The complete Sanskrit textin roman transliteration
WITH THE PRAYERS OF
ÇRÉ BRAHMA-SAÀHITÄ
THE BHAKTIVEDANTA BOOK TRUSTLOS ANGELES STOCKHOLM MUMBAI SYDNEY
We publish a full translation and commentary of Bhagavad-gétä, aninteractive cd version, audio recordings of Gétä chanting and Gétälectures, and much more Gétä-related material. For information,
please get in touch with us at one of the following addresses:
The Bhaktivedanta Book TrustP. O. Box 34074, Los Angeles, ca 90034, usa
Phone: +1-800-927-4152 • Fax: +1-310-837-1056E-mail: [email protected]
The Bhaktivedanta Book TrustKorsnäs Gård, 14792 Grödinge, Sweden
Phone: +46-8-53029800 • Fax: +46-8-53025062E-mail: [email protected]
The Bhaktivedanta Book TrustP. O. Box 262, Botany, nsw 2019, Australia
Phone: +61-2-96666466 • Fax: +61-2-96663060E-mail: [email protected]
The Bhaktivedanta Book TrustHare Krishna Land, Juhu, Mumbai 400 049, IndiaPhone: +91-22-26206860 • Fax: +91-22-26205214
E-mail: [email protected]
www.krishna.com
Set in Palatino and BaskervilleDesign by Raghu Consbruck
Typography, design, and introduction:© 2003 The Bhaktivedanta Book Trust International, Inc.
All rights reserved
isbn 0-89213-358-9Printed in Germany
CONTENTS
ÇRÉMAD BHAGAVAD-GÉTÄ1 Arjuna-viñäda-yoga 132 Säìkhya-yoga 243 Karma-yoga 404 Jïäna-yoga 505 Sannyäsa-yoga 606 Dhyäna-yoga 677 Vijïäna-yoga 788 Täraka-brahma-yoga 859 Räja-guhya-yoga 92
10 Vibhüti-yoga 10011 Viçva-rüpa-darçana-yoga 11012 Bhakti-yoga 12313 Prakåti-puruña-viveka-yoga 12814 Guëa-traya-vibhäga-yoga 13615 Puruñottama-yoga 14316 Daiväsura-sampad-vibhäga-yoga 14817 Çraddhä-traya-vibhäga-yoga 15418 Mokña-yoga 161
ÇRÉ BRAHMA-SAÀHITÄ 179
Sanskrit Pronunciation Guide 189
7
INTRODUCTION
In this small book, perfect for purse or pocket,you’ll find the complete, original Sanskrit text ofthe Bhagavad-gétä, written in our own familiarroman alphabet.
Every verse of the Bhagavad-gétä is a mantra,full of spiritual potency. The very sound of thesemantras purifies and liberates the soul.
In India many people attuned to spiritual liferecite a chapter of Bhagavad-gétä every day. (Ittakes only five or ten minutes.) Others recite alleighteen chapters, others at least a few verses.However much one recites, the sound of thesemantras has a purifying effect.
And now, with this book, you can pronouncethese mantras easily. You can recite them, referto them, learn them, and benefit from theirsound—the same transcendental sound by which
8
Lord Kåñëa enlightened His disciple Arjunamillennia ago.
In Sanskrit, unlike English, every letter isalways pronounced the same way. So you don’thave to guess. You just read the letters andyou’ve got it. And now you can read the letters—because they’re in the same alphabet we readevery day.
In India, the Bhagavad-gétä most often appearsin the traditional script known as devanägaré, “thewriting of the cities of the gods.” Yet it can just aswell be written—and often is—in the alphabetsof Tamil, Bengali, Gujarati, and other Indianlanguages. And now here it is in the samealphabet we use for English and other languagesof the West.
Special signs, known as diacritical marks,appear above or below some letters to show, forexample, whether a vowel is short or long. Andin this book a simple key to the signs tells youprecisely what they mean.
Also included in this volume are the prayersof the Brahma-saàhitä, spoken in praise of LordKåñëa, the speaker of the Gétä. These prayers,held to have been composed in cosmic antiquityby the great progenitor Brahmä, make a fittingcompanion to the Gétä itself.
9
Though this present edition of the Bhagavad-gétä—Sanskrit verses only—serves a valuablepurpose, obviously it is no substitute for atranslation and commentary. For a full study ofthe Gétä, we recommend, of course, Bhagavad-gétäAs It Is by His Divine Grace A. C. BhaktivedantaSwami Prabhupäda. That book includes forevery verse the original devanägaré, the translit-erations published here, Sanskrit-Englishequivalents for every word, and finally a fulltranslation and commentary. Çréla Prabhupädawas the Founder-Äcärya of the InternationalSociety for Krishna Consciousness. He wrote notonly as a scholar but as a teacher fully dedicatedto living and spreading the divine teachingsgiven by Lord Kåñëa in the Bhagavad-gétä. TheGétä itself mentions that in ancient days itsknowledge was properly understood through alineage of Kåñëa’s devotees; and it was on behalfof such a lineage that Çréla Prabhupäda wrote.The book is available in English and more thanfifty other languages of the world.
�ÇRÉMAD
BHAGAVADGÉTÄ
�1ARJUNA-VIÑÄDA YOGA
atha prathamo ’dhyäyaù
1dhåtaräñöra uväca
dharma-kñetre kuru-kñetresamavetä yuyutsavaù
mämakäù päëòaväç caivakim akurvata saïjaya
2saïjaya uväca
dåñövä tu päëòavänékaàvyüòhaà duryodhanas tadä
äcäryam upasaìgamyaräjä vacanam abravét
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
14
3paçyaitäà päëòu-puträëäm
äcärya mahatéà camümvyüòhäà drupada-putreëa
tava çiñyeëa dhématä
4atra çürä maheñväsä
bhémärjuna-samä yudhiyuyudhäno viräöaç ca
drupadaç ca mahä-rathaù
5dhåñöaketuç cekitänaù
käçi-räjaç ca véryavänpurujit kuntibhojaç ca
çaibyaç ca nara-puìgavaù
6yudhämanyuç ca vikränta
uttamaujäç ca véryavänsaubhadro draupadeyäç ca
sarva eva mahä-rathäù
7asmäkaà tu viçiñöä ye
tän nibodha dvijottamanäyakä mama sainyasya
saàjïärthaà tän bravémi te
�
15
AD
HY
ÄY
A 1
8bhavän bhéñmaç ca karëaç ca
kåpaç ca samitià-jayaùaçvatthämä vikarëaç ca
saumadattis tathaiva ca
9anye ca bahavaù çürä
mad-arthe tyakta-jévitäùnänä-çastra-praharaëäù
sarve yuddha-viçäradäù
10aparyäptaà tad asmäkaà
balaà bhéñmäbhirakñitamparyäptaà tv idam eteñäà
balaà bhémäbhirakñitam
11ayaneñu ca sarveñu
yathä-bhägam avasthitäùbhéñmam eväbhirakñantu
bhavantaù sarva eva hi
12tasya saïjanayan harñaà
kuru-våddhaù pitämahaùsiàha-nädaà vinadyoccaiù
çaìkhaà dadhmau pratäpavän
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
16
13tataù çaìkhäç ca bheryaç ca
paëavänaka-gomukhäùsahasaiväbhyahanyanta
sa çabdas tumulo ’bhavat
14tataù çvetair hayair yukte
mahati syandane sthitaumädhavaù päëòavaç caiva
divyau çaìkhau pradadhmatuù
15päïcajanyaà håñékeço
devadattaà dhanaïjayaùpauëòraà dadhmau mahä-çaìkhaà
bhéma-karmä våkodaraù
16anantavijayaà räjä
kunté-putro yudhiñöhiraùnakulaù sahadevaç ca
sughoña-maëipuñpakau
17käçyaç ca parameñväsaù
çikhaëòé ca mahä-rathaùdhåñöadyumno viräöaç ca
sätyakiç cäparäjitaù
�
17
18drupado draupadeyäç ca
sarvaçaù påthivé-patesaubhadraç ca mahä-bähuù
çaìkhän dadhmuù påthak påthak
19sa ghoño dhärtaräñöräëäà
hådayäni vyadärayatnabhaç ca påthivéà caiva
tumulo ’bhyanunädayan
20atha vyavasthitän dåñövä
dhärtaräñörän kapi-dhvajaùpravåtte çastra-sampäte
dhanur udyamya päëòavaùhåñékeçaà tadä väkyam
idam äha mahé-pate
21arjuna uväca
senayor ubhayor madhyerathaà sthäpaya me ’cyuta
yävad etän nirékñe ’haàyoddhu-kämän avasthitän
AD
HY
ÄY
A 1
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
18
22kair mayä saha yoddhavyam
asmin raëa-samudyame
23yotsyamänän avekñe ’haà
ya ete ’tra samägatäùdhärtaräñörasya durbuddher
yuddhe priya-cikérñavaù
24saïjaya uväca
evam ukto håñékeçoguòäkeçena bhärata
senayor ubhayor madhyesthäpayitvä rathottamam
25bhéñma-droëa-pramukhataù
sarveñäà ca mahé-kñitämuväca pärtha paçyaitän
samavetän kurün iti
26taträpaçyat sthitän pärthaù
pitèn atha pitämahänäcäryän mätulän bhrätèn
puträn pauträn sakhéàs tathäçvaçurän suhådaç caiva
senayor ubhayor api
�
19
27tän samékñya sa kaunteyaù
sarvän bandhün avasthitänkåpayä parayäviñöo
viñédann idam abravét
28arjuna uväca
dåñövemaà sva-janaà kåñëayuyutsuà samupasthitam
sédanti mama gäträëimukhaà ca pariçuñyati
29vepathuç ca çarére me
roma-harñaç ca jäyategäëòévaà sraàsate hastät
tvak caiva paridahyate
30na ca çaknomy avasthätuà
bhramatéva ca me manaùnimittäni ca paçyämi
viparétäni keçava
31na ca çreyo ’nupaçyämi
hatvä sva-janam ähavena käìkñe vijayaà kåñëa
na ca räjyaà sukhäni ca
AD
HY
ÄY
A 1
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
20
32kià no räjyena govinda
kià bhogair jévitena väyeñäm arthe käìkñitaà no
räjyaà bhogäù sukhäni ca
33ta ime ’vasthitä yuddhe
präëäàs tyaktvä dhanäni caäcäryäù pitaraù puträs
tathaiva ca pitämahäù
34mätuläù çvaçuräù pauträù
çyäläù sambandhinas tathäetän na hantum icchämi
ghnato ’pi madhusüdana
35api trai-lokya-räjyasya
hetoù kià nu mahé-kåtenihatya dhärtaräñörän naù
kä prétiù syäj janärdana
�
21
36päpam eväçrayed asmän
hatvaitän ätatäyinaùtasmän närhä vayaà hantuà
dhärtaräñörän sa-bändhavänsva-janaà hi kathaà hatvä
sukhinaù syäma mädhava
37yady apy ete na paçyanti
lobhopahata-cetasaùkula-kñaya-kåtaà doñaà
mitra-drohe ca pätakam
38kathaà na jïeyam asmäbhiù
päpäd asmän nivartitumkula-kñaya-kåtaà doñaà
prapaçyadbhir janärdana
39kula-kñaye praëaçyanti
kula-dharmäù sanätanäùdharme nañöe kulaà kåtsnam
adharmo ’bhibhavaty uta
AD
HY
ÄY
A 1
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
22
40adharmäbhibhavät kåñëa
praduñyanti kula-striyaùstréñu duñöäsu värñëeya
jäyate varëa-saìkaraù
41saìkaro narakäyaiva
kula-ghnänäà kulasya capatanti pitaro hy eñäà
lupta-piëòodaka-kriyäù
42doñair etaiù kula-ghnänäà
varëa-saìkara-kärakaiùutsädyante jäti-dharmäù
kula-dharmäç ca çäçvatäù
43utsanna-kula-dharmäëäà
manuñyäëäà janärdananarake niyataà väso
bhavatéty anuçuçruma
44aho bata mahat päpaà
kartuà vyavasitä vayamyad räjya-sukha-lobhena
hantuà sva-janam udyatäù
�
23
45yadi mäm apratékäram
açastraà çastra-päëayaùdhärtaräñörä raëe hanyus
tan me kñema-taraà bhavet
46saïjaya uväca
evam uktvärjunaù saìkhyerathopastha upäviçat
visåjya sa-çaraà cäpaàçoka-saàvigna-mänasaù
oà tat saditi çrémad-bhagavad-gétäsüpaniñatsu
brahma-vidyäyäà yoga-çästreçré-kåñëärjuna-saàväde
arjuna-viñäda-yogo nämaprathamo ’dhyäyaù
AD
HY
ÄY
A 1
�2SÄÌKHYA-YOGA
atha dvitéyo ’dhyäyaù
1saïjaya uväca
taà tathä kåpayäviñöamaçru-pürëäkulekñaëam
viñédantam idaà väkyamuväca madhusüdanaù
2çré-bhagavän uväca
kutas tvä kaçmalam idaàviñame samupasthitam
anärya-juñöam asvargyamakérti-karam arjuna
�
25
3klaibyaà mä sma gamaù pärtha
naitat tvayy upapadyatekñudraà hådaya-daurbalyaà
tyaktvottiñöha paran-tapa
4arjuna uväca
kathaà bhéñmam ahaà saìkhyedroëaà ca madhusüdana
iñubhiù pratiyotsyämipüjärhäv ari-südana
5gurün ahatvä hi mahänubhävän çreyo bhoktuà bhaikñyam apéha lokehatvärtha-kämäàs tu gurün ihaiva bhuïjéya bhogän rudhira-pradigdhän
6na caitad vidmaù kataran no garéyo
yad vä jayema yadi vä no jayeyuùyän eva hatvä na jijéviñämas
te ’vasthitäù pramukhe dhärtaräñöräù
7kärpaëya-doñopahata-svabhävaù påcchämi tväà dharma-sammüòha-cetäùyac chreyaù syän niçcitaà brühi tan me çiñyas te ’haà çädhi mäà tväà prapannam
AD
HY
ÄY
A 2
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
26
8na hi prapaçyämi mamäpanudyäd
yac chokam ucchoñaëam indriyäëämaväpya bhümäv asapatnam åddhaà
räjyaà suräëäm api cädhipatyam
9saïjaya uväca
evam uktvä håñékeçaàguòäkeçaù paran-tapaù
na yotsya iti govindamuktvä tüñëéà babhüva ha
10tam uväca håñékeçaù
prahasann iva bhäratasenayor ubhayor madhye
viñédantam idaà vacaù
11çré-bhagavän uväca
açocyän anvaçocas tvaàprajïä-vädäàç ca bhäñase
gatäsün agatäsüàç canänuçocanti paëòitäù
�
27
12na tv evähaà jätu näsaà
na tvaà neme janädhipäùna caiva na bhaviñyämaù
sarve vayam ataù param
13dehino ’smin yathä dehe
kaumäraà yauvanaà jarätathä dehäntara-präptir
dhéras tatra na muhyati
14mäträ-sparçäs tu kaunteya
çétoñëa-sukha-duùkha-däùägamäpäyino ’nityäs
täàs titikñasva bhärata
15yaà hi na vyathayanty ete
puruñaà puruñarñabhasama-duùkha-sukhaà dhéraà
so ’måtatväya kalpate
16näsato vidyate bhävo
näbhävo vidyate sataùubhayor api dåñöo ’ntas
tv anayos tattva-darçibhiù
