtổchức.

TheoBuffett,tìnhhìnhvẫnchưacóchuyểnbiếngìđángkể.Trongthưgửicổđôngnăm2003,ôngcảnhbáo,“bệnhhámlợi”dườngnhưkhônghềsuygiảm.Ôngviết:“TìnhtrạngphungphícủacácCEOtăngmạnhhơntrongnhữngnăm1990.ĐểphánxétxemliệuCorporateAmericacónghiêmtúccảitổchínhbảnthânhọhaykhông,việcthanhtoáncủaCEOvẫnlàthửnghiệm.Chotớingàyhômnay,cáckếtquảthuđượcvẫnkhôngđángkhíchlệ”.

QuyềnchọnChứngkhoán

Cùngvớinhữngkhoảntiềnlươngcaongấttrời,theolẽthườngnhàquảnlýcấpcaocủacáccôngtythươngmạicôngcònnhậnđượcquyềnchọnchứngkhoángiácốđịnh,thườngràngbuộcvớidoanhthucủacôngty,nhưngrấthiếmkhiràngbuộcvớitìnhhìnhcôngviệcthựctếcủanhàquảnlý.

ĐiềunàytráivớiýmuốncủaBuffett.Ôngnói,khiquyềnchọnchứngkhoánđượcchuyểngiaorấtcẩuthả,cácnhàquảnlývớikhảnănglàmviệcdướimứctrungbìnhsẽđượcnhậnởmức“hàophóng”khôngkémgìnhữngnhàquảnlýcókhảnănglàmviệctuyệtvời.TheolốisuynghĩcủaBuffett,thậmchínếunhómcủabạnđạtdanhhiệudẫnđầu,bạncũngkhôngthểđánhđồngngườiđángđượctrả350đôlavàngườichỉđángnhận150đôlatrongnhóm.

TạiBerkshire,Buffettsửdụngmộthệthốnglươngthưởngchocácnhàquảnlýtheonănglựclàmviệc.Phầnthưởngkhônglệthuộcvàoquymôcủacôngty,tuổitáccủacáccánhân,haytổnglợinhuậncủaBerkshire.BuffetttinrằngcánhânlàmviệctốtnênđượcnhậnphầnthưởngchodùgiáchứngkhoáncủaBerkshiretănghaygiảm.Thayvàođó,cácnhàquảnlýcaocấplạiđượcthưởngdựatrênthànhcôngcủahọtrongviệcthựchiệntốtcácmụctiêutrongphạmvitráchnhiệmcủahọ.Mộtsốnhàquảnlýđượcthưởngvìdoanhthutăng,nhữngngườikháclạiđượcthưởngvìlàmgiảmchiphíhaygiảmbớtchiphívốn.Cuốinăm,Buffettkhôngphânphátquyềnchọnchứngkhoánmàôngviếtséc.Mộtsốséccógiátrịkhálớn.Cácnhàquảnlýcóthểsửdụngtiềnmặtnếuhọthích.NhiềungườisửdụngsốtiềnthưởngnàyđểmuachứngkhoáncủaBerkshire.

Thậmchíkhiquyềnchọnchứngkhoánđượccoilàmộtphầnhợppháptrongsốtiềnthưởng,thìBuffettvẫncảnhbáochúngtahãyquansátxemchúngchiếmbaonhiêuphầntrămtrongbảngcânđốikếtoáncủamộtcôngty.Ôngtinrằngchúngnênđượcxemlàmộtchiphívìtácđộngcủachúngtớiphầnlợinhuậnđượcbáocáolàrõràng.Điềunàydườngnhưquárõràng

đếnnỗikhôngcógìphảibàncãinữacả.Đángbuồnlà,khôngphảitấtcảcáccôngtyđềucócáchnhìnnhậnnày.

TheosuynghĩcủaBuffett,đâylàmộtkhíacạnhkháccủasựsẵnsàngchấpnhậnsốtiềntrảvượtmứcdựtính.Trongthưgửicổđôngnăm2003,ôngviết:“KhicácnhàquảnlýCEOhaycácđạidiệncủahọgặpgỡcácuỷbanbồithường,thườngsẽcómộtbên-bênquanchứccấpcao-quantâmchúýnhiềuhơnhẳnbênkiavềviệcchốthạcủabảnthoảthuận.Vídụ,mộtCEOsẽluônnhậnđượcphầnchênhlệchgiữanhậnquyềnchọncho100nghìncổphiếuhaycho500nghìncổphiếu.Tuyvậy,đốivớimộtuỷbanđượcmời,phầnchênh lệchdườngnhưkhôngquantrọng”.

CảmxúcmạnhmẽcủaBuffettvềchủđềnàycóthểnhậnthấytrongphảnứngvớithôngbáocủaAmazonhồithángTưnăm2003rằngcôngtysẽbắtđầutínhchiphíquyềnchứngkhoán.BuffettđãviếtchoCEOJeffBezosrằngcôngtyđã“rấtdũngcảm”vàquyếtđịnhcủaôngsẽđược“thừanhậnvàghinhớ”.Mộttuầnsau,Buffettđãmua98,3triệuđôlatráiphiếucómứcsinhlợicaocủaAmazon.

Nhữngvấnđềkếtoánphiphápvàtàichínhmờám

Bấtkỳaiđangđọcmộttờnhậtbáotrongquýhaicủanăm2001đềukhôngthểkhôngnhậnralànsóngnhữngviệclàmsaitráiởcáccôngtyđangngàycànggiatăng.Trongnhiềutháng,tấtcảchúngtađềuchứngkiếnnhữngvụbêbốinốitiếpnhau,liênquantớimộtsốnhữngtêntuổinổitiếngnhấttrongngànhcôngnghiệpMỹ.Tấtcảnhữngvụviệcnàyđềuđượcgộpchunglạidướimộtthuậtngữchunglà“scandalkếtoán”bởivìnhữnghànhviphạmpháptậptrungvàonhữngthủđoạnkếtoánvàbởivìnhữngkiểmtoánviênbênngoàicónhiệmvụthẩmtralạicácbáocáokếtoánlạichínhlàngườitrongcuộc.

Tấtnhiên,trongdàihạn,vấnđềchờđợibanquảnlývượtquanhữngvấnđềxảyravớihoạtđộngcủanhữngthủđoạnkếtoán.

WARRENBUFFETT,1991

[Lưuýthờigiancủalờinhậnxétnày.]

Tấtnhiên, rộng lớnhơnvấnđềkế toán,đó làvấnđềhám lợi,nóidốivàhànhđộng tộiác.Nhữngbáocáokếtoánchínhlàthứrấttốtđểnhìnranhữngdấuhiệucủavấnđề.Trongthưgửicổđôngnăm2002,Buffettđãcảnhbáocácnhàđầutưphảicẩnthậnkhiđọccácbảnbáocáothườngniên.Ôngviết:“Khibạnlàmộtđộcgiảcủamộtbáocáotàichínhtrongnhữngnămgầnđây,bạnsẽthấymộtloạtcácbáocáochitiếtlợinhuận‘chiếulệ’-xếpthànhbảngtrongđócácnhàquảnlý lúcnàocũngchỉra ‘phầnlợinhuận’vượtquáxasovớinhữngconsốđượckiểmtoán.Trongcáchtrìnhbàynày,CEOnóivớicáccổđôngrằng‘đừngtínhcáinày,đừngtínhcáikia-chỉtínhcáigìlàmtănglợinhuậnmàthôi’.Thườngthì,nămnàocũngsẽcómộtthôngđiệpkiểu‘hãyquêntấtcảnhữngđiềutồitệnàyđi’đượcđưaramàbanquảnlýkhônghềcảmthấyxấuhổ”.

Buffettthẳngthắnthểhiệnsựphẫnnộtrướcnhữngvụscandal.“Điềusaitráirànhrànhxảyrađãphụniềmtincủahàngtriệucổđông”.Ôngchorằngnhữngngàytháng“sôinổi”hồiđầunhữngnăm1990,giaiđoạn“làmgiàunhanhchóng”màônggọilàCuộcbùngnổBongbóng,là

dosựsuyđồiđạođứcdoanhnghiệp.Ôngnói:“Khigiáchứngkhoántăng,thìnhữngquytắchànhđộng của cácnhàquản lýđi xuống.Đến cuốinhữngnăm1990, cácCEOđangđi trênđườngcaotốcđãkhôngbịtắcđường.Cóquánhiềungườihànhđộngthậttệhại,nhữngconsốgianlậnvàkéotheonhữnghànhđộngghêtởmđểcóđượckếtquảkinhdoanhtầmthường”.Trongnhiềutrườnghợp,giámđốccủanhữngcôngtynày,nhữngngườicónhiệmvụgìngiữlợitứccổđông,đãthấtbạithảmhại.

VấnđềquảnlývàsựthờơcủaGiámđốc

BuffettchorằngmộtphầncủavấnđềlàdoxuhướngđángxấuhổcủaBanGiámđốclàchỉbiếtkýtênđóngdấuvàobấtcứthứgìcácCEOyêucầu.Đólàvấnđềtínhđộclậpvàsựcanđảm-mứcđộmàtheođócácgiámđốcsẵnsàngthựchiệnđúngtráchnhiệmđượcuỷtháctrướcnguycơlàmmấtlòngcácCEO.Sựsẵnsàngnày,haythiếunó,đangcómặtởcácbanquảnlýtrêntoànquốc.

Buffettviết:“Tínhđộclậpthựcsự,cónghĩalàsựsẵnsàngtháchthứcmộtvịCEOđầyquyềnlựckhiôngtacóhànhvisaitrái,dạidột-làmộtnéttiêubiểucựckỳcógiátrịcủamộtvịgiámđốc”.ChúngtacóthểtìmthấyphẩmchấtcaoquýnàyởnhữngCEOmàlợiíchcủahọphùhợpvớilợiíchcủacáccổđông.BuffettđãminhhoạvịthếcủaôngbằngcáchmôtảđiềuôngtìmkiếmởcácthànhviêntrongHộiđồngQuảntrịcủaBerkshireHathaway-“rấtngaythẳng,cóhiểubiếtkinhdoanh,hướngtớicổđông,vàquantâmthựcsựtớicôngty”.

Liệuchúngtacóthểxácđịnhgiátrịcủabanquảnlýhaykhông?

Buffettsẽlàngườiđầutiênthừanhậnrằngđểđánhgiánhàquảnlýtheobachiều-sựhợplý,lòngngaythẳng,vàlốisuynghĩđộclập-quảthựclàkhókhănhơnđánhgiátìnhhìnhtàichính,bởimộtlẽđơngiảnlàconngườithườngphứctạphơnnhữngconsố.

Thựcra,nhiềunhàphântíchtinrằngbởivìđánhgiáhoạtđộngcủaconngườilàkhôngrõràngvàthiếuchínhxác,nênchúngtahoàntoànkhôngthểđánhgiáđượcmứcđộđángtincậycủabanquảnlý,vàvìvậybàitoántrởthànhvônghĩa.Họdườngnhưgợiýrằngkhôngcócácconsố,sẽchẳngcógìđểđođạc,đánhgiácả.Nhữngngườikháclạichorằnggiátrịcủabanquảnlýđượcthểhiệnđầyđủtrongnhữngconsốthốngkêkếtquảhoạtđộngcủacôngty,baogồmdoanhthu,lợinhuậnbiên,lợinhuậntrênvốncổphần,vàchỉcầndựavàocácchỉtiêuđánhgiánàymàthôi.

Cảhaiýkiếnđềucócăncứ,nhưngkhôngýkiếnnàođủmạnhđểvượtqualậpluậnbanđầu.Lýdodànhthờigianđểđánhgiábanquanlýlàgiúpchobạnbiếtnhữngdấuhiệucảnhbáobanđầuvềkếtquảtàichínhsaucùng.Nếubạnxemxétkỹlưỡngtừngtừngữvàhànhđộngcủamộtbanquảnlý,bạnsẽtìmthấyđầumốigiúpbạnđánhgiágiátrịcôngviệccủahọmộtthờigiankhádàitrướckhinóđượcthểhiệntrongbáocáotàichínhcủacôngtyhoặctrênnhữngtrangchứngkhoántrongtờnhậtbáo.Làmnhưvậysẽtìmrađượcmộtsốthôngtinhữuích,vàchừngđóđủđểngăncảnsựmềmyếucủacontimhaysựlườibiếng.Nhưvậy,họmấtcònbạnđược.

Làm thếnàođểbắt tayvào thu thậpnguồn thông tin cần thiết?Buffettđưa ramộtvài lờikhuyên.Ônggợiýkhitổngkếtnhữngbáocáothườngniêntừmộtsốnămtrướcđây,nênđặc

biệtchúýtớiđiềumàbanquảnlýnóivàsauđólàvềcácchiếnlượcchotươnglai.Sauđó,sosánhnhữngkếhoạchđóvớikếtquảđạtđượcngàyhômnay:Chúngđượcthựchiệnđầyđủnhưthếnào?Cũngsosánhnhữngchiếnlượcđềracáchđâyvàinămvớinhữngchiếnlượcvàýkiếncủanămnay:Lốisuynghĩthayđổinhưthếnào?Buffettcũnggợiýrằngcũngrấthữuíchkhisosánhcácbáocáothườngniêncủacôngtybạnquantâmvớinhữngbảnbáocáocủanhữngcôngtytươngtựtrongcùngngành.Khôngphảilúcnàocũngdễdàngtìmranhữngđiểmgiốngnhautuyệtđối,nhưngthậmchísựsosánhkếtquảliênquancũnggiúpbạnhiểubiếtsâusắchơn.

Tôiđọccácbáocáothườngniêncủacôngtytôiđangquantâmvàđọccảbáocáothườngniêncủacácđốithủcạnhtranh.Đóchínhlàđiểmcốtlõicủavấnđề.

WARRENBUFFETT,1993

Chúngtôimuốnlàmchomọithứluônđơngiản,vìvậyvịChủtịchHộiđồngQuảntrịcóthểngồiđâuđóvàđọcbáocáothườngniên.

CHARLIEMUNGER,1993

Hãymởrộngphạmvihiểubiếtcủabạn.Hãycảnhgiáctrướcnhữngbàiđăngtrênbáovàtạpchítàichínhvềcôngtymàbạnđangquantâmvàvềcảngànhnóichung.HãyđọcđiềumànhữngCEOcủacôngtynóiravàđiềumànhữngngườikhácnóivềhọ.NếubạnthấygầnđâyvịChủtịchHộiđồngQuảntrịcómộtbàiphátbiểuhoặcdiễnthuyết,hãyxinmộtbảncopytừphòngquanhệđầutưvànghiêncứunóthậtcẩnthận.Hãytruycậptrangwebcủacôngtyđểtìmkiếmnguồnthôngtincậpnhậtnhất.Trongmỗicáchbạncóthểnghĩra,hãylàmtăngtầmquansátcủabạn.Bạncàngpháttriểnthóiquenluôncảnhgiáctrướcthôngtin,thìquátrìnhnàyngàycàngtrởnêndễdànghơn.

Ởđiểmnày,dùcóthểlàmbạnkhôngvui,nhưngcầnphảinóithẳnglàrấtcóthểnhữngtàiliệubạnnghiêncứuchứađầynhữngconsốđượcthổiphồng,nhữngbảnthốngkênửasựthật,vànhữngđiềuchủýgâyhoangmangcóchủtâm.Tấtcảchúngtađềubiếttêntuổicủanhữngcôngtyđãbịbuộctộivềhànhvinày,cómộtdanhmụcnhữngcôngtyMỹchuyênlừađảo,vàmộtvàitrongsốnhữngnhàlãnhđạocủacáccôngtynàyđã“dànhrấtnhiềuthờigiantrongtù”đểsuynghĩvềhànhvicủamình.Đôikhinhữngvụlừabịpquátinhviđếnmứcthậmchínhữngkếtoántoàáncũngbịlừa.Vậybạn-mộtnhàđầutưkhôngcókiếnthứcchuyênngành-làmcáchnàođểhiểuthấuđượcnhữnggìbạnđangthấy?

Đángtiếccâutrảlờilà:Bạnkhôngthể.Bạncóthểhọccáchđọccácbáocáothườngniênvàcácbảncânđốikếtoán,bạnnênlàmnhưvậy,nhưngnếuchúngđượcxâydựngtừnhữngthủđoạnlừađảotrắngtrợn,thìbạnkhócóthểpháthiệnrađược.

Tôikhônghềcóýđịnhđơngiảnnóirằngbạnnêntừbỏ.Hãycứtiếptụcnghiêncứu,vàcốgắngcảnhgiáctrướcnhữngdấuhiệucủatìnhtrạngbấtổn.KhôngcógìlàmchúngtangạcnhiênvớiviệcWarrenBuffettđưaramộtsốlờikhuyêngiátrịdướiđây:

•“Hãycảnhgiáctrướcnhữngcôngtyphôbàysựtínhtoányếukém”.Cụthểlà,ôngcảnhbáochúngtahãyđềphòngnhữngcôngtykhôngchịutráchnhiệmchiphívềquyềnchọnchứngkhoán.Đólàlácờđỏrõràngmàthủđoạnmờámkháccũnghiệndiện.

•Mộtlácờđỏkhác:“Nhữngchúthíchkhóhiểu”.Ôngnói,nếubạnkhôngthểhiểuchúng,đừnggiảthuyếtlàdokhuyếtđiểmcủabạn.Đólàmộtcôngcụưachuộngđượcdùngđểchegiấumộtthứgìđómàbanquảnlýkhôngmuốnbạnbiết.

•“Hãynghingờnhữngcôngtymàlợinhuậnướctínhvàmứctăngtrưởngkỳvọngđượccôngbốcôngkhai”.Khôngaicóthểbiếttrướctươnglai,vàbấtkỳCEOnàolàmnhưvậyđềukhôngđángtin.

***

Tómlại,Buffettmuốnbạnlàmviệcvớinhữngnhàquảnlýthẳngthắnvàtrungthựcvớicáccổđôngvànhânviêncủahọ.Quanđiểmbấtdibấtdịchcủaôngvềhànhviđạođứcnhưmộtđiềukiện thiết yếuđể làmkinhđoanhngày càngquan trọnghơnkể từ cuộcbùngnổnhữngvụscandalđạođứcdoanhnghiệp.Tuyvậy,ôngsẽlàngườiđầutiênthừanhậnrằnggiữmộtlậptrườngnhưvậy,sẽkhônggiúpcácnhàđầutưtránhđượcthấtbạitừnhữngmánhkhoélừađảo.

Tôiphảithêmvàolờicảnhbáocủabảnthânmình:TôikhônghứarằnglàmtheonhữngquytắccủaPhongcáchđầutưWarrenBuffettđượcmôtảtrongcuốnsáchnàysẽbảovệbạntuyệtđối.Nếucácquanchứccủacôngtylừadốinhàđầutưthôngquanhữngthủđoạntínhtoánhoặcnhữngmánhkhoéphiphápkhácvànếuhọlàcácchuyêngialừađảothìcóthểrấtkhókhăn,vàthườnglàkhôngthể,pháthiệnrachúngđúnglúc.Cuốicùng,thủphạmsẽphảingồitù,nhưngđócũnglàlúccáccổđôngphảigánhchịuthảmhoạ,vàtiềnthìcũngđãmất.Điềutôicóthểnóiđólà:NếubạnthựchiệncáchthứcđánhgiácácvụđầutưmàBuffettđãdạychúngtacẩntrọngvàdànhthờigianluyệntậpchămchỉ,bạnsẽđúngnhiềuhơnlàsai,vàchắcchắnlàphảihơnnhữngkẻgióchiềunàotheochiềuấy,luônchạytheodưluậnvàbáochí.

7.HƯỚNGDẪNĐẦUTƯNguyênlýtàichính

CácnguyênlýtàichínhmàquađóBuffettcoitrọngcảkhảnăngquảnlývượttrộivàkếtquảkinh tếđềucónền tảngởmột sốnguyên tắcđiểnhình “kiểuBuffett”. Lýdo thứnhất, ôngkhôngquácoitrọngkếtquảhoạtđộngmộtnăm.Thayvàođó,ôngtậptrungvàokếtquảhoạtđộngtrungbìnhcủabốnđếnnămnăm.Ôngviết,thườngthìdoanhthukinhdoanhsinhlợicóthểkhôngxảyrađồngthờivớithờigianhànhtinhxoayquanhmặttrời

Ôngcũngkhôngkiênnhẫnvớinhữngmưumẹotàichínhchoranhữngconsốtổngkếtnămđầyấntượngnhưngchẳngcómấyphầnsựthật.Nhữngnguyênlýtàichính“cònbềnmãivớithờigian”:

•Tậptrungvàotỉsuấtlợinhuậntrênvốncổphần,khôngphảilàlợinhuậntrênmộtcổphiếu.

•Tínhtoán“lợinhuậnchủsởhữu”đểgiátrịđượcphảnánhxácthực.

•Tìmkiếmnhữngcôngtyvớilợinhuậnbiêncao.

•Đốivớimỗiđôlagiữlại,côngtycótạorađượcítnhấtmộtđôlagiátrịthịtrườngkhông?

Lợinhuậntrênvốncổphần

Thôngthường,cácnhàphântíchđánhgiákếtquảhoạtđộngcủacôngtybằngcáchxemxétlợinhuậntrênmộtcổphiếu.Sovớinămtrước,lợinhuậntrênmộtcổphiếucótăngkhông,cóđủcaokhông?Vềphầnmình,Buffettcoilợinhuậntrêncổphiếulàmộtbứcmànmờảo.Dohầuhếtcáccôngtyđềugiữlạimộttỉlệlợinhuậncủanămtrướcđóđểtăngvốncổphầncơbản,nênôngkhôngthấycólýdogìđểvuimừngvềkếtquảlợinhuậntrêncổphiếu.Khôngcógìđángchúýkhimộtcôngtytănglợinhuậntrêncổphầnlên10%nếucùnglúcđóvốncổphầncơbảncũngtăng10%.Ônggiảithích,vậythìchẳngcógìkháckhigửitiềnvàotàikhoảntiếtkiệmvàcộngdồnlãisuấtrồirútra.

Buffetttintưởngrằng,kiểmtrakếtquảkinhtếrõnhấtkhimộtcôngtyđạtđượctỉlệlợinhuậntrênvốncổphầncao,chứkhôngphảilàkhicôngtycómứcthunhậpổnđịnhtừlợinhuậntrêncổphiếu.Đểđánhgiákếtquảhoạtđộngthườngniêncủamộtcôngty,Buffettthíchdùngmứclợinhuậntrênvốncổphầnhơn-đólàtỉlệlợinhuậnhoạtđộngtrêncổphầncủacổđông.

Mặcdùđểsửdụngtỉlệnày,chúngtacầnthựchiệnmộtsốđiềuchỉnh.Trướchết,tấtcảcácchứngkhoáncóthểchàobánnênđượcđịnhgiá theochiphí,khôngphải là theogiá trị thịtrường,bởivìcácgiátrịtrênthịtrườngchứngkhoánnóichunggâyảnhhưởnglớntớitỉsuấtlợi nhuận trên vốn cổ phần của cổ đôngđối vớimột công ty nói riêng. Ví dụnhư, nếu thịtrườngchứngkhoántăngmạnhtrongmộtnăm,dovậylàmtănggiátrịròngcủamộtcôngty,thìkếtquảhoạtđộngthựcsựnổitrộisẽbịgiảmbớtđikhisosánhvớimẫusốlớnhơn.Ngượclại,giảmgiásẽlàmgiảmvốncổphầncủacổđông,cónghĩalàkếtquảhoạtđộngtầmthườngsẽđượcthểhiệntốthơnnhiềusovớithựctế.

Thứhai,chúngtaphảikiểmsoátảnhhưởngcủanhữngnhântốbấtthườngcóthểcótrongtửsốcủa tỉ lệnày.Buffett loại trừ tấtcảphần lãivà lỗ trênvốn,cũngnhưbấtkỳnhân tốbấtthườngnàolàmtănghoặclàmgiảmlợinhuậnhoạtđộng.Ôngđangtìmcáchtáchbiệtkếtquảhoạtđộng thườngniên cụ thể củamột công ty.Ôngmuốnbiếtbanquản lýđãhoàn thànhnhiệmvụtạomứclợinhuậntừhoạtđộngcủamộtcôngtyvớinguồnvốnbanđầutốtnhưthếnào.Ôngnói,đólàbiệnphápđánhgiákếtquảkinhtếcủabanquảnlýtốtnhất.

Hơnthếnữa,Buffetttintưởngrằngmộtcôngtynênđạtđượclợinhuậntrênvốncổphầntốttrongkhikhôngvaynợhoặcvaynợít.Chúngtabiếtrằngnhiềucôngtytănglợinhuậntrênvốncổphầnbằngcáchtăngtỉ lệnợtrênvốncổphần.Buffettđãnhậnrađiềunày,nhưngýtưởngtănglợinhuậntrênvốncổphầncủaBerkshireHathawaychỉđơngiảnbằngcáchtăngthêmnợkhônggâyấntượngchoông.Ôngnói:“Cácquyếtđịnhkinhdoanhhayđầutưtốtsẽchonhữngkếtquảkinhtếtươngđốihàilòngmàkhôngcầnsựhỗtrợtừtàisảnvaynợ”.Hơnthếnữa,nhữngcôngtycómứcvaynợcaosẽrấtdễđitớiphásảntrongthờikỳsuythoáikinhtế.

Buffettkhôngđưarabấtkỳgợiýnàovềmứcnợbaonhiêulàhợplýhaybấthợplýđốivớimộtcông ty.Nhữngcông tykhácnhau,phụ thuộcvào lưu lượng tiềnmặt củamình, sẽquản lýnhữngmứcnợkhácnhau.ĐiềuBuffettnóichochúngtabiếtđólàmộtcôngtypháttriểntốtsẽthuđượclợinhuậntrênvốncổphầncaomàkhôngcầnsựhỗtrợtừtàisảnvaynợ.Cácnhàđầutưnêncảnhgiáctrướcnhữngcôngtytạolợinhuậntrênvốncổphầntốtchỉbằngcáchvaynợ.

Coca-Cola

Trong“Chiếnlượcnhữngnăm1980”,kếhoạchtáisinhcôngty,GoizuetachỉrarằngCoca-Colasẽkhôngthamgiavàongànhkinhdoanhnàokhôngtạoralợinhuậntrênvốncổphầncóthểchấpnhậnđược.Bấtkỳvụđầutưmớinàođềuphảicótiềmnăngtăngtrưởngthựctếđángkể.

Từ lâu,Coca-Colaquan tâm tới việc cạnh tranhgiành cổphiếu trênmột thị trường trì trệ.Goizuetatuyênbố:“Tăngtrưởnglợinhuậntrêncổphiếuvàtácđộngtớilợinhuậntrênvốncổphầnvẫn làmộtcuộccạnhtranh”.Những lờinóicủaôngsauđóđãbiến thànhhànhđộng.NgànhkinhdoanhrượucủaCoca-ColađượcchuyểnnhượngchoSeagramvàonăm1983.

Mặcdùcôngtythuđượctỉlệlợinhuậntrênvốncốphầnởmứcđángnểlà20%trongsuốtnhữngnăm1970,kếtquảđóvẫnkhônghềgâyấntượnggìđốivớiGoizueta.Ôngyêucầutỉlệlợi nhuận cao hơn. Đến năm 1998, lợi nhuận trên vốn cổ phần của Coca-Cola đã tăng lên31,8%.(Xemhình7.1)

Hình7.1LợinhuậntrênvốncổphầncủaCôngtyCoca-Colavàbiêntrướcthuế

Theobấtkỳbiệnphápđolườngnào,Coca-ColacủaGoizuetacũngđềuđạtkếtquảtàichínhgấpđôivàgấpbasovớikếtquảdướithờivịCEOtrước.Nhữngkếtquảđượcnhìnnhậntheogiátrịthịtrườngcủacôngtytheothờigian.Năm1980,giátrịthịtrườngcủaCoca-Colalà4,1tỉđôla.Đếncuốinăm1987,consốnàytănglên14,1tỉđôla(xemhình7.2).Trongbảynăm,giátrịthịtrườngcủaCoca-Colatăngvớitỉlệtrungbìnhhàngnămlà19,3%.

CôngtyWashingtonPost

KhiBuffettmuachứngkhoáncủaWashingtonPosthồinăm1973,lợinhuậntrênvốncổphầncủacôngtylà15,7%.ĐâylàmứclợinhuậntrungbìnhđốivớihầuhếtcáctờbáovàchỉcaohơnmộtchútsovớichỉsốS&P.Nhưngtrongvòngnămnăm,tỉlệlợinhuậntrênvốncổphầncủaWashingtonPostđãtănggấpđôi.Lúcđó,tỉlệnàycaogấpđôisovớichỉsốS&Pvàcaohơn50%sovớichỉsốtrungbìnhcủacôngtybáochí.Sau10nămtiếptheo,côngtynàyđãduytrìđượcuythếcủamình,tiếntớitỉlệlợinhuậntrênvốncổphầnđạtmức36,3%vàonăm1998.

Tỉlệlợinhuậntrênvốncổphầnđạtmứctrungbìnhcònấntượnghơnkhibạnquansátcôngtyđãdầndầnchủđộnggiảmthiểuvaynợ.Năm1973,tỉlệvaynợdàihạncủacôngtytrênvốncổphầnlà37,2%,tỉ lệcaothứhaitrongngànhbáochí.Thậtđángkinhngạclàđếnnăm1978,KatherineGrahamgiảm70%vaynợcủacôngty.Năm1983,nợdàihạntrênvốncổphầndướimức2,7%,bằng1/10mứctrungbìnhcủacôngtybáochí.Nhờvậy,côngtytạođượcmứclợinhuậntrênvốncổphầncaohơn10%sovớinhữngcôngtycùngngành.

Hình7.2GiátrịthịtrườngcủaCoca-Cola

“Lợinhuậnchủsởhữu”

Buffettcảnhbáorằngcácnhàđầutưnênnhậnraviệctínhtoánlợinhuậntrêncổphiếuchỉlàđiểmbắtđầuđểxácđịnhgiátrịkinhtếcủamộtcôngty,chứkhôngphảilàđiểmkếtthúc.Ôngnói:“Điểmđầutiêncầnphảihiểuđólàkhôngphảitấtcảcáckhoảnlợinhuậnđềuđượctạoragiốngnhau”.Ôngchỉrarằngnhữngcôngtycótỉlệtàisảntrênlợinhuậncaocóxuhướngbáocáokhoản lợinhuận thay thế,nên thườngkhôngphảnánhđúngbản chất.Bởi vì lạmphátkhiếnnhữngcôngtycónhiềutàisảncốđịnhmấtmộtkhoảnphí,nênlợinhuậncủanhữngcông tynày thường làconsốảo.Vìvậy, tính toán lợinhuậnchỉhữu íchchophân tíchnếuchúngxấpxỉbằngdòngtiềnmặtkỳvọngcủacôngty.

NhưngBuffettcảnhbáo,thậmchídòngtiềnmặtcũngkhôngphảilàmộtcôngcụhoànhảođểxácđịnhgiátrịmànóthườngđánhlạchướngcácnhàđầutư.Dòngtiềnmặtlàhợplýkhiđánhgiánhữngcôngtycóquymôvốnđầutưlớnbanđầuvàvềsauthìnhỏhơn,nhưcáccôngtybấtđộngsản,gas,vàcáp.Nóicáchkhác,sẽkhôngthểđánhgiáchínhxácnhữngcôngtyđòihỏinguồnvốnđầutưlớnnhưnhữngcôngtysảnxuấtchẳnghạn,khichỉxemxétdòngtiềnmặt

củachúng.

Dòngtiềnmặtcủamộtcôngtythôngthườngđượcxácđịnhlàthunhậpròngsauthuếtrừsựsụtgiá,giảmgiádiệnrộng,trảdần,vànhữngchiphíphitiềnmặtkhác.Buffettgiảithíchrằngvấnđềvớiđịnhnghĩachínhlànóđãvứtbỏmộtnhântốkinhtếquantrọng:chiphívốn.Lợinhuậnhàngnămcủacôngtyphảitríchrachotrangthiếtbịmới,nângcấpnhàmáy,vànhữngcảitổkhácđểduytrìvịthếvàkhoảnnàylàbaonhiêu?TheoBuffett,xấpxỉ95%doanhnghiệpMỹđòihỏichiphívốngầnbằngvớitỉlệkhấuhaocủahọ.Ôngnói,bạncóthểtrìhoãnchiphívốntrongmộthoặchainăm,nhưngtrongdàihạn,bạnsẽkhôngthểtạorađượcnhữngcảitổcầnthiếtvàdoanhnghiệpcủabạnchắcchắnsẽsuysụp.Nhữngchiphívốnnàycũngnhiềubằngchiphílaođộngvàchiphítiệníchcủamộtcôngty.

Nhữngconsốdòngtiềnmặtphổbiếnhơntrongthờikỳbùngnổtìnhtrạngmualạisuốtnhữngnăm1980bởivìgiácaongấtngưởngtrảchonhữngcôngtyđượcxácđịnhchỉbằngdòngtiềnmặt.Buffetttinrằngnhữngconsốdòngtiềnmặt“thườngđượccácchuyênviênmarketingsửdụngđểthanhminhchosựvôlývàvìthếbánđượcthứkhôngdễbán.Khilợinhuậncóvẻnhưkhôngđủđểbùchokhoảnnợcủamộttráiphiếuhoặcbàochữachogiáchứngkhoánngớngẩn,thìtậptrungvàodòngtiềnmặtsẽtrởnêntiệnlợi.Buffettcảnhbáorằngbạnkhôngthểtậptrungvàodòngtiềnmặttrừkhibạnsẵnsàngtrừchiphivốncầnthiết.

Thayvìquantâmtớidòngtiềnmặt,Buffettthíchsửdụngthứônggọi là“lợinhuậnchủsởhữu”-làkhoảnthunhậpròngcủamộtcôngtycộngvớikhấuhao,trảdầnnợ,íthơnchiphívốnvàbấtkỳnguồnvốnlưuđộngthêmvàonàocầnthiết.Buffettthừanhận,đókhôngphảilàmộtbiệnphápchínhxácvềmặttoánhọcvìmộtlýdođơngiảnlàtínhtoánchiphívốntươnglaithườngđòihỏisựướclượnggầnđúng.Vẫnvậy,tríchlờicủaKeynes-ôngnói:“Tôithíchgầnđúnghơnlàhoàntoànsai”.

Coca-Cola

Năm1973,“lợinhuậnchủsởhữu”(thunhậpròngcộngvớikhấuhaorồitrừđichiphívốn)là152 triệuđô la.Tớinăm1980, lợinhuậnchủsởhữu là262 triệuđô la,bằng8%tỉ lệ tăngtrưởngcộnggộphàngnăm.Sauđó,từnăm1981tớinăm1988,lợinhuậnchủsởhữutăngtừ262triệuđôlalên828triệuđôla,bằng17,8%tỉlệtăngtrưởngcộnggộpthườngniêntrungbình(xemhình7.3).

TỉlệtăngtrưởnglợinhuậnsởhữuphảnánhtronggiácổphiếucủaCoca-Cola.Tronggiaiđoạn10 năm từ năm 1973 tới năm 1982, tổng lợi nhuận của Coca-Cola tăng ở tỉ lệ trung bìnhthườngniênlà6,3%.10nămsau,từnăm1983tớinăm1992,tổnglợinhuậntăngtrưởngđạttỉlệtrungbìnhhàngnămlà31,1%.

Lợinhuậnbiên

GiốngnhưPhilipFisher,Buffettnhậnthứcđượcrằngnhữngdoanhnghiệplớnsẽcónhữngvụđầutưtồitệnếubanquảnlýkhôngthểbiếndoanhthuthànhlợinhuận.Theokinhnghiệmcủaông,nhữngnhàquảnlýcủahệthốnghoạtđộngchiphícaocóxuhướngtìmnhữngcáchđểliêntụctăngtổngchiphí,trongkhicácnhàquảnlýcủahệthốnghoạtđộngchiphíthấpluônluôntìmcáchcắtgiảmchiphí.

Buffettkhôngmấykiênnhẫnvớinhữngnhàquảnlýđểchiphíleothang.Thườngthìnhữngnhàquảnlýgiốngnhaunàysẽkhởixướngmộtchươngtrìnhcảitổlàmcắtgiảmchiphíchophùhợpvớidoanhthu.Mỗilầncôngtythôngbáomộtchươngtrìnhcắtgiảmchiphí,ôngbiếtrằngcôngtynàykhôngtìmratrướccáccổđôngcáckhoảnchi.Buffettnói:“Nhàquảnlýthựcsựtốtsẽkhôngthứcgiấcvàobuổisángvànói,‘đâylàngàytôicắtgiảmchiphí’,màanhtathứcgiấcvàquyếtđịnhluyệntậphítthở”.

Buffetthiểuquymônhânviênnhưthếnàolàphùhợpchodoanhnghiệpvàtinrằngvớimỗiđôladoanhthusẽcómộtmứcchiphíhợplý.ÔngđãlựachọnCarlReichardvàPaulHazentạiWellsFargođểtấncôngnghiêmkhắcvàonhữngchiphíkhôngcầnthiết.Ôngnói:“Họghêtởmviệctiêutốnphầnchiphínhiềuhơncầnthiết,vàtấncôngchiphíácliệtkhilợinhuậnởmứckỷlụccũngnhưkhidướimứcđặtra”.

Hình7.3ThunhậpròngcủaCoca-Colavà“lợinhuậnchủsởhữu”

BảnthânBuffettkhôngnhượngbộkhibàntớivấnđềchiphívàphítổnkhôngcầnthiết,vàôngcũngnhạycảmvớivấnđềlợinhuậnbiêncủaBerkshire.Tấtnhiên,BerkshireHathawaylàmộtcôngtynổitrội.BerkshireHathawaykhôngcóphòngluậtpháp,phòngquanhệđầutưvàcôngchúng,cũngkhôngcóphòngkếhoạchchiếnlượcđượcbốtrínhữngnhânviênđượcđàotạoMBAchuyênthảorachiếnlượcmualạivàsápnhập.Tổngchiphíhoạtđộngsauthuếcủacôngtythấphơn1%lợinhuậnhoạtđộng.Buffettnói,nếusosánhconsốnàyvớinhữngcôngtykhác,cócùngmứclợinhuậnnhưng10%chiphíthìcáccổđôngmất9%giátrịcổphầncủahọchỉđơngiảnlàdotổngchiphí.

CôngtyPamperedChef

Nhưđãđềcập,DorisChristophersánglậpracôngtynàychỉvới3nghìnđôlađivaytừhợpđồngbảohiểmnhânthọcủagiađìnhbàvàbàkhôngbaogiờcóthêmmộtkhoảnnợnàokhácnữa.Ngàynay,côngtyđạtmứcdoanhthutrên700triệuđôla.

Kháchhàngthanhtoánchosảnphẩmtrướckhigiaohàngnêncôngtyluônlàmộtcôngtycólượngtiềnmặtdương.AlanLuce,ChủtịchCôngtyLuce&AssociationstạiOrlando,Florida,mộtcôngtytưvấnbántrựctiếp,đãướctínhlợinhuậnbiêntrướcthuếđạtmứctrên25%.

CôngtyCoca-Cola

Năm1980,lợinhuậnbiêntrướcthuếcủaCoca-Colaởmứcthấp12,9%.Mứcnàygiảmtrongnămnămliềnvàthấphơnđángkểmứcbiênnăm1973củacôngtylà18%.TrongnămđầutiêncủaGoizueta,lợinhuậnbiêntrướcthuếtănglên13,7%vàđếnnăm1998,khiBuffettmuacổphiếucủaCoca-Cola,lợinhuậnbiêntăngtớimứckỷlục19%.

CôngtyWashingtonPost

Sáu tháng sau khiWashington Post phát hành cổ phiếu lần đầu hồi năm 1971, KatherineGrahamđãcócuộcgặpgỡvớicácnhàphântíchchứngkhoánPhốWall.Bànóivớihọrằngđầutiênlàphảitốiđahoálợinhuậntừhệthốnghoạtđộnghiệntạicủacôngty.LợinhuậntiếptụctăngtạicáctrạmthupháttruyềnhìnhvàtờNewsweek,nhưngkhảnănglợinhuậncủatờbáođangcóxuhướngthuhẹplại.Bànói,nguyênnhâncănbảnlàdochiphísảnxuấtcao,vídụnhưtiềnlương.

