+ All Categories
Home > Documents > The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

Date post: 25-Dec-2021
Category:
Upload: others
View: 10 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
30
34 Macroeconomics Research Letter Mohsen Mohammadi Khyareh and Nasrin Rostami. The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship: Generalized Method of Moments (GMM). Volume 15. Issue 30. Winter and Spring 2021. pages 34 to 61. Research Paper The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship: Generalized Method of Moments (GMM) Mohsen Mohammadi Khyareh *1 , Nasrin Rostami 2 1 Assistant Professor, Department of Economic and Administration, Gonbad-e Kavous University, Gonbad-e Kavous, Iran 2 MA Student in Entrepreneurship Management, Department of Economic and Administration, Gonbad-e Kavous University, Gonbad-e Kavous, Iran 10.22080/iejm.2021.17792.1728 Received: December 14, 2019 Accepted: January 1, 2021 Available online: March 5, 2021 Abstract Entrepreneurship is one of the key factors in the process of economic growth of countries and is essential for the stability of economic growth in today's dynamic world. Therefore, the development of entrepreneurial activities is a necessity for developing and developed countries. However, patterns of entrepreneurial activity are unevenly distributed. While some regions have seen extraordinary growth in entrepreneurial activity, others have shown a decline in productive entrepreneurial activity. In this regard, the main purpose of this article is to study the short- and long-term effects of macroeconomic variables (tax rate, unemployment rate, inflation rate, foreign investment, access to funds, start-up costs) on entrepreneurship in a group of efficiency-driven countries (30 countries including Iran) and innovation-driven countries (28 countries) using panel data technic and generalized method of moments (GMM) during 2018-2010. The results show the negative effects of tax rates, foreign investment, inflation and business start-up costs, as well as the positive effects of unemployment and access to financing on entrepreneurial activities in efficiency-driven countries in short- and long-term. The results also show the negative effects of tax rates, unemployment rates and business start-up costs, and positive effects of inflation and access to financing, and the lack of foreign investment in innovative countries in short- and long-term. In addition, due to the macroeconomic stability of selected countries, the impact of these factors is more pronounced in efficiency-oriented countries than in innovation-oriented countries. Keywords: Entrepreneurship, efficiency- and innovation-driven Countries, Economic Development, GMM * Corresponding Author: Mohsen Mohammadi Khyareh, Ph.D. Address: Department of Economic and Administration, Gonbad-e Kavous University, Gonbad-e Kavous, Iran Email: [email protected] Tel: +98918-998-2114
Transcript
Page 1: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

34

Macroeconomics Research Letter

Mohsen Mohammadi Khyareh and Nasrin Rostami. The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship: Generalized Method of Moments (GMM).

Volume 15. Issue 30. Winter and Spring 2021. pages 34 to 61.

Research Paper

The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship: Generalized Method of Moments (GMM) Mohsen Mohammadi Khyareh*1, Nasrin Rostami2

1 Assistant Professor, Department of Economic and Administration, Gonbad-e Kavous University, Gonbad-e Kavous, Iran 2 MA Student in Entrepreneurship Management, Department of Economic and Administration, Gonbad-e Kavous University, Gonbad-e Kavous, Iran

10.22080/iejm.2021.17792.1728

Received: December 14, 2019 Accepted: January 1, 2021 Available online: March 5, 2021

Abstract Entrepreneurship is one of the key factors in the process of economic growth of countries and is essential for the stability of economic growth in today's dynamic world. Therefore, the development of entrepreneurial activities is a necessity for developing and developed countries. However, patterns of entrepreneurial activity are unevenly distributed. While some regions have seen extraordinary growth in entrepreneurial activity, others have shown a decline in productive entrepreneurial activity. In this regard, the main purpose of this article is to study the short- and long-term effects of macroeconomic variables (tax rate, unemployment rate, inflation rate, foreign investment, access to funds, start-up costs) on entrepreneurship in a group of efficiency-driven countries (30 countries including Iran) and innovation-driven countries (28 countries) using panel data technic and generalized method of moments (GMM) during 2018-2010. The results show the negative effects of tax rates, foreign investment, inflation and business start-up costs, as well as the positive effects of unemployment and access to financing on entrepreneurial activities in efficiency-driven countries in short- and long-term. The results also show the negative effects of tax rates, unemployment rates and business start-up costs, and positive effects of inflation and access to financing, and the lack of foreign investment in innovative countries in short- and long-term. In addition, due to the macroeconomic stability of selected countries, the impact of these factors is more pronounced in efficiency-oriented countries than in innovation-oriented countries.

Keywords: Entrepreneurship, efficiency- and innovation-driven Countries, Economic Development, GMM

* Corresponding Author: Mohsen Mohammadi Khyareh, Ph.D.

Address: Department of Economic and Administration, Gonbad-e Kavous University, Gonbad-e Kavous, Iran

Email: [email protected] Tel: +98918-998-2114

Page 2: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

35

Volume 15. Issue 30. Winter and Spring 2021. pages 34 to 61.

Macroeconomics Research Letter

Mohsen Mohammadi Khyareh and Nasrin Rostami. The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship: Generalized Method of Moments (GMM).

Extended Abstract 1. Introduction Entrepreneur activity is regarded by many researchers as one of the key factors of economic development and growth (Kozubíková et al., 2017; Virglerova et al., 2017). At the same time, patterns of entrepreneurial activity are unevenly distributed. While some regions have seen extraordinary growth in entrepreneurial activity, others have shown a decline in productive entrepreneurial activity. Therefore, the development of entrepreneurial activities is a necessity for developing and developed countries.

In this regard, the main purpose of this article is to study the short- and long-term effects of macroeconomic variables (tax rate, unemployment rate, inflation rate, foreign investment, access to funds, start-up costs) on entrepreneurship in a group of efficiency-driven countries (30 countries including Iran) and innovation-

driven countries (28 countries) using panel data technic and generalized method of moments (GMM) during 2018-2010.

2. Research Methodology In this study, the Generalized Method

of Moment (GMM) estimator is used to model the dynamic panel data, in which the influence of the country/region and the possible endogeneity of explanatory variables and measurement errors are controlled. The dynamic panel model allows instrumental variables (internal instruments) to be used for all explanatory variables, so more accurate estimates will be obtained.

Based on the theoretical basis and empirical researches such as Komijani et al. (2012); Dvouletý (2017) and Brás & Soukiazis (2018), the research model is as follows:

𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝑖𝑖𝑖𝑖 = 𝛽𝛽0 + 𝛽𝛽1𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿(−1)𝑖𝑖𝑖𝑖 + 𝛽𝛽2𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝑇𝑇𝑖𝑖𝑖𝑖 + 𝛽𝛽3𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐸𝐸𝑖𝑖𝑖𝑖 + 𝛽𝛽4𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝑖𝑖𝑖𝑖 + 𝛽𝛽5𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐿𝐹𝐹𝐿𝐿𝑖𝑖𝑖𝑖+ 𝛽𝛽6𝐿𝐿𝐿𝐿𝐹𝐹𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝑖𝑖𝑖𝑖 + 𝛽𝛽7𝐿𝐿𝐿𝐿𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝑖𝑖𝑖𝑖

(1)

Where, the dependent variable (TEA) is regarded as the total amount of entrepreneurial activity in the selected country. The main advantage of using the GEM Entrepreneurship Index as a measure of entrepreneurship is the ability to compare entrepreneurship between different periods and different countries (Honarsson and Sanandaji, 2014). Explanatory variables include tax rate

(TAXit), unemployment rate (UNEMit), inflation rate (INFit), foreign direct investment (FDIit), financing channels (DCPBit) and business start-up costs (CBPit).

3. Research Findings This paper tests the impact of six major macroeconomic indicators on entrepreneurial activities in 28 selected

Page 3: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

36

Macroeconomics Research Letter

Mohsen Mohammadi Khyareh and Nasrin Rostami. The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship: Generalized Method of Moments (GMM).

Volume 15. Issue 30. Winter and Spring 2021. pages 34 to 61.

innovative countries and 30 efficient countries. The results show the negative effects of tax rates, foreign investment, inflation and business start-up costs, as well as the positive effects of unemployment and access to financing on entrepreneurial activities in efficiency-driven countries in short- and long-term. The results also show the negative effects of tax rates, unemployment rates and business start-up costs, and positive effects of inflation and access to financing, and the lack of foreign investment in innovative countries in short- and long-term. Moreover, these indicators have a greater impact on the increase in entrepreneurial activity in efficiency-oriented countries than in innovation-oriented countries.

4. Conclusion Considering the importance of entrepreneurial enterprises as an important part of the economic system and their significant share of value-added, job creation, export capacity and innovation in different countries including Iran, it is suggested that:

1. It is recommended that the implementation of measures to stabilize the macro economy and reduce uncertainty should be a priority for policy makers.

2. Since Iran is one of the efficiency-oriented countries, for these countries, increasing the tax rate and inflation rate will greatly reduce entrepreneurship, so

policymakers should implement tax, monetary and fiscal policies.

3. Considering the importance of obtaining financing for the development and startup of start-ups in developing countries, and the fact that traditional financial institutions can accept high risks and provide financing for start-ups.

4. Taking into account the impact of venture capital on the financing of entrepreneurial opportunities, it is recommended that the government provide assistance by providing venture capital incentives and entrepreneurs across the country to obtain venture capital equally.

5. Improving the business environment (reducing the cost of entrepreneurship) is a variable that affects entrepreneurial opportunities to develop and create new businesses, and should be regarded as one of the main policy priorities in the employment field.

Funding There is no funding support.

Authors’ Contribution Authors contributed equally to the conceptualization and writing of the article. All of the authors approved the content of the manuscript and agreed on all aspects of the work

Conflict of Interest Authors declared no conflict of interest.

Page 4: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

37

Volume 15. Issue 30. Winter and Spring 2021. pages 34 to 61.

Macroeconomics Research Letter

Mohsen Mohammadi Khyareh and Nasrin Rostami. The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship: Generalized Method of Moments (GMM).

Acknowledgments We are grateful to all the persons for scientific consulting in this paper.

Page 5: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

37

کلان اقتصاد پژوهشنامه

Macroeconomics Research Letter

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

یافته تاثیر متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیم. محسن محمدی خیاره و نسرین رستمی

می عل

گشتاورهای رویکرد: کارآفرینی بر کلان اقتصاد متغیرهای تاثیر یافتهتعمیم

٢رستمی نسرین ، * ١خیاره محمدی محسن

ایران گنبدکاووس، کاووس، گنبد دانشگاه انسانی، علوم داشکده اقتصادی، و اداری علوم گروه استادیار ١ ایران گنبدکاووس،گنبدکاووس، دانشگاه انسانی، علوم دانشکده کارآفرینی، مدیریت ارشد کارشناسی ٢

10.22080/iejm.2021.17792.1728

تاریخ دریافت: ١٣٩٩آذر ٢٣

: پذیرش تاریخ ١٣٩٩دی ١٢

: تاریخ انتشار ١٣٩٩اسفند ١٤

چکیدهدر اقتصادی ثبات رشد برای و اقتصادی کشورهاست روند رشد در اساسی از عوامل یکی کارآفرینی

های کارآفرینی برای کشورهای در حال بسیار ضروری است. بنابراین توسعه فعالیتدنیای پویای امروز یافته یکی از ضروریات است. با این حال، الگوهای فعالیت کارآفرینی به طور ناهموار توسعه و توسعه

خارق رشد مناطق شاهد برخی که حالی در است. کارآفرینی العادهتوزیع شده فعالیت در سطح ای ند، مناطق دیگر کاهش فعالیت کارآفرینی مولد را نشان داده اند. در این راستا، هدف اصلی مقاله ابوده

مدت و بلندمدت متغیرهای اقتصاد کلان (نرخ مالیات، نرخ بیکاری، نرخ تورم، حاضر، بررسی اثرات کوتاهارآفريني در گروهـي از وکار) بر كاندازی کسبگذاری خارجی، دسترسی به تامین مالی، هزینه راهسرمایه

های كشـور) بـا اسـتفاده از تكنيك داده۲۸محـور (كشور از جمله ايـران) و نـوآوري۳۰محور (كشورهاي کاراییهای پژوهش است. یافته ۲۰۱۰-۲۰۱۸) طي دوره زمـاني GMMیافته (پانلی و به روش گشتاورهای تعمیم

وکار و تاثیر های ایجاد کسبخارجی، نرخ تورم و هزینهگذاری حاکی از تاثیر منفی نرخ مالیات، سرمایه-محور در کوتاهمثبت نرخ بیکاری و دسترسی به منابع مالی بر فعالیت کارآفرینانه در کشورهای کارایی

های ها گویای تاثیر منفی نرخ مالیات، نرخ بیکاری و هزینهمدت و بلندمدت بوده است. همچنین، یافتهگذاری خارجی اثیر مثبت نرخ تورم و دسترسی به منابع مالی و عدم تاثیر سرمایهوکار؛ و تایجاد کسب

براین، با توجه به وضعیت ثبات مدت و بلندمدت بوده است. علاوهمحور در کوتاه در کشورهای نوآوری-محور نسبت به کشورهای نوآوریاقتصاد کلان کشورهای منتخب، تأثیر این عوامل در کشورهای کارایی

ر شدیدتر بوده است.محو

کلیدواژه ها: کشورهای کارآفرینی،

محور،نوآوری و محورکارایی GMM اقتصادی، توسعه

:بندیطبقه

C23; E60; L26; F63

مقدمه ١های کارآفرینی از دیدگاه بسیاری از محققان فعالیت

رشد به و توسعه در اساسی عوامل از یکی عنوان

خیاره محمدی محسن: نویسنده مسئول * انسانی، علوم داشکده اقتصادی، و اداری علوم گروه آدرس:

ایران گنبدکاووس، کاووس، گنبد دانشگاه [email protected] ایمیل: ۰۹۱۸۹۹۸۲۱۱۴ تلفن:

1 Kozubíková 2 Virglerova

گرفته نظر در (کوزابیکوامی اقتصادی و ١شود وایرگلرووا ٢٠١٧همکاران، همکاران، ٢؛ ). ٢٠١٧و

Page 6: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

38

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

کلان اقتصاد پژوهشنامه Macroeconomics Research Letter

یافته متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیمتاثیر . رستمی نسرینو خیاره محمدی محسن

، ١درحقیقت، بسیاری از اقتصاددانان از جمله نایتکرزنر٢شومپیتر بامول٣، مارشال٤، و تاثیر ٥، ،

متغیرهای بر بیکاری، کارآفرینی قبیل از اقتصادی در اند.نوآوری و رفاه جوامع را مورد بررسی قرار داده

