دوﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻣﺸﺎوره ﮐﺎرﺑﺮدي داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﯿﺪ ﭼﻤﺮان اﻫﻮاز44 - 23 ) ، 2 ( 9 ، 1398 درﯾﺎﻓﺖ:23 / 04 / 1398 ﭘﺬﯾﺮش:29 / 08 / 1398 Biannual Journal of Applied Counseling (JAC) 2019, 9(1), 23-44 Received: 14 July 2019 Accepted: 20 Nov 2019 DOI: 10.22055/jac.2019.29627.1675 The Study, and Comparison of Mindfulness and Imago Therapy Training on Reducing Marital Burnout in Couples with Spouse Hyperactivity/ Attention Deficity Disorder Shokouh Beheshtinezhad * Felor Khayatan ** Gholamreza Manshaee *** Abstract The current study to aim was conducted to investigate and compare the mindfulness and imago therapy in reducing marital burnout in couples with hyperactivity/ attention deficit disorder in a quasi-experimental design with pre-test, post-test and follow-up with control group. This study population consisted of all couples with spouse hyperactivity/ attention deficity referred to counseling centers in Isfahan. 45 couples were selected voluntarily assigned to three groups of mindfulness (15 couples), imago therapy (15 couples) and control group (15 couples). 1 experimental group participations participated in 8 sessions of 60 minutes of mindfulness training and 2 experimental group participations in 10 sessions of 60 minutes of imago therapy and were measured in three stages of pre-test, post-test and follow-up (with three months interval) on marital burnout variable. Data were analyzed using repeated measures analysis of variance (mixed). The results showed that there was a significant difference between the groups of mindfulness and imago therapy with the control group in marital burnout (p < 0.001) and this effect on imago therapy is greater than mindfulness. Therefore mindfulness training and imago therapy can be used as an effective treatment methods to reduce marital burnout in couples. Keywords: Mindfulness, imago therapy, marital burnout, hyperactivity/ attention deficit disorder, couples Extended abstract Introduction Marriage as the longest and deepest type of relationship has always been the focus of many family and marriage psychologists. The * Student of Ph.D, in Counseling, Isfahan Islamic Azad University, Branch of Khorasgan, Isfahan, Iran ** Assistant Professor, Department of Psychology, Isfahan Islamic Azad University, Branch of Khorasgan, Isfahan, Iran (Corresponding Author) [email protected]*** Associate Professor, Department of Psychology, Isfahan Islamic Azad University, Branch of Khorasgan, Isfahan, Iran
Biannual Journal of Applied Counseling (JAC)2019, 9(1), 23-44Received: 14 July 2019Accepted: 20 Nov 2019DOI: 10.22055/jac.2019.29627.1675
The Study, and Comparison of Mindfulness and ImagoTherapy Training on Reducing Marital Burnout in Couples
with Spouse Hyperactivity/ Attention Deficity Disorder
Shokouh Beheshtinezhad *
Felor Khayatan **
Gholamreza Manshaee***
AbstractThe current study to aim was conducted to investigate and compare themindfulness and imago therapy in reducing marital burnout in couples withhyperactivity/ attention deficit disorder in a quasi-experimental design withpre-test, post-test and follow-up with control group. This study populationconsisted of all couples with spouse hyperactivity/ attention deficity referredto counseling centers in Isfahan. 45 couples were selected voluntarilyassigned to three groups of mindfulness (15 couples), imago therapy (15couples) and control group (15 couples). 1 experimental groupparticipations participated in 8 sessions of 60 minutes of mindfulnesstraining and 2 experimental group participations in 10 sessions of 60minutes of imago therapy and were measured in three stages of pre-test,post-test and follow-up (with three months interval) on marital burnoutvariable. Data were analyzed using repeated measures analysis of variance(mixed). The results showed that there was a significant differencebetween the groups of mindfulness and imago therapy with the controlgroup in marital burnout (p < 0.001) and this effect on imago therapy isgreater than mindfulness. Therefore mindfulness training and imagotherapy can be used as an effective treatment methods to reduce maritalburnout in couples.
IntroductionMarriage as the longest and deepest type of relationship has always
been the focus of many family and marriage psychologists. The
* Student of Ph.D, in Counseling, Isfahan Islamic Azad University, Branch of Khorasgan,Isfahan, Iran** Assistant Professor, Department of Psychology, Isfahan Islamic Azad University,Branch of Khorasgan, Isfahan, Iran (Corresponding Author) [email protected]*** Associate Professor, Department of Psychology, Isfahan Islamic Azad University,Branch of Khorasgan, Isfahan, Iran
important expectation of marriage patterns in today's world is thatcouples should pay attention to each other's needs for love, intimacy,and affection (Atashpoor, Ebrahimi & azemi, 2014). In families wherecouples are not fully satisfied and find themselves forced to continueliving in a state of dissatisfaction due to social and regional divorcetaboo, the family's existence is at risk, and sadness and helplessnesslead to dominant the life. In such circumstances, marital burnout istaking place in the family context.
Boredom is a state of physical, mental and emotional exhaustion,depersonalization, and personal performance decline. Physicalexhaustion can range from chronic headaches and insomnia togastrointestinal disorders, impaired immune function, muscle disordersand physical exhaustion (Aronson & Kafry, 1981, cited in Adams,2009) and mental exhaustion is characterized by a decrease in self-esteem, feelings of despair, and disillusionment with one's spouse,feelings of failure and dislike (Pines, 1996, Translation by Shadab,2002) and emotional exhaustion develops as a feeling of emptiness,stress, discomfort, boredom, and low mood (Maslach & Jackson, 1981,cited in Chanofsky, 2009). The fatigue component (physical,emotional, and psychological dimensions) is the first stage of theprocess of despair, in which the individual becomes increasinglydissatisfied with the feeling of anger and frustration with the presentsituation, and the continuation of this frustration and dissatisfactioneventually leads to the second stage that is depersonalization.depersonalization also results in giving up, loss of personalperformance, and feelings of inefficiency and inadequacy inperforming duties and responsibilities (Comerchero, 2008) andeventually complete helplessness, namely marital burnout (Kaya,2010). Because marital burnout leads to a decrease in love and anincrease in hostile behaviors, it can lead to marital dissatisfaction andshake the family foundation (Huston, 2009). In addition, maritalburnout leads to a gradual decrease in emotional attachment to thespouse and is manifested by a sense of alienation, inexperience,indifference to the couple, and replacement of negative emotions bypositive emotions (Rezaei & Rezaei, 2019).
According to recent research, one of the relatively common mentaldisorders that have affected many aspects of the family is Attentiondeficit hyperactivity disorder (ADHD) (Ershadi Farsani, 2012). Thedisorder has been described as a recurrent pattern of hyperactivity,impulsivity, and inattention, often beginning at age seven and moresevere than can be attributed to normal development (Brown, Fiood,Sarocco, Atkins, & Khachatryan, 2017).
According to the National Survey of Children's Health (2011), nearly11 percent of children in the United States receive an ADHD diagnosis,and boys are twice as likely as girls to have ADHD (Visser, Danielson,Bitsko, Holbrook, Koqan, & Ghandour, 2014). It also appear itself in avariety of behaviors including lack of restraint, disorder, incompletehomework, delay in homework, difficulty accepting social rules,
The Study, and comparison of Mindfulness and Imago Therapy Training on ...25
difficulty communicating with others, emotional instability, and lack oftolerance to stress. This can damage interpersonal relationships andresult in specific problems (Wender, Wolf, & Wasserstein, 2001). In astudy titled Living with a Partner with Attention Deficit / HyperactivityDisorder with Intimacy Moderating Rates, it was concluded thatmarital satisfaction was compared to the role of moderation ofintimacy, intimacy, and marital satisfaction in spouses with deficitattention/ hyperactivity disorder. Spouses without ADHD had attentiondeficit / hyperactivity disorder (Bennaim, Marom, karshin, Gifter, &Arad, 2016). Moya, Stringaris, Asherson, Sandberg, and Taylor (2012)also argued that ADHD is associated with problems in intimaterelationships and conversational skills. It can lead to conflict,frustration and decreased marital satisfaction in these individuals andtheir spouses.
In recent years, many approaches, including structural, psychodynamic,communication, behavioral, and social learning approaches, have attractedthe attention of family therapists. One of the new methods that can beuseful in this field is the mindfulness-based interventions, which areconsidered as cognitive and behavioral approaches. Mindfulness meanspaying attention to a particular way, focusing on the purpose and thepresent, without judgment. It also involves keeping one's consciousnessalive for the present reality. In mindfulness, the individual becomesaware of the mental gear at every moment, and after learning about twomindsets, one doing and the other, he learns to move the mind from oneway to another which requires training in behavioral strategies,cognitive and meta-cognitive are particularly central to the attentionalprocess (Segal, Bieling, Young, Macqueen, Cooke, & Martin, 2002).Mindfulness-based therapies have been reported to be highly effectivein treating clinical disorders and physical illnesses because they addressboth physical and mental aspects. In general, mindfulness is usuallydefined as a state of consciousness and attention to what is happeningin the present (Brown & Ryan, 2003) and can help liberate people fromautomatic thoughts, habits and unhealthy behaviors, and thus plays animportant role in behavioral adjustment. Research has shown thatmindfulness meditation improves mood and its short-term trainingreduces fatigue and anxiety (Zeidan, Johnson, Diamond, David,&Goolkasian, 2010) affect depression, anxiety, and psychologicaladjustment (Bohlmeijer, Prenger, Taal, & Cuijpers, 2010) and leads toimproved symptoms of stress, anxiety, and self-esteem (Goldin &Gross, 2010). Numerous studies provide initial support for the potentialefficacy of mindfulness meditation training in people with ADHD(Mitchell, McIntyre, English, Dennis, Beckham, & Kollins, 2017).