AD
HY
ÄY
A 2
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
28
17avinäçi tu tad viddhi
yena sarvam idaà tatamvinäçam avyayasyäsya
na kaçcit kartum arhati
18antavanta ime dehä
nityasyoktäù çarériëaùanäçino ’prameyasya
tasmäd yudhyasva bhärata
19ya enaà vetti hantäraà
yaç cainaà manyate hatamubhau tau na vijänéto
näyaà hanti na hanyate
20na jäyate mriyate vä kadäcin
näyaà bhütvä bhavitä vä na bhüyaùajo nityaù çäçvato ’yaà puräëo
na hanyate hanyamäne çarére
21vedävinäçinaà nityaà
ya enam ajam avyayamkathaà sa puruñaù pärtha
kaà ghätayati hanti kam
�
29
22väsäàsi jérëäni yathä vihäya
naväni gåhëäti naro ’paräëitathä çaréräëi vihäya jérëäny
anyäni saàyäti naväni dehé
23nainaà chindanti çasträëi
nainaà dahati pävakaùna cainaà kledayanty äpo
na çoñayati märutaù
24acchedyo ’yam adähyo ’yam
akledyo ’çoñya eva canityaù sarva-gataù sthäëur
acalo ’yaà sanätanaù
25avyakto ’yam acintyo ’yam
avikäryo ’yam ucyatetasmäd evaà viditvainaà
nänuçocitum arhasi
26atha cainaà nitya-jätaà
nityaà vä manyase måtamtathäpi tvaà mahä-bäho
nainaà çocitum arhasi
AD
HY
ÄY
A 2
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
30
27jätasya hi dhruvo måtyur
dhruvaà janma måtasya catasmäd aparihärye ’rthe
na tvaà çocitum arhasi
28avyaktädéni bhütäni
vyakta-madhyäni bhärataavyakta-nidhanäny eva
tatra kä paridevanä
29äçcarya-vat paçyati kaçcid enam
äçcarya-vad vadati tathaiva cänyaùäçcarya-vac cainam anyaù çåëoti
çrutväpy enaà veda na caiva kaçcit
30dehé nityam avadhyo ’yaà
dehe sarvasya bhäratatasmät sarväëi bhütäni
na tvaà çocitum arhasi
31sva-dharmam api cävekñya
na vikampitum arhasidharmyäd dhi yuddhäc chreyo ’nyat
kñatriyasya na vidyate
�
31
32yadåcchayä copapannaà
svarga-dväram apävåtamsukhinaù kñatriyäù pärtha
labhante yuddham édåçam
33atha cet tvam imaà dharmyaà
saìgrämaà na kariñyasitataù sva-dharmaà kértià ca
hitvä päpam aväpsyasi
34akértià cäpi bhütäni
kathayiñyanti te ’vyayämsambhävitasya cäkértir
maraëäd atiricyate
35bhayäd raëäd uparataà
maàsyante tväà mahä-rathäùyeñäà ca tvaà bahu-mato
bhütvä yäsyasi läghavam
36aväcya-vädäàç ca bahün
vadiñyanti tavähitäùnindantas tava sämarthyaà
tato duùkha-taraà nu kim
AD
HY
ÄY
A 2
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
32
37hato vä präpsyasi svargaà
jitvä vä bhokñyase mahémtasmäd uttiñöha kaunteya
yuddhäya kåta-niçcayaù
38sukha-duùkhe same kåtvä
läbhäläbhau jayäjayautato yuddhäya yujyasva
naivaà päpam aväpsyasi
39eñä te ’bhihitä säìkhye
buddhir yoge tv imäà çåëubuddhyä yukto yayä pärtha
karma-bandhaà prahäsyasi
40nehäbhikrama-näço ’sti
pratyaväyo na vidyatesv-alpam apy asya dharmasya
träyate mahato bhayät
41vyavasäyätmikä buddhir
ekeha kuru-nandanabahu-çäkhä hy anantäç ca
buddhayo ’vyavasäyinäm
�
33
42yäm imäà puñpitäà väcaà
pravadanty avipaçcitaùveda-väda-ratäù pärtha
nänyad astéti vädinaù
43kämätmänaù svarga-parä
janma-karma-phala-pradämkriyä-viçeña-bahuläà
bhogaiçvarya-gatià prati
44bhogaiçvarya-prasaktänäà
tayäpahåta-cetasämvyavasäyätmikä buddhiù
samädhau na vidhéyate
45trai-guëya-viñayä vedä
nistrai-guëyo bhavärjunanirdvandvo nitya-sattva-stho
niryoga-kñema ätmavän
46yävän artha uda-päne
sarvataù samplutodaketävän sarveñu vedeñu
brähmaëasya vijänataù
AD
HY
ÄY
A 2
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
34
47karmaëy evädhikäras te
mä phaleñu kadäcanamä karma-phala-hetur bhür
mä te saìgo ’stv akarmaëi
48yoga-sthaù kuru karmäëi
saìgaà tyaktvä dhanaïjayasiddhy-asiddhyoù samo bhütvä
samatvaà yoga ucyate
49düreëa hy avaraà karma
buddhi-yogäd dhanaïjayabuddhau çaraëam anviccha
kåpaëäù phala-hetavaù
50buddhi-yukto jahätéha
ubhe sukåta-duñkåtetasmäd yogäya yujyasva
yogaù karmasu kauçalam
51karma-jaà buddhi-yuktä hi
phalaà tyaktvä manéñiëaùjanma-bandha-vinirmuktäù
padaà gacchanty anämayam
�
35
52yadä te moha-kalilaà
buddhir vyatitariñyatitadä gantäsi nirvedaà
çrotavyasya çrutasya ca
53çruti-vipratipannä te
yadä sthäsyati niçcaläsamädhäv acalä buddhis
tadä yogam aväpsyasi
54arjuna uväca
sthita-prajïasya kä bhäñäsamädhi-sthasya keçava
sthita-dhéù kià prabhäñetakim äséta vrajeta kim
55çré-bhagavän uväca
prajahäti yadä kämänsarvän pärtha mano-gatän
ätmany evätmanä tuñöaùsthita-prajïas tadocyate
AD
HY
ÄY
A 2
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
36
56duùkheñv anudvigna-manäù
sukheñu vigata-spåhaùvéta-räga-bhaya-krodhaù
sthita-dhér munir ucyate
57yaù sarvatränabhisnehas
tat tat präpya çubhäçubhamnäbhinandati na dveñöi
tasya prajïä pratiñöhitä
58yadä saàharate cäyaà
kürmo ’ìgänéva sarvaçaùindriyäëéndriyärthebhyas
tasya prajïä pratiñöhitä
59viñayä vinivartante
nirähärasya dehinaùrasa-varjaà raso ’py asya
paraà dåñövä nivartate
60yatato hy api kaunteya
puruñasya vipaçcitaùindriyäëi pramäthéni
haranti prasabhaà manaù
�
37
61täni sarväëi saàyamya
yukta äséta mat-paraùvaçe hi yasyendriyäëi
tasya prajïä pratiñöhitä
62dhyäyato viñayän puàsaù
saìgas teñüpajäyatesaìgät saïjäyate kämaù
kämät krodho ’bhijäyate
63krodhäd bhavati sammohaù
sammohät småti-vibhramaùsmåti-bhraàçäd buddhi-näço
buddhi-näçät praëaçyati
64räga-dveña-vimuktais tu
viñayän indriyaiç caranätma-vaçyair vidheyätmä
prasädam adhigacchati
65prasäde sarva-duùkhänäà
hänir asyopajäyateprasanna-cetaso hy äçu
buddhiù paryavatiñöhate
AD
HY
ÄY
A 2
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
38
66nästi buddhir ayuktasya
na cäyuktasya bhävanäna cäbhävayataù çäntir
açäntasya kutaù sukham
67indriyäëäà hi caratäà
yan mano ’nuvidhéyatetad asya harati prajïäà
väyur nävam ivämbhasi
68tasmäd yasya mahä-bäho
nigåhétäni sarvaçaùindriyäëéndriyärthebhyas
tasya prajïä pratiñöhitä
69yä niçä sarva-bhütänäà
tasyäà jägarti saàyaméyasyäà jägrati bhütäni
sä niçä paçyato muneù
70äpüryamäëam acala-pratiñöhaà
samudram äpaù praviçanti yadvattadvat kämä yaà praviçanti sarve
sa çäntim äpnoti na käma-kämé
�
39
71vihäya kämän yaù sarvän
pumäàç carati nispåhaùnirmamo nirahaìkäraù
sa çäntim adhigacchati
72eñä brähmé sthitiù pärtha
nainäà präpya vimuhyatisthitväsyäm anta-käle ’pi
brahma-nirväëam åcchati
oà tat saditi çrémad-bhagavad-gétäsüpaniñatsu
brahma-vidyäyäà yoga-çästreçré-kåñëärjuna-saàväde
säìkhya-yogo näma dvitéyo ’dhyäyaù
AD
HY
ÄY
A 2
�3KARMA-YOGA
atha tåtéyo ’dhyäyaù
1arjuna uväca
jyäyasé cet karmaëas tematä buddhir janärdana
tat kià karmaëi ghore mäàniyojayasi keçava
2vyämiçreëeva väkyena
buddhià mohayaséva metad ekaà vada niçcitya
yena çreyo ’ham äpnuyäm
�
41
3çré-bhagavän uväca
loke ’smin dvi-vidhä niñöhäpurä proktä mayänagha
jïäna-yogena säìkhyänäàkarma-yogena yoginäm
4na karmaëäm anärambhän
naiñkarmyaà puruño ’çnutena ca sannyasanäd eva
siddhià samadhigacchati
5na hi kaçcit kñaëam api
jätu tiñöhaty akarma-kåtkäryate hy avaçaù karma
sarvaù prakåti-jair guëaiù
6karmendriyäëi saàyamya
ya äste manasä smaranindriyärthän vimüòhätmä
mithyäcäraù sa ucyate
7yas tv indriyäëi manasä
niyamyärabhate ’rjunakarmendriyaiù karma-yogam
asaktaù sa viçiñyate
AD
HY
ÄY
A 3
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
42
8niyataà kuru karma tvaà
karma jyäyo hy akarmaëaùçaréra-yäträpi ca te
na prasiddhyed akarmaëaù
9yajïärthät karmaëo ’nyatra
loko ’yaà karma-bandhanaùtad-arthaà karma kaunteya
mukta-saìgaù samäcara
10saha-yajïäù prajäù såñövä
puroväca prajä-patiùanena prasaviñyadhvam
eña vo ’stv iñöa-käma-dhuk
11devän bhävayatänena
te devä bhävayantu vaùparasparaà bhävayantaù
çreyaù param aväpsyatha
12iñöän bhogän hi vo devä
däsyante yajïa-bhävitäùtair dattän apradäyaibhyo
yo bhuìkte stena eva saù
�
43
13yajïa-çiñöäçinaù santo
mucyante sarva-kilbiñaiùbhuïjate te tv aghaà päpä
ye pacanty ätma-käraëät
14annäd bhavanti bhütäni
parjanyäd anna-sambhavaùyajïäd bhavati parjanyo
yajïaù karma-samudbhavaù
15karma brahmodbhavaà viddhi
brahmäkñara-samudbhavamtasmät sarva-gataà brahma
nityaà yajïe pratiñöhitam
16evaà pravartitaà cakraà
nänuvartayatéha yaùaghäyur indriyärämo
moghaà pärtha sa jévati
17yas tv ätma-ratir eva syäd
ätma-tåptaç ca mänavaùätmany eva ca santuñöas
tasya käryaà na vidyate
AD
HY
ÄY
A 3
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
44
18naiva tasya kåtenärtho
näkåteneha kaçcanana cäsya sarva-bhüteñu
kaçcid artha-vyapäçrayaù
19tasmäd asaktaù satataà
käryaà karma samäcaraasakto hy äcaran karma
param äpnoti püruñaù
20karmaëaiva hi saàsiddhim
ästhitä janakädayaùloka-saìgraham eväpi
sampaçyan kartum arhasi
21yad yad äcarati çreñöhas
tat tad evetaro janaùsa yat pramäëaà kurute
lokas tad anuvartate
22na me pärthästi kartavyaà
triñu lokeñu kiïcananänaväptam aväptavyaà
varta eva ca karmaëi
�
45
23yadi hy ahaà na varteyaà
jätu karmaëy atandritaùmama vartmänuvartante
manuñyäù pärtha sarvaçaù
24utsédeyur ime lokä
na kuryäà karma ced ahamsaìkarasya ca kartä syäm
upahanyäm imäù prajäù
25saktäù karmaëy avidväàso
yathä kurvanti bhäratakuryäd vidväàs tathäsaktaç
cikérñur loka-saìgraham
26na buddhi-bhedaà janayed
ajïänäà karma-saìginämjoñayet sarva-karmäëi
vidvän yuktaù samäcaran
27prakåteù kriyamäëäni
guëaiù karmäëi sarvaçaùahaìkära-vimüòhätmä
kartäham iti manyate
AD
HY
ÄY
A 3
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
46
28tattva-vit tu mahä-bäho
guëa-karma-vibhägayoùguëä guëeñu vartanta
iti matvä na sajjate
29prakåter guëa-sammüòhäù
sajjante guëa-karmasutän akåtsna-vido mandän
kåtsna-vin na vicälayet
30mayi sarväëi karmäëi
sannyasyädhyätma-cetasäniräçér nirmamo bhütvä
yudhyasva vigata-jvaraù
31ye me matam idaà nityam
anutiñöhanti mänaväùçraddhävanto ’nasüyanto
mucyante te ’pi karmabhiù
32ye tv etad abhyasüyanto
nänutiñöhanti me matamsarva-jïäna-vimüòhäàs tän
viddhi nañöän acetasaù
�
47
33sadåçaà ceñöate svasyäù
prakåter jïänavän apiprakåtià yänti bhütäni
nigrahaù kià kariñyati
34indriyasyendriyasyärthe
räga-dveñau vyavasthitautayor na vaçam ägacchet
tau hy asya paripanthinau
35çreyän sva-dharmo viguëaù
para-dharmät sv-anuñöhitätsva-dharme nidhanaà çreyaù
para-dharmo bhayävahaù
36arjuna uväca
atha kena prayukto ’yaàpäpaà carati püruñaù
anicchann api värñëeyabaläd iva niyojitaù
AD
HY
ÄY
A 3
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
48
37çré-bhagavän uväca
käma eña krodha eñarajo-guëa-samudbhavaù
mahäçano mahä-päpmäviddhy enam iha vairiëam
38dhümenävriyate vahnir
yathädarço malena cayatholbenävåto garbhas
tathä tenedam ävåtam
39ävåtaà jïänam etena
jïänino nitya-vairiëäkäma-rüpeëa kaunteya
duñpüreëänalena ca
40indriyäëi mano buddhir
asyädhiñöhänam ucyateetair vimohayaty eña
jïänam ävåtya dehinam
41tasmät tvam indriyäëy ädau
niyamya bharatarñabhapäpmänaà prajahi hy enaà
jïäna-vijïäna-näçanam
�
49
42indriyäëi paräëy ähur
indriyebhyaù paraà manaùmanasas tu parä buddhir
yo buddheù paratas tu saù
43evaà buddheù paraà buddhvä
saàstabhyätmänam ätmanäjahi çatruà mahä-bäho
käma-rüpaà duräsadam
oà tat saditi çrémad-bhagavad-gétäsüpaniñatsu
brahma-vidyäyäà yoga-çästreçré-kåñëärjuna-saàväde
karma-yogo näma tåtéyo ’dhyäyaù
AD
HY
ÄY
A 3
�4JÏÄNA-YOGA
atha caturtho ’dhyäyaù
1çré-bhagavän uväca
imaà vivasvate yogaàproktavän aham avyayam
vivasvän manave prähamanur ikñväkave ’bravét
2evaà paramparä-präptam
imaà räjarñayo viduùsa käleneha mahatä
yogo nañöaù paran-tapa
�
51
3sa eväyaà mayä te ’dya
yogaù proktaù purätanaùbhakto ’si me sakhä ceti
rahasyaà hy etad uttamam
4arjuna uväca
aparaà bhavato janmaparaà janma vivasvataù
katham etad vijänéyäàtvam ädau proktavän iti
5çré-bhagavän uväca
bahüni me vyatétänijanmäni tava cärjuna
täny ahaà veda sarväëina tvaà vettha paran-tapa
6ajo ’pi sann avyayätmä
bhütänäm éçvaro ’pi sanprakåtià sväm adhiñöhäya
sambhavämy ätma-mäyayä
AD
HY
ÄY
A 4
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
52
7yadä yadä hi dharmasya
glänir bhavati bhärataabhyutthänam adharmasya
tadätmänaà såjämy aham
8pariträëäya sädhünäà
vinäçäya ca duñkåtämdharma-saàsthäpanärthäya