SaukhimuatờTimesHerald,lợinhuậncủaWashingtonPosttăngvọt.Mỗilầncôngđoànbãicôngtờbáo(năm1949,1958,1966,1968,1969),banquảnlýđềulựachọncáchđápứngnhucầucủahọ,thayvìmạohiểmngừnghoạtđộngtạmthời.Suốtthờigiannày,WashingtonPostvẫnlàmộttrongbatờbáonổitiếngnhất.Suốtnhữngnăm1950và1960,chiphínhâncôngtăngđãlàmgiảmlợinhuận.BàGrahamnóivớicácnhàphântíchrằng,vấnđềnàysẽđượcgiảiquyết.

Trongnhữngnăm1970,khihợpđồnglaođộngbắtđầuhếthiệulực,thìGrahamlêndanhsáchnhữngnhàđàmphánlaođộngkiênđịnhvớicôngđoàn.Năm1974,côngtyđánhbạimộtvụbãicôngcủanhânviêntờbáoGuildvàsaucuộcthươnglượngkéodài,côngtyinđãchấpnhậnkýkếtmộthợpđồngmới.

Thờigianđầunhữngnăm1970,Forbesviết: “Điềutốtđẹpnhấtcó thểnóivềkếtquảhoạtđộngcủaWashingtonPostđólànóxếphạngCdanhdựvềkhảnănglợinhuận”.Lợinhuậnbiêntrướcthuếnăm1973là10,8%,thấphơnhẳnlợinhuậnbiên15%tronglịchsửcủacôngtynhữngnăm1960.Sauvụthươnglượnghợpđồngthànhcông,vậnmệnhcủacôngtyđượccảithiệnđángkể.Tớinăm1978,lợinhuậnbiênđạtmức19,3%,tăng80%trongvòngnămnăm.

Lời dự đoán của Buffett đã trở thành sự thực. Tới năm 1988, lợi nhuận trước thuế củaWashingtonPostđạtmức31,8%,sovớimứctrungbìnhcủangànhbáochílà16,9%vàchỉsốS&P là8,6%.Mặcdù, trongnhữngnămgầnđây, lợi nhuậnbiên của công ty giảmđôi chútnhưngvẫnduytrìởmứccaohơnđángkểsovớitỉlệtrungbìnhcủangành.

Giảthuyết1đôla

MụctiêucủaBuffettlàlựachọnnhữngcôngtymàmỗiđôlacủalợinhuậngiữlạiđượcchuyểnthànhítnhấtmộtđôlagiátrịthịtrường.Đâylàbàikiểmtrađểnhanhchóngxácđịnhđượcnhữngcôngtycónhàquảnlýcóthểđầutưvốncủacôngtytốiưu.Nếulợinhuậngiữlạiđượcđầutưvàonộibộcôngtyvàtạoralợinhuậntrênmứctrungbình,thìbằngchứngsẽlàsựgiatăngtươngứnggiátrịthịtrườngcủacôngty.

Vàothờiđiểmnhấtđịnh,điềuđóđãdiễnra.Mặcdùthịtrườngchứngkhoántheodõigiátrịcủacôngtytrongmộtthờigiandài,trongmộtnămnàođó,giácảsẽxoaychuyểnvìnhữnglýdokhácngoàigiátrị.Buffettgiảithíchđiềutươngtựcũngxảyrađốivớiphầnlợinhuậnđượcgiữlại.Nếumộtcôngtysửdụnglợinhuậngiữlạikhônghiệuquảtrongmộtthờigiandài,thìcuốicùng,thịtrườngsẽđịnhgiácổphiếucủacôngtyđómộtcáchđángthấtvọng.Ngượclại,nếucông tydànhđược lợinhuận trênnguồnvốn tăng thêm trên trungbình, thì giá chứngkhoántăngsẽchothấysựthànhcông.

Buffetttinrằngnếuônglựachọnmộtcôngtycótriểnvọngkinhtếtrongdàihạntươngđốikhảquandonhữngnhàquảnlýcókhảnăngvàluônhướngvềcổđông,thìminhchứngsẽphảnánhtronggiátrịthịtrườngtăngcủacôngty.Ôngsửdụngmộtbàikiểmtranhanh:Giátrịthịtrườngcủamộtcôngtytăngnênítnhấtphùhợpvớisốlợinhuậnđượcgiữlại.Nếugiátrịtăngcaohơnlợinhuậnđượcgiữlạithìtìnhhìnhthậmchícòntốthơnrấtnhiều.Tómlại,Buffettgiảithíchrằng:“Nhiệmvụcủabạnlàphảilựachọnmộtdoanhnghiệpcónhữngđặcđiểmchophépmộtđôlalợinhuậngiữlạiđượcchuyểnthànhítnhấtmộtđôlagiátrịthịtrường”.

CôngtyCoca-Cola

Kểtừnăm1988,khiBuffettbắtđầumuachứngkhoán,tìnhtrạnggiácủaCoca-Colaquảlàphithường.Từ10đôlamộtcổphiếu,giáchứngkhoánđãtănglên45đôlavàonăm1992.Trongsuốtthờigiannày,Coca-ColađãđánhbạihoàntoànchỉsốS&P500.

Giữanhữngnăm1989và1999,giáthịtrườngcủaCoca-Colatăngtừ25,8tỉđôlalên143,9tỉđôla.Đặttỉlệtăngtrưởngnàyvàomộthoàncảnhkhác,hãyxemxétđiềunày:Mộtvụđầutư100đôlavàocổphiếuthườngvàongày31tháng12năm1989,vớicổtứctáiđầutư,thì10nămsaumứctăngtrưởngtheogiátrịtrướcthuếlêntới681đôla,đạtmứclợinhuậngộptrungbìnhhàngnămlà21%.Trongcùnggiaiđoạn10nămnày,côngtytạora26,9tỉđôlalợinhuận,thanhtoán10,5tỉđôlacổtứcchocổđông,vàgiữlại16,4tỉđôlađểtáiđầutư.Mỗiđôlacôngtygiữlạiđãtạora7,2đôlatheogiátrịthịtrường.

Năm2003,vụđầutưtrịgiá1.023tỉđôlabanđầucủaBerkshirevàoCoca-Colađánggiáhơn10tỉđôla.

CôngtyGillette

Từnăm1998,khiBuffettlầnđầutiênthamgiavàocôngty,tớinăm1992,giátrịthịtrườngcủaGillettetănglên9,3tỉđôla.Trongsuốtthờigiannày,côngtythuđược1,6tỉđôla,phânphối582triệuđôlachocáccổđông,vàgiữlại1,011tỉđôlađểtáiđầutư.Vớimỗiđôlagiữlại,giátrịthịtrườngcủacôngtytănglên9,21đôla.

***

Nghiêncứusâucơcấutàichínhcủamộtcôngtykhôngphảilànhiệmvụgiảnđơn,vàđốivớibấtkỳaikhôngphảilàWarrenBuffett,nghiêncứutấtcảnhữngsốliệunàykhicôngtylàcôngtytưnhânrõrànglàđiềukhôngthể.Tuyvậy,nhưBuffettnóivớichúngta,nỗlựcluônluônđemlạikếtquả,bởivìnógợimởnguồnthôngtinquantrọng.

Nhưchúngtabiết,cácvụscandalkếtoánnốitiếpnhaungàycàngtrởnênquantrọngđốivớinhữngnhàđầutưmuốnnghiêncứusâulĩnhvựctàichính.Khôngcógìđảmbảorằngbằngnỗlựcnàybạnsẽkhámpháđượcđầyđủsựthật,nhưngbạnsẽcónhiềucơhộipháthiệnranhữngconsốgiảmạohơnlàbạnkhônglàmgìcả.NhưBuffettnhậnxét:“Cácnhàquảnlýluônluônmongmuốnthuđượcnhữngconsố,thìởmộtđiểmnàođósẽtạoranhữngconsố”.Mụctiêucủabạnlàbắtđầuhọccáchtìmrasựchênhlệch.

8.HƯỚNGDẪNĐẦUTƯNguyênlýgiátrị

Tấtcảcácquytắctrongnhữngnguyênlýđượcđềcậptừtrướcđếnnayđềudẫntớimộtđiểmmấuchốt:muahaykhôngmuacổphiếucủamộtcôngty.Lúcnày,bấtcứnhàđầutưnàocũngphảicânnhắchaiyếutố:Côngtynàycógiátrịtốtkhông?Vàbâygiờcóphảithờiđiểmthíchhợpđểmua,haymứcgiánàycóhợplýkhông?

Thịtrườngchứngkhoánthiếtlậpgiá.Nhàđầutưxácđịnhgiátrịsaukhicânnhắctấtcảcácthôngtinvềtìnhhìnhkinhdoanh,quảnlývàtàichínhcủacôngty.Giácảvàgiátrịkhôngnhấtthiếtphảibằngnhau.NhưWarrenBuffettthườngnhấnmạnh:”Giácảlàthứbạnphảitrả.Giátrịlàthứbạnthuđược”.

Nếu thị trườngchứngkhoánhoạtđộng thựcsựhiệuquả,giá cả sẽngay lập tứcđượcđiềuchỉnhphùhợpvớitấtcảcácthôngtinsẵncó.Tấtnhiên,chúngtabiếtđiềunàykhôngxảyra.Vìnhiềulýdo,giácổphiếuthườngdaođộngxungquanhgiátrịcủacôngtyvàkhôngtuântheomộtquytắcnàocả.

Thậttệnếuđingủmàvẫnnghĩvềgiácủacổphiếu.Chúngtahãynghĩvềgiátrịvàkếtquảcủacôngty.Thịtrườngchứngkhoánphụcvụbạn,chứkhônghướngdẫnbạn.

WARRENBUFFETT,2003

Theolýthuyết,cácnhàđầutưđưaraquyếtđịnhdựatrênsựchênhlệchgiữagiácảvàgiátrị.Nếugiácủamộtcổphiếuthấphơngiátrịthựccủanó,thìcácnhàđầutưthôngminhsẽmuavào.Cònnếugiácaohơngiátrịthực,nhàđầutưsẽbỏqua.

Khimộtcôngtyđanghoạtđộngtheochukỳkinhtế,mộtnhàđầutưcóđầuóckinhdoanhđịnhkỳsẽđánhgiálạigiátrịcủacôngtydựatrêngiáthịtrường,từđóquyếtđịnhmuavào,bánrahaygiữlạicổphiếu.

Tómlại,đầutưhợplýgồmhaibước:

1.Xácđịnhgiátrịdoanhnghiệp.

2.Chỉmuavàokhigiáhợplý,tứclàkhidoanhnghiệpbáncổphiếuvớigiáthấphơnđángkểsovớigiátrịthực.

Tínhtoángiátrịdoanhnghiệp

Nhiềunămqua,cácnhàphântíchtàichínhđãsửdụngrấtnhiềucôngthứcđểxácđịnhgiátrịthựccủamộtdoanhnghiệp.Mộtsốnhàphântíchthíchsửdụngcácphươngphápnhanhgọn:tỷlệgiátrênlợinhuận(P/E)thấp,giátrịcủagiábántrêngiátrịsổsáchthấp,vàcổtứccao.Nhưng theoBuffett,hệ thốngdo JohnBurrWilliamsxác lập60nămtrướcmới làhệ thốngchínhxácnhất.BuffettvànhiềungườikhácđãsửdụngcôngthứcchiếtkhấucổtứcđượctrìnhbàytrongcuốnsáchTheTheoryofInvestmentValue(Lýthuyếtgiátrịđầutư)củaWilliamsnhưlàphươngpháptốtnhấtđểxácđịnhgiátrịchứngkhoán.

GiảithíchphươngphápcủaWilliams,Buffettkhẳngđịnhgiátrịdoanhnghiệplàtổngcácluồngtiềnmặt(tứclàlợinhuậnchủsởhữu)dựđoánsẽthuđượctrongsuốtthờigiantồntạicủadoanhnghiệp,đãđượcchiếtkhấubởitỷlệlãisuấthợplý.Ôngcoiđâylàmộttiêuchuẩnthíchhợpđểđánhgiácácloạihìnhđầutưkhácnhau:tráiphiếuchínhphủ,tráiphiếucôngty,cổphiếuthường,chungcưcaotầng,giếngdầu,vànôngtrại.

Buffettđưaracáchtínhtươngtựkhiđịnhgiátráiphiếu.Thịtrườngtráiphiếumỗingàytínhtổngcácphiếulãicókỳhạncủamộttráiphiếuvàchiếtkhấunhữngphiếulãinàytheolãisuấthiệnhành.Việcnàyxácđịnhgiátrịtráiphiếu.Đểxácđịnhgiátrịdoanhnghiệp,nhàđầutưsẽướclượnggiátrị”cácphiếulãi”màdoanhnghiệpthuđượctrongmộtgiaiđoạnnhấtđịnhcủatươnglai,rồisauđótrừđitấtcảcácphiếulãitạithờiđiểmhiệntại.Buffettchorằng“tấtcảcácdoanhnghiệpđượcđịnhgiátheocáchnày,từcácnhàsảnxuấtroingựachotớinhữngngườiđiềuhànhmạnglướiđiệnthoạidiđộng,đềutrởnênnganghàngvềmặtkinhtế”.

Tómlại,tínhtoángiátrịhiệntạicủamộtdoanhnghiệpcónghĩalàdựđoántổnglợinhuậndoanhnghiệpđóthuđượctrongsuốtquátrìnhhoạtđộng,rồisauđótrừđitổngthunhậptạithờiđiểmhiệntại(Chúýlà“lợinhuận”màBuffettnóiđếnlàlợinhuậnchủsởhữu,hayluồngtiềnmặtròngđượcđiềuchỉnhtheochiphísảnxuấtnhưđãđềcậpởChương7).

Chúngtasẽápdụngtấtcảnhữngđặcđiểmkinhdoanhcủacôngtyđểdựđoánlợinhuậntrongtươnglainhưtìnhtrạngtàichính,chấtlượngquảnlý.Vớiphầnhaicủacôngthức,chúngtachỉcầnquyếtđịnhchọntỷlệchiếtkhấuthíchhợp,caohơnmứcchiếtkhấuhiệntại.

Buffettđảmbảomộtđiểm:Ôngchỉtìmkiếmnhữngcôngtycólợinhuậncóthểdựđoántươngđốichắcchắntrongtươnglainhưlợinhuậncủatráiphiếu.Nếumộtcôngtyhoạtđộngvớikhảnăngdoanhlợiổnđịnhvàlàmộtcôngtyđơngiản,dễhiểu,thìBuffetttinrằngôngcóthểxácđịnhlợinhuậntrongtươnglaicủacôngtyvớimứcđộchắcchắncao.Nếukhôngđủtựtindựđoánluồngtiềntrongtươnglaicủadoanhnghiệpđó,ôngsẽkhôngthểcốgắngđịnhgiánó.Đơngiảnlàôngsẽbỏqua.

Đểđịnhgiáchínhxácdoanhnghiệp,bạnnênnắmrõtấtcảcác luồngtiềnsẽđượcphânbổchínhxácnhấttừbâygiờđếnmộtngàycụthểtrongtươnglaivàchiếtkhấuchúngvềhiệntạivớimộttỷlệlãisuấtthíchhợp.Mứcđộchắcchắncủabạnkhidựđoánsựdichuyểncủacácluồngtiềnmặtlàmộtphầncủaphươngtrình.Mộtvàidoanhnghiệpdễdựđoánhơncácdoanhnghiệpkhác.Nhưngchúngtachỉcầnquantâmđếnnhữngdoanhnghiệpcóthểdựđoánđược.

WARRENBUFFETT,1988

ĐâychínhlàđiểmmấuchốtmàBuffettmuốnđềcập.MặcdùthấyrằngMicrosoftlàmộtcôngtynăngđộngvàđánhgiácaovaitròquảnlýcủaBillGates,Buffettthừanhậnôngkhôngthểtìmracáchdựđoánthunhậpbằngtiềnmặtcủacôngtynày.Đâychínhlàđiềuôngmuốnnóiđếntrong“vòngtrònkhảnăng”.Ôngkhôngbiếtnhiềuvềcôngnghệ,kỹthuậtđểdựđoántiềmnăngthunhậpdàihạncủabấtcứcôngtynàohoạtđộngtronglĩnhvựcnày.Nhữngcôngtynàynằmngoài"vòngtrònkhảnăng"củaông.

Điềunàydẫnchúngtatớiyếutốthứhaitrongcôngthức:Đâulàtỷlệchiếtkhấuhợplý?CâutrảlờicủaBuffettrấtđơngiản:Đóchínhlàtỷlệđượccoilàkhôngcórủiro.Trongnhiềunăm,ông

đãápdụngtỷlệchiếtkhấuhiệntạilúcđóchotráiphiếuchínhphủdàihạn.VìChínhphủMỹgầnnhưchắcchắn100%sẽthanhtoánphiếulãichínhphủtronghơnbamươinămtới,nênchúngtacóthểnóirằngđâylàmứcchiếtkhấukhôngcórủiro.

Khilợitứccủamộttráiphiếuthấphơn7%,Buffetttăngtỷlệchiếtkhấulên10%,vàđólàcáchôngthườngápdụngngàynay.Nếutỷlệlãisuấttựđiềuchỉnhtănglêntrongmộtkhoảngthờigian,ôngđãdựđoánthànhcôngtỷlệchiếtkhấusovớitỷlệdàihạn.Cònnếukhông,ôngsẽtăngbiênđộantoànlênthêmbađiểmnữa.

Một sốviện sĩhàn lâmphêphán rằngnếukhôngquan tâmđến sứcmạnhcủa công ty, thìkhôngcôngtynàocóthểđảmbảothunhậpbằngtiềnmặttrongtươnglaichắcchắnnhưtráiphiếu.Dođó,họđòihỏitỷlệchiếtkhấuthíchhợphơnbằngtỷlệlợinhuậnkhôngrủirocộngvớilợitứcbùđắprủirocổphiếu,lợitứcnàyđượcthêmvàođểđảmbảochosựkhôngchắcchắncủaluồngtiềnmặttrongtươnglai.Buffettkhôngcộngthêmlợitứcbùđắprủiro.Thayvàođó,ôngtintưởngvàoviệccươngquyếttheođuổicáccôngtycóthunhậpổnđịnh,cóthểdựđoánđượcvàlớnhơnbiênđộantoànkhimuavàoởmứcchiếtkhấucao.Buffettnói:“Tôichắcchắnrằngnếubạncũnglàmnhưvậy,thìtoànbộsuynghĩvềtỷlệrủirochẳngcóýnghĩagìvớitôinữa”.

Coca-Cola

LầnđầutiênBuffettmuacổphiếucủaCoca-Colalàvàonăm1988.Lúcđó,cóngườihỏi:“GiátrịcủaCoca-Colalàbaonhiêu?”.TạisaoBuffettsẵnsàngtrảcaogấp5lầngiátrịsổsáchcủacôngtyvớimứclợisuất6,6%?Ônglạitiếptụcnhắcnhởchúngtanguyênnhânlàdogiácảkhôngnóichochúngtabiếtnhiềuvềgiátrị,vàôngtingiátrịcủaCoca-Colarấttốt.

Đầutiên,Coca-Colađạt31%lợinhuậntrênvốncổphầntrongkhichiphí thuêmướnnhâncôngtươngđốithấpsovớivốnđầutư.Quantrọnghơn,BuffettcóthểnhậnrasựkhácbiệtdotàinăngquảnlýcủaRobertoGoizuetađemlại.NhờGoizuetathanhlýviệckinhdoanhthấtthuvàtáiđầutưkhôiphụcngànhkinhdoanhnướcngọtcótiềmnăngsinhlợicao,BuffettđãbiếtthunhậptàichínhcủaCoca-Colađangdầncảithiện.Hơnnữa,GoizuetađangmuacổphiếucủaCoca-Colatrênthịtrường.Việclàmnàythậmchísẽcònlàmtăngthêmgiátrịkinhtếcủacôngty.Buffettđưatấtcảcácthôngtinnàyvàobảngtínhtoángiátrị.Chúngtahãycùngôngxemxétbảngtínhtoán.

Năm1988,lợinhuậnchủsởhữucủaCoca-Colalàkhoảng828triệuđôla.Vàothờiđiểmđó,TráiphiếukhobạcMỹthờihạn30năm(chiếtkhấukhôngrủiro)đượcbánvớimứclãisuấtgần9%.Dođó,năm1988,lợinhuậnchủsởhữucủaCoca-Colachiếtkhấu9%cógiátrịthựctếlà9,2tỷđôla.KhiBuffettmuaCoca-Colavớithịgiácaohơn60%là14,8tỷđôla,nhiềunhàquansátchorằngôngtrảgiáquácao.Nhưng9,2tỷđôlathểhiệngiátrịlợinhuậnchủsởhữuđãđượcchiếtkhấucủaCoca-Colatạithờiđiểmđó.NếuBuffettsẵnsàngtrảgiácaohơn,chắchẳnlàdoôngnhậnthấycơhộinắmgiátrịcủaCoca-Colachínhlàcơhộipháttriểntrongtươnglai.

Khicôngtycókhảnăngtănglợinhuậnchủsởhữumàkhôngcầnthêmvốn,đólàthờiđiểmthíchhợpđểchiếtkhấulợinhuậnchủsởhữuvớitỷlệbằngmứcchênhlệchgiữatỷsuấtlợinhuậnkhông rủi ro vớimức tăng lợi nhuận chủ sởhữudựđoán.Khi phân tíchCoca-Cola,

chúngtathấykểtừnăm1981đếnnăm1988,mỗinămlợinhuậnchủsởhữutăng17,8%,caohơnchiếtkhấulợinhuậnkhôngcórủiro.Khiđiềuđóxảyra,cácnhàphântíchsẽsửdụngcôngthứcchiếtkhấugồmhaibước.Cácnhàđầutưthườngdùngcôngthứcnàyđểtínhtoánthunhậptrongtươnglaikhicôngtytăngtrưởngđộtbiếntrongmộtvàinămvàtăngtrưởngliêntụcởtỷlệthấphơntronggiaiđoạnsauđó.

Chúngtacóthểsửdụngcôngthứchaibướcnàyđểtínhtoángiátrịluồngtiềnmặttrongtươnglaicủacôngtynăm1988(xembảng8.1).Đầutiên,giảđịnhrằngtrongvòngmườinămkểtừnăm1988,Coca-Colatănglợinhuậnchủsởhữulên15%mỗinăm.Đâylàgiảđịnhhợplý.Đếnnămthứmười,828triệuđôlalợinhuậnchủsởhữubanđầutănglên3.349tỷđôla.Chúngtatiếptụcgiảđịnhrằngkểtừnămthứ11,tỷlệtăngtrưởnggiảmxuống5%mộtnăm.Sửdụngtỷlệchiếtkhấu9%(tỷlệchiếtkhấutráiphiếudàihạntạithờiđiểmđó),chúngtacóthểtínhtoánlạigiátrịcủaCoca-Colanăm1988là48.377tỷđôla.

Nhưngchuyệngìsẽxảyranếutrướcđóchúngtaquyếtđịnhthậntrọnghơn,vàgiảđịnhmứctỷlệtăngtrưởngkhác?NếuchúngtagiảđịnhrằngCoca-Colatăng12%vốnchủsởhữumộtnămtrongvòng10năm,nămthứ11là5%,giátrịhiệntạicủacôngtyđượcchiếtkhấu9%là38.163tỷđôla.Ởmứctăngtrưởng10%trong10nămvà5%chonămtiếptheo,giátrịcủaCoca-Colalà32.497tỷđôla.Nếuchúngtagiảđịnhtỉlệtăngtrưởngchỉlà5%chotấtcảcácnăm,côngtyvẫncógiátrịítnhấtlà20,7tỷđôla(828triệuđôlachiabởi9đến5%).

Gillette

Nhưđãđề cậpởChương4, thángBảynăm1989,Berkshiređãmuacổphầnưuđãi có thểchuyểnđổiđượctrịgiá600triệuđôlacủaGillette.Saukhichứngkhoánchuyểnđổivớitỷlệ2:1vàothángMộtnăm1991,Berkshiređãchuyểnđổicổphầnưuđãi lấy12triệucổphiếuthường,chiếm11%cổphiếuđanglưuhànhcủaGillette.

Hiệnnay,khiBerkshiresởhữucổphiếu thườngcủaGillettevới lãi suất là1,7%thayvìcổphiếuưuđãivới lãisuất là8,75%,vụđầutưcủaBerkshirevàoGillettekhôngcònlàchứngkhoáncóthunhậpcốđịnhvớitiềmnănglớnmàlàsựchuyểnthẳngcổphần.NếuBerkshiređịnhgiữlạicổphiếuthường,thìBuffettcầnchắcchắnrằngGillettelàvụđầutưtốt.

ChúngtabiếtBuffetthiểucôngtyvàtriểnvọngdàihạncủacôngtyrấtthuậnlợi.TìnhhìnhtàichínhbaogồmcảlợinhuậntrênvốncổphầnvàlợinhuậntrướcthuếcủaGilletteđangtăng.Dođó,khảnăngtănggiádẫntớitănglợinhuậntrênvốncổphầntrêntỷlệtrungbìnhbáohiệutiềmnăngpháttriểnkinhtếcủaGillette.Mockler,GiámđốcĐiềuhànhcủaGillette,quyếttâmgiảmnợdàihạnvànỗlựctănggiátrịcủacổđông.

Tómlại,côngtyđápứngtấtcảcácđiềukiệntiênquyếtđểmuavào.ĐiềuBuffettđangcânnhắclàxácđịnhgiátrịcôngtynhằmđảmbảokhôngmuaGillettevớigiáquácao.

LợinhuậnchủsởhữucủaGillettecuốinăm1990là275triệuđôlavàtỷlệtăngtrưởnghàngnămlà16%kểtừnăm1987.Mặcdùkhoảngthờigiannàyquángắnđểnhậnxétđầyđủvềsựpháttriểncủacôngty,nhưngchúngtacóthểbắtđầuđưaranhữnggiảđịnhchắcchắn.Năm1991,BuffettsosánhGillettevớiCoca-Cola.Ôngviết: “Coca-ColavàGillette làhaihãng lớnnhấtthếgiớivàchúngtahyvọngthunhậpcủahọsẽtăngmạnhtrongnhữngnămtới”.

Đầunăm1991,tráiphiếuChínhphủMỹthờihạn30nămđượcgiaodịchvớilãisuất8,62%.Đểthậntrọngchúngtasửdụngtỷlệchiếtkhấu9%đểxácđịnhgiátrịGillette.NhưngcũnggiốngnhưCoca-Cola,Gillettecókhảnăngtăngthunhậpvượtquatỷlệchiếtkhấu.Dovậy,chúngtaphảisửdụnglạicôngthứcchiếtkhấuhaibước.Nếuchúngtagiảđịnhtỷlệtăngtrưởnglà15%trong10nămvànhữngnăm tiếp theo là5%, chiếtkhấu lợinhuậnchủsởhữucủaGillettetrongnăm1990là9%,thìgiátrịcủaGillettexấpxỉ16tỷđôla.Nếuchúngtađiềuchỉnhtỷlệtăngtrưởngtrongtươnglaixuống12%,giátrịcủahãngsẽxấpxỉ12,6tỷđôla,và10,8tỷđôlanếutỷlệlà10%.Ởmứctăngtrưởnglợinhuậnchủsởhữurấtthậntrọnglà7%,giátrịtốithiểucủaGillettelà8.5tỷđôla.

CôngtyWashingtonPost

Năm1973, tổnggiá trị thị trườngcủa tờWashingtonPost là80 triệuđô la.NhưngBuffettkhẳng định: “Hầu hết các nhà phân tích chứng khoán,môi giới truyền thông, và giámđốctruyềnthôngđềudựđoángiátrịthựccủaWashingtonPostlà400triệuđôlatới500triệuđôla”.LàmthếnàoBuffettcóthểđưaradựđoánđó?ChúngtahãysửdụngsuyluậncủaBuffettđểxemxétcácsốliệunày.

Chúngtasẽbắtđầutừviệctínhtoánlợinhuậnchủsởhữutrongnămđó:doanhthuthuần(13,3triệuđôla)cộngkhấuhaovàkhấuhaodần(3,7tỷđôla)trừđichiphísảnxuất(6,6tỷđôla)bằnglợinhuậnchủsởhữunăm1973là10,4triệuđôla.NếuchúngtachiathunhậpnàycholãisuấttráiphiếuChínhphủMỹvàothờiđiểmđó(6,81%)thìgiátrịcủaWashingtonPostsẽđạt150triệuđôla,gầngấpđôigiátrịthịtrườngcủacôngtynhưngcònthấphơnnhiềudựđoáncủaBuffett.

Buffettchochúngtabiếtrằngchiphísảnxuấtcủamộttờbáobằngchiphíkhấuhaovàkhấuhaodầnsaumộtkhoảngthờigian.Dođó,doanhthuthuầnsẽxấpxỉlợinhuậnchủsởhữu.Biếtđượcđiềunày,chúngtacóthểchiadoanhthuthuầnchotỷlệchiếtkhấukhôngrủirovàđạtgiátrịlà196triệuđôla.

Nếuchúngtadừnglạiởđó,giảđịnhsẽchothấymứctăngcủalợinhuậnchủsởhữusẽbằngmứctănglạmphát.Nhưngchúngtabiếtrằngbáochícóquyềnlựcđịnhgiákhácthường,bởivìhầuhếtcáccơquanbáochíđộcquyềntronglĩnhvựccủahọ,họcóthểtănggiávớitỷlệcaohơnlạmphát.NếuchúngtađưaragiảđịnhcuốicùngrằngWashingtonPostcókhảnăngtăngthựcgiálên3%thìgiátrịcủacôngtysẽđạtgần350triệuđôla.Buffettcũngbiếtrằng10%lợinhuậntrướcthuếcủacôngtythấphơn15%lợinhuậntrungbìnhthựctếcủanó,vàôngbiếtrằngKatherineGrahamđãxácđịnhlàtờbáonàysẽđạtmứclợinhuậnnàythêmmộtlầnnữa.Nếulợinhuậntrướcthuếcủahãngtănglên15%,giátrịhiệntạicủahãngsẽđạt135triệuđôla,nângtổnggiátrịthựclên485triệuđôla.

WellsFargo

Giátrịcủamộtngânhàngđanglàmănphátđạtbằnggiátrịthuầncộngthunhậpdựkiến.Năm1990,khiBerkshireHathawaybắtđầumuacổphiếucủaWellsFargo,côngtynàycóthunhập600triệuđôlatrongnhữngnămtrước.Vàonămđó,tỷlệlãisuấttrungbìnhcủatráiphiếuChínhphủMỹthờihạn30nămxấpxỉ8,5%.Đểthậntrọng,chúngtacóthểchiếtkhấu9%thunhập600triệuđôlacủaWellsFargonăm1989vàđịnhgiángânhàngởmức6,6tỷđôla.Năm

1990,khiBuffettmuachứngkhoánWellsFargo,ôngđãtrả58đô lacho1cổphiếu.Với52triệucổphiếuchưathanhtoán,điềunàytươngđươngvớiviệcôngphảitrảkhoảng3tỷđôlachocôngty-chiếtkhấu55%giátrịcủahãng.

Vàothờiđiểmđó,saukhixemxéttấtcảcácvấnđềliênquanđếncáckhoảnvaycủangânhàng,việctranhcãitronggiớiđầutưtậptrungvàovấnđềliệuWellsFargocókhảnăngsinhlợihaykhông.Nhữngngườibánkhốngthìnóikhông,nhưngBuffetttrảlờilàcó.ÔngbiếtkhárõrằngquyềnsởhữuWellsFargochứađựngmộtsốrủironhưngôngcảmthấytựtinvàonhữngphântíchcủamình.Ôngtừngbướcnghĩtớimộtcôngthứchaygiúpmọingườiđánhgiácácyếutốđầutưrủiro.

Ôngbắtđầubằngnhữnggìôngđãbiết.CarlReichard,lúcđólàChủtịchcủaWellsFargo,đãđiềuhànhcôngtytừnăm1983vớinhữngkếtquảrấtấntượng.Dướisựlãnhđạocủaông,cảthunhậpvàlợinhuậntừcổphiếuđềutăngtrêntrungbìnhvàhiệuquảhoạtđộngcủacôngtyđượcxếpvàohàngcaonhấtnước.Reichardcũngxâydựngđượcdanhmụccáckhoảnvayđángtincậy.

Tiếptheo,Buffetthìnhdungranhữngsựkiệnsẽgâynguyhạichođầutưvàđưarabakhảnăng.Sauđó,ôngcốgắngtưởngtượngrakhảnăngchúngcóthểxảyra.Thựctế,đâychínhlàbàitậpvềkhảnăng.

Rủirođầutiêncóthểxảyralàđộngđấtlớnsẽảnhhưởngxấuđếnngườiđivayvàtiếptheolànhữngngườichovay.Rủirothứhairộnghơn:“Sựthuhẹpkinhdoanhcóhệthốnghaykhủnghoảngtàichínhquánghiêmtrọngsẽgâynguyhiểmchohầuhếtcáctổchứcquyềnlựccaodùcáctổchứcnàyđượclãnhđạosángsuốtthếnào”.Dĩnhiêncảhairủironàyđềukhôngthểbịloạitrừhoàntoànnhưngdựatrênnhữngbằngchứngcụthểnhất,Buffettkếtluậnrằngkhảnăngxảyracủacảhaiđềurấtthấp.

Rủirothứba,vàcũnglàrủirođượcthịtrườngquantâmnhấtlúcđólàgiátrịtàisảnthựctếởphươngTâysẽsụtgiảmnhanhchóngdoxâydựngquámứcvà“gâyranhiềukhoảnthualỗlớnchocácngânhàngđãmởrộngđầutư”.Vấnđềnàynghiêmtrọngnhưthếnào?

BuffettgiảithíchrằngsựsụtgiảmgiátrịtàisảnđángkểsẽkhônggâyracácvấnđềnghiêmtrọngchocácngânhàngđượcquảnlýtốtnhưWellsFargo.Ônggiảithích“hãyxemxétmộtvàithuậttoán”.BuffettbiếtrằngWellsFargocóthunhậptrướcthuếhàngnămlà1tỷđôla,saukhibùđắptrungbìnhkhoảng300triệuđôlachocáctổnthấtchovay.Ôngchỉranếu10%trongsố48 tỷđô lachovaynăm1991, trừcáckhoảnvay tài sản thực tếcòncó tấtcảcáckhoảnvaycủangânhàng,làcáckhoảnvaycóvấnđềvàgâythualỗ,baogồmlãisuấttrungbìnhlà30%giátrịchínhcủakhoảnvay,thìWellsFargovẫnhòavốn.

TheoBuffett,khảnăngrủironàyxảyrathấp.NhưngnếuWellsFargovẫnhòavốndùkhôngcóthunhậptrongmộtnăm,thìBuffettsẽkhôngdodự.“Mộtnămnhưvậy,nămmàchúngtachỉcoi là ítcókhảnăngchứkhôngphảikhôngcókhảnăngxảyra, sẽkhôngkhiếnchúngta lolắng".

SứchấpdẫncủaWellsFargotănglênkhiBuffettcókhảnăngmuacổphiếuvớimứcgiáthấphơn50%giátrị.Việcđầutưcủaôngmanglạikếtquảtốt.Cuốinăm1993,giácổphiếucủa

WellsFargolà137đôlamộtcổphiếu,gầngấpbalầngiáBuffettmuabanđầu.

Muaởmứcgiáhấpdẫn

TheoBuffett,chúývàonhữngcôngtycóthểphântíchđược,cólợinhuậnbềnvững,docácnhàquảnlýhướngtớilợiíchcủacổđôngđiềuhànhdùrấtquantrọng,nhưngbảnthâncáccôngtysẽkhôngđảmbảođầutưthànhcông.Vìvậy,banđầuôngphảimuaởnhữngmứcgiánhạycảm,vàsauđó,côngtyphảihoạtđộngđúngnhưnhữngdựđoáncủaông.Điềuthứhaikhôngphảiluôndễkiểmsoátnhưnglạirấtquantrọnglà:Nếugiácảkhônghợplý,ôngsẽbỏqua.

MụctiêucơbảncủaBuffettlàxácđịnhnhữngcôngtycóthunhậptrênmứctrungbình,vàsauđómuacổphiếucủacáccôngtynàyvớigiáthấphơngiátrịthực.GrahamdạyBuffettbiếtđượctầmquantrọngcủaviệcchỉmuacổphiếukhichênhlệchgiữagiávàgiátrịởbiênđộantoàn.Hiệnnay,đâyvẫnlànguyêntắcchỉđườngchoông,dùcộngsựCharlieMungerđôilúckhuyếnkhíchôngtrảcaohơnchocáccôngtynổitiếng.

Cơhộiđầu tư lớnđếnkhimột công tydanh tiếnggặpphải tìnhhuốngbất thườngdẫn tớikhôngthểđịnhgiáchứngkhoán.

WARRENBUFFETT,1988

NguyêntắcbiênđộantoànhỗtrợBuffetttheohaihướng.Đầutiên,nóbảovệôngkhỏirủirosụtgiá.Nếuôngtínhtoángiátrịcủacôngtychỉcaohơngiácổphiếumộtchút,ôngsẽkhôngmuacổphiếu.Ônggiảithíchrằngnếugiátrịthựccủacôngtythậmchíchỉgiảmmộtchútthìgiácổphiếucuốicùngcũngsẽgiảm,vàcóthểcònthấphơncảgiámàôngđãtrả.Nhưngkhichênhlệchgiữagiávàgiátrịđủlớnthìrủirogiảmgiátrịsẽíthơn.NếuBuffettcóthểmuacổphiếucủacôngtyởmức75%,giátrịthực(thấphơn25%)vàsauđógiátrịgiảm10%,giámuabanđầuvẫnsẽmanglạithunhậpthỏađáng.

Biênđộantoàncòntạocơhộiđemlạinhữngkhoảnthunhậpbấtthườngtừcổphiếu.NếuBuffettxácđịnhchínhxácmộtcôngtycólợinhuậnkinhtếtrênmứctrungbình,thìgiátrịcổphiếucủacôngtyđósẽtăngđềuđặntrongdàihạn.Nếucôngtyđềuđặncóthunhập15%trêncổphiếu,thìmỗinămgiácổphiếucủacôngtysẽtăngcao.Hơnnữa,bằngviệcsửdụngbiênđộantoàn,nếuBuffettcóthểmuacổphiếuđanglưuhànhcủacôngtyvớigiáthấphơnđángkểsovớigiátrịthựcthìBerkshiresẽthuđượctiềnlãicổtứcbổsungkhithịtrườngđiềuchỉnhgiácủacôngty.Buffettnói:“GiốngnhưChúa,thịtrườnggiúpnhữngngườibiếtgiúpchínhbảnthânhọ.SongkhônggiốngChúa,thịtrườngkhôngthathứchonhữngngườikhôngbiếthọlàmgì”.

VÍDỤĐIỂNHÌNH

LARSON-JUHL,2001

Cuốinăm2001,WarrenBuffettmuacổphiếucủaLarson,mộtđại lý cungcấpvật liệu làmkhungtranhtheođơnđặthàngvớigiá223triệuđôlatiềnmặt.ĐâychínhlàmộtcôngtymàBuffettmơước:mộtcôngtycótìnhhìnhtàichínhtốt,quảnlýhiệuquả,cótiếngtămtronglĩnhvựchoạtđộng,vàcổphiếuđanggiảmgiátrongngắnhạntạonênmộtmứcgiáhấpdẫn.