Imago therapy, on the other hand, is also a process in which couplesare taught to be aware of the unconscious aspects of their relationshipsand to address the root causes of their conflicts, rather than trying toresolve it superficially (Lishort, 2005, cited in Veisi, 2009). In fact,imago therapy is an approach that combines communication, education,and treatment programs to help couples improve the couple relationship
(Muro, Holliman, &Luquet, 2016). In imago therapy, the main theoriesof personality, behavioral sciences, physiology and spiritual knowledgeare combined. Imago is an influential factor in selection because it isunconsciously driven by the goal of improving one's integrity byrestoring communication, both personal and interpersonal, disrupted bychildhood failure (Brown & Reinohold, 1999). This view also holds thatthe developmental stages of childhood, especially one's early relationshipswith parents, affect marital relationships. Choosing a spouse in marriage isnot just a conscious process, but also an important part of it unconscious,resulting in the completion of unfinished stages of childhood and thehealing of emotional wounds. In this way, husbands can learn the skills toheal childhood wounds and create healthy behaviors by understanding theunconscious processes within themselves and their spouse, and acquiringthe subconscious relationship into informed marriage, love and intimacythey need (Ebrahimi, Amini, & Deirh, 2017).
Considering the importance of family health in community healthand also considering that marital attachment can undermine familyfoundation, there is a need for more extensive studies in the area ofmarital burnout reduction. Couples can fulfill their role more fullywhen they have more marital satisfaction and mental health, andmarital disillusionment has no shadow over their lives. Therefore, it isimportant to pay attention to the importance of marital dissatisfactionin couples' lives, so that it can be an important step towards reducingmarital dissatisfaction and thus improving family functioning.Therefore, the purpose of this study was to compare and investigate theeffectiveness of mindfulness and imago therapy on reducing maritalburnout in couples with hyperactivity/ attention dificity disorder.
Method
Population, sample, and sampling methodThe present study was semi-experimental with pre-test, post-test and
follow-up with control groups. The current study was consisted of allcouples with hyperactive spouse who referred to Isfahan CounselingCenters in 2018, and were identified by clinical interview, psychiatricdiagnosis and hyperactivity test (Wender Utah). 45 couples who hadbeen married for a year were selected voluntary according to inclusioncriteria such as, no personality disorders, no drug or alcohol use, noother psychotherapy sessions, no family court referral, no problem withhyperactivity/ deficiency attention and willingness to attend meetings aswell as exclusion criteria, including absence from more than twosessions of total meetings, no assignments, a serious illness, and aspecific problem. 15 couples were assigned randomly to mindfulnesstraining group, 15 couples to imago therapy group, and 15 couples tocontrol group. The mindfulness experimental group received 8 sessionsof 60-minute mindfulness training and the imago therapy experimentalgroup received 10 sessions of 60-minute imago therapy. But the control
The Study, and comparison of Mindfulness and Imago Therapy Training on ...27
group received no treatment. All three groups received pretest, posttest,and after 3 months, followed up.Instruments
Couple Burnout Measurement. This measure is a self-assessmenttool designed to measure the degree and extent of marital dissatisfactionamong couples and was developed by Pines (Pines, 1996, Pines &Nunes, 2003). The scale has 21 items that include three components ofphysical exhaustion (fatigue, lethargy, and sleep disturbances),emotional deterioration (feeling depressed, hopeless and trapped), andpsychological deterioration (such as, feelings of worthlessness,frustration, and anger to wife). The items on this measure are arrangedon a seven-point Likert scale (never = 1, once over a long period = 2,rarely = 3, sometimes = 4, usually = 5, often = 6, and always = 7).Cronbach's alpha reliability coefficients of marital burnout subscaleswere reported from 0.84 to 0.90 and its validity coefficient wasconfirmed (Pines, 1996, Translation by Shadab, 2002). Navidi (2005)reported Cronbach's alpha reliability coefficient as 0.86. In this study,Cronbach's alpha reliability coefficient was 0.82.
Wender Utah Rating Scale. This scale is designed to measureadults with ADHD, which was developed by Wender to assess theadults’ ADHD (Wender, 2008). This scale consists of 61 items that areadjusted based on a 5-point Likert scale (zero = rarely up to 4 = veryhigh). In subsequent years, studies conducted in different countries haveshown that the Ventriotta test has good validity and reliability and is agood instrument for assessing attention deficit/ hyperactivity disorder(McCann, Scheele, & Ward, 2000). Sarami Forushani (2000) reportedCronbach's alpha reliability coefficient of 0.96 for this scale. In thisstudy, the reliability coefficient of this scale using Cronbach's alphamethod was 0.83.
Data AnalysisIn this study, descriptive statistics (mean and standard deviation) and
inferential statistics (such as, analysis of variance with repeated measures)were used to investigate and compare mindfulness and imago therapytraining methods using SPSS software.
FindingsInteraction of stages with the experimental groups in the three
measurement stages indicated significant differences in marital burnoutscores (p < 0.001). Thus, the magnitude of this effect of "practicalmeaningfulness" on the marital affliction variable is 0.77, that is, 77.7%of the total variance or individual differences in marital burnoutreduction in couples that can be explained by training. This findingindicates that marital burnout in the experimental groups has decreasedin comparison with the control group.
There was a significant difference between the mindfulness and theimago therapy group in the marital burnout variable, so that thedecrease in the burnout scores mean in the imago therapy group was
significantly more than the mindfulness burnout scores, meaning thatimago therapy training have been more effective in reducing theburnout scores mean. Also, there are significant differences between thelevels of attachment in the imago therapy group and the control group,which means that imago therapy training was effective in reducingmarital burnout, but the difference between the scores of burnout in themindfulness group and the control group was not significant.
DiscussionBased on the findings of the present study, it can be stated that
mindfulness-based therapy has been reported to be highly effective intreating clinical disorders and physical illnesses because it addressesboth physical and mental aspects. Mindfulness can help rid people ofautomatic thoughts, habits, and unhealthy behaviors and thus play animportant role in behavioral regulation. Research has shown thatmindfulness improves mood awareness and short-term training reducesfatigue and anxiety and affects depression, anxiety, and psychologicaladjustment (Zeidan et al, 2010). Spouses with ADHD report feelings ofdistress and fractures due to unequal distribution of responsibilities andemotional support deficits. In this case, the spouses may make moreefforts to compensate for the hyperactive/ neglected spouse, such asparenting, financial and work management deficiencies, which may be acause for concern for the spouse, who may be physically and evenmentally and emotionally exhausted the main components are maritallust. Mindfulness-based interventions can play a role in alleviating thisfatigue. Also, couples with spouse with ADHD due to the fact that theirspouse's behavior is not in line with what they expected, that is, thereality of the spouse and marriage does not match their imagination anddreams. Since marital burnout is associated with feelings of alienation,immaturity, and indifference between couples and the replacement ofnegative emotions with positive emotions, it creates many dysfunctionalthoughts in individuals that lead to awareness and control of thesedysfunctional thoughts and negative feelings (such as depression,anxiety, etc.) and mindfulness can have good results in these couples.Also, many couples with spouses with ADHD seem to have problemswith intimate relationships and conversational skills, which can lead toconflict, frustration, and decreased marital satisfaction in theseindividuals and their spouses. (Moya et al., 2012). The aim of this studywas to reduce couples' marital burnout using imago therapy. Previousfindings suggest that imago therapy training can be an effective andacceptable method of solving marital problems and has an importantrole in reducing marital burnout and increasing marital intimacy (AmirRazavi, Nouhi & Aghaei, 2017). In addition, couples with anhyperactive/ inattentive spouse are usually dissatisfied with their livesand angered by traits such as intolerance, rapid and impulsiveconversations and interference, rapid grooming, impulsive acting, andrapid anger, and do not have good relationships with each other (Hamir,Su & Chan, 2010), which can be the source of marital discomfort.
The Study, and comparison of Mindfulness and Imago Therapy Training on ...29
Therefore, using the imago therapy approach can improve couples'relationships with their spouses with hyperactivity/ inattention, andstrengthen their communication and social skills (Rabbins, 2005).Imago therapy training helps couples with a spouse with ADHDbecome aware of the unconscious aspects of their relationships,examine the origins of their conflicts, and develop skills for developinghealthy behaviors by understanding the unconscious processes withinthemselves and their spouse. And by transforming the subconsciousrelationship into conscious marriage, they gain the love and intimacythey need (Muro, Holliman, & Luquet, 2016). The couples also learn bypracticing conscious conversation that by resolving their problems andconcerns, they can rescue themselves from falling into negativeinteractions and resolve conflicts in the relationship and experiencegreater stability and distance from distress. The greater the interactionsbetween these couples and the more loving and intimate theseinteractions are, the more satisfied they will be with each other and themarriage, and as a result, they will not become frustrated. In themeantime, the use of imago therapy for tangible and objectivecommunication problems and providing appropriate solutions can affectthe quality of marital relationships, especially in couples with spouseswith ADHD.