sambhavämi yuge yuge
9janma karma ca me divyam
evaà yo vetti tattvataùtyaktvä dehaà punar janma
naiti mäm eti so ’rjuna
10véta-räga-bhaya-krodhä
man-mayä mäm upäçritäùbahavo jïäna-tapasä
pütä mad-bhävam ägatäù
11ye yathä mäà prapadyante
täàs tathaiva bhajämy ahammama vartmänuvartante
manuñyäù pärtha sarvaçaù
�
53
12käìkñantaù karmaëäà siddhià
yajanta iha devatäùkñipraà hi mänuñe loke
siddhir bhavati karma-jä
13cätur-varëyaà mayä såñöaà
guëa-karma-vibhägaçaùtasya kartäram api mäà
viddhy akartäram avyayam
14na mäà karmäëi limpanti
na me karma-phale spåhäiti mäà yo ’bhijänäti
karmabhir na sa badhyate
15evaà jïätvä kåtaà karma
pürvair api mumukñubhiùkuru karmaiva tasmät tvaà
pürvaiù pürva-taraà kåtam
16kià karma kim akarmeti
kavayo ’py atra mohitäùtat te karma pravakñyämi
yaj jïätvä mokñyase ’çubhät
AD
HY
ÄY
A 4
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
54
17karmaëo hy api boddhavyaà
boddhavyaà ca vikarmaëaùakarmaëaç ca boddhavyaà
gahanä karmaëo gatiù
18karmaëy akarma yaù paçyed
akarmaëi ca karma yaùsa buddhimän manuñyeñu
sa yuktaù kåtsna-karma-kåt
19yasya sarve samärambhäù
käma-saìkalpa-varjitäùjïänägni-dagdha-karmäëaà
tam ähuù paëòitaà budhäù
20tyaktvä karma-phaläsaìgaà
nitya-tåpto niräçrayaùkarmaëy abhipravåtto ’pi
naiva kiïcit karoti saù
21niräçér yata-cittätmä
tyakta-sarva-parigrahaùçäréraà kevalaà karma
kurvan näpnoti kilbiñam
�
55
22yadåcchä-läbha-santuñöo
dvandvätéto vimatsaraùsamaù siddhäv asiddhau ca
kåtväpi na nibadhyate
23gata-saìgasya muktasya
jïänävasthita-cetasaùyajïäyäcarataù karma
samagraà praviléyate
24brahmärpaëaà brahma havir
brahmägnau brahmaëä hutambrahmaiva tena gantavyaà
brahma-karma-samädhinä
25daivam eväpare yajïaà
yoginaù paryupäsatebrahmägnäv apare yajïaà
yajïenaivopajuhvati
26çroträdénéndriyäëy anye
saàyamägniñu juhvatiçabdädén viñayän anya
indriyägniñu juhvati
AD
HY
ÄY
A 4
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
56
27sarväëéndriya-karmäëi
präëa-karmäëi cäpareätma-saàyama-yogägnau
juhvati jïäna-dépite
28dravya-yajïäs tapo-yajïä
yoga-yajïäs tathäparesvädhyäya-jïäna-yajïäç ca
yatayaù saàçita-vratäù
29apäne juhvati präëaà
präëe ’pänaà tathäparepräëäpäna-gaté ruddhvä
präëäyäma-paräyaëäùapare niyatähäräù
präëän präëeñu juhvati
30sarve ’py ete yajïa-vido
yajïa-kñapita-kalmañäùyajïa-çiñöämåta-bhujo
yänti brahma sanätanam
31näyaà loko ’sty ayajïasya
kuto ’nyaù kuru-sattama
�
57
32evaà bahu-vidhä yajïä
vitatä brahmaëo mukhekarma-jän viddhi tän sarvän
evaà jïätvä vimokñyase
33çreyän dravya-mayäd yajïäj
jïäna-yajïaù paran-tapasarvaà karmäkhilaà pärtha
jïäne parisamäpyate
34tad viddhi praëipätena
paripraçnena sevayäupadekñyanti te jïänaà
jïäninas tattva-darçinaù
35yaj jïätvä na punar moham
evaà yäsyasi päëòavayena bhütäny açeñäëi
drakñyasy ätmany atho mayi
36api ced asi päpebhyaù
sarvebhyaù päpa-kåttamaùsarvaà jïäna-plavenaiva
våjinaà santariñyasi
AD
HY
ÄY
A 4
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
58
37yathaidhäàsi samiddho ’gnir
bhasma-sät kurute ’rjunajïänägniù sarva-karmäëi
bhasma-sät kurute tathä
38na hi jïänena sadåçaà
pavitram iha vidyatetat svayaà yoga-saàsiddhaù
kälenätmani vindati
39çraddhäväl labhate jïänaà
tat-paraù saàyatendriyaùjïänaà labdhvä paräà çäntim
acireëädhigacchati
40ajïaç cäçraddadhänaç ca
saàçayätmä vinaçyatinäyaà loko ’sti na paro
na sukhaà saàçayätmanaù
41yoga-sannyasta-karmäëaà
jïäna-saïchinna-saàçayamätmavantaà na karmäëi
nibadhnanti dhanaïjaya
�
59
42tasmäd ajïäna-sambhütaà
håt-sthaà jïänäsinätmanaùchittvainaà saàçayaà yogam
ättiñöhottiñöha bhärata
oà tat saditi çrémad-bhagavad-gétäsüpaniñatsu
brahma-vidyäyäà yoga-çästreçré-kåñëärjuna-saàväde
jïäna-yogo näma caturtho ’dhyäyaù
AD
HY
ÄY
A 4
�5SANNYÄSA-YOGA
atha païcamo ’dhyäyaù
1arjuna uväca
sannyäsaà karmaëäà kåñëapunar yogaà ca çaàsasi
yac chreya etayor ekaàtan me brühi su-niçcitam
2çré-bhagavän uväca
sannyäsaù karma-yogaç caniùçreyasa-karäv ubhau
tayos tu karma-sannyäsätkarma-yogo viçiñyate
�
61
3jïeyaù sa nitya-sannyäsé
yo na dveñöi na käìkñatinirdvandvo hi mahä-bäho
sukhaà bandhät pramucyate
4säìkhya-yogau påthag bäläù
pravadanti na paëòitäùekam apy ästhitaù samyag
ubhayor vindate phalam
5yat säìkhyaiù präpyate sthänaà
tad yogair api gamyateekaà säìkhyaà ca yogaà ca
yaù paçyati sa paçyati
6sannyäsas tu mahä-bäho
duùkham äptum ayogataùyoga-yukto munir brahma
na cireëädhigacchati
7yoga-yukto viçuddhätmä
vijitätmä jitendriyaùsarva-bhütätma-bhütätmä
kurvann api na lipyate
AD
HY
ÄY
A 5
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
62
8naiva kiïcit karométi
yukto manyeta tattva-vitpaçyaï çåëvan spåçaï jighrann
açnan gacchan svapaï çvasan
9pralapan visåjan gåhëann
unmiñan nimiñann apiindriyäëéndriyärtheñu
vartanta iti dhärayan
10brahmaëy ädhäya karmäëi
saìgaà tyaktvä karoti yaùlipyate na sa päpena
padma-patram ivämbhasä
11käyena manasä buddhyä
kevalair indriyair apiyoginaù karma kurvanti
saìgaà tyaktvätma-çuddhaye
12yuktaù karma-phalaà tyaktvä
çäntim äpnoti naiñöhikémayuktaù käma-käreëa
phale sakto nibadhyate
�
63
13sarva-karmäëi manasä
sannyasyäste sukhaà vaçénava-dväre pure dehé
naiva kurvan na kärayan
14na kartåtvaà na karmäëi
lokasya såjati prabhuùna karma-phala-saàyogaà
svabhävas tu pravartate
15nädatte kasyacit päpaà
na caiva sukåtaà vibhuùajïänenävåtaà jïänaà
tena muhyanti jantavaù
16jïänena tu tad ajïänaà
yeñäà näçitam ätmanaùteñäm äditya-vaj jïänaà
prakäçayati tat param
17tad-buddhayas tad-ätmänas
tan-niñöhäs tat-paräyaëäùgacchanty apunar-ävåttià
jïäna-nirdhüta-kalmañäù
AD
HY
ÄY
A 5
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
64
18vidyä-vinaya-sampanne
brähmaëe gavi hastiniçuni caiva çva-päke ca
paëòitäù sama-darçinaù
19ihaiva tair jitaù sargo
yeñäà sämye sthitaà manaùnirdoñaà hi samaà brahma
tasmäd brahmaëi te sthitäù
20na prahåñyet priyaà präpya
nodvijet präpya cäpriyamsthira-buddhir asammüòho
brahma-vid brahmaëi sthitaù
21bähya-sparçeñv asaktätmä
vindaty ätmani yat sukhamsa brahma-yoga-yuktätmä
sukham akñayam açnute
22ye hi saàsparça-jä bhogä
duùkha-yonaya eva teädy-antavantaù kaunteya
na teñu ramate budhaù
�
65
23çaknotéhaiva yaù soòhuà
präk çaréra-vimokñaëätkäma-krodhodbhavaà vegaà
sa yuktaù sa sukhé naraù
24yo ’ntaù-sukho ’ntar-ärämas
tathäntar-jyotir eva yaùsa yogé brahma-nirväëaà
brahma-bhüto ’dhigacchati
25labhante brahma-nirväëam
åñayaù kñéëa-kalmañäùchinna-dvaidhä yatätmänaù
sarva-bhüta-hite ratäù
26käma-krodha-vimuktänäà
yaténäà yata-cetasämabhito brahma-nirväëaà
vartate viditätmanäm
27sparçän kåtvä bahir bähyäàç
cakñuç caiväntare bhruvoùpräëäpänau samau kåtvä
näsäbhyantara-cäriëau
AD
HY
ÄY
A 5
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
66
28yatendriya-mano-buddhir
munir mokña-paräyaëaùvigatecchä-bhaya-krodho
yaù sadä mukta eva saù
29bhoktäraà yajïa-tapasäà
sarva-loka-maheçvaramsuhådaà sarva-bhütänäà
jïätvä mäà çäntim åcchati
oà tat saditi çrémad-bhagavad-gétäsüpaniñatsu
brahma-vidyäyäà yoga-çästreçré-kåñëärjuna-saàväde
sannyäsa-yogo näma païcamo ’dhyäyaù
�atha ñañöho ’dhyäyaù
1çré-bhagavän uväca
anäçritaù karma-phalaàkäryaà karma karoti yaù
sa sannyäsé ca yogé cana niragnir na cäkriyaù
2yaà sannyäsam iti prähur
yogaà taà viddhi päëòavana hy asannyasta-saìkalpo
yogé bhavati kaçcana
6DHYÄNA–YOGA
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
68
3ärurukñor muner yogaà
karma käraëam ucyateyogärüòhasya tasyaiva
çamaù käraëam ucyate
4yadä hi nendriyärtheñu
na karmasv anuñajjatesarva-saìkalpa-sannyäsé
yogärüòhas tadocyate
5uddhared ätmanätmänaà
nätmänam avasädayetätmaiva hy ätmano bandhur
ätmaiva ripur ätmanaù
6bandhur ätmätmanas tasya
yenätmaivätmanä jitaùanätmanas tu çatrutve
vartetätmaiva çatru-vat
7jitätmanaù praçäntasya
paramätmä samähitaùçétoñëa-sukha-duùkheñu
tathä mänäpamänayoù
�
69
8jïäna-vijïäna-tåptätmä
küöa-stho vijitendriyaùyukta ity ucyate yogé
sama-loñöräçma-käïcanaù
9suhån-miträry-udäséna-
madhyastha-dveñya-bandhuñusädhuñv api ca päpeñu
sama-buddhir viçiñyate
10yogé yuïjéta satatam
ätmänaà rahasi sthitaùekäké yata-cittätmä
niräçér aparigrahaù
11çucau deçe pratiñöhäpya
sthiram äsanam ätmanaùnäty-ucchritaà näti-nécaà
cailäjina-kuçottaram
12tatraikägraà manaù kåtvä
yata-cittendriya-kriyaùupaviçyäsane yuïjyäd
yogam ätma-viçuddhaye
AD
HY
ÄY
A 6
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
70
13samaà käya-çiro-grévaà
dhärayann acalaà sthiraùsamprekñya näsikägraà svaà
diçaç cänavalokayan
14praçäntätmä vigata-bhér
brahmacäri-vrate sthitaùmanaù saàyamya mac-citto
yukta äséta mat-paraù
15yuïjann evaà sadätmänaà
yogé niyata-mänasaùçäntià nirväëa-paramäà
mat-saàsthäm adhigacchati
16näty-açnatas tu yogo ’sti
na caikäntam anaçnataùna cäti-svapna-çélasya
jägrato naiva cärjuna
17yuktähära-vihärasya
yukta-ceñöasya karmasuyukta-svapnävabodhasya
yogo bhavati duùkha-hä
�
71
18yadä viniyataà cittam
ätmany evävatiñöhatenispåhaù sarva-kämebhyo
yukta ity ucyate tadä
19yathä dépo niväta-stho
neìgate sopamä småtäyogino yata-cittasya
yuïjato yogam ätmanaù
20yatroparamate cittaà
niruddhaà yoga-sevayäyatra caivätmanätmänaà
paçyann ätmani tuñyati
21sukham ätyantikaà yat tad
buddhi-grähyam aténdriyamvetti yatra na caiväyaà
sthitaç calati tattvataù
22yaà labdhvä cäparaà läbhaà
manyate nädhikaà tataùyasmin sthito na duùkhena
guruëäpi vicälyate
AD
HY
ÄY
A 6
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
72
23taà vidyäd duùkha-saàyoga-
viyogaà yoga-saàjïitam
24sa niçcayena yoktavyo
yogo ’nirviëëa-cetasäsaìkalpa-prabhavän kämäàs
tyaktvä sarvän açeñataùmanasaivendriya-grämaà
viniyamya samantataù
25çanaiù çanair uparamed
buddhyä dhåti-gåhétayäätma-saàsthaà manaù kåtvä
na kiïcid api cintayet
26yato yato niçcalati
manaç caïcalam asthiramtatas tato niyamyaitad
ätmany eva vaçaà nayet
27praçänta-manasaà hy enaà
yoginaà sukham uttamamupaiti çänta-rajasaà
brahma-bhütam akalmañam
�
73
28yuïjann evaà sadätmänaà
yogé vigata-kalmañaùsukhena brahma-saàsparçam
atyantaà sukham açnute
29sarva-bhüta-stham ätmänaà
sarva-bhütäni cätmaniékñate yoga-yuktätmä
sarvatra sama-darçanaù
30yo mäà paçyati sarvatra
sarvaà ca mayi paçyatitasyähaà na praëaçyämi
sa ca me na praëaçyati
31sarva-bhüta-sthitaà yo mäà
bhajaty ekatvam ästhitaùsarvathä vartamäno ’pi
sa yogé mayi vartate
32ätmaupamyena sarvatra
samaà paçyati yo ’rjunasukhaà vä yadi vä duùkhaà
sa yogé paramo mataù
AD
HY
ÄY
A 6
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
74
33arjuna uväca
yo ’yaà yogas tvayä proktaùsämyena madhusüdana
etasyähaà na paçyämicaïcalatvät sthitià sthiräm
34caïcalaà hi manaù kåñëa
pramäthi balavad dåòhamtasyähaà nigrahaà manye
väyor iva su-duñkaram
35çré-bhagavän uväca
asaàçayaà mahä-bähomano durnigrahaà calam
abhyäsena tu kaunteyavairägyeëa ca gåhyate
36asaàyatätmanä yogo
duñpräpa iti me matiùvaçyätmanä tu yatatä
çakyo ’väptum upäyataù
�
75
37arjuna uväca
ayatiù çraddhayopetoyogäc calita-mänasaù
apräpya yoga-saàsiddhiàkäà gatià kåñëa gacchati
38kaccin nobhaya-vibhrañöaç
chinnäbhram iva naçyatiapratiñöho mahä-bäho
vimüòho brahmaëaù pathi
39etan me saàçayaà kåñëa
chettum arhasy açeñataùtvad anyaù saàçayasyäsya
chettä na hy upapadyate
40çré-bhagavän uväca
pärtha naiveha nämutravinäças tasya vidyate
na hi kalyäëa-kåt kaçciddurgatià täta gacchati
AD
HY
ÄY
A 6
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
76
41präpya puëya-kåtäà lokän
uñitvä çäçvatéù samäùçucénäà çrématäà gehe
yoga-bhrañöo ’bhijäyate
42atha vä yoginäm eva
kule bhavati dhématämetad dhi durlabha-taraà
loke janma yad édåçam
43tatra taà buddhi-saàyogaà
labhate paurva-dehikamyatate ca tato bhüyaù
saàsiddhau kuru-nandana
44pürväbhyäsena tenaiva
hriyate hy avaço ’pi saùjijïäsur api yogasya
çabda-brahmätivartate
45prayatnäd yatamänas tu
