เทคนควธสอน

สภทร ชประดษฐ

มหาวทยาลยเชยงใหม

การสอนแบบ

บรรยาย

ลกษณะ

การสอน

ผสอนเปนผถายทอดความรในรป

ของการบอก เลา หรออธบาย

ผเรยนเปนฝายฟง

อาจมการจดบนทกสาระสาคญ

มงถายทอดความร

และมงใหเขาใจ

ขอดประหยด

เขาใจไดเรว

ผ เรยนมโอกาสแสดงความคดเหน

สามารถบรณาการจดเดนของตาราตาง ๆ ได

ขอจากดไมควรใชการบรรยายบอยเกนไป

ผสอนตองวางแผนและเตรยมการบรรยายอยางด

ไมควรบรรยายแตละครงนานเกนไป

ควรใชสอ เทคนค หรอกจกรรม สลบกบการบรรยาย

ไมเออตอการเรยนรในระดบการวเคราะห สงเคราะห

เกดการพฒนาดานเจตคต และทกษะพสยนอย

แสดงใหเหนถงความจรงจง มความเชอมน

ควบคมอารมณไมใหตนเตน ประหมา

พดดวยเสยงทเปนธรรมชาต พดชดถอยชดคา

ไมควรเรมดวยการบรรยายเนอหาของบทเรยนทนท

ดาเนนการบรรยายตามทไดเตรยมไว

ขอเสนอแนะสาหรบการสอนแบบบรรยาย

หลกเลยงการบรรยายลวน

ใหโอกาสผเรยนในการถามคาถามในเรองทเรยน

ใชอารมณขนสรางบรรยากาศทสนกในการเรยน

สลบดวยเทคนคการสอนกลมยอย และเทคนคอนๆ

ใหผเรยนไดทาแบบฝกหด หลงจากบรรยายไประยหนง

หลงการบรรยายแตละครง ใหทบทวนจดเดนจดดอย

ขอเสนอแนะสาหรบการสอนแบบบรรยาย

การสอนแบบ

อภปราย

ลกษณะ

การสอน

ผเรยนแลกเปลยนความคดเหน

เกยวกบสงทเรยน

การเสนอความคดเหนจะไมอยใน

รปการสรปผลแบบใชคะแนนเสยง

ความคดเหนทเสนออาจไดมาจาก

ประสบการณ การศกษาคนควา

การพจารณาไตรตรอง การวเคราะห

เปนความคดเหนทเปนคาชแจง โดยหลก

เหตผล และมหลกฐานสนบสนน

การสอนแบบ

อภปราย

การอภปราย

ทงชน

การอภปราย

แบบโตวาท

การอภปราย

เปนคณะ

การอภปราย

ยอย

การอภปราย

กลมใหญ

ขอด

ผเรยนเรยนรและนาสาระความรไปใชได

ชวยใหผเรยนรจกใชความคดวเคราะหวพากษวจารณ

ผเรยนมโอกาสพฒนาทกษะในการตงคาถาม

ชวยใหมความตนตวทางสมองในระดบสง

ขอด

ชวยพฒนาการรบฟงความคดเหนของผ อน

ชวยใหไดขอสนเทศเกยวกบผ เรยน

ชวยในการพฒนามโนทศนทมตอตนเองในทางบวก

ขอจากด

ผเรยนบางคนไมไดแสดงความคดเหน

ผสอนมกเกดความคบของใจหากเกดความเงยบใน

การอภปราย

ผสอนมกขาดพนฐาน / วฒภาวะ

ใชเวลามากกวาวธสอนโดยตรง

ขอเสนอแนะสาหรบการสอนแบบอภปราย

1. ผสอนตองวางแผน และเตรยมตวอยางด

2. สงเสรมหรอสรางบรรยากาศของการยอมรบนบถอ

3. ผเรยนจะตองเตรยมตวและมความพรอม

4. ควรใชเมอตองการพฒนาการเรยนรในระดบสง

5. ควรกาหนดหวขอการอภปรายอยางเหมาะสม ชดแจง

ขอเสนอแนะสาหรบการสอนแบบอภปราย

6. ควรเขยนหวขอการอภปรายไวบนกระดานดา