فعالیت سطح حال، یک عین از کارآفرینانه های کشور به کشور دیگر و در داخل یک کشور از یک

ی دیگر بسیار متفاوت است که دوره زمانی به دوره تواند در نتیجه تفاوت در عوامل مختلفی باشد. میمختلف بر سطوح پیشین، مطالعات نتایج اساس

توان از مراحل فعالیت کارآفرینی در کشورها را نمیو خیارهآنها جدا دانست (محمدی توسعه اقتصادی

). به این ترتیب، طبیعی است عواملی ٢٠١٩همکاران، می کشور که یک در کارآفرینی فعالیت بر توانند نتوسعه ضرورتی بگذارند، تأثیر در یافته که دارد

کشورهای در حال توسعه نیز تاثیر یکسانی داشته رو، عوامل مؤثر بر فعالیت باشند و بالعکس. از این

یافته و در حال کارآفرینی در بین کشورهای توسعهتوسعه کشورهای در است. متفاوت یافته توسعه

عواملی از قبیل نرخ رشد اقتصادی، آموزش و نوآوری تاثیرگذاری در بیشترین حالیکه در دارند، را

کشورهای درحال توسعه اقتصاد غیررسمی و نهادها و (براس هستند برخوردار بیشتری اهمیت از

). ٢٠١٨، ٦سوکیازیس

توضیح برای مطالعات، سایر راستا، همین در کشورهای در کارآفرینی سطوح اختلاف دلایل

پراگ (وان خرد سطح عوامل )، ۱۹۹۹، ٧مختلف، (استنهلمعوامل کلان همکاران، ٨سطح و ۲۰۱۳و (

(گویل نهادها همکاران، ٩نقش و ۲۰۱۶و استرین ؛ داده۲۰۱۱، ١٠ویکزمیکی قرار بررسی مورد را اند )

همکاران، ١١(چودهاری بر ۲۰۱۹و مطالعات سایر .(

1 Knight 2 Schumpeter 3 Kirzner 4 Baumol 5 Marshall 6 Brás & Soukiazis 7 van Praag 8 Stenholm 9 Goel

نقش عوامل اقتصادی، تکنولوژیکی و فرهنگی روی فعالیتشکل تأکید گیری کارآفرینانه اند کرده های

و همکاران، ١٣، سایمون مویا۲۰۱۱، ١٢(بسما و شوتجنز) ۲۰۰۸( ١٤). نیستروم۲۰۱۴، استرین و همکاران، ۲۰۱۴

توسعه سطح و نهادها کیفیت که داد نشان صورت به تکنولوژیکی پیشرفت و بالاتر اقتصادی

نرخ بر می مثبت تاثیر کارآفرینی از های گذارند. ت مشابه نشان دادند که طرفی، نتایج دیگر تحقیقا

و ١٥تاثیر این عوامل بر کارآفرینی منفی است (ونگشکل -U) و یا رابطه بین این عوامل ۲۰۰۵همکاران،

همکاران، و (ونکرز هیچ ۲۰۰۵است حتی یا و (). ۲۰۰۷و همکاران، ١٦ارتباطی با هم ندارند (ون استل

تواند بیانگر این های متناقض در ادبیات میاین یافتهنیز اقتصادی کشورها نکته باشد که سطح توسعه یکی از عوامل مهم در تفاوت سطح کارآفرینی در بین

کشورهای مختلف است.

کمیت و در فعالیتکیفیت کارآفرینی های درحال ونزوئلا، کشورهای قزاقستان، مانند توسعه

فعالیت کمیت و کیفیت با اکوادور، و های ایران یافته مانند استرالیا، ی توسعهکارآفرینانه در کشورها

لذا است. متفاوت دانمارک و انگلستان اتریش، فعالیت بین توسعه رابطه و کارآفرینانه های

اقتصادی همراه با مراحل مختلف توسعه اقتصادی و می تغییر سرانه داخلی ناخالص تولید کند افزایش

؛ ۲۰۱۶و همکاران، ١٧فیرو-؛ مارتیز۲۰۱۳(آکس و نوده، گونزالزالم همکاران، ١٨ودوار ادبیات ۲۰۲۰و در .(

و اقتصادی توسعه بین متغیر رابطه موجود، شود کارآفرینی با استفاده از دو مدل توضیح داده می

در تفاوت طریق از رابطه این اول، مدل در های اقتصادی در بین مراحل مختلف توسعه فعالیت

10 Estrin &Mickiewicz 11 Chowdhury 12 Bosma &Schutjens 13 Simón-Moya 14 Nystrom 15 Wong 16 Van Stel 17 Martínez-Fierro 18 Almodóvar-González

Page 7: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

39

کلان اقتصاد پژوهشنامه

Macroeconomics Research Letter

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

یافته تاثیر متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیم. محسن محمدی خیاره و نسرین رستمی

می داده توضیح نرخاقتصادی بالای شود. های درحال کشورهای در به کارآفرینی عمدتاً توسعه،

های کارآفرینی است که یا کشاورزی واسطه فعالیتمقیاسی خیلی کوچک دارند. همان یا ذاتاً -هستند

توسعه اقتصادها، که مییافتهطور صنایع تر شوند می تغییر به کارخانهشروع تولیدات و در کنند ای

آلات گسترش نمقیاس وسیع و با استفاده از ماشیصورت گسترده استفاده یابد و از مقیاس تولید بهمی(پورترمی اثرات ۱۹۹۰، ١شود درک بنابراین، .(

کارآفرینی در مراحل مختلف توسعه یافتگی کشورها نیز حائز اهمیت است. بویژه، درک و آگاهی از اینکه

محور و اقتصادهای در مراحل توسعه اقتصادی منبعمیمحور، کارایی را چگونه خود صادرات توانند

و بالاتر افزوده ارزش با صنایع و دهند افزایش اقتصاد با تنوع کالایی بیشتر ایجاد نمایند و نهایتا به

-مرحله توسعه مبتنی بر نوآوری (یعنی اقتصاد دانشمناسب سیاستی اقدامات بمنظور برسند؛ بنیان)

م جهت توسعه کارآفرینی ضروری است. در مدل دوتوسعه و کارآفرینی بین ارتباط توضیح برای

انگیزه فعالیتاقتصادی، بهی کارآفرینی عنوان های -دهنده این ارتباط موردبررسی قرار میمتغیر توضیح

همکاران و (ونکرز کشورهای ۲۰۰۵، ٢گیرد در .(بر درحال مبتنی معمولاً کارآفرینی انگیزه توسعه،

همان است. تعداد ضرورت که های گزینهطور یافتگی واسطه توسعهاشتغال مبتنی بر دستمزد به

یابد، ضرورت خوداشتغالی بیشتر کشور، افزایش می کاهش خواهد یافت.

مورد پژوهش این در که اساسی سئوالات می قرار از: بررسی عبارتند در ۱( گیرند تفاوت آیا (

تواند توضیحی برای محیط اقتصاد کلان کشورها می ) آیا ۲میزان فعالیت کارآفرینی آنها باشد؟ (تفاوت در

در کارآفرینی بر کلان اقتصاد متغیرهای تاثیر محور یکسان است؟ محور و نوآوری کشورهای کارایی

اصلی فرضیه سئوالات، این به پاسخ راستای در پژوهش بدین صورت پیشنهاد شده است که تاثیر

1 Porter 2 Wennekers

بر حسب مراحل کارآفرینی بر اقتصاد کلان محیط کشورها(کارایی اقتصادی توسعه و مختلف محور

و نوآوری محور) متفاوت است. برای بررسی فرضیه سؤالات به اقتصادى پاسخ كلان عوامل پژوهش،

فعالیت بر گروه تأثيرگذار دو در كارآفرينانه های کارایی نوآوری كشورهاى و رویکرد محور با محور

تعمیم درگشتاورهای ۲۰۱۰ -۲۰۱۸دوره یافته قرار گرفته است. مقاله حاضر موردبررسی ساختار

به صورت زیر سازماندهی شده است: در بخش دوم مبانی نظری و پیشینه پژوهش ارائه شده است؛ در

روش سوم، دادهبخش و پژوهش آمده شناسی ها ها آوری دادهاست که توضیح دقیق از روش و جمع

و تجزیه در بخش چهارم، داده است. تحلیل ارائه و نتایج تحلیل پنجم در بخش انجام شده، تجربی

نتیجه پایانی بخش در پیشنهادات نهایتا و گیری سیاستی ارائه شده است.

نظری مبانی ۲ کارآفرینی کنندهتعیین عوامل ۲٫۱

تعیین از عوامل وسیعی طیف کارآفرینی، کننده نظریه و درتفاسیر را می ها هوفمنبر و ٣گیرند.

) در ۲۰۰۶همکاران را کارآفرینی بر مؤثر عوامل ،(۴ شاخص شاخصگروه عملکرد، محیط های های

-های زمینههای نگرش و شاخص وکار، شاخصکسبتقسیم کردهای شاخصبندی عملکرد اند. های

وکارها، رشد کارآفرینی، با عواملی مانند تعداد کسبهای جدید و ایجاد اشتغال، در ارتباط هستند. بنگاه

کسبهشاخص محیط بر ای تاثیرگذار عوامل وکار، مالی، قوانین موفقیت کارآفرین (دسترسی به تامین

های نگرش، گیرند. شاخصو مقررات) را در نظر میویژگی بنگاهشامل خاص کارآفرینان های و ها

زمینه عوامل و کارآفرین)؛ ای شامل (جنسیت، سن (تولید اقتصادی و نهادی محیط با مرتبط عوامل

گیانتی بیکاری) هستند. همچنین، داخلی، ناخالص (دستمزد، ۲۰۰۴( ٤سیمونوو و فردی خصوصیات ،(

3 Hoffmann 4 Giannetti &Simonov

Page 8: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

40

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

کلان اقتصاد پژوهشنامه Macroeconomics Research Letter

یافته متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیمتاثیر . رستمی نسرینو خیاره محمدی محسن

شناختی)؛ های جمعیتبرخی از ویژگی ثروت، سن وای که افراد در آن زندگی های اقتصادی منطقهویژگی

خصوصیات می و بیکاری) نرخ سرانه، (درآمد کنند اجتماعی اجتماعی محیط وضعیت (مذهب،

کارآفرینان، سطح آموزش و تحصیلات) را به عنوان شکل در اساسی عامل فعالیتسه های گیری

برده نام اساس کارآفرینانه بر راستا، همین در اند. ، متغیرهای تاثیرگذار ١نظریه عمومی کارآفرینی شین

بهره فرصتبر از ایجاد برداری و کارآفرینی های

ویژگیکسب شامل جدید محیط وکار فردی، های کسب کسبنهادی اقتصادی محیط و وکار وکار

وكار (محيط نهادي و شوند. هر چه محيط كسبمیبراي زمينه باشد، داشته بهتري عملکرد اقتصادي)

شود كارآفريني بيشتر مي هايبرداري از فرصتبهرهبهره چه هر فرصتو از در برداري كارآفريني هاي

و جامعه آن كشور اقتصاد باشد، عملكرد بيشتر اي . )۱ نمودار شود (خلق ارزش و ثروت بيشتر مي

ن ی ش ی ن ی کارآفر ی عموم ه ی کار بر اساس نظر و کسب ط ی مح ١ نمودار

) ۲۰۰۸، ٢منبع: (شین

كلان، اقتصاد محيط شامل اقتصادي محيط (زيرساخت جغرافيايي محيط مالي، و محيط ها

است.خوشه توليد ساختار و صنعتي) محيط هاي ها را از طريق متغيرهايي اقتصاد كلان، توسعه بنگاه

مانند اندازه، رشد اقتصادی و ثبات اقتصادي (تورم، مي قرار تأثير تحت بودجه) از تعادل و دهد

هاي پولي هاي اقتصاد كلان مانند سياستسياستتأثير مي ارزي و مالي مالي، توسعه و پذيرد. محيط

ت بنگاه شكل دو به را جديد قرار هاي تأثير حت از مي دوم، و سرمايه هزينه طريق از اول، دهد:

ويژگي بنگاهطريق مالي تأمين ايدههاي يا هاي ها گذاري را تحت وكار جديد، تصميمات سرمايهكسب

). محيط جغرافيايي ۲۰۰۵، ٣دهد (کرووتأثير قرار مي

1 Shane 2 Shane

وکارهای جديد را تحت تأثير قرار ميزان خلق کسبهادي شامل محيط سياسي، محيط دهد. محيط نمي

علمي، و آموزشي محيط فرهنگي، محيط حقوقي، مي دولت ساختار و نوآوري و فناوري شود محيط

). ۱۳۸۸(شين،

کارآفرینی و کلان اقتصاد محیط ٢٫٢مؤلفه مهمترين از يكي كلان اقتصاد هاي محيط

كسب بر محيط توجهی قابل تأثير كه است وكار ثباتی اقتصاد کلان و بیدارد. های كارآفرينی فعالیت

های تجاری که مشخصه اغلب تغییرات شدید سیکل کشورهای درحال توسعه است ممکن است الگوهای

-وکار را متفاوت از الگوهای مشاهدهورود به کسب

3 Cuervo

Page 9: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

41

کلان اقتصاد پژوهشنامه

Macroeconomics Research Letter

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

یافته تاثیر متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیم. محسن محمدی خیاره و نسرین رستمی

توسعه کشورهای در این شده نماید. القا یافته نوسانات کلان اقتصادی بدلیل ایجاد نااطمینانی در

سرمایه بینیپیش بر اقتصادی، کلیدی -متغیرهای می منفی تاثیر بیگذاری واقع، در ثباتی گذارد.

