Tình hình THA và quản lý THA tại Việt Nam

PGS.TS.Nguyễn Thị Bạch Yến

Viện Tim Mạch Việt Nam

Chương trình mục tiêu quốc gia phòng chống THA

Hà nội, 10 -2016

- 1960: Dang Van Chung et al.: Hypertension among adult population in Northern Vietnam.

- 1992: Tran Do Trinh et al.: Hypertension among Vietnamese people aged 18 years and over.

- 2002: Truong Viet Dung et al.: Hypertension among Vietnamese adults aged 25 to 64 years old. National Health Survey 2001 – 2002.

- 2008: Our survey.: Hypertension and its risk factors among Vietnamese adults aged 25 years and over.

Tỷ lệ mắc THA đang gia tăng tại Việt Nam

Tỷ lệ mắc tăng huyết áp toàn quốc 2008

1. Hà Nội (đô thị) 2. Thái Bình (đồng bằng) 3. Thái Nguyên (cao nguyên) 4. Nghệ An (ven biển) 5. Khánh Hòa (ven biển) 6. Đắc Lắc (cao nguyên) 7. Đồng Tháp (đồng bằng) 8. TP. Hồ Chí Minh (đô thị)

3

1

2

4

6 5

8 7

Địa phương điều tra dịch tễ trên toàn quốc* (* chưa bao gồm quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa)

TT Điều tra cắt ngang tại cộng đồng Cỡ mẫu, địa điểm, thời gian

1 NESH – Điều tra toàn quốc dịch tễ học của THA và yếu tố nguy cơ

9,832 người tại 8 tỉnh 2001-2008

Son PT et al. J Hum Hypertens

2012;26(4):268-80.

THA chưa kiểm soát được 63.7% (465/730)

Quần thể: 2.0 triệu

THA không được điều trị 38.9% (464/1194)

Quần thể: 2.1 triệu

THA kông được phát hiện 51.6% (1273/2467) Quần thể: 5.7 triệu

TĂNG HUYẾT ÁP 25.1% (2467/9832) Quần thể: 11 triệu

≈½

≈⅓

≈⅔

THA và các yếu tố nguy cơ tim mạch chính ở người trưởng thành 2008

Tỷ lệ hiện mắc chuẩn hóa theo tuổi và giới của quần thể địa phương (2009)

Nguyen NQ et al. Int J Hyperten 2012 doi:10.1155/2012/560397

Các YTNCTM chuyển hóa Các YTNCTM liên quan lối sống

Uống nhiều rượu bia

5

Chương trình Quốc gia Phòng Chống Tăng huyết áp

1. QĐ 172/2008/QĐ-TTg ngày 19/12/2008 bổ sung QĐ

108/2007/QĐ-TTg ngày 17/07/2007 của Thủ tướng Chính

phủ phê duyệt CT mục tiêu QG phòng chống một số bệnh xã

hội, bệnh dịch nguy hiểm và HIV/AIDS giai đoạn 2006-2010.

2. QĐ 2331/QĐ-TTg ngày 20/12/2010 và QĐ 2406/QĐ-TTg ngày

18/12/2011 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Danh mục

các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2012-2015:

trong đó “Dự án phòng chống tăng huyết áp” nằm trong dự

án 1 “Phòng chống một số bệnh có tính chất nguy hiểm đối

với cộng đồng” – thuộc chương trình mục tiêu quốc gia Y tế.

6

Truyền thông giáo dục về tăng huyết áp

7

Chương trình quản l{ THA và YTNCTM tại tuyến cơ sở (xã)

Điểm hoạt động độc lập của mạng lưới quản l{ THA QG

Trung tâm tim mạch đầu ngành

Giám sát và hỗ trợ

chuyên môn

Kết nối vào mạng lưới

Truyền thông GDSK nâng cao nhận thức về HA,

YTNCTM, thay đổi lối sống tích cực cho toàn dân

Quản lý THA bằng tư vấn và

phối hợp thuốc THA cấp

tại trạm y tế địa phương

Đào tạo nâng cao trình độ và cơ sở vật chất trang thiết bị của hệ thống y tế cơ sở

Mô hình quản l{ tăng huyết áp tại Y tế cơ sở

Hoạt động quản lý tăng huyết áp tại cơ sở Sàng lọc định kỳ để phát hiện ca THA mới trong cộng đồng

Quản lý và điều trị THA ngay tại tuyến cơ sở Tích cực thay đổi lối sống kết hợp với thuốc hạ áp

Truyền thông về THA và các yếu tố nguy cơ tim mạch cho cả cộng đồng

Đơn vị quản lý THA và yếu tố nguy cơ ở tuyến trên Viện/khoa/phòng chuyên khoa về tim mạch