CôngtynàydoCraigPonzio,mộtnhàthiếtkếvàkinhdoanhcótài,sởhữu100%vốn.Khicònhọcđạihọc,ônglàmviệcchomộttrongnhữngcơsởsảnxuấtcủaHãngkhungtranhLarsonvàcuốicùngmualạicôngtynàyvàonăm1981.Bảynămsau,ôngmualạiđốithủcạnhtranhlàJhul-Pacific,thànhlậpnêncôngtyhiệnnaycótênLarson-Jhul.KhiPonziomualạiLarsonvàonăm1981,doanhthubánhàngmỗinămcủacôngtylà3triệuđôla;năm2001,doanhthubánhàngcủaLarson-Juhlđạthơn300triệuđôla.

Buffettrấtđỗikhâmphụcthànhtíchđó.

ÔngcũngkhâmphụccơcấuhoạtđộngcủaLarson-Juhl.Larson-Juhlsảnxuấtvàbánvậtliệumàcáccửahànglàmkhungtheoyêucầusửdụngnhưmáychuyêndụngđểlàmkhung,tấmđệm,kính,vàđinhđãđượcphânloại.Cáccửahàngtrongvùngtrưngbàynhiềumẫukhungtranhcósẵnnhưnghầunhưkhôngcósảnphẩm.Khikháchhàngchọnđượcmộtmẫukhung,củahàngphảiđặtnguyênvậtliệu.VàLarson-Juhlđãthấyđượcđiềuđó.Thôngquamạnglướicủacôngtybaogồm23chinhánhsảnxuấtvàphânphốitrảidàitrênkhắpnướcMỹ,côngtyđápứngđơnđặthàngtrongthờigianngắnnhất.Cácnhàphântíchnóirằngnguyênliệuđượcđápứngngayngàyhômsauchokhoảng95%đơnđặthàng.

Vớitốcđộphụcvụphithườngnhưvậy,rấtítcửahàngmuốnthayđổinhàcungcấp,ngaycảkhigiácaohơn.BuffettgọiđólàlợithếcạnhtranhcủaLarson-Juhl:mộtlợithếrõràngvàbềnvữngsovớiđốithủcạnhtranh.Tậndụnglợithếđó,Larsoncàngđượcbiếtđếnrộngrãinhưcông tyưu tú trong lĩnhvực làmkhung tranh.Nhữngngườiđiềuhànhcáccửahàngkhungtranhđặtnguyênvậtliệutăngthêmmộtchút,sauđócắtđúngtheokíchthướckháchyêucầu.Nếumáykhôngcắtgọn,cácchủcửahàngsẽkhôngthểcóđượcnhữnggóckínmàchínhhọluônhãnhdiện.Họnói thiếtbị củaLarson-Juhl luôn luôn tạoranhữnggóccạnhhoànhảo.DanhtiếngvềchấtlượngkhiếnLarson-Juhlkhôngchỉlàcôngtylớnnhấtmàcònlàcôngtyuytínnhấttrongngànhnày.

Larson-Juhlbánhàngnghìnmẫukhungtranhvàđápứngnhucầucủahơn18.000kháchhàng.VớitưcáchlànhàcungcấphàngđầuởMỹ,côngtycó33chinhánhởchâuÂu,châuÁvàchâuÚc.

Nóitómlại,Larson-JuhlcórấtnhiềuphẩmchấtmàBuffetttìmkiếm.Côngtycómôhìnhkinhdoanhđơngiảnvàdễhiểu,cólịchsửlâuđời,bềnvữngvàlàmộttrongnhữngcôngtyhợpnhấtđầutiêncótừ100nămtrước.Tươnglaicủacôngtycóthểdựđoánđược,cótriểnvọngdàihạn.Nhữngđơnđặthàngcủakháchnhưmáycắt,kính,đệmgầnnhưkhôngđổidothayđổicôngnghệ,nhucầucủakháchhàngđốivớinhữngtácphẩmnghệthuậtkhôngthểbiếnmất.

Tuynhiên,vàothờiđiểmđó,điềukhiếnBuffettthíchthúlàcơhộimuađượccổphiếucủacông

tyvớimứcgiáhấpdẫndosựsụtgiảmlợinhuậnmàôngtinrằngchỉxảyratrongngắnhạn.

Trongnămtàichính2001(kếtthúcvàothángTám),Larsoncódoanhthuthuầnlà314triệuđô lavà30,8triệuđô latiềnmặt.Đóchính làsựgiảmsúttừnhữngnămtrước.Năm2000,doanhthubánhànglà361triệuđôlavàtiềnmặtlà39,1triệuđôlatrongkhinăm1999,doanhthubánhànglà386triệuđôla.HiểurõphươngphápBuffettthườngdùngđểtínhtoángiátrị,chúngtacóthểdựđoánviệcphântíchtàichínhcôngtyLarson-Juhlcủaông.Sửdụngtỷlệchiếtkhấucổtứctiêuchuẩn10%,đượcđiềuchỉnhtheotỷlệtăngtrưởngrấthợplýlà3%,giátrịcủacôngtysẽlà440triệuđôlanăm2001(30,8triệuchiacho[10%-3%]).Dođó,giámuavàolà223triệuđôlachothấygiátrịrấttốt.TìnhtrạngkinhtếcănbảnvữngchắccủacôngtyvànhữngsốliệugiảmsútdohậuquảngắnhạncủasựsuythoáikinhtếvàothờiđiểmđócũngđãthuyếtphụcBuffett.

VìtìnhhuốngnàyquáphổbiếnnênLarsontiếpcậnBerkshiretheocáchriêng.Buffettkểlạicuộctròchuyệnnày:“MặcdùtôichưabaogiờnghenóivềLarson-JuhltrướckhiCraiggọiđiệnnhưngmộtvàiphútnóichuyệnvớiôngđãkhiếntôinghĩrằngchúngtôisẽthỏathuậnkýkếthợpđồng.Craigmiêutảtrungthựcvềcôngty,quantâmđếnnhữngcổđôngvàcóócthựctếvềgiácả.Haingàysau,CraigvàGiámđốcĐiềuhànhSteveMcKenzietớiOmahavàchúngtôiđãđạtđượcthỏathuậntrongvòng90phút”.Việcthỏathuậnchỉkéodài12ngàykểtừlầnliênhệđầutiênđếnkhihợpđồngđượckýkết.

Coca-Cola

KểtừkhiRobertonắmquyềnkiểmsoátCoca-Colavàonăm1980,giáchứngkhoáncủacôngtytăng lênmỗinăm.Trongnămnăm, trướckhiBuffettmuanhững cổphiếuđầu tiên, giá cổphiếu tăngởmức trungbình18%mộtnăm.Tương lai củacông ty tốtđẹpđếnnỗiBuffettkhôngthểmuathêmbấtkỳcổphiếunàoởmứcgiáhờinhất.Buffettvẫnkhôngnảnlòng.Nhưôngvẫnnhắcnhởchúngta,giácảkhôngphảnánhgiátrị.

ThángSáunăm1988,giácổphiếucủaCoca-Colaxấpxỉ10đôlamộtcổphiếu.Trong10thángtiếptheo,Buffettmuađược93.400.000cổphiếu,vớigiábìnhquânlà10,96đôla—gấp15lầnthunhập,12lầnluồngtiềnmặt,vànămlầngiátrịsổsách.ÔngsẵnlòngtrảcaonhưvậyvìuytíncaocủaCoca-Cola,vàvìôngtinrằnggiátrịthựccủacôngtycòncaohơnnhiều.

Trong suốt khoảng thời gianBuffettmua cổ phiếu của hãng, giá trị trên thị trường chứngkhoáncủaCoca-Colatrungbìnhlà15,1tỷđôlatrongnăm1988và1989.NhưngBuffetttinrằnggiáthịthựccủacôngtycòncaohơnthế-khoảng20tỷđôla(vớigiảđịnhtăngtrưởng5%),32tỷđôla(vớigiảđịnhtăngtrưởng10%),38tỷđôla(ởmứctăngtrưởng12%),thậmchícóthểlà48tỷđôla(nếutăngtrưởng15%).Dođó,biênđộantoàncủaBuffett-khoảnchênhlệchvớigiátrịnộitại-cóthểthấpởmứcvừaphảilà27%haythậmchílêntới70%.Cùngthờiđiểmđó,ôngvẫnđặtniềmtinvàocôngty.KhảnănggiácổphiếucủaCoca-Colavượthẳntỷsuấtlợinhuậnthịtrườngngàycàngrõràng(xemhình8.1)

VậyBuffettđã làmgì?Giữanăm1988và1989,BerkshireHathawaymuahơn1 tỷđô lacổphiếucủaCoca-Cola,chiếm35%danhmụcđầutưcổphiếuthườngcủaBerkshire.Đólàmộtbướcđitáobạo.ĐiềuđóchothấyBuffettđãthựchiệnmộttrongcácnguyêntắcchủđạocủaông:Khikhảnăngthànhcôngcao,hãyđặtcượclớn.

Gillette

Từnăm1984tớinăm1990,thunhậptrungbìnhhàngnămtừcổphiếucủaGillettlelà27%.Năm1989,giácổphiếutăng48%vànăm1990,khiBerkshirechuyểnđổicổphiếuưuđãicủacôngtythànhcổphiếuthường,giácổphiếucủaGillettetăng28%(xemhình8.2).ThángMộtnăm1991,giácổphiếucủaGilletteđạt73đôlamộtcổphiếu(trướckhichia),đạtmứcgiákỷlục.Vàothờiđiểmđó,côngtycó97triệucổphiếuđang lưuhành.KhiBerkshire tiếnhànhchuyểnđổi,tổngsốcổphiếutănglêntới109triệu.GiátrịcổphiếucủaGillettetrênthịtrườngchứngkhoánlà8,03tỷđôla.

DựatrênnhữnggiảđịnhvềsựtăngtrưởngcủaGillette,giáthịtrườngcủacôngtytạithờiđiểmchuyểnđổithấphơn50%sovớigiátrị(tăng15%lợinhuậnchủsởhữu),thấphơn37%(tăng12%),haythấphơn25%(tăng10%)

Hình8.1GiácổphiếuthườngcủaCoca-ColasovớichỉsốS&P500

Hình8.2GiácổphiếuthườngcủaGillettesovớichỉsốS&P500

CôngtyWashingtonPost

ViệctínhtoángiátrịhợplýnhấtchínhlàkhiBuffettmuacổphiếucủaWashingtonPostvớigiáítnhấtbằngmộtnửagiátrịthựccủahãng.Ôngvẫnnghĩrằngôngđãmuacổphiếucủacôngtyvớigiáíthơnmộtphầntưgiátrị.BuffettthấyhàilòngvớigiảthuyếtmuavàoởmứcchênhlệchsẽtạorabiênđộantoàncủaBenGraham.

CôngtyPamperedChef

NgườitanóirằngBuffettmuaphầnlớncổphiếucủaPamperedChefvớimứcgiátrongkhoảnggiữa800nghìnđôlavà900nghìnđôlavớilợinhuậntrướcthuếlà20đến25%.ĐiềunàycónghĩalàPamperedChefđượcmuavớigiácaogấp4,3đến5lầnthunhậptrướcthuếvà6,5đến7,5lầnthunhậpròng,vớigiảđịnhlàthunhậpchịuthuếtoànbộ.

Vớimứctăngthunhậplà25%hoặchơnvàthunhậpròngtínhbằngtiềnmặtchiếmphầnlớnthunhậpđếngấpnhiềulầnthunhập,vàvớilợinhuậntrênvốnđầutưrấtcao,việcPamperedChefđượcmuavớimứcchênhlệchđángkểlàđiềuchắcchắn.

VÍDỤĐIỂNHÌNH

CÔNGTYFRUITOFTHELOOM,2002

Năm 2001, khi Fruit of the Loom đang hoạt động dưới sự giám sát của tòa án phá sản,BerkshireHathawayđãđềnghịmuamảngmaymặccủacôngty(ngànhkinhdoanhchủchốt)vớigiá835triệuđôlatiềnmặt.Theomộtđiềukhoảntrongthỏathuậnphásảncủahãng,FruitoftheLoombuộcphảitiếnhànhbánđấugiácạnhtranh.ThángMộtnăm2002,tòaántuyênbốBerkshirelàngườichiếnthắngtrongcuộcđấugiá.

VàothờiđiểmBerkshiređềnghịmuacôngty,FruitoftheLoomcótổngnợkhoảng1,6tỷđôla:1,2tỷđôlanợnhữngngườichovayvànhữngngườinắmgiữtráiphiếucóbảođảmvà400triệuđôlanợnhữngngườinắmgiữtráiphiếukhôngcóbảođảm.Theocácđiềukhoảncủathỏathuận,cácchủnợcóbảođảmnhậnđượckhoảng73xutrên1đôlachovayvà10xutrên1đôlachocácchủnợkhôngcóbảođảm.

Ngaytrướckhituyênbốphásảnvàonăm1999,côngtycó2,35tỷđôlatàisản,sauđótiếptụcthualỗtrongsuốtquátrìnhtáicơcấu.Đếnngày31tháng10năm2000,giátrịtàisảncònlạilà2,02tỷđôla.

Dođó,nóiđơngiảnBuffettđãmuacôngtyvới2tỷđôlatàisảnvớigiá835triệuđôlavàthanhtoánkhoảnnợ1.6tỷđôla.

Nhưngđóchínhlàmộtđộnglựctốt.KhônglâusaukhiFruitoftheLoomphásản,Berkshiređãthanhtoánđượccáckhoảnnợcủacôngty(baogồmcảtráiphiếuvàcáckhoảnvayngânhàng)chỉbằng50%giátrịdanhnghĩa.Trongsuốtgiaiđoạnphásản,việctrảlãichonhữngkhoảnnợlâunămvẫntiếptụcđemlạichoBerkshiremộtkhoảnlợinhuậnkhoảng15%.Thựctế,Buffettmuamộtcôngtynắmgiữtiềncủaông,vàcảitổnó.Buffettgiảithích:“Tàisảncủachúngtôiđãtăngtới10%nợlâunămcủaFruit,cuốicùngđiềunàycóthểđemlạichochúngtôikhoảng70%giátrịdanhnghĩa.Thôngquavụđầutưnày,chúngtôigiántiếpgiảmmộtchútgiámuatoànbộcôngty.

WarrenBuffett làmột trongsố ítngườicóthểcoi105triệuđô la làmột“khoảntiềnnhỏ”,nhưngthựctếsaukhitínhđếnviệctrảlãi,mứcgiáthựcđểmuacôngtychỉvàokhoảng730triệuđôla.

VàothờiđiểmTòaánphásảnxemxétviệctrảgiácủaBerkshire,mộtphóngviêncủatờbáoOmahaWorld-HeraldđãhỏinhàphântíchTravisPascaviscủaMorningstarvềvụmuabánnày.ÔnglưuýrằngcáccôngtynhưFruitoftheLoomthườngbándựatrêngiátrịsổsách,màtrongtrườnghợpnàygiátrịđólà1,4tỷđôla.Dođó,vớigiá835triệuđôla(cuốicùnglà730triệuđôla),Berkshiređãmuađượccôngtyvớigiáhời.

ClaytonHomes

ViệcBerkshiremuacổphiếucủaClaytonkhôngdiễnrathuậnlợidocómộtcuộccạnhtranhhợpphápvềgiábándiễnra.

Vớigiá12,50đôlamộtcổphiếu,BuffetttrảgiámuacổphiếucủaClaytonvàothángTưnăm

2003từmứcgiáthấplà11,49đôlatớimức15,58đôla.Điềunàykhiếncácchủngânhàngphảichuyểnnhượngcổphiếusớmhơnmộttháng.BanGiámđốccủaClaytonbiệnminhrằngvụgiaodịchlàcôngbằngkhixemxétsựsụtgiảmcủangànhnàylúcđó.NhưngcáccổđôngcủaClaytonkiệnra tòavới lýdoBerkshire trảgiáquá thấpsovớigiá trị thực tế củacổphiếuClayton.LuậtsưJamesJ.DorrcủacôngtyTNHHQuảnlýĐầutưOrbis,ngườinắmgiữ5,4%cổphiếu sáp nhập, đã tức giận nói: “Thực tế, domuốnmua cổ phiếu của các bạn nên chínhWarrenBuffettđãkhuyêncácbạnkhôngnênbán,ítnhấtlàkhôngbánởmứcgiákhôngphảicủaôngtađưara”.Đốivớimộtnhàđầutưgiátrị,cólẽđólàmộtlờikhenngợihếtlời.

WarrenBuffettbảovệlờiđềnghịcủamình.Khicổđôngbỏphiếu,ôngviết“mộtcôngtykinhdoanhnhàdiđộngtrongthờikỳkhókhăncầnítnhất1tỷđôlavốnmỗinămvàphảiđốimặtvớisựsụtgiảmdoanhsốbánhàngnhưClaytonsẽtiếptụcgặpphảimộtgiaiđoạnkhókhăntìmkiếmnguồntàichính”.BanGiámđốccủaClaytoncóvẻtánthành.Sauđó,đểbàytỏlòngnhiệttìnhđónggópchosựpháttriểncủaClayton,ôngđềnghịsẽtăngvốncủacôngtylên360triệumỗinămngaykhiôngđưaralờiđềnghịtrảgiá.Đếnphútchót,BuffettvàBanGiámđốccủaClaytonđãgiànhchiếnthắngtrongvụkiệnvớicáccổđôngtronggangtấc.

Kếtluận

Đãhơnmột lần,WarrenBuffettnóirằngđầutưchứngkhoánthựcsựđơngiản:Tìmnhữngcôngtyhoạtđộngtốtdonhữngngườichânthậtvàtàigiỏiđiềuhànhvàđangbáncổphiếuthấphơngiátrịnộitại.Chắcchắn,nhiềungườitừngnghevàđọclờinhậnxétnàytrongnhiềunămsẽtựnhủ:”Dĩnhiên,chuyệnđósẽđơngiảnnếuônglàWarrenBuffett.Vớitôi,nókhôngđơngiảnđếnvậyđâu”.

Cảhaiquanđiểmtrênđềuđúng.Tìmkiếmnhữngcôngtyhoạtđộngtốtsẽmấtthờigian,côngsức,vàkhôngbaogiờdễdàng.Nhưngđốivớibướctiếptheo—xácđịnhgiátrịthựcđểbạnquyếtđịnhgiáđãhợplýhaychưa—lạilàvấnđềđơngiảnẩnchứatrongnhữngbiếnsốthíchhợp.Vàđóchínhlànơithểhiệnnguyênlýđầutưtrongnhữngchươngnày:

•Nguyên lýkinhdoanhgiúpbạntậptrungvàocáccôngtytươngđốidễdựđoán.Nếubạntrungthànhvớinhữngcôngtycólịchsửhoạtđộngnhấtquánvàtriểnvọngtốt,sảnxuấtchủyếucácmặthànggiốngnhautrênnhữngthị trườnggiốngnhau,bạnsẽngàycàngdựđoánđượccôngtyđóhoạtđộngthếnàotrongtươnglai.Tươngtự,hãytậptrungvàocáccôngtymàbạnhiểubiết,nếukhôngbạnsẽkhôngthểhiểuảnhhưởngcủanhữngdiễnbiếnmới.

•Nguyênlýquảnlýgiúpbạntậptrungvàonhữngcôngtyđượcđiềuhànhtốt.Nhữngnhàquảnlýtàigiỏicóthểtạorathànhcôngnổibậtcủacôngtytrongtươnglai.

•Kếthợpnguyên lýkinhdoanhvàquản lýđem lạikhảnăngdựđoán triểnvọng thunhậptươnglaicủacôngty.

•Nguyênlýtàichínhtiếtlộnhữngsốliệumàbạncầnđểxácđịnhgiátrịthựctếcủacôngty.

•Nguyênlýgiátrịgiúpbạnvượtquaviệctínhtoáncầnthiếtđểđiđếncâutrảlờicuốicùng:Dựatrêntấtcảnhữngđiềubạnđãbiếtthìđâycóphảilàvụmuabántốtkhông?

Hainguyênlýgiátrịđóngvaitròquyếtđịnh.Nhưngđừnglolắngquánhiềunếubạnkhôngthể

tậptrungvàotoànbộ10nguyênlýkhác.Đừngđểbảnthânbạnbịtêliệtbởiquánhiềuthôngtin.Hãycốgắnghếtsức,khởiđầu,vàtiếptụctiếnlênphíatrước.

9.ĐẦUTƯVÀONHỮNGCHỨNGKHOÁNTHUNHẬPCỐĐỊNHWarrenBuffettnổitiếngtrongthếgiớiđầutưcólẽbởiôngđãquyếtđịnhđầutưvàocổphiếuthường, vàbởiông là thànhviênHộiđồngQuản trị củanhữngcông ty lớnnhưCoca–Cola,AmericanExpress,WashingtonPostvàGillette.Tuynhiên,hoạtđộngđầutưcủaôngkhôngchỉgiớihạnởcổphiếu.Ôngcònmuacácloạichứngkhoánthunhậpcốđịnhngắnhạnvàdàihạn.Danhmụcđầutưcủaônggồmcótiềntệ,tráiphiếu,vàcổphiếuưuđãi.WarrenBuffettthườngxuyênđầutưvàoloạicổphiếunàymỗikhicócơhội.Mụcđíchcủaôngluônlàtìmkiếmnhữngkhoảnđầutưđemlạilợinhuậnsauthuếcaonhất.Trongnhữngnămgầnđây,đầutưvàochứngkhoánthunhậpổnđịnhlàđầutưvàothịtrườngnợ,trongđócótráiphiếuchínhphủ,tráiphiếudoanhnghiệp,cổphiếuchuyểnđổi,cổphiếuưuđãichuyểnđổi,vàthậmchícảnhữngjunkbondcókhảnănglợinhuậncao.

Khixemxétnhữngvụđầutưtrên,chúngtasẽthấycógìđóquenthuộc,bởilẽBuffettđầutưtheođúngphươngphápđầutưcổphiếu.Ôngtìmkiếmbiênđộantoàn,camkếtđầutưchắcchắn,vàmứcgiáthấp.Ôngyêucầuphảicósựquảnlýmạnhmẽvàtrungthực,hiệuquảtrongviệcsửdụngvốn,và tiềmnăng lợinhuận.Cácquyếtđịnhcủaôngkhôngphụ thuộcvàoxuhướnghaynhữngnhân tố tức thời của thị trường,màdựa vàonhững cơhội cụ thể khiếnBuffetttintưởngrằngcómộtsốtàisảnhaychứngkhoánbịđánhgiáthấpsovớigiátrịthựccủachúng.

Đặc điểmnày trongphong cáchđầu tư củaBuffett khôngđược các tờ báo tài chính chú ýnhiều,nhưng lạicóvai tròquantrọng trongdanhmụcđầutưBerkshire.Năm1922,chứngkhoánthunhậpổnđịnhchiếm20%danhmụcđầutưcủaBerkshire,cònhiệnnay,tức14nămsauđó,consốnàytănglênđến30%.

Lídotạisaonhữngkhoảnđầutưcóthunhậpổnđịnhtăngthậtđơngiản.Đólàbởivìchúngluônđemlạinhữnggiátrịtốtnhất.ChínhnhờsựpháttriểnchắcchắncủadanhmụcđầutưBerkshireHathawayvàsựthayđổimôitrườngkinhdoanh,trongđócósựthiếuvắngnhữngcổphiếuđượcbáncôngkhaimàôngthấyhấpdẫn,nênBuffettchuyểnsangmuatoànbộcôngtyhoặcmuanhữngchứngkhoáncóthunhậpổnđịnh.Trongthưgửicổđôngnăm2003,ôngviết:“Thậtkhócóthểtìmđượcnhữngcổphiếubịđánhgiáquáthấp.Đâylàmộtkhókhăncànglúccàngnghiêmtrọngdosựpháttriểnchóngmặtcủacácquỹ”.

Cũngtrongbứcthưđó,Buffettgiảithích,Berkshiresẽtiếptụcthựchiệnnhữngphươngphápphânbổvốnnhưtrướcđây:“Nếucổphiếurẻhơngiátrịcủacảdoanhnghiệp,chúngtacầnmuaồạtcổphiếuđó.Nếutráiphiếulựachọntrởnênhấpdẫnnhưtrongnăm2002,chúngtanênđầutưvàochúng.Dùtrongbấtkỳđiềukiệnthịtrườnghaykinhtếnào,chúngtavẫncólợikhimuanhữngdoanhnghiệpđápứngđượccác tiêuchuẩncủachúng ta.Vớinhữngdoanhnghiệpđápứngđủtiêuchuẩn,doanhnghiệpcànglớnđồngnghĩavớiviệclợinhuậnnómanglạicàngcao.Hiệnnay,chúngtađangsửdụngkhônghợplýnguồnvốncủamình.Đâylàmộtthựctếthậtđángbuồnnhưngcònđángbuồnhơnnếuchúngtalàmnhữngviệcngốcnghếch.(Đâylàkinhnghiệmcủachínhtôi)”.

Ởmộtmứcđộnàođó, trongdanhmụcđầu tưcủaBerkshireHathaway luôncầncó chứngkhoánthunhậpcốđịnhvìlĩnhvựchoạtđộngcủahọtậptrungvàonhữngcôngtybảohiểm.Đểthựchiệnnghĩavụvớikháchhàng,cáccôngtybảohiểmphảiđầutưmộtphầntàisảnvàonhữngchứngkhoánđemlại thunhậpcốđịnh.Tuynhiên, tỷ lệphầntrămchứngkhoánthunhậpcốđịnhtrongdanhmụcđầutưcủaBerkshirevẫnthấphơnnhiềusovớinhữngcôngtybảohiểmkhác.

Nóichung,Buffettcóxuhướngtránhđầutưvàoloạichứngkhoánnày(trừnhữngkhoảnđầutưcần thiết trongdanhmụcbảohiểm)khiôngcảmthấyxuấthiệnnguycơ lạmphát,hiệntượngcóthểlàmgiảmsứcmuatrongtươnglai,từđódẫnđếnsựsuygiảmgiátrịtráiphiếu.Mặcdùcuốinhữngnăm1970,tỷlệlãisuấtxấpxỉbằnglợinhuậnthuđượccủagầnnhưtoànbộcácthươngvụ,nhưngBuffettvẫnkhôngphảilàngườithuầntúymuatráiphiếudàihạn.Ôngluônchorằngkhảnăngxảyralạmphátlàrấtcao.Trongmộtmôitrườngnhưvậy,giátrịcủacổphiếuthườngsẽsuygiảmthựcsự,còngiátrịcủatráiphiếurõràngsẽsụthơnnhiều.Trongmôitrườnglạmphátphimã,mộtcôngtybảohiểmđầutưnhiềuvàotráiphiếurấtcóthểsẽtrắngtay.

Có thểcùng lúcnhắcđếnBuffettvà tráiphiếu làđiềuchưabaogiờbạnnghĩ tới,nhưngsẽchẳngcógìđángngạcnhiênkhichúngtabiếtrằngôngđãápdụngcùngmộtquytắckhiđịnhgiámộtcôngtyhaymộtcổphiếu.Buffettlàmộtnhàđầutưnguyêntắc.Ôngchỉđầutưtiềncủamìnhkhinhìnthấytiềmnănglợinhuận.Khiđầutư,ôngđảmbảođịnhgiárủirochocáckhoảnđầutưđó.Thậmchíngaytrongnhữnggiaodịchđemlạithunhậpổnđịnh,ôngvẫnquantâmnhiềutớiviệcđiềuhành,giátrịvàhoạtđộngcủacôngty.Tuykhôngđượcnhiềungườibiếtđến,phươngthứcđầutưvàotráiphiếucóthunhậpổnđịnhtheokiểu“tráiphiếunhưmộtdoanhnghiệp”đãhỗtrợBuffettrấtnhiều.

Tráiphiếu

Trung tâmcung cấpnăng lượng công cộngWashington (WPPSS:WashingtonPublicPowerSupplySystem)

Năm1983,BuffettquyếtđịnhđầutưvàotráiphiếucủaTrungtâmcungcấpnănglượngcôngcộngWashington (WPPSS). Thương vụ này làmột ví dụ rất rõ ràng thể hiện suy nghĩ củaBuffettvềnhữngkhoản lợinhuậndođầutưvào tráiphiếuđemlạisovớinhữngkhoản lợinhuậnthuđượckhimuatoànbộdoanhnghiệp.

Ngày25 thángBảynăm1983,WPPSS(thườngđượcgọihàihước làWhoops)côngbố tìnhtrạngnợ2,25tỉđôlatráiphiếuđịaphươngnằmtrongchươngtrìnhtàitrợchocôngtrìnhdởdanglàhailòphảnứnghạtnhânsố4vàsố5.Chínhquyềnbangchorằnghọkhôngcótráchnhiệmphảitrảtiềnchonguồnnănglượngmàtrướcđâyhọhứasẽmua,nhưngcuốicùnglạikhôngcầntới.QuyếtđịnhđódẫntớitìnhtrạngnợtráiphiếuđịaphươnglớnnhấttronglịchsửnướcMỹ.SốtiềnnợlớnvàthấtbạihoàntoàncủaWPPSSsauđókhiếnthịtrườngthấtvọngvớinhữngtráiphiếungànhnănglượngtrongvàinămliền.Cácnhàđầutưbántốngbántháotráiphiếunănglượng.Điềunàykhiếngiátráiphiếugiảmxuốngvàtỷlệlãisuấthiệntạighitrêntráiphiếucaohơn.

ĐámmâybaophủDựánsố4và5củaWPPSSđãlanracảcácDựánsố1,2và3.NhưngBuffett

hiểurõsựkhácnhaugiữahainhómdựánnày.BadựánđầulànhữngdựánnănglượngvậnhànhvàthuộcquyềnquảnlýtrựctiếpcủaCơquanquảnlýnănglượngchínhphủBonneville.Tuynhiên, vấnđề củadựán số4và5nghiêm trọngđếnmứcmột sốngườidựđoán rằngnhữngvấnđềấycóthểlàmsuygiảmuytíncủaCơquannănglượngBonneville.

KhisởhữucáctráiphiếuđịaphươngcủaWPPSStrongdựán1,2và3,Buffettđãđánhgiánhữngrủirocủachúng.Chắcchắncónhiềukhảnăngnhữngtráiphiếunàysẽrơivào tìnhtrạngkhôngtrảđượcnợvàrủirokhi trả lãicóthểsẽdiễnratrongmộtthờigiandài.Tuynhiên,mộtdấuhiệukhác,cóýnghĩatráingượchoàntoànchothấynhữngtráiphiếunàythựcsựcógiátrị.Theođó,thậmchíBuffettcònkhôngthểmuanhữngtráiphiếunàyđượcchiếtkhấutớimứcgiáchuẩn(mệnhgiá).Khimứcgiálêncaonhấttrongkhoảngthờigianđó,nhữngtráiphiếunàycũngchỉđánggiá100xutrên1đôla.

NgaysaukhiDựánsố4,vàsố5rơivàotìnhtrạngkhôngtrảđượcnợ,StandardandPoor’sngừngđánhgiácácDựánsố1,2,và3.Giáthấpnhấtghitrêntráiphiếucủabadựánđầugiảmxuốngchỉcòn40xutrên1đôla,vàmanglạimộtkhoảnlợinhuậnlà15–17%khôngđánhthuế.Giácaonhấtcủatráiphiếugiảmxuốngcòn80xutrên1đôla.Mứcgiánàycósinhlợi.Vớitháiđộbìnhtĩnh,từtháng10năm1983đếntháng6năm1984,BuffettmuahàngloạttráiphiếucủaDựánsố1,2,và3.CuốithángSáunăm1984,BerkshireHathawaysởhữu139triệuđôlatráiphiếucủabadựánnày(baogồmcảtráiphiếugiácaovàtráiphiếugiáthấp)vớitổngmệnhgiálêntới205triệuđôla.

Berkshiređãđầutư139triệuđôlavàotráiphiếuWPPSSvàhyvọngmỗinămsẽthuđược22,7triệuđôlalợinhuậnsauthuế(giátrịtíchluỹhàngnămghitrêntráiphiếuWPPSS)bằngtiềnmặt.TheoBuffett,vàothờigianđó,rấtítdoanhnghiệpsẵnsàngmuavàovớimứcgiáthấphơngiátrịsổsáchvàthuđược16,3%lợinhuậntrênvốnsauthuế.Buffettchobiết,nếumuamộtcôngtyđanghoạtđộng,cóthểthuđượclợinhuậnsauthuếlà22,7triệuđôla(45triệuđôlatrướcthuế),thìBerkshirephảibỏrakhoảng250tới300triệuđôla.Giảsửtìmđượcmộtcôngtynhưvậy,Buffettvẫnsẽvuivẻtrảsốtiềnlớnkia.Nhưng,nhưôngđánhgiá,chỉcầnđầutưmộtnửasốtiềntrênchotráiphiếucủaWPPSS,Berkshirevẫnthuđượckhoảnlợinhuậntươngtự.Tuyệtvờihơnthế,Berkshiremuatráiphiếuđóvớimứcgiáchiếtkhấu32%sovớigiátrịsổsách.

Khi xemxét lại,Buffett thừanhận, việcmua trái phiếuWPPSShoá ra thành cônghơnôngmongđợi.Trênthựctế,trongsốnhữngthànhtựukinhtếcủanăm1983,tráiphiếunàymanglạilợinhuậncaonhất.Trướcđây,BuffettmuatráiphiếuWPPSSvớigiáthấphơnnhiềusovớimệnhgiá.Cònlúcđó,giácủachúngtănggấpđôivàđemlạikhoảnlợinhuận15%đến17%tráiphiếukhôngtínhthuế.Buffettnói:“MặcdùrấthàilòngtrướcnhữnggìtráiphiếuWPPSSmanglại,nhưngchúngtôikhôngthayđổisuynghĩtiêucựcvềtráiphiếudàihạn.Làmthếchỉkhiếnchúngtôinuôihyvọngđầutưvàonhữngchứngkhoánbịngườitabêuxấu,bịthịtrườngđánhgiáthấp”.

RJRNabisco

Cuốinhữngnăm1980,trênthịtrườngtàichínhxuấthiệnmộtcôngcụđầutưmới, thườngđượcgọi làtráiphiếucótỷsuất lợinhuậncaonhưnghiệnnay,hầuhếtnhàđầutưđềugọichúnglà“tráiphiếurác”(tráiphiếucógiátrịthấp,đượcxếphạngBB).

TheoBuffett,nhữngtráiphiếucótỷsuấtlợinhuậncaokháchẳnsovớiloạitráiphiếutrướcđóđượcBuffettgọilà“nhữngthiênthầngụcngã”.ĐâylàthuậtngữBuffettdùngđểchỉnhữngtráiphiếusụtgiảmgiátrịvàothờiđiểmkhókhăn,vàbịcáccơquanchứcnăngđánhtụthạnghệsốđángtincậy.TráiphiếucủaWPPSSchínhlà“nhữngthiênthầngụcngã”.Ôngchorằngnhữngtráiphiếucótỷsuấtlợinhuậncaonàychỉlàmộtdạngphatạpcủa“nhữngthiênthầngụcngã”.Trướckhiđượcpháthành,chúngđãlàtráiphiếurác.

NhữngtaymôigiớitrênsàngiaodịchphốWallcókhảnăngtăngcườngtínhhợpphápchoviệcđầutưvàotráiphiếurácbằngcáchđưarakếtquảnghiêncứuchothấytỷsuấtlợinhuậncaohơncó thểbùđắprủi rocủa tình trạngvỡnợ.Buffettphảnđốivàchorằng,nhữngconsốthốngkêđưaratrướcđólàvônghĩabởivìchúngđượctiếnhànhtrênmộtnhómcáctráiphiếuhoàn toànkhácvớinhững tráiphiếuráchiệnhành.Theoông, thậtphi lýkhi chorằng tráiphiếurácgiốnghệtnhư“nhữngthiênthầngụcngã”.

Đầunhữngnăm1980,tráiphiếuráccàngtrởnênkémgiátrịhơnkhimộttràolưumớiồạtthâmnhậpvàothịtrường.Buffettghilại:“Hàngnúitráiphiếurácbịnhữngngườikhôngquantâmbánchonhữngkẻkhôngsuynghĩ.Vàtrênthịtrườngchẳngthiếunhữngkẻmuavàbánnhưvậy”.Vàothờikỳđỉnhđiểmcủagiaiđoạnnợđiêncuồngđó,Buffettdựđoánrằngmộtsốdoanhnghiệptàichínhchắcchắnsẽsụpđổkhicáccôngtycósốnợleothangđanglàmmọicáchđểtrảlãi.Năm1989,haitậpđoànSouthmarkvàIntegratedResourcesđềurơivàotìnhtrạng không trả được nợ trái phiếu. Thậm chí tập đoàn Campeau,một tập đoàn bán lẻ cóquyềnpháthànhtráiphiếurác,cũngtuyênbố,tậpđoànđanggặpkhókhăntrongviệcthựchiệnnghĩavụtrảnợ.Sauđó,ngày13tháng10năm1989,tậpđoànUAL,vớimụctiêuquảnlýsốtiền6,8triệuđôlađầutưvàotráiphiếucólợitứccao,cũngchobiếthọkhôngthểtiếptụcđầutưthêm.Nhữngnhàmuabánchứngkhoánsonghànhđãbáncổphiếuthườngcủahọ,vàchỉtrongmộtngày,chỉsốcôngnghiệptrungbìnhDowJonesgiảmtới190điểm.

SựthấtvọngkhiđầutưvàoUAL,cộngvới thua lỗkhiđầutưvàoSouthmarkvà IntegratedResourceskhiếnnhiềunhàđầutưđặtdấuhỏitrướcgiátrịcủanhữngtráiphiếucótỷsuấtlợinhuậncao.Cácnhàquảnlýdanhmụcđầutưbắtđầuloạibỏloạitráiphiếunàyrakhỏidanhmụcđầutưcủamình.Khôngcóngườimua,giátráiphiếusuygiảmnhanhchóng.Saukhikhởiđầumộtnămvớinhữngkhoảnlợinhuậnđángkể,thìsauđó,chỉsốtráiphiếucótỷsuấtlợinhuậncaocủaMerrillLynchquaytrởvềconsốkhiêmtốn4,2%khisosánhvớilợinhuận14,2%củanhữngtráiphiếuđượcxếphạngđầutư.Cuốinăm1989,tráiphiếurácgầnnhưbịloạikhỏithịtrường.

Năm1988,tậpđoànKohlbergKravis&RobertsmuathànhcôngRJRNabiscovớigiá25triệuđô labằngnợngânhàngvà tráiphiếurác.MặcdùRJRNabiscođãhoànthànhnghĩavụ tàichínhcủamình,nhưngkhithịtrườngtráiphiếurácsuygiảm,thìgiátráiphiếuRJRcũngsuygiảm theo những loại trái phiếu rác khác.Năm1989 và 1990, khi thị trường trái phiếu đixuống,BuffettbắtđầumuatráiphiếucủaRJR.

Vàothờigianđó,đasốcáctráiphiếurácđềucóvẻkémhấpdẫn,nhưngBuffettnhậnrarằngRJRNabiscođãbịtrừngphạtkhôngcôngbằng.Nhữngsảnphẩmổnđịnhcủacôngtycókhảnănglợinhuậnđủđểchitrảcáckhoảnnợ.Thêmvàođó,RJRNabiscođãbánthànhcôngmộtphầndoanhnghiệpvớigiárấthấpdẫn,nhờvậytỷlệnợtrênvốnchủsởhữucủahọđãgiảm.

BuffettphântíchrủirokhiđầutưvàoRJRvàcuốicùngkếtluậnrằngmứcđộtincậycủacôngtycaohơnmứcnhữngnhàđầutưbánhếtsốtráiphiếucủacôngtydựđoán.TráiphiếuRJRcómứclãisuấtlà14,4%(mộtmứclãisuấtđángchúý),vàmứcgiábịđẩyxuốnghứahẹntiềmnănglợinhuận.

Chínhvìvậy,giữanăm1989và1990,Buffettđãmua440triệuđôlatráiphiếuRJRởmứcgiáthấp.Mùaxuânnăm1991,RJRNabiscochobiếthọđãthuhồiđượchầuhếttráiphiếuráckhimualạichúngtheomệnhgiá.TráiphiếuRJRtăng34%,đemlạilợinhuậnlà150triệuđôlachoBerkshireHathaway.

