Textos latíin vulgar

7/25/2019 Textos latin vulgar

1/25

LATN VULGAR

ANTOLOGA DE TEXTOS

CURSO 2015-2016


2/25


3/25

3

Appendix Probi(V. Vnanen,Introduccin al latn vulgar, Madrid, Gredos, 1988, pp. 330-333).

porphireticum marmor non purpureticum marmur.tolonium non tolonium.speculum non speclum.masculus non masclus.vetulus non veclus.5vitulus non viclus.vernaculus non vernaclus.articulus non articlus.baculus non vaclus.angulus non anglus.10iugulus non iuglus.calcostegis non calcosteis.septizonium non septidonium.vacua non vaqua.vacui non vaqui.15cultellum non cuntellum.marsias non marsuas.caniclam non cani{a}nus.hercules non herculens.columna non colomna.20pecten non pectinis.aquaeductus non aquiductus.cithara non citera.crista non crysta.formica non furmica.25musivum non museum.exequae non execiae.gyrus non girus.avus non aus.miles non milex.30sobrius non suber.figulus non figel.masculus non mascel.lanius non laneo.iuvencus non iuvenclus.35barbarus non harbar.equs non ecus.coqus non cocus.coquens non cocens.coqui non coci.40

acre non acrum.pauper mulier non paupera mulier.carcer non car.bravium non braveum.pancarpus non parcarpus.45theofilus non izofilus.homfagium non monofagium.byzacenus non bizacinus.capsesis non capsessis.catulus ellus.50{catullus non callus}.dolium non doleus.calida non calda.

frigida non fricda.vinea non vinia.55tristis non tristus.tersus non tertus.

umbilicus non imbilicus.turma non torma.celebs non celeps.60ostium non osteum.flavus non flaus.cavea non cavia.senatus non sinatus.brattea non brattia.65cochlea non coclia.cocleare non cocliarium.palearium non paliarium.primipilaris non primipilarius.alveus non albeus.70globus non glomus.lancea non lancia.favilla non failla.orbis non orbs.formosus non formunsus.75ansa non asa.flagellum non fragellum.calatus non galatus.digitus non dicitus.solea non solia.80calceus non calcius.iecur non iocur.auris non oricla.camera non cammara.pegma non peuma.85cloaca non cluaca.festuca non fistuca.ales non alis.facies non facis.cautes non cautis.90plebes non plevis.vates non vatis.tabes non tavis.suppellex non superlex.apes non apis.95nubes non nubs.suboles non subolis.

vulpes non vulpis.palumbes non palumbus.lues non luis.100deses non desis.reses non resis.vepres non veprisfames non famisclades non cladis.105syrtes non syrtis.aedes non aedis.sedes non sedis.proles non prolis.draco non dracco.110

oculus non oclus.aqua non acqua.alium non aleum.lilium non lileum.


4/25

4

glis non gliris.115delirus non delerus.tinea non .exter non extraneus.clamis non clamus.vir non vyr.120virgo non vyrgo.virga non vyrga.occasio non occansio.caligo non calligo.terebra non telebra.125effeminatus non imfimenatus.botruus non butro.grus non gruis.anser non ansar.tabula non tabla.130puella non poella.bateus non baltius.fax non facla.vico capitis Africae non vico caput Africae.vico tabuli proconsolis non vico tabulu proconsolis.135vico castrorum non vico castrae.vico strobili non vico strobilu.teter non tetrus.aper non aprusamygdala non amiddula.140faseolus non fasiolus.stabulum non stablum.triclinium non triclinu.dimidius non demidius.turma non torma.145pusillus non pisinnus.meretrix non menetris.

aries non ariexpersica non pessica.dysentericus non dysintericus.150opobalsamum non ababalsamum.tensa non tesa.raucus non raucus (?).auctor non autor.aucotritas non autoritas.155linteum non lintium.a petre non tra.terrae motus non terrimotium.noxius non noxeus.160

coruscus non scoriscus.tonitru non tonotru.passer non passar.anser non ansar.hirundo non harundo.165obstetrix non opsetris.capitulum non capiclum.noverca non novarca.nurus non nura.socrus non socra.170neptis non nepticla.anus non anucla.tundeo non detundo.

rivus non rius.imago non 175pauo{r} non pao{r}.

coluber non colober.adipes non alipes.sibilus non sifilus.frustum non frustrum.180plebs non pleps.garrulus non garulus.parentalia non parantalia.celebs non celeps.poples non poplex.185locuples non locuplex.robigo non rubigo.plasta non blasta.bipennis non bipinnis.ermeneumata non erminomata.190tymum non tumum.strofa non stropa.bitumen non butumen.mergus non mergulus.myrta non murta.195zizipus non zizupus.iunipirus non iuniperus.tolerabilis non toleravilis.baslica non baslica.tribula non tribla.200viridis non virdis.constabilitus non constabilitus (?).sirena non serena.musium vel musivum non museum.labsus non lapsus.205orilegium non orolegium.ostiae non {h}ostiae.februarius non febrariusglatri non cracli.

allec non allex.210

rabidus non rabiosus.tintinaculum non tintinabulum.adon non adonius.grundio non grunnio.vapulo non baplo.215necne non necnec.passim non passi.numquit non nimquit.numquam non numquanobiscum non noscum.220vobiscum non voscum.nescioubi non nescioube.

pridem non pride.olim non oli.adhuc non aduc.225idem non ide.amfora non ampora.