Tích hợp với chương trình quản lý bệnh không lây nhiễm trong cộng đồng

Ghi nhận về các biến cố tim mạch hoặc tác dụng phụ khi điều trị thuốc

Đánh giá nguy cơ tim mạch tổng thể

Chuyển tuyến khi: - THA tiến triển nặng - Nghi ngờ THA thứ phát - THA kháng trị - Thể THA đặc biệt

Định kỳ Giám sát & Sàng lọc:

- Tìm tổn thương cơ quan đích

- Loại trừ nguyên nhân gây THA

- Phân tầng nguy cơ tim mạch

- Tối ưu phác đồ điều trị

- Điều trị dự phòng phối hợp

Đào tạo lý thuyết cho nhân viên y tế địa phương

Sàng lọc THA và các yếu tố nguy cơ cho người dân

Truyền thông giáo dục sức khoẻ cho cộng đồng

Giám sát việc quản lý và điều trị THA

Trực tiếp khám và tư vấn điều trị

tăng huyết áp

“Cầm tay chỉ việc” thực hành tại chỗ

cho đội ngũ cơ sở

11

Giáo dục truyền thông tại Y tế cơ sở

12

Giáo dục truyền thông tại Y tế cơ sở

13

Giáo dục truyền thông tại Y tế cơ sở

14

Hướng dẫn điều trị THA cho BS Y tế cơ sở

Mô hình Quản lý THA tại các bệnh Viện

15

Mô hình quản lý THA tại Bệnh viện • Sàng lọc phát hiện THA :

• Sàng lọc chủ động (lồng ghép khám từ thiện)

• Sàng lọc cơ hội (các bn đến khám vì các lý do khác nhau)

• Tiếp nhận BN THA từ Y tế cơ sở,

• Khám, điều trị, tư vấn về THA cho các BN,

• Lưu trữ hồ sơ BN trên phần mềm quản lý THA của DA .

• giám sát hỗ trợ chuyên môn cho YT cơ sở.

• Truyền thông, giáo dục cho BN về THA:

- Phát tờ rơi,

- Sinh hoạt CLB phòng chống THA (lồng ghép với họp hội đồng

bệnh nhân)

16

Khám từ thiện phối hợp sàng lọc và tư vấn về THA

17

Cập nhật sử dụng phần mềm quản lý THA

18

Hoạt động truyền thông tại BV

Câu lạc bộ THA

Hướng dẫn bn biết cách đo HA: “Mỗi thành viên phải biết trị số HA như chính tuổi của mình”.

19

Hoạt động truyền thông tại bệnh viện

Lồng ghép tư vấn THA vào buổi họp hội đồng bệnh nhân tại Bệnh viện.

20

Tổng hợp một số dữ liệu nghiên cứu gần đây về THA và một số YTNC tại VN

THA và các yếu tố nguy cơ ở người lớn (Q.Đống Đa-HN 2012)*

(điều tra cắt ngang, chọn mẫu ngẫu nhiên, WHO - Steps trên 1375 người- nam 508, nữ 867)

Tỷ lệ hiện mắc chuẩn hóa theo tuổi và giới của quần thể địa phương

* CTMTQG phòng chống THA- VTM Việt nam

BMI>23

Điều tra Quốc Gia Yếu tố nguy cơ bệnh KLN 2015*

• Đối tựơng 18 - 64 tuổi, toàn quốc

• Điều tra cắt ngang, theo WHO – Steps

• Chọn mẫu nhiều giai đoạn (theo cụm, hộ

gia đình, cá thể), phân tầng theo tuổi

• Tổng số 3856 người tham gia nghiên cứu

*Bộ Y tế- cục Y tế dự phòng

Điều tra Quốc Gia

Yếu tố nguy cơ bệnh KLN 2015

THA không đựơc phát hiện: 56,2% (1/2)

Điều tra Quốc Gia Yếu tố nguy cơ bệnh KLN 2015

Điều tra Quốc Gia Yếu tố nguy cơ bệnh KLN 2015

•Thừa cân béo phì (BMI>=25): 15,6%

(thành thị: 21,3%, nông thôn 12,6%)

•Tăng Cholesterol/ máu (>5,0mmol/l): 30,2%

•HDL thấp: Nam< 1,03 mmol/l : 67%

Nữ < 1,29 mmol/l : 72,0%

Tỷ lệ hiện mắc tăng huyết áp năm 2015-2016

1. Hà Nội (đô thị) 2. Thái Bình (đồng bằng) 3. Thái Nguyên (cao nguyên) 4. Nghệ An (ven biển) 5. Khánh Hòa (ven biển) 6. Đắc Lắc (cao nguyên) 7. Đồng Tháp (đồng bằng) 8. TP. Hồ Chí Minh (đô thị)