شکل برای مانعی کلان فعالیتاقتصاد های گیری اندازي كارآفرينان را از راه باشد و نیز کارآفرینانه می

وكارها را هاي توسعه كسبوكار دلسرد، برنامهكسب-و ورشكستگي میدچار اشكال و يا آن را به تعطيلي

بیكشاند سیاست. در کلان ثباتی اقتصاد های ها مالی از طریق بانکهای زیاد تامینموجب هزینه

ریسک افزایش می و مالی (فوگلابزارهای و ١گردد عنوان براین، رکود اقتصادی به ). علاوه۲۰۰۸همکاران،

بی از پیامدهای شاخصی نیز کلان، اقتصاد ثباتی -دارد و باعث اتلاف سرمایه انسانی میمدت طولانی

(استیگلیتز که .)۱۹۹۸، ٢شود همانطور همچنین، های اند، بحران)، استدلال کرده۲۰۱۶و همکاران ( ٣کالا

مالی مکرر با ایجاد شرایط نامناسب در تامین منابع شکل برای مانعی کسبمالی، وکارهای گیری

محی یک در مجموع، در هستند. ط کارآفرینانه بی کلان شکلاقتصاد کسبثبات، وکارهای گیری

کسب همچنین است. انتظار مورد کمتر -جدید، وکارهای ایجاد شده در این شرایط، کوچکتر هستند

فعالیت به محدود پایینو فناوری با یا های و تر مدت سودآوری بیشتر دارند، های که در کوتاهفعالیت

كلانهستند. اقتصاد محيط مقایسه، باثبات در ها وکارسبب توسعه كارآفريني مولد و توسعه کسب

شود و همچنین، نااطميناني كارآفرينان را نسبت مي گذاري بخش خصوصي را به آينده كاهش و سرمايه

). ١٣٨٠خليلي و رمضانپور، (دهد افزايش مي

کارآفرینی و کلان اقتصاد متغیرهای ٢٫٣تاثیرگذار کلان اقتصاد مهم عوامل جمله بر از

میزان تولید ناخالص داخلی در یک کشور کارآفرینی، بر سرانه داخلی ناخالص تولید در افزایش است. افزایش زیرا دارد، مثبت تأثیر کارآفرینی فعالیت

تواند تقاضا برای طیف وسیعی از کالاها و درآمد می

1 Fogel 2 Stiglitz

افزایش موجب خود که دهد افزایش را خدمات بههای فعالیت استارتکارآفرینانه، های آپ-ویژه

همکاران، و (کلاپر شد خواهد ویدال ۲۰۰۷جدید ؛ پانیسلو، لوپز و همکاران، ۲۰۱۳سون و آپاریسیو ،

مطالعاتی ۲۰۱۷، ٤دوولیتی ؛۲۰۱۶ حال، عین در .() همکاران و بوسما همکاران ۲۰۱۸مانند و آکس و (

ر ۲۰۱۸( بر کارآفرینی (تأثیر معکوس علیت شد ) اقتصادی) را مورد بررسی قرار دادند. طبق تجزیه و تحلیل آنها، کارآفرینی بر رشد اقتصادی تأثیر مثبتی

دهند که تأثیر تولید مطالعات نشان می دارد. دیگرناخالص داخلی سرانه بر کارآفرینی به میزان توسعه همکاران، و (آراین دارد بستگی کشورها اقتصادی

ها بیانگر آن است که در وهش). نتایج این پژ ۲۰۱۵بین رابطه فقیرتر، و GDP کشورهای سرانه

تولید که سطح چرا است منفی احتمالا کارآفرینی فرصت نبود دلیل به پایین، داخلی های ناخالص

افزایش باعث کشورها این در جایگزین شغلی می کشورهای خوداشتغالی در مقابل، در گردد.

های پایدارتری را ارائه شغلثروتمندتر، بازارهای کار، های استخدام(دستمزدبگیری) و افراد گزینه دهندمی

یک کسبرا جذاب از شروع (خوداشتغالی) تر وکار دانند. می

نرخ مالیات نیز یکی دیگر از عوامل اقتصاد کلان براساس نتایج مؤثر بر فعالیتهای کارآفرینانه است.رینی پیچیده و مطالعات، تأثیر مالیات بر سطح کارآفیافته برخی است. متناقض تأثیر حتی بیانگر ها

مالیات بر خوداشتغالی است؛ منفی نرخ های بالاتر کار وها به عنوان مانعی برای شروع کسبزیرا مالیات

به کاهش فعالیت کارآفرینانه جدید هستند و منجرپیچیدگی می و مالیات سطح همچنین و گردند

می بر مالیاتی منفی سیستم تأثیری کارآفرینی زان (دجانکو همکاران، دارد همکاران، ۲۰۱۰و و آراین ؛

های مالیاتی بالا، ). استدلال بر این است که نرخ۲۰۱۵کسب میدرآمد کاهش را کوچک دهند، وکارهای

تواند درحالیکه پیچیدگی و ابهام سیستم مالیاتی می

3 Cala 4 Dvouletý

Page 10: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

42

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

کلان اقتصاد پژوهشنامه Macroeconomics Research Letter

یافته متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیمتاثیر . رستمی نسرینو خیاره محمدی محسن

کسب شروع از را نماید. کارآفرینان دلسرد با وکار ) تأثیر مثبت نرخ مالیات ۲۰۱۲( ١وجود این، استنکولا

است. را بر کارآفرینی نتیجه گرفته

وجود متقابل رابطه کارآفرینی و بیکاری بین نظریه از برخی سو، یک از ایده دارد. این از ها

تواند به کنند که افزایش نرخ بیکاری میحمایت میعمل کند، که وکار عنوان محرکی برای شروع کسب

بین (مثبت) ادواری ضد رابطه از حاکی امر این ایده این حقیقت، در است. کارآفرینی و بیکاری شغلی های فرصت بیکاری که است آن از حاکی

دهد و افراد جویای کار بگیری را کاهش می-دستمزدراه به بهرا خوداشتغالی گزینه اندازی یک عنوان

پدیدهمناسب سوق می این را فرضیه "فشار دهد. اقتصادی می ٢رکود (کنگرادو" همکاران، ٣نامند و

). از طرف دیگر، این بحث وجود ۲۰۱۷؛ دوولیتی ۲۰۱۲دارد که در نرخ بیکاری بالا، مشاغل با تقاضای کمتری در بازار روبرو هستند. این عامل خطر ورشکستگی

می کسب افزایش را از وکارها را کارآفرینان و دهد میخوداش باز موافق تغالی فرضیه بنابراین، دارد.

فرضیه (منفی)، کارآفرینی و بیکاری بین ادواری اقتصادی رونق می٤"فشار نامیده و " (برونجر شود

ویوارلی۲۰۱۳، ٥دیاز برخی ۲۰۱۳، ٦؛ باوجوداین، .(کری مانند ( ٧مطالعات همکاران نتیجه ۲۰۰۲و (

ین کارآفرینی گرفتند که هیچگونه رابطه معناداری بفریتچ راستا، همین در ندارد. وجود بیکاری و ٨و

) و ۲۰۱۵همکاران بیکاری بین غیرخطی ارتباط (بیان کرده یافتهکارآفرینی را بیانگر آن اند. آنها های

می افزایش بیکاری زمانیکه از است تعدادی یابد، تامین ضرورت بر بنا و بیکاری از فرار برای افراد

عالیت کارآفرینی و خوداشتغالی روی معیشت به ف آورند. با وجود این، اگر افزایش قابل توجهی در می

نرخ بیکاری بوجود آید (به عبارت دیگر رکود اقتصادی

1 Stenkula 2 Recession-Push Hypothesis 3 Congregado 4 Prosperity-Pull Hypothesis 5 Brünjes & Diez 6 Vivarelli 7 Carree

اتفاق بیافتد)، اثر مثبت اولیه، منفی خواهد شد زیرا رکود یا بحران اقتصادی، بر تعداد زیادی از کارآفرینان

. گذارددر اقتصاد تأثیر می

نرخ از دیگر عوامل موثر بر فعالیت کارآفرینانه،ی شفافی ندارد. از است که با کارآفرینی رابطه تورم

می تورم، افزایش طرف، فرصتیک های تواند بالاتر کسب سطوح که زیرا دهد افزایش را وکار

قیمت برای محصولات و خدمات می تواند منجر به شو کارآفرینان انتظاری درآمد و افزایش د(سید

ویدال۲۰۱۴سلیمان، لوپزپانیسلو، و ). ۲۰۱۳، ٩سون هاي تورم فعاليت كارآفرينانه در كشورهايي كه نرخ

بالاتر، پايين تورم با كشورهاي به نسبت دارند تر -كند. از طرف دیگر، تورم میبسيار سريعتر رشد مي

زیرا باشد کارآفرینی فعالیت برای مانعی تواند باعث تورم کسب افزایش ریسک وکار، افزایش

هزینه کسبافزایش شروع متعاقبا های و وکار کارآفرینان کاهش سود و درآمدی نابرابری افزایش

نرخمی همچنین دسترسی شود. تورم بالای های دلیل هزینهبنگاه به را مالی منابع به بالاتر ها های

دهد و به این ترتیب، احتمال استقراض کاهش میفعالیت میشروع کاهش و یابدکارآفرینی (آراین

.)۲۰۱۴، ١٠، سالمن۲۰۱۵همکاران،

-) میFDI( گذاری مستقیم خارجیمیزان سرمایههای کارآفرینانه واند تأثیر مثبت یا منفی بر فعالیت ت

-بر فعالیت گذاری خارجیداشته باشد. تأثیر سرمایه برحسب ه مختلف کشورهای در کارآفرینانه ای

توس مختلف است سطوح متفاوت اقتصادی عه لپوجویک۲۰۱۲، ١١(دویچ همکاران، ١٢؛ ). ۲۰۱۶و

آیاگاری و کوزوا اثر منفی یا عدم ۲۰۱۰( ١٣همچنین (های داخلی جدید به ویژه در بر ورود بنگاهFDI تأثیر

اند.کشورهای در حال توسعه را نتیجه گرفته

8 Fritsch 9 Vidal-Suñé & Lopez-Panisello 10 Salman 11 Doytch 12 Lepojevic 13 Ayyagari & Kosová

Page 11: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

43

کلان اقتصاد پژوهشنامه

Macroeconomics Research Letter

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

یافته تاثیر متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیم. محسن محمدی خیاره و نسرین رستمی

های دسترسی به منابع مالی نیز از جمله مؤلفهشکل در که است فعالیتکلیدی های گیری ، ۲۰۱۴، ١کند (نیلسنکارآفرینی نقش مهمی را ایفا می

). دسترسی به منابع تامین مالی ۲۰۱۷، ٢انتن و باستنتوان به عنوان شاخصی برای میزان توسعه مالی را می

جریان افزایش گرفت. نظر در کشور یک های در آس دسترسی خصوصی، بخش به به اناعتباری تر

می انعکاس را مالی تامین موجب منابع و دهد کارهای جدید و همچنین وگیری کسبافزایش شکل

کسب و توسعه (انتن شد خواهد موجود وکارهای همکاران، ۲۰۱۷باستن، و آراین نتایج ۲۰۱۵، این .(

) ۲۰۱۴، ٣(کیم و لی مثبت بوسیله برخی از مطالعاتارتبا است. شده کشیده چالش بین به منفی ط

و بانکی مالی تامین منابع به کارآفرینی، دسترسی ی این واقعیت است که دسترسی به دهندهتوضیح

های جدید، کارومنابع تامین مالی برای اغلب کسبنیست، و یا ممکن است کارآفرینان از مسئله حادی

سایر منابع تامین مالی مانند سهام، منابع شخصی، مخاطسرمایه کسبرهگذاران فرشتگان و وکار پذیر

این تامین مالی کسب از وکار خود را صورت دهند. ) و ۲۰۱۰( ٤گذشته مطالعاتی مانند تونویان و همکاران

) دریافتند که بروکراسی ۲۰۱۸، (٥میساوی و همکارانشدید و پیچیده دسترسی به منابع مالی، کارآفرینان

-ق میهای فسادآمیز سورا به سمت رشوه و فعالیت دهد که موانعی برای دسترسی آسان به منابع مالی

.کندبانکی ایجاد می

برای شروع کسب لازم دیگر هزینه از نیز وکار گیری فعالیت های های تأثیرگذار بر روند شکل عامل

اند ) نشان داده۲۰۱۱( ٦کارآفرینانه است. کلاپر و لاوراتیک ها به بازار از طریق موانع بروککه ورود بنگاه

ها، تعداد مراحل و زمان لازم برای شروع مانند هزینه انعطافکسب همچنین و اشتغال وکار ناپذیری

می این کاهش که است براین انتظار لذا یابد.

1 Nielsen 2 Anton &Bostan 3 Kim & Li 4 Tonoyan 5 Missaoui

تأثیر منفی داشته متغیرها بر سطح کارآفرینی کل ؛ ون استل و همکاران، ۲۰۰۵(ونکرز و همکاران، باشند۲۰۰۷ .(

تحقیق پیشینه ٣اند که درجه ) استدلال کرده۲۰۰۵ز و همکاران (ونکر

توسعه اقتصادی کشورها و همچنین عوامل نهادی، فعالیت روند فرهنگی، و کارآفرینی جمعیتی های

تاثیر ٧نوظهور تحت مطالعه مورد کشورهای در را به است. داده نرخ قرار بین که دریافتند آنها ویژه،

اقت توسطه سطح و نوظهور یک کارآفرینی صادی ( -Uرابطه شین دارد. وجود اشاره ۲۰۰۸شکل ،(

کند که تأثیر تولید ناخالص داخلی بر کارآفرینی میتوسعه سطح به توجه متفاوت با کشورها یافتگی

می بیان وی همچنین، کشورهای است. در که کند های اشتغال، بسیاری فقیرتر، به دلیل کمبود فرصتکنند. در ایش پیدا میاز افراد به سمت کارآفرینی گر

گزینه به افراد ثروتمند، کشورهای در ی مقابل، کسب یک شروع از بیشتر جذب استخدام وکار،

) نیز دریافتند که ۲۰۰۷و همکاران ( ٨گردند. کلاپرمیبه قابلکارآفرینی توسعه طور سطح به توجهی

اقتصادی، کیفیت محیط قانونی و نظارتی، سهولت به بخش دسترسی اهمیت و مالی تأمین منابع

غیررسمی، ارتباط دارد.

و شوتجنز تاثیر شرایط ۲۰۱۱( ٩بسما ) چگونگی ای بر نگرش و فعالیت کارآفرینانه را ملی و منطقه

های کشور اروپایی با استفاده از رویکرد داده ۱۷در -۲۰۰۶ تابلویی پویا با اثرات ثابت، در طول دوره زمانی

نویسندگان دریافتند که عوامل اند.بررسی کرده ۲۰۰۱تأثیر شناختی، جمعیت و نهادی اقتصادی،

کارآفرینانه قابل فعالیت و نگرش تنوع در توجهی همکاران و مویا سایمون دیگر، پژوهشی در دارد.