yogé saàçuddha-kilbiñaùaneka-janma-saàsiddhas
tato yäti paräà gatim
�
77
46tapasvibhyo ’dhiko yogé
jïänibhyo ’pi mato ’dhikaùkarmibhyaç cädhiko yogé
tasmäd yogé bhavärjuna
47yoginäm api sarveñäà
mad-gatenäntar-ätmanäçraddhävän bhajate yo mäà
sa me yukta-tamo mataù
oà tat saditi çrémad-bhagavad-gétäsüpaniñatsu
brahma-vidyäyäà yoga-çästreçré-kåñëärjuna-saàväde
dhyäna-yogo näma ñañöo ’dhyäyaù
AD
HY
ÄY
A 6
�atha saptamo ’dhyäyaù
1çré-bhagavän uväca
mayy äsakta-manäù pärthayogaà yuïjan mad-äçrayaù
asaàçayaà samagraà mäàyathä jïäsyasi tac chåëu
2jïänaà te ’haà sa-vijïänam
idaà vakñyämy açeñataùyaj jïätvä neha bhüyo ’nyaj
jïätavyam avaçiñyate
7VIJÏÄNA-YOGA
�
79
3manuñyäëäà sahasreñu
kaçcid yatati siddhayeyatatäm api siddhänäà
kaçcin mäà vetti tattvataù
4bhümir äpo ’nalo väyuù
khaà mano buddhir eva caahaìkära itéyaà me
bhinnä prakåtir añöadhä
5apareyam itas tv anyäà
prakåtià viddhi me parämjéva-bhütäà mahä-bäho
yayedaà dhäryate jagat
6etad-yonéni bhütäni
sarväëéty upadhärayaahaà kåtsnasya jagataù
prabhavaù pralayas tathä
7mattaù parataraà nänyat
kiïcid asti dhanaïjayamayi sarvam idaà protaà
sütre maëi-gaëä iva
AD
HY
ÄY
A 7
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
80
8raso ’ham apsu kaunteya
prabhäsmi çaçi-süryayoùpraëavaù sarva-vedeñu
çabdaù khe pauruñaà nåñu
9puëyo gandhaù påthivyäà ca
tejaç cäsmi vibhävasaujévanaà sarva-bhüteñu
tapaç cäsmi tapasviñu
10béjaà mäà sarva-bhütänäà
viddhi pärtha sanätanambuddhir buddhimatäm asmi
tejas tejasvinäm aham
11balaà balavatäà cähaà
käma-räga-vivarjitamdharmäviruddho bhüteñu
kämo ’smi bharatarñabha
12ye caiva sättvikä bhävä
räjasäs tämasäç ca yematta eveti tän viddhi
na tv ahaà teñu te mayi
�
81
13tribhir guëa-mayair bhävair
ebhiù sarvam idaà jagatmohitaà näbhijänäti
mäm ebhyaù param avyayam
14daivé hy eñä guëa-mayé
mama mäyä duratyayämäm eva ye prapadyante
mäyäm etäà taranti te
15na mäà duñkåtino müòhäù
prapadyante narädhamäùmäyayäpahåta-jïänä
äsuraà bhävam äçritäù
16catur-vidhä bhajante mäà
janäù sukåtino ’rjunaärto jijïäsur arthärthé
jïäné ca bharatarñabha
17teñäà jïäné nitya-yukta
eka-bhaktir viçiñyatepriyo hi jïänino ’tyartham
ahaà sa ca mama priyaù
AD
HY
ÄY
A 7
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
82
18udäräù sarva evaite
jïäné tv ätmaiva me matamästhitaù sa hi yuktätmä
mäm evänuttamäà gatim
19bahünäà janmanäm ante
jïänavän mäà prapadyateväsudevaù sarvam iti
sa mahätmä su-durlabhaù
20kämais tais tair håta-jïänäù
prapadyante ’nya-devatäùtaà taà niyamam ästhäya
prakåtyä niyatäù svayä
21yo yo yäà yäà tanuà bhaktaù
çraddhayärcitum icchatitasya tasyäcaläà çraddhäà
täm eva vidadhämy aham
22sa tayä çraddhayä yuktas
tasyärädhanam éhatelabhate ca tataù kämän
mayaiva vihitän hi tän
�
83
23antavat tu phalaà teñäà
tad bhavaty alpa-medhasämdevän deva-yajo yänti
mad-bhaktä yänti mäm api
24avyaktaà vyaktim äpannaà
manyante mäm abuddhayaùparaà bhävam ajänanto
mamävyayam anuttamam
25nähaà prakäçaù sarvasya
yogamäyä-samävåtaùmüòho ’yaà näbhijänäti
loko mäm ajam avyayam
26vedähaà samatétäni
vartamänäni cärjunabhaviñyäëi ca bhütäni
mäà tu veda na kaçcana
27icchä-dveña-samutthena
dvandva-mohena bhäratasarva-bhütäni sammohaà
sarge yänti paran-tapa
AD
HY
ÄY
A 7
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
84
28yeñäà tv anta-gataà päpaà
janänäà puëya-karmaëämte dvandva-moha-nirmuktä
bhajante mäà dåòha-vratäù
29jarä-maraëa-mokñäya
mäm äçritya yatanti yete brahma tad viduù kåtsnam
adhyätmaà karma cäkhilam
30sädhibhütädhidaivaà mäà
sädhiyajïaà ca ye viduùprayäëa-käle ’pi ca mäà
te vidur yukta-cetasaù
oà tat saditi çrémad-bhagavad-gétäsüpaniñatsu
brahma-vidyäyäà yoga-çästreçré-kåñëärjuna-saàväde
vijïäna-yogo näma saptamo ’dhyäyaù
�athäñöamo ’dhyäyaù
1arjuna uväca
kià tad brahma kim adhyätmaàkià karma puruñottama
adhibhütaà ca kià proktamadhidaivaà kim ucyate
2adhiyajïaù kathaà ko ’tra
dehe ’smin madhusüdanaprayäëa-käle ca kathaà
jïeyo ’si niyatätmabhiù
8TÄRAKA-BRAHMA-YOGA
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
86
3çré-bhagavän uväca
akñaraà brahma paramaàsvabhävo ’dhyätmam ucyate
bhüta-bhävodbhava-karovisargaù karma-saàjïitaù
4adhibhütaà kñaro bhävaù
puruñaç cädhidaivatamadhiyajïo ’ham evätra
dehe deha-bhåtäà vara
5anta-käle ca mäm eva
smaran muktvä kalevaramyaù prayäti sa mad-bhävaà
yäti nästy atra saàçayaù
6yaà yaà väpi smaran bhävaà
tyajaty ante kalevaramtaà tam evaiti kaunteya
sadä tad-bhäva-bhävitaù
7tasmät sarveñu käleñu
mäm anusmara yudhya camayy arpita-mano-buddhir
mäm evaiñyasy asaàçayaù
�
87
8abhyäsa-yoga-yuktena
cetasä nänya-gäminäparamaà puruñaà divyaà
yäti pärthänucintayan
9kavià puräëam anuçäsitäram
aëor aëéyäàsam anusmared yaùsarvasya dhätäram acintya-rüpam
äditya-varëaà tamasaù parastät
10prayäëa-käle manasäcalena
bhaktyä yukto yoga-balena caivabhruvor madhye präëam äveçya samyak
sa taà paraà puruñam upaiti divyam
11yad akñaraà veda-vido vadanti
viçanti yad yatayo véta-rägäùyad icchanto brahma-caryaà caranti
tat te padaà saìgraheëa pravakñye
12sarva-dväräëi saàyamya
mano hådi nirudhya camürdhny ädhäyätmanaù präëam
ästhito yoga-dhäraëäm
AD
HY
ÄY
A 8
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
88
13oà ity ekäkñaraà brahma
vyäharan mäm anusmaranyaù prayäti tyajan dehaà
sa yäti paramäà gatim
14ananya-cetäù satataà
yo mäà smarati nityaçaùtasyähaà su-labhaù pärtha
nitya-yuktasya yoginaù
15mäm upetya punar janma
duùkhälayam açäçvatamnäpnuvanti mahätmänaù
saàsiddhià paramäà gatäù
16ä-brahma-bhuvanäl lokäù
punar-ävartino ’rjunamäm upetya tu kaunteya
punar janma na vidyate
17sahasra-yuga-paryantam
ahar yad brahmaëo viduùrätrià yuga-sahasräntäà
te ’ho-rätra-vido janäù
�
89
18avyaktäd vyaktayaù sarväù
prabhavanty ahar-ägamerätry-ägame praléyante
tatraivävyakta-saàjïake
19bhüta-grämaù sa eväyaà
bhütvä bhütvä praléyaterätry-ägame ’vaçaù pärtha
prabhavaty ahar-ägame
20paras tasmät tu bhävo ’nyo
’vyakto ’vyaktät sanätanaùyaù sa sarveñu bhüteñu
naçyatsu na vinaçyati
21avyakto ’kñara ity uktas
tam ähuù paramäà gatimyaà präpya na nivartante
tad dhäma paramaà mama
22puruñaù sa paraù pärtha
bhaktyä labhyas tv ananyayäyasyäntaù-sthäni bhütäni
yena sarvam idaà tatam
AD
HY
ÄY
A 8
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
90
23yatra käle tv anävåttim
ävåttià caiva yoginaùprayätä yänti taà kälaà
vakñyämi bharatarñabha
24agnir jyotir ahaù çuklaù
ñaë-mäsä uttaräyaëamtatra prayätä gacchanti
brahma brahma-vido janäù
25dhümo rätris tathä kåñëaù
ñaë-mäsä dakñiëäyanamtatra cändramasaà jyotir
yogé präpya nivartate
26çukla-kåñëe gaté hy ete
jagataù çäçvate mateekayä yäty anävåttim
anyayävartate punaù
27naite såté pärtha jänan
yogé muhyati kaçcanatasmät sarveñu käleñu
yoga-yukto bhavärjuna
�
91
28vedeñu yajïeñu tapaùsu caiva
däneñu yat puëya-phalaà pradiñöamatyeti tat sarvam idaà viditvä
yogé paraà sthänam upaiti cädyam
oà tat saditi çrémad-bhagavad-gétäsüpaniñatsu
brahma-vidyäyäà yoga-çästreçré-kåñëärjuna-saàväde
täraka-brahma-yogo nämaañöamo ’dhyäyaù
AD
HY
ÄY
A 8
�atha navamo ’dhyäyaù
1çré-bhagavän uväca
idaà tu te guhya-tamaàpravakñyämy anasüyave
jïänaà vijïäna-sahitaàyaj jïätvä mokñyase ’çubhät
2räja-vidyä räja-guhyaà
pavitram idam uttamampratyakñävagamaà dharmyaà
su-sukhaà kartum avyayam
9RÄJA-GUHYA-YOGA
�
93
3açraddadhänäù puruñä
dharmasyäsya paran-tapaapräpya mäà nivartante
måtyu-saàsära-vartmani
4mayä tatam idaà sarvaà
jagad avyakta-mürtinämat-sthäni sarva-bhütäni
na cähaà teñv avasthitaù
5na ca mat-sthäni bhütäni
paçya me yogam aiçvarambhüta-bhån na ca bhüta-stho
mamätmä bhüta-bhävanaù
6yathäkäça-sthito nityaà
väyuù sarvatra-go mahäntathä sarväëi bhütäni
mat-sthänéty upadhäraya
7sarva-bhütäni kaunteya
prakåtià yänti mämikämkalpa-kñaye punas täni
kalpädau visåjämy aham
AD
HY
ÄY
A 9
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
94
8prakåtià sväm avañöabhya
visåjämi punaù punaùbhüta-grämam imaà kåtsnam
avaçaà prakåter vaçät
9na ca mäà täni karmäëi
nibadhnanti dhanaïjayaudäséna-vad äsénam
asaktaà teñu karmasu
10mayädhyakñeëa prakåtiù
süyate sa-caräcaramhetunänena kaunteya
jagad viparivartate
11avajänanti mäà müòhä
mänuñéà tanum äçritamparaà bhävam ajänanto
mama bhüta-maheçvaram
12moghäçä mogha-karmäëo
mogha-jïänä vicetasaùräkñasém äsuréà caiva
prakåtià mohinéà çritäù
�
95
13mahätmänas tu mäà pärtha
daivéà prakåtim äçritäùbhajanty ananya-manaso
jïätvä bhütädim avyayam
14satataà kértayanto mäà
yatantaç ca dåòha-vratäùnamasyantaç ca mäà bhaktyä
nitya-yuktä upäsate
15jïäna-yajïena cäpy anye
yajanto mäm upäsateekatvena påthaktvena
bahudhä viçvato-mukham
16ahaà kratur ahaà yajïaù
svadhäham aham auñadhammantro ’ham aham eväjyam
aham agnir ahaà hutam
17pitäham asya jagato
mätä dhätä pitämahaùvedyaà pavitram oà-kära
åk säma yajur eva ca
AD
HY
ÄY
A 9
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
96
18gatir bhartä prabhuù säkñé
niväsaù çaraëaà suhåtprabhavaù pralayaù sthänaà
nidhänaà béjam avyayam
19tapämy aham ahaà varñaà
nigåhëämy utsåjämi caamåtaà caiva måtyuç ca
sad asac cäham arjuna
20trai-vidyä mäà soma-päù püta-päpä
yajïair iñövä svar-gatià prärthayantete puëyam äsädya surendra-lokam
açnanti divyän divi deva-bhogän
21te taà bhuktvä svarga-lokaà viçälaà
kñéëe puëye martya-lokaà viçantievaà trayé-dharmam anuprapannä
gatägataà käma-kämä labhante
22ananyäç cintayanto mäà
ye janäù paryupäsateteñäà nityäbhiyuktänäà
yoga-kñemaà vahämy aham
�
97
23ye ’py anya-devatä-bhaktä
yajante çraddhayänvitäùte ’pi mäm eva kaunteya
yajanty avidhi-pürvakam
24ahaà hi sarva-yajïänäà
bhoktä ca prabhur eva cana tu mäm abhijänanti
tattvenätaç cyavanti te
25yänti deva-vratä devän
pitèn yänti pitå-vratäùbhütäni yänti bhütejyä
yänti mad-yäjino ’pi mäm
26patraà puñpaà phalaà toyaà
yo me bhaktyä prayacchatitad ahaà bhakty-upahåtam
açnämi prayatätmanaù
27yat karoñi yad açnäsi
yaj juhoñi dadäsi yatyat tapasyasi kaunteya
tat kuruñva mad-arpaëam
AD
HY
ÄY
A 9
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
98
28çubhäçubha-phalair evaà
mokñyase karma-bandhanaiùsannyäsa-yoga-yuktätmä
vimukto mäm upaiñyasi
29samo ’haà sarva-bhüteñu
na me dveñyo ’sti na priyaùye bhajanti tu mäà bhaktyä
mayi te teñu cäpy aham
30api cet su-duräcäro
bhajate mäm ananya-bhäksädhur eva sa mantavyaù
samyag vyavasito hi saù
31kñipraà bhavati dharmätmä
çaçvac-chäntià nigacchatikaunteya pratijänéhi
na me bhaktaù praëaçyati
32mäà hi pärtha vyapäçritya
ye ’pi syuù päpa-yonayaùstriyo vaiçyäs tathä çüdräs
te ’pi yänti paräà gatim
�
99
33kià punar brähmaëäù puëyä
bhaktä räjarñayas tathäanityam asukhaà lokam
imaà präpya bhajasva mäm
34man-manä bhava mad-bhakto
mad-yäjé mäà namaskurumäm evaiñyasi yuktvaivam
ätmänaà mat-paräyaëaù
oà tat saditi çrémad-bhagavad-gétäsüpaniñatsu
brahma-vidyäyäà yoga-çästreçré-kåñëärjuna-saàväde
räja-guhya-yogo näma navamo ’dhyäyaù
AD
HY
ÄY
A 9
�atha daçamo ’dhyäyaù
1çré-bhagavän uväca
bhüya eva mahä-bähoçåëu me paramaà vacaù
yat te ’haà préyamäëäyavakñyämi hita-kämyayä
2na me viduù sura-gaëäù
prabhavaà na maharñayaùaham ädir hi devänäà
maharñéëäà ca sarvaçaù
10VIBHÜTI-YOGA
�
101
3yo mäm ajam anädià ca
vetti loka-maheçvaramasammüòhaù sa martyeñu
sarva-päpaiù pramucyate
4buddhir jïänam asammohaù
kñamä satyaà damaù çamaùsukhaà duùkhaà bhavo ’bhävo
bhayaà cäbhayam eva ca
5ahiàsä samatä tuñöis
tapo dänaà yaço ’yaçaùbhavanti bhävä bhütänäà
matta eva påthag-vidhäù
6maharñayaù sapta pürve
catväro manavas tathämad-bhävä mänasä jätä
yeñäà loka imäù prajäù
7etäà vibhütià yogaà ca
mama yo vetti tattvataùso ’vikalpena yogena
yujyate nätra saàçayaù
AD
HY
ÄY
A 1
0
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
102
8ahaà sarvasya prabhavo
mattaù sarvaà pravartateiti matvä bhajante mäà
budhä bhäva-samanvitäù
9mac-cittä mad-gata-präëä