Level3Communications

Năm2002,Buffettmuahàngloạttráiphiếucótỷsuấtlợinhuậncaokhác,tăngmứcnắmgiữloạichứngkhoánnàylên8,3tỉđôla,gấpsáulần.Trongđócó65%làchứngkhoánngànhnănglượngvàkhoảng7tỉđôlađượcmuaquacáccôngtybảohiểmBerkshire.

Trongthưgửicổđôngnăm2002,Buffettviết:“BanquảnlýcủaBerkshirechúngtôikhôngchorằngrủirotíndụngcùngvớinhữngchủthểpháthànhnhữngcôngcụnàygiảmxuốngtươngứngvớinhau”.Quanđiểmnàyxuấtphát từmộtngườikhôngbaogiờ laovàonhữngrủirokhôngđượctínhtoán,haykhôngđượcđịnhgiá.Vớiquanđiểmnày,ôngcònviết:“Charlievàtôighétcayghétđắngviệcchấpnhậnrủiro,đặcbiệtlànhữngrủirokhôngđượcđềnbùxứngđáng.Theocáchnày,chúngtôithườngxuyênthuđượckếtquảtốtđẹpkhiđếnngàyđáohạncủatráiphiếu”.

Ngoàiviệcđịnhgiárủiro,ôngcònmuanhữngchứngkhoáncógiáthấphơngiátrịthực,thậmchílàởmứcgiáthấphơnrấtnhiều,vàchờđợichođếnkhithuđượcgiátrịtàisảncủachứngkhoánđó.

Điềuđặcbiệthấpdẫnởnhữngvụmuatráiphiếulàởchỗ,rấtcókhảnăngBuffettsẽkhôngmuacổphầnởphầnlớnnhữngcôngtynày.Tuynhiên,cuốinăm2003,nhữngkhoảnđầutưcótỷsuấtlợinhuậncaocủaBuffetttănglên1,3triệuđôla,trongkhitổngthunhậpròngcủacôngtytrongnămđólà8,3triệuđôla.Khithịtrườngcủaloạichứngkhoánnàytăngmạnh,mộtsốloạicổphiếuđượcraobán.LờibìnhluậncủaBuffettlúcđóchỉđơngiảnlà:“Hômquachúnglàcỏdại,cònhômnaylạilànhữngbônghoa”.

ThángBảynăm2002,cóbacôngtyđãđầutưtổngcộng500triệuđôlavàoloạitráiphiếucóthể chuyển đổi trong 10 năm ở Broomfield, Colorado – nơi đặt trụ sở của Level 3Communications,theocáchphânloạicủaColorado.Tráiphiếunàycótỉlệlãisuấtghitrêntráiphiếulà9%vàgiáchuyểnđổilà3,41đôla,nhằmgiúpcôngtynàyđạtmụctiêuvàtăngvốnchocôngty.BacôngtynàylàBerkshireHathaway(100triệuđôla),LeggMason(100triệuđôla)vàLongleafPartners(300triệuđôla).

NhữngcôngtycôngnghệcaobìnhthườngkhôngnằmtrongmụctiêucủaBuffet.Ôngcũngthẳng thắn thừanhận rằng ông khôngbiết làm cáchnàođể xác định chính xác giá trị củanhữngcôngtycôngnghệ.VớiLevel3,đâylàmộtvụmuabánđắtđỏ,nhưngnóđemlạitiềnmặtvàkhoảntíndụngkhihọcầnđếntiền.Vềphầnmình,Buffettđầutưcólãi(9%)trênsốvốncủamình.Lúcđó,Buffettkhuyêncácnhàđầutưnêndựđoántỉlệlãisuấtlà7%tới8%từ

thịtrườngchứngkhoánhàngnăm,vànhưvậy,vớimức9%,ônglàngườidẫnđầucuộcchơi.

CâuchuyệnnàycònthểhiệnmộtđặcđiểmđầutưđặctrưngcủaBuffett,đó làsựthamgiaquảnlývàmốiquanhệcánhân.Level3CommunicationslàmộtcôngtyconthuộcmộttậpđoànxâydựngởOmahacótênlàPeterKiewitSons.MộtngườibạncủaBuffettlàWalterScottJr., làChủ tịchdanhdựcủaKiewitvà cũng làChủ tịch củaLevel3. Scott thườngđượcmọingườigọilàcưdânđầutiêncủaOmaha.Chínhônglàđộnglựcđứngđằngsauvườnthú,bảotàngnghệthuật,việnkhoahọcthànhphố,khuvuichơiNebraskavàkhucôngviên.BuffettvàScottcómốiquanhệcánhâncũngnhưcôngviệcthânthiết:ScottcóchântrongbanquảnlýcủaBerkshire,vàvănphòngcủahaiôngchỉcáchnhauhaitầngcùngthuộctoànhàTrungtâmthươngmạiKiewit.

MặcdùhiểurấtrõvàluônkínhtrọngScott,nhưngBuffettmuốnvụđầutưcủamìnhphảiminhbạchvàcôngbằng.Khôngcógìđángngạcnhiênkhimốiquanhệcủahaingườicóthểsẽkhiếnvụmuabánkhông thoảđáng.Vìvậy,BuffettđãđềnghịôngO.MasonHawkins,Chủ tịchvàcũnglàGiámđốcĐiềuhànhcủaSoutheastAssetManagement,côngtyđãtừngtưvấnLongleafPartners,sắpxếpvàthảoracácđiềukhoảncủavụmuabán.

Mộtnămsauđó,giữathángSáunăm2003,Buffett,LeggMason,vàLongleafPartnersđãtraođổivớinhau174triệuđôlacổphiếuthườngLevel3trịgiá500triệuđôla(baogồm27triệucổphiếuchưachuyểnđổi).(Longleafđãchuyểnđổi43triệucổphiếuvàođầunămvàsauđóchuyểnđổiphầncònlạitrịgiá457triệuđôlavàotháng6).

Buffettđãnhậnđược36,7triệucổphiếu.Tháng6,ôngbán16,8triệuvàthuvề117,6triệuđôla, và tháng 11 ông bán thêm 18,3 triệu và thu được 92,4 triệu đô la. Rõ ràng, Level 3Communicationsđãthựchiệntốtviệctrảnợ,vàcuốinăm2003,Buffettnhânđôisốtiềncủamìnhchỉtrongvòng16tháng.Thêmvàođó,tráiphiếucủaôngđãđemvề45triệuđôlalợinhuận,vàôngvẫnnắmgiữtới1.644.900cổphiếucủaLevel3.

Qwest

Mùa hè năm 2002, Berkshire mua hàng trăm triệu đô la trái phiếu do công ty QwestCommunicationspháthành.Qwestlàcôngtyviễnthôngcósứccạnhtranhlớn,cótrụsởtạiDenvertrướcđâycótênlàUSWestvàcôngtyconđiềutiếtvậnhànhQwestCorporation.Lúcđó,côngtycómộtkhoảnnợlà26triệuđôla.Nhữnglờiđồnđạivềviệcphásảnbắtđầulanrộng.TráiphiếucủatậpđoànQwestđangđượcbánvớimứcgiá35tới40xutrên1đôlavàgiátráiphiếucủacôngtyđiềuhànhchỉởmức80xutrên1đôla.Mộtsốloạicổphiếucómứclãisuấtlà12,5%vàđượcđảmbảobằngnhữngtàisảncụthể,nhữngtráiphiếukháccómứcđộrủirocaohơn,khôngcótàisảnđảmbảo.Buffettmuacảhailoạinày.

CácphântíchvàothờiđiểmđóchothấytàisảncủaQwestđủgiátrịđểBuffettcoiđólàmộtcơhộiđầutưtốt.Nếukhôngvìphảitrảtráitức,Qwestđãcómộtdòngtiềnlớn.Tàisảngiátrịnhấtcủacôngtylàvụnhượngquyềnkinhdoanhdịchvụđiệnthoạicôngcộngđịaphươngcho14bang.Song,BuffetttinrằngdướisựlãnhđạocủaDickNotebaert,Qwestsẽgiảiquyếtđượcvấnđềcủamình.

Amazon.com

ThángBảynăm2002,chỉmộttuầnsaukhiBuffettgửithưchoGiámđốcĐiềuhànhJeffBerozđểkhenngợiquyếtđịnhcủaôngkhicoiquyềnchọncổphiếunhưmộtkhoảnchiphí,Buffettđãmua98,3triệuđôlatráiphiếucótỉsuấtlợinhuậncaocủaAmazon.

Buffettđánhgiárấtcaonhữngnhàquảnlýbiếtcáchlàmnổibậtnhữnggiátrịlớnlaocủacôngty.Từlâu,ôngcũngbiệnhộchochiphíquyềnchọncổphiếu,nhưngchắcchắnôngkhôngcónghĩavụmuatráiphiếucủaAmazon.com.CôngtybảohiểmTheGovernmentEmployees,mộtđơnvịbảohiểmôtôcủaBerkshire,đãthukhoảnlợinhuậnlà16,4triệuđôlanhờđầutưvàotráiphiếucótỉsuất lợinhuậncao,mộtkhoản lợinhuận là17%trongvòngchínthángnếuAmazonmualại10%tráiphiếuđượcpháthànhnăm1998trịgiá264triệuđô.Mùahènămđó,Buffettmuathêm6⅞%tráiphiếuchuyểnđổicủaAmazontrịgiá60,1triệuđôla.Nhưvậy,vớimứcgiá60đô lacho1nghìn tráiphiếu,khoản lợinhuậnthuvềsẽ là11,46%vàkhoản lợinhuậntốiđathậmchísẽlớnhơnnếutínhthêmtráitức.

AicũngbiếtrằngBuffettchỉđầutưvàonhữnggìmàônghiểurõvàtránhxangànhcôngnghệ.SựquantâmcủaôngđốivớiInternetchỉgiớihạntrongbahoạtđộngtrựctuyến:muasách,đọctạpchíđiệntửWallStreetJournalvàchơibàibrít.Ôngthậmchícòncườinhạosựlảngtránhcôngnghệcủamìnhtrongthưgửicổđôngnăm2000:“ChúngtabướcvàothếkỷXXIbằngcáchthamgiavàonhữngngànhítmạohiểmnhưgạch,thảmvàsơn.Hãycốgắngkiềmchếsựphấnkhíchcủamình”.

VậytạisaotráiphiếucủaAmazonlạicuốnhútông?Nhưôngthừanhận,trướchếtlàvìnhữngtráiphiếuấyquárẻ.Thứhai,ôngtintưởngrằngcôngtysẽsớmpháttriển.BuffettcũngnhậnthấyAmazon.comcónhữngđặcđiểmkhágiốngvớinhữngcôngtybánlẻmàôngđãđầutư.Amazon.comkiếmđượclợinhuậnbằngdoanhthubánhàngkhổnglồnhờgiárẻ.Mặcdùlợinhuận thấp,nhưngcông tyhoạtđộnghết sứchiệuquảvàsinh lãi.BuffettkhâmphụccáchZerosxâydựngthươnghiệumạnhvàchèoláicôngtyvượtquanhữnggiaiđoạnkhókhăn.

Nghiệpvụmuabánsonghành

Nghiệpvụmuabánsonghànhtheohìnhthứcđơngiảnnhấtlàmuamộtloạichứngkhoánởmộtthịtrườngvàcùnglúcbánloạichứngkhoánđórathịtrườngkhác.Mụcđíchlàthuđượclợinhuậnnhờchênhlệchgiá.Vídụ,nếuchứngkhoáncủamộtcôngtycógiá20đôlamộtcổphiếuở thị trườngLondonvà20,01đô laở thị trườngTokyo, thìngườikinhdoanhchứngkhoánsẽthuđượclợinhuậntừviệcđồngthờimuachứngkhoánởthịtrườngLondonvàbánraởNhậtBản.Trongtrườnghợpnày,khôngcórủirovềđồngvốn.Ngườikinhdoanhchứngkhoánchỉkiếmlợitừsựthiếuhiệuquảgiữacácthịtrường.Vìhìnhthứcgiaodịchnàykhôngcórủiro,nênđượcgọilàkinhdoanhchứngkhoánkhôngrủiro.

Rủirophổbiếnnhấtcủanghiệpvụnàyliênquantớiviệcmuamộtloạichứngkhoánvớigiáưuđãivàmongchờgiátrịtrongtươnglai.Giátrịtrongtươnglainàythườngphụthuộcvàoviệcsápnhập,giải thể,đấu thầuhay táicơcấudoanhnghiệp.Rủiromànhàkinhdoanhchứngkhoánphảiđốimặt làgiácôngbốtrongtươnglaicủachứngkhoáncóthểkhôngtrởthànhhiệnthực.

TheonhưgiảithíchcủaBuffett,đểđánhgiánguycơrủirokhimuabánsonghành,bạnphảitrảlờiđượcbốncâuhỏicơbảnsau:Liệunhữngsựkiệnđầyhứahẹnsẽthựcsựxảyraởmức

nào?Tiềncủabạnsẽnằmimtrongbaolâu?Liệucòncócơhộinàotốthơnkhông-chẳnghạnnhưmộtcuộcđấugiámualạiđầycạnhtranh?Điềugìsẽxảyranếusựkiệnđókhôngxảyra,vídụmộthànhđộngđánhmấtlòngtin,haymộtcuộcbiếnđộngtàichính?

Trướcnhữngýtưởngcóthểđầutưđược,Buffettthườngchuyểnsangmuabánsonghànhnhưmộtcáchhữuhiệuđểtậndụngsốtiềndưthừacủamình.MộtvídụchứngminhchođiềunàylàBuffettđãmua600nghìncổphầncủatậpđoànArkartanăm1981khicôngtynàyđangbịraobán.Tuynhiên,trongkhicácnhàkinhdoanhchứngkhoánkhácthamgiavàokhoảng50giaodịchhoặchơnmỗinăm,Buffettchỉthamgiarấtít,nhưnglạilànhữnggiaodịchrấtlớn.Ônghạnchếthamgiavàonhữnggiaodịchđượccôngbố,haynhữngthoảthuậntỏrathânthiện,vàtừchốiđầucơvàonhữngvụmualạicôngtyđầytiềmnăng.

Mặcdùôngchưabaogiờtínhtoánhiệuquảcủamuabánsonghànhtrongsuốtnhữngnămqua,nhưngôngướctínhrằngnhờnó,mỗinămBerkshirethuvềkhoảnlợinhuậnkhoảng25%trướcthuế.BởivìmuabánsonghànhlàviệcthaythếchotráiphiếukhobạcngắnhạnnênmongmuốncủaôngtrongviệcmuabánsonghànhthayđổitheomứctiềnmặtcủaBerkshire.

Hiệnnay,mặcdùkhôngthamgiamuabánsonghànhtrênquymôlớnnhưngôngvẫngiữmộtlượngtiềnmặtdưthừavànhữngkhoảnđầutưcótínhthanhkhoảnngắnhạnkhác.Đôilúc,Buffettgiữtráiphiếutrunghạn,tráiphiếumiễnthuếlàmkhoảnthaythếchotiềnmặt.Ôngnhậnrarằng,khithaythếnhữngtráiphiếukhobạcngắnhạnbằngnhữngtráiphiếutrunghạn,ông sẽ tránhđược rủi ro củanhữngkhoản lỗ lớnnếubuộcphải bánvàonhững thờiđiểmkhôngthuậnlợi.Nhưngvìnhữngtráiphiếumiễnthuếthườngcólợinhuậnsauthuếcaohơntráiphiếukhobạc,nênBuffettnhậnđịnhnhữngkhoản lỗ có thểđượcđềnbùbằngnhữngkhoảnthunhậpkhác.

Vớiviệcmuabánsonghànhthànhcông,cáccổđôngcủaBerkshirecólẽtựhỏirằngvìsaoBuffettlạitừbỏchiếnlượcnày.Côngbằngmànói,lợinhuậnđầutưcủaBuffettcaohơnnhiềusovớinhữnggìôngtưởngtượng,nhưngđếnnăm1989,môitrườngmuabánsonghànhđãthayđổi.Thặngdưcủathịtrườngtàichínhđãtạomôitrườngchosựhăngháinhiệttìnhquádễdãi.Buffettkhôngbiếtkhinàonhữngngườichovayvànhữngngườimuamớicóthểthoảmãnđược,nhưngôngluônhànhđộngthậntrọngtrongkhinhữngngườikháclạiquádễdãi.Buffettrútkhỏicácgiaodịchmuabánsonghànhthậmchí trướcsựsụpđổcủaUALthángMườinăm1989.Mộtlýdokhácchỉlàvìnhữnggiaodịchcóquymôlớntớimứccóthểlàmthayđổidanhmụcđầutưkhổnglồcủaông.

Dùthếnàođinữa,việcrútkhỏimuabánsonghànhgiúpôngđểýtớinhữngcổphiếuưuđãicókhảnăngchuyểnđổi.

Cổphiếuưuđãicókhảnăngchuyểnđổi

Mộtcổphiếuưuđãicókhảnăngchuyểnđổilàmộtloạichứngkhoánmangđặcđiểmcủacảcổphiếulẫntráiphiếu.Nhìnchung,nhữngcổphiếunàyđemlạichonhàđầutưthunhậphiệntạicaohơncổphiếuthường.Tỉlệlãisuấtcaotạoralớpvỏtựvệkhỏinguycơgiảmgiá.Nếuthịtrườngsụtgiảm,tỉlệlãisuấtcaohơncủacổphiếuưuđãicókhảnăngchuyểnđổigiúpchúngtránhsựgiảmgiánhiềunhưcổphiếuthường.Theolýthuyết,cổphiếuchuyểnđổichỉgiảmgiáchotớikhimứclãisuấthiệntạixấpxỉvớigiátrịcủatráiphiếukhôngchuyểnđổicócùngtỉlệ

lãisuất,mệnhgiávàthờihạn.

Mộtcổphiếuưuđãicókhảnăngchuyểnđổicũngtạochonhữngnhàđầutưcơhộicóđượctiềmnăngtănggiácủacổphiếuthường.Bởivìnócóthểchuyểnđổithànhcổphiếuthườngnênkhicổphiếuthườngtănggiá,cổphiếuchuyểnđổicũngtăngtheo.Tuynhiên,vìcổphiếuchuyểnđổicótỉlệlãisuấtvàcótiềmnănglợinhuậncaohơnnênnóthườngđượcđịnhgiácaohơnsovớicổphiếuthường.Mứcgiácaohơnnàyphảnánhtỉlệchuyểnđổitừcổphiếuưuđãisangcổphiếuthường.Tỉlệchuyểnđổithôngthườngtừ20đến30%.Điềunàycónghĩalàcổphiếuthườngphảitănggiálên20đến30%trướckhicổphiếuchuyểnđổicóthểđượcchuyểnđổithànhcổphiếuthườngmàkhôngmấtđigiátrị.

Cũnggiốngnhưkhiđầutưvàotráiphiếucótỉlệlãisuấtcao,Buffettđầutưvàocổphiếuưuđãicókhảnăngchuyểnđổikhicơhộiđótỏratốthơncơhộikhoảnđầutưkhác.Cuốinhữngnăm1980và1990,Buffettđầutưvàomộtsốcổphiếuưuđãicókhảnăngchuyểnđổi,trongđócóSalomonBrothers,Gillette,US-Air,ChampionInternational,vàAmericanExpress.

Mộtsốnhómcóýđịnhthâutómmộtvàicôngtykểtrên,vàBuffettđượcbiếtđếnnhưmột“hiệp sĩ áo trắng”, cứu những công ty này khỏi những kẻ xâm lược hung hăng. Tuy nhiên,Buffettkhôngxemmìnhlàvịcứutinh.Ôngchỉđơngiảnnhìnnhậnrằngvụmuabánnàylàcơhộiđầutưtốtvàcótiềmnănglợinhuậnlớn.Vàothờiđiểmđó,cổphiếuưuđãicủanhữngcôngtynàygiúpôngcókhoảnlợinhuậnlớnhơnbấtcứhìnhthứcđầutưnàokhác.

Buffettbiếtrấtrõmộtsốcôngtypháthànhcổphiếuưuđãicókhảnăngchuyểnđổi,nhưngtrongmộtsốtrườnghợp,ôngkhônghiểurõviệckinhdoanhcủacôngty,haythậmchíôngkhôngthểtựtinđểdựđoándòngtiềntrongtươnglai.BuffettgiảithíchrằnglídokhôngthểdựđoánđượclàvìBerkshiremuốnđầutưvàocổphiếuưuđãicóthểchuyểnđổihơnlàcổphiếuthường.Mặcdùcókhảnăngchuyểnđổi,nhưngtrongmắtông,giátrịthựcsựcủacổphiếuưuđãilàđặcđiểmmanglạithunhậpổnđịnh.

Chỉcómộtngoạilệ:MidAmerican.Đâylàmộtgiaodịchcónhiềukhíacạnhliênquantớicổphiếuưuđãi chuyểnđổi, cổphiếu thường, cũngnhưcáckhoảnnợ.Trong trườnghợpnày,Buffettđánhgiácaocổphiếuưuđãichuyểnđổivìthunhậpổnđịnhcũngnhưvìviệcgópvốntrongtươnglai.

MidAmerican

Ngày14thángBanăm2000,Berkshiremua34,56triệuđôlacổphiếuưuđãichuyểnđổicùngvới900.942cổphiếuthườngcủaMidAmerican,mộtcôngtyđiệnvàxăngdầukhíđốtcótrụsởtạiDesMoines,vớisốtiềnkhoảng1,24triệuđôla,tứclàkhoảng35,05đôlamộtcổphiếu.Hainămsau,Berkshiremuathêm6,7triệuđôlacổphiếuưuđãicókhảnăngchuyểnđổivớigiátiềnlà402triệuđôla.ĐiềunàykhiếnviệcnắmgiữcổphiếucủaBerkshirelêntới9%quyềnbiểuquyếtvàhơn80%lợinhuậnkinhtếcủaMidAmerican.

Từnăm2002,Berkshirevàmộtsốcôngtyconcũngmuathêmkhoảng1,728triệuđôlacổphiếuưuđãikhôngchuyểnđổi,trongđó150triệuđôlacổphiếuđượcmualạivàothángBanăm2003.DavidSokol,ChủtịchvàGiámđốcĐiềuhànhcủaMidAmerican,vàWalterScott,cổđônglớnnhấtcủacôngtyđãđầutưphầncònlạilà300triệuđôla.Trongthựctế,chínhScottlà

ngườiđầutiênđãtiếpcậnvớiBuffett;đólàvụgiaodịchlớnnhấtcủahọtrongsuốt50nămlàmbạncủahọ.

GiámàBuffetttrảchoMidAmericankháthấp,theomộtbáocáolàtừ34đến48đôlamộtcổphiếu,vìvậy,Buffettcókhảnăngđãđượcchiếtkhấuởmứcnàođó.NhưngBuffettcũngcamkếtvớichínhbảnthânmìnhvàvớiBerkshirevềsựtăngtrưởngcủaMidAmericantrongtươnglaiởmứcđộlàhọsẽhỗtrợviệcmuađườngốngdẫncógiátrịlêntới15triệuđôla.VớisựgiúpđỡcủaBuffett,MidAmericanmuađườngốngdẫntừnhữngthươnggiađangtrongcảnhtúngquẫn.Việcmuađườngốngdẫnlàmộtphầntrongchiếnlượctăngtrưởngcủacôngty.

Mộtgiaodịchtươngtựnhưvậydiễnranhanhchóng.ThángBanăm2002,BuffettmuacủacôngtyWilliamscótrụsởtạiTulsadựánchuyểnxăngdầuquasôngKern.Dựánnàysẽvậnchuyểnkhoảng23triệum3xăngdầumỗingàytrêntuyếnđườngdàihơn1500km.Buffettđãtrảsốtiềnlà960triệuđôla,baogồmcảviệcgánhváckhoảnnợvàthêm1triệuđôlachiphívốn.

Sauđó,năm2002,MidAmericantiếptụcmuađườngốngdẫnxăngdầucủacôngtyDynegyvớigiáthoảthuậnlà900triệuđôla,cộngthêmviệcchitrảcáckhoảnnợ.Sauđó,vàođầuthángMộtnăm2004,Berkshiretuyênbốcôngtysẽtăng30%chiphí,tươngđương2triệuđôla,đầutưvàođườngốngdẫnkhíđốttựnhiêntừnguồndựtrữkhíđốttựnhiênởBắcAlaska,điềunàysẽtăngnguồndựtrữcủaMỹlà7%.Sokol,ChủtịchcủaMidAmericannóirằngnếukhôngcósựgiúpđỡcủaBuffettthìsựđầutưnàysẽlàmộtgánhnặngđốivớiMidAmerican.

Trongmộtgiaodịchhoàntoànkhácnhưngcóliênquan,côngtyconcủaBerkshirelàMEHCInvestmentInc.,mua275triệuđôlacổphiếuưuđãicủaWilliams.Cổphiếuưuđãinàythôngthườngkhôngcóquyềnbỏphiếunhưcổphiếuthườngtrongđạihộicổđông,nhưngtrongvụgiao dịch này, Berkshire Hathaway có quyền bỏ phiếu 20% của Hội đồng Quản trịMidAmerican,cũngnhưquyềnthôngquacácgiaodịchquantrọng.

Cũngmùahènămđó,BuffettcùngvớiLehmanBrothers,đãcungcấpchoWilliamsmộtkhoảnvay900triệuđôlacóthờihạnlàmộtnăm,tỉlệlãilà19%,đượcđảmbảobằnghầuhếttàisảnxăngdầuvàkhíđốtcủaBarrettResources.NhữngtàisảnnàytrướcđâyWilliamsmuavớigiá2,8triệuđôla.NgườitađồnrằngsốtiềnBuffettchovaychỉlàmộtphầntrongsốtiềnvàkhoảntíndụngmàWilliams,mộtcôngtyđánhgiáđầutư,đangrấtcầnđểtránhphásản.Điềukhoảncủavụmuabánrấtcứngrắn,nặngtrĩunhữngđiềukiệnvànhữngkhoảnphímàtheolờiđồnđạicóthểkhiếntỉlệlãisuấtlêntới34%.Mặcdùvậy,ngườitavẫntranhcãirằngBuffettkhôngnhữnggiúpcôngtyđánhgiáđầutưthoátkhỏitìnhtrạngkhốnkhómàcònbảovệchínhbảnthânôngtránhkhỏinguycơrủirocaotrongtìnhhuốngnày.

MặcdùMidAmericankhôngphải làkhoảnđầu tưduynhất củaBuffett trong lĩnhvựcnănglượng,nhưngrõràngkhoảnđầutưnàyrấtphứctạpvànhiềukhíacạnh.Buffetttinrằnggiátrịcôngtylớnhơnthịgiáhiệntại.Ôngbiếtbanquảnlý,baogồmWalterScottvàDavidSokol,đang vận hành công ty là nhữngngười đáng tin cậy, chính trực và thôngminh. Cuối cùng,ngànhnănglượnglàmộtngànhổnđịnh,vàBuffetthivọngrằngngànhnàysẽtrởnênổnđịnhvàđemlạinhiềulợinhuậnhơnnữa.

ỞMidAmerican,Buffettđầutưbằngcáchgópvốnchocôngty.Vớitấtcảkhoảnđầutưcủa

mình,ông làchủsởhữuvàcamkếtnỗ lựcvìsựtăngtrưởngcủacôngty.Ôngthuđược lợinhuậntừnhữngcôngcụcóthunhậpổnđịnhcủaWilliams,trongkhivẫnđảmbảochobảnthânbằnghợpđồng,lãisuấtcaovàtàisản(BarrettResources).VàothángMườinăm2003,MidAmericanpháttriểntrởthànhnhàphânphốiđiệnlớnthứbaởAnhvàcungcấpđiệncho689.000ngườiởIowatrongkhiđườngốngdẫnsôngKernvàNorthernNaturalchiếmkhoảng7,8%khíđốttựnhiênởMỹ.Tổngcộng,côngtycókhoảng19triệuđôlatàisảnvà6triệuđôladoanhthuhàngnămtừ25bangvàmộtsốquốcgiakhác,đemlạichoBerkshireHathawaykhoảnlợinhuậnkhoảng300triệuđôlamỗinăm.

ĐiềuquantrọngcầnnhớlàBuffettnghĩrằngcổphiếuưuđãichuyểnđổitrướchếtlànhữngcổphiếucóthunhậpổnđịnhvàthứhailàbiệnpháptănggiátrị.Bởivậy,giátrịcủacổphiếuưuđãicủaBerkshirekhôngthểthấphơngiátrịcủacổphiếuưuđãikhôngchuyểnđổitươngtự,vàthậmchílàcaohơnvìcóquyềnchuyểnđổi.

Buffettđượcnhiềungườicôngnhậnlànhàđầutưvĩđạinhấtthếgiới.Điềunàyvềcơbảncónghĩalàmuacổphiếu,tráiphiếu,nhữngchứngkhoánkhácvànhữngcôngty,vớigiáthấphơnnhiềusovớigiátrịthựccủachúngvàchờđợichotớikhithuđượcgiátrịtàisản.Chodùđólànhữngcổphiếuthượnghạng,haynhữngchứngchỉnợtỉlệlãisuấtcao,ôngcũngđềuápdụngnhữngnguyêntắcgiốngnhau.Nhàđầutưgiátrịsẽđếnnhữngnơiđemlạilợinhuận.

MặcdùmọingườithườngnghĩBuffettlànhàđầutưdàihạnkhimuacổphiếuthường,nhưngôngcókhảnăng,cóthếlựcvàcóvốnđểthamgiavàonhữngngànhđanggặpkhókhănvànhặtnhữngviênkimcươngtrongbãiđá.Ônglựachọnnhữngcôngtycónhữngnhàquảnlýtrungthựcvàthôngminhvàcónhữngsảnphẩmtạoralợinhuận.Ôngcũngchọnlựacôngcụ,hìnhthứcđầu tưphùhợpnhấtvào từng thờiđiểm.Thông thường,ôngquyếtđịnhđúng, vàkhikhôngđúng,ôngthừanhậnđiềuđó.Quyếtđịnhđầutưcủaôngchuyểnphầnlớnsangnhữngcôngcụđemlạithunhậpổnđịnhtrongnăm2002và2003làhoàntoànđúngđắn.Năm2002,tổngthunhậpcủaBerkshiretừkhoảncácđầutưđemlạithunhậpổnđịnhlà1triệuđôla.Năm2003,consốnàytănggầnbalầnlêntới2,7triệuđôla.

10.QUẢNLÝDANHMỤCĐẦUTƯVềvấnđềnày,chúngtôiđãnghiêncứuphươngphápquyếtđịnhđầutưcủaWarrenBuffett.Phươngphápnàyđượcxâydựngdựatrênnhữngnguyêntắccơbảnđượcđượcđúcrútthành12nguyênlý.Chúngtôiquansátcáchôngápdụngnhữngnguyênlýnàyvàoviệcmuacổphiếu,tráiphiếu,vànắmgiữcáccôngty.Ngoàira,chúngtôicũngdànhthờigiantìmhiểusâuvềnhữngnguyêntắckhácảnhhưởngđếnviệchìnhthànhtriếtlýđầutưcủaông.

Tuynhiên,đốivớibấtcứnhàđầutưnào,quyếtđịnhmualoạicổphiếugìchỉmớilàmộtnửacủavấnđề.Nửacònlạichínhlàquátrìnhquảnlýdanhmụcđầutưvàcáchđốiphóvớinhữngbiếnđổicảmxúctácđộngđếnquyếtđịnhnày.

Ởđây,chúngtathấyrõtốchấtlãnhđạocủaWarrenBuffett.

CácbộphimcủaHollywoodthườngxâydựngmộtnguyênmẫuchungvềnhàquảnlýtàichính:cùngmộtlúcnóichuyệnđiệnthoạivớihaingười,vừadánmắtvàomànhìnhvitínhnhấpnháyliêntụctừtấtcảcáchướng,vừaghichéplialịanhữngthayđổitrênđóvàvòđầubứttaikhicódấuhiệuchothấygiácổphiếurớtnhẹ.

“Chúngtôichỉtậptrungvàomộtvàicôngtynổibật.Chúngtôilànhữngnhàđầutưtậptrung”.

WARRENBUFFETT,1994

WarrenBuffettgầnnhưkháchẳnnhữngnguyênmẫunày.Ôngluônhànhđộngbìnhtĩnhvàtựtin.Ôngkhôngcầntheodõihàngchụcmànhìnhvitínhcùngmộtlúc,vìnhữngbiếnđộngtừngphútcủathịtrườngkhôngnằmtrongmốiquantâmcủaông.Warrencũngkhôngbaogiờsuynghĩtrongvàiphút,vàingàyhayvàitháng,màôngnghiêncứucảnăm.Ôngcũngkhôngbaogiờtheodõihàngtrămcôngtycùngmộtlúcbởivìdanhmụcđầutưcủaôngchỉtậptrungvàomộtsốcôngtyđãđượclựachọn.PhươngphápnàygiúpviệcquảnlýdanhmụcđầutưtrởnênđơngiảnhơnvàđượcgọilàĐầutưtậptrung.

Tìnhhuống:Chọnmộttronghai

Hiệnnayđangdiễnramôtcuộctranhcãivềhaiphươngphápquảnlýdanhmụcđầutưmàmọingườithườngápdụng.Đólàphươngphápquảnlýdanhmụcđầutưchủđộngvàphươngphápđầutưtheochỉsố.

Nhữngngườiquảnlýtheophươngphápthứnhấtthườngliêntụcmuavàbánmộtsốlượnglớncáccổphiếuthường.Mụcđíchcủahọ làcốgắng làmchokháchhànghài lòng.Điềunàycónghĩalàlúcnàohọcũngphảilàmchothịtrườngtrởnêntốthơnđểmỗingàytrôiqua,mộtkháchhàngkhiápdụngmộtphươngphápthôngthườngđểđánhgiáhoạtđộngcủadanhmụcđầutưcủamìnhsovớitìnhhìnhchungcủathịtrường,họsẽcảmthấykhảquan.Kháchhàngsẽvẫngiữtiềncủamìnhtrongquỹ.Đểduytrìđượcvịtrídẫnđầu,cácnhàquảnlýquỹđầutưchủđộngphảicốgắngdựđoánxemchứngkhoánsẽbiếnđộngnhưthếnàotrongsáuthángtới,rồitiếptụcthayđổidanhmụcđầutư,hyvọngthuđượclợinhuậntừnhữngdựđoánđó.

Trongkhiđó,phươngphápđầutưtheochỉsốlàphươngphápmuavànắmgiữ.Đầutiên,các

nhàquảnlýthugomcổphiếuvàsauđónắmgiữ,tạoramộtdanhmụcđầutưđadạngvớicáccổphiếuthườngđãđượccânnhắckỹ.Phươngphápnàymôphỏngcáchthứchoạtđộngcủamộtloạichỉsốtiêuchuẩn,vídụnhưchỉsốS&P500.Cáchthứcđơngiảnvàphổbiếnnhấtđểthựchiệnnólàthôngquamộtquỹtươnghỗ.

Nhữngngườiđềxướngrahaiphươngphápnàyđãtranhcãivớinhauđểchứngminhphươngphápnàođemlạinhiềulợinhuậnhơn.

Cácnhàquảnlýtheophươngphápquảnlýdanhmụcđầutưchủđộnglậpluậnrằng,nhờhiệuquảcủanhữngkỹnăngchọnlọccáccổphiếutốtnhất,họsẽđầutưtốthơnbấtcứphươngphápđầutưtheochỉsốnào.Vềphầnmình,nhữngngườitheophươngphápđầutưtheochỉsốcũngcónhữngbằngchứngthựctếvềhiệuquảcủaphươngphápnày.Theomộtnghiêncứuvềcáckếtquảđầutưtronggiaiđoạn20nămtừnăm1977đếnnăm1997,consốtínhtheotỉlệphầntrămcủaquỹtươnghỗđãlàmgiảmđángkểchỉsốS&P500,từ50%trong16nămđầuxuốnggần25%trongbốnnămcuốigiaiđoạn.ĐếnthángMườinăm1998,có90%cácquỹđầutưchủđộnghoạtđộngkémhiệuquảhơnthịtrường(trungbìnhthấphơn14%sovớichỉsốS&P500).Điềunàycónghĩalàchỉ10%cácquỹnàyhoạtđộngtốthơnthịtrường.

Phươngphápquảnlýdanhmụcđầutưchủđộngđượcápdụngphổbiếnhiệnnaynhìnchungkémhiệuquảhơnsovớiphươngphápđầutưtheochỉsố.Nguyênnhânthứnhấtlàquỹnàyđượcthiếtlậpdựatrêncơsởkhôngvữngchắc.Bởivìnhàquảnlýchỉmuanhữngcổphiếumàhọdựđoánlàcókhảnăngsinhlợisớm,chứkhôngquantâmxemđólàcổphiếugì.Dođó,nguycơkhótránhkhỏiởđâylànhữngđiềunhàđầutưdựđoáncóthểkhôngxảyradotínhphứctạpcủalĩnhvựctàichính.Nguyênnhânthứhailàdosốlầngiaodịchnhiềunênchiphígiaodịchlàmgiảmlợinhuậncủanhàđầutư.Khiphântíchcácchiphínày,chúngtôinhậnthấyrõrànglàchínhphươngphápquảnlýdanhmụcđầutưchủđộngđãtạorasựsasútđó.

Xéttrênnhiềukhíacạnh,phươngphápđầutưtheochỉsốhiệuquảhơnphươngphápquảnlýdanhmụcđầutưchủđộngvìnókhôngtạorasựcânbằngvềchiphígiaodịchvàlợinhuận.Tuynhiên,ngaycảmộtquỹchỉsốtốtnhất,đạtmứcđỉnhlợinhuậncũngchỉmanglạichobạnlợinhuậnởmứctrungbìnhcủathịtrường.Cácnhàđầutưtheophươngphápchỉsốkhôngthuakémhơnsovớithịtrườngnhưngcũngkhôngthểđạtmứccaohơn.

Cácnhàđầutưthôngminhluônphảitựhỏimình:Chẳnglẽtalạihàilòngvớikếtquảtrungbình?Liệutacóthểlàmtốthơnkhông?

Lựachọnmới

Nếuphải chọnmột tronghaiphươngpháp trên,WarrenBuffett sẽkhônghềdodựkhi lựachọnphươngphápđầutưtheochỉsố.Phươngphápnàyrấtphùhợpvớicácnhàđầutưkhôngsẵnsàngchịurủirocaovànhữngngườikhôngcónhiềukiếnthứcvềkinhtếnhưngvẫnmuốnthulợinhuậnlâudàikhiđầutưvàocổphiếuthường.

Warrennóitheophongcáchriêngcủamình:“Khiđầutưtheotừnggiaiđoạntrongmộtquỹchỉsố,cácnhàđầu tưkhôngbiếtgìcũngcó thểđầu tưnhưnhữngchuyêngia”.Tuynhiên,Buffettcũngđưaramộtlựachọnthứba–Đầutưtậptrung.Phươngphápnàyhiệuquảhơnhẳnphươngphápđầutưtheochỉsố.

Đầutưtậptrung:Mộtbứctranhlớn

Vềbảnchất,đầutưtậptrungnghĩalàlựachọnmộtsốcổphiếucókhảnănglợinhuậnhơnmứctrungbìnhcủathịtrườngtrongmộtthờigiandài,tậptrungvốnđầutưcủabạnvàonhữngloạicổphiếuđóvàkiêntrìnắmgiữchúngtrongbấtcứgiaiđoạnlênxuốngngắnhạnnàocủathịtrường.

Cácphầntiếptheosẽmôtảcụthểtừnggiaiđoạncủaquátrìnhthựchiệnchiếnlượcnày.

“Tìmkiếmcáccôngtynổibật”

Trongnhữngnămqua,WarrenBuffettđãđặtracáchthứcxácđịnhnhữngcôngtyđángđầutư.Cách thứcnàydựa trênmộtquanniệmkháphổbiến:Nếunhưmột công ty làmăn tốtdonhữngngườicónănglựcquảnlý,thìcuốicùnggiácổphiếusẽphảnánhgiátrịthựccủanó.Dođó,Buffettkhôngchúýphântíchgiácổphiếumàtậptrungvàophântíchhiệuquảkinhtếcủacôngtyvàđánhgiánănglựcquảnlýcủabanquảnlýcôngtyđó.