زدگی دلکاهش آگاهی و ایماگوتراپی بر ذهنهايبررسی و مقایسه درمان1توجهنقصی/فعالبیشاختاللهمسر مبتال بهبا زناشویی در زوجین
*شکوه بهشتی نژاد
**فلور خیاطان
***غالمرضا منشئی
چکیدهزدگی زناشویی دلکاهش آگاهی و ایماگوتراپی بر ذهنهاي درمانتأثیر وبررسی پژوهش حاضر با هدف
، آزمـون پـیش ابآزمایشینیمه در یک طرح توجهی/ نقصفعالاختالل بیشهمسر مبتال به بادر زوجین زوجـین بـا همسـر کلیـه شـامل پـژوهش این. جامعۀانجام گرفتکنترل پیگیري با گروه آزمون و پسصـورت داوطلبانـه بـه زوج45شهر اصفهان بـود. مشاورهمراکزبهکنندهتوجه مراجعهی/ نقص فعالبیش
زوج) 15ایماگوتراپی (درمان زوج)، 15آگاهی (ذهندرمان به طور تصادفی به سه گروه انتخاب شدند وآگاهی و گـروه ذهندرمان ي اقهیدق60ۀ جلس8در 1زوج) اختصاص یافتند. گروه آزمایش 15و کنترل (
، آزمـون شیپـ شـرکت کردنـد و در سـه مرحلـه ایماگوتراپی درمان ياقهیدق60جلسه 10در 2آزمایشبا استفاده از هادادهزدگی زناشویی مورد سنجش قرار گرفتند.) در متغیر دلماههسهآزمون و پیگیري (پس
يهـا بـین گـروه کـه نشـان داد نتـایج . مکرر (آمیخته) تحلیل شدندگیري هاي اندازعتحلیل واریانس با داري معنـی تفـاوت زناشویی زدگی دلدر ایماگوتراپی با گروه کنترلدرمان آگاهی و ذهندرمانآزمایشدرمـان و این تـأثیر در ایمـاگوتراپی بیشـتر از ذهـن آگـاهی اسـت. بنـابراین ،)P≥001/0(رد وجود دا
زدگـی درمانی اثربخش براي کـاهش دل هايعنوان روشبهتوانندیمایماگوتراپی درمان آگاهی و ذهنزناشویی زوجین مورد استفاده قرار گیرند.
ارتباطنوعدرجوانهايمشکالت زوجدرصد78حدوداستدادهنشاناخیرهايدر سالهاپژوهشنتایجمندي کامل یترضااز هازوجیی که هاخانوادهدر(Blumer & Murphy, 2011).نهفته است هاآن
برخوردار نیستند و خود را به دلیل قبح طالق از نظر شرعی و اجتماعی، مجبور به ادامه زندگی در شرایط
.می باشد21/12/96تاریخ 23821602952010نامه دکتري مشاوره با مجوز پژوهشی شماره این مقاله برگرفته از پایان. ١ایراناصفهان،خوراسگان،،آزاد اسالمی واحد اصفهاندانشگاه،جوي دکتري مشاورهدانش*
(نویسنده مسئول)ایراناصفهان،خوراسگان،، دانشگاه آزاد اسالمی واحد اصفهانشناسی،گروه روانستادیارا**[email protected]
ایراناصفهان،خوراسگان،،آزاد اسالمی واحد اصفهاننشگاه داشناسی،گروه رواندانشیار***
29...زدگی زناشویی در زوجیندلکاهش آگاهی و ایماگوتراپی بر ذهنهاي درمانبررسی و مقایسه
اندوه و درماندگی بر زندگی غالب تدریجافتد و یمدانند، موجودیت خانواده به خطر یمعدم رضایت یابد. یمجریان در بستر خانواده)marital burnout(زناشویی دگیزگردد. در چنین شرایطی، دلیم
بسیار،يهاتالشرغمیعلشوندیمافراد متوجهکهکندیمبروززمانیزناشویی،زدگیبنابراین دل,Pines, 1996(دادنخواهدوندادهمعنازندگیبهها رابطه آن Translation by Shadab, 2002.(
زدگی عبارت از حالت خستگی جسمی، ذهنی و هیجانی، مسخ شخصیت و اُفت عملکرد شخصی دلهاي معده و روده، یناراحتخوابی تا وسیعی از سردردهاي مزمن و بیدامنهاست که خستگی جسمی
گیردیبرماي و از پا افتادگی جسمی را در یچهماههاياختاللکاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن، )Aronson & Kafry, 1981, cited in Adams, 2009(،صورت کاهش خودباوري، خستگی ذهنی به
شود یمس و سرخورگی نسبت به همسر، احساس ناکامی و دوست نداشتن خود مشخص أاحساس ی)Pines, 1996, Translation by Shadab, 2002(شدن، صورت احساس تهیو خستگی هیجانی به
Maslach & Jackson, 1981, cited in(کند میتحت فشار بودن، ناراحتی، کسالت و خلق پایین بروز
Chanofsky, 2009(.لفهؤمدر سه ب) زدگی اول فرایند دلمرحلهعد جسمی، هیجانی و روانی) خستگیناامیدي از وضعیت موجود، به تدریج به سمت عدم رضایت است که در این مرحله فرد با احساس خشم و
یابد و تداوم این ناامیدي و نارضایتی، سرانجام فرد را به مرحله دوم که مسخ شخصیت یمسوق )depersonalization( ،مسخ شخصـیت نیز به تسلیم شدن کندهدایت میاست .)giving up(، اُفت
,Comerchero(ها یتمسئولدر انجام وظایف و عملکرد شخصی و احساس مؤثر نبودن و عدم کفایت
.)Kaya, 2010(انجامد یمزدگی زناشویی سرانجام درماندگی کامل؛ یعنی، دلو)2008زدگی زناشویی در ابتدا، ممکن است این باشد که براي باز یافتن شور و هیجـان واکنش زوجین به دل
اوایل زندگی تالش کنند که اگر این تالش با شکست مواجه شود انتخابشان را زیر سـؤال بـرده و سـبب شود روي نقاط ضعف و عیوب یکدیگر متمرکز شوند و در نتیجه دچار احساس ناامیدي و خشم شـدید میویی ادامـه نشاط و سـرزندگی هـم چنـان بـه رابطـه زناشـ فقدانگردند. تعدادي از زوجین نیز علیرغم میشـان خاتمـه دهنـد. بنـابراین از آنجـا کـه گیرند که به رابطهدهند و تعدادي دیگر، فقط زمانی آرام میمیتوانـد بـه زدگی زناشویی کاهش عشق و عالقه و افـزایش رفتارهـاي خصـمانه را بـه دنبـال دارد مـی دل
رسـودگی عـالوه، ف به). Huston, 2009(نارضایتی زناشویی منجر شده و بنیان خانواده را متزلزل سازداحسـاس بیگـانگی، بسـتگی دلبـا وبستگی عاطفی به همسرشـده کاهش تدریجی دلسبب زناشویی
نمایـان زوجین به یکدیگر و جایگزینی عواطف منفی بـه جـاي عواطـف مثبـت تفاوتیبی،عالقگییب).Rezaei & Rezaei, 2019شود (یم
ي خانواده را تحت هاجنبهشایع روانی که بسیاري از نسبتاًهاياختاللي اخیر، یکی از هاپژوهشبا بررسی Attentionتوجهنقص/فعالییر قرار داده است اختالل بیشتأث Deficit / Hyperactivity Disorder
ADHDباشدیم(Ershadi Farsani, 2012)ین و ترمهماز یکیتوجه نقص/فعالی. اختالل بیشسالی ممکن است تا بزرگرشدي است که - و یک اختالل عصبیدوران کودکیهايترین اختاللیعشا
عنوان الگوي تکراري این اختالل به. (American Psychiatric Association, 2013)تداوم یابد
)2هشمار98اییز و زمستان پ،نهم، سال9دورهکاربردي، دانشگاه شهید چمران اهواز (دوفصلنامه مشاوره 30
شروع آن از هفت سالگی بوده و غالباًتوجهی توصیف شده است که بیش فعالی، تکانشگري و بی& ,Brown, Fiood, Sarocco, Atkins(که قابل اسناد به رشد طبیعی باشد شدیدتر از آن است
Khachatryan, 2017.(یر در تکامل رفتار کودکی که به تأخدر اصل نقص توجه /فعالیاختالل بیشي ظاهري هانشانهاین اختالل،با يافرادشود. یمیابد، تصور یمسالی گسترش سمت نوجوانی و بزرگ
افزایش حرکات عمومی و درشت بدنی،وول خوردن،قراري،یبی، برخورد مکرر با اشیا،پرتحواسمانند عدم رعایت نوبت و فعالیت بیش از حد دارند که باعث ایجاد مشکالتی در اجازه صحبت کردن دائمی،یب
و آینده ی در یادگیري)تحصیلی (ناتوانساالن)،اجتماعی (ارتباط با همهاي خانوادگی (نگرانی والدین)،ینهزمبر اساس گزارش مطالعه ملی ســالمت کودکان . (Hamier, Su, & Chan, 2010)شودیمشغلی
(National Survey of Children's Health,2011) ،درصد کودکان در ایاالت متحده 11یباً تقرو پسران دو برابر بیشتر از دختران داراي اندنمودهرا دریافت توجه نقص/فعالیبیشآمریکا تشخیص اختالل
