Tumtahnak_ih_fehpimi_nunnak_part1

8/6/2019 Tumtahnak_ih_fehpimi_nunnak_part1

1/212

TUMTAHNAKIH

FEHPIMI

NUNNAK


2/212

2

The Purpose Driven Life

Copyright C 2002by

Rick Warren

Translator:

Rev. Run Cung Mang

B.A (Eco), B.Ed; B.R.E, M.Div.


3/212

3

RICK WARREN

TUMTAHNAKIH

FEHPIMI

NUNNAK

Chin (Laizo)~~~~ong


4/212

4

A Lettu:

Rev. Run Cung Mang

Senior PastorLai Christian FellowshipKuala Lumpur, Malaysia

Ph: +6017 388 0848

Email: [email protected]

A veihnih Namnak2011

Copies - 1000

Tumtahnak Ih FehpimiNunnak

A veikhat namnak2006

Copies - 2000


5/212

5

Lungawithu

A hmaisabik ah caan `ha in petu Pathian ka thang`hat.

Rick Warren ih nganmi The Purpose Driven Life cabu cukan Laimi zumtu tampi in mai' Laica te'n siar thei dingah"Tumtahnak Ih Fehpimi Nunnak" ti'n leh a si ih a siartupawl in thlarau thazaang laak in `hanlen pitlinnak ah anhmang ti ka theih tikah ka lungawi ngaingai.

2006 kum December thla ah a veikhatnak uk 2000 suah asi ih kum (4) sungah a cem thluh. Ramsung ramleng ihsincabu sut hlamtu an um ih lungawi um ka tizet.

Tuih `um ah Salai David Nun Tho (FRO Co-ordinator) ihduhsaknak le zuampinak in cabu uk (1000) suah non theia si saal ih a parah lungawinak tumpi ka nei.

A hmaisa ih ngan ciami soft copy ka computer siat zawngaha siat cih ih a thar ih ngan saal a si. Computer in ca in ngan

saktu le layout design in bawmtu ka fapa pathum pawl:Samuel, Peter le Elisha parah siseh, saya Lai Than Zika parahsiseh lungawinak tumpi ka nei. Thlacamnak le thapeknakthawn in bawmtu Samuel nu parah tla ka lungawizet.

Hih cabu a siartu hmuahhmuah in thlarau nun `hanlenpitlinnak nan neih ih Pathian hmin sunlawitertu nan si ciotheinak dingah Bawipa in thluasuah pek hram seh! ti'nthlaza cam phah in,

Rev. Run Cung MangMay 15, 2011 (Sunday)


6/212

6


7/212


8/212

8


9/212

9

A SUNG UM THU PAWL

Tumtahnak thawih khualtlawn 9Ka Thukam 13

LEITLUN IH KA NUNSAN HI ZIANG A SI?Ni 1 Ziangtinkim Pathian Thawn Hram A Thok 17Ni 2 Rinlopi Ih Suakmi Na Si Lo 24

Ni 3 Na Nunnak Ziangmi In A Lo Fehpi? 30Ni 4 Kumkhua Nung Dingin Sersiamnak 4 1Ni 5 Pathian Hmuh Daan In Nunnak Thlir Daan 47Ni 6 Nunnak Cu A Laangte ~uanvo A Si 55Ni 7 Ziangtinkim Hrangah A Ruang 62

TUMTAHNAK#1: Pathian Lungawitertu DingahTimtuahciami Na Si

Ni 8 Pathian Lungawinak Hrangih Timtuahmi 73Ni 9 Ziangmi In Pathian Lung A Awiter? 80Ni 10 Biakkhawmnak Ih Muril 90Ni 11 Pathian Thawn Rualpi ~habik Cannak 100

Ni 12 Pathian Thawn Rualpi Sinak~hansoter 108Ni 13 Pathian Lungawitertu biakkhawmnak 118Ni 14 Ziangtikah Pathian Hi Hlapi Ih Um A bang? 127

TUMTAHNAK#2: Pathian Innsang HrangihRuangzingmi Na Si

Ni 15 Pathian Innsang Hrangih Ruangzingmi Na Si 137Ni 16 Ziangmi A Thupibik? 144Ni 17 Neih Dingmi Hmun Pakhat 152Ni 18 Nun Tontehnak Nei Tlang 163Ni 19 Pawlkom Umternak 171

Ni 20 A Siatzomi Pawlkom Rem Saalnak 181Ni 21 Na Kawhhran Humhim 191


10/212

10

TUMTAHNAK#3: Khrih Bang Dingin SersiammiNa Si

Ni 22 Khrih Bang dingih Sersiammi 203Ni 23 Ziangtin Kan ~hanglian 212Ni 24 Thutak In A Thlenghter 219Ni 25 Harsatnak Ih Thlenghtermi 229Ni 26 Sualforhnak Sungin ~hanlennak 238Ni 27 Sualforhnak Neh Theinak 248Ni 28 Caan Pek A~ul 257

TUMTAHNAK#4: Pathian Riantu DingihRuangzingmi Na Si

Ni 29 Na ~uanvo Cohlang Aw 269Ni 30 Pathian Riantu dingih Ruangzingmi Na Si 278Ni 31 Na Pianhmang Theihfiangnak 286Ni 32 Pathian Ih A Lo Pekmi Hmannak 295Ni 33 Hna`uantu Taktakpawl Ziangtin an Cangvai 304Ni 34 Sal Vekih Khuaruahnak 314Ni 35 Na ~on`aihnak Sungih Pathian Huham 322

TUMTAHNAK#5: Mission ~~~~uan Dingih Sersiammi

Na SiNi 36 Mission ~uan Dingih Sersiammi Na Si 333Ni 37 Na Nunnak Thu Mi Hlawm Aw 343Ni 38 Leitlun-huap Khristian Sinak 353Ni 39 Na Nunnak Buk-awtonter Aw 365Ni 40 Tumtahnak Thawih Nung 375

Thubet 1: Ruahrel Tlang Dingmi Thusuhnak pawl 387Thubet 2: Thuhram Thlaknak pawl (Resources) 392Thubet 3: Ziangruangah Version tampi hman a si? 395Hminsin pawl 397


11/212

11

TUMTAHNAK THAWNKHUALTLAWNNAK

Hih Cabu Ihsin Ngah Theimi Saangbik

Hih Cabu hi Cabu pakhat men hnakin a cuangce; himi Cabucu Ni (40) sung thlaraulam khualtlawnnak hrangah

lamhmuhtu, nunnak ih thusuhnak thupibik a simi: "Leitlunih ka nunsan ziang a si?" timi hmuhsaktu a si. Hihkhualtlawnnak a net tikah na nunnak hrangih Pathiantumtahnak na thei dingih - ziang tivekin kan nunnak `hentete pawl an pehzom aw timi zuk tumpi na hmu fiang ding.Himi na hmuh fiangnak in na thinharnak a demter asilolea damter ding. Na thuhrisahcatnak a olter ding, nadiriamnak a karhzaiter dingih a thupibik ah kumkhuanunnak hrang timtuahnak na nei thei ding.

NA HRANG NETA NI 40 PAWL

Tusan ah minung nunsaunak cu a tlangpi thu in ni25,550 a si. Cumi na nun daan ziangtluk a rei a awh dingtimi a langter. Ni (40) timi tikcu caan fimkhurzet ih hmanthiamnak in a taanglaimi na nunnak sungah Pathian ih alo duhsakmi na nunpi ding, timi thu na ruat dah maw?

Bible in a fiantermi cu Pathian in ni (40) timi caanhi thlaraulam ih danglamnak in a ruat timi a si. Pathian inmi zokhal a tumtahnak hrangih a timtuah tikah ni (40) laicaan a rei `heu:

* Noah ih nunnak cu ni (40) sung ruahsurternakin rem`hat a si.

* Moses ih nunnak cu Sinai tlang parah ni (40)sung rem`hat a si.


12/212

12

* Thlingthlatu pawl cu Tiamkam hmun ah ni (40)sung rem`hat an si.

* David cu Goliath ih ni (40) sung ngiarnak inrem`hat a si.

* Elijah cu Pathian in ni (40) sungah rawl veikhatlawng peknak in rem`hat a si.

* Nineveh khua miseenpi cu sualsirnak caan ni(40) sung peknak in Pathian ih rem`hat a si.

* Jesuh tla ramcaar ah ni (40) sung retnak ihhuham pek a si.

* Dungthluntu pawl cu Jesuh in a thawh saal hnuni (40) sung an nunnak a rem sak a si.

Tuihhnu ni (40) ahcun na nunnak cu a thlengh aw ding.Hih cabu hi bung 40 ah `hen a si. Nikhat ah bung

khat lawng siar dingah thungai hramfak in ka lo cah duh.Cuti cun na nunnak ah hmang dingin ruahthuknak caanna ngah thei ding. Bible in Hih leilung tlun minung ih nundaan hi thlun nawn hlah uh; cu hnakin nan sunglam ihsinPathian in nan thinlung lo thlengh `heh sawn seh. CutinPathian ih duhnak cu nan thei dingih Pathian hmai ahziangso a `ha, ziangso a lungawimi a si tile ziangso a famkim

ti nan thei ding a ti.1Cabu tampi ih kan nun in thlenghter thei lonak san

pakhat cu, kan siarmi bung khat kha malte cawltaa inthungai thlak ih ruahthuk ngurngonak caan kan pek loruangah a sibik. Kan zir ngahmi thutak pakhat kha kannunnak ih kan laak luh man hlanah a dang thuhla ah kannor lohli `heu.

Hih Cabu hi siar menmen hlah. Nunpi cih aw. Nalungkimzetmi catluan a um asile a tang riin aw, a kap ahna ruah daan ngan ve aw. Nangmai bul cabu ah tuah aw.Na hrang hrimhrim ah canter aw. Ka nunnak i bawmtucabu tampi pawl hi ka siar menmi si loin ka nunpi cihmipawl an si deuh.


13/212

13

A LO BAWMTU DING THU 4 PAWL

Bung khat a cem tinten Ka Tumtahmi Thu Ka Ruat, timia um ringring. Cutawk ah na hmuh dingmi cu:

*Ruah dingmi Thu. Himi hi na nun sung hmuah-hmuah na hman thei dingmi tumtahnak ih fehpimi nunnakih thuhrampi tawifamkim ih nganmi, a man khungzetmithutak khawlkhawmmi a si. Paul in Timote hnen a simmicu, Hiti ih ka simmi pawl hi rak ruat`ha aw; ziangahtile

Bawipa in ka simmi paw l theih theinak a lo pe ding, ti a si.

2

*Ciinken ding Bible. Himi hi khaih bung sungihthutak pakhat a lo zirh duhmi Bible caang pakhat a si. Nanunnak `hansoter na duh taktak asile Bible caang zoh longah timi daan thupizet hi na hramthok thei a si. Ca fatesungah tla na ngankhum thei ih na keng vingvo thei.

*Ruah dingmi Thusuhnak. Hih thusuhnak pawlhin na siarmi na pumpak nun ih na nuncih theinak dingahruahnak a lo bawm ding. Na thulehnak pawl kha cabu ihkeh/vorh kap ah culole, notebook sungah ngan dingin ka

lo forh duh. Asilole The Purpose Driven Life Journal, timi,himi Cabu thawn kop aw dingih ruangzingmi cabu ngahdingin zuam aw. Na ruahnak pawl ca ih ngan cufiangternak `habik a si.

Thubetmi (Appendix) 1 ah na hmuh dingmi cu:

*Relkhawm ding Thusuhnak pawl. Thungai thlak inka lo cah duhbikmi cu ni (40) sungah himi siar `heh dingna tum tikah rualpi pakhat culole cuhnak ih tam, sawmthei tum hrimhrim aw. Khualtlawnnak cu midang thawnhlawm awk hluarhlo tikah a `ha deuh ringring. Rualpiculole pawlkom fate thawn na siar asile pakhat le pakhat


14/212

14

ruahnak nan suah khawm thei ding. Himi in thlaraulamah thazaang cak deuh le thuk deuh ih `hang dingin a lo

bawm ding. Thlaraulam `hanlennak taktak cu mahte lawngpeunak le bulpak ih zuamnak in a si dah lo. Pitlinnak cupehtlaih awknak le mibur nun ihsin a suakmi a si.