NHỮNGNGUYÊNTẮCVÀNGCỦANHÀĐẦUTƯTẬPTRUNG

1.Tậptrungđầutưvàocáccôngtynổibậtdobanquảnlýcónănglựcđiềuhành.

2.Tựgiớihạnsốlượngcáccôngtymàbạnthựcsựhiểurõ.Tốtnhất,bạnchỉnênđầutưvàokhoảngtừ10đến20loạicổphiếu.Nhiềuhơn20cónghĩalàviệcđầutưcủabạnđangcóvấnđề.

3.Lựachọnnhữngcôngtyhoạtđộnghiệuquảmàbạncholàtốtnhất,vàtậptrungđầutưvàochúng.

4.Hãyđầutưdàihạn:tốithiểulàtừnămđếnmườinăm.

5.Biếnđộngcóthểxảyra.Cầnphảikiêntrì.

Nhưđãnóitrongcácchươngtrước,chúngtacóthểcoinhữngnguyênlýcủaBuffettlàmộtbộcôngcụ.Mỗimộtnguyênlýlàmộtcôngcụphântíchvàkhikếthợpchúnglạivớinhau,chúngtasẽcómộtphươngphápđểchọnlọcđượcnhữngcôngtycótiềmnănglợinhuậncaonhất.Buffettthườngsửdụngcácnguyênlýnàyđểtìmkiếmcáccôngtyhoạtđộngtốttrongthờigiandàivàcócơchếquảnlýtươngđốiổnđịnh.Sựổnđịnhởđâycónghĩalàcáccôngtyđóchắcchắnsẽhoạtđộngtốttrongnhữngnămtiếptheonhưđãđạtđượctrongquákhứ.Yếutốcốtlõicủachiếndịchđầutưnàylà:Tậptrungđầutưvàonhữngcôngtycókhảnănghoạtđộnghiệuquảhơnmứctrungbìnhcủathịtrườngnhất.

“Íthơnlàhiệuquảhơn”

Đốivớicácnhàđầutư“khôngbiếtgì”,hãyghinhớlờikhuyêncủaBuffet:Đầutưtheocácquỹchỉsố.Tuynhiên,chúngtahãyquantâmnhiềuhơnđếnnhữnggìBuffettnóidướiđây:

“Nếunhưbạnlàmộtnhàđầutưcókiếnthức,amhiểuvềkinhtế,kinhdoanh,vàcóthểlựachọntừnămđếnmườicôngtyđượcđịnhgiáhợplývàcólợithếcạnhtranhđángkểtrongdàihạn,thìviệcđầutưđadạng(dựatrêndanhmụcđầutưchủđộng)khôngphùhợpvớibạn”.

Đadạnghóađầutưcóđiềugìkhôngổn?Thứnhất,nógiatăngkhảnăngmuaphảinhữngcổphiếumàbạnkhôngcóthôngtinđầyđủ.PhilipFisherlàmộtngườirấtnổitiếngvớiviệcsửdụngdanhmụcđầutưtậptrung.MặcdùkhôngsửdụngthuậtngữđầutưtậptrungnhưngFisherđãtácđộngsâusắclênquanđiểmcủaBuffett.Fisherluônnóirằngôngthíchsởhữusốítcáccôngtynổibậtmàôngbiếtrõhơnlàsởhữumộtlượnglớncáccôngtymàôngchẳngcóthôngtingì.

ÁpdụngcácnguyênlýcủaBuffet,nhữngnhàđầutưcókiếnthứcnêntậptrungđầutưvàomộtsốcôngtynhấtđịnh.Nhưngmộtsốlàbaonhiêu?Ngaycảcácchuyêngiatàichínhhiệnđạicũngthấyrằngtrungbìnhvới15loạicổphiếu,mứcđộđadạnghóacủabạnlà85%.Đốivớicácnhàđầutưtrungbình,sốlượngdanhmụcđầutưhợplýlàkhoảngtừ10đến20loạicổphiếu.Đầutưtậptrungsẽlàvôíchkhiápdụngchomộtdanhmụcđầutưvớihàngchụccổphiếu.

“Hãyđặtcượclớnchonhữngsựkiệncókhảnăngxảyranhất”

ẢnhhưởngcủaPhilFisherđốivớiBuffettcònđượcthểhiệnởmộtkhíacạnhkhác.Fishertinrằngkhibạncócơhộilớn,thìhànhđộnghợplýduynhấtlànắmbắtcơhộiđóđểtiếnhànhmộtvụđầutưlớn.WarrenBuffettnhắclạiquanđiểmnày:“Khithựchiệnmộtvụđầutư,chúngtanêntintưởngvàmạnhdạnđầutưítnhất10%giátrịtàisảnròngcủamìnhvàomỗiloạicổphiếu”.

BạncóthểhiểutạisaoBuffettlạinóirằngdanhmụcđầutưlýtưởngkhôngnênvượtquá10loạicổphiếu,nếunhưmỗiloạichiếm10%vốnđầutư.Tuynhiên,đầutưtậptrungkhôngđơngiảnchỉlàlựachọn10loạicổphiếutốtnhấtrồiphânbổđồngđềuvốnđầutưcủabạnvàomỗiloạicổphiếuđó.Mặcdùtấtcảcácloạicổphiếutrongdanhmụcđầutưtậptrungđềucókhảnăngtăngtrưởngcao,nhữngvẫnsẽcómộtsốloạicổphiếutốthơnnhữngloạicổphiếukhác.Bạnnênphânbổtỷtrọngvốnđầutưlớnhơnchonhữngcổphiếuđó.

Bằngtrựcgiác,cácnhàđầutưgandạđềuhiểurằng:Khiđãnắmchắccơhộitrongtay,hãyđặtcượcthậtlớn.

Tôikhôngthểsởhữu50hay70loạicổphiếu.Đólàcáchđầutưtheokiểu“thuyềnNô-ê”vàlàmbạntrắngtay.Tôithíchđầutưmộtkhoảnvốnđángkểvàomộtsốcổphiếuhơn.

WARRENBUFFETT,1987

ChúngtahãycùngxemlạiquyếtđịnhmuacổphiếuAmericanExpresscủaBuffettchoCôngtyhợpdanhTNHHđãđượctrìnhbàyởChương1.TinđồnxấukhiếngiácổphiếucủaAmericanExpressgiảmtớimộtphầnhainênBuffettđãđầutưtới40%tàisảncủacôngtyhợpdanhvàoriêngcôngtynày.ÔngtintưởngrằngmặcdùcótinđồnnhưngcôngtynàyvẫnđángtincậyvàchắcchắncuốicùnggiácổphiếucủacôngtycũngsẽtăngtrởlạimứcgiátrịthựcVàolúcđó,Buffettđãnhậnramộtcơhộirấtlớn.Tuynhiên,liệunócóthựcsựxứngđángđểchiếmtớigần40%tổngtàisảncủaôngkhông?Quảlàmộtvụđặtcượclớn.VàthựctếchothấyBuffettthuđượckếtquả rất tốt:Ôngđãbán số cổphiếunày sauhainămmuavà thuđượckhoản lợinhuậnlêntới20triệuđôlaMỹ.

“Hãykiênnhẫn”

Đầutưtậptrungđốilậphoàntoànvớiphươngphápđadạnghóa.Mặcdùđầutưtậptrunglàlựachọntốiưunhấttrongtấtcảcácchiếnlượclàmtăngthunhậptừcổphiếunhưngphươngphápnàylạiđòihỏicácnhàđầutưphảikiêntrìnắmgiữdanhmụcđầutưcủamìnhngaycảkhicácchiếnlượckháctỏrahiệuquảhơnởnhữngthờiđiểmnhấtđịnh.

Nắmgiữtrongmộtkhoảngthờigianbaonhiêulâuđượccoilàđủdài?Nhưbạncóthểtưởngtượng,khôngcóquytắc“khóvànhanh”(mặcdùBuffettchorằngbấtcứthứgìdướinămnămđềulàlýthuyếtcủakẻngốc).Mụctiêuhướngtớikhôngphảilàthunhậpbằng0(tứclàkhôngbaogiờbánbấtcứthứgì).Song,nếubạnlàmngượclại,thìquảthậtlàngốcnghếch.Bởivìđiềuđósẽcảntrởbạnthulợinhuậncaohơnsovớimộtloạicổphiếunàođókhibạnnắmgiữnólâudài.Nguyêntắcchungcủachiếnlượcnàylàbạnnênnhắmtớimụctiêutỷlệdoanhthugiữa10%và20%.Điềunàycónghĩalànắmgiữcổphiếukhoảngtừ5đến10năm.

“Đừnghốthoảngtrướcbiếnđộngcủagiáchứngkhoán”

Mụctiêucủađầutưtậptrunglàđạthiệuquảtrênmứctrungbình.Cảlýthuyếtvàthựctếđềuchứngminhrằngchiếnlượcnàycóthểđạthiệuquảnhưvậy.Tuynhiên,chúngtaphảithừanhậnrằngthựchiệnchiếnlượcnàykhôngđơngiản,bởivìtínhkhôngổnđịnhcủagiácảlàhệquảtấtyếucủachiếnlượcđầutưtậptrung.Cácnhàđầutưtậptrungsẵnsàngchấpnhậnđiềuđóvìhọbiếtrõ,trongdàihạn,giátrịkinhtếcủacôngtysẽlớnhơnbấtkỳkhoảnchênhlệchgiácảchứngkhoánnàotrongngắnhạn.

Buffettlàmộtbậcthầytrongviệcgiữbìnhtĩnhtrướcnhữngbiếnđộnggiácả.Giốngnhưvậy,cộngsựcủaônglàCharlieMungerđãsửdụngbảnglãiképvàphươngphápchơibàipocker,tínhtoánđượcrằngchừngnàoôngcóthểđốiphóvớinhữngbiếnđộnggiácả,thìchừngđóviệcsởhữukhoảngbacổphiếusẽchẳnglàgì.“Tôibiếtlàtôicóthểbìnhtĩnhtrướcnhữngbiếnđộnglênxuốngcủagiáchứngkhoán.Bởilẽ,tôiđượccổvũbởinhữngngườiluônlàmchủnhữngbiếnđộngđó”.

Cóthểbạncũnglàmộttrongsốnhữngngườicókhảnăngđốiphóvớinhữngbiếnđộnggiá.Tuynhiên,nếunhưkhôngmaymắnlàmộttrongsốđó,thìbạnvẫncóthểhọcmộtsốtốchấtcủahọ.Hìnhthànhthóiquenmớivàthayđổitưduykhôngthểthựchiệnmộtsớmmộtchiềunhưngviệcloạibỏdầntâmlýhoangmangvàphảnứngvộivàngtrướcnhữngthayđổiđộtngộtcủathịtrườnglàhoàntoàncóthể,vàcầnthiết.

BuffettvàLýthuyếtdanhmụcđầutưhiệnđại

SựtintưởngcủaWarrenBuffettvàonhữngquanđiểmcơbảnvềđầutưtậptrungđặtôngvàothếbấtđồngquanđiểmvớinhiềunhàtàichínhkhác,đặcbiệtlàvớitậphợpnhữngquanđiểmcótênlàLýthuyếtdanhmụcđầutưhiệnđại.VìđâylàmộtcuốnsáchvềquanđiểmcủaBuffettvàvìBuffettkhôngtựmìnhxâydựng,hayđónggópvàolýthuyếttrên,nênchúngtôisẽkhôngtrìnhbàyquánhiềuvềnó.Song,vìbạnđanghọccáchđầutưvàcóthểbạnsẽđượcnghenhiềuvềlýthuyếtnày,nênviệcxemxétnhữngnộidungcơbảncủalýthuyếtnàylàvôcùngquantrọng.

Lýthuyếtdanhmụcđầutưhiệnđạilàsựkếthợpcủabaquanđiểmtàichínhcóảnhhưởngsâusắccủabachuyêngiatronglĩnhvựcnày.HarryMarkowitz,tốtnghiệpngànhkinhtếtrường

ĐạihọcChicagolàngườiđầutiênlượnghóamốiquanhệgiữathunhậpvàrủiro.Bằngcáchsửdụngphươngphápthốngkê,ônglượnghóađượcnhữngbiếnđộngphứctạpcủamộtnhómcổphiếu,rồiđánhgiátínhrủirocủacảdanhmục.

Markowitzkếtluậnrằng,rủirođầutưkhôngbắtnguồntừmứcđộbiếnđộnggiácủamộtcổphiếuriênglẻnàomàphátsinhdosựbiếnđộngcùngchiềuvềgiácủamộtnhómcổphiếunhấtđịnh.Nếunhưvậy,rấtcókhảnăngnhữngbiếnđộngvềkinhtếsẽkhiếngiácủatấtcảcổphiếutrongnhómgiảmcùngmộtlúc.TheoMarkowitz,chỉcóduynhấtmộtbiệnpháphợplýđểtránhđiềuđóxảyra.Đólàđadạnghóadanhmụcđầutư.

Mườinămsau,mộthọcgiảkhác làBill Sharpe (tốtnghiệp trườngĐạihọcCalifornia -LosAngeles)đãpháttriểnmộtphươngpháptoánhọcđolườngbiếnđộnggiá.CáchtínhnàyđơngiảnhóaphươngphápcủaMarkowitz.BillSharpegọiđólàMôhìnhđịnhgiátàisảnvốn.

Trongsuốtthậpkỷđó,haihọcgiảnàyđãpháttriểnhainộidungquantrọngcủaLýthuyếtdanhmụcđầutưhiệnđại.Markowitznêuquanđiểmchorằngcânbằngrủiro/lợinhuậnphụthuộcvàođadạnghóadanhmụcđầutư.CònSharpethìđưarađịnhnghĩavềrủiro.QuanđiểmthứbalàThuyếtthịtrườnghiệuquả(EffientMarketTheory-EMT)doEugeneFama,mộtgiáosưtrẻnghiêncứutàichínhcủatrườngĐạihọcChicagođưara.

Famabắtđầunghiêncứunhữngthayđổicủagiáchứngkhoántừđầunhữngnăm1960.Làmộtgiáosưđầynhiệthuyết,Famamiệtmàiphântíchtấtcảcáccôngtrìnhnghiêncứuhiệncóvềhànhvicủathịtrườngchứngkhoán.Sauđó,ôngđưarakếtluậnrằngngườitakhôngthểdựđoángiácổphiếubởivìthịtrườngquáhiệuquả.Trongmộtthịtrườnghiệuquả,thôngtinluôncósẵn.Dođó,sẽcómộtlượnglớnnhữngngườinhanhnhạy,tranhthủtậndụngthôngtincủathịtrườngđểđiềuchỉnhgiácổphiếutrướckhimọingườicóthểthulời.Tạibấtcứthờiđiểmnào,giácổphiếucũngphảnánhcácthôngtinhiệncó.Dođó,nhữngdựđoánvềtươnglaikhôngcóchỗđứngtrongmộtthịtrườnghiệuquả.Bởilẽ,giácổphiếuđượcđiềuchỉnhquánhanh.

QuanđiểmcủaBuffettvềrủiro

TheoLýthuyếtdanhmụcđầutưhiệnđại,nhữngbiếnđộngvềgiácổphiếuđồngnghĩavớirủiro.Tuynhiên,trongsuốtsựnghiệpđầutưcủamình,Buffettluôncócơhộikiếmlờitừnhữngđợtcổphiếurớtgiá.Theoquanđiểmcủaông,hiệntượngcổphiếurớtgiáthựcsựgiúpgiảmtínhrủirocủathịtrường.Ôngchỉrarằng:“Đốivớimộtchủsởhữudoanhnghiệp,thìđịnhnghĩavềrủirokhácxavớirủirotrongthựctế,dođógâyranhiềuhiểulầm.Đâycũnglàcáchnghĩcủachúngtavềcáccổđông”.

MộtđịnhnghĩakhácvềrủirocủaBuffettlàkhảnăngxảyrathiệthại.Lúcnày,nósẽlàmộtnhântốcấuthànhnêngiátrịthựccủadoanhnghiệpchứkhôngphảinhữngđộngtháicủagiácổphiếu.Thiệthạivềtàichínhxuấtpháttừsựđánhgiásaicáclợinhuậntrongtươnglaicủadoanhnghiệpcộngvớinhữngtácđộngtiêucựckhôngthểdựđoánvàkiểmsoátcủathuếvàlạmphát.

Ngoàira,Buffettcũngxemrủirolàđiềukhótránhkhỏicủanhàđầutư.Ônggiảithích:Nếunhưhômnay,bạnmuacổphiếuthìbạnđãrơivàomộtgiaodịchđầyrủiro.Xácsuấtdựđoán

đúngsựtănghaygiảmtrongmộtgiaiđoạnngắncũnggiốngnhưxácsuấttungsấpngửamộtđồngxu.Bạncóthểsẽđánhmấtmộtnửathờigian.Tuynhiên,Buffettcũngnóirằng,nếubạnkéodàithờigianđầutưtớimộtvàinăm(luôngiảđịnhrằngbạntiếnhànhmộtgiaodịchmuatheocảmtính),thìgiátrịkhoảnlợinhuậncủabạnsẽlớnhơnnhiều.

QuanđiểmcủaBuffettvềđadạnghóa

QuanđiểmvềrủiroBuffetttớichiếnlượcđadạnghóadanhmụcđầutưvàquanđiểmnàycũnghoàntoàntráingượcvớiLýthuyếtdanhmụcđầutưhiệnđại.Theolýthuyếtđó,lợiíchđầutiêncủamộtdanhmụcđượcđadạnghóarộnglàlàmgiảmbớtchênhlệchgiácảcủatừngcổphiếu.Tuynhiên,nếubạnkhôngquantâmđếntínhkhôngổnđịnhcủagiáchứngkhoánnhưBuffett,thìbạnsẽcóquanđiểmkhácvềđadạnghóadanhmụcđầutư.

Theoquanđiểmcủacáchọcgiảuyênthâm,BuffettbiếtrằngchiếnlượccủaBerkshiretiềmẩnrấtnhiềurủiro.Tuynhiên,ôngkhôngquantâm.Ôngnóirằng:“Chúngtôitintưởngchiếnlượcđầutưtậptrungcóthểhạnchếrủirophátsinh,vìnólàmtăngmứcđộsuynghĩcủacácnhàđầutưvềcôngtymìnhđầutưcũngnhưmứcđộhàilòngcủahọđốivớicácđặcđiểmkinhtếtrướckhiđầutưvàonó”.Bằngcáchtậptrungđầutưcóchủđíchvàomộtsốcôngtyđãlựachọn,bạnsẽdễkiểmsoáttìnhhìnhhơn.Đồngthời,bạnsẽcóthểtìmhiểukỹlưỡnghơnvềnhữngcôngtyđócũngnhưhiểuđượcgiátrịnộitạicủachúng.Cànghiểubiếtvềcôngtybạnđầutư,bạnsẽcàngcókhảnănghạnchếrủiro.

TheoBuffett,“ngườitathườngsửdụngphươngphápđadạnghóadanhmụcđầutưkhihiểubiếtkhôngnhiềuvềcôngtymàmìnhđầutư.Nếubạnmuốnđảmbảochắcchắnlàsẽkhôngcótìnhhuốngxấunàoliênquanđếnthịtrườngxảyravớibạn,thìbạnphảisởhữutấtcảcáccổphiếu.Điềunàykhôngsai.Nódườngnhưlàphươngpháphoànhảochonhữngaikhôngbiếtphântíchkinhdoanh”.

QuanđiểmcủaBuffettvềThuyếtthịtrườnghiệuquả

BuffettkhôngtánthànhThuyếtthịtrườnghiệuquảởđiểmmấuchốt:Nókhônghỗtrợchocácnhàđầutưđểhọcóthểđánhgiátoànbộcácthôngtinsẵncó.NhưngviệcđánhgiácácthôngtintrênthịtrườnglạilàđiềuBuffettkhuyếnkhíchcácnhàđầutưnênlàmbởivìnómanglạinhiềulợithếcạnhtranhchohọ.

Song,Thuyếtthịtrườnghiệuquảlạiđượcgiảngdạyrấtcẩnthậntrongcáctrườngkinhdoanh.Buffettkhôngđồngtìnhvớiquanđiểmnày.Ôngchếgiễu:“MộtsốsinhviênvànhàchuyênmôncảtinbịchơikhămdothườngxuyênbịnhồinhétrằngThuyếtthịtrườnghiệuquảlàcôngcụgiúpđỡđặcbiệtchochúngtavànhữngaiđitheoquanđiểmcủaGraham.Theoýkiếnchủquancủamình,tôinghĩchúngtanênđảmbảosaochothuyếtnàysẽđượcgiảngdạyvĩnhviễntrongtrườnghọc”.

Xéttrênnhiềuphươngdiện,Thuyếtdanhmụcđầutưhiệnđạigiúpcácnhàđầutưkhôngcókiếnthứcvàhiểubiếthạnchếđánhgiáđúngmộtdoanhnghiệp.Song,theoBuffett,thuyếtnàycóhạnchếlà“Nóchỉgiúpbạnđạtđượchiệuquảđầutưởmứctrungbình.Màtheotôi,đasốngườiđầutưđềucóthểtìmracáchđạtđượchiệuquảởmứctrungbình”.

NhữngnhàđầutưsiêuhạngtrongVươngquốccủaBuffett

Một trong những cuốn sách viết về đầu tư thành công nhấtmọi thời đại là cuốn SecurityAnalysis(Phântíchchứngkhoán)củaBenjaminGrahamvàDavidDoddrađờinăm1934,vàogiaiđoạncaotràocủacuộcĐạiSuythoái.Nóđượcmọingườitrênkhắpthếgiớihoannghênhvàcoilàmộttrongnhữngcuốnsáchkinhđiểnvềđầutưchứngkhoán.Từlầnxuấtbảnđầutiênđếnnay,cuốnsáchđãđượchơn70nămvàtronghơn70nămđãđượctáibảnnămlần.Đâykhôngphảilàsựnóiquávềảnhhưởngcủanótrongđầutưchứngkhoánhiệnđại.

50nămsaukểtừkhiấnbảnđầutiênrađời,trườngĐạihọcKinhdoanhColumbiađãtàitrợchomộthộithảokỷniệmngàyrađờicủaấnbảncóảnhhưởngsâurộngnày.Khiđó,WarrenBuffett làmột trongnhữngnamsinhxuấtsắccủatrườngnàyvàcũng làngườiđềxuấtnổitiếngnhấtvềphươngphápgiátrịcủaGraham.Tronghộithảo,BuffettđãcóbàiphátbiểuvớitiêuđềNhữngnhàđầutưsiêuhạngtrongvươngquốcGrahamvàDodds.Ngaysauđó,bàiphátbiểuđãtrởthànhkinhđiểnnhưcuốnsáchmànócatụng.

BuffettmởđầubằngviệctómtắtngắngọnnộidungtrọngtâmnhấtcủaLýthuyếtdanhmụcđầu tưhiệnđại.Khi thị trường trởnênhiệuquả, thì tấtcảcáccổphiếuđềuđượcđịnhgiáchínhxác.Dođó,nhữngaicóthểđánhbạithịtrường,thìlýdochỉđơngiảnlàhọmaymắn.Điềunàyhoàntoàncóthểxảyra.Tôibiếtmộtsốngườiđãkiếmđượclợinhuậntheocáchnày,nhưngđóchỉlànhữngtrườnghợprấthiếmhoi".

Sauđó,ôngđưarabằngchứngchứngminhcholuậnđiểmcủamình.Ôngminhhọabằngmộtvídụthựctếlàtấtcảmọingườiliêntụckiếmđượclợinhuậntrênthịtrường,khôngphảidomaymắnmàlàdohọđềuthựchiệntheonhữngnguyêntắccủaBenGraham.Ôngkhẳngđịnh:TấtcảnhữngngườiđóđềucưtrútrongNgôilàngtrítuệởVươngquốcGrahamvàDodd.

Gầnhaithậpkỷsau,cókhánhiềunhàđầutưtiếptụctánthànhquanđiểmcủaGraham.Đồngthời,họcũngủnghộquanđiểmcủaBuffettchorằnghiệuquảcủadanhmụcđầutưchỉtậptrungvàomộtsốcổphiếunhấtđịnh.ĐóchínhlànhữngnhàđầutưsiêuhạngcủaVươngquốcBuffettnhưCharlieMunger,BillRuane,LouSimpsonvàtấtnhiênlàcảBuffettnữa.Kếtquảđầutưấntượngcủahọsẽlànhữngbàihọcquýbáuchotấtcảchúngta.

CharlieMunger

MặcdùthànhtíchđầutưcủaBerkshireHathawayluôngắnliềnvớivịChủtịchnhưngchúngtacũngkhôngnênquênCharlieMunger,vịPhóChủtịchcủanó,cũnglàmộtnhàđầutưxuấtsắc.CáccổđôngtừngthamdựđạihộithườngniêncủaBerkshire,hoặcnhữngaiđãnghiêncứucácquanđiểmcủaCharlietrongcuốnOutstandingInvestorDigestđềunhậnthấyrõCharlielàmộtnhàđầutưrấtxuấtsắc.

Bảng10.1CôngtyhợpdanhCharlesMunger

Buffettchobiết:“TôigặpMungervàokhoảngnăm1960.Khiđó,tôinóirằnglàmnghềluậtcũngtốtvìnóđúngsởthíchcủaông,nhưngôngấycòncóthểlàmviệckháctốthơnnữa.Nhưbạnbiết,lúcđó,MungercómộtvănphòngluậtrấtphátđạtởLosAngeles.Nhưngsauđó,vănphòngnàychuyểndầnthànhcôngtyhợpdanhđầutưmangtênông.Cáckếtquảthểhiệntàinăngđầutưcủaôngđượcphảnánhquacácsốliệuởbảng10.1.

Buffettphântích:“DanhmụccủaCharliechỉtậptrungvàomộtsốloạichứngkhoán.Dođó,lợinhuậncủaông tuybiếnđộng lớnnhưng lạidựa trênphươngphápgiốnghệtphươngphápchiếtkhấugiátrị”.Bằngviệcđưaracácquyếtđịnhđầutưchocôngtyhợpdanhcủamình,CharlieđãápdụnghệphươngphápcủaGrahamvàchỉđểmắttớicổphiếucủanhữngcôngtyđangđượcbánvớigiáthấphơngiátrịthực.“Charliesẵnsàngchấpnhậnmứcgiáđỉnhcaohơnvàmứcgiáđáythấphơn.Vôtình,ôngtrởthànhnhàđầutưtậptrung".

Cầnlưuý làBuffettkhôngsửdụngtừ“rủiro”khinóivềviệcđầutưcủaCharlie.Theođịnhnghĩathôngthườngvềrủiro(tứclàsựkhôngổnđịnhcủagiácả),chúngtacóthểkhẳngđịnhrằngtìnhhìnhhoạtđộngcủaCôngtyhợpdanhCharlieMungertrongsuốtlịchsử30nămtiềmẩnvôcùngnhiềunguycơrủi rodođộ lệchchuẩnkhiếngiá trị tăngcaogấpđôi sovới thịtrường.Tuynhiên,cũngtronggiaiđoạn30nămđó,cónhữngthờiđiểmgiátrịcủanócaohơnmứctrungbìnhcủathịtrườngtới18điểm.Rõràng,đâykhôngphảilànhữngquyếtđịnhđầutưliềulĩnhcủamộtngườithíchrủiro,màphảilàcủamộtmộtnhàđầutưrấtsắcsảo.

BillRuane

LầnđầutiênBuffettgặpBillRuanelàvàonăm1951,khicảhaicùngthamdựkhoáhọcPhântíchchứngkhoáncủaBenGrahamởColumbia.Saukhóahọcnày,haingườiliêntụcgiữliênlạcvớinhau.Trongnhiềunăm,BuffettquansáttìnhhìnhđầutưcủaRuanevàrấtđỗikhâmphụcngườibạnnày.Saukhiđóngcửacôngtyhợpdanhđầutưvàonăm1969,BuffettđềnghịRuanequảnlývốnchomộtsốthànhviêntrongcôngty.VàQuỹSequoiarađờitừđó.

Tuynhiên,việcthànhlậpmộtquỹtươnghỗvàothờiđiểmnàygặprấtnhiềukhókhăn.Thịtrườngchứngkhoánđangphânchia thành thị trườnghai cấp.Gầnnhư toànbộ lượng tiềnquayvòngliêntụcgiữacáccôngtytrongnhómNifty-Fifty(baogồmcáctêntuổilớnnhưIBMvàXerox).Điềunàykhiếngiácủacổphiếubịrớtlại.Song,Ruanekhônghềnảnlòng.Saunày,Buffettđã có lầnnói: “Tôi rấthài lòngvì các thànhviên củamìnhkhôngnhữngđồngýđểRuanequảnlývốnmàcòngópthêmvốn.Đâyrõrànglàmộtkếtquảrấtkhảquan”.

Sequoiathựcsựlàmộtquỹtiênphong.Nólàquỹtươnghỗđầutiênhoạtđộngtheophươngphápđầutưtậptrung.SốlượnglớncổphầncủaSequoiađượccôngchúngnắmgiữchứngtỏrằngBillRuanevàRickCuniff,cộngsựcủaôngtrongcôngtyCuniff&Companyđãquản lýđượcmộtdanhmụcđầutưtậptrungcódoanhthuthấp.Trungbình,khoảng90%vốncủaquỹđượctậptrungvàosáuđếnmườicôngtynhấtđịnh.

ChỉcóduynhấtBillRuanemớicóquanđiểmnày.Nhìnchung,cácnhàquảnlýđềubắtđầubằngmộtquanđiểmđãđịnhtrướcvềviệcquảnlýdanhmụcđầutư,rồisauđómớiđưanhiềuloạicổphiếuđadạngvàodanhmục.Thếnhưng,tạiRuane,vàCuniff&Companythìlạikhác.Cácthànhviênbắtđầubằngviệclựachọnmộtsốcổphiếutiềmnăngnhất,rồisauđóthiếtlậpdanhmụcđầutưtậptrungtheonhữnglựachọnnày.

Tuynhiên,việclựachọnnhữngloạicổphiếutiềmnăngnhấtđòihỏiphảinghiêncứuchuyênsâu.Vềđiểmnày,mộtlầnnữacôngtyRuane,Cuniff&Companylạicócáchthựchiệnkhônggiốngnhưcácnhàquảnlýkhác.HọkhônglàmtheocácbáocáonghiêncứucủaHiệphộicácnhàđầutưphốWall.Thayvàođó,họđầutưdựatrênchínhnhữngnghiêncứuchuyênsâuvàđiềutraxácthựccủamình.Ruanechobiết:“Chúngtôikhôngthamgiaquánhiềuvàocácvấnđềnghiêncứu.Tuynhiên,khichúngtôiđãtiếnhành,thìcólẽdanhthiếpcủatôinênghilàBillRuane,Nhàphântíchnghiêncứu”.

Vậyphươngphápquảnlýkhácbiệtnàymanglạinhữnggìchocáccổđôngcủahọ.Bảng10.2tómtắttìnhhìnhđầutưcủaQuỹSequoiatừnăm1971đếnnăm2003.Tronggiaiđoạnnày,thunhậptrungbìnhhàngnămcủaquỹlà18%,trongkhiđó,mứctrungbìnhcủachỉsốS&P500là12,9%.

Bảng10.2CôngtyquảnlýquỹSequoia

LouSimpson

Cuối những năm 1970, khi bắt đầu mua cổ phần của Government Employees InsuaranceCompany(GEICO),Buffettcũngmuacổphầncủamộtcôngtybảohiểmkhácvàthuđượclợinhuậntrựctiếpnhờtìnhhìnhtàichínhmạnhcủacôngtynày.ĐólàcôngtybảohiểmcủaLouSimpson.

SimpsonlấybằngThạcsỹKinhtếtạitrườngĐạihọcPrinceton.TrướckhiđượcBuffettmờivềGEICO năm 1971, Simpson đã làm việc cho cả Stein Roe & Farnham lẫn Western AssetManagement.Hiệntại,ônglàTổngGiámđốcĐiềuhànhcủaCapitalOperation.Buffettnhớlạitrongbuổiphỏngvấntuyểndụng,Louđãthểhiện“tốchấtcủamộtnhàđầutư”.ÔngnóiLoulàmộtngườicóquanđiểmđộclậpvàrấttựtinvàonhữngnghiêncứucủabảnthân,đồngthờilà“ngườikhônghềcảmthấyhàilòngkhihoạtđộngcùnghaychốnglạiđámđông”.

Mặcdùlàmộtngườirấthammêđọcvàtìmtòi,nhưngSimpsonkhôngđểýđếncácnghiêncứucủaPhốWall.Thayvàođó,ôngmảimênghiêncứubáocáohàngnăm.QuytrìnhlựachọncáccổphiếucủaSimpsonkhágiốngvớiBuffett.Ôngchỉmuacổphiếucủanhữngcôngtycólợinhuậncaovàđượcquảnlýtốt,vàcómứcgiáhợplý.SimpsoncónhiềuđiểmtươngđồngvớiBuffett:ÔngchỉtậptrungdanhmụcđầutưvàomộtvàiloạicổphiếuvàdanhmụcvốntrịgiáhàngtỉđôlacủaGEICOthườngcóchưađầy10loạicổphiếu.

Tronggiaiđoạntừnăm1980đếnnăm1996,danhmụcđầutưcủaGENCOcómứcthunhậpbìnhquânhàngnămđạttới24,7%sovớimứctrungbìnhcủathịtrườnglà17.8%(xemsốliệuở Bảng 10.3). Buffett cho biết: “Đây không chỉ là những con số rất lớn, mà quan trọng làSimpsonđạtđượcnónhờcáchthứcđầutưrấtđúngđắn.Ôngchỉđầutưvàocáccổphiếuđangbịđánhgiáthấp.Nếuxétriênglẻtừngloại,thìchúngkhôngthểgâyrabấtkỳtổnthấtnàovềtàichính.Cònnếutậphợplại,chúnggầnnhưkhôngcókhảnănggâyrabấtkỳrủironào”.

Cầnlưuýrằngvớichiếnlượctậptrunghoáđôikhibạnphảikiêntrìvàinămnhưngtổnggiátrịdanhmụcđầutưcủabạnvẫnkhôngcao.Ngaycảnhữngnhàđầutưvĩđạinhấtmàchúngtakhôngthểphủnhậntàinăngvàsựthànhcôngcủahọđôikhicũngphảiđốimặtvớitìnhhìnhkhôngkhảquantrongmộtvàichukỳngắn.CácsốliệuởBảng10.4chothấymộtsốgiaiđoạnkhókhănmànhữngnhàđầutưđóđãtrảiqua.

BạnnghĩgìvềnhữngđiềucóthểxảyravớiMunger,SimpsonvàRuanenếuhọchỉlànhữngnhàquảnlýnontrẻbắtđầucôngviệctrongmộtmôitrườngkhôngthểnhìnthấygiátrịhoạtđộngđầutưcủamộtnăm,haythậmchíchỉlàcủamộtquý.Khiđó,hẳnlàhọsẽphảichậtvậtvớinhữngkhoảnthualỗkhổnglồcủacáckháchhàng.

Bảng10.2LouSimpson,GEICO

Tạorasựthayđổitrongdanhmụcđầutư

Đừngbaogiờbịrungủbởiýnghĩrằngvìdanhmụcđầutưtậptrungđôilúctáchbiệtvớigiácảcủathịtrườngchứngkhoánnênbạnkhôngcầnthườngxuyênnghiêncứucẩnthận.Cứcholàmộtnhàđầutưtậptrungkhôngnênphụthuộcvàonhữngthayđổibấtthườngcủathịtrườngchứngkhoán,nhưngbạncầnluônnhậnthứcsâusắcvềnhữngbiếnđộngkinhtếcủacáccôngty trongdanhmụcđầu tưcủabạn.Luôncónhữngthờiđiểmđểmuahoặcbánmột loạicổphiếunàođó.

Bảng10.4

Quyếtđịnhmua:Mộtchỉdẫnđơngiản

Khicânnhắctiếnhànhthêmmộtvụđầutưmới,trướctiên,Buffettthườngxemlạinhữngloạicổphiếumàôngđangsởhữuđểđánhgiáxemliệuvụđầutưmớinàycóđemlạihiệuquảtốthơnhaykhông.CharlieMungernhấnmạnh:“TấtcảnhữnggìBuffettnóirấthữuíchđốivớibấtcứnhàđầutưnào.Vớimỗicánhân,thứtốtnhấtmàchúngtacóđólàphươngphápđolường”.

Cácsựkiệnsắpxảyralàmộttrongbíquyếtlàmtănggiátrịdanhmụcđầutưquantrọngnhấtnhưngthườngbịbỏsót.Charlienói:“Nếuloạicổphiếumớimàbạnđịnhmuakhôngtốthơncổphiếumàbạnđangcó,bạnđừngmuachúng.Nósẽloạibỏ99%nhữnggìbạnxemxét”.

Quyếtđịnhbán:Hailýdoxácđángđểtiếnhànhtừtừ

Đầutưtậptrunglàmộtchiếnlượcđầutưdàihạn.NếubạnhỏiBuffettrằngthờigiannắmgiữbaolâulàlýtưởngnhất,chắcchắnBuffettsẽtrảlờilà“chừngnàocôngtyvẫnhoạtđộnghiệuquảhơnthịtrườngvàcáchthứcquảnlýhợplýtạorathunhậpcaochonóthìchừngđóbạnhãycứnắmgiữcổphiếucủacôngtyđó”.Ônggiảithích“khônggiaodịchgìgiúpchúngtacónhữnghànhvithôngminh”.

Nếubạnsởhữumộtcôngtykémcỏi,hãybáncổphiếucủacôngtyđóđểthuhồivốn.Nếukhông,gầnnhưbạnsẽkhôngthuđượcgìtừnótrongsuốtquãngthờigiandài.Ngượclại,nếu

bạnsởhữumộtcôngty làmănrấthiệuquả, thìviệccuốicùngbạnnên làmmới làbáncổphiếucủanóđi”.

Chiếnlượcquảnlýdanhmụcđầutưnghecóvẻ“thụđộng”này(vìíttiếnhànhcácgiaodịch)cóthểlạlùngvàbịnhữngnhàđầutưcổphiếuchủđộngchếgiễu.Tuynhiên,bêncạnhviệcđemlạimứctăngtrưởnglợinhuậncaohơnmứctrungbìnhcủathịtrường,chiếnlượcnàycònmanglạihailợiíchkinhtếhếtsứcquantrọngnữa:

1.Giảmchiphígiaodịch:Đâylàlợiíchcơbản,cóthểdễdàngnhậnracủachiếnlượcnày.Mỗikhibạnthựchiệnmộtgiaodịchmuahaybán,bạnđềuphảitrảphímôigiớivànólàmgiảmthunhậpcủabạn.

2.Tănglợinhuậnsauthuếchonhàđầutư:Mỗikhibạnbánmộtloạicổphiếunàođóvàcólợinhuậnsovớilúcmua,bạnsẽbịđánhthuếthunhậpvàokhoảnlợinhuậnđó.Vậygiảipháplà:Hãyđểcổphiếuđấy.Vìnếubạnđặtnhữngkhoảnthuđúngchỗ(tức,nhữngkhoảnthuchưathựchiện),sốtiềncủabạnsẽcòntăngthêmrấtnhiều.Nhìnchung,cácnhàđầutưthườngđánhgiáthấpgiátrịtolớncủacáckhoảnthuchưathựchiện.Buffettgọicáckhoảnthunàylà“khoảnvaykhôngtínhlãisuấttừkhobạc”.