5/25

5

Pisani, V., Testi latini arcaici e volgari, Turn, Rosenberg & Sellier, 19753, pp.117-126.

B 1.CIL. IV 1589. Dp. 2.Aprodite ssa

B 2.CIL. IV 148. Dp. 310.[Pa]ris isse, isse Paris Aug(ustiane?) ua(le)

B 3.CIL. IV 1227+2995+6697 add. p. 202. 704. Dp. 14.Venimus hoc cupidi, multo magis ire cupimus,

ut liceat nostros uisere, Roma, Lares

B 4.CIL. IV 5125. Dp. 22.Phoebe beni []

B 5.CIL. VI 29791. Dp. 436 (Foro Boario).n his praedis | insula Sertoriana | bolo esse Aur. Cyriacetis | filie meaecinacula . VI, tabernas | . XI et repossone subiscalire. | feliciter

B 6.CIL. IV 2124. Dp. 92.Neroi Caesr Agusto

B 7.

CIL. IV 2993yadd. p. 462. Dp. 90.!"#$%&| '(")*+#%, | '[,]-(.#&| /0$. 10)%2%#[*$]

B 8.CIL. IV 4100. Dp. 523.fullo | Cresces | coponi sal.

B 9.CIL. IV 826. Dp. 181.Popidium Rufum aed. | piscicapi fac[ite]

B 10.CIL. IV 1886 add. p. 465 Dp. 194.M. Holconio M. f. Rufo N. Curtio Vibio Salasso quinq.

B 11.CIL. IV 6902. Dp. 203.duos | Fabios | mercates | rogamus

B 12.CIL. IV 1945. Dp. 365.A. Titini Pricipis

B 13.CIL. IV 3948. Dp. 636.talia te fallant | utinam medacia, copo: |

tu uedes acuam et | bibes ipse merum


6/25

6

B 14.CIL. IV 4122. Dp. 328Capapanus

B 15a. CIL. IV 2495. Dp. 350.Alleia | Calaes. | Al. Nuphe

b. CIL. IV 3580. Dp. 351.Nupe | eo

c. CIL. IV 4760. Dp. 352.Nunp[o]dote | c

B 16.CIL. IV 538 add. p. 461. Dp. 263 (una figura rappresentante una scena di gladiatori).

Tetraites, Prudes. Prudes l(ibertus) (pugnarum) XIIX, Tetraites l(ibertus)(pugnarum) X [] |

abiat Venere Bompeiiana iratam qui hoc laesaerit

B 17.CIL. IV 2258 a. Dp. 494.Africanus moritur, | scribet puer Rusticus | condisces, cui dolet pro Africano.

B 18.CIL. IV 4783. Dp. 506.Cresces, have anima | dulcis et suauis.

B 19.CIL. IV 1904 add. p. 213+2461+2487. Dp. 668.admiror, parens, te non cecidisse ruinis,

qui tot | scriptorum taedia sustineas

B 20.CE. 940. Dp. 589.omnia formonsis cupio donare puellis

sed mihi de populo nulla puella placet

B 21.CIL. IV 2157. Dp. 210.C. Valrius Maximus | milis domus

B 22.CIL. IV 1234. Dp. 510.pupa que bela is, tibi | me misit qui tuus es: ual(e)

B 23.CIL. IV 4836. Dp. 383.Venaeria

B 24. CIL. IV 1684. Dp. 474.Victoriae suae salute: Zosimus Victoriae | salutem. | rogo te, | ut mihi |sucuras | etati | maeae. | si putas | me aes | non hab|rae [] | a [] |[]


7/25

7

B 25.CIL. IV 1989 add. p. 214. Dp. 247.

hec uenatio pugnabet V k. Septembres | et Felix ad ursos pugnabet

B 26.CIL. IV 4707. Dp. 566.Cissoni, alapa duobus duueris felicter.

B 27.CIL. IV 1326. Dp. 569.beniuolentibus feliceter

B 28.CIL. IV 1712. Dp. 417.pr. idus Iulias refec | scalpro anglato et | subla neruiaria

B 29.CIL. IV 4023. Dp. 460.Felicla uirna a. II.

B 30.CIL. IV 64 add. p. 191. Dp. 432.urna aenia pereit de taberna. | seiquis rettulerit dabuntur | HS. LXV. seifurem | dabit, unde r[e]m | seruare [p]o[ssimus, HS] | XX []

B 31. CIL. IV 2152. Dp. 563.coloniae Clau. | Neronesi Putiolane | feliciter. | scripsit C. ulius Speratus.| Sperate ua.

B 32.CIL. IV 5092. Dp. 581.amoris ignes si sentires, mulio,magi properares, ut uideres Venerem. |diligo iuvenem uenustum. rogo, punge, iamus. |bibisti: iamus. prende lora et excute, |Pompeios defer, ubi dulcis est amor. |meus es ()

B 33.CIL. VI 29848 b. Dp. 696 (Terme di Tito).duodecim deos et Deanam et Iouem | optumum maximu habeat iratos, |

quisquis hic mixerit aut cacaritB 34. CIL. IV 7069. Dp. 445.Aiutor | hoc emit

B 35. CIL. IV 1768. Dp. 447Verecunnus | libarius hic cc


8/25

8

B 36.CIL. VI 3067. Dp. 237.coh. VII vigulum. centur|iam Crispini sebaciaria fe(cit) | mesis Martiu.