Pathian in na nunnak hrang tumtahmi simfiangnak`habik cu, Ca Thianghlim in na nunnak ah thu lo simnak ina si. Curuangah hih Cabu sungah Bible ca tamzet inngankhum a si ih, caang thawng khat lenglo version 15ihsin laak ih ngan a si. Ziangruangah Bible version tampi

ihsin ka laak duhsan timi cu hnubet (appendix) 3 sungahka sim fiang.

NA HRANGAH THLA KA CAM

Hih Cabu sungih ka ngan bangin, Pathian inziangruangah hih leitlun ah i umter timi hmuhtonnak ihsina rami ruahsannak, thazaang cahnak le lungawinak na neihih na nunpi cih theinak dingah thla ka cam. Cumi cu ziangthaw hman in an bang aw lo. Ka thinlung a tur nasa,ziangahtile na nunnak sungah thil maksak a thleng ding tika theih ruangah a si. Cumi cu ka nunnak ah a cang zo. A

hlan kel vek ka si nawn lo, ka nunnak ih tumtahmi ka theihngah felfai hnu ihsin cu!

A`hatnak ka theih ngah zo ruangah tuih hnu ni (40)sungah na khualtlawnnak ah hmusuak ve dinginduhsaknak in ka lo sawmngiar (challenge) a si. Nikhat tekhal pelh hrimhrim hlah. Cuih thu cu ruatthuk dingin nanunnak ah caan hrante laak a man nasa a si. Nitintedikhmaanzet ih siar thei dingin caan dangte ret aw. himituahsuak dingah pum na pek asile na lethmat`hu aw. Pumapnak ih hminsen`hut cu danglamnak phunkhat a si ve.Siarpitu ding rualpi na nei asile nangmah thawnhminsen`hut tlang uh. Kan thok tlang hnik thlang pei.


15/212

15

Ka Thukam

Pathian bomnak in, ka nunnak hrangihPathian ih tumtahmi thei ngah suak dingah

tuih hnu ni 40 sung cu pum ka pek a si.

----------------------------------------------------------------Na Hmin

----------------------------------------------------------------Rualpi Hmin

----------------------------------------------------------------Rick Warren

"Mi pahnih cu pakhat hnak in a ```ha deuh,ziangahtile an hna```uan man an ngah.

Pakhatkhat a tluk pang asilea dang pakhat in a tho...

Mi pakhat lawng cu neh a olte;Asinan pahnih an ```ang theizet ding;

Hridai zangthum hrual cu olten a cat dah lo."- Thusimtu 4:9-12


16/212

16

LEITLUN IH KA NUNSAN HIZIANG HRANGAH A SI?

Lennak a rinsantu pawl cu

`haal caan thinghnahbangin an `il ding;asinan miding pawl cu

tlimno bangin an hninghno ding.- Thufim 11:28

Sikhalsehla Keimah i rinsantu cu thluasuah ka pe ding.Tiva kiangih a khomi thingkung, a hram tidai a thlengmi

thingkung vek a si. Thaal caan nisa khal a `ih lo.A hnah a hring ringring. Ruah sur lo khal ah a phang lo,

rah a rah ringring.- Jeremiah 17:7-8


17/212

17

Ziangtinkim Pathian thawn Hram an thok

Ziangahtile Pathian in Khrih sung ihsinziangzongza vancung le leilung tlun ah siseh,

hmuh theimi le hmuh thei lomi siseh,thlaraulam huham cahnak neitu, bawi le

uktu pawl le thuneitu pawl siseh a tuah.- Kolose 1:16

Pathian zum lotu na si ahcunNunnak ih tumtahmi parih

na thusuhnak cu sullam nei lo a si.- Bertrand Russel, atheist

Himi hi nangmah ih thuhla cu a si lo.Na nunnak ih tumtahnak cu na bulpak thil

tuahsuakmi, na thin hnangamnak, culole na lungawinak

hnak hmanin a thupi sawn deldel. Himi cu na innsungsanghnakin le na rualpi hawikom, asilole na sunmang le natumtahmi nasabik pawl hnak khal in a nasa deuh hrih.Ziangruangah hih leilung ah umter na si ti theih na duhasile Pathian thawn na thok a `ul. Nangmah cu a tumtahnakin (by) le a tumtahmi hrang (for) hrinmi na si.

Nunnak ih tumtahnak hi ziangbik a si timi hawl hikum thawng tampi sung mi tampi hrang thupolh (puzzled)a rak si. Cumi cu ziangruangah a si tile kan hramthawhnakhmun a dik lo, kanmah in a si ruangah a si. Mah le mahthulaimu ah ret (self-centered) in thusuhnak: Ziangmi si

ka `ulmi thil? Ka paihmi pawl? Hmailam hrangih kasunmang? tivek pawl ruangah a si. Asinan kanmai nunnak


18/212

18

lawng thupibik ih retnak in kan nunnak ih tumtahnak alangter thei ngaingai lo ding. Bible in, Pathian in ramsahmuahhmuah a uk `heh, Milai nunnak cu a kut sungah aum, a ti.1

Cabu hminthang tampi pawl, zuknung (movie)pawl, le tlawng pawl ih an lo simzirhmi pawl thawn kalhaw in, na nunnak ih sullam taktak cu nangmai sunglam

zoh awknak in na hmusuak(discover) thei lo ding. Cumi cuna rak zuam zo tla a si men

thei. Nangmah ten na sersiamaw lo. Curuangah, ziangahsersiam ka si? timi cunangmah le nangmah simawk theinak lamzin a um lo.

Sersiammi thil pakhat ka lo pe tibangsehla, na hmuh dahlomi a si ahcun cumi ih tumtahmi na thei thei lo ding. Culesersiammi cuih thilri khal in zianghman a lo sim thei ve loding. A sersiamtu culole a neitu ih an tuah daan le hmandaan simfiangnak cabu (manual) lawng in a tumtahmi alo sim thei ding.

Veikhat cu tlang parah lamzin ka hlo dah. Buuklam

fehnak ding khihhmuhnak sut dingih ka colh tikah, Hih sicun cutawk hmun na thleng thei lo ding, himi tlang ihkhatlam kap ihsin na thawh a `ul ding, in ti. Cuvekin, nangkhal nangmahlam hmuitin ih na nunnak tumtahmi thlenna tum ahcun na hlawhtling thei lo ding. A lo semsuahtuPathian ihsin hram na thawh a `ul. Pathian in um seh a loti hnu lawngih um theimi na si. Pathian in Amah hrangihtuahmi na siih cumi thu na theih ngah hlan lo cu, nanunnak hi zianghman tican a nei thei ngaingai lo ding.Pathian sung lawngah kan semkeuhnak (origin) kanhmusuak thei: kan sinak, kan nunnak ih sullam, kanhleicetnak, le kan hmuitinmi tla kan thei thei. A dang lamzinhmuahhmuah cu thihnak in a net thluh.

Kanmah le kanmahzoh awknak in

kan nunnak ihtumtahnak a langter

thei dah lo ding.


19/212

19

Mi tampi in an nun fekfelternak dingah Pathianhman an tum `heu. Asinan cumi cu minung ih a sining(nature) thawn a linglet aw ih sunralnak a suahpi. Pathianhrangih sersiammi na si, nangmah hrang a si lo. Curuangahna nunnak cu Pathian tumtahmi hrangih hman dingah pekding a si ih na tumtahnak hrangah Pathian sor le hmantum ding a si lo. Bible in, Minung sinak ih a ukmi pawl ihhmuhton dingmi cu thihnak a si, a ti.2

Ka nunnak ih tumtah hmu suak thei dingin ruahnakpetu cabu tampi ka siar. An zate in Mahte bom awk

theinak cabu pawl hlir an si kan ti thei. Ziangahtile an simdaan cu mah le mah thupibik ih retnak thlir daan in anngan. Khristian hrekkhat khal in, mahte bom awk theinakcabu pawl bang in nunnak ih tumtahnak hmuh fiangtheinak ding karbak pawl cu: Na sunmang pawl ruat aw,man nei dingin nung aw, hmuitinmi nei aw. Na thazaangneihnak pawl hminsin aw. Saangpi tumtah aw. Cumi ngahdingin zuam aw. Nunzia mawi nei aw. Na hmuitinmi kangah ding tin zum aw. Midang thawn pawlkom aw.Ziangtik hmanah beidong hlah.., tivek in an zirh `heu.

A si ko, hih thu pawl hin hlawhtlinnak mi a pei thei`heu ngai. Na tumtahmi ah na ruahnak na ret ahcun na

hlawhtling `heu ding. Asinan hlawhtlinnak timi le nunnakih tumtah timi pahnih ih sullam hi an bang aw cekci lo.Na bulpak tumtahmi ngah na cingin le leilungtlun tah daanin hlawhtling si hman awla Pathian ih a lo seemsuahduhsan nunnak ih tumtahmi na `helh pang thei. Mah lemah bom awk theimi hnak ih tamsawn na `ul hrih. Biblein, Ziangahtile zokhal amai nunnak hum a duhtu cu anunnak a sung ding; asinan keimai ruangah a nunnak aliamtu cu a nunnak a hum ngahtu a si ding , a ti.3

Hih Cabu cu mah le mah bom awk theinak lamzinsimtu a si lo. Himi Cabu cu a dikmi nun daan hmuhtu, nasunmang famkimtertu, culole na nunnak ih khuakhannakhmuhtertu khal a si lo. Na nunnak ih cangvaih dingmi pawl


20/212

20

sungah tuah dingmi tamzet bet sintu ding khal a si fawn lo.A ngaingai ahcun hih Cabu in na nunnak sungah thil maltelawng tuah dingin a lo zirh dingih a thupibikmi lawng hrilih tuah thiam dingin a lo sim ding. Cumi cu Pathian in a losersiam duhsanmi dinhmun thlen theinak ding a si. Cutiasile na nun sersiam duhsan tumtahmi hmusuak dinginziangtin na hawl ding? Tuah ding pahnih lawng na nei. Ahmaisabik tuah dingmi cu thinlung sungih ruahnak(sepculation) a si. Himi cu mi tamsawn ih hrilmi a si. Anruahnak, an zumhmang le an thuken an suahpi ding. Ka

ruat ringring, nunnak timi cu an ti tikah an sim duhmi cu,himi hi keimahlam ihsin a suakmi a `habik ruahnak a si,tican a si ko.

Kum thawng tampi mifim khurkhua ruat thiamtampi in an simmi le an el-awkmi nunnak ih sullam tampia um. Khuaruahnak (philosophy) hi a thupizetmifimthiamnak pakhat cu a si ko nain mifim khuaruatthiambik in nunnak ih tumtahmi a simmi khal cu amairuahnak menmen a si thotho ko.

North Eastern Illonois Phunsang Tlawng ihphiloso-phy professorDr.Hugh Moorheadin leilung tlun ih mifimhminthang philosopher, scientist, le cangan thiam mi

maksak 250 pawl hnenah cakuat in, Nunnak ih sullam hiziang a si? timithusuhnak a tuah. Culecupawl in an thulehnakpawl kha hmunkhat ah akhawm ih cabu in a suah.Mi hrekkhat inthuruahnak `ha `ha ansuahpi. Mi hrekkhat cunatu lawngah nunnak ih

tumtahnak kan hawl, titu tla an um ih, cule mi hrekkhatcun himi thusuhnak thawn zianghman ruah banmi kannei lo an ti.

Nangmah cu Pathian

hrangah Pathian ih

sersiammi na si - timi thutak

na theih hlan sung cu na nun

sullam a nei lo ding.


21/212

21

Thungai ti ahcun mifim tampi in ProfesssorMoorheadhnenah Nunnak ih Tumtahnak na hmuh fiangasile in sim ve hram aw tin zaangfah an dil lam sawm a si.4

Van`hatnak ah, nunnak ih sullam le tumtahnakthawn pehpar aw in ruah dingmi thudang pakhat a rakum. Cumi cu phuanlangnak (revelation) hi a si. Pathian innunnak thu a phuanglangmi a ~ongkam (Bible) Ca sungahfiangten kan hmu thei. A olbik lamzin cu na nunnak a losersiamtu hnenah a tuah duhsannak tumtah ziangbik a siti thusuh hi a si. Na nunnak ih tumtahnak hmu suak thei

dingah Pathian sut aw.Pathian cun khawthim sungah mangbang ding lethuruat rero men dingah in taanta lo. Anih cun Bible sungihsin kan nunnak hrangih tumtahmi thil panga a neihmipawl fiangte in a phuanglang a si.