می۲۰۱۴( تحلیل محیط ) شرایط چگونه که کنند

6 Klapper & Love 7 Nascent entrepreneurship 8 Klapper 9 Bosma and Schutjens

Page 12: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

44

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

کلان اقتصاد پژوهشنامه Macroeconomics Research Letter

یافته متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیمتاثیر . رستمی نسرینو خیاره محمدی محسن

و کارآفرینانه فعالیت سطح بر نهادی و اقتصادی ی کشورها مؤثر است. آنها دریافتند که عملکرد نوآور

فعالیت کارآفرینانه و عملکرد نوآوری در کشورهای با تر است. در تر توسعه اقتصادی، ضعیفسطح پایین

های تر، سطح فعالیتمقابل در کشورهای پیشرفتهپایین نوآوری کارآفرینی ضرورت محور، تر و عملکرد

اخیرا، است. بالاتر توجهی قابل و ١آراینبصورت ای، با استفاده از رویکرد )، در مطالعه ۲۰۱۵همکاران (

دیده عضو کشورهای نمونه در جهانی بیزین بان )، ارتباط بین عوامل اقتصاد کلان و GEMکارآفرینی (

اند. های کارآفرینی را تحلیل کردهروند کلی فعالیتتجربی ۳۲اگرچه تحلیل در کلان اقتصاد شاخص

استگنجانده اینشده با نشان حال، تجربی نتایج بین ارتباط توضیح برای متغیر چهار تنها که داد

-شرایط اقتصاد کلان و سطح کارآفرینی مناسب بودهدر واقع نویسندگان دریافتند که تولید ناخالص .اند

و داخلی مالیات نهایی نرخ بیکاری، نرخ سرانه، که ثباتی تورم تنها متغیرهای اقتصاد کلان است بیداری با سطح کارآفرینی کل، همبستگی طور معنابه

دارند.

بر مؤثر عوامل شناسایی زمینه در ضمن، در کارآفرینی در داخل کشور نیز چندین مطالعه انجام

مرتبط و مهمترین ادامه در که است ترین گرفته می قرار بررسی مورد و مطالعات کمیجانی گیرد.

هاى ستفاده از داده) در پژوهشی با ا۱۳۹۱همکاران (ديده ۶۰ عضو روش كشور و كارآفرينى جهانى بان

هاى پانل، عوامل كلان اقتصادى مؤثر بر نسبت دادهرا بررسى اجبارى كارآفرينى به بهبود گرا كارآفرينى

هاى اين پژوهش نشان داده است كه اند. يافتهکردهدر زنان مشاركت بيكارى، اقتصادى، رشد ميزان

، سطح توسعه فنى و آموزش عمومى تأثير نيروى كارصمدی و میر هاشمی .دارى بر اين نسبت دارد معنا

های دوره ای با استفاده از داده) نیز در مطالعه۱۳۹۶(-برای سه گروه از كشورهای منبع ۲۰۱۴تا ۲۰۰۲زمانی

كاراییم نوآوری حور، و اثر محور كه دریافتند محور های كارآفرینانه در كشورهای نرخ ماليات بر فعاليت

1 Arin

با سطوح توسعه مختلف، متفاوت است، به صورتی محور محور و كاراییکه نرخ ماليات در كشورهای منبع معنا و منفی اثر كارآفرینی در بر و داشته داری

نوآور معناكشورهای اثر این است. محور نبوده دار (مودت و همکاران نهادهای ۱۳۹۷ی تاثیر ارزیابی با (

از رویکرد با استفاده ایجاد کارآفرینی غیررسمی در گیری یافته، نشان دادند که شکلگشتاورهای تعمیم

فرصتفعالیت کارآفرینی قابل های مقدار به گرا توجهی به وضعیت کیفی نهادهای غیررسمی بستگی

مطالعه در عیسیدارد. مشابه، و ز ای اده ) نتیجه گرفتند که عامل نهادی آزادی ۱۳۹۱مهرانفر(

شاخص و دولت، اقتصادی اندازه جمله از آن های مالکیت حقوق از حمایت و قوانین بهتر ساختار

شود. در همین باعث افزایش فعالیت کارآفرینی می ) زبیری محیط سیاسی ۱۳۹۶راستا، اثر بررسی به (

چارچوب به ابعاد از یکی بر عنوان کشورها نهادی های کارآفرینانه پرداخته است. نتایج حاکی فعالیت

از آن است که ریسک سیاسی تاثیر منفی و معنادار گرا داشته است در حالی که این بر کارآفرینی فرصت

متغیر دارای اثر مثبت و معنادار بر کارآفرینی اجباری همکاران( .باشدمی و شیراوند با ۱۳۹۸همچنین (

ت بر بررسی غیررسمی و رسمی نهادی عوامل أثیر کشور در اقتصادی رشد بر آن نتیجه و کارآفرینی سه مربعات حداقل روش از استفاده با منا عضو

) به این نتایج رسیدند که حاکمیت 3SLSای (مرحلهقانون و کنترل فساد تأثیر مثبت و معنادار و ترس از

ارند. شکست رابطه منفی و معنادار بر کارآفرینی دو هم مثبت تأثیر کارآفرینانه قابلیت درک چنین

معنادار بر کارآفرینی نداشته و در نهایت کارآفرینی صباحی .بر رشد اقتصادی تأثیر مثبت داشته است

همکاران( رشد ۱۳۹۱و بر کارآفرینی معنادار تاثیر ،(اقتصادی را نتیجه گرفته اند و اذعان داشتند که این

درآم سطح به بستگی نتیجه نیز کشورها سرانه د دارد به این معنی که این اثر در کشورهای کم درآمد

منفی و در کشورهای پردرآمد مثبت است.

Page 13: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

45

کلان اقتصاد پژوهشنامه

Macroeconomics Research Letter

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

یافته تاثیر متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیم. محسن محمدی خیاره و نسرین رستمی

) در یک مطالعه مروری ۱۳۹۹زیوری و همکاران(در کارآفرینی بر مؤثر اقتصادی عوامل بررسی به

اند و این عوامل را به دو دسته سطح کلان پرداختهبندی رضه و سمت تقاضا دستهفاکتورهای سمت ع

اند. عوامل مورد بررسی در طرف عرضه شامل کردهجهانی فناورانه، توسعه اقتصادی، شدن، توسعه

و سرمایه مالی توسعه و خارجی مستقیم گذاری رشد تحصیلات، شامل تقاضا طرف فاکتورهای شکاف درآمد، سطح جمعیت، تراکم جمعیت،

مالی، تأمین به دسترسی قوانین درآمدی، مالیات، مهاجرت، انعطاف کار، ساختار سیاسی، بازار ناپذیر

های نهادی و محیط اقتصاد کلان نرخ بیکاری، ویژگی بوده است.

)، با بررسی تأثیر ۱۳۹۸نژاد (صمصامی و ابراهیمسیاست و نااطمینانی بیکاری بر اقتصادی های

از رویکرد با استفاده و ایران اقتصاد کارآفرینی در سیستم معادلات همزمان، به این نتیجه رسیدند که

سیاست نااطمینانی (در افزایش اقتصادی های های مالی، پولی و درآمدی) موجب خصوص سیاست

درحالی شده، بیکاری نرخ افزایش کهافزایش خصوص در ( اقتصادی هایسیاست نااطمینانی

نرخ کاهش) ارزی و درآمدی مالی، هایسیاست داشته است. درپی ار کارآفرینی

زمینه ۱ جدول در در تجربی مطالعات سایر ، ادبیات پژوهش بصورت خلاصه گزارش شده است:

ی ن ی مطالعات در خصوص عوامل مؤثر بر کارآفر ج ی خلاصه نتا ١ جدول

نتایج تحقیق روش بررسی مورد نمونه محققان داده های تابلویی کشورهای اروپایی )۲۰۱۶و همکاران ( ١کالا .١

با اثرات ثابت

های عوامل نهادی (ثبات اقتصاد کلان، سیاستدولت و دانش) و عوامل سمت تقاضا (ساختار

عوامل سمت عرضه (درآمد و صنعتی و درامد) و تامین منابع مالی) از جمله مهمترین عوامل مؤثر بر

کارآفرینی هستند.دسترسی به دانش، دسترسی به تامین مالی و داده های تابلویی OECDکشورهای )٢٠١٢( ٢فریس و ویا .٢

های کارآفرینانه از جمله عوامل مؤثر بر قابلیت کارآفرینی است.

کشورهای ) ۲۰۱۷(دوولیتی .٣NORDIC٣

رابطه مثبت بین نرخ بیکاری و رشد تولید ناخالص داده های تلفیقی داخلی سرانه با کارآفرینی، رابطه منفی بین موانع

اداری و مدیریتی با کارآفرینی، عدم رابطه بین مخارج تحقیق و توسعه و کارآفرینی.

کشورهای اروپایی و )٢٠١٧( ٤ولیلا و اورتگا .٤ر اروپایی عضو غی

GEM

داده های مقطعی

درحالیکه در اروپا، آموزش و عدالت فناوری از عوامل تعیین کننده اصلی کارآفرینی هستند؛ -تمایل به کارآفرینی افراد در کشورهای درحال

زمینه نیافته، مستقل از پیشتوسعه و توسعه اقتصاد کلان است.

ویکز استرین و میکی .٥)٢٠١١(

کشورهای عضو اروپای شرقی و

مرکزی

سطح کارآفرینی در کشورهای درحال گذار کمتر از داده های تابلویی یافته است که کشورهای درحال توسعه و توسعه

دلیل اصلی آن نهادهای حامی بازار و محیط وکار نامناسب است.کسب

1 Calá 2 Ferris & Voia

3 NORDIC 4 Velilla & Ortega

Page 14: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

46

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

کلان اقتصاد پژوهشنامه Macroeconomics Research Letter

یافته متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیمتاثیر . رستمی نسرینو خیاره محمدی محسن

نتایج تحقیق روش بررسی مورد نمونه محققان ١براس و سوکیازیس .٦

)٢٠١٨ ( کشور توسعه ٢٦

یافتهپانلی داده های

پویارابطه مثبت بین سطح کارآفرینی با آزادی پولی،

گذاری، توسعه بازار مالی و آموزش و آزادی سرمایهرابطه غیرخطی محدب با تولید ناخالص داخلی

سرانهداده های تابلویی کشور پر درآمد ٤٨ ) ٢٠١٤( ٢نیلسن .٧

با اثرات تصادفی مطلوبیت پذیر و شاخص گذاری مخاطرهسرمایه

کننده سطح اجتماعی از عوامل اصلی تعیینهای قوانین کارآفرینی است. در حالیکه محدودیت

و مقرارت از موانع عمده کارآفرینی است.سیمونوو گیانتی و .٨

)۲۰۰۴ ( ای و های اقتصادی منطقه خصوصیات فردی، ویژگی داده های تابلویی شهرهای سوئد

اساسی در خصوصیات محیط اجتماعی، سه عامل باشندهای کارآفرینانه میگیری فعالیتشکل

٣سید و سلیمان .٩)٢٠١٤ (

کشورهای خاورمیانه و شمال

)MENAآفریقا (

کشورهای شورای همکاری خلیج

)GCCفارس (

داده های تابلویی با اثرات تصادفی

سطح توسعه اقتصادی، رشد جمعیت، اشتغال، اقتصاد کلان و سطح آموزش، توسعه مالی، ثبات

توسعه تکنولوژیکی مهمترین عوامل مؤثر بر سطح باشندهای کارآفرینانه میفعالیت

آوری نویسندگان منبع: گرد

پیشین تحقیقات و مطالعات نتایج بررسي مي نشان انجام داخلی مطالعات بیشتر که دهد،

کارآفرینی بوده شده در زمینه تاثیر عوامل نهادی بر است و در برخی موارد اثر انفرادی یک یا دو متغیر

همکاران، و صباحی کلان( و ۱۳۹۱اقتصاد صمدی ؛ ) مورد بررسی قرار گرفته است و ۱۳۹۶میرهاشمی،

تاثیر عوامل اقتصاد کلان به صورتی که در مطالعه حاضر انجام گرفته است، در مطالعات داخلي سابقه

) نیز که ۱۳۹۱کمیجانی و همکاران ( ندارد. در مطالعهداده روش به کارآفرینی بر مؤثر پانل عوامل هاى

بررسي شده بود، اولا گروه کشورهای مورد بررسی بر حسب مراحل توسعه اقتصادی کشورها مورد بررسی برای ایستا پانل رویکرد از ثانیا است، نگرفته قرار است. شده استفاده اقتصادسنجی مدلسازی

نتایج مطالعات گذشته در خصوص نحوه همچن ین تاثیرگذاری متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی مبهم

پژوهش به نیاز و زمینه است این در بیشتر های

1 Brás & Soukiazis 2 Nielsen 3 Sayed &Slimane 4Korez-Vide & Tominc

زمینه در مطالعات گذشته، این از است. ضروری (مانند کلان اقتصاد عوامل و کارآفرینی بین ارتباط

شورها یا رشد اقتصادی، بیکاری) از طریق مقایسه کبین درونزایی وجود احتمال زمان، طول در مناطق نظر در را کارآفرینی و اقتصادکلان عوامل برخی

). البته لازم به ۲۰۱۶، ٤اند (کروزویده و تامینکنگرفتهيافته که است شرايط ذکر اساس بر تجربي هاي

داده كاربردي، اقتصادسنجی روش و اقتصادي، ها استفاده مورد نظر متغیرهای از مطالعه ماهيت ،

هاي پانلی يا كشوری و مدت زمان خاص مقطع، دادهبرای استفاده مورد متغیر همچنين و مطالعه سنجش فعالیت کارآفرینی نیز متفاوت است. از این رو، در مطالعه حاضر برای رفع مشکلات موجود، در مانند قبلی مطالعات با مقایسه در اول، وهله

همکارا و سوگیازیس، ۱۳۹۱ن، (کمیجانی و براس ؛ )، بررسی ۲۰۱۴، نیلسن، ۲۰۱۴؛ سید و سلیمان، ۲۰۱۸

مطالعه یک در اقتصادکلان متغیرهای بین ارتباط

Page 15: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

47

کلان اقتصاد پژوهشنامه

Macroeconomics Research Letter

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

یافته تاثیر متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیم. محسن محمدی خیاره و نسرین رستمی

دیده عضو کشورهای شامل جهانی و بان تطبیقی ) و در یک مدلسازی پویا از GEMجهانی کارآفرینی (

تفاوت پیشین دیگر ادبیات با حاضر مطالعه های براین، توجه به مسئله درونزایی و علیت است. علاوه

کلان ١معکوس اقتصاد عوامل و کارآفرینی بین ضروت دارد، که در اغلب مطالعات از این مهم غفلت بندرت پیشین، مطالعات همچنین، است. شده

کوتاه تعییناثرات عوامل بلندمدت و کننده مدت و واقعی سطح بین تعدیل سرعت و کارآفرینی

اند که در پژوهش حاضر گیری کردهمطلوب را اندازه مهم استفاده شده است.از این

شناسی پژوهش ها، روشداده ٤ و تصریح مدل

بر اقتصاد کلان متغیرهای تاثیر در مطالعه حاضر، کارآفرینی در منتخبی از کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته انجام گرفته است. لذا مطابق با مبانی

گیری از مطالعات نظری بیان شده و همچنین با بهره )، ۲۰۰۶گرفته مانند هوفمن و همکاران ( تجربی انجام

) همکاران و نیلسن(۱۳۹۱کمیجانی )، ۲۰۱۴)؛ )، عوامل ۲۰۱۸) و براس و سوگیازیس ( ۲۰۱۷دوولیتی(

ارائه اقتصاد کلان مؤثر بر کارآفرینی به صورت زیر شود: می

١ معادله

𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇 = 𝑓𝑓(𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇,𝑈𝑈𝑈𝑈𝑇𝑇𝑈𝑈, 𝐼𝐼𝑈𝑈𝐼𝐼,𝐼𝐼𝐹𝐹𝐼𝐼,𝐹𝐹𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷,𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷) ) وابسته متغیر فوق، مدل کل TEAدر میزان (

نظر در منتخب کشورهای در کارآفرینی فعالیت گرفته شده است. مزیت اصلی استفاده از شاخص

اندازهGEMکارآفرینی معیار یک عنوان به گیری ، کارآفرینی، امکان مقایسه کارآفرینی هم در طور زمان

، ٢نرکسون و سنندجیو هم در بین کشورهاست (هبالغ ۲۰۱۴ بيانگر درصد جمعيت اين شاخص .(۱۸ -

يا ۶۴ مديريت درگير كه است كشور هر ساله كسب از صاحب كمتر باسابقه ماه ۴۲وكارى

هستند.