หรอเอกสารทแจก อธบายศพทใหแจมแจง

7. เลอกใชการอภปรายหลาย ๆ แบบ

8. ควรอภปรายใหกระจางถาผเรยนรสกสบสน/เงยบ

9. กระตนใหผเรยนมสวนรวมในการอภปราย

10. สรางความเขาใจใหผเรยนถงจดมงหมายการสอนน

ขอเสนอแนะสาหรบการสอนแบบอภปราย

11. เมอสนสดการอภปรายตองมการสรปประเดน+เนอหา

12. ควรมกจกรรมตอจากการอภปราย

การสอนแบบ

สมมนา

ลกษณะ

การสอน

ผเรยนศกษาคนควาใหลกซง

แลวมาเสนอเพออภปราย

เรองทจะสมมนาอาจเปน

เรองเดยว หรอหลายเรอง

โดยเลอกตามความสนใจ

การศกษาคนควาอาจใชวธหนง

หรอหลายวธรวมกน

ขอด

ชวยใหเกดการเรยนรทคงทน

ผเรยนไดมโอกาสเรยนรจากแหลงการเรยน

หลายแหลง รวมทงเรยนรจากการอภปราย

สงเสรมการคดอยางมวจารณญาณ

ขอจากด

เหมาะสาหรบกรณทมผเรยนจานวนไมมาก

ในขณะทมการรายงานผลการศกษาคนควา

ผเรยนคนอนมกไมสนใจฟง

หวขอการสมมนาไมควรกวางหรอแคบเกนไป

ขอเสนอแนะสาหรบการสอนแบบสมมนา

1. ผสอนตองมความเขาใจเรองการสมมนาเปนอยางด

2. ควรฝกทกษะในการศกษาคนควา ทกษะในการเสนอ

ผลการศกษา และทกษะในการอภปราย

3. กาหนดขอบเขตของประเดนปญหาใหชดเจน

4. ผเรยนตองศกษาคนควาใหกวางขวาง

การสอนโดย

การแสดงบทบาทสมมต

ลกษณะ

การสอน

เทคนคการสอนทใหผเรยนแสดง

บทบาทในสถานการณทสมมตขน

การแสดงบทบาทสมมตม 2 ประเภท

1) ผแสดงตองแสดงบทบาทของ

คนอน โดยละทงแบบแผนพฤตกรรม

ของตนเอง

2) ผแสดงยงคงรกษาบทบาทและ

แบบแผนพฤตกรรมของตนเอง

ขอด

ชวยใหเกดความเขาใจความคด ความรสกของผอน

ผเรยนไดรบการเตรยมสาหรบสถานการณจรงทเผชญ

กระตนใหเกดความคดสรางสรรค

สามารถใชพฒนาทกษะทางสงคม

ชวยในการเปลยนแปลงเจตคต

ขอจากด

ผเรยนบางคนไมสามารถแสดงบทบาทตามกาหนดได

ผทขาดทกษะจะรสกไมสบายใจ และเปนปญหา

ถาไมสามารถเชอมโยงการแสดง

บทบาทสมมตกบบทเรยนได จะทาให

กจกรรมทงหมดนดอยคณคา

ใชเวลามาก

ขอเสนอแนะการสอนโดยการแสดงบทบาทสมมต

3.ควรใหเวลาในชวงสนๆ ใหผแสดงไดประมวลความคดกอน

4.ตองมบรรยากาศทเสรและความรสกปลอดภย

2.ผสอนตองเตรยมสถานการณ และมคาอธบายใหชดเจน

1.ผสอนควรชแจงจดประสงคและสงทตองการใหผ สงเกตศกษา

ขอเสนอแนะการสอนโดยการแสดงบทบาทสมมต

- แตละคนแสดงบทบาทไดสมจรงเพยงใด

- มความแตกตางของบทบาททแสดงในทางใด

- การแสดงบทบาทเปลยนแปลงความคดของทานเกยวกบ

ตวละครทแสดงอยางไร

5. หลงการแสดงบทบาทสมมตควรมการอภปรายถงพฤตกรรมทแสดง และประเมนผลการปฏบตของผเรยน โดยใชคาถาม