bodhayantaù parasparamkathayantaç ca mäà nityaà
tuñyanti ca ramanti ca
10teñäà satata-yuktänäà
bhajatäà préti-pürvakamdadämi buddhi-yogaà taà
yena mäm upayänti te
11teñäm evänukampärtham
aham ajïäna-jaà tamaùnäçayämy ätma-bhäva-stho
jïäna-dépena bhäsvatä
12arjuna uväca
paraà brahma paraà dhämapavitraà paramaà bhavän
puruñaà çäçvataà divyamädi-devam ajaà vibhum
�
103
13ähus tväm åñayaù sarve
devarñir näradas tathäasito devalo vyäsaù
svayaà caiva bravéñi me
14sarvam etad åtaà manye
yan mäà vadasi keçavana hi te bhagavan vyaktià
vidur devä na dänaväù
15svayam evätmanätmänaà
vettha tvaà puruñottamabhüta-bhävana bhüteça
deva-deva jagat-pate
16vaktum arhasy açeñeëa
divyä hy ätma-vibhütayaùyäbhir vibhütibhir lokän
imäàs tvaà vyäpya tiñöhasi
17kathaà vidyäm ahaà yogiàs
tväà sadä paricintayankeñu keñu ca bhäveñu
cintyo ’si bhagavan mayä
AD
HY
ÄY
A 1
0
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
104
18vistareëätmano yogaà
vibhütià ca janärdanabhüyaù kathaya tåptir hi
çåëvato nästi me ’måtam
19çré-bhagavän uväca
hanta te kathayiñyämidivyä hy ätma-vibhütayaù
prädhänyataù kuru-çreñöhanästy anto vistarasya me
20aham ätmä guòäkeça
sarva-bhütäçaya-sthitaùaham ädiç ca madhyaà ca
bhütänäm anta eva ca
21ädityänäm ahaà viñëur
jyotiñäà ravir aàçumänmarécir marutäm asmi
nakñaträëäm ahaà çaçé
22vedänäà säma-vedo ’smi
devänäm asmi väsavaùindriyäëäà manaç cäsmi
bhütänäm asmi cetanä
�
105
23rudräëäà çaìkaraç cäsmi
vitteço yakña-rakñasämvasünäà pävakaç cäsmi
meruù çikhariëäm aham
24purodhasäà ca mukhyaà mäà
viddhi pärtha båhaspatimsenänénäm ahaà skandaù
sarasäm asmi sägaraù
25maharñéëäà bhågur ahaà
giräm asmy ekam akñaramyajïänäà japa-yajïo ’smi
sthävaräëäà himälayaù
26açvatthaù sarva-våkñäëäà
devarñéëäà ca näradaùgandharväëäà citrarathaù
siddhänäà kapilo muniù
27uccaiùçravasam açvänäà
viddhi mäm amåtodbhavamairävataà gajendräëäà
naräëäà ca narädhipam
AD
HY
ÄY
A 1
0
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
106
28äyudhänäm ahaà vajraà
dhenünäm asmi kämadhukprajanaç cäsmi kandarpaù
sarpäëäm asmi väsukiù
29anantaç cäsmi nägänäà
varuëo yädasäm ahampitèëäm aryamä cäsmi
yamaù saàyamatäm aham
30prahlädaç cäsmi daityänäà
kälaù kalayatäm ahammågäëäà ca mågendro ’haà
vainateyaç ca pakñiëäm
31pavanaù pavatäm asmi
rämaù çastra-bhåtäm ahamjhañäëäà makaraç cäsmi
srotasäm asmi jähnavé
32sargäëäm ädir antaç ca
madhyaà caiväham arjunaadhyätma-vidyä vidyänäà
vädaù pravadatäm aham
�
107
33akñaräëäm a-käro ’smi
dvandvaù sämäsikasya caaham eväkñayaù kälo
dhätähaà viçvato-mukhaù
34måtyuù sarva-haraç cäham
udbhavaç ca bhaviñyatämkértiù çrér väk ca näréëäà
småtir medhä dhåtiù kñamä
35båhat-säma tathä sämnäà
gäyatré chandasäm ahammäsänäà märgaçérño ’ham
åtünäà kusumäkaraù
36dyütaà chalayatäm asmi
tejas tejasvinäm ahamjayo ’smi vyavasäyo ’smi
sattvaà sattvavatäm aham
37våñëénäà väsudevo ’smi
päëòavänäà dhanaïjayaùmunénäm apy ahaà vyäsaù
kavénäm uçanä kaviù
AD
HY
ÄY
A 1
0
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
108
38daëòo damayatäm asmi
nétir asmi jigéñatämmaunaà caiväsmi guhyänäà
jïänaà jïänavatäm aham
39yac cäpi sarva-bhütänäà
béjaà tad aham arjunana tad asti vinä yat syän
mayä bhütaà caräcaram
40nänto ’sti mama divyänäà
vibhüténäà paran-tapaeña tüddeçataù prokto
vibhüter vistaro mayä
41yad yad vibhütimat sattvaà
çrémad ürjitam eva vätat tad evävagaccha tvaà
mama tejo-’àça-sambhavam
42atha vä bahunaitena
kià jïätena tavärjunaviñöabhyäham idaà kåtsnam
ekäàçena sthito jagat
�
109
oà tat saditi çrémad-bhagavad-gétäsüpaniñatsu
brahma-vidyäyäà yoga-çästreçré-kåñëärjuna-saàväde
vibhüti-yogo näma daçamo ’dhyäyaù
AD
HY
ÄY
A 1
0
�athaikädaço ’dhyäyaù
1arjuna uväca
mad-anugrahäya paramaàguhyam adhyätma-saàjïitam
yat tvayoktaà vacas tenamoho ’yaà vigato mama
2bhaväpyayau hi bhütänäà
çrutau vistaraço mayätvattaù kamala-paträkña
mähätmyam api cävyayam
11VIÇVA-RÜPA-DARÇANA-YOGA
�
111
3evam etad yathättha tvam
ätmänaà parameçvaradrañöum icchämi te rüpam
aiçvaraà puruñottama
4manyase yadi tac chakyaà
mayä drañöum iti prabhoyogeçvara tato me tvaà
darçayätmänam avyayam
5çré-bhagavän uväca
paçya me pärtha rüpäëiçataço ’tha sahasraçaù
nänä-vidhäni divyäninänä-varëäkåténi ca
6paçyädityän vasün rudrän
açvinau marutas tathäbahüny adåñöa-pürväëi
paçyäçcaryäëi bhärata
7ihaika-sthaà jagat kåtsnaà
paçyädya sa-caräcarammama dehe guòäkeça
yac cänyad drañöum icchasi
AD
HY
ÄY
A 1
1
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
112
8na tu mäà çakyase drañöum
anenaiva sva-cakñuñädivyaà dadämi te cakñuù
paçya me yogam aiçvaram
9saïjaya uväca
evam uktvä tato räjanmahä-yogeçvaro hariù
darçayäm äsa pärthäyaparamaà rüpam aiçvaram
10aneka-vaktra-nayanam
anekädbhuta-darçanamaneka-divyäbharaëaà
divyänekodyatäyudham
11divya-mälyämbara-dharaà
divya-gandhänulepanamsarväçcarya-mayaà devam
anantaà viçvato-mukham
12divi sürya-sahasrasya
bhaved yugapad utthitäyadi bhäù sadåçé sä syäd
bhäsas tasya mahätmanaù
�
113
13tatraika-sthaà jagat kåtsnaà
pravibhaktam anekadhäapaçyad deva-devasya
çarére päëòavas tadä
14tataù sa vismayäviñöo
håñöa-romä dhanaïjayaùpraëamya çirasä devaà
kåtäïjalir abhäñata
15arjuna uväca
paçyämi deväàs tava deva dehesarväàs tathä bhüta-viçeña-saìghän
brahmäëam éçaà kamaläsana-sthamåñéàç ca sarvän uragäàç ca divyän
16aneka-bähüdara-vaktra-netraà
paçyämi tväà sarvato ’nanta-rüpamnäntaà na madhyaà na punas tavädià
paçyämi viçveçvara viçva-rüpa
17kiréöinaà gadinaà cakriëaà ca
tejo-räçià sarvato déptimantampaçyämi tväà durnirékñyaà samantäd
déptänalärka-dyutim aprameyam
AD
HY
ÄY
A 1
1
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
114
18tvam akñaraà paramaà veditavyaà
tvam asya viçvasya paraà nidhänamtvam avyayaù çäçvata-dharma-goptä
sanätanas tvaà puruño mato me
19anädi-madhyäntam ananta-véryam
ananta-bähuà çaçi-sürya-netrampaçyämi tväà dépta-hutäça-vaktraà
sva-tejasä viçvam idaà tapantam
20dyäv ä-påthivyor idam antaraà hi
vyäptaà tvayaikena diçaç ca sarväùdåñövädbhutaà rüpam ugraà tavedaà
loka-trayaà pravyathitaà mahätman
21amé hi tväà sura-saìghä viçanti
kecid bhétäù präïjalayo gåëantisvastéty uktvä maharñi-siddha-saìghäù
stuvanti tväà stutibhiù puñkaläbhiù
22rudrädityä vasavo ye ca sädhyä
viçve ’çvinau marutaç coñmapäç cagandharva-yakñäsura-siddha-saìghä
vékñante tväà vismitäç caiva sarve
�
115
23rüpaà mahat te bahu-vaktra-netraà
mahä-bäho bahu-bähüru-pädambahüdaraà bahu-daàñörä-karälaà
dåñövä lokäù pravyathitäs tathäham
24nabhaù-spåçaà déptam aneka-varëaà
vyättänanaà dépta-viçäla-netramdåñövä hi tväà pravyathitäntar-ätmä
dhåtià na vindämi çamaà ca viñëo
25daàñörä-karäläni ca te mukhäni
dåñövaiva kälänala-sannibhänidiço na jäne na labhe ca çarma
praséda deveça jagan-niväsa
26amé ca tväà dhåtaräñörasya puträù
sarve sahaivävani-päla-saìghaiùbhéñmo droëaù süta-putras tathäsau
sahäsmadéyair api yodha-mukhyaiù
27vakträëi te tvaramäëä viçanti
daàñörä-karäläni bhayänakänikecid vilagnä daçanäntareñu
sandåçyante cürëitair uttamäìgaiù
AD
HY
ÄY
A 1
1
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
116
28yathä nadénäà bahavo ’mbu-vegäù
samudram eväbhimukhä dravantitathä tavämé nara-loka-vérä
viçanti vakträëy abhivijvalanti
29yathä pradéptaà jvalanaà pataìgä
viçanti näçäya samåddha-vegäùtathaiva näçäya viçanti lokäs
taväpi vakträëi samåddha-vegäù
30lelihyase grasamänaù samantäl
lokän samagrän vadanair jvaladbhiùtejobhir äpürya jagat samagraà
bhäsas tavogräù pratapanti viñëo
31äkhyähi me ko bhavän ugra-rüpo
namo ’stu te deva-vara prasédavijïätum icchämi bhavantam ädyaà
na hi prajänämi tava pravåttim
32çré-bhagavän uväca
kälo ’smi loka-kñaya-kåt pravåddholokän samähartum iha pravåttaù
åte ’pi tväà na bhaviñyanti sarveye ’vasthitäù praty-anékeñu yodhäù
�
117
33tasmät tvam uttiñöha yaço labhasva
jitvä çatrün bhuìkñva räjyaà samåddhammayaivaite nihatäù pürvam eva
nimitta-mätraà bhava savya-säcin
34droëaà ca bhéñmaà ca jayadrathaà ca
karëaà tathänyän api yodha-véränmayä hatäàs tvaà jahi mä vyatiñöhä
yudhyasva jetäsi raëe sapatnän
35saïjaya uväca
etac chrutvä vacanaà keçavasyakåtäïjalir vepamänaù kirété
namaskåtvä bhüya eväha kåñëaàsa-gadgadaà bhéta-bhétaù praëamya
36arjuna uväca
sthäne håñékeça tava prakértyäjagat prahåñyaty anurajyate ca
rakñäàsi bhétäni diço dravantisarve namasyanti ca siddha-saìghäù
AD
HY
ÄY
A 1
1
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
118
37kasmäc ca te na nameran mahätman
garéyase brahmaëo ’py ädi-kartreananta deveça jagan-niväsa
tvam akñaraà sad asat tat paraà yat
38tvam ädi-devaù puruñaù puräëas
tvam asya viçvasya paraà nidhänamvettäsi vedyaà ca paraà ca dhäma
tvayä tataà viçvam ananta-rüpa
39väyur yamo ’gnir varuëaù çaçäìkaù
prajä-patis tvaà prapitämahaç canamo namas te ’stu sahasra-kåtvaù
punaç ca bhüyo ’pi namo namas te
40namaù purastäd atha påñöhatas te
namo ’stu te sarvata eva sarvaananta-véryämita-vikramas tvaà
sarvaà samäpnoñi tato ’si sarvaù
41sakheti matvä prasabhaà yad uktaà
he kåñëa he yädava he sakhetiajänatä mahimänaà tavedaà
mayä pramädät praëayena väpi
�
119
42yac cävahäsärtham asat-kåto ’si
vihära-çayyäsana-bhojaneñueko ’tha väpy acyuta tat-samakñaà
tat kñämaye tväm aham aprameyam
43pitäsi lokasya caräcarasya
tvam asya püjyaç ca gurur garéyänna tvat-samo ’sty abhyadhikaù kuto ’nyo
loka-traye ’py apratima-prabhäva
44tasmät praëamya praëidhäya käyaà
prasädaye tväm aham éçam éòyampiteva putrasya sakheva sakhyuù
priyaù priyäyärhasi deva soòhum
45adåñöa-pürvaà håñito ’smi dåñövä
bhayena ca pravyathitaà mano metad eva me darçaya deva rüpaà
praséda deveça jagan-niväsa
46kiréöinaà gadinaà cakra-hastam
icchämi tväà drañöum ahaà tathaivatenaiva rüpeëa catur-bhujena
sahasra-bäho bhava viçva-mürte
AD
HY
ÄY
A 1
1
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
120
47çré-bhagavän uväca
mayä prasannena tavärjunedaàrüpaà paraà darçitam ätma-yogät
tejo-mayaà viçvam anantam ädyaàyan me tvad anyena na dåñöa-pürvam
48na veda-yajïädhyayanair na dänair
na ca kriyäbhir na tapobhir ugraiùevaà-rüpaù çakya ahaà nå-loke
drañöuà tvad anyena kuru-pravéra
49mä te vyathä mä ca vimüòha-bhävo
dåñövä rüpaà ghoram édåì mamedamvyapeta-bhéù préta-manäù punas tvaà
tad eva me rüpam idaà prapaçya
50saïjaya uväca
ity arjunaà väsudevas tathoktväsvakaà rüpaà darçayäm äsa bhüyaù
äçväsayäm äsa ca bhétam enaàbhütvä punaù saumya-vapur mahätmä
�
121
51arjuna uväca
dåñövedaà mänuñaà rüpaàtava saumyaà janärdana
idäném asmi saàvåttaùsa-cetäù prakåtià gataù
52çré-bhagavän uväca
su-durdarçam idaà rüpaàdåñöavän asi yan mama
devä apy asya rüpasyanityaà darçana-käìkñiëaù
53nähaà vedair na tapasä
na dänena na cejyayäçakya evaà-vidho drañöuà
dåñöavän asi mäà yathä
54bhaktyä tv ananyayä çakya
aham evaà-vidho ’rjunajïätuà drañöuà ca tattvena
praveñöuà ca paran-tapa
AD
HY
ÄY
A 1
1
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
122
55mat-karma-kån mat-paramo
mad-bhaktaù saìga-varjitaùnirvairaù sarva-bhüteñu
yaù sa mäm eti päëòava
oà tat saditi çrémad-bhagavad-gétäsüpaniñatsu
brahma-vidyäyäà yoga-çästreçré-kåñëärjuna-saàväde
viçva-rüpa-darçana-yogo nämaekädaço ’dhyäyaù
�atha dvädaço ’dhyäyaù
1arjuna uväca
evaà satata-yuktä yebhaktäs tväà paryupäsate
ye cäpy akñaram avyaktaàteñäà ke yoga-vittamäù
2çré-bhagavän uväca
mayy äveçya mano ye mäànitya-yuktä upäsate
çraddhayä parayopetäste me yukta-tamä matäù
12BHAKTI-YOGA
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
124
3ye tv akñaram anirdeçyam
avyaktaà paryupäsatesarvatra-gam acintyaà ca
küöa-stham acalaà dhruvam
4sanniyamyendriya-grämaà
sarvatra sama-buddhayaùte präpnuvanti mäm eva
sarva-bhüta-hite ratäù
5kleço ’dhika-taras teñäm
avyaktäsakta-cetasämavyaktä hi gatir duùkhaà
dehavadbhir aväpyate
6ye tu sarväëi karmäëi