Cumi cu kan nunnak neitu ih Cabu, ziangruangahkan nung? nunnak hi zinagtin hna a ùan?, ziangmi kanhrial ding?, hmailam hrangahziangmi kan ruahsan ding? timipawl in sim. Bible in mah le mah

bom awk lephilosophy ih nunnakih tumtah ngaingai a sim thei lo

timi in sim fiang. Bible in, Kei ihka phuanmi fimnak cu Pathianthuthup fimnak, milai zohman ihtheih lomi, leilungpi seemsuah hlan ihsin Pathian ih kanmaisunlawinak dingih a rak tumtah ciami fimnak a si, a ti.5

Pathian cu na nunnak ih hramthawhnak hmunlawng si loin, Amah cu na nunnak ih hramòhnak (source)khal a si. Na nunnak ih tumtahnak hmu fiang ding ahcunleilung fimthiamnak ah si loin Pathian ~ongkam ih na kirsaal a ùl. Na nunnak cu kumkhua a hmunmi thutak ah nadinsuah a ùl. Thinlunglam fimthiamnak (pop psychology)le hlawhtlinnak thuhla, le thinlung thawhnak thuanthu menparah hrambun ding a si lo. Bible in, Ziang hmuahhmuah

NI KHATNAK:

ZIANGTINKIM

PATHIAN IN

HRAM A THOK


22/212

22

hi Pathian in Amah ih tumtahmi le relcat ciami vek in akim `heh. Khrih thawn kan pehzom awknak thawngin aminung si dingah Pathian in in hril zo; cumi cu Amaitumtahmi a si ih a hramthoknak ihsin a rak khaukhih ciamia si, a ti.6 Himi Bible caang in kan nunnak ih tumtahmiruahnak pathum in pek.

1. Na sinak le na tumtahnak cu Jesuh Khrih thawnnan pehzom awknak in na theifiang thei. Cutivekih pehozm awknak na nei hrih lo asile ziangtin na

thok ding timi ka lo simfiang leh ding.2. Pathian cun nangmah ih na ruah hlanpi ihsin a

lo ruat cia zo. Na hrangih a tumtahmi in nakhuaruahnak a umter zo. Na um hlan ihsin na

hrangah khua a khang cia,nangmah tel loin! Na nunnaklamzin, na rualpi, na duhmi thilpawl cu na hril thei men, asinanna nunnak ih tumtahnak cu nahril lo. (thei lo)3. Na nunnak ih tumtahnak cua kau sawn, leitlun huap

tumtahnak (purpose) asiih Pathian in kumkhuahrangih ruangzingmi (design) a si. Cumi cu hih cabuihsin duhbikmi cu a si.Russia mi thuanthu ngan thiamzet Andrei Bitov cu

Pathian a um lo ti zumtu Communist uknak tangih`hanglianmi a si. Asinan Pathian in nikhat ah a thuruahnaka laak sak ngah. A sim saalmi cu, Ka kum 27 ahLeningrad(Petersburg) ih leitang tlangleng (metro) ka to laifang ahthi cih ding tluk in thinharnak ka rak nei. Ka hmailamnunnak hmuahhmuah khal a pit bepbep... zianghmansullam nei lo vek a si, a ti. Hmakhatte ah amahten catluan

pakhat ka thinlung sungah a hung suak. Pathian tel lo cunnun in sullam nei lo, tin. Khuaruahharza in cumi cu atu le


23/212

23

atu ka nolh saal cingcing. A caang reromi kutkaih parah to vek ka bangih leitang tlangleng sung ihsin ka suah cunPathian ih tleunak sungah ka lut, a ti. 7

Na nunnak ih tumtahmi thu ah khawthim sungihum vekin na ruat aw men thei. Lungawiza a si ko, nang cutleunak sungih feh dingmi na si.

NI KHATNAK

KA TUMTAHMI THU KA RUAT

Ruah dingmi Thu: Keimah ah a si lo.

Cinken ding Bible: Pathian in van le leilung, zianghmuahhmuah Khrih sungin a sersiam ih, Khrih hrangahfinkhawm theh dingin a tuah a si. Kolose 1:16

Ruah ding Thusuhnak: Ka kimvel ah ruah dingmi thutamzet hmanseh a ngaingai ahcun nunnak cu keimai hrang

a si lo, Pathian hrangah a si timi hi ziangtin ralrinnak kapek aw thei pei?


24/212

24

Rinlopi Ih Suakmi Na Si Lo

Keimah hi a lo seemsuahtu Bawipa ka si.na nunnak a seem veten ka rak lo bawm zo.

- Isaiah 44:2a

Pathian cu a lek men lo.

- Albert Einstein

Nang hi rinlopi ih suak menmi na si lo.Na suahnak hi tisualmi le a cang sualmi men a si lo

ih, leitlun thil cangmi kalhkeh ih cangmi khal a si lo. Na nule na pa ih khuakhannak khal a si lo, Pathian ih remruahmina si. Nangmah na suah ruangah Pathian a mang a banglo, A lo ruahsan sawn a si.

Na nu suul sungih na seem hlanpi ihsin Pathiansungah na rak um cia zo. Nangmah a lo ruat hmaisa.

Van`hat men ih thawthaw le nungcang menmi ah ruat awhlah! Na nun hi Pathian ih sersiamnak in a si. Bible in,Bawipa in i tiam ciami hmuahhmuah cu a kimter`hehding, a ti.1

Pathian in na taksa `hen ziangkim a thei thluh.Amah in na phunhnam, na taksa vun, na sam le ziangkima hril cia. Na ruangpum le na pianhmang khal a duh vekina tuahmi a si. Na thiltitheinak khal a lo pekmi a si ih nalamdannak khal a ruah ciami a si. Bible in, Ka ruangraiseemsuah an si ih, ka nu ih pum sungah ka thii le ka sa

pehcih ka silai ah le a thupte in cutawk ih ka tthan rerolaiahkhan i hmu `hehtu Nangmah na si, a ti.2

Ziangahtile Pathian in tumtahnak nei ih sersiammi

na si ruangah ziangtikah na suak dingih ziangtik tiang nanung ding timi tla a ruat cia zo. Na nunnak a hlankhan in


25/212

25

khua a khang cia zo ih na suah ni le na thih ni khal a hrilcia zo. Bible in, Ka suah hlan ihsin i hmu zo, ka hrangihna tuahmi kum le caan pawl cu na Cabu sungah khum ciaan rak si zo. Nikhat hman a thok hlan ihsin," a ti.3

Pathian cun khuitawk hman ah na suak dingih atumtahnak hrangah khuitawk ah na nung ding timi tlakhua a khang cia thotho. Na miphun le na hrinhnam khalhi rinlopi men ih cangmi an si hrimhrim lo. Pathian in mahduhduh cang ding men in khuan a pe lo.

Ziangtinkim hi Amai tumtahmi hrangah khua a

khang cia. Bible in, Minung pakhat sung ihsin leilungmiphun hmuahhmuah a tuah ih leilung pumpuluk ah aumter ttheh. A hlankhan in ziangtik caan ah an um dingihkhuitawk hmun tiang an um thei ding, timi khal a rel cia`heh, a ti.4 Na nunnak sungih ziangtinkim hi rinlopi ihcangmi men an si lo. Tumtahnak a um thluh a si.

Mangbangzabik cu Pathian in ziangtin na suak dingtimi a ruat cia timi hi a si. Na kiangkap um le na nu le na pazo an va si hmanah Pathian cun nangmah sersiam dinginkhua a khang zo. Na nu le pa an tha, an sia le danglamnakpawl hi zianghman a thupilo. Pathian in mi pahnih kha

minung sinak pakhat neimisi dingah a ruat cia si.Pathian in DNA bangrep neidingin a seemsuah ciami asi.

Leitlun ram pakhatih daan vek si loin a nei awtunu le pa um hman hngaiseh,a daan lo ih suakmi naute ti cu a um dah lo. Naute tampicu nu le pa ih khuakhanmi vekin an si thluh lo. AsinanPathian ih khuakhan lomi cu an si cuang lo. Pathian ihtumtahmi cu minung ih palhnak le sualnak ihsin a suakmitiang a huap kau thotho.

Na nui' suul sungih

na seem hlanpi ihsin

Pathian sungah

na rak um cia zo.


26/212

26

Pathian in ziangkim hi rinlopi in a tuah lo, cule thilkhal a ti palh dah lo. A sersiammi hmuahhmuah ahduhsannak a nei thluh. Thingkung le ramnung zate khalPathian ih lairel ciami an si, minung zate cu a tumtahmi

vek ih ruangzingmi an si. Pathian ih a lo seemsuah duhsancu a duhdawtnak a si. Bible in, Leilung a sersiam hlanhman ihsin Pathian in kannih cu Khrih thawn pehzomawknak thawngin Amai ai ah mi thianghlim le mawh neilomi si dingin Amai taa ah in rak hril zo, in duhdawtnakruangah, a ti.5

Pathian in leilung a tuah hlan ihsin a lo ruat zo. Asersiam duhsannak khal nangmah hrangah a si. Pathianin tlolak pi le leilung pawl a sersiam sannak cu kan umnakdingah a si. Kannih cu A duhdawtbikmi le sersiammi lakihmangkhungbik kan si. Bible in, Amai lungkimnak insersiammi kan siih kanmah sersiamnak ah thudik tongkama hmang. Hiti a si ruangah a sersiammi thil hmuahhmuahlakah kannih cu khaisan bikmi kan si, a ti.6 Himi hinPathian in ziangtluk in duhdawt ih man in neihter ti alangter!

Pathian cu ti hluahhlo ih um a si lo, ti ciamciam ihkhuakhangtu a si.Physicists, Biologists, leScientists tampi

in tlolak le vanpar ih thil um anzingzoi ih thil umtu daan kanthei sinsin. Minung kan nunnakhrang a remcaan daan leminung nunnak thawnremcang dingin a sersiammikan thei. Dr. Michael Dentontimi New Zealandram Otazo

Tlawng ih minung cii le kuanglam zingzoinak (moleulargenetics) hotu in, Biology thiamtu pawl ih an hmuhmizate in leilungpi cu minung nunnak hrangah a hmuitinhrangpi le a tumtahnak hrangih ruangzing ih sersiammi asi tin an lungkimpi thluh. Himi thu laimu ahhin sinak


27/212

27

taktak ih sullam le simfiangnak a kim, tin a ngan. 7 Biblein, Bawipa in leilung a sersiam.. Ramthing le nelrawn hlirah a tuah lo; asinan milai umnak tlak ram ah a tuah a si,a ti.8

Ziangah Pathian in a tuah sipei? Ziangruangahhnaihnok men in van le tlolakpi a tuah? Ziangahtileduhdawtu a si ruangah a si. theihthiam ding cu a har ihhngauhsan ding sawn a si. Nang hi Pathian duhdawtnakih ahleice ih seemsuahmi na si. Pathian in a lo tuah,curuangah a lo duhdawt. Himi hi na nun hrambunnak ding

thutak a si.Bible in hitin in sim: Pathian cu duhdawtnak a si.9

Pathian in duhdawtnak a nei a ti lo. Amah cu duhdawtnaka si. Duhdawtnak cu Pathian ih mizia ih laimuril a si.Thumthlak Pathian (Trinity) sungah duhdawtnak famkima um, curuangah nangmah kher losersiam a `ul lo. Amah lawngumhar ih um a si lo. Asinan a losersiam duhsannak cu aduhdawtnak langter dingah a si.Pathian in hiti'n a sim, Nan seemvete'n ka kilkhawimi nan si ih nan

suah thlakin ka cangcawimi nan si. Nan Pathian ka si ih ka lo kilringring ding; nan tuakpar le nan tarkun tiang ka locangcawi ding a si. Ka lo tuah ih ka lo kilveng ringirng ding."