3

1

2

4

6 5

8 7

Địa phương điều tra dịch tễ trên toàn quốc* (* chưa bao gồm quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa)

TT Điều tra cắt ngang tại cộng đồng Cỡ mẫu, địa điểm, thời gian

1 NESH – Điều tra toàn quốc về dịch tễ học của THA và các yếu tố nguy cơ tại Việt Nam

9,832 người tại 8 tỉnh từ năm 2001-2008

2 NSH – Điều tra tổng kết Chương trình Quốc gia Phòng Chống Tăng Huyết áp giai đoạn 2010-2015

5,454 người tại 8 tỉnh trong năm 2015

Phương pháp chọn mẫu

Đối tượng điều tra: người trưởng thành ≥ 25 tuổi

Chọn mẫu ngẫu nhiên tầng

•8 tỉnh đại diện cho các vùng giống NESH 2002-2008

•Cỡ mẫu dự kiến: 800-1,000/tỉnh

•Chọn 9 xã trong tỉnh nơi triển khai chương trình THA

•Chọn mẫu ngẫu nhiên 100 người từ danh sách toàn bộ

người dân hiện sống tại các xã

•Danh sách dự bị 40-60 người/xã, chọn ngẫu nhiên từ

trước để thay thế cho các trường hợp vắng mặt.

Đánh giá các yếu tố nguy cơ • Mẫu phiếu điều tra theo WHO-STEPS được dùng để khảo sát về

tăng huyết áp và một số yếu tố nguy cơ tim mạch giống NESH.

Phần chính Phần mở rộng Phần tuz chọn

STEP

1:

P

hỏ

ng

vấn

ST

EP 2

:

Kh

ám lâ

m s

àng

STEP

3:

X

ét n

ghiệ

m

Xét nghiệm Đường máu khi đói và cholesterol toàn phần

vaaaaa

Xét nghiệm

HDL-cholesterol, LDL-cholesterol và triglyceride khi đói

Nghiệm pháp dung nạp glucose và xét nghiệm

nước tiểu

Đo cân nặng, chiều cao,

vòng bụng, và đo huyết áp

Đo vòng mông, nhịp tim Phỏng vấn tiền sử mắc

và điều trị tăng huyết áp

Đo lường khách quan về hoạt động thể lực

(máy đếm bước chân, đo lớp mỡ dưới da, bảng kê thời gian vận

động thể lực)

Các thói quen liên quan đến sức khoẻ,

bệnh l{ tâm thần, tàn tật, chấn thương

Chủng tộc, giáo dục, nghề nghiệp, thu nhập,

tiêu thụ chất béo, thuốc lá không khói, loại vận động thể lực

Các yếu tố kinh tế-xã hội, sử dụng thuốc lá/rượu,

ít hoạt động thể lực, chế độ ăn ít rau quả/ ăn mặn/giàu chất béo

Các chỉ số nhân trắc (chiều cao, cân nặng, vòng eo, mông) đo ít nhất hai lần khi người được đo mặc quần áo mỏng, không đi giầy, dép. Số đo Huyết áp được đo tối thiểu theo đúng quy trình khi nghỉ ngơi ở tư thế ngồi, sử dụng huyết áp kế tự động hoặc thủy ngân với băng quấn có kích cỡ phù hợp. Đo lại thêm lần 3 nếu khác biệt giữa hai lần đo đầu ≥ 10 mmHg.

Cách khám và đo các chỉ số

Điều tra dịch tễ Việt nam 5454 người trưởng thành

Quần thể: 44 triệu

THA được kiểm soát 31.3% (456/1457) Quần thể: 3.7 triệu

THA được điều trị 92.8% (1457/1570) Quần thể: 11.8 triệu

THA được phát hiện 60.9% (1570/2577)

Quần thể: 12.7 triệu

THA chưa kiểm soát được 69.0% (1005/730)

Quần thể: 8.1 triệu

THA không được điều trị 7.2% (113/1570)

Quần thể: 0.9 triệu

THA kô được phát hiện 39.1% (1007/2577) Quần thể: 8.1 triệu

TĂNG HUYẾT ÁP 47.3% (2577/5454) Quần thể: 20.8 triệu

Huyết áp bình thường 52.8% (2877/5454)

Quần thể: 23.2 triệu

Tăng huyết áp trên toàn quốc năm 2015 Tăng huyết áp khi HA tâm thu ≥ 140 mmHg và/hoặc HA tâm trương ≥ 90 mmHg và/hoặc đang điều trị thuốc hạ huyết áp