)، itTAX( متغیرهای توضیحی شامل نرخ مالیاتبیکاری تورم(itUNEM( نرخ نرخ ،(itINFسرمایه ،(-

): دسترسی به تامین itFDI( ذاری مستقیم خارجیگراهitDCPB( مالی هزینه و کسب) وکاراندازی

)itCBP.است متغیر داده ) برای سالانه های پایگاه از از GEMکارآفرینی متغیرها سایر و

جهانی توسعه داده ٣نماگرهای بانک پایگاه های که ذکر است استخراج شده است. شایان جهانی،

استفاد با تخمین و نرمتحلیل از STATA15افزار ه ۲ جدولمورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه، در

تعریف و منبع متغیرهای بکار رفته در مدل تخمینی آورده شده است.

این حقیقت که عملکرد متغیرهای اقتصاد کلان ممکـن اسـت ١

عملکرد های کارآفرینی شود از طرفی نیز باعث تغییر فعالیتنیز می تواند باعث تغیر عملکرد اقتصاد کلان شود کارآفرینی

که این پدیده موجب درونزایی متغیر کارآفرینی و ایجاد علیت شود. معکوس

2Henrekson &Sanandaji 3World Development Indicators (WDI)

Page 16: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

48

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

کلان اقتصاد پژوهشنامه Macroeconomics Research Letter

یافته متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیمتاثیر . رستمی نسرینو خیاره محمدی محسن

ها و منابع داده ی ر ی گ اندازه رها، ی متغ ٢ جدول

منبع تعریف متغیر متغیرها

های نرخ کل فعالیت ١)TEAکارآفرینانه نوپا (

وکار اندازی یک کسبسال) که در فرآیند راه ٦٤تا ١٨درصدی از جمعیت بالغ ( است. اندازی کردهکاری را راهوهستند یا به تازگی کسب

بان جهانی دیده کارآفرینی

(درصدی از کل نیروی کار بر اساس مدلسازی سازمان جهانی نرخ بیکاری کل ٢)UNEMنرخ بیکاری ( ).ILOکار

بانک جهانی

بانک جهانی CPIدرصد تغییر سالیانه در شاخص قیمت مصرف کننده ٣)INFتورم (

بانک جهانی درصدی از سود بازرگانی)نرخ مالیات کل (به عنوان ٤)TAX( نرخ مالیات کل

گذاری مستقیم سرمایه ٥)FDI( خارجی

بانک جهانی )GDPگذاری (به عنوان درصدی از خالص جریانات سرمایه

دسترسی به تامین مالی)DCPB(٦

منابع مالی ارائه شده به بخش خصوصی توسط مؤسسات مالی (درصدی از GDP.به عنوان شاخصی برای دسترسی به تامین مالی استفاده شده است (

بانک جهانی

وکار سباندازی ک هزینه راه)CBP(٧

سرانه)، به عنوان GNIاز ی وکار (بر حسب درصدهزینه مراحل شروع کسب سهولت کسب و کار استفاده شده است.شاخصی برای بررسی

بانک جهانی

جهانی بانک ) WDI( جهانی توسعه نماگرهای : منبع

داده به دسترسی به توجه و با کارآفرینی های متغیرهای اقتصاد کلان در کشورهای مختلف، نمونه

سال) ۹( ۲۰۱۰-۲۰۱۸کشور طی دوره ۵۸نهایی شامل کشورها، بین مقایسه برای ادامه، در است. بوده

(کارایی کشورها اقتصادی توسعه و مراحل محور گزارشنوآوری اساس بر پذیری رقابت محور) گزارش شده است. ۳ جدول) در GCR(٨جهانی

ی منتخب در مراحل مختلف توسعه اقتصاد ی کشورها ٣ جدول

۳مرحله

کشور) ۲۸نوآوری محور (

۲مرحله

کشور) ۳۰کارایی محور(

بلژیک، کانادا، دانمارک، استونی، فنلاند، فرانسه، استرالیا، اتریش، آلمان، یونان، ایسلند، ایرلند، ایتالیا، ژاپن، لوکزامبورگ، هلند،

نیوزیلند، نروژ، پرتغال، قطر، سنگاپور، اسلوونی، اسپانیا، سوئد، سوئیس، تایوان، انگلستان، آمریکا

گواتمالا، اندونزی، ایران، برزیل، چین، کلمبیا، اکوادور، مصر، جامائیکا، اردن، مکزیک، مراکش، پرو، روسیه، آفریقای جنوبی،

تایلند، آرژانتین، شیلی، کرواسی، مجارستان، لتونی، لبنان، مالزی، پاناما، لهستان، رومانی، عربستان سعودی، اسلواکی،

ترکیه، اروگوئه

1The total early-stage entrepreneurial activity rate (TEA) 2Unemployment, total (% of total labor force) (modeled ILO estimate) 3Inflation, consumer prices (annual %) 4Total tax rate (% of commercial profits) 5Foreign direct investment, net inflows (% of GDP) 6Domestic credit to private sector by banks (% of GDP) 7Cost of business start-up procedures (% of GNI per capita) 8 Global Competitiveness Report (GCR)

Page 17: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

49

کلان اقتصاد پژوهشنامه

Macroeconomics Research Letter

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

یافته تاثیر متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیم. محسن محمدی خیاره و نسرین رستمی

برای تحلیل بهتر، .ای از آمار توصیفی متغیرها در کشورهای مورد بررسی ارائه شده استخلاصه ۴ جدولدر . محور مورد بررسی قرار گرفته استمحور و نوآوری کننده کارآفرینی در دو گروه کشورهای کاراییعوامل تعیین

ی مورد بررس ی کشورها ی مورد استفاده در مدل برا ی رها ی متغ ی ف ی آمار توص ٤ جدول

کشورهای نوآوری محور کشورهای کارایی محور متغیرها ٣٨٠٦٢/٤٤ حداقل هابانک دراعتبار داخلی بخش خصوصی

ایرلند ۸۱۳/۲۰ پرو

٢٥٨٥/٢٠١ حداکثر دانمارک

٨٠٩٣/١٥٦ چین

- ٣٨٨٠٨/٧ حداقل گذاری مستقیم خارجی سرمایه اتریش

٢٢٣/٠ آفریقای جنوبی

۹۸۴۹۳/۸۰ حداکثر ایرلند

۱۱/۶ پرو

-۹۹۷۹۶/۸ حداقل سرانه GDPرشد یونان

۶۰۹۱/۰ ایران

٣٧٦٥٣/٢٤ حداکثر ایرلند

٧٩/۷ پرو

-٧٣٦٠٤/١ حداقل تورم یونان

٩٠٠٤/٠ -

تایلند ۶۴۷۴۲۴/۵ حداکثر

اسلوونی ۲۶۶۰/۳۹ ایران

۱۸ حداقل نرخ مالیات کل سنگاپور

٢٦ تایلند

٥/٧٢ حداکثر ایتالیا

۹/۸۶ کلمبیا

٠٠١/٠ حداقل کاروهزینه های فرآیند شروع کسب سوئیس

۲/۰ آفریقای جنوبی

۵/۲۲ حداکثر یونان

١/٣١ پرو

۵۵/۲ حداقل بیکاری نروژ

٤٩/٠ تایلند

٤٧/٢٧ حداکثر یونان

٣٣/٢٧ آفریقای جنوبی

٣٥/٢ حداقل نرخ کارآفرینی نوپا ایتالیا

١١/٥ آفریقای جنوبی

Page 18: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

50

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

کلان اقتصاد پژوهشنامه Macroeconomics Research Letter

یافته متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیمتاثیر . رستمی نسرینو خیاره محمدی محسن

کشورهای نوآوری محور کشورهای کارایی محور متغیرها ۹۵/۳۳ حداکثر

یونان٠٨/٤٠ پرو

) ٢٠١٨( جهاني بانك هايداده و) ٢٠١٨( كارآفريني جهاني بانديده هاي داده: منبع

مدل ارائه و شناسی روش ٤٫١روش اساسی فروض از مربعات یکی حداقل

غیرتصادفیOLSمعمولی( متغیرهای )، بودن جمله از تصادفی متغیرهای استقلال یا توضیحی اخلال تصادفی است. لذا چنانچه یکی از شرایط یاد

آنگاه تخمین تامین نشود، تنها OLSزننده شده نه : ۲۰۰۳اریب، بلکه ناسازگار نیز خواهد بود (گجراتی،

های تجربی مانند ی پژوهشها). مطابق با یافته ۱۸۵؛ و براس و ۲۰۱۷، دوولیتی، ۲۰۱۸(آکس و همکاران،

بین ۲۰۱۸سوگیازیس، درونزایی حذف بمنظور ،(بین رابطه پویایی لحاظ همچنین و متغیرها

روش فعالیت از اقتصادی محیط و کارآفرینی های ) جهت تخمین مدل GMMیافته (گشتاورهای تعمیم

توان رفی، کارآفرینی را میاستفاده شده است. از طکسب گرفت. نظر در پویا پدیده وکارهای یک

-های شغلی جدید میکارآفرینانه باعث خلق فرصتیا کننده تأمین عنوان به را دیگر مشاغل و شوند

کنند. با توجه به مشتری و یا حتی رقیب جذب میمی کارآفرینی پویا رفتار بررسی نگرش، تواند این

های مورد استفاده ارائه دهد که روش بینش جالبی را

نمی (نکرونزیزاتاکنون دهند ارائه ). ۲۰۱۶، ١توانند تخمین از نیز حاضر مطالعه در زننده بنابراین،

تعمیم دادهگشتاورهای مدلسازی برای های یافته شود که در آن اثراث خاص تابلویی پویا استفاده می

اند خطای و احتمالی درونزایی و گیری ازهکشورها شود. مدل های پویای متغیرهای توضیحی کنترل می

(ابزارهای ابزاری متغیرهای از استفاده امکان پانلی -داخلی) برای همه متغیرهای توضیحی را فراهم می

تری بدست خواهد آمد. های دقیقآورند لذا تخمین

و شده بیان نظری مبانی با مطابق ادامه در بهره با مطهمچنین از مانند گیری تجربی العات

) همکاران و همکاران ۲۰۰۶هوفمن و کمیجانی ،(نیلسن(۱۳۹۱( دوولیتی(۲۰۱۴)؛ و ۲۰۱۷)، براس و (

شود؛ با )، مدل پژوهش برآورد می۲۰۱۸سوگیازیس (به توجه با توضیحی متغیرهای که تفاوت این از یافته، گسترش نظری مبانی و تحقیق پیشینه

ویکرد گشتاورهای تعمیم تر و ر نمونه کشورهای جامعزیر صورت به لگاریتمی مدل یک تصریح با یافته

استفاده شده است:

٢ معادله 𝐿𝐿𝐿𝐿𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑖𝑖𝑖𝑖 = 𝛽𝛽0 + 𝛽𝛽1𝐿𝐿𝐿𝐿𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇(−1)𝑖𝑖𝑖𝑖 + 𝛽𝛽2𝐿𝐿𝐿𝐿𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑖𝑖𝑖𝑖

+ 𝛽𝛽3𝐿𝐿𝐿𝐿𝑈𝑈𝑈𝑈𝑇𝑇𝑈𝑈𝑖𝑖𝑖𝑖 + 𝛽𝛽4𝐿𝐿𝐿𝐿𝐼𝐼𝑈𝑈𝐼𝐼𝑖𝑖𝑖𝑖+ 𝛽𝛽5𝐿𝐿𝐿𝐿𝐼𝐼𝐹𝐹𝐼𝐼𝑖𝑖𝑖𝑖 + 𝛽𝛽6𝐿𝐿𝐿𝐿𝐹𝐹𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝑖𝑖𝑖𝑖+ 𝛽𝛽7𝐿𝐿𝐿𝐿𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝐷𝑖𝑖𝑖𝑖+𝜀𝜀𝑖𝑖𝑖𝑖

این مدل از یک سو، نیاز به اطلاعات دقیق توزیع فرض این بر آن اساس و نداشته اخلال جملات با معادلات، در اخلال جملات که است استوار از است. غیرهمبسته ابزاری متغیرهای مجموعه

1 Nkurunziza

سوی دیگر، به لحاظ احتمال وجود همبستگی جمله بالاتری اعتبار از توضیحی، متغیرهای با خطا

روش برخو کلـی طـور بـه است. پویا GMMردار به روش مانند حل نسبت مزایایی داراي دیگر هاي

Page 19: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

51

کلان اقتصاد پژوهشنامه

Macroeconomics Research Letter

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

یافته تاثیر متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیم. محسن محمدی خیاره و نسرین رستمی

مشکل درونزا بودن متغیرها، کاهش یا رفع هم خطی و زمـان طی در ثابت متغیرهاي حذف مدل، در