mayi sannyasya mat-paräùananyenaiva yogena
mäà dhyäyanta upäsate
7teñäm ahaà samuddhartä
måtyu-saàsära-sägarätbhavämi na cirät pärtha
mayy äveçita-cetasäm
�
125
8mayy eva mana ädhatsva
mayi buddhià niveçayanivasiñyasi mayy eva
ata ürdhvaà na saàçayaù
9atha cittaà samädhätuà
na çaknoñi mayi sthiramabhyäsa-yogena tato
mäm icchäptuà dhanaïjaya
10abhyäse ’py asamartho ’si
mat-karma-paramo bhavamad-artham api karmäëi
kurvan siddhim aväpsyasi
11athaitad apy açakto ’si
kartuà mad-yogam äçritaùsarva-karma-phala-tyägaà
tataù kuru yatätmavän
12çreyo hi jïänam abhyäsäj
jïänäd dhyänaà viçiñyatedhyänät karma-phala-tyägas
tyägäc chäntir anantaram
AD
HY
ÄY
A 1
2
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
126
13adveñöä sarva-bhütänäà
maitraù karuëa eva canirmamo nirahaìkäraù
sama-duùkha-sukhaù kñamé
14santuñöaù satataà yogé
yatätmä dåòha-niçcayaùmayy arpita-mano-buddhir
yo mad-bhaktaù sa me priyaù
15yasmän nodvijate loko
lokän nodvijate ca yaùharñämarña-bhayodvegair
mukto yaù sa ca me priyaù
16anapekñaù çucir dakña
udäséno gata-vyathaùsarvärambha-parityägé
yo mad-bhaktaù sa me priyaù
17yo na håñyati na dveñöi
na çocati na käìkñatiçubhäçubha-parityägé
bhaktimän yaù sa me priyaù
�
127
18samaù çatrau ca mitre ca
tathä mänäpamänayoùçétoñëa-sukha-duùkheñu
samaù saìga-vivarjitaù
19tulya-nindä-stutir mauné
santuñöo yena kenacitaniketaù sthira-matir
bhaktimän me priyo naraù
20ye tu dharmämåtam idaà
yathoktaà paryupäsateçraddadhänä mat-paramä
bhaktäs te ’téva me priyäù
oà tat saditi çrémad-bhagavad-gétäsüpaniñatsu
brahma-vidyäyäà yoga-çästreçré-kåñëärjuna-saàväde
bhakti-yogo näma dvädaço ’dhyäyaù
AD
HY
ÄY
A 1
2
�atha trayodaço ’dhyäyaù
1arjuna uväca
prakåtià puruñaà caivakñetraà kñetra-jïam eva ca
etad veditum icchämijïänaà jïeyaà ca keçava
2çré-bhagavän uväca
idaà çaréraà kaunteyakñetram ity abhidhéyate
etad yo vetti taà prähuùkñetra-jïa iti tad-vidaù
13PRAKÅTI-PURUÑA-VIVEKA-YOGA
�
129
3kñetra-jïaà cäpi mäà viddhi
sarva-kñetreñu bhäratakñetra-kñetrajïayor jïänaà
yat taj jïänaà mataà mama
4tat kñetraà yac ca yädåk ca
yad-vikäri yataç ca yatsa ca yo yat-prabhävaç ca
tat samäsena me çåëu
5åñibhir bahudhä gétaà
chandobhir vividhaiù påthakbrahma-sütra-padaiç caiva
hetumadbhir viniçcitaiù
6mahä-bhütäny ahaìkäro
buddhir avyaktam eva caindriyäëi daçaikaà ca
païca cendriya-gocaräù
7icchä dveñaù sukhaà duùkhaà
saìghätaç cetanä dhåtiùetat kñetraà samäsena
sa-vikäram udähåtam
AD
HY
ÄY
A 1
3
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
130
8amänitvam adambhitvam
ahiàsä kñäntir ärjavamäcäryopäsanaà çaucaà
sthairyam ätma-vinigrahaù
9indriyärtheñu vairägyam
anahaìkära eva cajanma-måtyu-jarä-vyädhi-
duùkha-doñänudarçanam
10asaktir anabhiñvaìgaù
putra-dära-gåhädiñunityaà ca sama-cittatvam
iñöäniñöopapattiñu
11mayi cänanya-yogena
bhaktir avyabhicäriëévivikta-deça-sevitvam
aratir jana-saàsadi
12adhyätma-jïäna-nityatvaà
tattva-jïänärtha-darçanametaj jïänam iti proktam
ajïänaà yad ato ’nyathä
�
131
13jïeyaà yat tat pravakñyämi
yaj jïätvämåtam açnuteanädi mat-paraà brahma
na sat tan näsad ucyate
14sarvataù päëi-pädaà tat
sarvato ’kñi-çiro-mukhamsarvataù çrutimal loke
sarvam ävåtya tiñöhati
15sarvendriya-guëäbhäsaà
sarvendriya-vivarjitamasaktaà sarva-bhåc caiva
nirguëaà guëa-bhoktå ca
16bahir antaç ca bhütänäm
acaraà caram eva casükñmatvät tad avijïeyaà
düra-sthaà cäntike ca tat
17avibhaktaà ca bhüteñu
vibhaktam iva ca sthitambhüta-bhartå ca taj jïeyaà
grasiñëu prabhaviñëu ca
AD
HY
ÄY
A 1
3
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
132
18jyotiñäm api taj jyotis
tamasaù param ucyatejïänaà jïeyaà jïäna-gamyaà
hådi sarvasya viñöhitam
19iti kñetraà tathä jïänaà
jïeyaà coktaà samäsataùmad-bhakta etad vijïäya
mad-bhäväyopapadyate
20prakåtià puruñaà caiva
viddhy anädé ubhäv apivikäräàç ca guëäàç caiva
viddhi prakåti-sambhavän
21kärya-käraëa-kartåtve
hetuù prakåtir ucyatepuruñaù sukha-duùkhänäà
bhoktåtve hetur ucyate
22puruñaù prakåti-stho hi
bhuìkte prakåti-jän guëänkäraëaà guëa-saìgo ’sya
sad-asad-yoni-janmasu
�
133
23upadrañöänumantä ca
bhartä bhoktä maheçvaraùparamätmeti cäpy ukto
dehe ’smin puruñaù paraù
24ya evaà vetti puruñaà
prakåtià ca guëaiù sahasarvathä vartamäno ’pi
na sa bhüyo ’bhijäyate
25dhyänenätmani paçyanti
kecid ätmänam ätmanäanye säìkhyena yogena
karma-yogena cäpare
26anye tv evam ajänantaù
çrutvänyebhya upäsatete ’pi cätitaranty eva
måtyuà çruti-paräyaëäù
27yävat saïjäyate kiïcit
sattvaà sthävara-jaìgamamkñetra-kñetrajïa-saàyogät
tad viddhi bharatarñabha
AD
HY
ÄY
A 1
3
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
134
28samaà sarveñu bhüteñu
tiñöhantaà parameçvaramvinaçyatsv avinaçyantaà
yaù paçyati sa paçyati
29samaà paçyan hi sarvatra
samavasthitam éçvaramna hinasty ätmanätmänaà
tato yäti paräà gatim
30prakåtyaiva ca karmäëi
kriyamäëäni sarvaçaùyaù paçyati tathätmänam
akartäraà sa paçyati
31yadä bhüta-påthag-bhävam
eka-stham anupaçyatitata eva ca vistäraà
brahma sampadyate tadä
32anäditvän nirguëatvät
paramätmäyam avyayaùçaréra-stho ’pi kaunteya
na karoti na lipyate
�
135
33yathä sarva-gataà saukñmyäd
äkäçaà nopalipyatesarvaträvasthito dehe
tathätmä nopalipyate
34yathä prakäçayaty ekaù
kåtsnaà lokam imaà raviùkñetraà kñetré tathä kåtsnaà
prakäçayati bhärata
35kñetra-kñetrajïayor evam
antaraà jïäna-cakñuñäbhüta-prakåti-mokñaà ca
ye vidur yänti te param
oà tat saditi çrémad-bhagavad-gétäsüpaniñatsu
brahma-vidyäyäà yoga-çästreçré-kåñëärjuna-saàväde
prakåti-puruña-viveka-yogo nämatrayodaço ’dhyäyaù
AD
HY
ÄY
A 1
3
�atha caturdaço ’dhyäyaù
1çré-bhagavän uväca
paraà bhüyaù pravakñyämijïänänäà jïänam uttamam
yaj jïätvä munayaù sarveparäà siddhim ito gatäù
2idaà jïänam upäçritya
mama sädharmyam ägatäùsarge ’pi nopajäyante
pralaye na vyathanti ca
14GUËA-TRAYA-VIBHÄGA-YOGA
�
137
3mama yonir mahad brahma
tasmin garbhaà dadhämy ahamsambhavaù sarva-bhütänäà
tato bhavati bhärata
4sarva-yoniñu kaunteya
mürtayaù sambhavanti yäùtäsäà brahma mahad yonir
ahaà béja-pradaù pitä
5sattvaà rajas tama iti
guëäù prakåti-sambhaväùnibadhnanti mahä-bäho
dehe dehinam avyayam
6tatra sattvaà nirmalatvät
prakäçakam anämayamsukha-saìgena badhnäti
jïäna-saìgena cänagha
7rajo rägätmakaà viddhi
tåñëä-saìga-samudbhavamtan nibadhnäti kaunteya
karma-saìgena dehinam
AD
HY
ÄY
A 1
4
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
138
8tamas tv ajïäna-jaà viddhi
mohanaà sarva-dehinämpramädälasya-nidräbhis
tan nibadhnäti bhärata
9sattvaà sukhe saïjayati
rajaù karmaëi bhäratajïänam ävåtya tu tamaù
pramäde saïjayaty uta
10rajas tamaç cäbhibhüya
sattvaà bhavati bhäratarajaù sattvaà tamaç caiva
tamaù sattvaà rajas tathä
11sarva-dväreñu dehe ’smin
prakäça upajäyatejïänaà yadä tadä vidyäd
vivåddhaà sattvam ity uta
12lobhaù pravåttir ärambhaù
karmaëäm açamaù spåhärajasy etäni jäyante
vivåddhe bharatarñabha
�
139
13aprakäço ’pravåttiç ca
pramädo moha eva catamasy etäni jäyante
vivåddhe kuru-nandana
14yadä sattve pravåddhe tu
pralayaà yäti deha-bhåttadottama-vidäà lokän
amalän pratipadyate
15rajasi pralayaà gatvä
karma-saìgiñu jäyatetathä pralénas tamasi
müòha-yoniñu jäyate
16karmaëaù sukåtasyähuù
sättvikaà nirmalaà phalamrajasas tu phalaà duùkham
ajïänaà tamasaù phalam
17sattvät saïjäyate jïänaà
rajaso lobha eva capramäda-mohau tamaso
bhavato ’jïänam eva ca
AD
HY
ÄY
A 1
4
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
140
18ürdhvaà gacchanti sattva-sthä
madhye tiñöhanti räjasäùjaghanya-guëa-våtti-sthä
adho gacchanti tämasäù
19nänyaà guëebhyaù kartäraà
yadä drañöänupaçyatiguëebhyaç ca paraà vetti
mad-bhävaà so ’dhigacchati
20guëän etän atétya trén
dehé deha-samudbhavänjanma-måtyu-jarä-duùkhair
vimukto ’måtam açnute
21arjuna uväca
kair liìgais trén guëän etänatéto bhavati prabho
kim äcäraù kathaà caitäàstrén guëän ativartate
�
141
22çré-bhagavän uväca
prakäçaà ca pravåttià camoham eva ca päëòava
na dveñöi sampravåttänina nivåttäni käìkñati
23udäséna-vad äséno
guëair yo na vicälyateguëä vartanta ity evaà
yo ’vatiñöhati neìgate
24sama-duùkha-sukhaù sva-sthaù
sama-loñöräçma-käïcanaùtulya-priyäpriyo dhéras
tulya-nindätma-saàstutiù
25mänäpamänayos tulyas
tulyo miträri-pakñayoùsarvärambha-parityägé
guëätétaù sa ucyate
26mäà ca yo ’vyabhicäreëa
bhakti-yogena sevatesa guëän samatétyaitän
brahma-bhüyäya kalpate
AD
HY
ÄY
A 1
4
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
142
27brahmaëo hi pratiñöhäham
amåtasyävyayasya caçäçvatasya ca dharmasya
sukhasyaikäntikasya ca
oà tat saditi çrémad-bhagavad-gétäsüpaniñatsu
brahma-vidyäyäà yoga-çästreçré-kåñëärjuna-saàväde
guëa-traya-vibhäga-yoga nämacaturdaço ’dhyäyaù
�atha païcadaço ’dhyäyaù
1çré-bhagavän uväca
ürdhva-mülam adhaù-çäkhamaçvatthaà prähur avyayam
chandäàsi yasya parëäniyas taà veda sa veda-vit
2adhaç cordhvaà prasåtäs tasya çäkhä
guëa-pravåddhä viñaya-praväläùadhaç ca müläny anusantatäni
karmänubandhéni manuñya-loke
15PURUÑOTTAMA-YOGA
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
144
3na rüpam asyeha tathopalabhyate
nänto na cädir na ca sampratiñöhäaçvattham enaà suvirüòha-mülam
asaìga-çastreëa dåòhena chittvä
4tataù padaà tat parimärgitavyaà
yasmin gatä na nivartanti bhüyaùtam eva cädyaà puruñaà prapadye
yataù pravåttiù prasåtä puräëé
5nirmäna-mohä jita-saìga-doñä
adhyätma-nityä vinivåtta-kämäùdvandvair vimuktäù sukha-duùkha-saàjïair
gacchanty amüòhäù padam avyayaà tat
6na tad bhäsayate süryo
na çaçäìko na pävakaùyad gatvä na nivartante
tad dhäma paramaà mama
7mamaiväàço jéva-loke
jéva-bhütaù sanätanaùmanaù-ñañöhänéndriyäëi
prakåti-sthäni karñati
�
145
8çaréraà yad aväpnoti
yac cäpy utkrämatéçvaraùgåhétvaitäni saàyäti
väyur gandhän iväçayät
9çrotraà cakñuù sparçanaà ca
rasanaà ghräëam eva caadhiñöhäya manaç cäyaà
viñayän upasevate
10utkrämantaà sthitaà väpi
bhuïjänaà vä guëänvitamvimüòhä nänupaçyanti
paçyanti jïäna-cakñuñaù
11yatanto yoginaç cainaà
paçyanty ätmany avasthitamyatanto ’py akåtätmäno
nainaà paçyanty acetasaù
12yad äditya-gataà tejo
jagad bhäsayate ’khilamyac candramasi yac cägnau
tat tejo viddhi mämakam
AD
HY
ÄY
A 1
5
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
146
13gäm äviçya ca bhütäni
dhärayämy aham ojasäpuñëämi cauñadhéù sarväù
somo bhütvä rasätmakaù
14ahaà vaiçvänaro bhütvä
präëinäà deham äçritaùpräëäpäna-samäyuktaù
pacämy annaà catur-vidham
15sarvasya cähaà hådi sanniviñöo
mattaù småtir jïänam apohanaà cavedaiç ca sarvair aham eva vedyo
vedänta-kåd veda-vid eva cäham
16dväv imau puruñau loke
kñaraç cäkñara eva cakñaraù sarväëi bhütäni
küöa-stho ’kñara ucyate
17uttamaù puruñas tv anyaù
paramätmety udähåtaùyo loka-trayam äviçya
bibharty avyaya éçvaraù
�
147
18yasmät kñaram atéto ’ham
akñaräd api cottamaùato ’smi loke vede ca
prathitaù puruñottamaù
19yo mäm evam asammüòho
jänäti puruñottamamsa sarva-vid bhajati mäà
sarva-bhävena bhärata
20iti guhya-tamaà çästram
idam uktaà mayänaghaetad buddhvä buddhimän syät
kåta-kåtyaç ca bhärata
oà tat saditi çrémad-bhagavad-gétäsüpaniñatsu
brahma-vidyäyäà yoga-çästreçré-kåñëärjuna-s aàvädepuruñottama-yogo näma
païcadaço ’dhyäyaù
AD
HY
ÄY
A 1
5
�atha ñoòaço ’dhyäyaù
1çré-bhagavän uväca
abhayaà sattva-saàçuddhirjïäna-yoga-vyavasthitiù
dänaà damaç ca yajïaç casvädhyäyas tapa ärjavam
2ahiàsä satyam akrodhas
tyägaù çäntir apaiçunamdayä bhüteñv aloluptvaà
märdavaà hrér acäpalam
16DAIVÄSURA-SAMPAD-
VIBHÄGA-YOGA
�
149
3tejaù kñamä dhåtiù çaucam
adroho näti-mänitäbhavanti sampadaà daivém
abhijätasya bhärata
4dambho darpo ’bhimänaç ca
krodhaù päruñyam eva caajïänaà cäbhijätasya
pärtha sampadam äsurém
5daivé sampad vimokñäya
nibandhäyäsuré matämä çucaù sampadaà daivém
abhijäto ’si päëòava
6dvau bhüta-sargau loke ’smin
daiva äsura eva cadaivo vistaraçaù prokta
äsuraà pärtha me çåëu