ตอไปน

- อะไรคอจดประสงคของการแสดงบทบาทสาหรบบทเรยนน

การสอนโดยใช

การระดมความคด

ลกษณะ

การสอน

การใหผเรยนทกคนไดแสดงความ

คดเหน ใหขอเสนอแนะในการ

แกปญหาใหมากทสดเทาทจะทาได

ไมมการวพากษวจารณความคดเหน

หรอขอเสนอแนะของผเรยนท

เสนอมา

มการบนทกความคดหรอ

ขอเสนอแนะทงหมด

ขอด

กระตนใหเกดความคดสรางสรรค

ชวยใหไดแนวความคดทกวางขวาง แนวคดใหม

ชวยใหสามารถตดสนใจหรอแกปญหาไดด

ทกคนมโอกาสไดพดแสดงความคดเหนอยางเสร

ขอจากด

อาจใชเวลามาก และมความคดทใชจรงไมได

ผไมคนเคยกบวธนจะไมคอยเสนอแนวคดทแปลกๆ

ในระยะแรกๆ

ขอเสนอแนะการสอนโดยใชการระดมความคด

1. ตองใหผเรยนเกดความเขาใจเกยวกบวธสอนน

2. ตองดาเนนการไมใหมการวพากษวจารณความคด

ของคนอนทเสนอไปแลว

3. ทาการจดบนทกแนวความคดทกอยางไว

4. ควรจดทนงแบบครงวงกลม

ขอเสนอแนะการสอนโดยใชการระดมความคด

5. หลงจากการระดมความคดแลว ควรมการจดหมวดหม

อภปราย ทบทวน ความคดทงหมดนน

6. โดยทวไปใหเสนอความคดดวยปากเปลา

แตถาเปนกลมใหญอาจใหผเรยนเขยนใสกระดาษ

แลวรวบรวมไว

การสอนแบบ

คนพบความร

ลกษณะ

การสอน

เปนการสอนทเนนกระบวนการ

เพอใหผเรยนคนพบคาตอบหรอ

ความรดวยตนเอง

ผสอนจะสรางสถานการณในรปท

ผเรยนจะเผชญกบปญหา

เนนใหผเรยนใชขอมลและปฏบต

ในลกษณะตรงกบธรรมชาตของ

วชาและปญหานน

ขอด

ชวยใหผเรยนสามารถจดจาความรไดนาน

มความภาคภมใจ และเกดแรงจงใจในการเรยนร

ชวยใหผเรยนเกดความสนใจในสงทตนศกษาตอไปอก

ผเรยนพฒนาทกษะและเจตคตทจาเปนสาหรบการ

เรยนรดวยตนเอง

ขอด

ผเรยนพฒนาความสามารถทางสมองระดบสง

ผเรยนเรยนรจกการอางองโดยคดอยางมเหตผล

ขอจากดใชเวลามาก

ตาราและสอการเรยนอนๆ ในปจจบนมกทาในรปของ

การบอกความรใหกบผเรยนมากกวาการใหผเรยน

คนพบความรเอง

ผเรยนบางคนไมสามารถคนพบความรตามทคาดหวงได

ขอเสนอแนะการสอนแบบคนพบความร

3.ตองมอปกรณหรอสอการเรยน และขอมลสาหรบการเรยน

4.ควรมการทบทวนหรอประเมนผล ในดานความรและ

ประสบการณ

2.ในการกาหนดปญหา+สถานการณตองวางแผนอยางรอบคอบ

1.ผสอนจะตองมความรอบรในวชานน

ขอเสนอแนะการสอนแบบคนพบความร

6.ตองระลกเสมอวาการทจะคนพบความรไดนน ผเรยนตองม

พนฐานความรทเพยงพอ มเวลาในการคด ไดใชความสามารถ

5.ควรใหผเรยนไดแลกเปลยนประสบการณการคนพบความร

ของตนกบคนอนๆ

การสอนแบบ

แกปญหา

ลกษณะ

การสอน

วธสอนทใชวธการทางวทยาศาสตร

โดยใชการแกปญหา

ขนตอนการแกปญหา ไดแก

1. ใหนยามปญหา

2. ตงสมมตฐาน

3. รวบรวม ประเมน จดระบบและ

ตความหมายขอมล

4. สรปผล

5. ตรวจสอบผลสรป

ขอด

ทาใหผเรยนเกดความเขาใจและจดจาไดนาน

ชวยพฒนาความรบผดชอบของผ เรยน

ชวยเพมพนความสนใจในการเรยนและแรงจงใจ

ขอด

ผเรยนไดใชสอและแหลงเรยนรอนๆ นอกจากตารา

ผเรยนเรยนรการยอมรบความคดเหนของคนอน

พฒนาความสามารถในการแกปญหา

และการคดอยางมระบบ