Pathian um lo sisehla kan zate hi rinlopi ih cangmi,tlolakpi sung ihsin suakmi men kan si ding. Hih Cabu siarkhal na cawl men ding. Ziangahtile nunnak ih sullam,tumtahmi le hleicetnak zianghman a nei lo ding. A dik, apalh timi khal a um lo dingih hih leitlun kan nunnak cemhnu hrang ruahsannak tla a um lo ding.

Asinan thuhla pakhat ruangah in sersiamtu Pathiana um ih kan nunnak in sullam thukpi a nei. Pathian cu kannun hramthoknak a si ti kan theih fiang hnu lawngah kan

NI HNIHNAK:NANG HI

RINLOPI IH

SUAK MENMI

NA SI LO.


28/212

28

nunak ih sullam le tumtah kan hmu suak thei a si. Rom12:3 sungah, Nan ruah awk ding hnakin saangdeuh in ruataw hlah uh. Ziangvek teu so kan si timi kha thei aw sawnuhla Pathian in zumnak a lo pekzat ciar in nan ruah awkdaan cu siseh, tin a um.

Russell Kilferin a biazai sungah hitin a ngan:

Nang cu thuhla um ruangih um na siNang cu tumtahnak sungih tel

Nang cu mankhung le hleice seemsuahmi,Pathian ih minu le mipa ti ih kawh mi na si.

Tumtahnak hrangih um na siKan Pathian cu thil a ti palh dah lo

Na nui suul sungah a lo ret ihA duh vekin a lo seemsuah.

Na nu le pa cu A hrilmi an siNang ih ruah le tuar `ul loin

Pathian ruangzing le khuakhan lairel bangSersiamtui tacik kengtu na si.

A si lo, cuih hma si cu a ol loCuih lo tisiat ruangah Pathian a tap,

Asinan na thinlung a umterAmah bang na thanlennak ding.

Nang cu thuhla ruangih um na siBawipai kut ih tuahmi na si,

Nang cu duhdawt mi na siZiangahtile Pathian a um ruangah.11


29/212

29

NI HNIHNAK

KA TUMTAHNAK THU KA RUAT

Ruah dingmi Thu: Kei hi rinlopi ih cang ka si lo.

Ciinken ding Bible: Keimah cu a lo seemsuahtu ka si.

Na suahhlan ihsin ka lo bawm zo. - Isaiah 44:2

Ruah ding Thusuhnak: Pathian in lamdang hleice ihsersiammi ka si. Ka mizia, ka suahkehnak, ka pumruang leziangkim cohlang dingin ka zuam aw maw?


30/212

3

Na Nunnak Ziangmi in A lo Fehpi?

Cule minung in harzet in hna a ```uan ih a ti suaktheimi hmuahhmuah khal hi ziangruangah a si

tile: a minungpi hleih duh ah le laan a duhruangah a si, ti ka hmu.

- Thusimtu 4:4

Tumtahnak nei lo cuhlaunak um lo lawng vek a si.

- Thomas Carlyle

Mi hmuahhmuah ih nunnak cu pakhatkhat in afehpi.

Dictionary tamsawn in drive (v) cu khihhmuh,kilveng, fehpi tin an simfiang. Mawaw na mawn tikahsiseh, tlawngkhen na khen tikah siseh, kohti (golf) na vuak

tikah siseh, na kaihruai, na kilveng ih na khihhmuh a si,cumi caan fangte ahkhan! Na nunnak a lo mawngtubik hiziang a si?

Atu laifang ahhin, harsat buainak ih mawnmi na simaw? Pakhatkhat ih hnek ciamco (pressure) culole ni lecaankhiah, tikcu khelh ding timi in a lo mawng maw? Anaa fualfomi a liamcia thuhla cinkennak in tla a lo mawngthei, tihphannak in tla a lo fehpi thei ih zumnak in tla nanunnak a lo uk thei a si. Thuhla tampi a phunphun a umthei: man kan neihtermi, le kan thinlung phuurnak in tlain mawng, in fehpi thei.

Hitawk ah mikip ih ton tambikmi panga in katarlang ding.


31/212

3

Mi tampi cu Sualnak in a Mawng.An nunnak tikcu caan zate cu ninghan riahsiatnak

le ningzak ih relhnak in an hmang liam. Sualpalhnak ihfehpimi nunnak cu a liamcia thuhla hngilh thei lo ih ciinkenringringnak in a buaipi. Annih cun a liamcia caan kha anhmailam caan uktu ah an ret. Thei aw loin caan tampianmah le anmah an hrem aw. Kain kha a sual tikah apalhmi in Pathian hmai ihsin a dawi suakter ih, Pathian in,Nang cu hih leitlun ah umnak inn nei loin mi vakvai na siding, a ti.1 Cumi thu in tuni ah mi tampi cu tumtahnak

felfai nei loin vakvai reromi an umzia a langter.Kannih hi a liamcia caan ih tuahsuak mi kan si.Asinan cumi ih thawngtla cu kan si lo. Pathian ih tumtahcu a liamcia caan ih ukmi a si lo. Pathian cun mithat paMoses kha hruaitu a canter ih mi `ihhrutzet Gideon khalmi raal`ha huaisen ah a canter. Cuvek in na nunnak khalah mangbangza a tuah thei a si. Pathian cu minung nunnakah tharthawhnak umter thiam hleicetu a si. Bible in, Amawhnak ngaithiam a si mi le a sualnak thlah sak a si micu mi nunnuam a si, a ti.2

Mi tampi cu Thinhennak in a Mawng.

An thin a naa ringring ih cumi dinhmun ihsin ansuak thei lo. Ngaithiamnak in thlah men ding ai ah anthinlung sungah atu le atu an ruat saal cingcing. Mihrekkhat cu an thinhennak kha an thinlung sungah nazetin an tuar ringring ih mi hrekkhat pawl cun midang parahan puakkuai. A pahnih in `hathnemnak zianghman um lole damlonak suahtertu a si. Thinhennak cun a thinhengtukha a thinheng ih a huat mi hnak in a siatsuah sawn. Aliamcia caan ih thilcangmi ruangah na ngaithiam thei lomi cun a hngilh hlo mai ih nangmah sawn in na tuar rero.

Ngai hnik! A liamcia caan ih a lo thinnatertu cunpehzom in na thin a lo naater lo, nangmah in thinheng ihna tuar lo ahcun. A liamcia caan cu a liam zo.


32/212

2

Zianghman a thlengh aw thei nawn lo. Nangmahte na thin na natter rero a si. Na hrangah fimzirnak ahhmang thiam awla cule cemter mai aw. Baibal in, Nanunnak cem tiangih na thin na harter ahcun tican

zianghman nei lo, aat hna a si ding , a ti.3

Mi tampi cu Tihnak in a Mawng.An ìhphannak cu a nazetmi hmuhtonnak ruangah

a si thei, a cang thei lomi ruahsannak ruangah tla a si thei.Naatuk ih kilkhawimi innsang ih `hanglianmi si ruangah

khal a si thei. Ziangvek a si hmanah ìhhrutnak ih fehpiminunnak cun caan `ha a tlolh thei, ziangahtile a tuah ngamlo ruangah. Ngamzet ih tuah mai ding ai ah tuah dingmituah ngam lo le hrial tahrat in amah kel in an um men.~ihhrutnak cu Pathian in siter a lo duhsakmi dinhmunthlengh thei lo dingin mahte thawngtla vek ih khum awk

vek a si. Zumnak le duhdawtnak in ìhnak cu na do neh aùl. Bible in, Duhdawtnak sung ahcun ìhphannak a umlo, famkim duhdawtnak in ìhphannak a hloter`heh a si, ati.4

Mi tampi cu leitlun thilri duhnak in a mawng.

An ngah duhnak thinlung cu an nunnak ih hmuitinzate ah a cang cih. Himi in a tlaitluan ih duhsinnak a suahpiih tampi neih le lungawinak a tamsin ding, mi thupi ka sisinsin dingih humhimnak a umsin ding timi thuruahsualnak a suahpi. Ziangahtile thilri cu a thlengh aw ih cumiah kan buai vingvo. A tharthar, a tum sawn le `ha sawnduhhamnak a suahter. Neihnak le lennak cun malte sunglungawi nunnomnak lawng a suahpi thei a si.

Tampi ka neih asile ka thupi deuh ding, timi ruahnakthluntu tla an um. Mah te man neihter awk le man neihtaktak hi a bang aw lo. Na man cu man na neihtermi ih taha si lo. Cule Pathian in, Minung nunnak ih thupibik hi thilria si lo, a ti.


33/212

33

Paisa thuhla ih thuanthu ummi cu tampi ka neih asile ka hnangam deuh ding timi ruahnak hi a si. Cumithuruahnak cu a dik lo. Leitlun lennak cu hmakhatte ah acemral thei. Himnak taktak cu na hnen ihsin laak theihlomi - Pathian thawn nan pehzom awknak sunglawnglawng ah a um. Mi tampi cu mi ih lomnak le tulnakin a mawng.

Annih cun an nu le an pa culole an nupi, an pasal,culole an fanau pawl, culole an saza pawl, culole an rualpipawl hnen ihsin theihpinak le porhnak ruahsannak in an

nunnak a uk. Nupa tampi in tla lungawi thei nawn lo nu lepa hnen ihsin lom ding an ruahsan hrih. Mihrek cu rualpipawl ih hmuh daan le ruah daan ding an tih ringring.

Vansiatnak ah mipi thluntu cu cumi sungah an hlo ringring.Hlawhtlinnak tawhfung cu ka thei `heh lo, asinan

tlaksiatnak tawhfung pa khat cu mi hmuahhmuahlungawiter dingih zuamnak hi a si. Midang ih ruahnak ihcontrol ringringmi cun Pathian in na nunnak hrangih a lotumtah sakmi a `helhter ding. Jesuh in, Zokhal in Bawi

pahnih ih lung a awiter thei lo ding, a ti.5

Thil dang tampi na nunnak mawng theitu an umlaiko ding, asinan an zatein a bang awmi thihnak ah an lamzin

a net thluh: hman lomi cahnak, a `ul lomi thinharnak,kimter lomi nunnak, tivek.

Hih Ni Sawmli Khualtlawnnak in ziangtintumtahmi ih fehpimi nunnak ahka nung thei ding timi a losimzirh ding: hruaimi nunnak,kilhimmi nunnak, le Pathiantumtahmi ih hruaimi nunnak alo hmuhter ding. Pathian ih nanunnak hrangah a tumtahmitheihnak hnakih a thupi sawnmithil dang ziang hman a um lo.Hlawhtlinnak, lennak, hminthannak, le nomnak khal in

Pathian ih na nunnakhrang a tumtahmi

theihnak hnakih a thupisawnmi thil dang ziang

hman a um lo.


34/212

34

cumi cu a neh thei cuang lo. Tumtahnak neih lo cun nunnakcu zianghman sullam nei loin a cangvaimi le thuhlazianghman um lo ih thilcang vek a si. Tumtahnak um locun nunnak cu harnak, buainak le zianghman lo men a si.