Để làmrõđiểmnày,Buffettđềnghịchúngtahãy thửhìnhdungxemđiềugìsẽxảyranếuchúngtamuamộtcổphiếuvớigiá1đôlamàcuốinămgiátrịcủanósẽtănglêngấpđôi.Nếubạnbáncổphiếuđóđivàocuốinămđầutiên,bạnsẽthuđượckhoảnlãirònglà0,66đôla(vớigiảđịnhlàbạnphảichịumứcthuếthunhậplà34%).Rồibạntáiđầutưsốtiền1,66đôla,vànólạitănggiátrịlêngấpđôivàocuốinăm.Nếunhưnămnào,khoảnđầutưcũngtănggiátrịlêngấpđôi,vàbạncứbánđivàocuốinăm,rồinộpthuế,sauđótiếptụctáiđầutưthìđếncuốinămthứ20,bạnsẽcómộtkhoảnlãirònglà25.200đôlasaukhinộp13.000đôlatiềnthuế.Trongkhiđó,nếubạnmuacổphiếugiá1đôlamàgiátrịcủanócũngtănggấpđôimỗinăm,nhưngbạnkhôngbánđichođếnkhikếtthúcnămthứhaimươi.Khiđó,bạnsẽthuđượckhoảnlãirònglà692.000đôlasaukhinộp356.000đôlatiềnthuế.

Nhưvậy,chiếnlượctốiưunhấtđểđạtđượckhoảnlợinhuậnsauthuếlớnlàluôngiữtỉlệthunhậphàngnămcủadanhmụcđầutưtừ0%đến20%.Đểgiữtỉlệthunhậphàngnămthấp,bạncóthểthựchiệnhaichiếnlượcsau.Mộtlà,hãygắnnóvớimộtquỹtươnghỗ,theođịnhnghĩa,tỉlệthunhậptínhtheonămcủacácquỹnàyrấtthấp.Tuynhiên,nhữngaithíchphongcáchđầutưchủđộnghơncóthểápdụngchiếnlượcthứhai:đầutưtậptrung.

Nhữngkhókhănkhithựchiệnchiếnlượcđầutưtậptrung

Mụcđíchcủatôilàđưaranhữnglậpluậnchochiếnlượcđầutưtậptrungmànhờnó,Buffettđãgặtháiđượcnhữngthànhcônglớn.Song,sẽlàthiếusótnếunhưtôikhôngđềcậpđếnhậuquảtấtyếucủachiếnlượcnày.Đólàtínhkhôngổnđịnhcaocủagiáchứngkhoán.Bởilẽ,khidanhmụcđầutưcủabạnchỉtậptrungvàomộtvàicôngty,thìmộtthayđổibấtkỳvềgiácủamỗiloạichứngkhoántrongdanhmụcsẽcótácđộnglớnđếndanhmụccủabạn.

Khảnăngđốiphóvớisựbấtổnđịnhnàycótínhchấtquyếtđịnhđốivớithànhcôngcủadoanhnghiệpvàkhảnăngxửlýbìnhtĩnhcủabạn.HãyxemnhữngtácđộngcủatâmlýconngườiđốivớikếtquảđầutưđượcđềcậptrongChương11.

Cácvấnđềtàichínhluônlànhữngvấnđềảnhhưởngnhiềunhấtđếntâmlýcủatấtcảchúngta.Cólẽ,điềunàychẳngbaogiờthayđổi.Tuynhiên,tạicùngmộtthờiđiểm,nếucảmxúcquámạnhcóthểkhiếnhànhđộngcủabạnkhôngsángsuốt.Cáchkhắcphụclàbạnphảikiềmchếcảmxúccủamình.Điềuđósẽđơngiảnhơnnếubạnhiểunhữngyếutốcơbảnnhấtvềtâmlýconngười.

Tháchthứcđốivớithànhcông

Buffettkhônggặpkhókhănvớivấnđềtâmlývìôngrấtamhiểuyếutốcảmxúctronglĩnhvựcđầutư.Tháchthứcđốivớiônglàviệcduytrìtỉlệthunhậpmànhữngngườikháckỳvọngởông.Thứnhất,trongnhữngnămtrởlạiđây,Buffettrấtkhótìmđượcnhữngloạicổphiếutheotiêuchícủaông.Đâylàvấnđềvềthịtrường.Thứhai,bạncầncómộtmứcdoanhthukinhtếlớnđểduytrìđịnhhướngkhiphảiđiềuhànhmộtcôngtyvớisốvốn100tỷđôla.Đâylàvấnđềvềquymô.

Buffettgiảithích:“Trongmộtvàinămtrướcđây,mộtvụđầutưtrịgiá10triệuđôlacóthểkhiếnchúngtabănkhoăn.Hiệnnay,kếthợp10cơhộinhưvậyvàtănggấp3giátrịmỗicơhộisẽchỉtănggiátrịthuầncủaBerkshirelên0,25%.Bâygiờ,chúngtacầnnhữngvụđầutưthậtlớnđểthuvềlợinhuậnđángkểnhưngthậtkhóđểtìmđượcmộtvụđầutưnhưvậy”.Kểtừđầunăm2002,giátrịthuầncủaBerkshiretiếptụctănglênvàcólẽviệctìmkiếmnhữngcơhộilớnđóngàycàngtrởnênkhókhănhơn.

Thôngtintốtchohầuhếtcácnhàđầutưlàhọcóthểgạtđilolắng.Mộttintốtkháclànềntảngcủaviệcđầutưtậptrungvẫncótácdụngbấtkểquymôvốncủabạnnhưthếnào.Dùbạncóbaonhiêutiền,bạnsẽluônmuốnlàmtheođúngnhưnhữnggìBuffettđãlàm:Khithấymộtsựkiệncókhảnănglợinhuậncao,hãyđặtcượclớn.

11.TÂMLÝTIỀNBẠCNghiêncứuđiềugìcóảnhhưởngđếnhànhđộngcủatấtcảchúngtalàviệcthậtvôcùnghấpdẫn.Điềunàyđặcbiệtlôicuốntôibởinóđóngvaitròquantrọngtrongđầutư,mộtlĩnhvựcmàngườitathườngbịchiphốibởinhữngconsốnhạtnhẽovàdữliệuvôhồn.Khiđiđếnmộtquyếtđịnhđầutư,đôilúcchúngtacảmthấykhôngtintưởng,thườnglàmâuthuẫnvàđôikhilạikhôngsángsuốt.Cónhữnglúc,chúngta liêntụcđưaranhữngquyếtđịnhkhônghợplý,nhưngchúngtalạikhôngnhậnthấyđiềuđó.Chúngtađưaranhữngquyếtđịnhđúngvìnhữnglýdokhônggiảithíchđược,vàquyếtđịnhsaivìchẳngcólýdohợplýnàocả.

Điềuthựcsựđángbáođộngvàtấtcảcácnhàđầutưcầnbiếtlàchínhhọthườngkhôngnhậnthứcđượcrằngquyếtđịnhhọđưaralàsailầm.Đểhiểubiếtthấuđáovềthịtrườngvàviệcđầutư,chúngtaphảihiểusựphilýtrongchínhbảnthânchúngta.Dosựsợhãihaytínhthamlam,hoặccảhai,cácnhàđầutưthườngmuahaybáncổphiếuởmứcgiákhônghợplý,quácaohoặcquáthấpsovớigiátrịthựccủacôngty.Nóicáchkhác,cảmtínhcủacácnhàđầutưcótácđộngrõrệthơncảtìnhhìnhcôngty.

Nhiềuvấnđềảnhhưởngđếnquyếtđịnhmuachứngkhoánđượcgiải thíchchỉbằngnhữngnguyêntắctronghànhviứngxửcủaconngười.Theođịnhnghĩa, thịtrườnglàtậphợpcácquyếtđịnhcủanhữngngườimuacổphiếu,chonênkhôngcógì làcườngđiệukhinóirằngđộngcơtâmlýcótácđộngtíchcựcvàtiêucựclêntoànbộthịtrường.

ThànhcôngtrongđầutưkhôngtươngquanvớichỉsốIQnếuchỉsốcủabạntrên125.Nếubạnkháthôngminh,thìcáibạncầnlàkhảnăngkiểmsoátnhữnghammuốnkhiếnngườitagặpkhókhăntrongđầutư.

WARRENBUFFETT,1999

Dođó,bấtcứaihyvọngthamgiathịtrườngđểtìmkiếmlợinhuậnđềuphảichấpnhậnảnhhưởngcủacảmxúc.Đâylàvấnđềmangtínhhaimặt:Kiểmsoátnhữngcảmxúcbiểulộtrênnétmặtcàngnhiềucàngtốtvànhạybénvớinhữngthờiđiểmđemđếnchobạncơhộiquýgiákhiquyếtđịnhcủacácnhàđầutưkhácbịtìnhcảmchiphối.

Bướcđầutiêntrongviệcđánhgiáchínhxácảnhhưởngcủacảmxúctrongđầutưlàhiểuđượcnó.Sẽthậtmaymắnnếuchúngtacónhữngthôngtintốttrongtay.Trongnhữngnămgầnđây,cácnhàtâmlýbắtđầuquantâmđếnhoạtđộngcủacácnguyêntắcứngxửcủaconngườikhitiềnbạctrởthànhđộnglực.Sựphatrộncủakinhtếhọcvàtâmlýhọcđượcgọilàtàichínhhànhvi.Nhưngmãiđếntậnbâygiờ,nómớithoátkhỏilýthuyếtcủacáctrườngđạihọcđểtrởthànhmộtphầntrongcuộchọpgiữacácchuyêngiađầutư,nhữngngườimànếunhìnlênvaihọ,bạnsẽthấybóngdángnụcườicủaBenGraham.

Tínhcáchcủanhàđầutưthựcsự

Nhưchúngtađãbiết,BenGrahamthườngkhuyếnkhíchcácsinhviêncủamìnhnghiêncứusựkhácbiệtcơbảngiữanhàđầutưvànhàđầucơ.Theoông,ngườiđầucơcốgắngđoántrướcvàkiếmlợitừsựthayđổigiá,cònnhàđầutưchỉtìmkiếmđểmuacổphiếucủacáccôngtyvớigiáhợplý.Sauđó,ônggiảithíchtiếp:Nhàđầutưthànhcôngthườnglàngườicónhữngtính

cáchnhấtđịnh:bìnhtĩnh,kiênnhẫn,sángsuốt.Nhàđầucơcótínhcáchtráingược:nônnóng,thiếukiênnhẫn,vàkhônglýtrí.Kẻthùlớnnhấtcủahọkhôngphảilàthịtrườngchứngkhoánmàlàbảnthânhọ.Họcóthểcókhảnăngvềtoánhọc,tàichính,vàkếtoán,nhưngnếukhôngthếkiểmsoátcảmxúc,họsẽgặpkhókhănkhikiếmlợitừđầutư.

Grahamhiểubất lợicủacảmxúcđốivớithị trườngrõnhưbấtcứnhàtâmlýhiệnđạinào.Quanđiểmcủaôngchorằngngườitacóthểnhậnracácnhàđầutưthựcsựthôngquatínhcáchvàkỹnăngcủahọvẫnđúngchođếntậnngàyhômnay.

Cácnhàđầutưcónhữngđặcđiểmsau:

●Bìnhtĩnh.Họbiếtrằngdướiảnhhưởngcủacáctácđộnghợplývàkhônghợplý,giáchứngkhoánsẽgiảmhoặctăngkểcảchứngkhoánmàhọsởhữu.Khichuyệnđóxảyra,họbìnhthảnphảnứng;đầutiênhọbiếtrằngchừngnàocôngtyvẫncònnhữngphẩmchấttừngthuhúthọđầutư,thìchừngđó,giáchứngkhoánsẽkhôiphụctrởlại.Tronglúcđó,họkhôngthấyhoangmang.

Buffettnói thẳngquanđiểmcủaôngvềvấnđềnày:Nếubạnquáhoảngsợkhi thấychứngkhoángiảm50%,thìbạnkhôngnênđầutưvàothịtrườngchứngkhoán.Ôngnóithêm,miễnlàbạnthấyviệckinhdoanhcủabạnhiệuquả,bạnnênđónnhậnmứcgiáthấphơnnhưmộtcáchđểtănglợinhuậncổphầncủabạn.

Cácnhàđầutưthựcsựcũngrấtbìnhtĩnhkhiđốidiệnvớicáimàchúngtagọilàảnhhưởngcủatâmlýđámđông.Khimộtchứngkhoán,mộtngànhcôngnghiệphaymộtquỹtươnghỗđộtnhiêntrởnênlôicuốn,đámđôngsẽđổxôtheohướngđó.Vấnđềlàởchỗkhimọingườiđưaracùngmộtquyếtđịnhvì“mọingười”đềubiếtlàphảilàmnhưvậy,thìkhôngaicóthểthulợicả.Trongbài bình luậnđăng trên tạp chí Fortune cuối năm1999,Buffett khẳngđịnhnhân tố“khôngthểbỏlỡxuhướngchung”đãgâyảnhhưởngđếnnhiềunhàđầutưvàothịtrườnggiálên.Ôngcảnhbảo:Nhữngnhàđầutưthựcsựsẽkhônglolắngkhibỏlỡxuhướngchung.Họlolắngvềviệctiếpcậnnhữngxuhướngmớimàhọchưasẵnsàng.

●Kiênnhẫn.Thayvìbịcuốntheođámđông,cácnhàđầutưthựcsựnóikhôngnhiềuhơnnóicó.Buffettnhớ lại rằngkhiông làmviệcchoGraham–Newmanvớivị tríphân tíchchứngkhoánđểxácđịnhthờiđiểmmuavào,BenGrahamtừchốihầuhếtcácgợiýcủaông.BuffettnóiGrahamkhôngbaogiờmuốnmuachứngkhoánnếuôngkhônghàilòngvớitấtcả.Từkinhnghiệmnày,Buffetthiểurằngkhảnăngnóikhônglàmộtlợithếrấtlớncủacácnhàđầutư.

Chúngtakhôngcầnphảithôngminhhơnngườikhác,chúngtachỉcầntựchủhơnhọ.

WARRENBUFFETT,2002

Buffetttinrằnghiệnnaycótìnhtrạngrấtnhiềunhàđầutư,thayvìchờđợimộtvàicôngtyđặcbiệt,lạithấycầnmuathậtnhiềuchứngkhoán,đaphầnnhữngchứngkhoánnàyđềulàchứngkhoánthường.ĐểcủngcốbàihọccủaGraham,Buffettthườngsửdụnghìnhảnhphiếuđụclỗđểsosánh.Ôngnói:“Mộtnhàđầutưnênhànhđộngnhưthểanhtacómộtphiếuquyếtđịnhtrongcảđờichỉvới20lỗđượcđóngtrênđó.Vớimỗiquyếtđịnhđưara,phiếuđósẽbịđụcmộtlỗ.Càngvềsau,phiếucủaanhtasẽcàngcóítchỗđụclỗhơn”.Buffettchỉrarằngnếunhàđầutưbịhạnchếtheocáchnày,họsẽbuộcphảikiênnhẫnchờđợichođếnkhicócơhộiđầu

tưlớnhơn.

●Sángsuốt.Cácnhàđầutưtiếpcậnthịtrườngvàthếgiớidựatrênnhữngsuynghĩhợplý.Họkhôngquábiquancũngnhưkhônglạcquantháiquá;tráilại,họsuynghĩlogicvàsángsuốt.

Buffettthấyrấtlạkhicóquánhiềungườithườngkhôngthíchnhữngthịtrườnghọquantâmnhấtnhưnglạithíchnhữngthịtrườngliêntụcgâykhókhănchohọ.Họlạcquankhithịgiátăng,biquankhigiágiảm.Nếuhọdấnthêmbướcnữavàđểnhữngcảmgiácnàyảnhhưởngđếnhànhđộng,họsẽlàmgì?Bánraởmứcgiáthấphơnvàmuavàoởmứcgiácaohơn.Rõràng,đâykhôngphảilàchiếnlượccólợinhất.

Sựlạcquantháiquánảysinhtrongđầuhọkhicácnhàđầutưtựdưnggiảđịnhrằngbằngcáchnàođó,sốphậnmỉmcườivớihọvàchứngkhoánhọlựachọnsẽlàmộttronghàngtrămloạichứngkhoánthựcsựkhởisắc.Điềunàyđặcbiệtphổbiếntrongthịtrườnggiálênkhisựquákỳvọngdiễnraphổbiến.Nhữngngười lạcquanthấyhọkhôngcầnthiếtphảiphântíchvànghiêncứucănbản,nhữngđiềuđãđemlạithànhcôngchocácnhàđầutưdàihạnthựcsự(vídụ,trongtrườnghợpnàylàsốítnhàđầutưnắmgiữcổphiếucủacáccôngtycôngnghệ)bởivìnhữngsốliệutrongngắnhạnrấthấpdẫn.

Sựbiquantháiquá,dùlàhướngvàomộtcôngtycụthểhaythịtrườngnóichung,sẽkhiếncácnhàđầutưbánravàothờiđiểmhoàntoànsailầm.TheoquanđiểmcủaBuffett,cácnhàđầutưthựcsựcảmthấyhàilòngkhiphầnlớngiớiđầutưbiquanvìhọthấyđượcbảnchấtcủavấnđề:Đâylàthờiđiểmlýtưởngđểmuacổphiếucủacôngtytốtvớimứcgiáthỏathuận.Ôngnóibi quan là “nguyên nhân phổ biến khiến giá giảm…Chúng tamuốn kinh doanh trongmôitrườngnhưthếkhôngphảibởivìchúngtathíchsựbiquanmàdochúngtathíchmứcgiánóđemlại.Chínhsựlạcquanlàkẻthùcủacácnhàđầutưsángsuốt”.

Nhàđầutưcảmthấylạcquanhaybiquanlàdựatrênsuynghĩcủacácnhàđầutưvềtươnglai.Dựđoánđiềugìsắpxảyrađòihỏibạnphảirấttinhtế,vàthậtngốcnghếchnếulạcquan(haybiquan)dựatrêncảmxúcnhiềuhơnlànghiêncứu.Buffettkhôngcốgắngđoántrướccácgiaiđoạnthịtrườngtănghoặcgiảm.Thayvàođó,ôngquansátxuhướngcảmxúcchungcủatoànbộthịtrường,vàhànhđộngtheođó.Ônggiảithích:”Chúngtachỉđơnthuầnnỗlựcđểsợhãikhinhữngngườikhácthamlamvàchỉthamlamkhinhữngngườikhácsợhãi”.

GiớithiệuNgàiThịtrường

Đểchỉchosinhviêncủamìnhbiếtcảmxúccóliênquanchặtchẽđếnbiếnđộngcủathịtrườngnhưthếnào,vàgiúphọnhậnranhữngảnhhưởngtiêucựcnếukhôngchếngựđượccảmxúc,Grahamđãtạoramộtnhânvậtcótínhbiểutượngcótênlà“NgàiThịTrường”.Saunày,BuffettthườngchiasẻcâuchuyệnvềNgàiThịtrườngvớicáccổđôngcủaBerkshire.

TưởngtượngrằngbạnvàNgàiThịtrườnglàđốitáctrongmộtdoanhnghiệptưnhân.Ngàynàocũngthế,NgàiThịtrườngbáomứcgiáôngsẵnsàngmuacổphầncủabạnhoặcbáncổphầncủaôngchobạn.Doanhnghiệpdocảbạnvàôngtacùngsởhữumaymắncóđượctìnhhìnhkinhtếổnđịnh,nhưngbáogiácủaNgàiThịtrườnglạithayđổiliêntục.Nhưbạnbiết,NgàiThịtrườngthườngxuyênthayđổicảmxúc.Trongmộtvàingày,ôngtavuivẻvàhếtsứclạcquan,vàcóthểnhìnthấynhữngngàytươiđẹphơnởphíatrước.Gầnđây,ôngđềnghịtrả

mộtmứcgiárấtcaochocáccổphầntrongdoanhnghiệpcủabạn.Vàothờiđiểmkhác,NgàiThịtrườnglạichánnảnvàvôcùngbiquan.Ôngkhôngthấyđượcgìngoàinhữngrắcrốiởphíatrước,ôngđịnhgiárấtthấpchocổphầncủabạntrongdoanhnghiệp.

GrahamnóiNgàiThịtrườngcómộtđứctínhrấtdễmến:Ôngkhôngđểýđếnviệcbịlạnhnhạt.Nếubáogiácủaôngbịtảnglờ,ôngsẽquaytrởlạivàongàyhômsauvớimộtbáogiámới.GrahamcảnhbáosinhviêncủaôngrằngchínhsổtaychứkhôngpháisựsángsuốtcủaNgàiThịtrườnglàcáicóích.NếuNgàiThịtrườngthểhiệntháiđộngốcngếch,bạncóthểthoáimáitảnglờhaylợidụngông,nhưngsẽthậttồitệnếubạnlạichịuảnhhưởngcủaông.

Grahamviết:”Nhàđầutưtựchophépmìnhhànhđộngbộtpháthaylolắngquámứcdoảnhhưởngtừsụtgiảmvôlýcủathịtrườngtớitàisảncủaôngta,thìnhàđầutưđóđangsailầmkhichuyểnlợithếcơbảncủamìnhsangbấtlợicơbản".

Đểthànhcông,cácnhàđầutưcầncóđầuóckinhdoanhtốtvàkhảnăngbảovệmìnhkhỏiảnhhưởngtừcảmxúccủaNgàiThịTrường.Khôngaicóthểtồntạimộtmình.MộtnhântốrấtquantrọngtrongthànhcôngcủaBuffettlàôngluôntránhđượcnhữngtácđộngcảmxúccủathịtrườngchứngkhoán.ÔngthừanhậnBenGrahamvàNgàiThịtrườngđãdạyôngcáchbảovệmìnhkhỏinhữngcảmxúcngốcngếchđó.

NgàiThịtrườnggặpCharlieMunger

Đãhơn60nămkểtừkhiBenGrahamgiớithiệunhânvậtNgàiThịtrường,60nămkểtừkhiôngbắtđầuviếtvềsựvôlýtồntạitrênthịtrường.Tuynhiên,ngaycảnhữngnămsauđó,tháiđộcủacácnhàđầutưvẫnkhôngcóchútthayđổirõràngnào.Họvẫnhoạtđộngkhônghợplý.Những sai lầmngớ ngẩn vẫn diễn ra hàng ngày. Sự sợ hãi và tham lam vẫn tràn ngập thịtrường.

Bằngnhiềucuộcđiềutravànghiêncứutrênlýthuyết,chúngtacóthểtìmrasựngớngẩncủacácnhàđầutư.NếuchúngtalàmtheohướngdẫncủaBuffett,chúngtacóthểchuyểnsựsợhãivàthamlamcủangườikhácthànhlợithếcủamình.Nhưngđểhiểurõvềtácđộngcủacảmxúctrongđầutư,chúngtahãychuyểnsangmộtnhânvậtkhác:CharlieMunger.

SựhiểubiếtcủaMungervềảnhhưởngcủatâmlýtớicácnhàđầutưvàsựquảquyếtxemxétvấnđềnàycủaôngcóảnhhưởngrấtlớnđếnhoạtđộngcủaBerkshireHathaway.Cóthểnói,nólàmộttrongnhữngđónggópquantrọngnhấtcủaông.Ôngđặcbiệtnhấnmạnhđếncáigọilàtâmlýphánđoánsailầm:Điềugìtrongbảnchấtkhiếnngườitađưaphánđoánsailầm?

Mungertinrằngnguyênnhânchủyếulàdochúngtaphântíchkhôngđầyđủ.Chúngtađưaraquyếtđịnhquánhanhchóng,vàrấtdễbịlầmđườngvàbịlôikéo.Đểđốiphóvớivấnđềnày,Mungertạomộtthóiquentinhthầngiúpđỡôngrấtnhiều:Trongbàiphátbiểuđượcin lạitrongtậpsanOutstandingInvestorDigestnăm1994,ôngnói:“Bảnthântôiđãnhậnravàbâygiờđangsửdụngmộtphépphântíchhaihướng.Đầutiênlàtìmranhântốnàothựcsựảnhhưởngđếncáclợiíchliênquan,đượcxemxétsángsuốt;vàthứhai,tiềmthứccóảnhhưởngnhưthếnàokhinãobộkhôngthểkiểmsoátnhữnghànhđộngtuycóíchnhưngkhôngđúngchứcnăng.

Tàichínhhànhvi

Xéttrênnhiềukhíacạnh,CharlieMungerchínhlàngườitiênphongtronglĩnhvựcnày.Ôngđãnghiêncứuvànóivềnhữngkhíacạnhtâmlýhànhvitrênthịtrườngtừrấtlâutrướckhicácchuyêngiađầutưkhácnghiêmtúcchúýđếnnó.Song,đómớichỉlàkhởiđầucủathayđổi.HiệnnayTàichínhhànhvilàngànhhọcchínhthứctrongcáckhoaKinhtếcủacáctrườngđạihọclớn,vàtrởthànhđềtàichínhtrongcôngtrìnhnghiêncứucủaRichardThaler,giảngviêntrườngĐạihọcChicago.

Quansátthấymọingườithườngmắcnhữnglỗingớngẩnvàđưaracácgiảđịnhthiếulogickhithựchiệngiaodịchtàichính,cácviệnsĩ,trongđócócảThaler,bắtđầunghiêncứucáckháiniệmtâmlýsâuhơnđểgiảithíchsựthiếusángsuốttrongsuynghĩcủaconngười.Đâylàmộtlĩnhvựcnghiêncứutươngđốimớimẻ,nhưngrấthấpdẫnvàcóíchlợirõràngđốivớicácnhàđầutưthôngminh.

Quátựtin

Mộtsốnghiêncứuvềtâmlýđãchothấylỗiphánđoánxảyralàdongườitathườngquátựtin.Khiđặtracâuhỏi"Trìnhđộláixecủaanh/chịnhưthếnào?"chonhiềungười,đasốsẽnóirằnghọlànhữngngườiláixethànhthạo.Cònkhiđượchỏivềkhảnăngchẩnđoánviêmphổi,90%sốbácsĩsẽtinrằnghọchẩnđoánchínhxáctrongkhithựctếchỉcó50%nóiđúng.

Bảnthânsựtựtinkhôngphảilàxấu.Nhưngquátựtinlạilàchuyệnkhác,vàđặcbiệtnócóthểgâytáchạikhichúngtathựchiệngiaodịchtàichính.Cácnhàđầutưquátựtinkhôngchỉđưaracácquyếtđịnhngốcnghếchđốivớibảnthânhọmàcòngâyảnhhưởngxấuchotoànbộthịtrường.

Quátựtingiảithíchlýdotạisaocórấtnhiềunhàđầutưquyếtđịnhsailầm.Họquátựtinvềnhữngthôngtinhọthuđượcvànghĩrằnghọsuynghĩđúng.

Xuhướngphảnứngquámạnh

Thalerchỉramộtsốnghiêncứuchứngminhrằngngườitaquáđềcaomộtvàisựkiệnngẫunhiên,vànghĩrằnghọnắmđượcxuhướng.Đặcbiệt,mộtsốnhàđầutưcòncóýđịnhchỉchọnnhữngthôngtingầnnhấtvàkhaithácnó.Dođó,trongsuynghĩcủahọ,báocáothunhậpgầnnhất trở thànhdấuhiệucủakhoản thunhập trong tương lai.Tinrằnghọnhìn thấycáimàngườikháckhôngthấy,họnhanhchóngđưaraquyếtđịnhdựatrênsuynghĩnôngcạncủamình.

Quátựtincũngxuấthiệntrongtrườnghợpnày:Ngườitatinrằnghọcónhữngdữliệurõrànghơnnhữngngườikhácvàgiảithíchnóchínhxáchơn.Nhưngphảnứngquámạnhcònkhiếnchosailầmtrởnêntrầmtrọnghơn.Cácnhànghiêncứuhànhviconngườihiểurằngngườitacóxuhướngphảnứngmạnhvớicáctinxấuvàphảnứngchậmvớicáctintốt.Xuhướngnàyđượccácnhàtâmlýhọcđặttênlàphảnứngquámạnh.Dođónếubáocáolợinhuậntrongngắnhạnkhôngtốt,thìphảnứngđặctrưngcủacácnhàđầutưsẽrấtmạnh,độtngộtvàthiếucânnhắc.

Thalercoiviệcquáđểýđếnngắnhạngiốngnhưphongcáchcủamộtnhàđầutư“cậnthị”vàtinrằnghầuhếtcácnhàđầutưsẽkhônngoanhơn,nếuhọkhôngnhậnđượcbáocáohàngtháng.Trongmộtnghiêncứuthựchiệncùngcácnhàkinhtếhànhvi,ôngđãchứngminhý

tưởngcủamìnhlàđúng.

ThalervàcáccộngsựyêucầumộtnhómsinhviênchiathànhhainhómnghiêncứudanhmụcđầutưgiảthuyếtchochứngkhoánvàTráiphiếukhobạc.Nhưngđầutiên,họđểcácsinhviênngồitrướcmộtmáyvitínhvàgiảđịnhtiềnlãicủadanhmụcđầutưtrongkhoảngthờigianlà25năm.Mộtnửasốsinhviênliêntụcđượccungcấpthôngtinchothấythịtrườngthayđổiliêntục.Nhómcònlạichỉđượccungcấpthôngtinvềtìnhhìnhhoạtđộngđịnhkỳtrongthờigiannămnăm.Sauđó,Thaleryêucầumỗinhómphânbổdanhmụcđầutưcho40nămtới.

Nhómđượcđưadồndậpquánhiềuthôngtin,trongđóchắcchắncónhữngthôngtinvềcáckhoảnlỗ,chỉdùng40%sốtiềnchothịtrườngchứngkhoán.Cònnhómchỉnhậnđượcnhữngthôngtinvềhoạtđộngđãphânbổgần70%danhmụcđầutưchochứngkhoán.Thaler,vớikinhnghiệmmỗinămdiễnthuyếttạiHộinghịvềhànhviđượctàitrợbởiỦybannghiêncứuKinhtếQuốcgiavàtrườngĐạihọcQuốcgiaJohnF.KennedytạiHarvard,đãnói:“Lờikhuyêncủatôivớicácbạnlàhãyđầutưcổphiếuvàsauđó,đừngmởthưbáo".

NghiêncứunàynhấnmạnhquanđiểmcủaThalervềcácnhàđầutưcậnthị:sựthiểncậndẫntớicácquyếtđịnhsai lầm.Mộtphầnnguyênnhânkhiếncậnthịgâyramộtphảnứngthiếusángsuốtnhưvậylàdomộtloạitâmlýkhác:Bảnnăngmuốntránhthấtbại.

Áccảmvớithualỗ

Theocácnhàđầutưtinvàothuyếthànhvi,nỗiđauthualỗcònlớnhơnnhiềuniềmvuikhicólợinhuận.NhiềunghiêncứucủaThalervànhữngngườikhácđãchứngminhrằngconngườicầnthànhcôngnhiềugấpđôiđểvượtquamộtthấtbại.Vớitỷlệđánhcượcchínhxáclà50/50,hầuhếtmọingườisẽkhôngbaogiờmạohiểmtrừphithànhcôngdựtínhcaogấpđôithấtbạidựtính.

ĐiềunàyđượcgọilàÁccảmthấtbạikhôngcânxứng:Mặttiêucựccóảnhhưởnglớnhơnmặttíchcực,vàđóchínhlàkhíacạnhcơbảntrongtâmlýconngười.Xéttrongthịtrườngchứngkhoán,điềunàycónghĩalàcácnhàđầutưcảmthấythấtvọngvìthualỗnhiềugấpđôiniềmvuikhichiếnthắng.

Áccảmđốivớithualỗkhiếncácnhàđầutưthậntrọngquámứcvớigiácao.Tấtcảchúngtađềumuốntinrằngquyếtđịnhcủamìnhlàđúngđắn.Dođó,chúngtagiữlạicáclựachọnsailầmquálâuvớihyvọngmongmanhrằngnhiềuthứsẽthayđổi.Nếukhôngtinrằngmìnhtừngsai lầm, chúng ta sẽkhôngbaogiờphảiđốimặtvớinhững thấtbạidomìnhgâynên.Nếukhôngbánđinhữngsailầm,bạncóthểtiếptụckiếmlợibằngcáchtáiđầutưthôngminh.

Tínhtoántrítuệ

KhíacạnhcuốicùngcầnquantâmtrongtàichínhhànhvilàtâmlýTínhtoántrítuệ.Tâmlýnàychothấythóiquenthayđổitriểnvọngtiềnbạckhihoàncảnhxungquanhthayđổi.Chúngtacóxuhướnggửitiềnvàocác“tàikhoản”khácnhauvàquyếtđịnhchúngtasẽsửdụngchúngnhưthếnào.

Mộtvídụđơngiảsẽminhhọađiềunày.Hãytưởngtượngbạnđangtrởvềnhàcùngchồng/vợbạnvàomộtbuổitối.Bạnlấyvíđểtrảchongườitrôngtrẻ,nhưngkhôngtìmthấy20đôlamà

bạnnghĩlàởtrongví.Dođó,trênđườngđếnnhàngườitrôngtrẻ,bạndừngởtrạmATMvàrútra20đôlakhác.Ngàyhômsau,bạnpháthiệnratờ20đôlađầutiênởtrongtúiáo.

Giốngnhưmọingười,bansẽthấyrấtsungsướng.20đôlatrongtúiáolàtiền“đượctìmthấy”.Mặcdùcảhaitờ20đôlađềutừtàikhoảncủabạn,vàcảhaitờđềulàtiềnbạnphảilàmviệcvấtvảmớicóđược,nhưngtờ20đôlatrongtaybạnlàtiềnbạnkhônghyvọngcó,vàbạnthoảimáitiêunókhôngcầntínhtoán.

Mộtlầnnữa,RichardThalerđãtiếnhànhthửnghiệmlýthuyếtđểchứngminhkháiniệmnày.Ôngbắtđầutiếnhànhvớihainhómngười.Cácthànhviêntrongnhómđầutiênđượcđưacho30đôlatiềnmặtvàcóhailựachọn:(1)Họcóthểbỏtiềnvàotúivàbỏđi,hoặc(2)tungđồngxu.Nếuhọthắng,họcóthêm9đô lavànếuhọthuahọsẽmất9đô la.Hầuhếtmọingười(70%)đãđánhcượcvìhọthấyrằngítnhấthọcũngcònlại21đôla.Nhữngngườiởnhómhainhậnđượclờiđềnghịkhác:(1)Họcóthểđánhcượcđồngxuxấphayngửa:Nếuhọthắng,họsẽcó39đôlavànếuhọthuahọsẽcó21đôla;hoặc(2)họcóthểcó30đôlachẵnnếukhôngđánhcượcxấpngửa.Hơnmộtnửa(57%)quyếtđịnhlấykhoảntiềnchắcchắn.Cảhainhómđềucókhoảntiềnbằngnhauvớilợithếnhưnhau,nhưnghọnhậnthứcvấnđềkhácnhau.

Chấpnhậnrủiro

Giốngnhưmộtnamchâmhúttấtcảmảnhkimloạigầnnó,mứcđộchịuđựngrủirocủabạngắn liềnvới cácyếu tố tài chính tâm lý.Cáckháiniệm tâm lý rất trừu tượng; chínhnhữngquyếtđịnhmuabánhàngngàycủabạnkhiếnchúngtrởnênthựctếhơn.Vàmộtđiểmchungtrongtấtcảcácquyếtđịnhđólàbạncảmnhậnvềrủironhưthếnào.

Trongkhoảng12nămqua,nhữngchuyêngiađầutưđãmấtrấtnhiềucôngsứcđểgiúpmọingườicóthểđánhgiámứcđộchấpnhậnrủirocủahọ.Banđầu,đódườngnhưlàmộtcôngviệcđơngiản.Bằngcáchđưaracáccuộcphỏngvấnvàcácbảngcâuhỏi,họcóthểlậpđượcbảnmôtảsơlượcrủirochomỗinhàđầutư.Vấnđềlàởchỗmứcđộchấpnhậnrủirocủaconngườilạidựatrêncảmxúc,vàđiềuđócónghĩalànósẽthayđổitheohoàncảnh.Khithịtrườnggiảmmạnh,ngaycảnhữngnhàđầutưmạohiểmnhấtcũngtrởnênrấtcẩntrọng.Cònkhithịtrườngbùngnổ,cóvẻtốcđộmuathêmchứngkhoáncácnhàđầutưthậntrọngcũngnhanhnhưcácnhàđầutưmạohiểm.

Việctìmhiểubảnchấtcủachấpnhậnrủirođòihỏiphảixemxétkỹlưỡngnhữngcâuhỏiđánhgiáchấtlượngvànhữngvấnđềđiềutratâmlý.Vàinămtrướcđây,vớisựhợptáccủaTiếnsỹJustinGreencủatrườngĐạihọcVillanova,tôiđãtìmramộtcôngcụphântíchrủirotrựctiếpvàrõrànghơn,chủyếudựatrêntínhcáchconngười.

Khitổngkếtnghiêncứu,chúngtôithấycóxuhướngchấpnhậnrủiroliênquanđếnhaiyếutốvềdânsố:giớitínhvàtuổitác.Nữgiớiluôncẩntrọnghơnnamgiới,vàngườilớntuổikhôngdámchấpnhậnrủironhưngườitrẻtuổi.Xemxétcácyếutốtínhcách,chúngtabiếtrằngcácnhàđầutưcómứcđộchấpnhậprủirocaosẽđặtmụctiêuvàtintưởngrằnghọcóthểkiểmsoátđượcmôitrườngvàtạoảnhhưởnglênkếtquảcủanó.Họcoithịtrườngchứngkhoánlànơichứađựngnhữngbấtngờ,trongđóthôngtinkếthợpvớinhữnglựachọnsángsuốtsẽđemlạithắnglợi.

Đốivớicácnhàđầutư,ngụýcủatâmlýhànhvirấtrõràng:Chúngtaquyếtđịnhđầutưnhưthếnào?Chúngtalựachọnquảnlýđầutưnhưthếnào?Córấtnhiềuviệcphảilàmvớisuynghĩcủachúngtavềtiềnbạc.Tínhtoántrítuệđượcđưaravìmộtlýdokhác,mọingườikhôngbánchứngkhoánđangxuốnggiá.Trongsuynghĩcủahọ,thualỗkhôngtrởthànhhiệnthực,chođếnkhihọđốimặtvớinó.Ngoàiracònmộtmốiliênhệchặtchẽkhácliênquanđếnrủiro:Chúngtacóvẻdễchấpnhậnrủironhiềuhơnvớinhữngsốtiềntìmthấy.Nóirộngra,tínhtoántrítuệnhấnmạnhvàođiểmyếucủagiảThuyếtthịtrườnghiệuquả:Nóchứngminhrằnggiátrịthịtrườngđượcxácđịnhkhôngchỉbằngthôngtinđượctậphợpmàcònbởicáchxửlýcácthôngtinđó.

Tâmlýđầutưtậptrung

TấtcảnhữnggìchúngtađãbiếtvềtâmlývàđầutưtrongcuốnsáchnàyđềulàcủaWarrenBuffett.Ôngtintưởngvàonghiêncứucủamình,chứkhôngtinvàosựmaymắn.Cáchànhđộngcủaôngđềubắtnguồntừnhữngmụctiêuđượcsuytínhcẩnthận.Ôngkhôngbaogiờbịchệchhướngbởinhữngsựkiệntrongngắnhạn.Ônghiểunhữngyếutốđíchthựccủarủirovàtựtinchấpnhậnhậuquả.

Trướckhitàichínhhànhviđượcđặttênrấtlâu,mộtsốngườitiếnbộnhưWarrenBuffettvàCharlieMungerđãnhậnravàchấpnhậpnó.CharliechobiếtkhiôngvàBuffetttốtnghiệ,họđã“bướcvàothếgiớikinhdoanhđểtìmkiếmnhữngvídụlớn,dễdựđoánvềsựbấthợplý.Ôngkhôngnóivềviệcdựđoánđúngthờiđiểmmànóivềýtưởngrằngkhisựbấthợplýdiễnra,nókéotheosaunhữngkiểuhànhvicóthểdựđoánđược.

Trongmốiliênhệvớiđầutư,cảmxúccótácđộngthựctếtheohướngtácđộnglênhànhviconngườivàcuốicùngthìảnhhưởngđếngiáthịtrường.Tôichắcrằngcácbạnđãhiểuhailýdokhiếnnhậnthứcvềđộnglựccủaconngườilạirấtcógiátrịvớiviệcđầutưcủabảnthânbạn:

1.Sẽcónhữnghướngdẫngiúpbạntránhđượcnhữnglỗithườnggặpnhất.