). ۲۰۰۸افزایش بعد زمانی متغیرها است (بالتاجی،

یافته فرم ریاضی و جبری رویکرد گشتاور تعمیم شود. صورت زیر بیان می به

𝑌𝑌𝑖𝑖,𝑖𝑖 ٣ معادله = 𝛽𝛽0 + 𝛽𝛽1𝑌𝑌𝑖𝑖,𝑖𝑖−1 + 𝛾𝛾𝑇𝑇𝑖𝑖𝑖𝑖 + 𝜇𝜇𝑖𝑖 + 𝜀𝜀𝑖𝑖𝑖𝑖

ای از مجموعه Xمتغیر وابسته، Yدر رابطه فوق، بیانگر اثرات انفرادی یا ثابت 𝜇𝜇متغیرهای توضیحی،

و به 𝜀𝜀کشورها دلیل است. اخلال بردن جمله کار )، وقفه متغیر ۱این است که در معادله ( GMMروش

و است آورده شده مدل راست در سمت وابسته استفاده کرد OLSتوان از برآوردهای ترتیب نمیبدین

دومرحله برآورد روش از است لازم یا 2SLSای و استفاده شود. بطور کلی و بر اساس GMM روش

) در معادلاتی که در تخمین آنها ۱۹۹۶نظر بارو و لی (وجود و کشور هر خاص مشاهده غیرقابل اثرات

وقفه متغیر وابسته در متغیرهای توضیحی مشکل تخمین از است بر GMMزن اساسی مبتنی که ،

می مدل استفاده است پانلی پویای بر های شود. دیدگاه آرلانو و باند روشی در ارتباط با موضوع اساس تعمیمتخمین گشتاور شده زننده پیشنهاد یافته

است که شامل حذف اثرات ویزه انفرادی مستقل از ( 𝜇𝜇𝑖𝑖زمان معادله از اول مرتبه تفاضل گرفتن ) ۳با

گیری به صورت است. لذا رابطه مزبور بعد از تفاضل آید: ) در می۴معادله (

٤ معادله 𝑌𝑌𝑖𝑖,𝑖𝑖 − 𝑌𝑌𝑖𝑖,𝑖𝑖−1 = 𝛽𝛽�𝑌𝑌𝑖𝑖,𝑖𝑖−1 − 𝑌𝑌𝑖𝑖,𝑖𝑖−2�

+ 𝛾𝛾�𝑇𝑇𝑖𝑖,𝑖𝑖 − 𝑇𝑇𝑖𝑖,𝑖𝑖−1�+ �𝜀𝜀𝑖𝑖,𝑖𝑖 − 𝜀𝜀𝑖𝑖,𝑖𝑖−1�

آن، در 𝑌𝑌𝑖𝑖,𝑖𝑖−1�که − 𝑌𝑌𝑖𝑖,𝑖𝑖−2� با�𝜀𝜀𝑖𝑖,𝑖𝑖 − 𝜀𝜀𝑖𝑖,𝑖𝑖−1� دارای همبستگی هستند؛ لذا تخمین حداقل مربعات

دار های ناسازگار و تورش)، تخمین ۲معمولی معادله (روش از مشکل این رفع برای و دارد همراه به را

GMM می تخمیناستفاده سازگاری زننده شود. GMM به معتبر بودن فرض عدم همبستگی سریالی

می که دارد بستگی ابزارها و خطا از جملات تواند )، ۱۹۹۱طریق دو آزمون ارائه شده توسط آرلانو و باند (

) آزمون ۱۹۹۸) و بلوندل و باند (۱۹۹۵آرلانو و بوور (داراي GMMشود. روش دیگر به روشهاي نسبت

متغیرهاي درونزایی مشکل حل مانند مزایايی یا رفع همخطی در مدل و حذف توضیحی، کاهش

باشد. متغیرهاي ثابت در طی زمان می

تجربی نتایج بررسی و بحث ٥قبل از برسی تخمین مدل، مسئله لازم به ذکر است

مانایی متغیرهای مدل باید لحاظ شود. توجه به این های پانل نکته حائز اهمیت است که اگر تعداد سال

) باشد آزمو ۱۵تا ۱۰کم انجام به نیاز های نسال) ندار وجود انباشتگی هم آزمون و واحد د ریشه

علاوه۲۰۰۸(بالتاجی، سیستم). معادلات براین، های ) مانند به GMMو 2SLSهمزمان توجه بدون ،(

ارائه سازگاری برآوردهای متغیرها، انباشتگی مرتبه دهند. لذا هنگامی که الگوی پژوهش با استفاده می

روش این میاز برآورد مانایی ها بابت نگرانی شود ؛ ۱۳۹۸نژاد، و ابراهیم متغیرها وجود ندارد(صمصامی

). همچنین به علت محدود ۱۹۹۷به نقل از هیسائو، ) حاضر پژوهش در زمانی دوره )، ۲۰۱۰-۲۰۱۸بودن

امکان آزمون ریشه واحد وجود نداشته و نتایج آزمون

Page 20: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

52

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

کلان اقتصاد پژوهشنامه Macroeconomics Research Letter

یافته متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیمتاثیر . رستمی نسرینو خیاره محمدی محسن

(بالتاجی، ریشه بنابراین ۲۰۰۸واحد معتبر نیست .(انجام مانایی آزمون شده ذکر مطالب به توجه با

های رگرسیون نتایج مدل ۵ جدولاست. در نگرفته کاربردی خلاصه شده است.

ی مورد بررس ی در کشورها ی ن ی عوامل مؤثر بر کارآفر ن ی تخم ج ی نتا ٥ جدول

۳مدل ۲مدل ۱مدل متغیر

محورکشورهای نوآوری محورکشورهای کارایی کل کشورها

***TEA(-1)( ۰/۴۸۳۱لگاریتم وقفه اول کارآفرینی (

)۰۴۲۹/۰ (

۰/۵۸۳۳***

)۰۲۵۹/۰ (

۰/۲۶۵۹**

)۰۲۸۷/۰ (

TAX ( ۰/۰۶۲۱لگاریتم نرخ مالیات (

)۰۸۹۷ /۰ (

-۰/۰۴۴**

)۰۱۸۶/۰ (

-۰/۰۳۹**

)۰۱۷/۰ (

***UNEM( ۰/۰۳۱۹لگاریتم نرخ بیکاری (

)۰۷۱/۰ (

۰/۰۳۳۷**

)۰۱۵۲/۰ (

-۰/۰۳۳۲***

)۰۷۲ /۰ (

***INF ( -۰/۰۳۴۴لگاریتم نرخ تورم (

)۰۱۸۱/۰ (

-۰/۰۳۸۵**

)۰۱۴۹/۰ (

۰/۰۳۱۱**

)۰۱۳۷/۰ (

FDI ( **۰/۰۷۶گذاری خارجی (لگاریتم سرمایه

)۰۳۷۱/۰ (

-۰/۰۳۹**

)۰۱۷/۰ (

۰۲۸/۰

)۰۱۸/۰ (

**DCPB( ۰/۰۵۸۳لگاریتم دسترسی به تامین مالی (

)۰۲۴۷ /۰ (

۰/۰۷۴۹***

)۰۱۶۲/۰ (

۰/۰۶۸۱***

)۰۲۳۱/۰ (

***CBP ( -۰/۰۶۹وکار (اندازی کسبلگاریتم هزینه راه

)۰۳۲/۰ (

-۰/۰۸۵***

)۰۲۸ /۰ (

-۰/۰۷۷***

)۰۲۱/۰ (

آزمون های تشخیصی

- ۲٫۵۹ آزمون خودهمبستگی مرتبه اول

)۰٫۰۱۰ (

۲٫۱۵ -

)۰٫۰۳۶ (

۲٫۵۴-

)۰٫۰۳۶ (

-۰٫۹۱ آزمون خودهمبستگی مرتبه دوم

)۰٫۳۶۳(

۰٫۵۴۲-

)۰٫۴۹۶(

۰٫۴۳۱-

)۰٫۸۰۸ (

۰٫۵۴۳ آزمون سارگان

)۰٫۹۲۶(

۰٫۶۵۹

)۰٫۶۲۳(

۰٫۴۴۱

)۰٫۳۴۸ (

. ٪ می باشند۱٪ و ۵٪، ۱۰داری *، ** و *** نشان می دهد که ضرایب در سطح معنا نکته:

(اعداد داخل پرانتز بیانگر انحراف معیار است)

Page 21: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

53

کلان اقتصاد پژوهشنامه

Macroeconomics Research Letter

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

یافته تاثیر متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیم. محسن محمدی خیاره و نسرین رستمی

تخمین فرض GMMزننده سازگاری اعتبار به ،اعتبار و خطا جملات سریالی همبستگی عدم متغیرهای ابزاری بستگی دارد که در بخش انتهایی

سارگان ۵ جدول آزمون است. شده ، ١گزارش کند. متغیرهای ابزاری معتبربودن ابزارها را آزمون می

این مدل، مقادیر باوقفه متغیر وابسته و متغیرهای χ۲توضیحی هستند. آماره آزمون سارگان دارای توزیع

های بیش برابر با تعداد محدودیت با درجات آزادیاز از حد است. همچنین آزمون همبستگی سریالی

آماره را AR(2)وجود همبستگی سریالی 2Mطریق کند. در جملات خطای تفاضلی مرتبه اول آزمون می

زمانی دارای سازگاری GMMزن در این آزمون، تخمین است که همبستگی سریالی مرتبه دوم در جملات

ود نداشته باشد. عدم رد فرضیه صفر هر دو خطا وجآزمون شواهدی دال بر فرض عدم همبستگی سریالی

می فراهم ابزارها بودن معتبر آزمون، و نتایج کند. شواهدی مبنی بر فرض عدم همبستگی سریالی در وقفه دوم و معتبر بودن ابزارهای مورد استفاده در

ورد شده با کند. از این رو مدل برآمدل را فراهم میبرای مناسبی روش اول مرتبه دار وقفه تفاضل نمی تورش تصریح مدل دارای و بوده مدل تخمین

باشد.

وتحلیل تجربی در سه مدل برآوردی نشان تجزیههای کارآفرینی، تاثیر دهد که متغیر وقفه فعالیتمی

های کارآفرینی نوپا در مثبت و معناداری بر فعالیتکارایی نوآوری محکشورهای و این ور به دارد؛ محور

های کارآفرینی در دوره قبل مفهوم که میزان فعالیتاین دارد. فعلی دوره در آن مقدار بر مثبتی تاثیر

تعدیل یافته مکانیسم فرضیه همچنین، ها، می ٢موجودی تأیید سرعت ٣کنندرا عبارتی، به .

و سطح مطلوب TEAتعدیل شکاف بین نرخ واقعی

1 Sargan 2 stock adjustment mechanism

𝐿𝐿𝐿𝐿𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑖𝑖𝑖𝑖)تعدیل موجودی بصورت مکانیسم ٣ −

𝐿𝐿𝐿𝐿𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑖𝑖𝑖𝑖−1) = 𝛿𝛿(𝐿𝐿𝐿𝐿𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑖𝑖𝑖𝑖∗ − 𝐿𝐿𝐿𝐿𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑖𝑖𝑖𝑖−1) شود تعریف می

0)بیانگر سرعت تعدیل است 𝛿𝛿که ≤ 𝛿𝛿 ≤ ، یعنی، با چه (1به میزان و سطح بهینه TEAسرعتی تغییرات واقعی نرخ

*TEA مدت با متغیرهای در سطح شود. مدل کوتاهتعدیل می

است. ٪۶۷/۴۱محور برابر با شورهای کاراییآن در کتوسعه کشورهای نسبتا در تعدیل، ضریب یافته،

. ضریب وقفه متغیر ٤است ٪۴۱/۷۳بالاتر و برابر با محور بیانگر آن است که وابسته در کشورهای کارایی

افزایش در فعالیت کارآفرینی دوره قبل یک درصد در دوره بعد های کارآفرینیمنجر به افزایش فعالیت

هایی شود. نتایج پژوهشدرصد می۵۸۳/۰به میزان هولکمب سوکیازیس ۱۹۹۸( ٥مانند و براس و (

لوکیل )۲۰۱۸( که ۲۰۱۹(٦و است آن بیانگر نیز (گیری فعالیتهای کارآفرینی ماهیتی پویا دارد و شکل

کارآفرینی جدید در دوره گذشته یکی از عوامل مؤثر های کارآفرینی است. فعلی فعالیت در توضیح نرخ

گروه دو هر برای مالیات نرخ متغیر ضریب کشورهای منتخب منفی و معنادار است. زیرا مالیات

شود، و بیشتر باعث کاهش فرصتهای سودآوری می متعاقبا کارآفرینی مولد و در نتیجه رشد اقتصادی را

نتایج برخی مطالعات کاهش می با یافته این دهد. پانیسلو، مانن لوپز و سون (ویدال و ۲۰۱۳د سید ؛

، بیان می۲۰۱۴سلیمان که است نرخ ) سازگار کنند تواند موجب جذابیت وکارها میمالیات بالا بر کسب

شغل با مقایسه در کارآفرینی فعالیت های کمتر تر نرخ دستمزدبگیری باشد. از طرفی، سطوح پایین

می ومالیات بالقوه کارآفرینان کارگران تواند یا دستمزدبگیر مشاغل را به سمت خوداشتغالی جذب

کند.

و بیکاری بین ارتباط خصوص در مدل نتایج بر بیکاری معنادار و مثبت تاثیر بیانگر کارآفرینی، فعالیت کارآفرینی در کشورهای کارایی محور است.