TUMTAHMI IH FEHPIMI NUNNAK IH

~~~~HATHNEMNAK PAWL

Tumtahmi ih Fehpimi Nunnak in `hathnemnakpanga a nei: Na tumtahmi theihnak in na nun sullam a

neihter. Sullam nei ding ih sersiammi kan si. Himi hi a siminung pawl in hmu thei dingin a phunphun ih an zuamreromi cu! Nunnak in sullam a neih tikah ziangtinkim ziktena phur thei ding. Cuti a si lo ahcun zianghman na phurthei zik lo.

Mino pakhat in kum kul hrawng a silai ah hitin caa ngan: Hlawhtling lo vekin ka ruataw, ziangahtile mi pakhat si thei vedingin ka zuam aw rero, asinan cumicu ziang a si ti khal ka thei thei cuanglo. Ka theihsunmi zate le ka tuahdingmi umsun cu ngah ding lawng

hi a si ko. Ni nikhat ni ah katumtahmi ka hmuh ngah tikah nun

ka thok thlang tin ka ruat aw ding, a ti.Pathian tel lo cun nunnak in tumtahmi felfai a nei

thei lo. Cun tumtahnak um lo cun nunnak hi sullam a neithei lo. Bible sungah minung tampi in ruahsannak nei lonun phun dangdang in an sim. Isaiah cun, Ka `uan reronain alak hlir ah an cang. Ka thazaang a cem `heh; ka `uansuakmi zianghman a um lo, a ti.6 Job cun, Ka nunnak nicu ruahsannak um loin a liam vingvo,7 a ti ih Ka thin a

pit, nun ka zuam nawn lo. Keihmah lawng te i taan aw.Nun man ka nei lo, a ti.8 Riahsiatnak nasabik hi thihnak asi lo, ruahsannak neih lo hi a si sawn.

NI THUMNAK:NA NUNNAK

ZIANGMI

IN

A LO FEHPI?


35/212

35

Ruahsannak cu na nunnak hrangah thli le tidai anthupi vekin a thupi ve. Kaih fek dingmi ruahsannak neihna ùl. Dr. Bernie Siegelin a hmuh suahmi cu a khensa(cancer) minaa sungin malte dam deuh pawl kha kum 100nung ding na duh maw? ti ih a suh tikah, tumtahnak thukpineitu pawl cun aw tin an sawnkir. Ruahsannak cutumtahnak neihnak ihsin a suak.

Ruahsannak nei lo vekin na ruat aw asile àng aw!Mangbangza thlengh awknak cu tumtahnak na neihthoknak ihsin a hung cang suak ding. Pathian in, Nan

hrangih tumtahnak ka neihmi cu keimah lawngin ka thei.Tumtahnak ka neihmi cu siatralnak si loin mi neinung nansinak dingah a si, a ti.9 Thil cang thei lomi sim le rel vekinna ruat aw men ding. Asinan Bible in, Kan sungah ahuham in hna a ùantu cun kan diil theimi le kan ruahtheimi hnak hman ih a let tampi in a ùan thei a si, a ti.10

Na tumtahmi theihnak in na nunnak a olsamter.Cumi cun na tuah dingmi le na tuah lo dingmi a lo simfiang ding. Na tumtahmi cu ziangvek cangvaihnak hi athupi timi le ziangmi hi an thupi lo timi tahnak tahfung aha cang ding. Hitin thusuhnak na tuah ding, Hihcangvaihnak in ka nunnak ah Pathian ih tumtahnak cang

suak thei dingin a bawm maw?" tin.Tumtahnak felfai neih lo ahcun thuhrisahcatnak

(decision) tuah dingah hramthlaknak ngaingai na nei loding. Na tikcu caan hman daan ding le na neihsiah thilrihmang daan ding khal a harsa ding. Na kingkap ih thilcangmi men par ihsin duhhrilnak na tuah ding, nawt awknak lethilcangmi men par ihsin duhhrilnak na tuah ding, nawtawknak le thili umtu daan in a lo uk ding. Tumtahnak theilo minung pawl hi hna an ùan- ih cumi cun an thinlung aharter, a buaiter ih a vaivuanter.

Mi in tuah dingih an lo duhsakmi ziangtinkim cutuah thluh thei a si lo. Pathian ih duhnak tuah theinak dingcaan lawng na nei. Cumi na tuah thei lo ahcun Pathian ih


36/212

36

a lo duhsakmi hnakin tamsawn na zoh tinak a si. (culo asilezoh dingzat hnakin Television tamdeuh na zoh tinak a si).Tumtahnak ih fehpimi nunnak cun nunram a tlanter ih aolsamter. Bible in, Mi hrekkhat pawl cu milian vekin anum, asinan zianghman an nei lo; mi hrekkhat pawl cumifarah vekin an um, asinan thilri tampi an nei, a ti.11

Cumi cun hnangamnak ah mi a hruai thei: Maw Bawipa,daihnak famkim cu Nangmah in na pe, an tumtahmi ah ahngetmi le Nangmah a lo reingtu hnen ahcun. 12

Na Tumtahmi theihnak in na Nun hmuitin aneihter.Cumi in na thazaang cahnak le na zuamnak pawl

thil thupizet ah hram an bunter. Hril thiamnak in mihlawhtling ah a lo canter.

Zianghman lo tuktak men in mi thinlung buaiter himilai daan a si. Kan nunnak hi ziang hman lo men hawl inkan hmang `heu.Henry David Thoreau in a hmuh ngahmicu, mi pawl hi thindai ten an duhduh an tuah, tuih sanòng cun, tumtahnak nei cuca loin an hlolak, a ti. Mi tampicu pangka vekin an her aw rero nan khui hman an thlengthei lo.

Tumtahnak felfai neih lo cun na hmuitinmi atu letu na thlengh dualdo ding, na hnaùannak, na mi

pehtlaihnak, na kawhhran, le adangdang khal ah um hmunhnget reprai nei thei loin nathlengh vingvo ding. Cumi cunna thinlung a buaiter dingihzianghman a taang lo ding. Tuihùm cu danglamnak a um dingtin na ruat ding, asinan cumi inna buainak ngaingai a rehter lo

ding - tumtahnak felfai le hmuitin fumfe a um lo ding. Biblein, Mi-aa si hlah uh; Bawipa in tuahter a lo duhmi kha


37/212

37

hawl tum sawn uh, a ti.13

Hmuitin ih huham cu tleunak in kan hmu thei. Adarh awmi tleunak ahcun thazaang malte lawng a um.

Asinan hmunkhat ih a funtom awk ahcun a thacah zia nahmu ding. Hmanbilu parih tleunak thlenter tik ahcunhrampi culole cahnah hman a alh thei. Tleunak khahmunkhat te ih ton awknak na tuah sak ahcun laser tleuhnakin thilhak hman a tan cipter thei a si.

Tumtahnak parahhrambun in nunnak kha pakhat

bul ah hmuitin ih nun hnak ihdaan `ha dang a um nawn lo.San thuanthu tluan ah nasazetih thil phundang hleice ah tuahtheitu pawl cu hmuitinmi ahthungai thlak ih pumpetu pawlan si. Tah`himnak ah Romuknak sungah Khristian zumnak a thunlut theitu Paul veknunnak. Paul ih hnaùan hlawhtlinnak thuthup cuthuthang`ha sim timi pakhat bul ah thungai thlak ihùannak hi a si. Hitin a sim: Ka tuahmi cu pakhat lawng asi, a liamciami thil kha hngilh tahrat in hmailam thil kha

baan dingah ka dawh rero, a ti.14Huham neizet nun neih na duh asile thil pakhat bul

lawng tumtah aw. A dangdang thil phunkip ti vingvonaknun cawl aw. Ziangkim neih thei hnai lo tuah zuam ciamconawn hlah. Malte lawng ùan aw. Thil `ha na tuahmi khal`hate in ruat (aw). A thupibik lawng tuah aw. Thinlungthathawhnak le thil tuahnak cokrawi hlah. Tumtah bul neihnai lo khal in na hnaùan a buai celcel thei. Asinan athupibik hi ziang a si? Paul in hitin a sim, Thlaraulam ih a

pacang famkimmi kannih pawl kan zatein hi bangtukthinlung put daan nei ciar ding kan si. Sikhalsehla ahrekkhat thinlung put daan dang nan neih a si ahcun cumicu Pathian in fiangten nan hnenah a langter ding.15

Na nunnak huham

neizetmi siter na duhasile na nunnak cuhmuitin pakhat bul ah

bun aw.


38/212

38

Na Tumtah na theihnak in Na Nunnak tha a thoterding.

Tumtahnak cun thinlung thathawhnak a cangterringring. Tumtah felfai hnak ih mi thathotertu zianghmana um lo. Tumtahnak na neih lo ahcun na thathawhnak cua hlo mai ding, na ihnak ihsin thawh kha thupi ah a cang,ih sullam nei lomi le mi thasiattertu, kan lungaiwnak inlonsaktu a si.

George Bernard Shaw in hitin a ngan: Himi hi

nunnak ih lungawinak taktak a si: Na tumtahmi hmanginnangmah le nangmah micak ka si ti thei awknak ih amahtecangmi thazaang cahnak kha thinlung thawhnak ahairawlnak, mai zawn lawng ruahnak ruangih a cangmimidawtnak le thinnatnak pawl tla cemter in, leilungpi cunamah ten nunnomnak a lo pe ding, tiih na lungkim lonakphuanlangnak hi a si.

Na Tumtahmi theihnak in kumkhua hrangah natimtuah a si.

Mi tampi cu hih leitlun ah caan rei daih ding rothilpakhat taanta thei ding

zuamnak in an nunnak caanan cemter. An thih hnu ihanmah hngilh lo ding an duhruangah. Na nunnak ahmidang ih an lo simrel ding cua thupibik lo. Asinan Pathian inziangtin thu a lo `hen ding timihi a thupi sawn. Mi tampi ih antheih baan lomi cu atu ihhlawhtlinnak cu neta ihhlawhtlinnak ih airawl ding le

hminthannak pawl ziam hlo thluh ih upat sunloihnak pawlan cem thluh ding timi thu hi a si.

Hih leitlun na nunnakhi mi ih run lo ciinken

ding men ah a si lo,kumkhua hrang

timtuahnak nei dingaha si.


39/212

39

Phunsang Tlawng a kailai ah James Dobsoncu a tumtahmi in tlawng ih tennis champion a canter. Angahmi cup kha tlawng ih cup pawl retnak ah langhnganzetih ret a si tikah a lungkim nasa. Kum le caan a rung liam.Neta ahcun a ngahmi cup cu carek ( post office) ihsin mipakhat in a hnenah a kuat saal. Tlawnginn an rem tikahcuih cup cu hnawmpung sungah an run hmu. James inhitin a ti: Caan daihcang in pe phot aw, na sunlawinak cuneta ahcun hnawmpung sung a thleng leh ko ding.

Leitlun thawn a pehparmi ro taanta dingih nun cu

caan tawite hrang lawng a si.Mifim pawl ih caan hman cukumkhua hrang ro sunglawi asi. Hih leitlun na nunnak himiih run lo ciinken ding men a silo, kumkhua hrang timtuahnaknei dingah a si.

Nikhat ni ahcun Pathianhmai ah na ding leh ding.Kumkhua nunnak na co hlan ah Bawipa in na nun a lo cekding. Bible in, Kan zate in Pathian hmai ah kan ding dingih

Amah in kan thu in `hen ding, a ti.16 A zaangfahnak in

Pathian in thu`hennak ah nehtu si ding in duhsak.Curuangah thusuhnak in pek cia. Bible sungin kan ruahtheimi cu Pathian in kannih hi thusuhnak tumpi pahnih insut ding ti hi a si.

A pakhatnak thusuhnak cu, Nang hi ka Fapa JesuhKhrih tlun ah ziang na tuah? timi a si ding. Pathian in na

biaknak, na kawhhran le pawl, na thupom pawl na ruahnakpawl a lo sut lo ding. A thupibik mi cu Jesuh ih a lo tuahsakmina cohlang maw? Cun Jesuh duhdawt in na zum zo maw?ti a si ding. Jesuh in, Kei cu lamzin, thutak le nunnak ka si.

Keimah ihsin siar lo zokhal ka Pa hnen an thleng thei loding, a ti.17

A pahnihnak thusuhnak cu, Ka lo pekmi pawl


40/212

4