Aufidus Secun|nus fysgo suo | felicisime intecre

B 37.CIL. IV 6865. Dp. 473.[]ae nostrae feliciter | [perp?]etuo. rogo, domna, per | [Venere]mFisicam te rogo, ni me | []us. habeto mei memoriam

B 38.CIL. IV 2082. Dp. 490.in cruce | figarus

B 39.CIL. IV 6892. Dp. 596.quisquis amat nigra, nigris carbonibus ardet. |

nigra cum uideo, mora libenter aedeo

B 40.CIL. IV 1291 add. p. 463. Dp. 631.da fridam pusillum

B 41.CIL. IV 3152 a. Dp. 715.cu amecis

B 42.CIL. IV 4983. Dp. 769.XV k. Febrares

B 43.CIL. IV 1520. Dp. 785.candida me docuit nigras | odisse puellas.

odero se potero, se non nutus | amabo |.scripsit Venus Fisica Pompeiana

B 44.CIL. IV 3129. Dp. 743.cadauer mortus

B 45.CIL. IV 5279. Dp. 380.tu mortus es, | tu nugas es


9/25

9

DIEHL, E.,Pompeianische Wandinschriften und verwandtes, Berlin, Walter de

Gruyter, 1930

2

.25 scribet Venus

27 quisquis amat, veniat. Veneri volo frangere costas |fustibus et lumbos debilitare deae. |

si potest illa mihi tenerum pertundere pectus, |quit ego non possim caput i[ll]ae frangere fuste?

28 Agato Herrenni serus rogat Venere | ut periat rogo | [. . .]vita

31 tu, pupa, sic valeas, | sic habeas | Venere Pompeianam | propytia.|| munn | [. . .]

77 Myrtile, habias propitium Caesare

82 Antiochus Liviaes ser.

372 Succ!sus 373 Sucesus 374 Sucesstus375 Aufidia Suscessa 376 Succesa 377 Sucesa378 Sucasa 379 Sucsa 380 Secesse

383 Venaeria

385 Xustus

386 Iosimus | au(?) Iosimus

439 Sittius res|tituit | elepan|tu

499 Sittia, boco | [t]e. Sit. Sittia

501 Satur, noli cunnum lingere | extra porta, set ntra porta. | rogat te

Arpogra, ut sibi lingas mentula | at fellator, quid (. . .)

501a Sulemnis, | cunu linge

501b !-32%-+)45,,*6cunnu

502 Fortuna|te, linge | culu

503 oblige ment[u]la[m] | mentlam elinges | [. . .] | destillatio me tenet


10/25

10

504 me me | mentulam | linge

505 Fortunate, animula dulcis, perfututor | scribt qu novt

535 fullo | Cresces | Salinesibus | salute

538 Vitalio va. | Actius Cossiniae | mamme suae | plurima salut.

540 fonticulus pisciculo suo | plurma salut.

541 Saenecio | Fortunato | plurimam | salutem || ubique

550 hospes salve, salv(u)s sis, quisquis est, valle

553 Eliu cined. | Elium valeas [. . .] | [. . .]

559 quisque me ad c[e]nam | vocarit v(aleat)

599 o utinam liceat collo complexa tenerebraciola et teneris | oscula ferre labellis.

i nunc, ventis tua gaudia, pupula, crede. |crede mihi, levis est natura virorum.saepe ego cu media | vigilare perdita noctehaec mecum meditas: multos || Fortuna quos supstulit alte,

hos modo proiectos subito | praecipitesque premit.sic Venus ut subito coiunxit | corpora amantum,

dividit lux.

1087 futui | coponam

1090 XVII k. Septembr. | Feridius Cereris dominae s(eruus). | hic sibisuabiter fece|rum tres adulescentes, || qurum nomina lege, | Onesimus etL. Valerius | Casianus et Filumenus. | unus cum mulierae ea | Taurus.

multis annis, habe, facian | coiuximus1091 hoc qui scripsit Surianus | pedicavit Maev[iu]m


11/25

11

Petronio, Satiricn(V. Vnanen,Introduccin al latn vulgar, Madrid, Gredos, 1988,

pp. 299-302).

41. 9Ab hoc ferculo Trimalchio ad lasanum surrexit. Nos libertatem sine

tyranno nacti coepimus invitare convivarum sermones. 10Dama itaque primus cum5

pataracina poposcisset: Dies, inquit, nihil est. Dum versas te, nox fit. Itaque nihil

est melius quam de cubiculo recta in triclinium ire. 11Et mundum frigus habuimus.

Vix me balneus calfecit. Tamen calda potio vestiarius est. 12Staminatas duxi, et

plane matus sum. Vinus mihi in cerebrum abiit.