2.Bạncóthểnhậnranhữngsailầmcủangườikhácđúnglúcđểkiếmlợi.

Tấtcảchúngtabịđedọabởinhữnglỗiphánđoáncánhân,cóthểảnhhưởngđếnthànhcôngcủamỗichúngta.Hàngnghìnhayhàngtriệungườimắclỗiphánđoánsẽđẩythịtrườngvàochiềuhướngtiêucực.Nhưvậy,cámdỗchạytheođámđôngquálớn,phánđoánsaitíchtụchỉcànglàmnótồitệthêm.Trongmộtbiểnhànhvisailầmhỗnloạn,mộtsốngườihànhđộngsángsuốtcóthểlànhữngngườitồntạiduynhất.

Cácnhàđầutưsángsuốtthànhcôngcầncótínhcáchnhấtđịnh.Conđườngluôngậpghềnh,vàđườngđiđúngđắnthườngđingượcvớitrựcgiác.Sựthayđổiliêntụccủathịtrườngchứngkhoáncóthểlàmcácnhàđầutưlolắngvàkhiếnhọcóhànhđộngkhônghợplý.Bạncầnphảicẩnthậnvớinhữngcảmxúcnàyvàchuẩnbịđểhànhđộngmộtcáchnhạybénthậmchíngaycảkhibảnnăngmáchbảobạnphảihànhđộngngượclại.Vànhưchúngtađãbiết,tươnglaisẽthưởngchocácnhàđầutưsángsuốtđủđểcôngnhậnnỗlựccủahọ.

12.NHÂNVẬTKHÔNGDUYLÝGeorgeBernardShawtừngviết:“Ngườiduylýsẽđiềuchỉnhbảnthânsaochothíchnghivớithếgiới.Ngườikhôngduylýlạikiêntrìnỗlựcđểđiềuchỉnhthếgiới.Dođótấtcáctiếnbộphụthuộcvàongườikhôngduylý”.

ChúngtacókếtluậnrằngBuffettlà“ngườikhôngduylý”đượckhông?Đểtrảlờiđượccâuhỏinày,chúngtaphảicoiphươngphápđầutưcủaôngđạidiệnchotiếnbộtronggiớitàichính.Bởivìnhữngthànhtựugầnđâycủanhữngngười“duylý”,chúngtachỉthấynhữngsựthấtthườngnhấtcùngnhữngthảmhọatồitệnhất.

Thậpkỷ1980cólẽsẽluônđượcnhớđếnnhưlàthậpkỷcúsốctươnglai(Futureshock)củaquảnlýtàichính.GiaodịchchứngkhoánquahệthốngmạngInternet,việcmualạicáccôngty,cáctráiphiếucótínhđầucơ,cácchứngkhoánpháisinhđãkhiếncácnhàđầutưlosợ.Sựkhácbiệtgiữanhữngngườiquảnlýquỹdầnbiếnmất.Nghiêncứucơbảnđượcthaythếbằngnhữngchiếcmáyvitínhhoạtđộngnhanhchóng.Nhữngchiếchộpđenthaythếchocáccuộcđiềutravàphỏngvấnvềquảnlý.Tựđộngthaythếchotrựcgiác.

Cólẽcuốithậpkỷ1990còntồitệhơn.Hiệntượngvượtquágiátrịthịtrườngthườngđượcgọilàbùngnổdot-comsụpđổhoàntoàn.WarrenBuffettgọinólà“Bongbónglớn”.Tấtcảchúngtađềubiếtchuyệngìsẽxảyravớibongbóngkhichúngquálớn:chúngvỡtungravàphạmviảnhhưởngcủachúngrấtlớn.

Nhiềunhàđầutưđãtỉnhngộvàxarờithịtrườngtàichính.Phầncònlạicủathịtrườngchờgiáxuốngtrongvòngbanămtừnăm2000tới2002đãđểlạichonhiềungườicảmgiáccayđắnghơn.Thậmchíđếntậnbâygiờ,cóquánhiềunhàquảnlýquỹkhôngthểtănggiátrịchodanhmụcđầutưcủakháchhàng,thậtdễhiểutạisaoviệcđầutưthụđộnglạiđượcưathích.

Trongsuốtvàithậpkỷvừaqua,cácnhàđầutưtiếpcậnvớicácphươngphápđầutưkhácnhau.Cổphầnhóanhỏ,cổphầnhóalớn,tăngtrưởng,giátrị,đà,sựluônphiêntheochủđềvàkhuvựctỏrathíchhợpvềphươngdiệntàichính.Vàotừngthờiđiểm,nhữngphươngphápnàyđẩynhữngngườitheođuổichúngvàonhữnggiaiđoạnkhôngthànhcông.Buffettlàmộtngoạilệ,đãthoátkhỏigiaiđoạnnày.Việctiếnhànhđầutưcủaôngthuđượcnhiềuthànhcông.Khicảnhàđầutưvàđầucơđềubịrốitungtrướccácphươngphápđầutưbítruyền,Buffettđãtíchlũyđượckhốitàisảnlêntớinhiềutỷđôla.Kinhdoanhluônlàcôngcụlýtưởngcủaông.

Vậyôngđãlàmviệcđónhưthếnào?

CôngbốnhữngthànhcôngtronghoạtđộngcủaBuffettdướidạngtưliệucùngvớisựđơngiảntrongphươngphápcủaôngdẫntớimộtcâuhỏithíchđánghơn:Tạisaocácnhàđầutưkháckhôngápdụngphươngphápcủaông?Câutrảlờinằmtrongsuynghĩcủamọingườivềđầutư.

Buffettđầutư,ôngnghiêncứurấtkỹdoanhnghiệp.Hầuhếtcácnhàđầutưchỉxemxétgiáchứngkhoán.Họtiêutốnquánhiềuthờigianvàcôngsứcđểxemxét,dựđoán,vàtiênđoánsựthayđổigiá,sửdụngquáítthờigianđểhiểuvềdoanhnghiệpmàhọsởhữumộtphần.ĐólàsựkhácbiệtcănbảncủaBuffett.

Chứngkhoánthậtđơngiản.Tấtcảnhữngviệcbạnphảilàmlàmuacổphiếucủanhữngcôngtylớnvớibộmáyquảnlýhoànthiệnvàcónănglựcnhấtởmứcgiáthấphơngiátrịnộitạicủadoanhnghiệp.Sauđó,bạnsởhữunhữngcổphiếuđóvĩnhviễn.

WARRENBUFFETT,1990

Trongkhicácchuyêngiađầutưkhácbậnrộnvớiviệcnghiêncứucácmôhìnhđịnhgiátàisảnvốn,vàcácthuyếtdanhmụcđầutưhiệnđại,Buffettlạinghiêncứubáocáothunhập,cácđiềukiệntáiđầutưvốn,nănglựcluồngtiềnmặtcủacôngty.NhữngkinhnghiệmthựctiễntừviệcquảnlýcácdoanhnghiệpcùngvớirấtnhiềucácdoanhnghiệphoạtđộngtrongnhiềungànhcôngnghiệpcủađãkhiếnBuffettkhácbiệtsovớicácchuyệngiađầutưkhác.Buffetthỏi:“Bạncóthểthựcsựgiảithíchchomộtconcáxemnógiốngnhưcáigìnếuđitrênmặtđất?Mộtngàytrênmặtđấtđánggiáhàngnghìnnămđốivớinóvàmộtngàyđiềuhànhdoanhnghiệpcũngcógiátrịnhưvậy”.

TheoBuffett,nhàđầutưvàchủdoanhnghiệpnêncócáchnhìnnhậnchungvềmộtcôngty,bởivìcơbảncảhaiđềumuốncùngmộtthứ.Chủdoanhnghiệpmuốnmuatoànbộcôngtycònnhàđầutưmuốnmuanhữngphầncủanó.Theolýthuyết,đểthuđượclợinhuận,chủdoanhnghiệpvànhàđầutưcầnxemxétnhữngbiếnsốgiốngnhau.

NếuviệclàmquenvớichiếnlượcđầutưcủaBuffettchỉđòihỏithayđổitầmnhìn,thìcólẽnhiềunhàđầutưsẽđitheochiếnlượcnày.Tuynhiên,ápdụngphươngphápcủaBuffettcònyêucầuphảiđánhgiávàphổbiến.Tiêuchuẩntruyềnthốngđểđánhgiáviệcthựchiệnlàsựthayđổigiácả,tứcsựkhácbiệtgiữamứcgiákhởiđiểmbạnmuachứngkhoánvàthịgiácủachứngkhoán.

Trongmột thời giandài, thị giá của chứngkhoán xấp xỉ với sự thayđổi giá trị củadoanhnghiệp.Tuynhiên,trongmộtthờigianngắn,thịgiácóthểthấphơnhoặccaohơnrấtnhiềusovớigiátrịcủacôngtyvìnhiềulýdovôlý.Vấnđềởđâylàhầuhếtcácnhàđầutưsửdụngsựthayđổithịgiátrongngắnhạnđểđánhgiásựthànhcônghaythấtbạitrongphươngphápđầutưcủahọ,chodùnhữngthayđổiđóthườngítdùngđểxácđịnhgiátrịkinhtếthayđổicủadoanhnghiệpmàchủyếudùngđểdựđoánhànhvicủacácnhàđầutưkhác.

Việckháchhàngyêucầucác chuyêngiađầu tưphải côngbố tìnhhìnhhoạtđộngmỗiquýkhiếnchovấnđềcàngtrởnêntồitệhơn.Cácchuyệngiađầutưbịámảnhbởiviệcchạytheogiáchứngkhoánvìbiếtrằnghọphảihoànthiệnhoạtđộngngắnhạnnếukhôngsẽmấtkháchhàng.

Thịtrườngchỉlànơichúngtathamkhảoxemcóaiđanglàmviệcngốcnghếchkhông.

WARRENBUFFETT,1988

Buffetttinrằngthậtlàngớngẩnnếusửdụnggiácảngắnhạnđểnhậnxétthànhcôngcủacôngty.Thayvàođó,ôngđánhgiágiátrịdựatrênsựpháttriểnkinhtếcủachúng.Mỗinămmộtlần,ôngkiểmtranhữngbiếnsốsau:

•Lợinhuậntrêncổphiếu.

•Thayđổilãigộpkinhdoanh,mứcnợ,vàcácnhucầuchiphívốn.

•Khảnăngtăngtiềnmặtcủacôngty.

Nếunhữngthướcđokinhtếđóđanghoànthiện,ôngbiếtgiácổphiếusẽphảnánhđiềunàytrongdàihạn.Chuyệngìxảyravớigiáphiếutrongthờigianngắnđềukhôngquantrọng.

ĐầutưtheophongcáchcủaBuffett

MụctiêuchínhcủacuốnsáchnàylàgiúpcácnhàđầutưhiểuvàápdụngnhữngchiếnlượcđầutưđemlạithànhcôngchoBuffett.Tôihyvọngrằngquaviệchọchỏinhữngkinhnghiệmtrướcđâycủaông,bạnsẽcóthểtiếntớiápdụngcácphươngphápcủaông.Cólẽtrongtươnglai,bạncóthểmuabántheokiểuBuffettvàkiếmđượclợinhuậntừđó.

Chẳnghạnnhư…

• Khi thị trường chứng khoán làm giảm giá của các công ty tốt, như từng xảy ra vớiWashingtonPost.

•Khimộtrủirotạmthờinàođógâynguyhiểmchodoanhnghiệp,nhưtừngxảyravớiWellFargo.

•KhisựthờơcủacácnhàđầutưchophépcáccôngtycótiếngtămnhưCoca-Colađượcđịnhgiábằngmộtnửagiátrịnộitạicủahãng.

…nhữngnhàđầutưbiếtsuynghĩvàhànhđộnggiốngnhưBuffettsẽđượcthưởngcông.

PhươngphápđầutưcủaBuffettrấtđơngiản.Bạnkhôngphảihọcbấtcứchươngtrìnhmáytínhnào,khôngphảitìmhiểubấtcứcuốnsáchdàycộpnàomàchỉcầnđánhgiádoanhnghiệpvàsauđótrảgiáthấphơngiátrịcủadoanhnghiệpđó.Buffettnói:“Nhữnggìchúngtaphảilàmkhôngnằmngoàikhảnăngcủabấtkỳai.Bạnkhôngcầnphảilàmnhữngviệckhácthườngmớicóđượcnhữngkếtquảkhácthường”.

ẨnsauthànhcôngcủaBuffettmộtphầnlànhữngthấtbạicủangườikhác.Ôngnói“Tôithấyrấtcóíchkhicóhàngchụcnghìnsinhviêntốtnghiệpcáctrườngkinhtếvớisuynghĩnày”.ỞđâytôikhôngcóýámchỉrằngBuffettchỉởmứctrungbình,ngượclạilàkhác.KhôngaicóthểphủnhậnđượclàBuffettrấtgiỏi.KhoảngcáchgiữaBuffettvàcácchuyêngiađầutưkháccàngtănglênkhihọsẵnlòngđóngvaingườithuacuộccònBuffettlựachọnkhôngchơi.NhữngđộcgiảcủacuốnsáchnàycũngcólựachọnnhưBuffett.

Dùbạncóđủkhảnăngtàichínhđểmua10%côngtyhaychỉmua100cổphiếu,phongcáchcủaBuffettvẫngiúpbạnkiếmlợinhuậnđángkể.Nhưngphươngphápnàysẽchỉcôngdụngvớinhữngnhàđầutưcóquyếttâmlớn.Đểthànhcông,bạnphảiquyếttâmlàmtheonhữngsuynghĩcủachínhbạn.Nếubạnthườngxuyêncầnsựxácnhậnrằngnhữngquyếtđịnhđầutưcủabạnlàchínhxác,đặcbiệttrongthịtrườngchứngkhoán,lợinhuậncủabạnsẽgiảm.Nhưngnếubạncóthểsuynghĩchobảnthân,ápdụngcácphươngpháptươngđốiđơngiản,vàđủcanđảmtheođuổiniềmtincủabạn,bạnsẽtăngcơhộikiếmlờilênrấtnhiều.

Mọingườiđềucónhữnglosợbanđầukhitiếpcậncáimới.Chấpnhậnchiếnlượcđầutưmới

vàkhácbiệtluônkhiếnngườitalolắng.TheophongcáchcủaBuffett,bướcđầutiênlàbướcđithửtháchnhất.Nếubạnđibướcđầutiênvữngchắc,phầncònlạicủaconđườngsẽtrởnêndễdànghơn.

Bước1:Táchkhỏithịtrườngchứngkhóan

Hãynhớrằngthịtrườngchứngkhoánrấtphứctạp.Đôikhi,triểnvọngtươnglaicủanórấtrộngmở,nhưngđôikhi,nólạiảmđạmquámức.Dĩnhiêntìnhtrạngnàyđemđếnnhữngcơhội,đặcbiệtlàkhicổphiếucủacáccôngtyđangbánởmứcgiákhônghợplý.Nhưngnếubạnkhôngnghetheolờikhuyêncủacácnhàtưvấnđãbịrốiloạn,bạncũngkhôngđượcphépđểthịtrườngsaikhiếnbạn.

Thịtrườngchứngkhoánkhôngphảilàthầygiáo,nóchỉtồntạiđểhỗtrợbạnbằngbộmáymuavàbáncổphiếu.Nếubạntinrằngthịtrườngchứngkhoánthôngminhhơnbạn,thìhãyđầutưvàocácquỹchỉsố.Nhưngnếubạnđãcókiếnthứcvàhiểudoanhnghiệpcủabạnvàtựtinrằngbạnhiểubiếthơnthịtrườngchứngkhoánvềdoanhnghiệpấy,hãytáchkhỏithịtrườngchứngkhoán.

Buffettkhôngcóhệthốngbáogiáchứngkhoántạivănphònglàmviệcvàôngvẫnthànhcôngmàkhôngcầnđếnnó.Nếubạndựđịnhsởhữucổphiếucủamộtdoanhnghiệpđangpháthànhtrongmộtvàinăm,chuyệngìxảyratrênthịtrườngmỗingàysẽkhôngquantrọng.Bạnchỉcầnkiểmtrađềuđặnxemchuyệngìcóthểđemlạichobạncơhộithuậnlợihaykhông.Bạnsẽthấy,danhmụcđầutưcủabạnthayđổitheochiềuhướngtốtdùbạnkhôngtheodõithịtrườngliêntục.

Buffettnói:“Saukhimuachứngkhoán,chúngtakhôngcầnlolắngxemthịtrườngcóđóngcửatrongmộthayhainămhaykhông.Nếuchúngtanắmgiữ100%cổphầncủaSee’shayH.H.Brown,chúngtakhôngcầnbáogiáhàngngàyđểxácnhậntìnhtrạngcủamình.Nhưvậytạisaochúngtalạicầnbáogiácho7%cổphầncủaCoke?”.

Buffettcũngchochúngtabiếtôngkhôngcầnbiếtgiáthịtrườngđểđánhgiáviệcđầutưcổphiếuthường.Điềunàycũngđúngvớicácnhàđầutưcánhân.BạnđangsửdụngkinhnghiệmcủaBuffettkhibắtđầuquantâmđếnthịtrườngchứngkhoánvàcâuhỏiduynhấttrongđầubạnlà:“Liệugầnđâycóailàmbấtcứđiềugìngốcnghếchcóthểđemlạichotôicơhộimuacổphiếucủacôngtytốtvớimứcgiáhấpdẫnkhông”.

Bước2:Đừnglolắngvềnềnkinhtế

Nếumọingườitiêutốnquánhiềuthờigianvôíchđểlolắngvềthịtrườngchứngkhoán,thìhọcũngsẽlolắngvôíchvềnềnkinhtế.Nếubạnthấymìnhđangbànluậnhoặctranhcãivềvấnđềnềnkinhtếđangổnđịnhđểpháttriểnhayđangtrênđàsuythoái,tỷlệlãisuấttănghaygiảm,haylạmpháthaygiảmphátcóxảyrahaykhông,HÃYDỪNGLẠI.Hãychophépchínhmìnhđượcnghỉngơi.

Cácnhàđầu tư thườngkhởiđầu từmộtgiảđịnhkinh tếvàsauđóbắt tay lựachọnchứngkhoán phù hợp nhất với giả địnhmới đó. Buffett cho rằng cách suy nghĩ này thật là ngốcnghếch.Trướchết,khôngai cókhảnăngdựđoánkinh tế caohơn làkhảnăngdựđoán thịtrường.Thứhai,nếubạnchọnchứngkhoánsẽđemlạilợinhuậndựatrênmôitrườngkinhtế

cụthể,chắcchắnbạnđangchạytheolợinhuậnvàsựđầucơ,bởivìbạnliêntụcđiềuchỉnhdanhmụcđầutưđểthulợitrongbốicảnhkinhtếsaunày.

Buffettthíchmuadoanhnghiệpcókhảnăngmanglạilợinhuậntrongbấtkỳnềnkinhtếnào.Tácđộngcủakinhtếvĩmôcóthểảnhhưởngđếnlợinhuậncậnbiên,nhưngnóichungcácdoanhnghiệpmàBuffettđầutưcóthểmanglạilợinhuậnđángkểngaycảkhikinhtếbiếnđổithấtthường.Sẽkhônngoanhơnnếubạnsửdụngthờigianđểđịnhvịvàsởhữumộtdoanhnghiệpcóthểđemlạilợinhuậntrongtấtcảcácmôitrườngkinhtếnếukinhtếthayđổiđúngnhưdựđoán.

Bước3:Muadoanhnghiệpchứkhôngmuacổphiếu

Hãygiảđịnhrằngbạnphảiđưaramộtquyếtđịnhrấtquantrọng.Ngàymai,bạnsẽcócơhộilựachọnmộtdoanhnghiệpđểđầutưvào.Đểtăngthêmmứcđộhấpdẫn,hãytiếptụcgiảđịnhlànếuđãđưaraquyếtđịnh,bạnsẽkhôngthểrútlạiđượcnữa.Hơnnữa,bạnkhôngđượcthayđổiviệcđầutưnàytrong10năm.Cuốicùng,sựgiàucótừviệcsởhữudoanhnghiệpnàysẽnuôisốngbạnkhibạnnghỉhưu.Vậy,lúcnàobạnsẽnghĩgì?

Cólẽrấtnhiềucâuhỏisẽxuấthiệntrongđầubạn,khiếnbạnvôcùngbốirối.NhưngđặtBuffettvàotìnhhuốngnhưvậyôngsẽbắtđầuđánhgiádoanhnghiệpnàycóphươngpháplầnlượtdựatrêncácnguyênlýcủaông:

Doanhnghiệpnàycóđơngiảnvàdễhiểuvớilịchsửhoạtđộngổnđịnhvàtriểnvọngdàihạnsángsủakhông?

Nócóđượcđiềuhànhbởinhữngngườiquảnlýchânthậtvàgiỏigiang,nhữngngườiphânbổvốnhợplý,nóichuyệnthẳngthắnvớicáccổđôngkhông?

Tìnhhìnhkinhtếcủacôngtycókhảquanvớilợinhuậncậnbiên,lợinhuậnchủsởhữucaovàgiátrịthịtrườngtănglênphùhợpvớilãikhôngchiakhông?

Cuốicùng,doanhnghiệpcómứcchiếtkhấutrêngiátrịnộitạihaykhông?Lưuý:ChỉởbướccuốicùngBuffettmớitínhđếngiáthịtrườngcủachứngkhóan.

Tínhtoángiátrịcủacôngtykhôngphứctạpvềmặttoánhọc.Tuynhiên,khókhănnảysinhkhichúngtadựđoánsailuồngtiềnmặttrongtươnglaicủacôngty.Buffettgiảiquyếtvấnđềtheohaihướng.Trướchết,ôngtăngcơhộidựđoánchínhxácluồngtiềntrongtươnglaibằngcáchgiảđịnhdoanhnghiệpđơngiảnvàổnđịnhhợplý.Thứhai,ôngyêucầubiênđộantoàngiữagiámuacủacôngtyvàgiátrịđượcxácđịnhcủanó.Biênđộantoànnàygiúptạoralớpchắnbảovệôngvàbạnkhỏinhữngcôngtycóluồngtiềnmặtthayđổitrongtươnglai.

Bước4:Quảnlýdanhmụcđầutư

Bâygiờbạnlàchủsởhữudoanhnghiệpchứkhôngphảilàngườimuachứngkhoán,kếtcấudanhmụcđầutưcủabạnsẽthayđổi.Dobạnkhôngcònđánhgiáthànhcôngcủamìnhchỉbằngsựthayđổigiáhaysosánhsựthayđổigiáhàngnămvớigiáchuẩn,nênbạnđượctựdolựachọnnhữngdoanhnghiệptốtnhất.Khôngcóđiềuluậtnàoquyđịnhbạnphảithamgiavàomọingànhkinhdoanhlớn,haybạnphảicó30,40,50loạichứngkhoántrongdanhmụccủa

mìnhđểđạtđượcmứcđộđadạnghóathíchhợp.

Buffetttinrằngngườitachỉnênđadạnghóarộngkhicácnhàđầutưkhônghiểuhọđanglàmgì.Nếucácnhàđầutưnàymuốnsởhữucổphiếuthường,đầutưvàocácquỹchỉsốlàđơngiảnnhất.Nhưngđốivớicácnhàđầutưcómộtchútkiếnthức,sựđadạnghóathôngthườngvớihàngchụcchứngkhoánsẽrấtkhóhiểu.Buffettyêucầubạncânnhắc:Nếudoanhnghiệptốtnhấtbạnsởhữucóítrủirotàichínhnhấtvàcótriểnvọngdàihạnsángsủanhất,tạisaobạnkhôngđầutưvàocôngtyđượcquantâmthứ20thayvìdànhthêmtiềncholựachọnhàngđầuđó.

Khibạnđangquảnlýdanhmụcđầutưgồmcácdoanhnghiệp,nhiềuthứsẽbắtđầuthayđổi.Trướchết,bạnsẽbánđinhữngdoanhnghiệptốtnhấtvìchúngđemlạilợinhuận.Thứhai,bạnsẽ lựa chọnmuanhữngdoanhnghiệpmớiđượcquan tâmnhiều.Việcmuanhững công tykhôngcólợisẽkhônghấpdẫnđượcbạn.Nếucôngtyđókhôngđạtđượcnhữngtiêuchuẩnmàcácnguyênlýcủabạnđặtra,đừngmuanó.Hãykiênnhẫnvàchờđợidoanhnghiệpđángđểmua.Thậtsailầmkhichorằngnếuhiệntạibạnkhôngmuavàbán,bạnsẽkhôngkhálênđược.TheoBuffett,quảthậtrấtkhóđểđưarahàngtrămquyếtđịnhthôngminhtrongcảcuộcđời.Vìvậy,ôngthiếtlậpmộtdanhmụcđầutưnhờđó,ôngchỉcầnđưaramộtsốquyếtđịnhhợplý.

ĐiềucốtlõicủaWarrenBuffett

ĐộnglựctrongchiếnlượcđầutưcủaBuffettlàsựphânbổvốnhợplý.Việcxácđịnhlàmthếnàođểphânbổthunhậpcủacôngtylàquyếtđịnhquantrọngnhấtmộtnhàquảnlýđưara.Sựsángsuốt—thểhiệnsuynghĩ sángsuốtkhi lựachọn—làphẩmchấtmàBuffettkhâmphụcnhất.Mặcdùcónhiềubấtổn,vẫncómộtconđườnghợplýxuyênquathịtrườngtàichính.ThànhcôngcủaBuffettlàkếtquảcủaviệcđịnhvịđượcconđườnghợplýđóvàkhôngbaogiờđichệnhkhỏiquỹđạocủanó.

Buffetttừngthấtbạikhiđầutưcổphiếuvàcólẽsẽcòngặpmộtvàithấtbạinữatrongnhữngnămsắptới.Nhưngthànhcôngtừđầutưkhôngcónghĩalàkhôngmắcsailầm.ConđườngcủaBuffettcũngthế.Thànhcôngcủanóphụthuộcvàoviệcrútranhữngbàihọctừnhiềusailầmphứctạp(dựđoánthịtrường,kinhtếvàgiáchứngkhóan)vàmộtvàiviệcđơngiảnmàbạnđãlàmđúng(nhưxácđịnhgiátrịdoanhnghiệp).

KhiBuffettmuachứngkhoán,ôngchútrọngvàohaibiếnsố:giácảcủadoanhnghiệpvàgiátrịcủanó.Giácủadoanhnghiệpcóthểxácđịnhdựatrênbáogiá.Đểxácđịnhgiátrị,bạncầntínhtoán,nhưngphươngphápnàysẽkhôngquákhóvớinhữngaisẵnsàng.

Đầutưkhônghềphứctạp.Bạncầnbiếtkếtoán,ngônngữcủakinhdoanh.BạnnênđọccuốnNhàđầutưthôngminh.Bạncầncóđầuóctỉnhtáo,tínhcáchphùhợp.Bạnnênquantâmđếnquytrìnhvàvòngtrònkhảnăngcủamình.HãyhọchỏiBenGrahamvàPhilFisher,đọccácbáocáothườngniênvàbáocáotàichính,nhưngđừngxemchúngchỉđơnthuầnnhưtậphợpcủanhữngchữcáimàthôi.

WARRENBUFFETT,1993

Vìbạnkhôngcầnlolắngvềthịtrườngchứngkhoán,kinhtếhaydựđoángiáchứngkhoánnữa,bâygiờbạnđượctựdosửdụngnhiềuthờigianhơnđểtìmhiểudoanhnghiệp.Bạncóthểsử

dụngthêmthờigianhữuíchđểđọcbáocáothườngniênvàcácbàibáovềdoanhnghiệpvàngànhkinhdoanh.Điềuđósẽgiúpbạncủngcốkiếnthứccủamộtchủsởhữu.Trênthựctế,bạncàngchủđộngđiềutradoanhnghiệpbạnsởhữu,bạncàngítphụthuộcvàongườikhác,nhữngngườikhuyênchúngtalàmđiềuvôlý.

Vềbảnchất,cácýtưởngđầutưtốtnhấtsẽxuấtpháttừtừchínhbạn.Bạnkhôngnêncảmthấysợhãi.PhongcáchđầutưWarrenBuffettkhôngvượtquákhảnăngcủacácnhàđầutưnghiêmtúc.Bạnkhôngcầnphảitrởthànhnhàquảnlýcóbằngthạcsĩkinhdoanhmớicóthểápdụngnóthànhcông.Nếubạnvẫnkhôngthấythoảimáikhiápdụngnhữngnguyênlýnày,khônggìcóthểcảntrởbạnhỏinhữngnhàtưvấntàichínhnhữngcâuhỏitươngtự.Trênthựctế,càngthamgiađốithoạivềgiávàgiátrị,bạnsẽcànghiểuvàđánhgiácaoPhongcáchđầutưWarrenBuffett.

Trongsuốtcuộcđờimình,Buffettđãthửnhiềucáchđầutưkhácnhau.Khicòntrẻ,ôngthậmchícònvẽbiểuđồchứngkhoánbằngtay.ÔngđãnghiêncứucùngBenjaminGraham,mộttrítuệtàichínhthôngminhnhấtthếkỷXX,vàquảnlývàsởhữuhàngloạtdoanhnghiệpcùngCharlieMunger,mộtnhàđầutưxuấtsắc.Trongsuốtnămnămvừaqua,Buffettđãtrảiquamứclãisuấthaichữsố,siêulạmphát,sụpđổthịtrườngchứngkhoán.Songcàngtrảiquatấtcảnhữngkhủnghoảngđó,ôngcàngthấyđượcvịtrícủamình.Buffettnói:“Tháiđộđầutưcủachúngtaphùhợpvớitínhcáchvàconđườngchúngtalựachọnđểsống”.

TháiđộcủaBuffettdễdàngphảnánhsựhòahợpnày.Ôngluônvuivẻvàcảmthông.Ôngthíchđilàmmỗingày.Ôngnói:“Bâygiờ,tôiđãcómọithứtôimuốntrongcuộcđờinày.Tôiyêumọingày.Tôirấtvuikhiđượcđilàmvàđượclàmviệcvớinhữngngườitôiyêuquý.KhôngcócôngviệcnàotrênthếgiớinàylạihấpdẫnhơnđiềuhànhBerkshirevàtôithấythậtmaymắnvớinhữnggìmìnhđangcó”

LỜIBẠTQuảnlýtiềntheophongcáchWarrenBuffett

Mùahènăm1984,tôibắtđầulàmquảnlýquỹởLeggMason.ĐólàmộtngàynóngẩmthườngthấyởBaltimore.Mườibốnngườichậpchữngbướcvàonghềmôigiớiđầutưtrongđócótôiđếnmộtphònghọpđểbắtđầukhóahọc.Khingồiởbàn,tấtcảchúngtôiđượcnhậnmộtbảncopycủacuốnsáchNhàđầutưthôngminhcủaBenjaminGraham(trướcđó,tôichưabaogiờnghenóiđếncuốnsáchnày)vàmộtbảnsaobáocáothườngniênnăm1983củaBerkshireHathaway(mộtcôngtylầnđầutôingheđến)củaWarrenBuffett(lầnđầutôiđượcbiếtđến).

Buổihọcđầutiênchỉlàbuổigiớithiệuvàchàomừngtừcácnhàquảnlýhàngđầu,trongđócócảmộtsốnhàmôigiớithànhcôngnhấttrêncảnước.Lầnlượttừngngườitựhàogiảithíchrằng100%triếtlýđầutưcủaLeggMasonđềudựatrêngiátrị.DựatrêncuốnNhàđầutưthôngminh,mỗingườilầnlượtkểlạimộtchươngtừnguyênbản.Họnóiđếnviệcmuachứngkhoánvớitỷsuấtgiátrêndoanhlợi(P/E),giákếtoánthấpvàcổtứccao.Họnóiđừngđểýđếnsựbiếnđộnghàngngàycủathịtrườngchứngkhoán;nhịpđiệucủathịtrườngsẽlàmbạnđisaihướng.Hãytìmcáchthoátkhỏiđiềuđó.Hãymuachứngkhoánkhichúngđượcchiếtkhấuvàkhônghấpdẫn.Nhưthếkhichúngtrởnênhấpdẫn,bạncóthểbánchúngởmứcgiácao.

Những thôngđiệpchúng tôinhậnđược trongsuốtngàyđầu tiênđềunhấtquánvàhợp lý.ChúngtôiđãdànhmộtbuổichiềuđểphântíchcácbáocáonghiêncứuvềĐườnggiátrịvàhọccáchphânbiệtgiữachứngkhoángiảmgiávàchứngkhoáncóvẻrẻvàchứngkhoántănggiávàchứngkhoáncóvẻđắt.Kếtthúcbuổihọcđầutiên,tấtcảchúngtôiđềutinrằngmìnhđãchạmđếnChénThánhĐầutư.Khichúngtôi thuxếpđồdùngcánhân,giáoviênhướngdẫnnhắcchúngtôicầmbáocáothườngniêncủaBerkshireHathawayvàđọcnótrướcgiờvàolớpngàymai.Côvuivẻnhắcnhở:“Cácanhchịbiếtkhông,WarrenBuffettlàhọctrònổitiếngnhấtcủaBenjaminGrahamđấy”.

Khiquaytrởlạiphòngkháchsạntốihômđó,tôiđãmệtlử.Mắttôimờđivàtrĩuxuống.Đầuóctôitrànngậpbảncânđốitàisản,báocáothunhập,vàtỷsuấtkếtoán.Thànhthậtmànói,điềucuốicùngtôimuốnlàmlàphảidànhkhoảngmộttiếngđểđọcbáocáothườngniênkia.Tôitinchắc,chỉcầnthêmmộtđiềugìđóvàođầunữa,chắcchắntôisẽnổtung.Tôimiễncưỡngvàmệtmỏicầmbảnbáocáolên.

BảnbáocáobắtđầubằnglờimởđầuDànhchocổđôngcủaBerkshireHathaway.Trongphầnnày,Buffettghivắntắtcácnguyêntắchoạtđộngchínhcủacôngty.Ôngviết:“Mụctiêukinhtếdàihạncủachúngtôilàtốiđahóatỷlệthunhậptrungbìnhhàngnămdựatrêngiátrịnộitạicủamộtcổphiếu.Chúngtôiưutiênđạtđượcmụctiêunàybằngcáchsởhữutrựctiếpmộtnhómgồmnhiềudoanhnghiệpcókhảnăngthuđượctiềnmặtvàliêntụccólợinhuậntrênvốncaohơnmứctrungbình”.Ôngcamkết:“Chúngtôisẽcôngbốcácbáocáođúngsựthậtđếncácbạn,nhấnmạnhcácyếutốtíchcựcvàtiêucựccóảnhhưởngquantrọngđếnviệcxácđịnhgiátrịdoanhnghiệp.Chúngtôichủtrươngcungcấpchocácbạnbiết tìnhhìnhthựctếcủadoanhnghiệp.Quađó,chúngtôimuốnbiếtvịtrícủachúngtôicóbịthayđổikhông”.

MườibốntrangtiếptheonóisơlượcvềtàisảnchínhcủaBerkshirebaogồmSee’sCandyShop

Nebraska, Furniture Mart, Buffalo Evening News, và Goverment Employees InsuranceCompany.Thànhthậttrongtừngcâuchữ,Buffetttiéptụcchotôibiếtmọithứtôicầnvềtìnhhìnhkinhtếcủacôngtyvàhơnthếnữa.ÔngliệtkêdanhsáchcổphiếuthườngtrongdanhmụcđầutưbảohiểmcủaBerkshire,baogồmAfiliatedPublications,GeneralFoods,Ogilvy&Mather, R.J Reynolds Industries, vàWashington Post. Ngay lúc đó, tôi cảm thấy thật ngạcnhiên,vàkhônghiểulàmthếnàoBuffettcóthểliêntụcluânphiênmiêutảcácchứngkhoánởdanhmụcđầutưvànhữngđónggópkinhdoanhcủacáctàisảnlớncứnhưthểlàphântíchchứngkhoánvàphântíchdoanhnghiệplàmộtvậy.Cứcholàtôidànhtrọnmộtngàyđểphântíchnhữngchứngkhoánmàtôibiếtđólàmộtphầntàisảncủadoanhnghiệpsởhữu,nhưngtôikhôngđưarađượcmốiliênhệphântíchnào.KhinghiêncứubáocáoĐườnggiátrị,tôithấycácsốliệukếtoánvàcáctỷlệtàichính.CònkhiđọcbáocáocủaBerkshire,tôibiếtthêmvềsảnphẩmvàkháchhàngcủadoanhnghiệp.Tôithấyđượctìnhhìnhtàichínhvàthunhậptiềnmặt.Tôicũngthấycácđốithủcạnhtranhvàchiphívốn.Đúngra,tôinênbiếttấtcảnhữngđiềunàykhiphântíchbáocáodònggiátrịnhưngvìlýdonàođó,tôiđãkhônglàmđượcnhưvậy.KhitôitiếptụcđọcbáocáocủaBerkshire,toànbộthếgiớiđầutư,thếgiớivẫncònbíẩnđốivớitôi,bắtđầuhémở.Tốihômđó,trongmộtkhoảnhkhắcquýgiá,WarrenBuffettđãhélộchotôibảnchấtcủađầutư.

Buổisánghômsau,trongtôitrànngậpniềmđammêđầutưmớimẻ,vàkhikhóahọckếtthúc,tôinhanhchóngquaylạiPhiladelphiavớimộtmụcđíchduynhất:TôisẽđầutưtiềncủakháchhàngtheođúngcáchWarrenBuffettđãlàm.

Tôibiếttôicầnhọchỏithêm,dođótôiđãtìmkiếmnhữngthôngtincơbảnvềWarrenBuffet.Đầutiên,tôithuthậptấtcảcácbảnsaobáocáothườngniêncủaBerkshireHathaway.Sauđó,tôiđặtmuacácbáocáothườngniênđượccôngbốcủanhữngcôngtythươngmạimàBuffettđầutư.Tiếptheo,tôitậphợptấtcảcáctạpchívàbàibáovềBuffettmàtôicóthểtìmđược.

Khitậphợpđượctấtcảcáctàiliệu,tôibắtđầuthựchiệnmụcđíchcủamình.MụctiêucủatôilàtrởthànhchuyêngiađầutiênnghiêncứuvềWarrenBuffett,rồisauđósẽchiasẻnhữnghiểubiếtsâusắcnàyvớikháchhàngcủamình.

Trongnhữngnămtiếptheo,tôixâydựngđượcmộtcôngviệckinhdoanhđầutưđángnể.TôigiúpcáckháchhàngđầutưthànhcôngnhiềuhơnkhiđitheohướngdẫnvàlựachọnchứngkhoáncủaBuffett.Hầuhếtkháchhàngcủatôiđềurấtsángsuốtkhimuacổphầnvớisuynghĩcoichứngkhoánlàdoanhnghiệpvàcốgắngmuanhữngdoanhnghiệptốtnhấtvớimứcchênhlệch.MộtvàikháchhàngkhôngthânthiếtđãbỏđikhôngphảibởivìphươngphápcủaBuffettsailầmmàdohọkhôngchịuđượcquánhiềuthửtháchcảmxúc.Mộtsốngườibỏđichỉđơngiảnvìhọkhôngđủkiênnhẫnđể chờđợi thànhcông.Họmấtbình tĩnhkhihànhđộngvàkhôngngừngmongmuốn thuvềmộtcáigìđó.Chínhmongmuốnnóngvộiđãkhiếnhọđichệchhướng.Khinhìn lại, tôi tinrằngtôikhócóthể làmviệcđượcvớibấtcứaicôngkhaiphảnđốitínhhợplýtrongphươngphápđầutưcủaBuffett.

TôitiếptụcthuthậpdữliệuvềBuffettnhữngkhicóthể.Tôiđọc,phântíchvàlưugiữcácbáocáothườngniên,bàibáo,cáccuộcphỏngvấn,vàbấtcứđiềugìliênquanđếnWarrenBuffettvàBerkshireHathaway.Tôigiốngnhưmộtđứatrẻchạytheongườichơibóng.Buffettlàngườianhhùngtrongsuynghĩcủatôivàmỗingày,tôiđềucốgắngđểtrởnêngiỏigiangnhưông.