ziangtin na hmang? timi a si ding. Ziangmi na rak tuahdah? Zaangfahnak laksawng, thiltitheinak, thazaangcahnak, pehtlaihnak pawl ziangtin na hmang? Nangmai'pumpak `hathnemnak lawngah na hmang maw? (Cu loasile) Pathian ih dunnak ah na hmang maw? Hihthusuhnak pahnih hrangah timtuahnak neih ding cu himiCabu ih tumtahmi a si. A pakhatnak thusuhnak inkumkhua nunnak Khui ah? na hmang timi a si ih apahnihnak cu kumkhua hrangah Ziangmi? na tuah dingtimi a si. Hih Cabu cemnetnak na thlen tikah hih thusuhnak

pahnih hi `ha te'n let thei dingin timtuah cia na si mai ding.

NI THUMNAK

KA TUMTAHMI THU KA RUAT

Ruah dingmi Thu: Tumtahnak nei ih nun cuthlangamnak lamzin a si.

Ciinken ding Bible: Maw Bawipa, daihnak famkim cuNangmah in na pe. An tumtahmi ah a hngetmi le Nangmah

a lo ringtu hnen ahcun. -Isaiah 26:3

Ruah dingmi Thusuhnak: Kei le ka innsang,rualpi pawl ih `ongmi hi ka nunnak fehpitu cahnak an simaw? Ziangtin canter ka duh?


41/212

4

Kumkhua Nung dingih Sersiamnak

Pathian in ziang thil khal sisehlaa remcaangmi tikcu a pek ti ka hmu.

- Thusimtu 3:11

"A fiangmi cu Pathian in minung a sersiam

tikah nikhat men nung dingah a si lo,kumkhua ih nung dingah a si."

-Abraham Linlcon

Hih nunnak hi khitawklam ih nunnak thawn a banglo. Leitlun nunnak cu puai thawhhlan ah timtuah sungnakih hnipuan famkim hruk khi a si. Thihnak khatlam raal ihum kumkhua hrangah caan tampi na pek a `ul. Hih ramcu kumkhua nunnak hrang a laangte timtuahnak fang mena si.

A tambik kum 100 lawng na nung ding. Asinan

kumkhua nunnak ahcun kumkhua na hmun ding. Hihleiram ih na nunnak tikcu cu ziangmi thawn a bang tile SirThomas Browne ih simmi bangin, kumkhua timi caansungih caan tawite lawng a si. A sim duhmi cu leiram nanunnak cu kumkhua nunnak thawn tah`him ahcuntifingriat tidai ih ti forkhat tluk fang khi a si. Kumkhuanunnak nei dingih sersiammi na si.

Bible in, Pathian in ziang thil khal a remcaangmitikcu caan a pek. Minung thinlung khal kumkhua hrangaha bunter, a ti.1 Kumkhua nun duhnak cu na suahthlak inneih theihnak na nei. Ziangahtile Pathian hmuihmel kengih

sersiammi na si ruangah. Minung hi netabik ahcun kan thiding ti kan thei nain thihnak hi amah daan ( natural) a si


42/212

4

ko tin le a dikfel lo tivek in kan hmu ringring. Kumkhua inkan nung ding timi ruahnak kan neihnak thupibik cu Pathianin kan thluak suangah cumi duhnak thawn a pehzomterruangah a si.

Nikhat ni ahcun, na lungtur a cawl ding. Cumi nicu na tkasa le na caan cem ni a si. Asinan a cemnetnak cua si lo. Na taksa cu na thlarau hrangah a laangte beunak asi. Bible in, a laangte, a ti. Hih hmailam hrang taksa cuinn a ti. Bible in, Kannih kan umnak puanthlaam a simihih leilung ruangpum hi bal `heh hmansehla, Pathian in

vancung ah kan umnak ding inn a sakmi, kumkhua a siatthei lomi inn kan hrangah a ret ti kan thei,2 a ti.Leitlun nunnak ahcun hril ding tampi a um.

Kumkhua nunnak ahcun pahnih lawng a um. Vanrammaw? asilole Hellram? Duhmi pakhat lawng hril ding. Nanunlai ih Pathian na pehzomnak in kumkhua nunnaksungih na pehzom daan ding a langter. Fapa Jesuh Khrihzumtu na si ahcun kkumkhua Pathian thawn um dinginsawm na si ding. A rundamnak na el ahcun Pathian thawnkumkhua nan then aw ding.

C. S. Lewis in, Minung phunhnih an um. Phunkhatin Pathian kha na duh bangin siseh, an ti. A dang phunkhat

cun, a cohlang lo ruangah Pathian in, a `ha, nan hrilmivekin feh uh, ti an tong ding. Riahsiazazet in mitampi cu

kumkhua nunnak kha Pathiantel loin an hmaton ding.Ziangahtile hih leitlun annunlai ah Pathian ziang siarloin an dungtun ruangah.Hih hmun, hih caan hnakin

nunnak hi pehzom in fehpihrih ding ti kimzet in na theihtikah siseh, nunnak timi hi

kumkhua hrang timtuahnak a si ti na theih tikah siseh, ahlan thawn bang loin lamdangzet ih nung dingah na thok

Hih leitlun nunnak cuneta kumkhua nunnak

hrangihtimtuahnak a si


43/212

43

mai ding. Kumkhua nunnak ah na nung thlang. Hihnunnak in pehzomnak le `uanvo zate, ziangtinkim hiziangtin ka tuah ding ti a lo zirh ding. Thil hrekkhat cu athokpek ah thupizet vek an bangding nain netalam ahcunzianghman lo men an si vingvoding. Pathian na naih deuhdeuhtikah thil ziangkim hi fate taktean si thluh ding.

Kumkhua timi nunnak

sungih na tlanlen taktak ahcunthupi le man nei ih na retmi cua hlan vek a bang nawn lo ding, an thlengh aw zo. Na tikcule na sumsaw fimkhurzet in na hmang thiam zo.Hminthannak, culole lennak, hlawhtlinnak le nunnomnakpawl ai ah pawlkomnak le nunca n ziaza na thupitter deuhding. Co-u (priority) na pekmi pawl na ruat fel saal ding.Sanmannak, hnipuan sinfen `ha hruk le mi ih uar mi sidunak tla ziangah na siar nawn lo ding. Paul in, Sikhalsehlahi bangtuk thil miatnak ih ka rak ruahmi pawl hi atu ahcun

Khrih ruangah a zaten sunnak ah ka ruat`heh zo, a ti.3

Nunnak timi cu hih leitlun nunnak lawng a si ahcun

hmakhat ten na duhmi tuah dingah ruahnak lo pek ka duh.Na `hatnak le mizia pawl hngilh mai in na tuahmi ruangihcang dingmi sia le `ha tla thinphang ding a `ul nawn lo.Mah tisa duhnak diriamter dingin nung mai aw. Ziangahtilena tuahmi cu kumkhua hrnag zianghman a hnaihnok loruangah. Asinan thihnak hi na hrangha a netabik cemnaka si lo timi thu in ziangkim a danglamter. Thihnak timi cukumkhua nunnak sung luh theinak ih caan thlengh awknaka si. Curuangah hih leiram ih na nunlai na tuahmi inkumkhua sungah a aw a va ringter ding a si.

Tuni na nunnak ih a siabik sunralnak cu caan tawitesung hrang lawng ruat ih khuaruahnak neih hi a si. Nanunnak hi a thabik cang thei dingah kumkhua hrang


44/212

44

sunmang nei le suangtuah in na man neihnak tla nakilkhawi ding a si. Nunnak timi hi hih leitlun nun hnakin asau sawn a si. Tunih na hmuh theimi nunnak cu na hmuhthei lomi kumkhua nunnak ih zimlepte men lawng a si.

Kumkhua timi caan sungah Pathian thawn nuntimi hi ziangtinso a si ding?Fiangten kan sim a si ahcun

Vancungram ih maksaknak lemangbangza sinak cu kanthluak khuaruahnak in a thei

baan lo. Ziangmi thawn a bangtile cuInternetthu kha sihte insimfiang tum sehla cuvek fanga si ko. Kumkhua thu cu

òngkam le cafang in langter le simfiang ding a hartuk, atheih lo. Bible in, Asinan Ca Thianghlim in, milai zohmanin an hmuh dah lomi, zohman in an theih dah lomi, a cangthei ding tiah zohman in an ruah dah lomi, cumi cekci cu

Pathian in Amah a duhdawtu hrangah a tumtahnak a si,a ti.4

Ziang a va si khal le Pathian in kumkhua timi kanhmuh theinak dingah A ~ongkam (Bible) sungah a

phuanglang. Pathian in kan hrangah kumkhua inn inremsak ti cu kan thei. Vanram ah kan duhdawtmi a liamciapawl kan tong saal ding. Natfah tuarnak pawl le harsatnaka um nawn lo ding. Leiram ih kan rin-umnak manlaksawng kan co ding. Lungawizet in kan ùan dingmihnaùan in ap ding. Vandur tlun ah kan zam dingih tleunakmawinak sungah ìng àng tum in kan nuam aw ding.Nuamzet in tlaitluan Pathian thawn kan pawlkom aw ding.Cem ni nei loin kan nun nuam ta ding. Bawi Jesuh in,Cutikah a vorhlam ih mibur hnenah Bawipa ka Pa hnenihsin thluasuah dongtu pawl, leilung thokpek ihsin nanmahhrang remmi ram ah ro ra co uh , in ti ding.5

C. S. Lewis in, Nunnak hrang Thuanthu sau cabu

Kumkhua tleunaksungih na nun tikah namanneihnak cu ahlan

thawn a bang aw nawn

lo, a thlengh aw zo.


45/212

45

uk 7 kom sungih, Chronical of Narnia timi a cemnakcahmai ah kumkhua timi a hmuh daan hitin a ngan: Kahrangah thuanthu cawn cemnetnak kan thleng, asinanannih hrang ahcun thuanthu hramthoknak lawng a si. Hihleitlun nunnak cu kumkhua nunnak hrang ahcun Cabuphaw le cahmai thawhnak fang khi a si. Hih leitlun nuncemnak cu kumkhua hrangah nun thoknak a si. Hih leitlunminung zohman in siar hrih lomi, a `ha deuhdeuh cem ninei lo a nasazetmi thuanthu an ngan thok a si. 6

Hih leiram ah a nungmi na nunnak ah Pathian in

tumtahmi pakhat a nei. Asinan hih tumtahnak hi leitlunah a cem lo. Bawipa ih tumtahnak cu hih leilungtlun ihkum tampi na nunnak hnak in a kau sawn. Leitlung ih nacovo hnakin khal a tam sawn. Pathian cun kumkhuahrangih nung dingah a lo ko rero a si. Bible in, Asinan

Amai tumtahmi cu kumkhua a hmun ih; A tawlrelmi pawlcu san nikhuk a hnget, a ti.7

Mi tampi cun kumkhuanunnak hi mithi vuinak lawngahnapi in an ruat `heu. Cule zianghmanlo men ah an ret, vun ciingmang saaltivek fang khi a si. A ngaingai ahcun

himi hi an theih fiang lo ruangah asi. Thihnak thu ruah rero hi nahrangah thinbuainak tla a si thei men. Thungai ti ahcunhiti ih na umnak cu thihnak timi cosaang thei dingin nanunnak a hngetkhoh lo, na pitling hrih lo tican a si sawn.Cule hrial theih lomi thil thupi na ruat thuk lo a si tinak alangter.8 Ni netabik ih thilcang ding kan zapi theih thilhrangah mi-aa pawl lawngin ziang timtuahnak hman neiloin an lan men. Kumkhua hrangah na ruah thuk deuhdeuhha `ul. Neep deuh ih ret ding men a si hrimhrim lo.

Na nui suul sungih thlakua sung na um cu thi maidingah si loin hih leiram ih nung dingin timtuahnak a si.Cuvekin hih leiltun nunnak khal kumkhua hrang

NI LINAK:

KUMKHUA

NUNG DINGIH

SERSIAMNAK


46/212

46

timtuahnak caan a si. Khrih thawn pehzomnak neitu na siahcun thinak cu `ihtuk ding a `ul lo. Thihnak cu kumkhuanunnak sungih luh theinak sangka a si. Hih leitlun nunnakhrang caan netabik asinan a cemnak cu a si lo, kumkhuanunnak sungih kan suah ni sawn a si. Bible in Ziangahtilehih leitlun ahhin kumkhua a hmunmi khuapi kan nei lo; aralai dingmi khuapi lawng kan cuan a si, a ti.9

Kumkhua timi caan thawn kan tah `him ahcunleitlun kan nunnak hi mit`hep karte fang a si. Asinan nanunlai ih na tuahmi pawl hi kumkhua a hmun ding. Na