42. 1Excepit Seleucus fabulae partem et: Ego, inquit, non cotidie lavor;

baliscus enim fullo est: aqua dentes habet, et cor nostrum cotidie liquescit. 2Sed

cum mulsi pultarium obduxi, frigori laecasin dico. Nec sane lavare potui; fui enim

hodie in funus. 3Homo bellus, tam bonus Chrysanthus animam ebulliit. Modo

modo me appellavit. 4Videor mihi cum illo loqui. Heu, eheu! utres inflati5

ambulamus. Minoris quam muscae sumus, tamen aliquam virtutem

habent, nos non pluris sumus quam bullae. 5Et quid si non abstinax fuisset!Quinque dies aquam in os suum non coniecit, non micam panis. Tamen abiit ad

plures. Medici illum perdiderunt, immo magis malus fatus; medicus enim nihil

aliud est quam animi consolatio. 6Tamen bene elatus est, vitali lecto, stragulis10

bonis. Planctus est optime manu misit aliquot etiam si maligne illum ploravit

uxor. 7Quid si non illam optime accepisset? Sed mulier quae mulier, milvinum

genus. Neminem nihil boni facere oportet; aeque est enim ac si in puteum conicias.

Sed antiquus amor cancer est.

46. [Habla incansable Equin, el trapero:] 1Videris mihi, Agamemnon, dicere:

Quid iste argutat molestus? Quia tu, qui potes loquere, non loquis. Non es nostrae

fasciae, et ideo pauperorum verba derides. Scimus te prae litteras fatuum esse.

2Quid ergo est? Aliqua die te persuadeam, ut ad villam venias et videas casulas

nostras. Inveniemus quod manducemus, pullum, ova: belle erit, etiam si omnia hoc5

anno tempestas dispare pallavit. Inveniemus ergo unde saturi fiamus. 3Et iam tibi


12/25

12

discipulus crescit cicaro meus. Iam quattuor partis dicit; si vixerit, habebis ad latus

servulum. Nam quicquid illi vacat, caput de tabula non tollit. Ingeniosus est et

bono filo, etiam si in aves morbosus est. 4Ego illi iam tres cardeles occidi, et dixi

quia mustela comedit. Invenit tamen alias nenias, et libentissime pingit. 5Ceterum10

iam Graeculis calcem impingit et Latinas coepit non male appetere, etiam si

magister eius sibi placens sit. Nec uno loco consistit, sed venit... dem litteras, sed

non vult laborare. 6Est et alter non quidem doctus, sed curiosus, qui plus docet

quam scit. Itaque feriatis diebus solet domum venire, et quicquid dederis, contentus

est. 7Emi ergo nunc puero aliquot libra rubricata, quia volo illum ad domusionem15

aliquid de iure gustare. Habet haec res panem. Nam litteris satis inquinatus est.

Quod si resilierit, destinavi illum artificii docere, aut tonstreinum aut praeconem

aut certe causidicum, quod illi auferre non possit nisi Orcus. 8Ideo cotidie clamo:

Primigeni, crede mihi, quicquid discis, tibi discis. Vides Phileronem causidicum: si

non didicisset, hodie famem a labris non abigeret. Modo modo collo suo20

circumferebat onera venalia; nunc etiam adversus Norbanum se extendit. Litterae

thesaurum est, et artificium nunquam moritur.

57.

1

Ceterum Ascyltos, intemperantis licentiae, cum omnia sublatis manibuseluderet et usque ad lacrimas rideret, unus ex conlibertis Trimalchionis excanduit,

is ipse qui supra me discumbebat, et: Quid rides, inquit, berbex? 2An tibi non

placent lautitiae domini mei? Tu enim beatior es et convivare melius soles. Ita

tutelam huius loci habeam propitiam, ut ego si secundum illum discumberem, iam5

illi balatum duxissem. 3Bellum pomum, qui rideatur alios; larifuga nescio quis,

nocturnus, qui non valet lotium suum. Ad summam, si circumminxero illum,

nesciet qua fugiat. Non mehercules soleo cito fervere, sed in molle carne vermes

nascuntur. Ridet. 4Quid habet quod rideat? Numquid pater fetum emit lamna?Eques Romanus es? Et ego regis filius. Quare ergo servivisti? Quia ipse me dedi in10

servitutem et malui civis Romanus esse quam tributarius. Et nunc spero me sic

vivere, ut nemini iocus sim. 5Homo inter homines sum, capite aperto ambulo;

assem aerarium nemini debeo; constitutum habui nunquam; nemo mihi in foro

dixit: Redde quod debes. 6Glebulas emi, lamellulas paravi; viginti ventres pasco et

canem; contubernalem meam redemi, ne quis in illius < sinu > manus tergeret;15


13/25

13

mille denarios pro capite solvi; sevir gratis factus sum; spero, sic moriar, ut mortuus

non erubescam. 7Tu autem tam laboriosus es, ut post te non respicias? In alio

peduclum vides, in te ricinum non vides. 8Tibi soli ridiclei videmur; ecce magister

tuus, homo maior natus: placemus illi. Tu lacticulosus, nec mu nec ma argutas,

vasus fictilis, immo lorus in aqua, lentior, non melior. 9Tu beatior es: bis prande, bis20

cena. Ego fidem meam malo quam thesauros. Ad summam, quisquam me bis

poposcit? Annis quadraginta servivi; nemo tamen scit, utrum servus essem an liber.