,Visser, Danielson, Bitsko, Holbrook)اند بودهاین اختالل & Koqan, Ghandour, 2014) . اینطور بهنظمی، انجام تکالیفیبداري، به اشکال مختلف در رفتار فرد از جمله نداشتن خویشتنچنین اختالل هم
ناقص، تأخیر در انجام تکالیف، مشکل در پذیرفتن قوانین اجتماعی، مشکل در برقراري رابطه با دیگران، کند که این موارد موجب آسیب رساندن به یمی در برابر فشارهاي روانی ظهور پیدا تحملکمثباتی عاطفی و بی
,Wender, Wolf(شود یمخاصی روابط بین فردي و در نتیجه بروز مشکالت & Wasserstein, 2001.(ر دصمیمیتگريبا نقش تعدیلتوجه نقص/فعالیبیشپژوهشی با عنوان زندگی با یک شریک مبتال به اختالل
صمیمیت، صمیمیت و رضایت گريکه در مقایسه بین رضایت زناشویی با نقش تعدیلچنین نتیجه گرفته شدنقص/فعالیبیشکمتر از همسران بدون اختالل نقص توجه نقص/فعالیبیشزناشویی در همسران با اختالل
مویا، استرینگاریس، . در پژوهش)Bennaim, Marom, karshin, Gifter, & Arad, 2016بود (توجه ,Moya)اشرسون، ساندبرگ و تایلور Stringaris, Asherson, Sandberg, & Taylor, 2012) نیز چنین
ي هامهارتسالی با مشکالتی در روابط صمیمی و بزرگتوجهنقص/فعالیبیشاختالل بحث شد که زدگی و کاهش رضایت زناشویی در این افراد و منجر به تعارض، دلتواندیمگفتگو همراه است که خود
همسران آنان باشد.رفتـاري و ارتبـاطی، یـایی، پوروانبسیاري از جمله رویکردهاي ساختاري،اخیر، رویکردهاييهاسالدر
توانـد در یمـ ي جدید که هاروشیکی از گران خانواده قرار گرفته است.مورد توجه درماناجتماعی،یادگیري)(mindfulness-based interventionsآگـاهی مبتنی بر ذهـن مداخلهاین زمینه روش مفیدي باشد، روش
آگاهی به معناي توجـه بـه طریقـی شود. ذهنیمهاي رویکرد شناختی و رفتاري تلقی یوهشاست که از جمله داشتن هوشیاري فـرد چنین شامل زنده نگهباشد. همیمخاص، معطوف به هدف و زمان حال و بدون داوري
شـود و یمخودآگاه )mental gear(آگاهی، فرد در هر لحظه از شیوه ذهنیذهندربراي واقعیت حاضر است. گیـرد ذهـن را از یـک شـیوه بـه یمروي دو شیوه ذهن، یکی انجام دادن و دیگري بودن، یاد پس از آگاهی
دیگر حرکت دهد که مستلزم آموزش راهبردهاي رفتاري، شـناختی و فراشـناختی ویـژه بـراي متمرکـز شیوه
31...زدگی زناشویی در زوجیندلکاهش آگاهی و ایماگوتراپی بر ذهنهاي درمانبررسی و مقایسه
& ,Segal, Bieling, Young, Macqueen, Cooke(فراینــد توجــه اســت کــردن Martin, 2002(.اثربخشـی پـردازد داراي یمـ عـد جسـمانی و ذهنـی که به هر دو بواسطه اینآگاهی بهي مبتنی بر ذهنهادرمان
عنـوان حالـت آگاهی معموالً بهی، ذهنطورکلبهجسمانی است. هاي بالینی و بیماريهاياختاللباالیی براي درمان ـال روي کهچه آگاهی و داشتن توجه به آن ـان ح و )Brown & Ryan, 2003(شـود یمـ دهـد تعریـف مـی در زم
و از ایـن رو نقـش کنـد کمـک رفتـاري ناسـالم الگوهايوهاعادت، تواند به رهاسازي افراد از افکار خودکاریمآمـوزش ورا بهبود بخشیدهآگاهی خلقذهنمراقبهکه دندادایفا کند. تحقیقات نشان را در تنظیم رفتاريمهمی& ,Zeidan, Johnson, Diamond, David(داده کـاهش رااضـطراب وخســتگیآن،مــدتکوتـاه
Gross, 2010.(آگاهی در افـراد مبـتال بـه مطالعات متعدد براي اثربخشی بالقوه آموزش مراقبه ذهن,Mitchell, McIntyre, English(آوردیمـ فـراهم توجه حمایت اولیـه نقص/فعالیبیشاختالل
Dennis, Beckham, & Kollins, 2017.( سـاالن مبـتال بـه اخـتالل ي بزرگبر روي امطالعهدر,Zylowska(آگـاهی گروهـی را تکمیـل کردنـد توجه که یک دوره درمان ذهـن نقص/فعالیبیش
Smalley, & Schwartz, 2009(هاي افسردگی و اضطراب بهبود یافته است.نشانهفرآینـدي اسـت کـه در نیـز ) imago therapy(از طرف دیگر، ایماگوتراپی (تصویرسازي ارتباطی)
و ریشـه آگـاه شـده روابطشـان ناخودآگـاه هـاي شـود کـه از جنبـه یمـ آمـوزش داده هـا زوجآن، بـه سـطحی حـل کننـد صـورت سـعی کننـد آن را بـه دهند؛ نه اینکهقراریشان را مورد بررسیهاتعارض
.(Lishort, 2005, cited in Veisi, 2009)آمـوزش و کـه ارتبـاط، واقع، ایماگوتراپی رویکردي اسـت دربخشـد مـی بهبـود راارتبـاط زوجـین وکندیمترکیب ي درمانی کمک به زوجین را با همهابرنامه
تکمیل بهنیازنتیجۀوبودهناخودآگاهآنازمهمیبلکه بخشنیست،آگاهانهفرایندیکفقطزناشوییدرك بـا تواننـد یمـ همسرانروش،ایناست. در عاطفیيهازخمالتیاموکودکیدورانناتماممراحل
رفتارهاي ایجادکودکی ويهازخمالتیامبرايراییهامهارتهمسرشان،ودر خودناخودآگاهفرایندهايخـود را بـه رابطه ناخودآگاه به ازدواج آگاهانه، عشق و صـمیمیت مـورد نیـاز با تبدیلوبگیرندیادسالم& ,Ebrahimi, Aminiآورند دست Deirh, 2017)(.
)2هشمار98اییز و زمستان پ،نهم، سال9دورهکاربردي، دانشگاه شهید چمران اهواز (دوفصلنامه مشاوره 32
آمـوزش ند کـه نشان داد)Amir Razavi, Nouhi, & Aghaei, 2017(ي، نوحی و آقاییرضویراممصـلی .اسـت زدگی زناشویی و صـمیمیت زناشـویی زوجـین مـؤثر دلداري بریطور معنایماگوتراپی به
(Mosalla, 2016)زدگـی داري دلطـور معنـی آگـاهی بـه نشان دادند که شناخت درمانی مبتنی بر ذهنبا بررسـی تـأثیر (Khosh Sirat, 2014)سیرت بخشد. خوشیمزناشویی را کاهش و صمیمیت را بهبود
زنـدگی، سـال اول 5درزناشـویی و رضایتمنديبر سازگاريایماگوتراپیمدت با روشدرمانی کوتاهزوجافـزایش قابل تـوجهی میزانبهراسازگاري زناشوییومیزان رضایتایماگوتراپیکارگیريبهدریافت که
& Beshlide, 2013( د و در پژوهشی بـا عنـوان بررسـی کـارایی درمـان مبتنـی بـر پـذیرش و تعهـي داراي آشـفتگی زناشـویی و هـا زننگر بر نگرانی و سازگاري زناشـویی درمانی رفتاري یکپارچهزوج
یوسـفی و هـاي درمـان تـأثیر دارنـد. اختالل اضطراب فراگیر نشان دادند که هر دو درمان بـر هـدف مقایسه اثربخشی رویکردهاي خـانواده درمـانی مبتنـی بـر حضـور با (Yousefi & Sohrabi,2011)سهرابی
بـر کیفیـت روابـط زناشـویی و ی در رضـایت آگـاه درمان شناختی مبتنی بر ذهـن ذهن و فراشناخت تأثیربر کیفیت روابـط زناشـویی آگاهی رااثربخشی خانواده درمانی ذهن،زناشویی در مراجعان در آستانه طالق
بر کیفیت MCFTوMBFTبر اساس نتایج این مطالعه اثربخشی خانواده درمانیچنین دند. همیید کرأتبابـایی .یکسانی بـراي دو روش درمـانی مـورد اسـتفاده یافـت شـد اثر تقریباًوید شدتأیروابط زناشویی
,Babaei Gharmkhani(لواسانیومدنیگرمخانی، Madani, & Lavasani, 2014 (کـه نشان دادندزدگی زناشویی کمتـري را ها دلارتباطی سازنده متقابل در بین زنان متقاضی طالق، آنافزایش الگوي با
زدگـی زناشـویی زنـان کنند. معیارهاي ارتباطی غیرواقعی نیز در صورتی که افـزایش یابنـد دل تجربه میبیـان کـرد کـه درمـان (Marlynn Wei, 2017)مـارلین وي .رود و برعکسمتقاضی طالق نیز باال می