≈⅓

≈⅔

≈½

≈⅓

≈⅔ 17.1 triệu người cần quan tâm

Tăng huyết áp theo nhóm tuổi và giới, 2015-2016

1. Hà Nội (đô thị) 2. Thái Bình (đồng bằng) 3. Thái Nguyên (cao nguyên) 4. Nghệ An (ven biển) 5. Khánh Hòa (ven biển) 6. Đắc Lắc (cao nguyên) 7. Đồng Tháp (đồng bằng) 8. TP. Hồ Chí Minh (đô thị)

3 1

2

4

6 5

8 7

Địa phương điều tra dịch tễ trên toàn quốc* (* chưa bao gồm quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa)

Nhóm tuổi Nữ Nam Chung

25-29 9.4% 19.6% 12.4%

30-34 9.4% 23.3% 12.8%

35-39 12.4% 27.1% 16.7%

40-44 23.6% 29.6% 25.2%

45-49 32.1% 45.6% 36.8%

50-54 40.8% 53.0% 45.0%

55-59 45.8% 64.6% 52.5%

60-64 60.8% 65.4% 62.5%

65-69 66.2% 67.3% 66.6%

70-74 76.2% 82.0% 78.6%

75-79 73.7% 79.5% 75.8%

80-84 80.0% 82.9% 81.3%

85++ 82.8% 95.4% 87.9%

≥ 25 42.6% 56.4% 47.3%

Phân độ số đo huyết áp theo nhóm tuổi và giới

Nữ THA điều

trị tốt THA độ 1

THA độ 2

THA độ 3

25-29 4.4% 3.6% 1.5% 0.0%

30-34 4.5% 4.9% 0.0% 0.0%

35-39 4.8% 5.5% 1.0% 1.0%

40-44 5.4% 14.6% 2.4% 1.1%

45-49 8.9% 18.6% 2.4% 2.2%

50-54 13.0% 20.3% 4.3% 3.2%

55-59 14.9% 23.2% 4.0% 3.8%

60-64 15.9% 30.8% 8.9% 5.2%

65-69 17.5% 36.0% 6.8% 5.8%

70-74 23.2% 34.8% 11.1% 7.2%

75-79 16.2% 36.5% 10.8% 10.1%

80-84 23.8% 32.4% 11.4% 12.4%

85++ 12.5% 42.2% 14.1% 14.1%

≥ 25 12.1% 21.7% 4.9% 3.8%

Nam THA điều

trị tốt THA độ 1

THA độ 2

THA độ 3

25-29 1.8% 10.7% 3.6% 3.6%

30-34 5.5% 16.4% 1.4% 0.0%

35-39 5.1% 17.0% 1.7% 3.4%

40-44 8.2% 13.3% 5.9% 2.2%

45-49 8.4% 28.3% 7.1% 1.8%

50-54 8.6% 29.9% 8.2% 6.3%

55-59 12.6% 34.6% 10.7% 6.8%

60-64 12.4% 28.1% 14.3% 10.6%

65-69 11.1% 31.4% 16.3% 8.5%

70-74 11.7% 39.8% 17.2% 13.3%

75-79 8.4% 38.6% 19.3% 13.3%

80-84 14.6% 35.4% 22.0% 11.0%

85++ 14.0% 44.2% 20.9% 16.3%

≥ 25 9.8% 28.8% 10.8% 6.9%

So sánh qua các giai đoạn

34

Chỉ số 2008 (>24t) VTM

2012 (>24t) (Q.Đ Đa)

2015 (18-64t) Cục YTDP

2015 (>24t) VTM

Tỷ lệ THA% Nam/nữ

25,1 25,0/31,2

26,2/24,6

18.9 23,1/14,9

47,3 56,4/42,6

Không được phát hiện

1/2 1/2 1/3

Không được điều trị / được phát hiện

1/3 1/10

Không kiểm soát HA/ được điều trị

2/3 2/3

Kết luận • Tăng huyết áp đang là gánh nặng lớn gia tăng trên

toàn quốc ở người trưởng thành, chủ yếu nhất là tăng

huyết áp độ 1

• Vẫn còn có một tỷ lệ lớn THA chưa được phát hiện

trong cộng đồng (1/3 số bn THA)

• Dù tỷ lệ BN được điều trị đã gia tăng, tuy nhiên vẫn

còn số lượng lớn ( 2/3 ) bệnh nhân mặc dù được điều

trị nhưng vẫn chưa được kiểm soát được huyết áp

Hãy chung tay phát hiện và kiểm soát tăng huyết áp!!!

Xin cảm ơn sự chú { của qu{ vị đại biểu!