Et puer capillatus in hanc coloniam veni: adhuc basilica non erat facta. 10Dedi

tamen operam, ut domino satis facerem, homini maiiesto et dignitosso, cuius pluris

erat unguis, quam tu totus es. Et habebam in domo, qui mihi pedem opponerent25

hac illac; tamen genio illius gratias! enatavi. 11Haec sunt vera athla; nam in

ingenuum nasci tam facile est quam Accede istoc. Quid nunc stupes tanquam

hircus in ervilia?

30


14/25

14


15/25

15

Itinerarium Egeriae(V. Vnanen,Introduccin al latn vulgar, Madrid, Gredos, 1988,pp. 314-318).

I. 1. Interea ambulantes pervenimus ad quendam locum, ubi se tamen

montes illi, inter quos ibamus, aperiebant et faciebant vallem infinitam, ingens,

planissima et valde pulchram, et trans vallem apparebat mons sanctus Dei Syna.

Hic autem locus, ubi se montes aperiebant, iunctus est cum eo loco, quo sunt

memoriae concupiscentiae. 2. In eo ergo loco cum venitur, ut tamen5

commonuerunt deductores sancti illi, qui nobiscum erant, dicentes: consuetudo

est, ut fiat hic oratio ab his, qui veniunt, quando de eo loco primitus videtur monsDei; sicut et nos fecimus. Habebat autem de eo loco ad montem Dei forsitan

quattuor milia totum per valle illa, quam dixi ingens.

II. 1. Vallis autem ipsa ingens est valde, iacens subter latus montis Dei, quae

habet forsitan, quantum potuimus videntes aestimare aut ipsi dicebant, in longo

milia passos forsitan sedecim, in lato autem quattuor milia esse appellabant. Ipsam

ergo vallem nos traversare habebamus, ut possimus montem ingredi. 2. Haec estautem vallis ingens et planissima, in qua filii Israhel commorati sunt his diebus,5

quod sanctus Moyses ascendit in montem Domini et fuit ibi quadraginta diebus et

quadraginta noctibus. Haec est autem vallis, in qua factus est vitulus, qui locus

usque in hodie ostenditur; nam lapis grandis ibi fixus stat in ipso loco. Haec ergo

vallis ipsa est, in cuius capite ille locus est, ubi sanctus Moyses, cum pasceret pecora

soceri sui, iterum locutus est ei Deus de rubo in igne. 3. Et quoniam nobis ita erat10

iter, ut prius montem Dei ascenderemus, quia hac parte, unde veniebamus, melior

ascensus erat, et illinc denuo ad illud caput vallis descenderemus, id est ubi rubuserat, quia melior descensus montis Dei erat inde: itaque ergo hoc placuit, ut visis

omnibus, quae desiderabamus, descendentes a monte Dei, ubi est rubus,

veniremus, et inde totum per mediam vallem ipsam, qua iacet in longo, rediremus15

ad iter cum hominibus Dei, qui nobis singula loca, quae scripta sunt, per ipsam

vallem ostendebant, sicut et factum est. 4. Nobis ergo euntibus ab eo loco, ubi

venientes a Pharan feceramus orationem, iter sic fuit, ut per medium


16/25

16

transversaremus caput ipsius vallis et sic plecaremus nos ad montem Dei. 5. Mons

autem ipse per giro quidem unus esse videtur; intus autem quod ingrederis, plures20

sunt, sed totum mons Dei appellatur, specialis autem ille, in cuius summitate est hic

locus, ubi descendit maiestas Dei, sicut scriptum est, in medio illorum omnium est.

6. Et cum hi omnes, qui per girum sunt, tam excelsi sint quam nunquam me puto

vidisse, tamen ipse ille medianus, in quo descendit maiestas Dei, tanto altior est

omnibus illis, ut, cum subissemus in illo, prorsus toti illi montes, quos excelsos25

videramus, ita infra nos essent, ac si colliculi permodici essent. 7. Illud sane satis

admirabile est et sine Dei gratia puto illud non esse, ut, cum omnibus altior sit ille

medianus, qui specialis Sina dicitur, id est in quo descendit maiestas Domini,

tamen videri non possit, nisi ad propriam radicem illius veneris, ante tamen quam

eum subeas; nam posteaquam completo desiderio descenderis inde, et de contra30

illum vides, quod, antequam subeas, facere non potest. Hoc autem, antequam

perveniremus ad montem Dei, iam referentibus fratribus cognoveram, et postquam

ibi perveni, ita esse manifeste cognovi.

III.