توجـه را بهبـود نقص/فعالیبیشساالن مبتال به اختالل ي بزرگهاهنشانتواند یمآگاهی اختی رفتاري ذهنشنبـه ایـن نتیجـه رسـیدند کـه فنـون (Javid khalili & Afkari, 2017)بخشـد. جاویـد خلیلـی و افکـاري
در پـژوهش فداکارانـه در زوجـین تـأثیر دارد. ورزي ي عشـق هـا سبکزدگی و ایماگوتراپی بر صمیمیت، دلبـر روي سـطح منظـور بررسـی ایمـاگوتراپی که بـه ) Schmidt & Gelhert, 2017(میت و گیلهرتشا
اسـت شده همدلی باعث افزایش ایماگوتراپی،گرفت، نتایج نشان داد که آموزشصورتهمدلی زوجینمک اینتییر، انگلیش، دنیـز، ،است. میشلشدهزناشوییرضایتافزایشباعثهمدلی زوجینافزایشو
,McIntyre, English, Dennis, Beckhamبکهام و کولینز & Kollins, 2017)Mitchell, ( نیـز، دریی کـه افـراد از هـا نشانهفعال نشان دادند که ساالن بیشآگاهی در بزرگپژوهشی مبتنی بر آموزش ذهن
ـ چنـین گـزارش داده بودنـد و هـم ADHDهاي یژگیو بهبـود یافتـه بـود. رابینـز هیجـانی تنظیمـی یب)Rabbins, 2005 (فعال/ نقص توجـه هاي بیشزوجنشان داد که ایماگوتراپی در برقراري ارتباط مؤثر به
کند.یمنیرومندي ارتباطی و اجتماعی آنان را هامهارتنماید و یمکمک
33...زدگی زناشویی در زوجیندلکاهش آگاهی و ایماگوتراپی بر ذهنهاي درمانبررسی و مقایسه
ترکاملراخودنقشتوانند میزمانیزوجینشد.میاحساسزوجینزدگی زناشوییکاهش دلزدگی زناشویی شته باشند و دلدابیشتريروانسالمتوزناشوییمنديرضایتکهدهندانجام
زندگیدرزدگی زناشوییدلاهمیتبه کهاستمهمبنابراینسایه بر زندگی آنان نداشته باشد. زوجینزدگی زناشوییکاهش دلراستايدری مهمگامیبتوانطریقاینازتاشود،توجهزوجین
هاي روشتأثیروبررسیمطالعهاینهدفبنابراین.برداشتخانوادهعملکردبهبودنتیجهدروزدگی زناشویی در زوجین با همسر مبتال به اختالل آگاهی و ایماگوتراپی بر کاهش دلذهنبود./ نقص توجهفعالیبیش
روشگیريجامعه، نمونه و روش نمونه
.بودکنترلگروهباپیگیريوآزمونپسآزمون،پیشباتجربینیمهیک طرح حاضرپژوهشمراکزبهکنندهمراجعهتوجه / نقص فعالزوجین با همسر بیشکلیهشاملپژوهشاینجامعۀ
و آزمون پزشکروانکه از طریق مصاحبه بالینی، تشخیص بود1397شهر اصفهان در سال مشاورهي ورود به پژوهش هامالكبا توجه به زوج45.مشخص شدند)Wender Utah(فعالی بیش
عدمشخصیت، عدم مصرف مواد مخدر یا الکل، هاياختاللگذشت یک سال از ازدواج، نداشتن ، عدم مراجعه به دادگاه خانواده، داشتن مشکل بیش فعالی/ دیگریدرمانروانيهاجلسهدرشرکتي خروج شامل عدم غیبت بیش از دو هامالكین چنهمو هاجلسهتوجه و تمایل به شرکت در نقص
برگزار شده، عدم انجام تکالیف، ابتال به یک بیماري سخت و وجود یک يهاجلسهجلسه از مجموع به زوج15آگاهی، به گروه آموزش ذهنزوج15صورت داوطلبانه انتخاب شدند و مشکل خاص، به
صادفی اختصاص یافتند. گروه صورت تزوج به گروه کنترل به15و گروه آموزش ایماگوتراپی10تحت آموزش 2آگاهی و گروه آزمایشذهناي یقهدق60ۀ جلس8تحت آموزش 1آزمایش
قرار گرفتند و گروه کنترل هیچ نوع آموزشی را دریافت نکرد. پس از ایماگوتراپی ايیقهدق60جلسه هر سه گروه در مرحله مجدداًماه 3آزمون و بعد از آزمون، پسپایان درمان از هر سه گروه پیش
بـین زوجـین درزناشـویی زدگیدلدرجه و میزانگیرياندازهبرايکهاستخودسنجیابزارمقیاس یک
)2هشمار98اییز و زمستان پ،نهم، سال9دورهکاربردي، دانشگاه شهید چمران اهواز (دوفصلنامه مشاوره 34
,Pines(پاینزو توسطگردیدهطراحی 21ابزار این . )Pines & Nunes, 2003(ساخته شده است)1996افتـادن پـا از،)خـواب هـاي اختاللداشتن وخستگی، سستیاحساس(جسمیخستگیسه مؤلفۀاي ماده
ارزشـی، سـرخوردگی بـی مثل احساس(روانیافتادنپاازو) افتادندامدرافسردگی، ناامیدي واحساس(عاطفیي ارتبـه هفـت بر روي یک طیـف لیکـرت شاخصي این هاماده.دهدمورد سنجش قرار می)همسربهخشمو
,Pines, 1996(اسـت گـزارش شـده Translation by Shadab, 2002(. نویـدي)Navidi, 2005(آلفـاي ضـریب پایـایی ،گزارش نمود. در این پـژوهش 86/0راشاخصاین کرونباخپایایی آلفايضریب
Attention Deficity Rating Scale(.بـراي هتوجنقص جهت سنجش اختالل بیش فعالی/این مقیاستوجـه در نقـص براي بررسی اختالل بـیش فعـالی/ (Wender, 2008)وندرساالن است که توسطبزرگ(صـفر = اي درجه5طیف لیکرت یک اساس برهامادهاست کهماده 61شامل وساالن، تهیه شده بزرگ
در مطالعاتی که در کشورهاي گوناگون انجـام ي بعد،هاسالدر .اندتنظیم شده= خیلی زیاد)4تاندرتبهمناسـبی بـراي است و ابـزار بوده روایی و اعتبار خوبی برخوردار ازشد که آزمون وندر یوتانشان دادهشد،
60ۀجلس8در گروهیصورتبهزمانی،محدودیتبهتوجهباواخالقیاصولرعایتباآزمایشگروهبرايايدقیقه60جلسه 10در و در روزهاي یکشنبهآگاهی آزمایش ذهنگروهبراياي دقیقه
پسوآزمونپسآزمون،پیشمرحلهدرگروهسههر.شدانجامشنبهدوآزمایش ایماگوتراپی در روزهايموازینرعایتدلیلبه.دادندپاسخزدگی زناشوییدلمقیاسبهپیگیريمرحلهدرماهسهگذشتاز
آموزشتحتنیزهاآنپژوهش،مراحلتمامیپایانازپسکهشددادهتعهدکنترلگروهبهاخالقیذهن آگاهی و مداخالتوتقسیمگروهدوبهنیزکنترلگروههايزوج،رواینازگرفت؛خواهندقرار
.کردنددریافتراایماگوتراپی
35...زدگی زناشویی در زوجیندلکاهش آگاهی و ایماگوتراپی بر ذهنهاي درمانبررسی و مقایسه
1جدول ,Teasdale, Segal(آگاهی تیزدل، سیگل، ویلیامز، ریدگیوي، سولز و لو آموزش ذهنيهاجلسهخالصه
Williams, Ridgeway, Souls, & Lau, 2000(محتواي جلسههاجلسهبیان اصول و قواعد درمانی و روند -برقراري رابطه درمانی- آشنایی اعضاهدایت خودکاراول
تمرین وارسی بدن-تمرین خوردن کشمش- هاجلسهبرگزاري تمرین افکار و احساسات-ده دقیقه تنفس آگاهانه- تمرین وارسی بدنچالش با موانعدوم
حضور ذهن از تنفسسوماي دقیقهفضاي تنفس سه-مراقبه نشسته با تمرکز بر آگاهی از تنفس و بدن
افکار، احساسات و ی، بدنهاي بررسی تجربیات خوشایند هفته و احساس-خلق مرتبط با آن تجربیات
ماندن در زمان حالچهارممراقبه نشسته با آگاهی از تنفس، –پنج دقیقه تمرین دیدن یا شنیدن آگاهانه
–اي دقیقهفضاي تنفسی سه-روي آگاهانه پیاده–بدن، صداها و افکارهاي بدنی، افکار، احساسات و خلق بررسی تجربیات ناخوشایند و احساس
مرتبط با آن تجربیات
پذیرش و اجازه/ مجوز حضورپنجمتمرین اجازه دادن به تجربیات و -مراقبه نشسته با آگاهی از تنفس و بدن
آموزش - ها بدون قضاوت یا سعی در تغییر دادن آن"بودن"هیجانات به هااي با استفاده از استعارهربهاجتناب تج
افکار حقایق نیستندششمتمرین خلق، –اي دقیقهفضاي تنفس سه–مراقبه نشسته با آگاهی از تنفس و بدن
آماده شدن –که افکار حقایق نیستندهاي جایگزین با تأکید به اینفکر و دیدگاهبراي پایان دوره
چگونه به بهترین نحو از خود هفتممراقبت کنم؟
فضاي –مراقبه نشسته با آگاهی از تنفس، بدن، صداها، افکار و هیجانات بررسی ارتباط فعالیت و خلق–ايدقیقهتنفس سه
آمدن با ها براي کنار استفاده از آموختههشتمهاي خلقی بعديحالت
آگاهی در زندگی بحث درباره کاربرد تمرینات ذهن–تمرین وارسی بدن شودروزمره و مشکالتی که مانع از انجام تکالیف می