7pravåttià ca nivåttià ca
janä na vidur äsuräùna çaucaà näpi cäcäro
na satyaà teñu vidyate
AD
HY
ÄY
A 1
6
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
150
8asatyam apratiñöhaà te
jagad ähur anéçvaramaparaspara-sambhütaà
kim anyat käma-haitukam
9etäà dåñöim avañöabhya
nañöätmäno ’lpa-buddhayaùprabhavanty ugra-karmäëaù
kñayäya jagato ’hitäù
10kämam äçritya duñpüraà
dambha-mäna-madänvitäùmohäd gåhétväsad-grähän
pravartante ’çuci-vratäù
11cintäm aparimeyäà ca
pralayäntäm upäçritäùkämopabhoga-paramä
etävad iti niçcitäù
12äçä-päça-çatair baddhäù
käma-krodha-paräyaëäùéhante käma-bhogärtham
anyäyenärtha-saïcayän
�
151
13idam adya mayä labdham
imaà präpsye mano-rathamidam astédam api me
bhaviñyati punar dhanam
14asau mayä hataù çatrur
haniñye cäparän apiéçvaro ’ham ahaà bhogé
siddho ’haà balavän sukhé
15äòhyo ’bhijanavän asmi
ko ’nyo ’sti sadåço mayäyakñye däsyämi modiñya
ity ajïäna-vimohitäù
16aneka-citta-vibhräntä
moha-jäla-samävåtäùprasaktäù käma-bhogeñu
patanti narake ’çucau
17ätma-sambhävitäù stabdhä
dhana-mäna-madänvitäùyajante näma-yajïais te
dambhenävidhi-pürvakam
AD
HY
ÄY
A 1
6
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
152
18ahaìkäraà balaà darpaà
kämaà krodhaà ca saàçritäùmäm ätma-para-deheñu
pradviñanto ’bhyasüyakäù
19tän ahaà dviñataù krürän
saàsäreñu narädhamänkñipämy ajasram açubhän
äsuréñv eva yoniñu
20äsuréà yonim äpannä
müòhä janmani janmanimäm apräpyaiva kaunteya
tato yänty adhamäà gatim
21tri-vidhaà narakasyedaà
dväraà näçanam ätmanaùkämaù krodhas tathä lobhas
tasmäd etat trayaà tyajet
22etair vimuktaù kaunteya
tamo-dvärais tribhir naraùäcaraty ätmanaù çreyas
tato yäti paräà gatim
�
153
23yaù çästra-vidhim utsåjya
vartate käma-kärataùna sa siddhim aväpnoti
na sukhaà na paräà gatim
24tasmäc chästraà pramäëaà te
käryäkärya-vyavasthitaujïätvä çästra-vidhänoktaà
karma kartum ihärhasi
oà tat saditi çrémad-bhagavad-gétäsüpaniñatsu
brahma-vidyäyäà yoga-çästreçré-kåñëärjuna-saàväde
daiväsura-sampad-vibhäga-yogo nämañoòaço ’dhyäyaù
AD
HY
ÄY
A 1
6
�17ÇRADDHÄ-TRAYA-VIBHÄGA-YOGA
atha saptadaço ’dhyäyaù
1arjuna uväca
ye çästra-vidhim utsåjyayajante çraddhayänvitäù
teñäà niñöhä tu kä kåñëasattvam äho rajas tamaù
2çré-bhagavän uväca
tri-vidhä bhavati çraddhädehinäà sä svabhäva-jä
sättviké räjasé caivatämasé ceti täà çåëu
�
155
3sattvänurüpä sarvasya
çraddhä bhavati bhärataçraddhä-mayo ’yaà puruño
yo yac-chraddhaù sa eva saù
4yajante sättvikä devän
yakña-rakñäàsi räjasäùpretän bhüta-gaëäàç cänye
yajante tämasä janäù
5açästra-vihitaà ghoraà
tapyante ye tapo janäùdambhähaìkära-saàyuktäù
käma-räga-balänvitäù
6karñayantaù çaréra-sthaà
bhüta-grämam acetasaùmäà caiväntaù-çaréra-sthaà
tän viddhy äsura-niçcayän
7ähäras tv api sarvasya
tri-vidho bhavati priyaùyajïas tapas tathä dänaà
teñäà bhedam imaà çåëu
AD
HY
ÄY
A 1
7
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
156
8äyuù-sattva-balärogya-
sukha-préti-vivardhanäùrasyäù snigdhäù sthirä hådyä
ähäräù sättvika-priyäù
9kaöv-amla-lavaëäty-uñëa-
tékñëa-rükña-vidähinaùähärä räjasasyeñöä
duùkha-çokämaya-pradäù
10yäta-yämaà gata-rasaà
püti paryuñitaà ca yatucchiñöam api cämedhyaà
bhojanaà tämasa-priyam
11aphaläkäìkñibhir yajïo
vidhi-diñöo ya ijyateyañöavyam eveti manaù
samädhäya sa sättvikaù
12abhisandhäya tu phalaà
dambhärtham api caiva yatijyate bharata-çreñöha
taà yajïaà viddhi räjasam
�
157
13vidhi-hénam asåñöännaà
mantra-hénam adakñiëamçraddhä-virahitaà yajïaà
tämasaà paricakñate
14deva-dvija-guru-präjïa-
püjanaà çaucam ärjavambrahma-caryam ahiàsä ca
çäréraà tapa ucyate
15anudvega-karaà väkyaà
satyaà priya-hitaà ca yatsvädhyäyäbhyasanaà caiva
väì-mayaà tapa ucyate
16manaù-prasädaù saumyatvaà
maunam ätma-vinigrahaùbhäva-saàçuddhir ity etat
tapo mänasam ucyate
17çraddhayä parayä taptaà
tapas tat tri-vidhaà naraiùaphaläkäìkñibhir yuktaiù
sättvikaà paricakñate
AD
HY
ÄY
A 1
7
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
158
18satkära-mäna-püjärthaà
tapo dambhena caiva yatkriyate tad iha proktaà
räjasaà calam adhruvam
19müòha-gräheëätmano yat
péòayä kriyate tapaùparasyotsädanärthaà vä
tat tämasam udähåtam
20dätavyam iti yad dänaà
déyate ’nupakäriëedeçe käle ca pätre ca
tad dänaà sättvikaà småtam
21yat tu pratyupakärärthaà
phalam uddiçya vä punaùdéyate ca parikliñöaà
tad dänaà räjasaà småtam
22adeça-käle yad dänam
apätrebhyaç ca déyateasat-kåtam avajïätaà
tat tämasam udähåtam
�
159
23oà tat sad iti nirdeço
brahmaëas tri-vidhaù småtaùbrähmaëäs tena vedäç ca
yajïäç ca vihitäù purä
24tasmäd oà ity udähåtya
yajïa-däna-tapaù-kriyäùpravartante vidhänoktäù
satataà brahma-vädinäm
25tad ity anabhisandhäya
phalaà yajïa-tapaù-kriyäùdäna-kriyäç ca vividhäù
kriyante mokña-käìkñibhiù
26sad-bhäve sädhu-bhäve ca
sad ity etat prayujyatepraçaste karmaëi tathä
sac-chabdaù pärtha yujyate
27yajïe tapasi däne ca
sthitiù sad iti cocyatekarma caiva tad-arthéyaà
sad ity eväbhidhéyate
AD
HY
ÄY
A 1
7
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
160
28açraddhayä hutaà dattaà
tapas taptaà kåtaà ca yatasad ity ucyate pärtha
na ca tat pretya no iha
oà tat saditi çrémad-bhagavad-gétäsüpaniñatsu
brahma-vidyäyäà yoga-çästreçré-kåñëärjuna-saàväde
çraddhä-traya-vibhäga-yogo nämasaptadaço ’dhyäyaù
�athäñöädaço ’dhyäyaù
1arjuna uväca
sannyäsasya mahä-bähotattvam icchämi veditum
tyägasya ca håñékeçapåthak keçi-niñüdana
2çré-bhagavän uväca
kämyänäà karmaëäà nyäsaàsannyäsaà kavayo viduù
sarva-karma-phala-tyägaàprähus tyägaà vicakñaëäù
18MOKÑA-YOGA
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
162
3tyäjyaà doña-vad ity eke
karma prähur manéñiëaùyajïa-däna-tapaù-karma
na tyäjyam iti cäpare
4niçcayaà çåëu me tatra
tyäge bharata-sattamatyägo hi puruña-vyäghra
tri-vidhaù samprakértitaù
5yajïa-däna-tapaù-karma
na tyäjyaà käryam eva tatyajïo dänaà tapaç caiva
pävanäni manéñiëäm
6etäny api tu karmäëi
saìgaà tyaktvä phaläni cakartavyänéti me pärtha
niçcitaà matam uttamam
7niyatasya tu sannyäsaù
karmaëo nopapadyatemohät tasya parityägas
tämasaù parikértitaù
�
163
8duùkham ity eva yat karma
käya-kleça-bhayät tyajetsa kåtvä räjasaà tyägaà
naiva tyäga-phalaà labhet
9käryam ity eva yat karma
niyataà kriyate ’rjunasaìgaà tyaktvä phalaà caiva
sa tyägaù sättviko mataù
10na dveñöy akuçalaà karma
kuçale nänuñajjatetyägé sattva-samäviñöo
medhävé chinna-saàçayaù
11na hi deha-bhåtä çakyaà
tyaktuà karmäëy açeñataùyas tu karma-phala-tyägé
sa tyägéty abhidhéyate
12aniñöam iñöaà miçraà ca
tri-vidhaà karmaëaù phalambhavaty atyäginäà pretya
na tu sannyäsinäà kvacit
AD
HY
ÄY
A 1
8
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
164
13païcaitäni mahä-bäho
käraëäni nibodha mesäìkhye kåtänte proktäni
siddhaye sarva-karmaëäm
14adhiñöhänaà tathä kartä
karaëaà ca påthag-vidhamvividhäç ca påthak ceñöä
daivaà caivätra païcamam
15çaréra-väì-manobhir yat
karma prärabhate naraùnyäyyaà vä viparétaà vä
païcaite tasya hetavaù
16tatraivaà sati kartäram
ätmänaà kevalaà tu yaùpaçyaty akåta-buddhitvän
na sa paçyati durmatiù
17yasya nähaìkåto bhävo
buddhir yasya na lipyatehatväpi sa imäl lokän
na hanti na nibadhyate
�
165
18jïänaà jïeyaà parijïätä
tri-vidhä karma-codanäkaraëaà karma karteti
tri-vidhaù karma-saìgrahaù
19jïänaà karma ca kartä ca
tridhaiva guëa-bhedataùprocyate guëa-saìkhyäne
yathävac chåëu täny api
20sarva-bhüteñu yenaikaà
bhävam avyayam ékñateavibhaktaà vibhakteñu
taj jïänaà viddhi sättvikam
21påthaktvena tu yaj jïänaà
nänä-bhävän påthag-vidhänvetti sarveñu bhüteñu
taj jïänaà viddhi räjasam
22yat tu kåtsna-vad ekasmin
kärye saktam ahaitukamatattvärtha-vad alpaà ca
tat tämasam udähåtam
AD
HY
ÄY
A 1
8
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
166
23niyataà saìga-rahitam
aräga-dveñataù kåtamaphala-prepsunä karma
yat tat sättvikam ucyate
24yat tu kämepsunä karma
sähaìkäreëa vä punaùkriyate bahuläyäsaà
tad räjasam udähåtam
25anubandhaà kñayaà hiàsäm
anapekñya ca pauruñammohäd ärabhyate karma
yat tat tämasam ucyate
26mukta-saìgo ’nahaà-vädé
dhåty-utsäha-samanvitaùsiddhy-asiddhyor nirvikäraù
kartä sättvika ucyate
27rägé karma-phala-prepsur
lubdho hiàsätmako ’çuciùharña-çokänvitaù kartä
räjasaù parikértitaù
�
167
28ayuktaù präkåtaù stabdhaù
çaöho naiñkåtiko ’lasaùviñädé dérgha-sütré ca
kartä tämasa ucyate
29buddher bhedaà dhåteç caiva
guëatas tri-vidhaà çåëuprocyamänam açeñeëa
påthaktvena dhanaïjaya
30pravåttià ca nivåttià ca
käryäkärye bhayäbhayebandhaà mokñaà ca yä vetti
buddhiù sä pärtha sättviké
31yayä dharmam adharmaà ca
käryaà cäkäryam eva caayathävat prajänäti
buddhiù sä pärtha räjasé
32adharmaà dharmam iti yä
manyate tamasävåtäsarvärthän viparétäàç ca
buddhiù sä pärtha tämasé
AD
HY
ÄY
A 1
8
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
168
33dhåtyä yayä dhärayate
manaù-präëendriya-kriyäùyogenävyabhicäriëyä
dhåtiù sä pärtha sättviké
34yayä tu dharma-kämärthän
dhåtyä dhärayate ’rjunaprasaìgena phaläkäìkñé
dhåtiù sä pärtha räjasé
35yayä svapnaà bhayaà çokaà
viñädaà madam eva cana vimuïcati durmedhä
dhåtiù sä pärtha tämasé
36sukhaà tv idänéà tri-vidhaà
çåëu me bharatarñabhaabhyäsäd ramate yatra
duùkhäntaà ca nigacchati
37yat tad agre viñam iva
pariëäme ’måtopamamtat sukhaà sättvikaà proktam
ätma-buddhi-prasäda-jam
�
169
38viñayendriya-saàyogäd
yat tad agre ’måtopamampariëäme viñam iva
tat sukhaà räjasaà småtam
39yad agre cänubandhe ca
sukhaà mohanam ätmanaùnidrälasya-pramädotthaà
tat tämasam udähåtam
40na tad asti påthivyäà vä
divi deveñu vä punaùsattvaà prakåti-jair muktaà
yad ebhiù syät tribhir guëaiù
41brähmaëa-kñatriya-viçäà
çüdräëäà ca paran-tapakarmäëi pravibhaktäni
svabhäva-prabhavair guëaiù
42çamo damas tapaù çaucaà
kñäntir ärjavam eva cajïänaà vijïänam ästikyaà
brahma-karma svabhäva-jam
AD
HY
ÄY
A 1
8
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
170
43çauryaà tejo dhåtir däkñyaà
yuddhe cäpy apaläyanamdänam éçvara-bhävaç ca
kñätraà karma svabhäva-jam
44kåñi-go-rakñya-väëijyaà
vaiçya-karma svabhäva-jamparicaryätmakaà karma
çüdrasyäpi svabhäva-jam
45sve sve karmaëy abhirataù
saàsiddhià labhate naraùsva-karma-nirataù siddhià
yathä vindati tac chåëu
46yataù pravåttir bhütänäà
yena sarvam idaà tatamsva-karmaëä tam abhyarcya
siddhià vindati mänavaù
47çreyän sva-dharmo viguëaù
para-dharmät sv-anuñöhitätsvabhäva-niyataà karma
kurvan näpnoti kilbiñam
�
171
48saha-jaà karma kaunteya
sa-doñam api na tyajetsarvärambhä hi doñeëa
dhümenägnir ivävåtäù
49asakta-buddhiù sarvatra
jitätmä vigata-spåhaùnaiñkarmya-siddhià paramäà
sannyäsenädhigacchati
50siddhià präpto yathä brahma
tathäpnoti nibodha mesamäsenaiva kaunteya
niñöhä jïänasya yä parä
51buddhyä viçuddhayä yukto
dhåtyätmänaà niyamya caçabdädén viñayäàs tyaktvä
räga-dveñau vyudasya ca
52vivikta-sevé laghv-äçé
yata-väk-käya-mänasaùdhyäna-yoga-paro nityaà
vairägyaà samupäçritaù
AD
HY
ÄY
A 1
8
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
172
53ahaìkäraà balaà darpaà
kämaà krodhaà parigrahamvimucya nirmamaù çänto
brahma-bhüyäya kalpate
54brahma-bhütaù prasannätmä
na çocati na käìkñatisamaù sarveñu bhüteñu
mad-bhaktià labhate paräm
55bhaktyä mäm abhijänäti
yävän yaç cäsmi tattvataùtato mäà tattvato jïätvä
viçate tad-anantaram
56sarva-karmäëy api sadä
kurväëo mad-vyapäçrayaùmat-prasädäd aväpnoti
çäçvataà padam avyayam
57cetasä sarva-karmäëi
mayi sannyasya mat-paraùbuddhi-yogam upäçritya
mac-cittaù satataà bhava
�
173
58mac-cittaù sarva-durgäëi
mat-prasädät tariñyasiatha cet tvam ahaìkärän
na çroñyasi vinaìkñyasi
59yad ahaìkäram äçritya
na yotsya iti manyasemithyaiña vyavasäyas te
prakåtis tväà niyokñyati
60svabhäva-jena kaunteya
nibaddhaù svena karmaëäkartuà necchasi yan mohät
kariñyasy avaço ’pi tat
61éçvaraù sarva-bhütänäà
håd-deçe ’rjuna tiñöhatibhrämayan sarva-bhütäni