1. Nos ergo sabbato sera ingressi sumus montem et pervenientes admonasteria quedam susceperunt nos ibi satis humane monachi, qui ibi

commorabantur, praebentes nobis omnem humanitatem; nam et aecclesia ibi est

cum presbytero. Ibi ergo mansimus in ea nocte, et inde maturius die dominica cum

ipso presbytero et monachis, qui ibi commorabantur, cepimus ascendere montes5

singulos. Qui montes cum infinito labore ascenduntur, quoniam non eos subis lente

et lente per girum, ut dicimus in coclea, sed totum ad directum subis ac si per

parietem et ad directum descendi necesse est singulos ipsos montes, donec

pervenias ad radicem propriam illius mediani, qui est specialis Syna. 2. Hac sicergo iubente Christo Deo nostro adiuta. orationibus sanctorum, qui comitabantur,10

et sic cum grandi labore, quia pedibus me ascendere necesse erat, quia prorsus nec

in sella ascendi poterat, tamen ipse labor non sentiebatur (ex ea parte autem non

sentiebatur labor, quia desiderium, quod habebam, iubente Deo videbam

compleri): hora ergo quarta pervenimus in summitatem illam montis Dei sancti

Syna, ubi data est lex, in eo id est locum, ubi descendit maiestas Domini in ea die,15


17/25

17

qua mons fumigabat. 3. In eo ergo loco est nunc eclesia non grandis, quoniam et

ipse locus, id est summitas montis, non satis grandis est, quae tamen aecclesia habet

de se gratiam grandem. 4. Cum ergo iubente Deo persubissemus in ipsa summitate

et pervenissemus ad hostium ipsius ecclesiae, ecce et occurrit presbyter veniens de

monasterio suo, qui ipsi ecclesie deputabatur, senex integer et monachus a prima20

vita et, ut hic dicunt ascitis et (quid plura?) qualis dignus est esse in eo loco.

Occurrerunt etiam et alii presbyteri, nec non etiam et omnes monachi, qui ibi

commorabantur iuxta montem illum, id est qui tamen aut etate aut inbeccillitate

non fuerunt impediti. 5. Verum autem in ipsa summitate montis illius mediani

nullus commanet; nichil enim est ibi aliud nisi sola ecclesia et spelunca, ubi fuit25

sanctus Moyses. 6. Lecto ergo ipso loco omnia de libro Moysi et facta oblatione

ordine suo, hac sic communicantibus nobis, iam ut exiremus de aecclesia, dederunt

nobis presbyteri loci ipsius eulogias, id est de pomis, quae in ipso monte nascuntur.

Nam cum ipse mons sanctus Syna totus petrinus sit, ita ut nec fruticem habeat,

tamen deorsum prope radicem montium ipsorum, id est seu circa illius, qui30

medianus est, seu circa illorum, qui per giro sunt, modica terrola est; statim sancti

monachi pro diligentia sua arbusculas ponunt et pomariola instituunt vel arationes,

et iuxta sibi monasteria, quasi ex ipsius montis terra aliquos fructus capiant, quostamen manibus suis elaborasse videantur.

XXXVI. 1. Ac sic ergo cum ceperit esse pullorum cantus, descenditur de

Imbomon cum ymnis et acceditur eodem loco, ubi oravit Dominus, sicut scriptum

est in evangelio: Et accessit quantum iactum lapidis et oravit et cetera. In eo enim loco

ecclesia est elegans. Ingreditur ibi episcopus et omnis populus, dicitur ibi oratio

apta loco et diei, dicitur etiam unus ymnus aptus et legitur ipse locus de evangelio,5ubi dixit discipulis suis: Vigilate, ne intretis in temptationem. Et omnis ipse locus

perlegitur ibi et fit denuo oratio. 2. Et iam inde cum ymnis usque ad minimus

infans in Gessamani pedibus cum episcopo descendent, ubi prae tam magna turba

multitudinis et fatigati de vigiliis et ieiuniis cotidianis lassi, quia tam magnum

montem necesse habent descendere, lente et lente cum ymnis venitur in10

Gessamani. Candelae autem ecclesiasticae super ducente paratae sunt propter


18/25

18

lumen omni populo. 3. Cum ergo perventum fuerit in Gessamani, fit primum

oratio apta, sic dicitur ymnus; item legitur ille locus de evangelio, ubi comprehensus

est Dominus. Qui locus ad quod lectus fuerit, tantus rugitus et mugitus totius populi

est cum fletu, ut forsitan porro ad civitatem gemitus populi omnis auditus sit. Et15

iam ex illa hora itur ad civitatem pedibus cum ymnis, pervenitur ad portam ea

hora, qua incipit quasi homo hominem cognoscere; inde totum per mediam

civitatem omnes usque ad unum, maiores atque minores, divites, pauperes, toti ibi

parati, specialiter illa die nullus recedit a vigiliis usque in mane. Sic deducitur

episcopus a Gessamani usque ad portam et inde per totam civitate usque ad20

Crucem. 4. Ante Crucem autem at ubi ventum fuerit, iam lux quasi clara incipit

esse. Ibi denuo legitur ille locus de evangelio, ubi adducitur Dominus ad Pilatum, et

omnia, quaecumque scripta sunt Pilatum ad Dominum dixisse aut ad Iudeos,

totum legitur. 5. Postmodum autem alloquitur episcopus populum confortans eos,

quoniam et tota nocte laboraverint et adhuc laboraturi sint ipsa die, ut non25

lassentur, sed habeant spem in Deo, qui eis pro eo labore maiorem mercedem

redditurus sit. Et sic confortans eos, ut potest ipse, alloquens dicit eis: Ite interim

nunc unusquisque ad domumcellas vestras, sedete vobis et modico, et ad horam

prope secundam diei omnes parati estote hic, ut de ea hora usque ad sextamsanctum lignum crucis possitis videre ad salutem sibi unusquisque nostrum credens30

profuturum. De hora enim sexta denuo necesse habemus hic omnes convenire in

isto loco, id est ante Crucem, ut lectionibus et orationibus usque ad noctem operam

demus.