توان بیان کرد که نداشتن در توضیح این پدیده میشغل یا عدم توانایی برای یافتن شغل بر تصمیم فرد اين در دارد. بسزایی تاثیر شدن کارآفرین برای

𝐿𝐿𝐿𝐿𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑇𝑖𝑖𝑖𝑖بصورت معادله = 𝛿𝛿𝑎𝑎𝑖𝑖 + 𝛿𝛿𝛼𝛼𝑇𝑇𝑖𝑖𝑖𝑖 + (1 − 𝛿𝛿)𝐿𝐿𝐿𝐿𝑄𝑄𝑖𝑖𝑖𝑖−1 وقفه متغیر وابسته 𝑄𝑄𝑖𝑖𝑖𝑖−1بردار متغیرهای توضیحی، 𝑇𝑇𝑖𝑖𝑖𝑖که

). ۲۰۱۴، اندرس، ۲۰۰۳است (گجراتی، 4 1 − δ = 𝛽𝛽1 ↔ 1 − δ = 0.5833 ↔ δ = 0.4167 5 Holcombe 6 Loukil

Page 22: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

54

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

کلان اقتصاد پژوهشنامه Macroeconomics Research Letter

یافته متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیمتاثیر . رستمی نسرینو خیاره محمدی محسن

هاى جايگزين براى كسب درآمد، كشورها نبود گزينهمی وادار را و افراد کارآفرینی سمت به كه کند

های ونکرز خوداشتغالی بروند. این نتیجه مؤید یافته) ۲۰۱۴(١مویا و همکاران - سیمون ) و۲۰۰۵همکاران (و

کنند، در اقتصادهایی که نرخ است که استدلال میکارآفرین شدن بیکاری بالاتر است احتمال تصمیم به

یابد. با این حال، تاثیر بیکاری بر افراد نیز افزایش میمحور منفی و معنادار کارآفرینی در کشورهای نوآوری

ها در راستای نتایج مطالعات اخیر هاین یافت است.دوولیتی( همکاران(۲۰۱۷مانند و فریتچ و (۲۰۱۵ (

ممکن بیکاری میزان افزایش دارند اذعان که است خدمات گردد است باعث کاهش تقاضا برای کالاها و

فرصت خود میکه کاهش را تجاری و های دهد کسب شکست احتمال نوپا وکارهمچنین های

یافته فعالیتافزایش نتیجه، در کارآفرینانه و های یابند. کاهش می

-تاثیر نرخ تورم بر کارآفرینی در کشورهای کارایینرخ زیرا است. معنادار و منفی نسبتا محور های

افزایش هزینه از طریق این کشورها بالای تورم در گیری ای شکل وکارهای نوپا، مانعی بر ورود به کسب

فعالیت های کارآفرینانه در این گونه کشورهاست. به علاوه، تورم و به ویژه نوسانات آن باعث افزایش

کسب فضای در می ریسک بازآفرینی وکار و شود گیری انتظارات دقیق ها و شکلگذاریارزش سرمایه

می دشوارتر کارآفرینان برای بازار و از آراین ) سازد دجانکو۲۰۱۵همکاران، همکاران، ٢؛ است. ۲۰۱۰و (

کشورهای در کارآفرینی بر تورم تاثیر باوجوداین، محور مثبت و معنادار است. در توضیح این نوآوری

توان گفت از آنجایی که نرخ تورم در این پدیده میآن محدود افزایش لذا است پایین کشورها گونه و (سید مانند مطالعات برخی استدلال با مطابق

)، ۲۰۱۳، ویدال سون و لوپز پانیسلو، ۲۰۱۴لیمان، سکارآفرینان، می انتظاری سودهای افزایش با تواند

وکار را افزایش دهد. های کسبفرصت

سرمایه ورود متغیر مستقیم ضریب گذاری محور منفی و معنادار و خارجی در کشورهای کارایی

1 Simón-Moya

محور مثبت ولی از لحاظ در مورد کشورهای نوآوری ٪ ۱که، افزایش طوریی معنادار نشده است. بهآمار

مدت باعث گذاری خارجی در کوتاه در میزان سرمایهنوپا در ٪ ۳۹/۰کاهش در میزان فعالیت کارآفرینی

کارایی می کشورهای را میمحور این موضوع -شود. وقتی که داد توضیح واقعیت این با توان

می سرمایه کشور وارد جدید (افزاگذاران یش شوند یابد، در )، فعالیت کارآفرینانه افزایش می FDIورود

نتیجه، بسیاری از افراد مشاغل با دستمزد مناسب های کنند به دنبال درآمدکنند و سعی نمیرا پیدا می

به فعالیتجایگزین طریق از درآمد های ویژه مانند پژوهشگران از برخی باشند. کارآفرینانه

) همکاران و چودهاری) ۲۰۱۴استرین همکاران و و های جدید، بر ورود بنگاه FDI)، نیز اثر منفی۲۰۱۹(

نتیجه را توسعه حال در اقتصادهای در ویژه به اند. گرفته

-تاثیر دسترسی به تأمین مالی بر روند فعالیتکوتاه در کارآفرینانه گروه های دو هر برای مدت،

با زیرا است. معنادار و مثبت منتخب کشورهای -ه به ضعف بازار سرمایه و وابستگی بالای کسبتوج

کارهای نوپا به منابع بانکی (بانک محور بودن تامین های محور، افزایش جریانمالی) در کشورهای کارایی

آسان دسترسی خصوصی، بخش به به اعتباری تر می انعکاس را مالی تامین موجب منابع و دهد

شکل کسبافزایش توسعه و جدید کارهایوگیری یافته با نتیجه این شد. و خواهد انتن های

(۲۰۱۷باستن( همکاران و زیوری و سازگار ۱۳۹۸) ( است.

وکار و اندازی کسبارتباط بین هزینه مراحل راهو منفی منتخب، کشورهای در کارآفرینی سطح

کسب محیط هرچه زیرا است. وکار معنادار یجاد و یا تر باشد به این مفهوم که هزینه انامناسب

راه برای لازم کسبزمان یک جدید اندازی وکار تر باشد به صورت طبیعی، کارآفرینان بالقوه طولانی

های برخی از را دلسرد خواهد کرد. این نتایج با یافته

2 Djankov

Page 23: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

55

کلان اقتصاد پژوهشنامه

Macroeconomics Research Letter

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

یافته تاثیر متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیم. محسن محمدی خیاره و نسرین رستمی

) همکاران و آپاریسیو جمله از ) ۲۰۱۶مطالعات مطابقت دارد.

همانطور که بیان گردید یکی از کاربردهای مدل (گشتاور یافته تعمیم اندازهGMMهای گیری )

توان با ضرایب بلندمدت متغیرها است. در واقع، میاز بلندمدت استفاده اثرات پویا، مدل تخمین

طریق از را وابسته متغیر بر توضیحی متغیرهای کوتاه اثرات تعدیل تقسیم ضریب سرعت بر مدت

مدل تعیین کرد. بر این اساس، ضرایب بلندمدت در ، گزارش شده است. لازم بذکر است با توجه ۶ جدول

کوتاه در متغیرها ضرایب برخی معناداری عدم به مدت، امکان محاسبه ضریب بلندمدت فراهم نبوده

است.

بلندمدت ب ی ضرا ٦ جدول

محورکشورهای نوآوری محورکشورهای کارایی کل کشورها متغیر

٧٣٤١/٠ ٤١٦٧/٠ ٥١٦٩/٠ سرعت تعدیل -٠٥٣١/٠ - ١٠٦/٠ - نرخ مالیات ٠٤٥٢/٠ ٠٨٠١/٠ ٠٦١٧/٠ نرخ بیکاری

٠٤٢٤/٠ -٠٩٢٣/٠ - ٠٦٦٥/٠ نرخ تورم - -٠٩٣٦/٠ ١٤٧٠/٠ گذاری خارجیسرمایه

٠٩٢٧/٠ ١٧٩٧/٠ ١١٣/٠ دسترسی به تامین مالی - ١٠٤٩/٠ - ٠/ ٢٠٤٠ -١٣٣/٠ وکاراندازی کسبهزینه راه

که است این بیانگر بلندمدت ضرایب نتایج ایجاد هزینه و تورم نرخ در درصد یک افزایش

٪ ۰/ ۲۰و ٪ ۰/ ۰۹وکار به ترتیب باعث کاهش کسبمحور در بلندمدت آفرینی کشورهای کاراییدر نرخ کار

متغیر می بلندمدت در راه"شود. اندازی هزینه عامل "وکارکسب و تاثیر بیکاری" "بیشترین نرخ

های کارآفرینی کمترین تاثیرگذاری را در روند فعالیتکارایی کشورهای علاوهدر دارد. در محور براین،

نوآوری عامل کشورهای نیز اندازی راههزینه "محور عامل کسب و تورم"وکار" دارای "نرخ ترتیب به

فعالیت بر اثرگذاری کمترین و های بیشترین شود. کارآفرینی در بلندمدت می

پیشنهادات و گیری نتیجه ٦ سیاستی

بهسیاست را کارآفرینی محققان، و عنوان گذاران کرده ترویج اقتصادی توسعه از منبع بسیاری و اند

هایی را جهت ترویج کارآفرینی در کشورها سیاستگرفته بهنظر کشورها همه باوجوداین، طور اند.

کارآفرینی برخوردار " اثر دومینو "مساوی و مثبت از

دهد که رابطه می نیستند. نتایج این مطالعه نشانبین عوامل اقتصاد کلان و کارآفرینی در کشورهای با سطوح مختلف توسعه اقتصادی، متفاوت است. در این مقاله، تاثیر شش شاخص عمده اقتصاد کلان بر

در کارآفرینانه نوآوری ۲۸فعالیت منتخب -کشور محور مورد آزمون قرار گرفت. کشور کارایی ۳۰حور و م

ن خلاصه، کوتاهبطور بیانگر تایج بلندمدت و مدت نقش مهم و کلیدی عوامل اقتصاد کلان در اثرگذاری روی کارآفرینی در کشورهای منتخب است. گذشته

فعالیت افزایش بر عوامل این تأثیر این، های از کارایی کشورهای در به کارآفرینانه نسبت محور

محور شدیدتر بوده است. در واقع، کشورهای نوآوری آنجاییکه میزان تولید ناخالص داخلی در کشورهای از

نوآوری کارایی کشورهای با مقایسه در محور، محور عموما ظرفیت بیکار و بلااستفاده زیادی وجود دارد، و اقتصادی رشد مالی، منابع به دسترسی بنابراین

کسب محیط کاراییبهبود کشورهای در محور، وکار یافته افزایش مولد ظرفیت کارآفرینی های و

حال، گیرد. بااینبرداری قرار می بلااستفاده مورد بهرهنوآوری کشورهای سطح در آنجاییکه از محور

Page 24: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

56

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

کلان اقتصاد پژوهشنامه Macroeconomics Research Letter

یافته متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیمتاثیر . رستمی نسرینو خیاره محمدی محسن

توسعه و نهادی کیفیت مالی، منابع به دسترسی بالاتر است، با سایر کشورها مقایسه در اقتصادی

ظرفیت ظرفیت پایینمیزان بیکار و های است تر بالاتری در سطح میتولید به انجام توجه با گیرد.

کسب به اهمیت کارآفرینانه از وکارهای یکی عنوان های مهم سیستم اقتصادی و سهم قابل توجه مؤلفه

ظرفیت و اشتغال ایجاد و افزوده ارزش از آنها جمله از مختلف کشورهای در نوآوری و صادرات

گردد: ایران، پیشنهاداتی به صورت زیر ارائه می

وبی سیاست ثباتی در نوسان های همچنین اقتصادکلان مانعی برای اجرای قراردادهای بلندمدت

فعالیت موفقیت راستای در کارآفرینی لازم های بی اثر در آمده بوجود نااطمینانی زیرا ثباتی است،

سازد بینی آینده را دشوار می کار، پیش فضای کسبهزینه کسبو می های افزایش را لذا وکار دهد.

می پی تثبیت شنهاد برای اقدامات اجرای که گردد اولویت در نااطمینانی کاهش و کلان اقتصاد

آنجایی از گیرد. قرار جزء سیاستگذارن ایران که کارایی کشورها کشورهای این برای و بوده محور

به را کارآفرینی تورم، نرخ و مالیات نرخ -افزایش ان دهد، لذا سیاستگذار صورت معناداری کاهش می

باید در اجرای سیاست های مالیاتی و پولی و مالی، ها بر کارآفرینی را مدنظر قرار آثار منفی این سیاست

دهند. در عین حال، با توجه به اهمیت دسترسی به راه برای مالی توسعه کسبمنابع و وکارهای اندازی

که نکته این و توسعه درحال کشورهای در نوپا ارائه مننهادهای به دهنده قادر سنتی مالی ابع

کسب مالی منابع تأمین و بالا ريسك -پذيرش -رو، رشد فعالیتوکارهای کارآفرينانه نیستند. ازاين

-کارگیری شیوههای کارآفرينانه در گرو طراحی و بهمخاطره سرمایه مانند مالی تأمین نوين پذیر های

مخاطره سرمايه تأثیر به توجه با در است. پذیر مناب فرصتتأمین مالي پیشنهاد ع كارآفريني، هاي

گذاری های سرمايهها با ايجاد مشوقشود، دولتمیپذير و امکان دسترسی عادلانه کارآفرينان در مخاطره

مخاطره مالی منابع به کشور کمك سراسر پذیر، های کارآفرينانه کنند. مؤثری به ايجاد و رشد فعالیت

-هش هزینه راهوکار (کابه علاوه، بهبود محیط کسب وکار) به عنوان یک متغیر تأثیرگذار براندازی کسب

فرصتبهره از ایجاد برداری و کارآفرینی های های وکار جدید، باید به عنوان یکی از اولویتکسب

نظرقرار مد اشتغال حوزه در سیاستگذاری اصلی اضافه شروع گیرد؛ هزینه کاهش راستای در براین

قوانینکسب حذف تشریفات دست وکار، و وپاگیر اعطاي معافیت و مالیاتی و کاهش زاید دولتی هاي

نوسانات پولی و تورمی، از دیگر پیشنهادات مطالعه می حساب به با حاضر ارتباط در سرانجام، آید.

کارایی چنانچه کشورهای ایران) جمله (از محور افزایش بیکاری مردم را به سمت خود اشتغالی سوق

شود، لذا کارهای نوپا وگسترش کسب دهد و موجبموانع دولت کاهش معطوف را خود توجه باید ها

اندازی مشاغل جدید، های راهنظارتی، کاهش هزینهمحیط تقویت و مالی منابع به دسترسی تسهیل

با کشورهای کسب ارتباط در مقابل، در کنند. وکار کاهش نوآوری به منجر بیکاری افزایش اگر محور،

ها باید بر رونق های کارآفرینی شود، سیاستتفرصرکود سخت اثرات تا شوند متمرکز اقتصادی

اقتصادی را محدود کنند.

Page 25: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

57

کلان اقتصاد پژوهشنامه

Macroeconomics Research Letter

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

یافته تاثیر متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیم. محسن محمدی خیاره و نسرین رستمی

منابعÁcs, Z. J., & Naudé, W. (2013).

Entrepreneurship, stages of development, and industrialization. Pathways to Industrialization in the Twenty-first Century, 373-392.

Acs, Z. J., Estrin, S., Mickiewicz, T., & Szerb, L. (2018). Entrepreneurship, institutional economics, and economic growth: an ecosystem perspective. Small Business Economics, 51(2), 501-514.

Almodóvar-González, M., Fernández-Portillo, A., & Díaz-Casero, J. C. (2020). Entrepreneurial activity and economic growth. A multi-country analysis. European Research on Management and Business Economics, 26(1), 9-17.