2جدول )Brown & Reinhold, 1999(ایماگوتراپی براون و رینهولد يهاجلسهخالصه
محتواي جلسههاجلسهسازي مفهوم–آشنایی با مراحل زندگی زوجین و بررسی وضعیت موجود روابط آنان –برقراري ارتباط برقراري ارتباط و ایجاد آمادگیاول
و روش اجراهاجلسهآشناکردن زوجین با اهداف –روابط زوجین بر اساس دیدگاه ایماگوتراپی براي روابط و تعیین یزي مشترك ربرنامه–ارزیابی امکان پیشرفت در بهبود رابطه ریزي براي روابط آیندهبرنامهدوم
آشنایی با اهداف و نظرات یکدیگر–اهداف پرورش تصویر ذهنی–هاي فرد بررسی تأثیر تجربیات گذشته بر ویژگی–افزایش خودآگاهی افزایش خودآگاهیسوم
بررسی تأثیر گذشته هر یک از زوجین بر روابط فعلی–شناخت عمیق همسر شناخت همسرچهارمهاي یکدیگریازها و آسیبنآشنایی با –آگاهانه ◌ٔ مکالمهآموزش و تمرین روش هاي یکدیگرنیازها و آسیبشناخت پنجمافزایش صمیمت و ارضاي نیازها–ایجاد تعهد مشترك و اطمینان از باهم بودن هاي خروجبستن راهششمهاي عاطفیافزایش صمیمت و التیام زخم–ایجاد منطقه امن و خوشایند در رابطه تجدید خاطرات عاشقانه گذشتههفتم
ي جدید رفتارهایادگیري –ي آزاردهنده رفتارهایازهاي عمیق همسر و تعیین نآشنایی با ي جدیدرفتارهایادگیري هشتممنظور افزایش احساس امنیت و پیوند عاطفیبه
هاي گذشته و التیام کاهش رنجش–و تخلیه خشم در یک محیط امن و سازندهبیانتخلیه خشم و هیجانات منفینهمهاي عاطفیزخم
گیري نهاییبندي و نتیجهجمع–سازي و پذیرش تمامیت خود و همسر یکپارچهسازي خودیکپارچهدهم
)2هشمار98اییز و زمستان پ،نهم، سال9دورهکاربردي، دانشگاه شهید چمران اهواز (دوفصلنامه مشاوره 36
هادادهتجزیه و تحلیل ي آموزش ذهن آگاهی و ایماگوتراپی از دو آمار هاروشبراي بررسی و مقایسه پژوهشدر این
با استفاده مکرر (آمیخته)گیرياندازهتوصیفی (میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (تحلیل واریانس با استفاده گردید.SPSSافزار آمارينرماز
هایافته؛ 74/3و 29ی آگاهذهني آزمایش هاگروهکننده در میانگین و انحراف معیار سن زوجین شرکت
نفر) داراي 2% (10ي گروه ذهن آگاهی هاکننده؛ شرکت89/2و 91/27و کنترل 11/3و 86/28ایماگوتراپی نفر) داراي 5% (25نفر) داراي مدرك لیسانس و 9(%45نفر) داراي مدرك کاردانی، 4% (20مدرك دیپلم،
نفر) 5% (25نفر) داراي مدرك دیپلم، 1% (5اگوتراپی ي گروه ایمهاکنندهمدرك باالتر از لیسانس؛ شرکتنفر) داراي مدرك باالتر از لیسانس؛ 6% (30نفر) داراي مدرك لیسانس و 8(%40داراي مدرك کاردانی،
7(%35نفر) داراي مدرك کاردانی، 7% (35نفر) داراي مدرك دیپلم، 2% (10ي گروه کنترل هاکنندهشرکتنفر) داراي مدرك باالتر از لیسانس؛ میانگین طول مدت ازدواج زوجین 4% (20سانس و نفر) داراي مدرك لیسال 73/3؛ میانگین طول مدت ازدواج زوجین گروه ایماگوتراپی 25/1و انحراف معیار 85/4گروه ذهن آگاهی
بود.13/1ار سال و انحراف معی28/5؛ و میانگین طول مدت ازدواج زوجین گروه گواه 32/1و انحراف معیار
3جدول آزمون و پیگیريآزمون، پسي مختلف در سه مرحله پیشهاگروهدر زدگی زناشوییمتغیر دلمعیارانحرافومیانگین
هاي زدگی زناشویی در گروهنمره متغیر دلمیانگینشودمشاهده می3جدولدر گونه که همانآزمون تا مرحله پیگیري کاهش یافته است.ذهن آگاهی و ایماگوتراپی از پیشدرمانی
4جدوللون و آزمون کرویت موخلیهمگنی واریانسخالصه نتایج آزمون
آزمون گروهلون
درجه 1آزادي
درجه 2آزادي
سطحp
مقدار موخلی
مقدار χ2
درجه آزادي
سطح p
زدگی دلزناشویی
41/0242663/060/078/202001/0آزمونپیش<
22/0242799/0آزمونپس536/0242589/0پیگیري
37...زدگی زناشویی در زوجیندلکاهش آگاهی و ایماگوتراپی بر ذهنهاي درمانبررسی و مقایسه
مـوخلی کـه همگنـی کرویـت مفروضـه آزمـون شـود، یمـ مالحظـه 4طور که در جـدول هماننتیجـه دهد بیانگر این است که این شرط برقرار نیسـت. در یمرا نشان کوواریانس/واریانسهايماتریس
،نیچنـ هـم گیسر استفاده گردیـد. -کارانه گرین هاوساساس عدم تأیید این آزمون از آزمون محافظهبر ـ وارکهدهدیمورد آزمایش نشان ميهالون در گروهيهاانسینتایج آزمون همگنی وار متغیـر يهـا انسی
زدگی زناشویی در این سه گروه برابر هستند.دل
5جدول آزمون و پیگیريآزمون، پسآزمایش و کنترل در مراحل پیشيهاهاي مکرر (آمیخته) در گروهگیرياندازهنتایج تحلیل واریانس
گیري در نمرات آزمایش در سه مرحله اندازهيها، که تعامل مراحل با گروهدهدینشان م5جدول 001/0pدار وجود دارد (زدگی زناشویی تفاوت معنیدل عملی در يمیزان این تأثیر معنادار،این). بنابر>
فردي در کاهش يهادرصد کل واریانس یا تفاوت7/77،است، یعنی77/0زدگی زناشویی متغیر دلزدگی قابل تبیین است. این یافته حاکی از این است که دلدرمانزدگی زناشویی در زوجین از طریقدل
هاي آزمایش نسبت به گروه کنترل کاهش یافته است.زناشویی در گروه
درمانذهن آگاهی با گروه درمان بین گروه زدگی زناشویی ، که در متغیر دلدهدینشان م6جدول زدگی به روش ایماگوتراپی بر کاهش نمرات دلدرماندار وجود دارد. یعنی، ایماگوتراپی تفاوت معنی
ایماگوتراپی با گروه کنترل تفاوت درمان زدگی در گروه ، بین نمرات دلنیچنهمبوده است. مؤثرتر
)2هشمار98اییز و زمستان پ،نهم، سال9دورهکاربردي، دانشگاه شهید چمران اهواز (دوفصلنامه مشاوره 38
زدگی و این تفاوت به نفع آموزش به روش ایماگوتراپی بر کاهش دلشودیمداري مشاهده معنیذهن آگاهی با گروه کنترل تفاوت وجود ندارد.درماندر گروه زدگی زناشویی است. اما بین نمرات دل
بحثزدگی آگاهی و ایماگوتراپی بر دلذهندرمانتأثیر دو روش مقایسه پژوهش حاضر با هدف بررسی و
انجـام شـد. نتـایج نشـان داد کـه هـر دو روش نقـص توجـه /فعـالی بـیش در زوجین با همسر مبتال به توجـه مـؤثر نقص فعالی/زدگی در زوجین با همسر مبتال به بیشبر کاهش دلآگاهی و ایماگوتراپی ذهن
2016(، مصـلی Amir Razavi et al., 2017)(ي و همکـاران رضـو یرامهاي است که با نتایج پژوهش
،)Schmidt & Gelhert, 2017(، اشــمیت و گلیــرت )Javid khalili & Afkari, 2017(خلیلــی و افکــاري هاي پژوهش همسو است. با توجه به یافته)Rabbins, 2005(و رابینز )McMahon, 2010(ماهون مک
عـد بدوهـر بـه کـه ایـن واسـطه آگاهی بهذهنبرمبتنیتوان بیان کرد که درمانیمگونه حاضر اینهـاي یمـاري بوبـالینی هـاي اخـتالل درمـان برايباالییاثربخشیدارايپردازدیمذهنیوجسمانیرفتـاري الگوهـاي وهـا عادتخودکار،افکارازافرادرهاسازيبهتواندیمآگاهی ذهناست.جسمانی
کـه انـد دادهایفا کند. تحقیقـات نشـان رفتاريتنظیمدررامهمینقشرواینازوکندکمکناسالمداده کاهشرااضطرابوخستگیآنمدتکوتاهآموزشوبخشیدهبهبودراخلقآگاهیذهنمراقبۀ
همسران مبتال به .(Zeidan et al, 2010)تأثیر داردشناختیروانسازگاريواضطرابافسردگی،بروهـا و احساس رنجیدگی و درهم شکستگی ناشی از توزیع نابرابر مسئولیتتوجهنقصفعالی/اختالل بیش
دهند. در این مورد همسران ممکن است بـراي جبـران نقص حمایت هیجانی را در حد باالیی گزارش میمثل تربیـت فرزنـد، نقـص مـدیریت مـالی و کـاري تـالش توجهنقصفعالی/بیشنقایص همسر داراي