สามารถใชไดกบการแกปญหาทอาจเผชญในอนาคต

ขอจากด

วธนอาจใชเวลามาก

การสอนโดย

เนนการใชคาถาม

ลกษณะ

การสอน

เปนการสอนทผสอนปอนคาถามให

ผเรยนตอบ อาจเปนรายบคคล

หรอกลมยอย หรอตอบทงชน

การตอบใชวธการพดตอบ

ผสอนจะพจารณาคาตอบ แลวให

ขอมลสะทอนกลบ หรอถามคนอน

หรอกลมอนจนกวาจะไดคาถามท

ถกตอง เหมาะสม

ขอด

ชวยกระตนใหผเรยนสนใจในเรองทเรยนมากขน

ผเรยนไดมโอกาสฝกคดคนหาคาตอบ

ผเรยนเกดความรทแจมชดและกวางขวางยงขน

เปนการเนนสงทสาคญของเรองทเรยน

ขอด

เปนการตรวจสอบความรความเขาใจและ

ความสามารถในลกษณะตางๆ ในเรองทสอนไปแลว

ชวยใหผเรยนทบทวนความรความเขาใจ และสรป

เนอหาสาระในเรองทไดเรยนไปแลว

ทาใหทราบแนวความคด เจตคต ของผ เรยน

ขอจากด

ถาผเรยนมจานวนมาก ทาใหถามไดไมทวถง

ไมควรใชตดตอกนไปหลายครง ทาใหผ เรยนเบอ

ผสอนมกถามแตความจาพนๆ ทาใหผ เรยนไมได

พฒนากระบวนการคดเทาทควร

ขอเสนอแนะการสอนโดยใชคาถาม

1. ถามใหตอบอยางทวถง

2. กระตนใหผเรยนคดคนหาคาตอบดวยตนเอง

3. เตรยมคาถามตางๆ ไวลวงหนา โดยใชคาถาม

หลายประเภท

การสอนแบบ

ปฏบตการ

ลกษณะ

การสอน

วธสอนทใหผเรยนกระทากจกรรม

การเรยนภายใตการแนะนา

ชวยเหลออยางใกลชด

ทาการทดลองปฏบตฝกการใชทฤษฎ

โดยผานการสงเกต การทดลอง

ภายใตสภาพทควบคมไว

ขอด

ผสอนมอสระทจะใหความชวยเหลอ และการสอน

การทดลองอาจดาเนนโดยผ เรยนเปนรายบคคลหรอ

เปนกลมเลกๆ กได

ผเรยนอาจศกษากจกรรม วธปฏบต จากสอเองได

เปนเทคนคทเปนรากฐานของการแกปญหา

ขอด

ชวยใหผเรยนเรยนรการสรปครอบคลม

ผเรยนไดทาการสบเสาะหาความรและคนพบความร

ผเรยนเพมพนความสามารถในการทางานอยางม

ประสทธภาพ และมทกษะมากขน

ขอจากด

ผเรยนบางคนอาจขาดแรงจงใจในการทางานคนเดยว

สมาชกบางคนอาจหลกเลยงการปฏบตงานกลม

ถาผเรยนพฒนาไปไดชา หรอทาไมได ทาใหผ เรยนม

ความคาดหวงในตนเองตา

บางครงตองใชทรพยากรมาก ไมคมกบผลทไดรบ

ขอจากด

ถาวางแผนและจดระบบไมด อาจลมเหลว หรอเกดผล

ไมคมกได

ใชไดกบบางวชาเทานน

ขอเสนอแนะสาหรบการสอนแบบปฏบตการ

1. ผสอนตองวางแผน และประสานงานกบผเรยน

อยางใกลชด

2. ควรมคมอใหผเรยนศกษาลวงหนา

3. ตองมอปกรณตางๆ อยางเหมาะสมและเพยงพอ

4. ระมดระวงการใชวสดทเหมาะสม

ขอเสนอแนะสาหรบการสอนแบบปฏบตการ

5. ตองโยงความสมพนธระหวางผลการทดลองกบสงทเรยนมา

6. พจารณาถงวฒภาวะของผเรยน ความเปนไปไดของ

อปกรณ ผลทคาดวาจะไดรบ และการเสยงอนตราย

7. ใหทาการจดบนทกรายงานการปฏบตการทกครง

การสอนทใหเรยนร

โดยใชสอประกอบ

ลกษณะ

การสอน

การสอนโดยใชสอการสอนตางๆ

สอการสอน เชน

- รปภาพ

- สไลด

- ภาพยนตร

- หนจาลอง

- เทปบนทกเสยง ฯลฯ

ขอเสนอแนะการสอนโดยใชสอประกอบ

- ผสอนตองทาความคนเคยกบสอทจะใช

- สอทจะใชตองเหมาะสมกบระดบความสามารถและ

รปแบบการเรยนรของผเรยน