nun sung na tuahmi hi na thih hnu ih na tuar dingmihrangah a si. Leitlun ih kan nun caan tawite hi Khrih thawnhmunkhat ah kumkhua ih kan inn nuam thawn a hlatnakhmun ah malte sung kan um tlang caan tin ruat thei dingkan si. Na nunnak pumhlum hrangih ni hmaisabik, timithupi hi a liamcia caan ah mi tampi ruuntu le thazaangpektu thuken a rak si. Thungai ti ahcun nitinte hi kannunnak netabik ni tin cosaang in nung sehla fimkhursinsinnak le a `hahnemmi nun daan a si ding. Matthew

Henry in, Nitin kan tuahmi thil ziangkim hi ni netabikhrangah timtuah ih tuah ding tin cosang ding kan si a ti.

NI LINAKKA TUMTAHMI THU KA RUAT

Ruah dingmi Thu: Atu caan hitawk ih kanunnak hnakin a sau sawnmi kumkhua nunnak ah kafehlai ding.Cinken ding Bible: Leilung le a sungih a ummithilri, milai ih an tlaihsanmi pawl hi an hloral vingvo zo;asinan Pathian duhnak a tuahtu cu kumkhua in a nungding. -1 John 2:17Ruah ding Thusuhnak: Keimah hi kumkhua nungdingin sersiammi ka si ruangah tuni ihsin thok ziangmithil pakhat hi ka cawl dingih ziangmi sawn tuah hram kathok ding?


47/212

47

Pathian Hmuh Daan in NunnakThlir Daan

Nan nunnak cu ziangvek a si?Jeim 4:14

Kannih pawl hi midang kha anmai sinak zawn

in kan zoh thiam lo, anmah kha kanmah ihsinak vekin kan zoh thei `heu.

- Ananis Nin

Na nunnak na hmuh awk daan in na nun a tuahser.Nunnak hi ziang a si? timi sullam na langter daan

in na hmailam nun a fehpi. Na hmuh daan hi na tikcu caanparih na thaap awknak, na sumsaw hman daan, nathiltitheinak hman daan pawl na mi hawikomnak parih aman na khiah daan parah a silhkhuh a si.

Minung thuhla thei fiang thei dingah a `habikmi

lamzin cu, Na nunnak hi ziangtin na hmu? timithusuhnak kha va sut fel hi a si. Minung sinak keel banginthulehnak phunzakip na thei ding. Nunnak timi cu circuspuai pakhat vek a si. Hla fingkhat sak vek.., tivek in aphunphun na thei dah ding. Mi hrek in hitin an ti, Nunnakcu a her reromi Chia-za-hatvek a si. Veihnih veikhat a ah aparlam a thleng ding, a caancaan ahcun a tanglam a thlengding, cutin a her aw rero ding. Na nunnak hi ziangtin nasim fiang pei? tin thu lo sut bangsehla na ruahnak sungahziangvek mitthlam a hung cuang pei? Na mitthlam ih ahung suakmi cu na nunnak kha a si ko. Na khuaruahnak

sungih a ummi ruahnak, na ruah lopi khal ih a kaih ngahminunnak ih hmuhnak a si ko. Cule nunnak ah na ruahsanmi


48/212

48

le na cangvaihnak ih langtermi tla a si ko. Minung pawl inatu le tu ti vekin a nunnak ih pianhmang kha hnipuansinfen, hlawnthil lung mankhung, mawaw, sammetdaan..., tivekin an langter `heu.

Na theihmi hnakin na theih baan lomi a awn lomina nunnak le mizia in na sinak tampi a lo ciah-neh ( influ-ence) a si. Na ruahsannak, na man neihtermi, na

pehzomnak, na tumtahnak le nathupiter cemi in na nunnak aphuanglang a si. Thu`himnak ah

nunnak timi cu numnomnak puaipakhat vekin na ruat asile man naneihterbikmi cu nomnak hlir a siding. Nunnak cu tlan zuamnak tinna ruat asile man neizet ih naruahmi cu zamrangzet ih

cangvaihnak a si dingih manhlapzet in na nung ding.Nunnak cu marathon lamhla tlan zuamnak vekin na ruatasile thinsaunak le tuar theinak hi man neizet ah na ruatding. Nunnak cu raldonak culole leh zuamnak vekin na ruatasile na hrangah mi neh theinak timi hi thupibik ah na retding.

Nunnak na thlir daan ziangtin a si? Na nunnak hi adik lo zawng tla na hmu pang thei. Pathian in na nunnakhrang a tumtahmi tlinh thei ding ahcun, midang pawl vekina pengmi sawmngiarnak (challenge) kha thlun loin Bibleih simmi vekin ai na rawlter a `ul ding. Bible in, Leilung ihnun daan hi thlun nawn hlah uh. A `hami le a famkimmi,

Pathian ih duhmi hi ziang a si ti thei dingin sunglam ihsinna thinlung put thlengh sawn uh, a ti.1

Bible in nunnak thawn pehpar in Pathian hmuh daanin phunthum a tarlang. Nunnak timi cu hniksaknak (test),rinsan ih apnak (trust), le malte sung `uanvo laaknak (tem-

porary assignment) pawl tla an si. Himi thlir daanphunthum pawl cu tumtahnak ih thapeknak le nunnak

NI NGANAK:PATHIAN HMUH

DAAN IN

NUNNAK HMUH

DAAN


49/212

49

hramthoknak lungpi an si. A hmaisa pahnih hi himi chap-ter sungah kan zoh pei ih a neta pakhat cu `hen dangahkan zoh leh ding.

Leitlun nunnak hi hniksaknak phunkhat a siHimi thu ni Bible thuanthu tluan ah hmun tampi

ah kan hmu thei. Pathian in a minung pawl ih mizia:zumnak, thungainak, duhdawtnak, dingfelnak, le rin-umnak pawl a hniksak ringring. Hniksaknak, turhforhnak,thianhlimternak le cekfelnak tivek hi Bible ah vei 200 lenglo

a tarlang. Pathian in Abraham kha a fapa Isaak pe dingaha hniksak. Pathian in Jacob kha a nupi Rachael ngah dinginkum 7 hngak bet dingin a hniksak.

Adam le Evi cun camipuaian sung tariai ih Davidkhal hi hniksaknak a neh thei lo caan a tam. Asinan Biblein Joseph, Ruth, Esther le Daniel tivek sualforhnak nehtheitu mi maksak pawl ih thuhla tampi in sim. Nuncan ziazacu hniksaknak thawngin a phuanglang aw, a `hangso, ihnunnak pumhlum khi camipuaia si ko. Na nunnak cu camipuaituah ringring na si ko. Pathianin midang na lehrul daan,

harsatnak na hmason daan,hlawhtlinnak, buainak, dam-lonak, thinharnak le nikhuaum daan tlun ih na lungputdaan a lo zoh ringring. Acipciarzetmi midang sangka na onsak daan ihsin thok cazile hna`uantu pawl na biak daan zate a lo zoh.

Pathian ih hniksaknak zate cu kan thei thluh baanlo ding. Asinan malte lai cu Bible sungah kan thlir thei ding.

A nasazetmi thlengh awknak, thutiamkam tlainak,soiselnak, harsat buainak tivek pawl in hniksak na si thei.Keimah ih nunnak rori khal ah Pathian in harsat buainak,in ka nunnak i hniksak. Ka neihmi thilri ka hman daan in

Hniksaknak in mizia alangter ih nunnak

pumhlum cekfelnakkhal a si.


50/212

50

ka ruahsannak i hniksak ih minung pawl hmangin kaduhdawtnak i hlat-hlai.

A thupizetmi hniksaknak cu na nunnak ah Pathianin i umpi lo tiih na ruah lai ah ziangtin na um? timi a si. Acaancaan ah Pathian in in tlansan ih in umpi lo a si timisinak zianghman kan nei lo. Siangphahrang Hezakiah ihnunnak cu hivek ih hniksak a rak si dah. Bible in, Pathianin Hezakiah cu a tlaansan ih a hniksak. A thinlung ah

ziangtin a um pei timi theih duh ah, a ti.2

Hezekiah cu Pathian thawn pawlkom aw in a nuam

awzet, asinan veikhat cu a mizia hniksak duh ah Pathianin a tlansan. ~on`aihnak langter ding le `uanvo tamsawnpek duh ruangah.

Nunnak cu hniksaknak a si ti na fiang ngah hnuahcun na nunnak sungih thilcangmi ziangkim hi thupi lomizianghman an um lo ti na thei ding. Thil fatezet khal na

mizia `hansonak ah a thupi `heh.Nitin le nazi le seken tin hi namizia thukternak, duhdawtnaklangternak, le Pathian hngatsansinsin dingin caan `ha an si thluhih an thupi `heh. Hniksaknak

hrekkhat cu a langhnganzetding. Asinan a hrek cuhniksaknak a si ti khal na thei lo

men ding. Asinan an zate hi kumkhua hrangah thupi thluhan si.

Thuthang`ha cu, Pathian in nangmah cuhniksaknak nehtu siter a lo duh. Curuangah ziangtikhmanah na neh thei lo le na tuar thei lomi hniksaknak naparah a thlenter lo ding, timi hi a si. Bible in, Pathian inthu in kam, midang hnen khal ah a thleng `heumisualforhnak a si ko. Sikhalsehla Pathian cu na thukammi akimter ih nan tuar thei lo ding tiangin nan parahsualforhnak a thlenter lo ding. Sualforhnak nan ton caan


51/212

51

ah nan tuar theinak dingah thazaang a lo pe dingih cuticun nan luatnak dingah lamzin a lo sial sak ding, a ti.3

Hniksaknak na neh tinte'n Pathian in a hminsin ihkumkhua hrang laksawng pek dingin a timtuah. Jeim in,Hniksak harsatnak a tuar ih hngette ih a ding theitu cu milungawi a si. Ziangahtile cubangtuk hniksaknak a neh theiruangah Pathian in Amah a duhdawttu pawl hrangih a tiamciami nunnak laksawng ah a ngah ding.4

Leitlun nunnak hi rinsan ih apmi a si.

Himi hi Bible ih simmi nunnak hmuhsaknak apahnihnak a si. Kan caan, kan thazaang, kan fimthiamnak,caan `tha, pehzomnak le thilri hmuahhmuah hi Pathianlaksawng an si thluh ih kilkhawi ding le a `habik ih hmangthiam dingah rinsanzet ih in apmi an si. Kannih cu Pathianih pekmi kilhimtu ding kan si. Kilhimtu (stewardship) timicu leitlun ih thil ziangkim hi Bawipa Pathian ih taa an sitimi lungput neinak in hram a thok. Bible in, Leilung

pumpi le a sung ummi hmuahhmuah cu Bawipa ih taa ansi. Leilung le a tlun ih ummi tla Amai taa an si,a ti. 5

Leitlun kan nun sungah neihmi taktak zianghmankan nei lo. Pathian ih in hlanh sung menmi hlir an si. Na

suahhlan ihsin Pathian ih taa a si cia zo, na thih hnu ahmidang pakhat hnen ih a saan bet dingmi an si. Malte sungneitu le hmangtu ding fang lawng na si.

Pathian in Adam le Evi a seemsuah tikah sersiammipawl kilkhawitu dingah rinsanzet in a ap ih `uanvo a pek.Bible in, Cun Pathian in an hnenah thluasuahnak a pekih, Fa tampi nei in pungzai uhla nan tefa cithlah pawl inleilung hi an luahkhat pei ih an thuthu in an umter pei. Tisungih nga siseh, lei parih a vaakmi ramsa tinkim a tuuma seen le van ih vate hmuahhmuah tlun ah thuneihnak kalo pek, tiah a ti."6

Pathian in milai hnenih hmaisabik a pekmi hna`uancu hih leiram ah Pathian ih taa kilkhawi le `hate ih hman


52/212

52

ding hi a si. Hih dinhmun hi a laak kir nawn lo. Cumi cutuni kan tumtahmi ih `henhrek khal a si. Ziangkim kanhmanmi hi Pathian in rinsanzet ih in apmi a si ti thei dingkan si. Bible in, Zo in so midang hnakih cuang deuh dingina lo tuah? Na neihmi tinkim hi Pathian pekmi an si `heh lomaw? Cutin laksawng ih na ngahmi an si theh asile ziangtinsaw na uar awk thei?, a ti.7

Kum rei nawn ah nupa te in tipi luang ih an innmawiteHawaiiih cawlhnak hmun taa siangzet in in umter.Cumi cu ka hngilh thei lomi le nuamzet ih caan kan