yanträrüòhäni mäyayä
62tam eva çaraëaà gaccha
sarva-bhävena bhäratatat-prasädät paräà çäntià
sthänaà präpsyasi çäçvatam
AD
HY
ÄY
A 1
8
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
174
63iti te jïänam äkhyätaà
guhyäd guhya-taraà mayävimåçyaitad açeñeëa
yathecchasi tathä kuru
64sarva-guhyatamaà bhüyaù
çåëu me paramaà vacaùiñöo ’si me dåòham iti
tato vakñyämi te hitam
65man-manä bhava mad-bhakto
mad-yäjé mäà namaskurumäm evaiñyasi satyaà te
pratijäne priyo ’si me
66sarva-dharmän parityajya
mäm ekaà çaraëaà vrajaahaà tväà sarva-päpebhyo
mokñayiñyämi mä çucaù
67idaà te nätapaskäya
näbhaktäya kadäcanana cäçuçrüñave väcyaà
na ca mäà yo ’bhyasüyati
�
175
68ya idaà paramaà guhyaà
mad-bhakteñv abhidhäsyatibhaktià mayi paräà kåtvä
mäm evaiñyaty asaàçayaù
69na ca tasmän manuñyeñu
kaçcin me priya-kåttamaùbhavitä na ca me tasmäd
anyaù priya-taro bhuvi
70adhyeñyate ca ya imaà
dharmyaà saàvädam ävayoùjïäna-yajïena tenäham
iñöaù syäm iti me matiù
71çraddhävän anasüyaç ca
çåëuyäd api yo naraùso ’pi muktaù çubhäl lokän
präpnuyät puëya-karmaëäm
72kaccid etac chrutaà pärtha
tvayaikägreëa cetasäkaccid ajïäna-sammohaù
praëañöas te dhanaïjaya
AD
HY
ÄY
A 1
8
�BH
AG
AV
AD
- GÉ T
Ä
176
73arjuna uväca
nañöo mohaù småtir labdhätvat-prasädän mayäcyuta
sthito ’smi gata-sandehaùkariñye vacanaà tava
74saïjaya uväca
ity ahaà väsudevasyapärthasya ca mahätmanaù
saàvädam imam açrauñamadbhutaà roma-harñaëam
75vyäsa-prasädäc chrutavän
etad guhyam ahaà paramyogaà yogeçvarät kåñëät
säkñät kathayataù svayam
76räjan saàsmåtya saàsmåtya
saàvädam imam adbhutamkeçavärjunayoù puëyaà
håñyämi ca muhur muhuù
�
177
77tac ca saàsmåtya saàsmåtya
rüpam aty-adbhutaà hareùvismayo me mahän räjan
håñyämi ca punaù punaù
78yatra yogeçvaraù kåñëo
yatra pärtho dhanur-dharaùtatra çrér vijayo bhütir
dhruvä nétir matir mama
oà tat saditi çrémad-bhagavad-gétäsüpaniñatsu
brahma-vidyäyäà yoga-çästreçré-kåñëärjuna-saàväde
mokña-yogo näma añöädaço ’dhyäyaù
AD
HY
ÄY
A 1
8
�ÇRÉ
BRAHMASAÀHITÄ
�
181
ÇR
É BR
AH
MA
-SA
ÀH
I TÄ
1éçvaraù paramaù kåñëaù
sac-cid-änanda-vigrahaùanädir ädir govindaù
sarva-käraëa-käraëam
29cintämaëi-prakara-sadmasu kalpa-våkña-
lakñävåteñu surabhér abhipälayantamlakñmé-sahasra-çata-sambhrama-sevyamänaà
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
30veëuà kvaëantam aravinda-daläyatäkñam
barhävataàsam asitämbuda-sundaräìgamkandarpa-koöi-kamanéya-viçeña-çobhaà
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
31älola-candraka-lasad-vana-mälya-vaàçé-
ratnäìgadaà praëaya-keli-kalä-viläsamçyämaà tri-bhaìga-lalitaà niyata-prakäçaà
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
32aìgäni yasya sakalendriya-våttimanti
paçyanti pänti kalayanti ciraà jagantiänanda-cinmaya-sad-ujjvala-vigrahasya
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
�
182
ÇR
É BR
AH
MA
- SA
ÀH
I TÄ
33advaitam acyutam anädim ananta-rüpam
ädyaà puräëa-puruñaà nava-yauvanaà cavedeñu durlabham adurlabham ätma-bhaktau
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
34panthäs tu koöi-çata-vatsara-sampragamyo
väyor athäpi manaso muni-puìgavänämso ’py asti yat-prapada-sémny avicintya-tattve
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
35eko ’py asau racayituà jagad-aëòa-koöià
yac-chaktir asti jagad-aëòa-cayä yad-antaùaëòäntara-stha-paramäëu-cayäntara-sthaà
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
36yad-bhäva-bhävita-dhiyo manujäs tathaiva
sampräpya rüpa-mahimäsana-yäna-bhüñäùsüktair yam eva nigama-prathitaiù stuvanti
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
37änanda-cinmaya-rasa-pratibhävitäbhis
täbhir ya eva nija-rüpatayä kaläbhiùgoloka eva nivasaty akhilätma-bhüto
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
�
183
ÇR
É BR
AH
MA
-SA
ÀH
I TÄ
38premäïjana-cchurita-bhakti-vilocanena
santaù sadaiva hådayeñu vilokayantiyaà çyämasundaram acintya-guëa-svarüpaà
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
39rämädi-mürtiñu kalä-niyamena tiñöhan
nänävatäram akarod bhuvaneñu kintukåñëaù svayaà samabhavat paramaù pumän yo
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
40yasya prabhä prabhavato jagad-aëòa-koöi-
koöiñv açeña-vasudhädi vibhüti-bhinnamtad brahma niñkalam anantam açeña-bhütaà
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
41mäyä hi yasya jagad-aëòa-çatäni süte
traiguëya-tad-viñaya-veda-vitäyamänäsattvävalambi-para-sattvaà viçuddha-sattvaà
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
42änanda-cinmaya-rasätmatayä manaùsu
yaù präëinäà pratiphalan smaratäm upetyaléläyitena bhuvanäni jayaty ajasraà
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
�
184
ÇR
É BR
AH
MA
- SA
ÀH
I TÄ
43goloka-nämni nija-dhämni tale ca tasya
devé-maheça-hari-dhämasu teñu teñute te prabhäva-nicayä vihitäç ca yena
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
44såñöi-sthiti-pralaya-sädhana-çaktir ekä
chäyeva yasya bhuvanäni bibharti durgäicchänurüpam api yasya ca ceñöate sä
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
45kñéraà yathä dadhi vikära-viçeña-yogät
saïjäyate na hi tataù påthag asti hetoùyaù çambhutäm api tathä samupaiti käryäd
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
46dépärcir eva hi daçäntaram abhyupetya
dépäyate vivåta-hetu-samäna-dharmäyas tädåg eva hi ca viñëutayä vibhäti
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
47yaù käraëärëava-jale bhajati sma yoga-
nidräm ananta-jagad-aëòa-sa-roma-küpaùädhära-çaktim avalambya paräà sva-mürtià
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
�
185
ÇR
É BR
AH
MA
-SA
ÀH
I TÄ
48yasyaika-niçvasita-kälam athävalambya
jévanti loma-vilajä jagad-aëòa-näthäùviñëur mahän sa iha yasya kalä-viçeño
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
49bhäsvän yathäçma-çakaleñu nijeñu tejaù
svéyam kiyat prakaöayaty api tadvad atrabrahmä ya eña jagad-aëòa-vidhäna-kartä
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
50yat-päda-pallava-yugaà vinidhäya kumbha-
dvandve praëäma-samaye sa gaëädhiräjaùvighnän vihantum alam asya jagat-trayasya
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
51agnir mahé gaganam ambu marud diçaç ca
kälas tathätma-manaséti jagat-trayäëiyasmäd bhavanti vibhavanti viçanti yaà ca
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
52yac-cakñur eña savitä sakala-grahäëäà
räjä samasta-sura-mürtir açeña-tejäùyasyäjïayä bhramati sambhåta-käla-cakro
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
�
186
ÇR
É BR
AH
MA
- SA
ÀH
I TÄ
53dharmo ’tha päpa-nicayaù çrutayas tapäàsi
brahmädi-kéöa-patagävadhayaç ca jéväùyad-datta-mätra-vibhava-prakaöa-prabhävä
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
54yas tv indragopam athavendram aho sva-karma-
bandhänurüpa-phala-bhäjanam ätanotikarmäëi nirdahati kintu ca bhakti-bhäjäà
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
55yaà krodha-käma-sahaja-praëayädi-bhéti-
vätsalya-moha-guru-gaurava-sevya-bhävaiùsaïcintya tasya sadåçéà tanum äpur ete
govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi
56çriyaù käntäù käntaù parama-puruñaù kalpa-taravo
drumä bhümiç cintämaëi-gaëa-mayé toyam amåtamkathä gänaà näöyaà gamanam api vaàçé priya-sakhé
cid-änandaà jyotiù param api tad äsvädyam api ca
sa yatra kñéräbdhiù sravati surabhébhyaç ca su-mahännimeñärdhäkhyo vä vrajati na hi yaträpi samayaù
bhaje çvetadvépaà tam aham iha golokam iti yaàvidantas te santaù kñiti-virala-cäräù katipaye
�
187
ÇR
É BR
AH
MA
-SA
ÀH
I TÄ
57athoväca mahä-viñëur
bhagavantaà prajäpatimbrahman mahattva-vijïäne
prajä-sarge ca cen matiùpaïca-çlokém imäà vidyäà
vatsa dattäà nibodha me
58prabuddhe jïäna-bhaktibhyäm
ätmany änanda-cin-mayéudety anuttamä bhaktir
bhagavat-prema-lakñaëä
59pramäëais tat-sad-äcärais
tad-abhyäsair nirantarambodhayan ätmanätmänaà
bhaktim apy uttamäà labhet
60yasyäù çreyas-karaà nästi
yayä nirvåtim äpnuyätyä sädhayati mäm eva
bhaktià täm eva sädhayet
�
188
ÇR
É BR
AH
MA
- SA
ÀH
I TÄ
61dharmän anyän parityajya
mäm ekaà bhaja viçvasanyädåçé yädåçé çraddhä
siddhir bhavati tädåçé
kurvan nirantaraà karmaloko ’yam anuvartate
tenaiva karmaëä dhyäyanmäà paräà bhaktim icchati
62ahaà hi viçvasya caräcarasya
béjaà pradhänaà prakåtiù pumäàç camayähitaà teja idaà bibharñi
vidhe vidhehi tvam atho jaganti
�
189
SANSKRIT PRONUNCIATION GUIDE
The system of transliteration used in this bookconforms to a system which scholars haveaccepted to indicate the pronunciation of eachsound in the Sanskrit language.
The short vowel a is pronounced like theu in but, long ƒ like the a in far. Short i ispronounced as i in pin, long Œ as in pique, shortu as in pull, and long � as in rule. The vowel ‚ ispronounced like ri in rim, e like the ey in they,o like the o in go, ai like the ai in aisle, and aulike the ow in how. The anusvƒra („) is pro-nounced like the n in the French word bon, andvisarga (‹) is pronounced as a final h sound. Atthe end of a couplet, a‹ is pronounced aha andi‹ is pronounced ihi.
The guttural consonantsÅk, kh, g, gh, and…Åare pronounced from the throat in much thesame manner as in English. K is pronounced as
190
in kite, kh as in Eckhart, g as in give, gh as indig-hard, and … as in sing.
The palatal consonantsÅc, ch, j, jh, and ŠÅare pronounced with the tongue touching thefirm ridge behind the teeth. C is pronounced asin chair, ch as in staunch-heart, j as in joy, jh asin hedgehog, and Š as in canyon.
The cerebral consonantsŇ, ‡h, ˆ, ˆh, and†Åare pronounced with the tip of the tongueturned up and drawn back against the dome ofthe palate. — is pronounced as in tub, ‡h as inlight-heart, ˆ as in dove, ˆh as in red-hot, and †as in nut.
The dental consonantsÅt, th, d, dh, andnÅare pronounced in the same manner as thecerebrals, but with the forepart of the tongueagainst the teeth.
The labial consonantsÅp, ph, b, bh, andmÅare pronounced with the lips. P is pro-nounced as in pine, ph as in uphill, b as in bird,bh as in rub-hard, and m as in mother.
The semivowelsÅy, r, l, and vÅare pro-nounced as in yes, run, light, and vine respec-tively. The sibilantsÅ(, ‰, and sÅare pro-nounced, respectively, as in the German wordsprechen and the English words shine and sun.The letter h is pronounced as in home.
Throughout the ages,the world's greatest mindshave turned to the Bhagavad-gŒtƒ for answers to life'sperennial questions.Renowned as the jewel ofIndia's spiritual wisdom, the GŒtƒ summarizes theprofound Vedic knowledge concerning man'sessential nature, his environment, and ultimatelyhis relationship with God.
With more than fifty million copies printedÅinfifty-two languagesÅBhagavad-gŒtƒ As It Is, byHis Divine Grace A. C. Bhaktivedanta SwamiPrabhupƒda, is the most widely read edition of theGŒtƒ in the world. It includes the original Sanskrittext, phonetic transliterations, word-for-wordmeanings, translation, elaborate commentary,and many full-color illustrations.
Available from www.krishna.comor the addresses at the front of the book.
BHAGAVAD-GÉTÄAS IT ISRead thisTimeless Classic
ÃRead or browse through theentire Bhagavad-gŒtƒ As It Is.
ÃHear the verses of theBhagavad-gŒtƒ recited inSanskrit or English.
ÃSee audiovisual shows on eachof the Bhagavad-gŒtƒ's fiveprincipal topics.
ÃFind out what science saysÅand what the traditionsaysÅabout when the Bhagavad-gŒtƒ was spoken.
ÃConduct user-friendly searches.
ÃRead the GŒtƒ-mƒhƒtmya, a part of the PadmaPurƒ†a describing the glories of the Bhagavad-gŒtƒ.
And much more!
Macintosh and Windows compatible
Available from www.krishna.comor the addresses at the front of the book.
With superb graphics, video,and sound, this CD-ROM willopen a view of the Bhagavad-gŒtƒyou've never seen before!