باشـد و او را از نظـر جسـمی و حتـی ذهنـی و ها براي همسر پـر دغدغـه مـی بیشتري کنند، این تالشکنـد. مـداخالت آورد، مـی زدگی زناشویی به حساب میهاي اصلی دلهیجانی دچار خستگی، که از مؤلفه
زوجین با همسر ین چنهمتواند در تخفیف این خستگی نقش مؤثري داشته باشد. ی میآگاهمبتنی بر ذهنانـد به دلیل این که رفتار همسرشان مطابق بـا آنچـه انتظـار داشـته توجهنقصفعالی/مبتال به اختالل بیش
زده ها مطابقت نـدارد بـه سـرعت دل یاها و تخیالت آنرؤواقعیت همسر و ازدواج با تصورات، ،یعنی؛تنیستفـاوتی بـین زوجـین و عالقگـی و بـی زدگی زناشویی با احساس بیگـانگی، بـی شوند. از آنجایی که دلیم
کنـد یمـ جایگزینی عواطف منفی به جاي عواطف مثبت همراه است، افکار ناکارآمد زیادي را در افراد ایجـاد ...) غیـرو رل این افکار ناکارآمد و احساسـات منفـی (مثـل افسـردگی، اضـطراب و منظور آگاهی و کنتکه بهازبسـیاري رسدیمنظربه همراه داشته باشد. همچنین، به هازوجتواند نتایج مطلوبی در این ی میآگاهذهن
ي گفتگو روبـه هامهارتبا مشکالتی در روابط صمیمی و توجه نقصفعالی/ زوجین با همسر مبتال به بیشزدگـی و کـاهش رضـایت زناشـویی در ایـن افـراد و منجر به تعارض، دلتواندیمرو هستند که این امر
39...زدگی زناشویی در زوجیندلکاهش آگاهی و ایماگوتراپی بر ذهنهاي درمانبررسی و مقایسه
Moya)همسران آنان باشد et al., 2012)بـا زدگی زناشـویی زوجـین دلدر این پژوهش هدف کاهشعنـوان بـه تواند یآموزش ایماگوتراپی مکنند که یمهاي پیشین بیان ایماگوتراپی بود. یافتهمداخلهازاستفاده
زدگـی یک روش مؤثر و قابل قبول در حل مشکالت زناشویی زوجین مؤثر باشد و سهم بسزایی در کـاهش دل زوجـین بـا آن،بـر افـزون .)Amir Razavi et al., 2017(زناشویی و افزایش صمیمیت زناشویی داشته باشـد
چـون هایی هـم معموالً از زندگی خود ناخشنود هستند و به دلیل ویژگیتوجه،نقص /فعالیبیشهمسر مبتال به ، سریع از کـوره در رفـتن، تکانشـی عمـل گوهاهاي سریع و تکانشی در گفت و عدم تحمل، برخوردها و مداخله
,Hamir, Su(کنند کردن و خشمگین شدن سریع، روابط مطلوبی با یکدیگر برقرار نمی & Chan, 2010( کـهایمـاگوتراپی رویکـرد کـاربرد لـذا زدگـی زناشـویی گـردد. بروز دلمبنايتواند همین روابط نامطلوب می
مـؤثر هـا و ایجاد صـمیمیت بـین آن توجهاین اختاللزوجین با همسر مبتال به بهبود روابط درتواند می,Rabbins(کندنیرومندي ارتباطی و اجتماعی آنان را هامهارتو باشد ایمـاگوتراپی بـه آموزش.)2005
آگاهروابطشانناخودآگاهيهاجنبهازکند تایمتوجه کمک نقص /فعالیبیشزوجین با همسر مبتال به ودر خـود ناخودآگـاه فراینـدهاي دركبـا دهنـد و قـرار بررسـی مـورد راشـان تعارضاتریشهشده،
ازدواجبهرابطه ناخودآگاهتبدیلباوبگیرندیادسالمرفتارهايایجادبرايراییهامهارتهمسرشان،. ایـن زوجـین (Muro et al., 2016)آورنـد دسـت بـه خـود را نیـاز موردصمیمیتوعشقآگاهانه،
هاي خـود آموزند که با در میان نهادن مسائل و مشکالت و نگرانیین، با تمرین مکالمه آگاهانه میچنهمبه وجـود آمـده در هاتعارضتوانند از گیر افتادن در تعامالت منفی، خود را نجات بخشند و با یکدیگر می
زدگی فاصله بگیرند. هر چـه رابطه را حل و فصل نموده و ثبات و پایداري بیشتري را تجربه کنند و از دلها تـوأم بـا محبـت و صـمیمیت بیشـتري باشـد، ایـن ها میان این زوجین بیشتر باشد و این تعاملتعامل
زده و زوجین از با هم بودن و رابطه زناشویی رضایت بیشتري خواهند داشـت و در نتیجـه از یکـدیگر دل ی به علت ملموس کردن و عینی سازي مشکالت استفاده از روش ایماگوتراپشوند. در این میانسرد نمی
با همسـر هاي زدگی زوجویژه دلتواند در کیفیت روابط زناشویی بهیمي مناسب هاحلارتباطی و ارائه راهتأثیر داشته و روش مفیدي باشد.یتوجهکمفعالی/مبتال به اختالل بیش
گیرينتیجهزدگی زناشویی، حالت دردناك فرسـودگی جسـمی، عـاطفی و روانـی اسـت کـه کسـانی را متـأثر دل
شـان معنـا ببخشـد. انباشـته شـدن فشـارهاي روانـی یزنـدگ یـایی بـه رؤسازد که توقع دارند عشـق میهـاي کوچـک بـه بـروز کننده عشق، افزایش تدریجی خستگی و یکنواختی و جمع شدن رنجـش تضعیف
آگاهی و ایمـاگوتراپی را بـر که پژوهش حاضر اثرگذاري مثبت ذهنکند. با توجه به اینیزدگی کمک مدلهـاي یکردهـا در مشـاوره روشـود امکـان اسـتفاده از ایـن پیشنهاد میزدگی مورد تأیید قرار داده استدل
هـا آنچنین جهت کمک بـه بهبـود ابعـاد روابـط زناشـویی از هاي پیش از ازدواج و همزوجی، در مشاورهدار طالق و پیامدهاي منفی و مخرب آن و با توجه بـه تـأثیر معنـی روزافزوناستفاده شود. با توجه به آمار
)2هشمار98اییز و زمستان پ،نهم، سال9دورهکاربردي، دانشگاه شهید چمران اهواز (دوفصلنامه مشاوره 40
شـود کـه پیشنهاد میتوجه نقص /فعالیبیشزدگی در زوجین داراي همسر مبتال به این دو رویکرد بر دلفعالی کـه در معـرض طـالق قـرار یششرایط و امکانات الزم براي کمک به افراد داراي همسر مبتال به ب
هـاي برنامـه فهرسـت درذهن آگـاهی و ایمـاگوتراپی درمانهايشیوهموزش، فراهم گردد و آاندگرفتهدرمانبهرویکردهااینبهتوجهبابتوانندگراندرمانتاگیردقراردرمانیخانوادهودرمانیزوجآموزشی
پـژوهش اینگفت،توانمیپژوهشهايمحدودیتباارتباطدر.بپردازندهاخانوادهوهازوجمشکالتهـا جمعیتبهآنتعمیموشدانجامنقص توجهفعالی/هاي مبتال به بیشاصفهان و در بین زوجشهردرهـا آزمـودنی پـژوهش ایـن درکـه آنجـا ازطورهمین.گیردصورتاحتیاطبابایددیگرهاي موقعیتومنظوربهگرددمیپیشنهادرو،ازاین.کرداحتیاطبایدآنپذیريتعمیمدر،اندشدهانتخابداوطلبصورتبه
Amir Razavi, M., Nouhi, Sh., & Aghaei, E. (2017). The effect of imagotherapytraining on reducing marital disturbance and enhancement of couples'marital intimacy. 6th Congress of the Iranian Psychological Association,Islamic Azad University of Shahroud Branch, Shahroud. (Persian)
Atashpoor, H. Ebrahimi, L., & Kazemi, E. (2014). Intimacy and fear ofintimacy. Tehran: Qatre Publishing. (Persian)
Attari, Y., Hosseinpor, M., & Rahnavard, S. (2009). The effectiveness ofcommunicating communication skills training using couples' communicationprogram on reducing marital engagement in couples. Journal of Thought& Behavior, 14(4), 25-34. (Persian)
Babaei Gharmkhani, M., Madani, Y., & Lavasani, M. (2014). Investigating therelationship between unrealistic relationship standards and communication
41...زدگی زناشویی در زوجیندلکاهش آگاهی و ایماگوتراپی بر ذهنهاي درمانبررسی و مقایسه
patterns and their roles in predicting marital burnout in divorce seekingwomen. Biannual Journal of Applied Counseling, 4(1), 67-84.