19/25

19

Testamentvm Porcelli

1. Incipit testamentum porcelli:

M. Grunnius Corocotta porcellus testamentum fecit. Quoniam manu mea

scribere non potui, scribendum dictavi.

2. Magirus cocus dixit: veni huc, eversor domi, solivertiator, fugitive porcelle,

et hodie tibi dirimo vitam. Corocotta porcellus dixit: si qua feci, si qua peccavi, si5

qua vascella pedibus meis confregi, rogo, domine coce, vitam peto, concede

roganti. Magirus cocus dixit: transi, puer, affer mihi de cocina cultrum, ut hunc

porcellum faciam cruentum. Porcellus comprehenditur a famulis, ductus sub dieXVI Kal. Lucerninas, ubi abundant cymae, Clibanato et Piperato consulibus. Et ut

vidit se moriturum esse, horae spatium petiit et cocum rogavit, ut testamentum10

facere posset. Clamavit ad se suos parentes, ut de cibariis suis aliquid dimitteret eis.

Qui ait:

3. Patri meo Verrino Lardino do lego dari glandis modios XXX, et matri meae

Veturinae scrofae do lego dari Laconicae siliginis modios XL, et sorori meae

Quirinae, in cuius votum interesse non potui, do lego dari hordei modios XXX. Et15

de meis visceribus dabo donabo sutoribus saetas, rixoribus capitinas, surdisauriculas, causidicis et verbosis linguam, buculariis intestina, esiciariis femora,

mulieribus lumbulos, pueris vesicam, puellis caudam, cinaedis musculos, cursoribus

et venatoribus talos, latronibus ungulas. et nec nominando coco legato dimitto

popiam et pistillum, quae mecum attuleram; de Theveste usque ad Tergeste liget20

sibi collum de reste. Et volo mihi fieri monumentum ex litteris aureis scriptum: M.

GRUNNIUS COROCOTTA PORCELLUS VIXIT ANNIS

DCCCC.XC.VIIII.S. QUODSI SEMIS VIXISSET, MILLE ANNOS

IMPLESSET. Optimi amatores mei vel consules vitae, rogo vos ut cum corporemeo bene faciatis, bene condiatis de bonis condimentis nuclei, piperis et mellis, ut25

nomen meum in sempiternum nominetur. mei domini vel consobrini mei, qui

testamento meo interfuistis, iubete signari.

4. Lardio signavit. Ofellicus signavit. Cyminatus signavit. Lucanicus signavit.

Tergillus signavit. Celsinus signavit. Nuptialicus signavit. Explicit testamentum

porcelli sub die XVI Kal. Lucerninas Clibanato et Piperato consulibus feliciter.30


20/25

20


21/25

21

Historia Francorum VIII, 31 (V. Vnanen,Introduccin al latn vulgar, Madrid, Gredos, 1988,pp. 320-322).

Dum haec agerentur, et Fredegundis apud Rothomagensem urbem

commoraretur, verba amaritudinis cum Pretextato pontifice habuit, dicens

venturum esse tempus, quando exilia, in qua detentus fuerat, reviseret . Et ille:

Ego semper et in exilio et extra exilium episcopus fui, sum et ero, nam tu non

semper regalem potentiam perfrueres. Nos ab exilio provehimur, tribuente Deo, in5

regnum; tu vero ab hoc regno demergeris in abyssum. Rectius enim erat tibi, ut,

relecta stultitia adque malitia, iam te ad meliora converteres et ab hac iactantia,

qua semper ferves, abstraheris, ut et tu vitam adipisceris aeternam et parvolum,

quem genuisti, perducere ad legitimam possis aetatem. Hec effatus, cum verba

illius mulier graviter acciperit, se a conspectu eius felle fervens abstraxit.10

Advenientem autem dominicae resurrectionis diae, cum sacerdos ad implenda

aecclesiastica officia ad aecclesiam maturius properasset, antefonas iuxta

consuetudinem incipere per ordinem coepit. Cumque inter psallendum formole

decumberet, crudelis adfuit homicida, qui episcopum super formolam quiescentem,

extracto baltei cultro, sub ascella percutit. Ille vero vocem emittens, ut clerici qui15

aderant adiuvarent, nullius ope de tantis adstantibus est adiutus. At ille plenas

sanguine manus super altarium extendens, orationem fundens et Deo gratias agens,

in cubiculo suo inter manus fidelium deportatus et in suo lectulo collocatus est.