Nhiềunămtrôiqua,tôicàngnónglòngtrởthànhmộtnhàquảnlýdanhmụcđầutưchuyênnghiệp.Vàothờiđiểmđó,cácnhàmôigiớiđầutưđượctrảhoahồngdựatrêngiaodịchmuavàbán.Đólàmộthệthốngdựatrêntiềnhoahồngphổbiến.Vớitưcáchlàmôigiới,tôiđãkhiến phần “mua” của phương trình diễn ra hợp lý, nhưngBuffett lại nhấnmạnh phải giữchứngkhoándàihạn.Điềunàykhiếnchophần“bán”gặpnhiềukhókhăn.Hiệnnay,hầuhếtcácdoanhnghiệpdịchvụtàichínhchophépcácnhàmôigiớiđầutưvàcácnhàtưvấntàichínhquảnlýtiềnbạcchokháchhàngđểlấyphíthayhoahồngnếuhọmuốn.Cuốicùng,tôigặpmộtsốnhàquảnlýdanhmụcđầutư,nhữngngườiđượctrảtiềnđểhoạtđộngkhôngliênquanđếnviệchọcómuahaybánnhiềuhaykhông.Đốivớitôi,sựthayđổinàylàmôitrườnghoànhảođểápdụngcácbàihọccủaBuffett.

Đầutiên,tôithuthậpkinhnghiệmquảnlýdanhmụcđầutưởphòngtíntháccủamộtngânhàngđịaphươngởPhiladelphia,kếthợpvớiviệcchọnlựaphântíchtàichínhtoàndiệnbắtbuộc.Sauđó,tôithamgiahãngtưvấnđầutưnhỏ.Ởđó,tôiquảnlýdanhmụcđầutưchokháchhàngđểhưởngphí.Mụcđíchcủachúngtôilàgiúpkháchhàngđạtđượctỷlệlợinhuậnhợplýmàkhônggặprủiro.Hầuhếtmọingườiđãđạtđượcmụctiêutàichínhcủamình,vàbâygiờhọmuốnduytrìtàisảncủahọ.Chínhvìđiềunày,rấtnhiềudanhmụcđầutưởhãngchúngtôicânbằnggiữachứngkhoánvàtráiphiếu.

Chínhtạiđây,tôibắtđầuviếtranhữngsuynghĩcủatôivềBuffett,chiasẻvớikháchhàngcủamìnhphươngphápđầutưkhônngoancủaông.Xétchocùng,Buffettđãđầutưtrongsuốt40năm,vàkiếmđượcnhữngkhoảnlợinhuậnkhổnglồ,thìviệchọchỏicáchthứcôngđãlàmchắcchắnkhôngthểcóhại.NhữngvănbảntổnghợpnàyvềsauđãtrởthànhnềntảngchoPhongcáchđầutưWarrenBuffett.

QuyếtđịnhbắtđầumộtquỹtươnghỗchứngkhoándựatrênnhữngnguyêntắcđượcđềcậptrongPhongcáchđầutưWarrenBuffettđượchìnhthànhdựatrênhaivấnđể.Thứnhất,hãngtưvấnđầutưcủachúngtôicầnmộtcôngcụđểquảnlýnhữngtàikhoảnkhôngđủlớnđểcóthểquảnlýdanhmụcđầutưriênglẻ.Thứhai,tôimuốnthiếtlậpmộthồsơthựchiệnkhicầnthiềtdựatrênnhữngbàihọccótrongcuốnsách.TôimuốnchứngminhrằngnếutuântheonhữnggìBuffettdạyvànhữngđiềutôiviết,cácnhàđầutưsẽkiếmđượclợinhuậntừthịtrường.Hoạtđộngchínhlàbằngchứngchínhxácnhất.

Ngày17thángTưnăm1995,mộtquỹmớiđượcthànhlập.VớinhữngkiếnthứcthulượmđượctừviệcnghiêncứucủaWarrenBuffetttronghơn10năm,kếthợpvớinhữngkinhnghiệmquảnlýdanhmụcđầutưtrongbẩynămđó,tôicảmthấychúngtôiđangcóvịtríthuậnlợiđểgiúpkháchhàngđạtđượclợinhuậntrênmứctrungbình.

Chuyệngìđãxảyra?

Khiphântíchdanhmụcđầutưvàthịtrườngchứngkhoántrongsuốtgiaiđoạnnày,tôipháthiệnrahailýdoquantrọngnhưngkhôngliênquanđếnnhau.Đầutiên,khimởquỹnày,tôiđãlựachọnnhữngchứngkhoángầnnhưgiốngvớiBerkshireHathaway:báochí,cáccôngtynướcgiảikhát, cácdoanhnghiệphàng tiêudùngkhông lâubền,vàcáccông tydịchvụ tài chínhđượclựachọn.ThậmchítôicònmuacảcổphiếucủaBerkshireHathaway.

VìquỹcủatôiápdụngthíđiểmcácbàihọccủaBuffettnêncólẽkhôngcógìngạcnhiênkhirất

nhiềuchứngkhoántrongdanhmụcđầutưlàchứngkhoánmàBuffettđãmua.NhưngsựkhácbiệtgiữachứngkhoáncủaBuffettnhữngnăm1980vànhữngchứngkhoánnàyvàonăm1997rấtrõràng.Cuốinhữngnăm1990,phầnlớncáccôngtyliêntụctănglợinhuậnchủsởhữuởtỷlệhaichữsốđãgiảmtỷlệxuốngmộtchữsố.Thêmvàođó,trongsuốtthậpkỷtrước,giáchứngkhoáncủanhữngcôngtynàytăngđềuđặn,dođómứcchênhlệchsovớigiátrịnộitạiđãthấphơngiaiđoạnđầu.Khităngtrưởngcủacôngtychậmlạivàchênhlệchvớigiátrịnộitạigiảmđi,nhữngcơhộitănglợinhuậnđầutưtrongtươnglaituộtmất.

Nếunhưnhântốđầutiênlàthiếutốcđộtăngtrưởngcaobêntrongdanhmụcđầutư,thìnhântốthứhailàchuyệngìđangxảyrabênngoàidanhmụcđầutư.Trongkhikinhtếcủacácdoanhnghiệptrongquỹđangchậmlại,kinhtếcủacáccôngtykỹthuậtnhấtđịnh—viễnthông,phầnmềm,dịchvụInternet—lạitănglênnhanhchóng.Bởivìnhữngngànhcôngnghiệpmớinàyđangnắmthịphầnlớnhơntrongthịtrường,nênthịtrườngchứngkhoánsẽtăngnhanhhơn.Điềutôisớmnhậnrađólàkinhtếcủanhữngdoanhnghiệptôisởhưutrongquỹnàykhôngbắtkịpvớinhữngcôngtyrađờimuộnhơn,nhữngcôngtydựatrêncôngnghệcaođangtăngtốctrênthịtrườngchứngkhoán.

Năm1997 là thờiđiểmquyếtđịnhđối vớiquỹ của tôi.Nếu tôi tiếp tụcđầu tưvàonhữngchứngkhoántruyềnthốnggiốngnhưBuffett,cólẽlợinhuậnsẽchỉởmứctrungbình.ThậmchíBuffettnóivớicáccổđôngcủaBerkshireHathawayrằnghọcóthểkhôngmongđợithuđượclợinhuậnđầutưtrêntrungbìnhnhưtrongquákhứnữa.Tôibiếtnếutôitiếptụcsởhữunhữngchứngkhoánđóvớimứcgiácaovàtăngtrưởngkinhtếổnđịnh,tôicóthểkhôngtạođượclợinhuậnđầutưtrênmứctrungbìnhchocáccổđông.Vàtrongtrườnghợpđó,kếtquảsẽnhưthếnào?Nếumộtquỹ tươnghỗ liên tiếpkhông thể tạo ra lợinhuậnđầu tư tốthơn chỉ số thịtrường,thìcáccổđôngtốthơnnênchuyểnsangmộtquỹtươnghỗchỉsố.

Đứnggiữangãtưđườngtrongsuốtgiaiđoạnnàythậtkhókhăn.Tôikhôngbiếtcónêntiếptụcduytrìquỹnàykhông.NhiềucâuhỏiđặtraxungquanhvấnđềliệuBuffettcóthểcạnhtranhvớicáccôngtyrađờisaunhưngvẫncpslợinhuậntrênmứctrungbìnhhaykhông.Liệutấtcảnhữngphươngphápcoichứngkhoánnhưdoanhnghiệpcócònthíchhợpkhinghiêncứucácngànhkinhdoanhmớimẻhướngvàocôngnghêkhông?

Trongthâmtâm,tôibiếtphươngphápđầutưcủaBuffettvẫncógiátrị.Tôibiếtchắcchắnnóvẫnđemlạicơhộichocácnhàđầutưpháthiệnkhiđịnhgiákhônghợplý,từđókiếmđượclợinhuậntừthịtrườnghẹphơn.Tôibiếttấtcảnhữngđiềuđóvàcònhơnthếnữa.Nhưngngaybâygiờ,tôiđangdodự,chưathểbướcsangmảnhđấtkinhtếmới.

TôithậtmaymắnvìđãkếtbạnvớiBillMillerkhibắtđầucôngviệcởLeggMason.Lúcđó,BillđangđồngquảnlýquỹcùngvớiErnieKiehne.Billđịnhkỳdànhthờigiangặpgỡcácnhàmôigiớiđầutưmớiđểchiasẻnhữngsuynghĩcủaôngvềthịtrườngchứngkhóan,vềcôngty,vàcácýtưởngtừvôsốquyểnsáchôngđãđọc.SaukhitôirờiLeggMasonđểtrởthànhmộtnhàquản lý danhmụcđầu tư, tôi vàBill vẫn là bạn. Sau khi xuất bản cuốnPhong cáchđầu tưWarrenBuffett,chúngtôivẫngặpnhauđểbànluậnvềđầutưvànhữngkhókhănkhibắttayvàolàmkinhtế.

Trongcuốnsách,tôichỉrarằngBuffettkhôngchỉdựatrêntỷlệP/Ethấpđểlựachọnchứngkhoán.Độnglựctạoragiátrịlàlợinhuậnchủsởhữuvàkhảnăngtạoralợinhuậntrênvốn

trênmứctrungbìnhcủacôngty.Đôikhi,chứngkhoáncótỷlệP/Ethấptạoratiềnmặtvàđạtđượclợinhuậntrênvốncaovàsauđótrởthànhvụđầutưlớn.Nhưnglạicólúc,chứngkhoáncótỷlệP/Ethấptiêutốntiềnmặtvàtạoralợinhuậntrênvốndướimứctrungbìnhvàđođótrởthànhvụđầutưtồi.BuffettnóirằngnhữngchứngkhoánvớitỷlệP/Ethấpcóthểđượcvínhưmộtcáiaodễchịuchocábơitrongđó,nhưngcáikhiếntỷlệnàytănglênlạilàtiềnmặtvàlợinhuậntrênvốnđầutưcao.

Billnhậnrađiềunàysớmhơnmộtvàinăm,vàôngđãđiềuchỉnhquỹđầutưcủamìnhtheohướngnày.Nhiềunămliêntiếp,ônghoạtđộngthànhcônghơnvàhướngdầnvàothịtrườngđầutư.

Khiquỹcủatôicốgắngđạtđếnmứcantoàn,tôiđãgặpBillđểthảoluậnvềchiếnlượcvàcơhội.TôinóivớiôngrằngphươngphápcủaBuffettrấtđángtincậy.Ôngđồngý.Tôikhẳngđịnhvớiôngcáchduynhấtđểgiànhchiếnthắngtrênthịtrườngchứngkhoánlàcoichứngkhoánnhưdoanhnghiệpđểpháthiệnranhữngthayđổicơbảntồntạitừlâutrongdoanhnghiệpđótrướckhicơchếtựđiềuchỉnhgiácủathịtrườngtìmranó.Ôngđồngý.TôicũngquảquyếtlàmìnhtinchắcphươngphápcủaBuffettcóthểđượcápdụngchocácngànhcôngnghiệpmớinhưng tôivẫnkhôngchắcphảibắtđầunhư thếnào.VàBillnói: “Hãyđến làmviệcởLeggMasonđi.Tôisẽchỉchoanhbiết”.

BằngcáchsửdụngphươngphápđịnhgiáchủyếudựatrênthunhậptiềnmặtvàlợinhuậntrênvốnchứkhôngphảilàtỷlệP/E,Billđãvàđangtheođuổinhữngcôngtyrađờisautrongngànhkỹthuật.Năm1996,ôngmuahãngmáytínhDellkhithunhậpgấpsáulầnvớilợinhuậntrênvốnlà40%.CácnhàquảnlýquỹkháccũngmuaDellnhưngsauđóhọbánđikhithunhậpgấp12lầnbởivìtheosuynghĩthôngthườngbạnluônmuavàokhimứclợinhuậngấp6lầnvàbánđiởmức lợinhuậngấp12 lần.Thayvàođó,Bill lạinghiêncứucácbáocáokinhdoanhvànhanhchóngpháthiệnrarằnglợinhuậntrênvốncủaDellđangtăngnhanhchóngvớitỷlệthunhậptrênvốnđángngạcnhiênởmứcbaconsố.Dođó,trongkhicácnhàquảnlýquỹkhácbáncổphiếucủaDellkhilợinhuậntăng12lầnthìBilllạigiữlạichođếnkhiđạtlợinhuậngấp20,30,40lần,vìôngtinrằngcôngtyvẫnđượcđịnhgiáthấphơnrấtnhiềusovớigiátrịnộitạiđangtăngrấtnhanhcủanó.Vàôngđãđúng.VụđầutưvàohãngmáytínhDellcủaôngđãđemvề3000%lợinhuậnchocáccổđôngtrongquỹcủaông.

BillquantâmđếnviệcđầutưthêmvàomảnhđấtKinhtếmới.ÔngđãthànhcôngliêntiếpvớiAOL.Ôngđầu tưvàoviễn thông, thuđược lợinhuậnvôcùng lớn tạiNokiavàhãng tin tứcNexel.NgườiquảnlývốnLeggMasonlàcổđônglớnthứhaicủaAmazon.com,chỉđứngsauTổngGiámđốcĐiềuhànhJeffBezos.Gầnđây,BilllạiđưaeBayvàodanhmụcđầutưcủaquỹ,vìhãngnàyđóngvaitròlàcổngchắnkinhtếtươngtựnhưMicrosoftnăm1993.

Vàothờiđiểmđó,Microsoftlàcôngtycógiátrị22tỷđôla.HầuhếtcácnhàđầutưgiátrịđềurằngMicrosftđãđượcđánhgiáquácao.Nhưngđếncuốinăm2003,giátrịcủaMicrosofttănglên295tỷđôla.Giácủacôngtytăngtrên1000%trongkhichỉsốS&P500tăng138%tạicùngthờiđiểm.

Năm1993,Microsoftcóphảilàmộtchứngkhoángiátrị?Câutrảlờirõrànglànhưvậymặcdùkhôngcónhàđầutưnàonhậnrađiềuđó.Hiệnnay,eBaycóphảilàchứngkhoángiátrị?Tấtnhiên,chúngtatintưởngđiềuđó,nhưngchúngtakhôngthểbiếtchắctrongvàinămtới,mọi

chuyệnsẽthayđổinhưthếnào.Nhưngchúngtabiếtrõmộtđiều:BạnkhôngthểxácđịnhxemeBaycóphảilàmộtcổphiếugiátrịhaykhôngnếudựatrêntỷlệP/EcũngnhưbạnkhôngthểđịnhgiáMicrosoftdựatrêntỷlệnày.

YêútốchủchốttrongtấtcáccácquyếtđịnhđầutưcủaBilllàphảihiểumôhìnhkinhdoanhcủacôngty.Đâulàcácnhântốtạoragiátrị?Côngtytạoratiềnmặtnhưthếnào?Côngtycóthểthuđượcbaonhiêutiềnmặtvàtỷlệtăngtrưởngdựđoáncóthểđạtđượclàbaonhiêu?Lợinhuậntrênvốncủacôngtylàbaonhiêu?Nếucôngtyđạtmứclợinhuậntrênchiphívốn,tứclàcôngtyđangtạoragiátrị.Nếucôngtycótỷlệlợinhuậndướichiphívốn,tứclà,côngtyđangmấtgiátrị.

Nhờnhữngphântíchcủamình,Billhiểuracáigìđemlạigiátrịchodoanhnghiệp,khidựatrêngiátrịhiệntạiđãđượcchiếtkhấucủacáckhoảnthunhậpbằngtiềnmặttrongtươnglai.MặcdùquỹcủaBillsởhữucácdoanhnghiệpkhônggiốngcácdoanhnghiệptrongdanhmụcđầutưcủacôngtyBerkshireHathawaycủaBuffettnhưngkhôngaicóthểphủnhậnrằngcảhaiđangtiếpcậnvớiquytrìnhđầutưtheocùngmộtcáchthức.ĐiểmkhácbiệtduynhấtlàBillquyếtđịnhchọnthuyếtđầutưvàápdụngnóvàocácvụnhượngquyềnkinhdoanhđangthốngtrịthịtrườngkinhtếtoàncầu.

KhiBillyêucầutôilàmviệctạicôngtyquảnlývốnLeggMasonvàsápnhậpcảquỹcủatôi,tôitinchắc,phươngphápcủachúngtôigiốnghệtnhau.MộtlợithếquantrọnghơnkhigianhậpnhómcủaBilllàbâygiờtôiđãlàmộtphầncủatổchứcmongmuốnápdụngphươngphápđịnhgiátrịdoanhnghiệpvàođầutưởbấtcứnơinàocócơhộitạoragiátrị.SựquantâmcủatôikhôngchỉgiớihạnởnhữngcổphiếuBuffettđãmua.Nómởrộngratoànbộthịtrườngchứngkhoán.

MộttrongnhữnglỗitưduyđầutiênkhibắttayvàoquảnlýquỹlàniềmtinmùquángchorằngbởivìBuffettkhôngsởhữucácdoanhnghiệpcôngnghệcaonênnhữngdoanhnghiệpnàychắchẳnkhôngthểphântíchđược.Đúnglà,nhữngdoanhnghiệpmớirađờinàychứađựngnhiềurủirokinhtếhơncácdoanhnghiệpmàBuffettsởhữu.Ngườitacóthểdễdàngdựđoántìnhhìnhkinhdoanhcủacáchãngsảnxuấtnướcsoda,daocạorâu,thảm,sơn,kẹo,vàđồdùnggiađình,nhưnglạikhôngthểlàmthếvớingànhkinhdoanhphầnmềmmáytính,viễnthôngvàdịchvụInternet.

Nhưng“khódựđoán”khôngcónghĩalà“khôngthểphântích”.Dĩnhiên,môitrườngkinhtếcủacáccôngtykỹthuậthaybiếnđổihơnmôitrườngkinhtếcủacácdoanhnghiệpsảnxuấthàngtiêudùng.Nhưngmộtcuộcnghiêncứutỷmỷhoạtđộngcủacácdoanhnghiệpvẫnchophépchúngtaxácđịnhmộtloạtcáckhảnănggiátrị.Hơnnữa,phươngphápcủaBuffettkhônghềbắtchúngtaphảixácđịnhchínhxácgiátrịcủadoanhnghiệplàgì,màchỉlàkhuyênchúngtanênmuacôngtyởmứcgiáchênhlệchđángkể(biênđộantoàn)trongmộtloạtcáckhảnănggiátrị.

NhưngcómộtđiềumàcácnhànghiêncứuphươngphápcủaBuffettchưanghĩtớiđólàmứclợinhuậnthuvềkhiphântíchđúngcáccôngtykỹthuậtcaohơnmứcphạtkhigặpphảirủiro.Phântíchmỗichứngkhoánnhưmộtdoanhnghiệp,xácđịnhgiátrịcủadoanhnghiệpvàđòihỏibiênđộantoàncaohơntronggiámuađểgiảmtỷlệrủirokinhtếlàtấtcảnhữnggìchúngtaphảilàm.

Chúngtakhôngnênquênrằngtrongnhiềunăm,nhữngngườitánthànhphươngphápđầutưcủaWarrenBuffettđãlựachọnvàápdụngnóvàonhữngmảngthịtrườngchứngkhoánkhácnhau.Một số nhà đầu tư nổi bậtmua chứng khoán không có trong danhmục đầu tư củaBerkshire.Nhữngngườikhácmuachứngkhoánvốnhóanhỏhơn.Cònmột số ít lạiđưaraphươngphápcủaBuffettrathịtrườngquốctếvàmuacácchứngkhoáncủanướcngoài.Kếtluậnquantrọngđólà:ChúngtacóthểápdụngphươngphápđầutưcủaBuffettvàotấtcảcáclĩnhvựckinhdoanh,bấtkểlàngànhcôngnghiệp,thịtrườngvốnhaycácngànhkinhdoanhnàokhác.

TừkhitrởthànhmộtbộphậncủacôngtyquảnlývốnLeggMasonvàonăm1998,quỹcủatôiđãtrảiquamộtgiaiđoạnđầutưthànhcôngnổibật.Thànhcôngđókhôngphảilàdophươngpháphayquytrìnhđầutưthayđổi,màdophươngphápvàquytrìnhđầutưnàyđãđượcápdụngvàonhữngdanhmụcchứngkhoánrộnghơn.Khicácnhàquảnlýdanhmụcđầutưvàcácnhàphântíchsẵnsàngnghiêncứutấtcảcácloạihìnhkinhdoanh,vàkhôngđểýtớisựphânloạicácngànhcôngnghiệp,thìcơhộikhaithácnhữngcôngtyđịnhgiásaiđịnhkỳtrênthịtrườngngàycàngmởrộng,vàchuyểncơhộiđóthànhlợinhuậnchocáccổđôngcủachúngtôi.

Điềunàykhôngcónghĩalàchúngtôikhôngcónhữngnăm,nhữngquýhaynhữngthángtồitệ.Nóchỉđơngiảnlàkhibạntínhtổngnhữnglầnchúngtôithualỗtrênthịtrườngtrongmộtgiaiđoạnnàođó,lượngtiềnthualỗđónhỏhơntiềnlãichúngtôikiếmđượctrênthịtrường.

Xéttheokhíacạnhnày,thànhtíchcủaquỹkhôngkhácnhiềusovớinhữngdanhmụcđầutưtập trung.Bạnhãynhìn lạihoạtđộngcủaCharlieMunger,BillRuane,vàLouSimpson.Mỗingườiđềuđạtđượcthànhcôngsuấtsắctrongdàihạnnhưngcũngphảitrảiquanhữnggiaiđoạnhoạtđộngkhônghiệuquảngắnhạn.Mỗingườiđềusửdụngmộtphươngphápđịnhgiádoanhnghiệpđểxácđịnhxemliệuchứngkhoáncóbịđịnhgiásaihaykhông.Mỗingườiđềuđiềuhànhmộtdanhmụcđầutưtậptrungcódoanhthuthấp.Phươngpháphọsửdụnggiúphọđạtđượckếtquảtốttrongdàihạnvớichiphíchệchhướngtiêuchuẩncaohơn.

Nhàchiến lượchàngđầucủacôngtyquản lývốnLeggMason,MichaelMauboussinđãtiếnhànhnghiêncứucácquỹtươnghỗhoạtđộngtốtnhấttừnăm1992tớinăm2002.Ôngchọnnhữngquỹdomộtngườiquảnlýtrongsuốtgiaiđoạn,cótàisảnítnhấtlà1tỷđôla,vàvượtquachỉsốS&P500tronggiaiđoạn10năm.Có31quỹtươnghỗđãlọtvàodanhsách.

Sauđóôngxemxétphươngphápmàmỗinhàquảnlýsửdụngđểthànhcôngtrênthịtrường,vàđưarabốntiêuchíkhiếnnhữngnhómnàytáchrakhỏiphầnlớncácnhàquảnlýquỹkhác:

1.Doanhthudanhmụcđầutư:Nóichung,cácquỹtươnghỗthànhcôngtrênthịtrườngcótỷsuấtdoanhthutrungbìnhkhoảng30%.Điềunàyhoàntoàntráingượcvớilợinhuậncủatấtcảcácquỹchứngkhoán-110%.

2.Danhmụcđầutưtậptrung:Nhữngngườithànhcônghơntrongdàihạncóxuhướngchọndanhmụcđầutưtậptrunghơnlàcácchỉsốhaycácquỹchứngkhoánthôngthường.Trungbìnhmộtquỹtươnghỗhoạtđộnghiệuquảsẽsửdụng37%tàisảnvàocáccôngtyhàngđầu.

3.Phongcáchđầutư:Đasốnhữngnhàkinhdoanhtrênthịtrườngtheođuổiphươngphápgiátrịnộitạiđểlựachọnchứngkhoán.

4.Vịtríđịalý:ChỉmộtbộphậnnhỏcácnhànhàđầutưnổitiếngđếntừtrungtâmtàichínhởbờbiểnĐông,NewYorkhayBoston.Hầuhếtnhữngngườithànhcôngnhấtlạixâydựngsựnghiệpởcác thànhphốnhưChicago,ThànhphốSaltLake,Memphis,Omaha,vàBaltimore.Michael cho rằng có lẽ việc thoát khỏi tốc độ phát triển quá nhanh chóng ởNewYork vàBostonđãgiảmbớtnhữnghànhđộngquákhíchtrànngậpraquánhiềudanhmụcđầutưquỹtươnghỗ.

Chiếnlượcđầutưchútrọngvàocácvụđánhcượctậptrung,doanhthuthấpvàquytrìnhlựachọnchứngkhoánchậmdựatrênviệctìmragiátrịnội tạicủachứngkhoánlàmốiđedọachungchoviệcđầutưhiệuquả,dùlàcủanhữngnhàđầutưsiêuhạngnhưGrahamvàDodds,BuffettvànhữngngườiđiềuhànhcácquỹmànghiêncứucủaMichaelđãchỉra.

Tuynhiên,phầnlớncácnhàquảnlýquỹvẫntiếptụcthualỗtrênthịtrườngchứngkhoán.Mộtvàingườitinrằngđâylàbằngchứngcủahiệuquảthịtrường.Cólẽvớisựcạnhtranhkhốcliệtgiữacácnhàquảnlýtiềnbạc,chứngkhoánsẽđượcđịnhgiáchínhxáchơn.Điềunàycũngcóphầnđúng.Chúngtatinrằngthịtrườngtrởnênhiệuquảhơn,vàcónhiềucơhộitìmkiếmlợinhuậncaohơntừthịtrườngchứngkhoánbằngcáchsửdụngcáckỹthuậtđơngiảnđểxácđịnhgiátrị.ChắcchắnkhôngaicòntinrằngthịtrườngsẽchophépbạnkiếmđượclợinhuậnchỉbằngcáchtínhtỷlệP/E.

Cácnhàphântíchhiểurằngnhữngthayđổicơbảnbiểuhiệntrongcácmôhìnhkinhdoanhsẽcóthểtìmranhữnggiátrịbấtthườngxuấthiệntrênthịtrường.Họsẽcóquanđiểmkhácthịtrườngvềsựtồntạivàtầmquantrọngcủakhảnăngthulợinhuậncủacôngty.BillMillerđãnói:“KhôngphảivìkhôngtánthànhcáchquảnlýtiềntệchủđộngmàchỉsốchứngkhoánS&P500đánhbạicácnhàquảnlýtiềntệchủđộng.Nguyênnhânlàdochỉsốnàyphảnđốiphươngphápmàhầuhếtcácnhàquảnlýtiềntệchủđộngsửdụng”.

Đãhơn20nămkểtừlầnđầutiêntôiđọcbáocáothườngniêncủaBerkshireHathaway.Thậmchíngaycảbâygiờ,khitôinghĩvềWarrenBuffettvàphươngphápcủaông,tôivẫnthấytrànngậpvuisướngvàthíchthú.Tôitinchắcđâylàphươngphápđúngđắnvànếuđượcápdụngnhấtquán,nósẽtạoralợinhuậntrêntrungbìnhtrongdàihạn.Chỉcầnquansátcácnhàquảnlýtiềntệnổitiếngnhấthiệnnay,chúngtacóthểthấyrằngtấtcảđềusửdụngphươngphápcủaWarrenBuffettdướicácdạngkhácnhau.

Mặcdùcác công ty, cácngànhcôngnghiệp, các thị trườngvànềnkinh tế sẽ luôn thayđổinhưnggiátrịcủaphươngphápđầutưWarrenBuffettsẽtồntạimãimãivớithờigian.Vớibấtkỳđiềukiệnnào,cácnhàđầutưcóthểápdụngphươngphápcủaBuffettđểlựachọnchứngkhoánvàquảnlýdanhmụcđầutưcủamình.

Nhữngnăm1950,1960khiBuffettbắtđầuquảnlýtiềntệ,ôngđãcoichứngkhoánnhưmộtdoanhnghiệpvàápdụngphươngphápquảnlýdanhmụcđầutưtậptrung.Nhữngnăm1970và1980khiôngđưathêmmộtngànhkinhdoanhmớimẻlànhượngquyềnkinhdoanhvàodanhmụcđầutư,ôngvẫncoichứngkhoánlàdoanhnghiệpvàquảnlýcácdanhmụcđầutưtậptrung.Cũngtươngtựnhưvậy,khiBillMillermuacáccôngtykỹthuậtvànhàcungcấpdịchvụInternetchoquỹgiátrịcủamìnhvàonhữngnăm1990vànửađầuthậpkỷnày,Buffettvẫncoicoichứngkhoánlàdoanhnghiệpvàquảnlýcácdanhmụcđầutưtậptrung.

Liệunhữngcôngtyđượcmuavàonhữngnăm1950cókhácbiệtvớinhữngcôngtymuavàonhữngnăm1980haykhông?Có.Liệunhữngcôngtyđượcmuavàonhữngnăm1960cókhácbiệtvớinhữngcôngtymuavàonhữngnăm1990haykhông?Dĩnhiênlàcó.Cácdoanhnghiệpđãthayđổi,côngnghiệppháttriển,vàsựcạnhtranhcủathịtrườngchophépcácvụnhượngquyềnkinhdoanhmớirađờitrongkhinhữngloạihìnhkhácngàycànglụitànhơn.Sựpháttriểnliêntụccủacácthịtrườngvàcôngtygiúpcácnhàđầutưnhậnracómộtphươngphápđầu tưvẫn thiết thựcngaycảkhihọkhông thể tránhkhỏinhữngảnhhưởngcủaquá trìnhchuyểnđổi.

TạiđạihộithườngniêncủaBerskhirenăm2004,mộtcổđôngđãhỏiWarrenrằngnếunhìnlại,ôngcóthayđổibấtcứđiềugìtrongphươngphápcủaôngkhông.Ôngtrảlời:“Nếuchúngtaphảitiếnhànhlạimộtlầnnữa,tôivẫnsẽlàmtheođúngconđườngđó.Chúngtađọcmọithứvềnộibộcácdoanhnghiệpvàcácngànhcôngnghiệp.Hệthốngđầutưcủachúngtasẽđượcmở rộng hơn hiện tại rất nhiều với lượng vốn ít hơn đáng kể. Tôi sẽ tiếp tục học hỏi cácnguyêntắccơbảntừnhữngvụđầutưthànhcôngnhưcủaBenGraham,chịuảnhhưởngcủaCharlievàPhilFisherkhilựachọnnhữngdoanhnghiệphiệuquảhơn”.Ôngdừnglạitronggiâylátrồinóitiếp:“Trongquanđiểmcủatôikhôngcógìkhácbiệtvềviệcphântíchchứngkhoánngàyhômnaysovới50nămtrướcđây”.

Chẳngcógìkhácbiệtdùlànămnăm,10nămhaythậmchí20nămsauđichăngnữa.Sựthayđổicủathịtrườnggiácả,môitrườngkinhtế,cácngànhcôngnghiệpliêntụcdiễnra.Mộtnhàđầutưthôngminhsẽthayđổihànhvicủahọtheotừngngàyđểthíchứngvớibốicảnhmới.Tuynhiên,cáikhôngbaogiờthayđổichínhlànềntảng.

NhữngngườitheođuổiconđườngcủaBuffettvẫnsẽphântíchchứngkhoán(vàcôngty)dựatrênnhữngnguyênlýgiốngnhưvậy.Họsẽvẫnduytrìdanhmụcđầutưtậptrung;vàsẽkhôngquantâmđếnsựbiếnđộng,suygiảm,vàtácđộng.Giốngnhưtôi,họtinrằngnhữngnguyênlýnàytừngchỉđườngchonhữngquyếtđịnhđầutưcủaWarrenBuffetttrong60nămquathựcsựsẽtồntạimãimãi,vàtạocơsởchonhữngýtưởngđầutưđángtincậymàtấtcảchúngtacóthểpháttriển.

LỜICẢMƠNĐầutiêntôimuốngửilờicámơntrântrọngnhấtđếnWarrenBuffettvìnhữngbàihọccủaông.Đặcbiệt,ôngđãchophéptôisửdụngnhữngtưliệucóbảnquyền.NhữngđiềuWarrennóigầnnhưkhôngthểhoànthiệnhơnđượcnữa.Cuốnsáchnàytrởnênhayhơnvìcóthểsửdụngnhữngtừngữcủabảnthânôngthayvìđemđếnchocácbạnnhữnglờidiễngiảidàidòng.

TôicũngmuốncámơnCharlieMungervìđónggópcủaôngtrongnghiêncứuvềđầutư.Nhữngýtưởngcủaôngvề“Tâmlýphánđoánsai”và“Nhữngmôhìnhtrítuệdạngmắtcáo”thựcsựrấtquantrọngvàtấtcảmọingườinênnghiêncứuchúng.Chúngtôicũngđánhgiácaonhữngcuộctròchuyệnsâusắcvànhữnglờikhíchlệ,ủnghộbanđầucủaông.

Trongviệcpháttriểncáckỹnăngđầutưcủatôi,khôngaiquantrọnghơnBillMillerkhigiúptôichuyểntừlýthuyếtsangthựctiễn.Billlàngườibạnvàlàngườithầytàinăngcủatôitrongsuốthơnhaimươinăm.Sựgiúpđỡcủaôngthậtkhônggìsánhđược.VớitưcáchlàGiámđốcĐiềuhànhcôngtyQuảnlývốnLeggMason,BillđãhướngdẫnchotôicáchlàmthếnàođểápdụngphươngphápcủaWarrenBuffettchotấtcảcáccôngty,baogồmcảnhữngcôngtygianhậpcácngànhKinhtếmới.ĐiềuthậtsựkhiếntôithíchthúđólàBillkhôngchỉlàmộtngườibạn,mộtngườithầymàcònlàmộtngườiđồngnghiệp

Tôicũngmaymắnđượclàmviệctrongmộtmôitrườngkhuyếnkhíchvàpháttriểnviệcquảnlýtrítuệ.Vàdođó,tôimuốncảmơntấtcảnhữngbạnđồngnghiệpcủatôitạiLeggMasongồmcóNancyDennin,Mary ChrisGay, ErnieKiehne, Kyle Legg, IraMalis,MichaelMauboussin,JeniferMurphy,DavidNelson,RandyBefumo, ScotLabin, JayLeopold, SamathaMcLemore,MitchellPenn,DaleWettflauer,vàJeanYu.

Trongnhiềunăm,tôiđãđượclợirấtnhiềukhichiasẻvềWarrenBuffetttrongcácbuổinóichuyệnvớirấtnhiềungườitàigiỏinhưBobColeman,TomRusso,ChrisDavis,DavidWinters,JamieClark,BillRuane,BobGoldfarb,LouSimpson,Ajit,LisaRapuano,AliceSchroeder,ChuckAkre,AlBarr,DavidBraverman,WallyWeitz,MasonHawkins,LarryPidgeon,vàEdThorp.

Mộtsốngườiđãhỗtrợtôirấtnhiềutrongviệcnghiêncứunhữngphầncủacuốnsách.Xincámơn Justin Green, Joan Lamm -Tennant, Pat Shunk, Michael Levitan, Steward Davis, MaryMclaugh,JohnRothchild,JackBogle,PilFisher,KenFisher,vàEdHalerman.

Trongnhiềunăm,tôicóvinhdựđượclàmviệccùngvớicácnhàvănđềulànhữngngườiamhiểuvềBuffetttheocáchriêngcủahọ.TôiđặcbiệtgửilờicámơntớiAndyKilpatrick,nhàsửgia chính thức vềBerkshireHathaway trong tâm trí tôi. CámơnRoger Lowenstein,HenryEmerson,JanetLowe,CarolLoomis,vàLarryCunningham.

Cóbangườiphụnữtàinăngvàvôcùngtàigiỏiđãgiúpđỡtôirấtnhiềutrongkhiviếtcuốnsáchnày,mỗingườiđónggópmộtphầnnghiêncứuvàpháttriểnbảnthảo.CámơnErickaPeterson,CathyColadonato,vàVictoriaLarson.

Trongsốtấtcảnhữngngườikểtrên,khôngaitôicảmthấybiếtơnnhiềunhưnhàvănMaggieStuckey.MặcdùchúngtôilàmviệcởhaiđầuchâulụcnhưngMaggiecókhảnăngthấuhiểunhữngsuynghĩcủatôivàbiếtchínhxáctôimuốntruyềnđạtđiềugìtrướccảkhitôinóira.Bà

làchuyêngiađãcốnghiếncôngsứckhôngbiếtmệtmỏiđểhoànthànhcuốnsáchnày.Tôithậtmaymắnkhicóbàgiúpđỡ.

MốiquanhệcủatôivớiJohnWiley&Sonsluônrấttốtđẹp.NgườibạnvàbiêntậpviêncủatôilàMylesThompsonđãrấtamhiểuvềcuốnsáchPhongcáchđầutưWarrenBuffettkhichưacóaitừngngheđếnnóvàchưacóbảnsaonàođượcbán.CámơnMyles.TôicũngmuốngửilờicámơntớiJoanO’Neil,PamelavanGiessen,MaryDaniello,vàcácchuyêngiavềxuấtbảnkhácởJohnWileyvìsựquantâmvàchúýcủahọtớinhữngbàiviếtvềWarrenBuffettcủatôi.

Tôithậtsựmắcnợnhânviêncủatôi,LaurieHarperởvănphòngSebastianLiterary.Laurielàmộtngườiđặcbiệt.Côlàmviệctrungthực,vớisựtrungthành,chínhtrực,thôngminhvàluônlàmhài lòngngườikhác.Tôikhôngthểcómộtngườiphụtáđắc lựchơnđược.LờicámơnmuộntôimuốndànhchoMichaelCohnvìđãtạocơhộichomộtnhàvănkhởinghiệpmườinămtrướcđây.

Bấtcứaitừngviếtmộtcuốnsáchđềubiếtrằnghọphảidànhrấtnhiềuthờigianlàmviệcmộtmìnhthayvìdànhthờigianchogiađình.Maggie,vợtôiđãluônluôndànhtìnhcảmvàủnghộtôi.Ngàyđầutiêntôinóivớicôrằngtôisẽviếtcuốnsáchnày,côđãmỉmcườivàthuyếtphụctôirằngtôicóthểlàmđược.Trongnhiềuthángtiếptheo,côđãchămsócgiađìnhđểtôicónhiềuthờigiansángtác.Tìnhyêuvôtậndànhchocácconcủatôi,Kim,Robert,vàJohnvàvợtôinữa,nhữngngườilàmtấtcảnhữnggìcóthểđểgiúptôi.Mặcdùhọnằmcuốidanhsáchnày,nhưnghọmãimãilànhữngngườiquantrọngnhấttrongtráitimtôi.

Vìtấtcảnhữngđiềutốtđẹpvàđúngđắnmàcuốnsáchđemlại,cácbạncóthểbiếtơnnhữngngườimàtôiđềcậptrênđây.Tôixinchịutráchnhiệmvềnhữnglỗivàthiếusótcủacuốnsáchnày.

Chiasẽebook:http://downloadsachmienphi.com/Thamgiacộngđồngchiasẽsách:Fanpage:https://www.facebook.com/downloadsachfreeCộngđồngGoogle:http://bit.ly/downloadsach