Bennaim Sh. , Marom, I. , karshin, M., Gifter, B. & Arad, K. (2016). Lifewith a Partner with ADHD: The Moderating Role of Intimac y. Journalof Child and Family Studies. 32(4), 12- 28.
Blumer, M. L. C., & Murphy, M. J. (2011). Alaskan gay males’ coupleexperiences of societal non-support: Coping through families of choiceand therapeutic means. Contemporary Family Therapy, 33(1), 273–290.
Bohlmeijer, E., Prenger, R., Taal, E., & Cuijpers, P. (2010). The effects ofmindfulness-based stress reduction therapy on mental health of adultswith a chronic medical disease: A meta-analysis. Journal of PsychosomaticResearch, 68(6), 539-544.
Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present:Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal ofPersonality and Social Psychology, 84(4), 822-848.
Brown, R., & Reiohold, T. (1999). Image relationship therapy. New York:John Wiley & Sons.
Brown, T. E., Fiood, E., Sarocco, P., Atkins, N., & Khachatryan, A. (2017).Persisting psychosocial impairments in adults being treated withmedication for attention deficit/hyperactivity disorder. PsychopharmacologyBulletin, 47(4), 8-17.
Chanofsky, S. (2009). Burnout throughout the lifespan. Ph.D. thesis,Widener University, Chester, Pennsylvania.
Comerchero, V. (2008). Gender, tenure status, teacher efficacy, perfectionismand teacher burnout. Ph.D. thesis, Fordham University, New York.
Ebrahimi, A., Amini, N., & Deirh, E. (2017). The effect of couple'simagotherapy approach on increasing adaptability, intimacy andresilience of couples in Bushehr city. The Journal of New Advances inBehavioral Sciences, 2(9), 75-89. (Persian)
Ershadi Farsani, M. (2012). Comparison of Family Functioning, Quality of Lifeand Marital Satisfaction in in Married Persons with Attention Deficit /Hyperactivity Disorder and Married Persons without Hyperactivity Disorder/ Attention Deficit Disorder. M.Sc in Clinical Psychology, Faculty ofPsychology, Tehran University of Science and Culture. (Persian)
Goldin, P. R., & Gross, J. J. (2010). Effects of mindfulness-based stressreduction (MBSR) on emotion regulation in social anxiety disorder.Emotion, 10(1), 83-91.
Hamir, J., Su, Y. J., & Chan, R. C. K. (2010). Do deaf adults with limitedlanguage have advanced theory of mind?. Research in DevelopmentalDisabilities, 31(6), 1491-1501.
Huston, T. L. (2009). What’s love got to do with it? Why some marriagessucceed and others fail. Personal Relationship, 16(3), 301-327.
)2هشمار98اییز و زمستان پ،نهم، سال9دورهکاربردي، دانشگاه شهید چمران اهواز (دوفصلنامه مشاوره 42
Imani, M., Rajabi, Gh., Khojaste Mehr, R., Beyrami, M., & Beshlide, K.(2013). The study of the efficacy of acceptance and commitment therapyadopted for couples, integrative behavioral couple therapy on womenwith distressed couples and general anxiety disorder. Journal of FamilyCounseling and Psychotherapy, 3(1), 89-56. (Persian)
Jamei, M. (2013). The effect of imagotherapy training on quality maritalconnention, impathy among couples in counseling center. M.A. Thesis incounsultation, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz (persion)
Javid khalili, N., & Afkari, F. (2017). The impact of imago therapy oncouples intimacy, burnout and love styles. Quid Investigation, CynicallyTechnologic, 1, 108-116.
Kaya, O. (2010). Inclusion and burnout: Examining general education teacher’sexperiences in Turkey. Ph.D. Thesis, Indiana University, Indiana.
Khosh Sirat, M. (2014). The effect of shortterm couple therapy onimpairment and marital satisfaction. M.A. Thesis, University of SocialWelfare and Rehabilitation Sciences, Tehran. (Persian)
Marlynn Wei, M. D. J. D. (2017). Mindfulness therapy could help ADHD.Available from: http://www.psychologytoday.com/.
McCann, B. S., Scheele, L., & Ward, N. (2000). Discriminant validity ofWender Utah Rating Scale for attention deficit/hyperactivity disorder inadults. The Journal of neuropsychiatry and clinical neurosciences, 12(2),240-245.
McMahon, N. M. (2010). Applying stolorows theory of lntersubjectivity toHendrixs Imago the tecniques. Smith College Studies in Social Work,69(2), 309-334.
Mitchell, J. T., McIntyre, E. M., English, J. S., Dennis, M. F., Beckham, J.C., & Kollins, S. H. (2017). A pilot trial of mindfulness meditationtraining for adhd in adulthood: Impact on core symptoms, executivefunctioning, and emotion deregulation. Journal of Attention Disorders,21(13), 1105-1120.
Mosalla, M. (2016). The effectiveness of conscious-based cognitive therapy onmarital engagement and intimacy of married women. M.A. Thesis inConsultation, Islamic Azad University, Khomein Branch, Khomein. (Persian)
Moya, J., Stringaris, A. K., Asherson, PH., Sandberg, S., & Taylor, E.(2012). The Impact of Persisting Hyperactivity on Social Relationships:A Community-Based, Controlled 20-Year Follow-Up Study. Journal ofAttention Disorders, 18(1):52-60
Muro, L., Holliman, R., & Luquet, W. (2016). Imago relationship therapyand accurate empathy development. Journal of Couple & RelationshipTherapy, 15(3), 232-246.
43...زدگی زناشویی در زوجیندلکاهش آگاهی و ایماگوتراپی بر ذهنهاي درمانبررسی و مقایسه
Navabinezhad, Sh., & Siyavoshi, H. (2005). Relationship between MaritalRelation Pattern and Irational Belifes in teachers from Malayer. Journalof Counseling Research (Past & Advisory Research), 4(15), 9-34.
Pines, A. M. (1996). Couple 6urnout: Causes and cures. Translation byFatemeh Shadab (2002). Tehran: Phoenix Publications. (Persian)
Pines, A. M., & Nunes, R. (2003). The relationship between career andcouple burnout: Implications for career and couple counseling. Journal ofEmployment Counseling, 40(2), 50-64.
Rabbins, A. C. (2005). ADHD couple and family relationships: Enhancingcommunication and understanding through imago relationship therapy.Journal of Clinical Psychology, 61(5), 565-577.
Rezaei, S., & Rezaei, F. (2019). Pridiction of marital burnout: Conflictresolution styles and marital expectations. Biannual Journal of AppliedCounseling, 8(2), 23-38.
Saramifrushani, P. (2000). Standardization and validation of Wender UtahRating Scale for Diagnosis Attention–Defecit/ Hyperactivity Disorder inIsfahan’s adults. Ph.D. thesis, University of Isfahan, Isfahan. (Persian)
Schmidt, Ch. D., & Gelhert, N. C. (2017). Couples therapy and empathy: Anevaluation of impact of imago relationship therapy on partner empathylevels. The Family Journal, 25(1), 24-30.
Segal, Z. V., Bieling, P., Young, T., MacQueen, G., Cooke, R., & Martin, L.(2002). Antidepressant monotherapy vs sequential pharmacyotherapy andmindfulness-based cognitive therapy, or placebo, for relapse prophylaxisin recurrent depression. Archives of General Psychiatry, 67(12), 1256-64.
Teasdale, J. D., Segal, Z., Williams, J., M., G., Ridgeway, V. A., Souls, J. M., &Lau, M. A. (2000). Preventation of relapse/recurrence in major depressionby mindfulness based cognitive therapy. Journal of Consulting andClinical Psychology, 68(4), 615-623.
Veisi, A. (2009). The Effect of Image Relationship Therapy on MaritalSatisfaction. Knowledge & Research in Applied Psychology, 42, 92-107.(Persian)
Visser. S. N., Danielson, M. l., Bitsko, R. H., Holbrook, J. R., Koqan. M. D,Ghandour, R. M (2014). Trends in the parent- repent of health careprovider- diagnosed and medicated attention- deficit/ hyperactivitydisorder: Journal of the American of child & adolescents’ psychiatry,53(1), 34-46
Wender, C. (2008). Attention deficit disorder / hyperactivity disorder in adults.Translation by P. Saramifrushani. Tehran: Roshd Publications. (Persian)
Wender, P. H., Wolf, L. E., & Wasserstein, J. (2001). Adults with ADHD.An overview. Annals of the New York Academy of Sciences, 931, 1-16.
Yousefi, N., & Sohrabi, A. (2011). The effectiveness of mindfulness-basedfamily therapy and meta-cognitive family therapy for the enhancement of
)2هشمار98اییز و زمستان پ،نهم، سال9دورهکاربردي، دانشگاه شهید چمران اهواز (دوفصلنامه مشاوره 44
marital quality among divorce seeking clients. Journal of FamilyCounselingand Psychotherapy, 1(2), 192-211. (Persian)
Zeidan, F., Johnson, S. K., Diamond, B. J., David, Z., & Goolkasian, P.(2010). Mindfulness meditation improves cognition: Evidence of briefmental training. Consciousness and Cognition, 19(2), 597-605.
Zylowska, L., Smalley, S. L., & Schwartz, J. M. (2009). Mindful awarenessand ADHD. In F. Didonna (Ed.), Clinical handbookof mindfulness (pp.319-338). New York, NY: Springer.