- เลอกใหตรงกบจดประสงคในการสอน

1.การเลอกใชสอประกอบทเหมาะสม มหลกการดงน

ขอเสนอแนะการสอนโดยใชสอประกอบ

- เตรยมสงแวดลอม : เตรยมอปกรณตาง ๆ จดโตะ เกาอ

- เตรยมผเรยน : อธบายจดประสงคใหผเรยนฟง

- เตรยมตว : ทาการเตรยมและตรวจสอบสอทจะใช

2. การใชสอประกอบ มขนตอนดงน

- ขนสอนหรอขนเสนอ : ใชเครองมออยางถกตอง เหมาะสม

- ขนตดตามผล : อาจทาการสรป อภปราย ถามคาถาม

การสอนแบบใหผเรยน

เสนอรายงานในชน

ลกษณะ

การสอน

เทคนคการสอนทมอบหมายให

ผเรยนไปศกษาคนควาสาระความร

เรองราวตางๆ แลวนามาเสนอ

รายงานในชนเรยน

โดยทวไปเสนอดวยวาจา

ผสอนอาจมอบหมายใหผเรยนไป

ศกษาคนควาเปนรายบคคลหรอ

เปนกลมกได

ขอด

ชวยพฒนาความสามารถในการศกษาคนควาหาความร

ชวยใหผเรยนเกดการเรยนรในเนอหาทกวางขน

ชวยพฒนาความสามารถในการนาเสนอความรใหคนอน

ผรายงานมความแมนยาในเนอหาสาระทไปคนควา

ขอจากด

เวลาในการนาเสนอมกไมเพยงพอ

ผรายงานนาเสนอความรไมเปน ทาใหผฟงไมให

ความสนใจ

ขอเสนอแนะการสอนแบบใหผ เรยนเสนอรายงานในชน

3.ผรายงานตองเตรยมการนาเสนอมาอยางด

4.ใชกจกรรมทควบคมความสนใจ เชน ใหผฟงประเมนคณภาพ

ของการเสนอรายงาน การใหพจารณาจดเดน จดดอย

การใหตงคาถามทสงสยใครรเพมเตม

2.ผสอนควรชแนะแหลงความรใหผเรยนไปศกษาคนควา

1.ควรใหผเรยนเปนผเลอกเรองทจะศกษาคนควาเอง

การสอนแบบ

สาธต

ลกษณะ

การสอน

เปนวธการเบองตน สาหรบ

การแนะนาทกษะใหมแกผเรยน

การสาธตประกอบดวยการแสดง

การแนะนาทกษะใหม เปนการแสดง

โดยครผสอน และสงเกตโดยผเรยน

ขอเสนอแนะสาหรบการสอนแบบสาธต

3. บรเวณทสาธตตองไมเปนอปสรรคในการสงเกตของผเรยน

4. ตองแนใจวาไมมอทธพลอนใด มาทาใหเบยงเบน

ความสนใจของผเรยน

2. อปกรณตางๆ ทกอยางตองพรอม

1. กอนการสาธต ครตองพรอมและรจดประสงคของบทเรยน

ขอเสนอแนะสาหรบการสอนแบบสาธต

7. หยดบางชวงเพอถามคาถามวาผเรยนเขาใจหรอไม

แลวคอยทาการสาธตตอไป แตไมควรจะถามนานเกนไป

6. ทาการสาธตชาๆ ไมทาใหผเรยนพลาดจดสาคญ

5. อยาเรมการสาธต โดยไมอธบายจดประสงคของสาธตกอน

การสอนโดย

การพาไปศกษานอกสถานท

ลกษณะ

การสอน

การนาผเรยนไปหาความร และ

ประสบการณนอกสถานศกษา เพอ

เสรมใหผเรยนมประสบการณตรง

เปนเทคนคทผสอนเลอกใชกบ

บทเรยนทเหนวามความสาคญ และ

ไมสามารถจะหาวธถายทอดเนอหา

ไดดกวาการพาผเรยนไปดดวยตา

ของตนเอง

ขอด

เปนการเปลยนบรรยากาศของการเรยนการสอน

ทาใหผเรยนและผสอนมกจกรรมรวมกน

ผเรยนจะตนเตน สนใจ จาไดนาน

ฝกใหผเรยนเปนนกสงเกต นกวเคราะห

ขอด

เปนการสรางความสมพนธอนดระหวางสถานศกษา

กบชมชน

ฝกใหผเรยนทางานรวมกน ชวยเหลอกน

ทาใหผเรยนไดสมผสของจรง เหนกระบวนการจรง

ขอจากด

การตดตอยงยาก เสยเวลา มขนตอนมาก

ตองลงทนทงเวลา งบประมาณในการจด

หากผเรยนมจานวนมากเกนไปทาใหยากตอการควบคม

เสยงตออนตรายขณะทากจกรรมตาง ๆ