Statimque Fredegundis cum Beppoleno duce et Ansovaldo adfuit, dicens: Non

oportuerat haec nobis ac reliquae plebi tuae, o sancte sacerdos, ut ista tuo cultui20

evenirent. Sed utinam indicaretur, qui talia ausus est perpetrare, ut digna pro hoc

scelere subplicia susteneret. Sciens autem ea sacerdos haec dolose proferre, ait:

Et quis haec fecit, nisi his qui reges interemit, qui saepius sanguinem innocentem

effudit, qui diversa in hoc regno mala commisit? Respondit mulier: Sunt aput nos

peritissimi medici, qui hunc vulnere medere possint. Permitte, ut accedant ad te.25

Et ille: Iam, inquid, me Deus praecepit de hoc mundum vocare. Nam tu, qui his

sceleribus princeps inventa es, eris maledicta in saeculo, et erit Deus ultur sanguinis

mei de capite tuo. Cumque illa discederit, pontifex, ordinata domo sua, spiritum

exalavit. Ad quem sepeliendum Romacharius, Constantinae urbis episcopus,


22/25

22

advenit. Magnus tunc omnes Rothomagensis cives, et praesertim seniores loci illius30

Francos moeror obsedit. Ex quibus unus senior ad Fredegundem veniens, ait:

Multa enim mala in hoc saeculo perpetrasti, sed adhuc peius non feceras, quam ut

sacerdotem Dei iuberes interficere. Sit Deus ultur sanguinis innocentes velociter.

Nam et omnes nos erimus inquisitores mali huius, ut tibi diucius non liceat tam

crudelia exercere. Cum autem haec dicens discederet a conspectu reginae, misit35

illa qui eum ad convivium provocaret. Quo renuente rogat, ut, si convivium eius uti

non vellit, saltim vel poculum auriat, ne ieiunus a regale domo discedat. Quo

expectante, accepto poculo, bibit absentium cum vino et melle mixtum, ut mos

barbarorum habet; sed hoc potum venenum inbutum erat. Statim autem ut bibit,

sensit pectorem suum dolorem validum inminere, et quasi se incideretur40

intrinsecus, exclamat suis, dicens: Fugite, o miseri, fugite malum hoc, ne mecum

pariter periamini. Illis quoque non bibentibus sed festinantibus abire, hic protinus

excaecatus, ascensoque aequo, in tertio ab hoc loco stadio cecidit et mortuus est.

Post haec Leudovaldus episcopus epistolas per omnes sacerdotes direxit, et accepto

consilio, eclesias Rothomagensis clausit, ut in his populus solemnia divina non45

expectaret, donec indagatione communi repperiretur huius auctur sceleris. Sed et

aliquos adpraehendit, quibus supplicio subditos veritatem extorsit, qualiter perconsilium Fredegundis haec acta fuerant. Sed et, ea defensante, ulciscere non

potuit.


23/25

23

Lex Salicay parodia de laLex Salica(V. Vnanen,Introduccin al latn vulgar, Madrid, Gredos, 1988, pp. 323-324 y 327).

IX.De damnum in messe vel in qualibet clausura inlatum. 1. Si quis animal aut caballum vel quemlibet pecus in messe sua invenerit,

penitus eum vastare non debet. Quod si fecerit et hoc confessus fuerit, capitale locorestituat; ipsum vero debilem quem percussit ad se recipiat. Si vero confessus nonfuerit et ei fuerit adprobatum, DC denarios qui faciunt solidos XV culpabilisiudicetur excepto capitale et dilatura.

5. Si alicuius porci aut qualibet pecora, ipsum custodientem, in messe alienacucurrerint et illum negantem ei fuerit adprobatum, DC denarios qui faciuntsolidos XV culpabilis iudicetur.

XXX.De convitiis. 2. Si quis alterum concagatum clamaverit, sunt CXX denarius qui faciunt

solidos III culpabilis iudicetur. 6. Si quis alterum inputaverit, quod scutum suum iactasset, et ei non potuerit

adprobare, CXX denarios, etc.

XXXIV.De sepibus furatis. 3. Si quis per alienam messem, postquam levaverit, erpice traxerit aut per eam

cum carro sine via transierit, XXX denarios, etc. 5. Si quis per malum ingenium in curte alterius aut in casa vel ubilibet aliquid

de furtum miserit, hoc est nesciente domino cuius domus vel curtis est, et ibideminventus fuerit, MMD denarios, etc.

XXXV.De homicidiis servorum vel expoliationibus. 9. Si quis vassum ad ministerium, puellam ad ministerium aut fabrum

ferrarium vel aurifice aut porcario vel vinitorem aut stratorem furaverit autocciderit, cui fuerit adprobatum, MCC denarios, etc.

Incipit totas malb.In nomine Dei patris omnipotentis. Sicplacuit uolumtas Laidobranno & Adono,

ut pactum Salicum, de quod titulum non abit, gratenter suplicibus aput graciaFredono una cum uxore sua & obtimatis eorum, in ipsum pactum titulum unumcum Deo adiuturio pertractare debirent, ut si quis homo aut in casa aut foris casaplena botilia abere potuerint, tam de eorum quam de aliorum, in cuppa nonmittant ne gutta.

Se ullus hoc facire presumserit, mal. leodardi sol. XV con, & ipsacuppa frangant la tota, ad illo botiliario frangant lo cabo, at illo scanciono tollant lispotionis. Sic conuinit obseruare, apud staubo bibant & intus suppas faciant. Cumsenior bibit duas uicis, sui uassalli la tercia bonum est. Ego qui scribsi mea (?)nomen non hic scripsi. Cul iud.


24/25

24

Date post:	26-Feb-2018
Category:	Documents
Upload:	samuel-grunge
View:	320 times
Download:	0 times

Textos latíin vulgar

Documents