Anton, S., & Bostan, I. (2017). The role of access to finance in explaining cross-national variation in entrepreneurial activity: A panel data approach. Sustainability, 9(11), 1947.

Aparicio, S., Urbano, D., & Audretsch, D. (2016). Institutional factors, opportunity entrepreneurship and economic growth: Panel data evidence. Technological Forecasting and Social Change, 102, 45-61.

Arin, K. P., Huang, V. Z., Minniti, M., Nandialath, A. M., & Reich, O. F. (2015). Revisiting the determinants of entrepreneurship: A Bayesian approach. Journal of Management, 41(2), 607-631.

Ayyagari, M., & Kosová, R. (2010). Does FDI facilitate domestic entry? Evidence from the Czech Republic. Review of International Economics, 18(1), 14-29.

Baltagi, B. (2008). Econometric analysis of panel data. John Wiley & Sons.

Bosma, N., & Schutjens, V. (2011). Understanding regional variation in entrepreneurial activity and entrepreneurial attitude in Europe. The Annals of Regional Science, 47(3), 711-742.

Bosma, N., Content, J., Sanders, M., & Stam, E. (2018). Institutions, entrepreneurship, and economic growth in Europe. Small Business Economics, 51(2), 483-499.

Brás, G. R., & Soukiazis, E. (2018). The Determinants of Entrepreneurship at the Country Level: A Panel Data Approach. Entrepreneurship Research Journal, 9(4).

Brünjes, J., & Diez, J. R. (2013). ‘Recession push’and ‘prosperity pull’entrepreneurship in a rural developing context. Entrepreneurship & Regional Development, 25(3-4), 251-271.

Calá, C. D., Manjón‐Antolín, M., & Arauzo‐Carod, J. M. (2016). Regional determinants of firm entry in a developing country. Papers in Regional Science, 95(2), 259-279.

Carree, M., Van Stel, A., Thurik, R., & Wennekers, S. (2002). Economic development and business ownership: an analysis using data of 23 OECD countries in the period 1976–1996. Small business economics, 19(3), 271-290.

Chowdhury, F., Audretsch, D. B., & Belitski, M. (2019). Institutions and entrepreneurship

Page 26: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

58

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

کلان اقتصاد پژوهشنامه Macroeconomics Research Letter

یافته متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیمتاثیر . رستمی نسرینو خیاره محمدی محسن

quality. Entrepreneurship Theory and Practice, 43(1), 51-81.

Congregado, E., Golpe, A. A., & Parker, S. C. (2012). The dynamics of entrepreneurship: hysteresis, business cycles and government policy. Empirical Economics, 43(3), 1239-1261.

Cuervo, A. (2005). Individual and environmental determinants of entrepreneurship. The International Entrepreneurship and Management Journal, 1(3), 293-311.

Djankov, S., Ganser, T., McLiesh, C., Ramalho, R., & Shleifer, A. (2010). The effect of corporate taxes on investment and entrepreneurship. American Economic Journal: Macroeconomics, 2(3), 31-64.

Doytch, N. (2012). FDI and entrepreneurship in developing countries. GSTF Business Review (GBR), 1(3), 120.

Dvouletý, O. (2017). Relationship between unemployment and entrepreneurship dynamics in the Czech Regions: A Panel VAR Approach. Acta Universitatis Agriculturae et Silviculturae Mendelianae Brunensis, 65(3), 987-995.

Eisa Zade, S., Jahan B., M., (2012)The Role of Institutions in Shaping Entrepreneurship in Selected Countries, Journal of Economic Research, 44(1), 199-212.

Estrin, S., & Mickiewicz, T. (2011). Entrepreneurship in transition economies: The role of institutions. The dynamics of entrepreneurship: Evidence from the global, (pp. 181–

208). Oxford: Oxford University Press.

Estrin, S., Danakol, S. H., Reynolds, P., & Weitzel, U. (2014). Foreign Direct Investment and Domestic Entrepreneurship: Blessing or Curse? (No. dp1268). Centre for Economic Performance, LSE.

Ferris, J. S., & Voia, M. C. (2012). What are the significant determinants of entrepreneurship, International Journal of Entrepreneurship and Small Business, 17(4), 415-454

Fogel, K., Morck, R., & Yeung, B. (2008). Big business stability and economic growth: Is what's good for General Motors good for America?. Journal of Financial Economics, 89(1), 83-108.

Fritsch, M., Kritikos, A., & Pijnenburg, K. (2015). Business cycles, unemployment and entrepreneurial entry—evidence from Germany. International Entrepreneurship and Management Journal, 11(2), 267-286.

Giannetti, M., & Simonov, A. (2004). On the determinants of entrepreneurial activity: Social norms, economic environment and individual characteristics. Swedish Economic Policy Review, 11(2), 269-313.

Goel, R. K., Nelson, M. A., & Payne, J. E. (2016). Entrepreneurship and cross-national economic freedom. In Economic behavior, economic freedom, and entrepreneurship. Edward Elgar Publishing.

Gujarati (2003). Basic econometrics, McGraw Hill.

Henrekson, M., & Sanandaji, T. (2014). Small business activity does not

Page 27: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

59

کلان اقتصاد پژوهشنامه

Macroeconomics Research Letter

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

یافته تاثیر متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیم. محسن محمدی خیاره و نسرین رستمی

measure entrepreneurship. Proceedings of the National Academy of Sciences, 111(5), 1760-1765.

Hoffmann, A., Larsen, M., & Oxholm, A. S. (2006). Quality assessment of entrepreneurship indicators. FORA, Copenhagen,

Holcombe, R. G. (1998). Entrepreneurship and economic growth. The Quarterly Journal of Austrian Economics, 1(2), 45-62.

Khalili, A. M., & Ramezanpour, A., (2001). The Importance of A Stable Macroeconomic Environment. Journal of Economic Research (Tahghighat- E- Eghtesadi), 36(1), 1-28.[In Persian]

Khyareh, M. M., Khairandish, M., & Torabi, H. (2019). Macroeconomic Effects of Entrepreneurship: Evidences from Factor, Efficiency and Innovation Driven Countries. International Journal of Entrepreneurship, 23(1), 1-21.

Kim, P. H., & Li, M. (2014). Injecting demand through spillovers: Foreign direct investment, domestic socio-political conditions, and host-country entrepreneurial activity. Journal of Business Venturing, 29(2), 210-231.

Klapper, L., & Love, I. (2011). The impact of the financial crisis on new firm registration. Economics Letters, 113(1), 1-4.

Klapper, L., Amit, R., Guillén, M. F., & Quesada, J. M. (2007). Entrepreneurship and firm formation across countries. The World Bank.

Komijani A, Soheili-Ahmadi H, Ghorbnani P. (2012). Macroeconomic Effective Factors on Motivational Structure of Entrepreneurs. The Journal of Planning and Budgeting; 17 (1):49-72 [In Persian]

Korez-Vide, R., and Tominc, P. (2016). Competitiveness, Entrepreneurship and Economic Growth. In Competitiveness of CEE Economies and Businesses. Edited by Trapczynski Piotr, Lukasz Puslecki and Mirosław Jarosinski. Cham: Springer International Publishing, pp. 25–44.

Kozubíková, L., Homolka, L., & Kristalas, D. (2017).The Effect of Business Environment and Entrepreneurs’ Gender on Perception of Financial Risk in the SMEs Sector. Journal of Competitiveness, 9(1), 36-50.

Lepojevic, V., Djukic, M. I., & Mladenovic, J. (2016). Entrepreneurship and economic development: a comparative analysis of developed and developing countries. Facta Universitatis, Series: Economics and Organization, 17-29.

Loukil, K. (2019). Macroeconomic Determinants of Entrepreneurship in Emerging and Developing Countries. Business and Economic Research, 9(4), 79-88

Martínez-Fierro, Salustiano, José María Biedma-Ferrer, and José Ruiz-Navarro. "Entrepreneurship and strategies for economic development." Small Business Economics 47.4 (2016): 835-851.

Mavaddaty, M., torabi, T., memaenejad, A., mahmodzadeh, M. (2018). Formal and informal institutional factors,

Page 28: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

60

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

کلان اقتصاد پژوهشنامه Macroeconomics Research Letter

یافته متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیمتاثیر . رستمی نسرینو خیاره محمدی محسن

opportunity entrepreneurship and economic growth by GMM method. Journal of Entrepreneurship Development, 11(3), 521-539. [In Persian]

Missaoui, I., Brahmi, M., & BenRajeb, J. (2018). Quantitative relationship between corruption and development of the Tunisian stock market. Public and Municipal Finance, 7(2), 39-47.

Nielsen, G. (2014). Determinants of Cross-National Entrepreneurial Activity. The Journal of Politics and Society, 25(2), 46-72.

Nkurunziza, J. D. (2016). Entrepreneurship and income level in developing countries. In Inclusive Growth in Africa (pp. 75-96). Routledge.

Nyström, K. (2008). The institutions of economic freedom and entrepreneurship: evidence from panel data. Public Choice, 136(3-4), 269-282.

Porter, M. E. (1990). The competitive advantage of nations. Harvard business review, 68(2), 73-93.

Sabahi, A., Naji Meidani, A., Soleimani, E. (2013). The Study of the Effect of Entrepreneurship on Economic Growth in Selected Countries. Quarterly Journal of Economic Growth and Development Research, 3(11), 18-9. [In Persian]

Salman, D. (2014). Mediating role of research and development on entrepreneurial activities and growth: Evidence from cross-country data. World Journal of Entrepreneurship, Management and Sustainable Development, 10(4), 300-313.

Samadi, A. H., & Mir Hashemi, M., (2017), Investigating the Effect of Tax Policy on Entrepreneurial Activity: The Case Study of Factor-Driven, Efficiency-Driven and Innovation-Driven Countries. Tax journal; 25 (33), 11-31 [In Persian]

Ssamsami, H., ebrahimnejad, A. (2019). The Impact of the Economic Policy Uncertainty on the Entrepreneurship and Unemployment in Iranian Economy, Simultaneous Equations System Approach, Journal of Economic Research (Tahghighat- E- Eghtesadi), 54(4), 995-1016. [In Persian]

Sayed, O., & Slimane, S. B. (2014). An appraisal of the determinants of entrepreneurship in developing countries: The case of the Middle East, North Africa and selected Gulf cooperation council nations. African Journal of Social Sciences, 4(4), 63-74.

Shane, A. (1388). General Entrepreneurship Theory: The Individual-Opportunity Chain (Translated by: Kambiz Talebi et al.). Tehran, Seyed Arian Askari Rankouh Publishing. [In Persian]

Shane, S. A. (2008). The illusions of entrepreneurship: The costly myths that entrepreneurs, investors, and policy makers live by. Yale University Press.

Shiravand, F., mazhari, R., mohamadi khiareh, M., tomhj, A. (2019). The Effect of Official and Unofficial Institutional Factors on Entrepreneurship and Its Consequences on Economic Growth: Evidence from MENA

Page 29: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

61

کلان اقتصاد پژوهشنامه

Macroeconomics Research Letter

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

یافته تاثیر متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیم. محسن محمدی خیاره و نسرین رستمی

Countries (2008-2015). Journal of Economic Research (Tahghighat- E- Eghtesadi), 54(1), 209-232.

Simón-Moya, V., Revuelto-Taboada, L., & Guerrero, R. F. (2014). Institutional and economic drivers of entrepreneurship: An international perspective. Journal of Business Research, 67(5), 715-721.

Stenholm, P., Acs, Z. J., & Wuebker, R. (2013). Exploring country-level institutional arrangements on the. Journal of Business Venturing, 28(1), 176–193.

Stenkula, M. (2012). Taxation and entrepreneurship in a welfare state. Small Business Economics, 39(1), 77-97.

Stiglitz, J. E. (1998, October). Towards a new paradigm for development, Geneva: United Nations Conference on Trade and Development.

Tonoyan, V., Strohmeyer, R., Habib, M., & Perlitz, M. (2010). Corruption and entrepreneurship: How formal and informal institutions shape small firm behaviour in transition and mature market economics. Entrepreneurship theory and practice, 803-832.

Van Praag, C. M. (1999). Some classic views on entrepreneurship. De Economist, 147(3), 311–335.

Van Stel, A., Storey, D. J., & Thurik, A. R. (2007). The effect of business regulations on nascent and young business entrepreneurship. Small business economics, 28(2-3), 171-186.

Velilla, J., & Ortega, R. (2017). Determinants of entrepreneurship using fuzzy set methods: Europe vs. non-Europe.

Applied Economics Letters, 24(18), 1320-1326.

Vidal-Suñé, A., & López-Panisello, M. B. (2013). Institutional and economic determinants of the perception of opportunities and entrepreneurial intention. Investigaciones Regionales-Journal of Regional Research, (26), 75-96.

Virglerova, Z., Homolka, L., Smrčka, L., Lazányi, K., & Klieštik, T. (2017). Key determinants of the quality of business environment of SMEs in the Czech Republic. E & M Ekonomie a Management, 20(2), 87-100.

Vivarelli, M. (2013). Is entrepreneurship necessarily good? Microeconomic evidence from developed and developing countries. Industrial and corporate change, 22(6), 1453-1495.

Wennekers, S., Van Wennekers, A., Thurik, R., & Reynolds, P. (2005). Nascent entrepreneurship and the level of economic development. Small business economics, 24(3), 293-309.

Wong, P. K., Ho, Y. P., & Autio, E. (2005). Entrepreneurship, innovation and economic growth: Evidence from GEM data. Small business economics, 24(3), 335-350

Zivari, A., Mohammadi K., M., & Mazhari, R., (2020), Economic Factors Influencing Entrepreneurial Activities: Literature Review, Journal of Science & Technology Parks and Incubators, 2(16), 32-43. [In Persian]

Zivari, A., Mohammadi Khyareh, M., Mazhari, R. (2020). Impact of Access to Finance on Entrepreneurial

Page 30: The Impact of Macroeconomic Variables on Entrepreneurship ...

62

. ۶۱تا ۳۴ صفحات .۱۳۹۹ زمستان و پاییز . ۳۰ شماره .۱۵ دوره

کلان اقتصاد پژوهشنامه Macroeconomics Research Letter

یافته متغیرهای اقتصاد کلان بر کارآفرینی: رویکرد گشتاورهای تعمیمتاثیر . رستمی نسرینو خیاره محمدی محسن

Activities: Comparison of Selected Developed and Developing Countries. Journal of Entrepreneurship Development, 12(4), 561-580. [In Persian]

Zobiri, H., (2017). Political risk, institutions and entrepreneurship, Quarterly Journal of Quantitative Economics, 14(1), 173-206[In Persian]


Recommended