hmanmi khal a si. Nan duh vek in hmang uh, in ti banginhnangamzet in kan um! Ti kan leuh, rawl kan ei, puankirkan hmang, ihkhun ah kan it. Asinan kan theih fiangmi cukan taa a si lo, ti a siih curuangah raalring ten kan kilkhawi.Neitu kan si lo nain mah duh vekin diriamzet in kan hmangngah.

Kan nunphung in, Na taa a si lomi cu zoh `hat a ùllo, tin in zirh. Asinan Khristian cu cumi hnakin a saang

deuhmi nunphung kan nei.Ziangahtile Pathian ih taa a si,a cang tehi patawp in kilhimding ùanvo kan nei. Bible in,

Cubangtuk thuthup kengturiantu hrangah a thupibik

pakhat cu Bawipa hnenih rintlak si ding kha a si, a ti.8

Jesuh in nunnak cu rinsanzetih apmi a si zia le Pathian hnenah ùanvo kan nei timi thuhlathuanthu tampi a sim. Thiltitheinak (talent) thuanthu ah,Milain pa in a neihsiah pawl khual a tlawn sung a hnen-um pawl rinsanzet ih a ap" zia thu a sim. 9 A ra tlun saaltikah, hnen-um pawl pakhat cio ih ùanvo le laksawng mana khiah sak. Neitu pa a hnenah a Bawipa in, Hnen-um`ha, rintlakzet hnenum na si! A malte parih rinsan tlak nasi ruangah tampi kilkhawitu ah ka lo tuah ding. Ra awla

Pathian in tampi a lo

pek asile na hnen ihsinttuanvo tampi aruahsan.


53/212

53

ka lungawinak sungah ra tel ve aw, tiah a ti.10

Na nunnak a cem tikah Pathian in rinsanzet ih a loapmi ziangtin na hmang `ha timi cekfel ih man khiah leùanman laksawng pek na si ding. Cumi cu na tuahmi kiphi nitin thil fatezet sihmanseh kumkhua hrang a man a neitican a si. Ziangtinkim hi rinsan tlakzet ih na hmang a siahcun Pathian in laksawng phunthum pe dingah thu a lokam. A pakhatnak ah, Pathian ih lungkimpinak (affirma-tion): Pathian in, na tuan `ha, na ti `ha, a lo ti ding. Cu le anasa deuh mi ùanvo tumpi kaitu dingah dinhmun saang

peknak (promotion): Thil tampi kiltu ah ka lo tuah ding,ti a si ding. Cun upat peknak le puai tuahsaknak (celebra-tion): Ra awla na Bawipa ih nunnomnak sungah àwm veaw, tiih sunloih na si ding.

Mi tampi in, Paisa (money) cu hniksaknak lerinsannak Pathian hnen ihsin a rami a si ti an thei ngah lo.Pathian in sumsaw kha Amah rinsan nun nei dingih zirhnakah a hmangih, minung tampi hrang ahcun paisa cu anasazetmi hniksaknak a si. Pathian in ziangtluk rinsan tlakkan si timi hniksaknak ah sumsawhmangin in zoh. Biblein, Leilung thilri nan tawlrel hman ah rintlak lo nan siahcun ziangtinso lennak taktak cu nan hnenah pek a si thei

ding?" a ti.11Himi hi a thupizetmi thudik a si. Pathian in a simmi

cu ka thlarau nun le ka sumsaw hman daan hi direct inpehtlaihnak a nei timi hi a si. Ka paisa ziangtin ka hmang?(leitlun lennak) timi in Pathian in thlaraulam thluasuah(lennak taktak) ah ziangtluk in rinsan thei timi a langter.Thu ka lo sut ding: Na sumsaw hman daan in na nunnakah Pathian na parah thil `ha tampi tuah thei lo dingin akham pang maw? Thlaraulam lennak taktak ah rinsantlakna si maw?

Jesuh in, Tampi a ngahtu hnen ihsin tampi diil saala si ding. Tam ngaingai pek a simi hnen ihsin tam ngaingaidiil saal a si ve ko ding, a ti.12


54/212

54

Nunnak cu hniksaknak le rinsannak a siih Pathianin tampi a lo pek asile na hnen ihsin tamsin `uanvo la dingaha lo ruahsan a si.

NI NGANAK

KA TUMTAHMI KA RUAT

Ruah dingmi Thu: Nunnak cu hniksaknak le

rinsannak a si.Cinken ding Bible: Thil fate ih rin tlak a simi cuthil tumpi khal ah rintlak a si ding; thil fate thu ah zumtlak lo a simi cu thil tumi thu khal ah zum tlak lo a siding. -Luka 16:10Ruah ding Thusuhnak: Ka nunnak sungih a naibikthilcangmi atu ah hniksaknak tiih ka ruahmi ziang a si?Pathian in rinsanzet in apmi thil ziangbik a si?


55/212

55

Nunnak Cu A Laangte ~~~~uanvo A Si

Bawipa, leitlun ka nun caan a tawi zia

i theihter aw, Ka nun ding ni cusiar a si zia i theihter aw.

- Saam 39:4

Leitlun ahhin rei lote sung lawng ka um;Ka hnen ihsin na thukham cu

thup hram hlah aw.- Saam 119:19

Leitlun nun hi a laangte `uanvo a si.Bible cu kan nunnak a tawi zia, a laangte a si zia, le

a thi theimi a si zia a langternak in a khat. Nunnak cu merovek, tlan zuamnak ih teltu vek, thawthawtmi vek le meikhuvek a si tin in sim. Bible in, Ka nunnak hi a tawituk ih katheihmi zianghman a um lo. Leilung par ahhin phenthlam

bangin ka liam, a ti. 1

Na nunnak `habik ih hmangfuh dingah na hngilhlo dingmi thudik pahnih a um: Pakhatnak, kumkhua timithawn tah`him awla nunnak hi a tawituk. Pahnihnak, leitlunhi a laangte sung umnak hmun a si. Caan reipi na nung loding. Curuangah kaifektuk hlah. Pathian ih hmuh daan inleitlun nun hmu thei dingah thlacam aw. David in hitinthla a cam, Maw Bawipa, ziangtik tiangso ka nun ding?Ka thi mai lo ding maw? Tuan ah ka nunnak hi a cem dingmaw? I theihter hram aw! tin. 2

Bible in atu le tu leitlun nunnak cu caan tawite sung

a laangte ramdang ih ummi th awn a tah `him. Hih leilungcu na kumkhua inn le netabik hmuitin a si lo. Na feh phah


56/212

56

ih thleng duak fang men le na ra leeng menmi a si. Bible in,Khualtlawng mi, ramdang mi, mikhual, mileeng tivek inòngfang tampi a hmang. David in, Kei cu hih leitlun ahmikhual ka si, a ti, 3 ih Peter in, Hih leitlun na nun sungahhin Pathian ìhzahnak thawn Amai hrangah nung uh,a ti. 4

California ka umnak ah mi tampi hmun dang ihsinhnaùan dingin an ra thleng. Asinan anmah le an rammisinak cu an nei thluh. Annih pawl cu mikhual hmatpungìncard timi green card neih a ùl. Rammi an si lo nain

hnaùan thei dingah a si. Khristian pawl khal thlaraulamhmatpungtin (spiritual green card) timi neih kan ùl,vancungram mi kan si ti in theihter ringring ih ralrinnak inpetu dingah! Pathian in a fahniang pawl cu hih leitlunminung pawl danglamzet ih thuruattu si dingah in duhsak. Sikhalsehla kan ram ngaingai cu vancung khi a is ih,kanmah runtu Bawipa Jesuh Khrih vancung ihsin a ratding kha kan hngak. 5 Zumtu taktak cun kumkhua nunnakcu hih leitlun kan nunnak kum hnak in tampi caan a sauzia kan thei.

Na sinak cu kumkhua sungah a siih, na inn le naram taktak cu vancungram khi a si. Hih thutak na kaih

ngah caan ah hih leiram ah nathinharnak a cem ding.Pathian cu hih atu leitlun nunih ìh a nun zia, man kanneihtermi le kan thupittermi,kan kiangkap nun daan kancawnmi pawl parah fiangzetle tawifamkim in a sim. Hihleitlun sualforhnak sungih

kan um caan tlak lo milai pawl! Leilung thawn rualpi `ha sicu Pathian thawn raal awknak a si ti nan thei lo maw? "Zokhal leilung a kom `hatu cu Pathian ih raal ah a tuah aw asi, a ti. 6

Na sinak cu kumkhuasungah a si ih, na inn le

na ram taktak cuvancungram khi a si.


57/212

5

Nan raal a simi ram ah Rampalai (ambassador) sidingin an lo diil ti bangsehla ziangtin na ruat ding? ~ongthar, nunphung thar le daan thar pawl na zir a ùl dingihramdang ah remcaangzet ih hnaùan thei dingin na zuamnasa a ùl ding. Ram palai dinhmun in na raal thawn hmundangte ah a paak ten um a theih lo. Na hnaùan tluangthei dingah an rammi pawl thawn pehtlaihawk le pawlkomawk thiamzet a ùl.

Asinan cuih ram dangah na remcangzet ih na nuamaw cih, na ram ngaingai hnakin na duh sawn. Na rin-

ummnak le na pumpeknak tla a thlengh aw. Palai na sinakkhal a cokpolh ih na vaivuan thlang. Na ram aiawh nawnloin raal vekin na nung thlang. Na ram hrang ahcun tapungna si zo.

Bible in, Kannih cu Khrih palai kan si, a ti. 7

Riahsiatza a simi cu zumtu mi tampi in an Siangpahrangle an uknak ram an phatsan. Aat thlakzazet in hih leiramhi an ram ah an cosang. A si thei hrimhim lo. Bible infiangten in sim: Ka duhdawtmi le ka rual le tla, hih leilunghi nan inn a si lo. Mikhual le raal tlanmi bangtuk nan si ihnan hnenah zaangfah ka lo dil a si. Thlarau thawn a raalaw ringringmi taksa hiarnak in lo uk hram hlah seh."8

Pathian in kan kiangkap nun cu a hmun lomi a si ruangahcawng lo dingin raalrinnak in pek. In simmi cu, Leilungthilri a ngaihtuahtu pawla in leilung thilri lawng an buaipilo vekin um hngai seh. Ziangahtile hih leilung hi atu vek asi ahcun rei a awh nawn lo ding, ti a si. 9

Kum zabu dang thawn tah`him tikah atu (21) nakhi Nitlaknaklam ram pawl ah nun daan a nuamtuk thlang.Catbaang loin nunnomter le lungawiter kan si ih Satan in aphunphun in in thlem rero. Television (TV) le hmuh theimitaksa hiarnak a phunphun ruangah nunnak ih nomnaktaktak hi ziangmi a si timi tiang in hngilhter thluh. Nunnakcu hniksaknak, rinsannak le a langte ùanvo peknak a sitimi fiangnak lawngin hih tukforhnak pawl hi kan doneh


58/212

58

thei ding. Kannih cu hih leiram hnak in `ha sawn hrangahtimtuah rero kan si. Bible in, Curuangah hmaitonte ih kan

zohthlami cu kan hmuh theimi thilri pawl hi an si lo; kanhmuh theilomi thil an si sawn. Hmuh theimi cu caan tawitesung lawng a awh; sikhalsehla hmuh theilomi cu kumkhuaa daih a si, a ti. 10

Hih leiram hi kan kumkhua inn a si lo timi inziangruangah Jesuh dungthluntu pawl in harsatnak,riahsiatnak, le leilungih hnonnak an tuar timi in sim fiang.11

Himi in Pathian ih thukammi hrekkhat pawl

ziangah an cang suak lo timi, thlacammi ngah lonak lekiangkap ah dik lonak pawl a um timi tla a fiangter. Himihi kan thuanthu cemnak a si lo.

Leilung duhtuknak ihsin in kilkhawi dingah Pathianin nunnak sungih thin diriamlonak - le lungkim tawk lonak pawlin neihter. Tuar dingah in siangtinak a si. Kan duhhiarnak pawl cuziangtik hmanah kim thluh ti a umdah lo ding. Kan lungawinak khala famkim dah lo ding, ziangahtilecumi dingih tuahmi kan si lo.

Leiram cu kan kumkhua inn a is lo, himi hnakih ttha deuhhrangah tuahmi kan si.

Nga cu leilung parah ziangtik hman ah a nuam awdah lo ding. Ziangahtile tidai sungih nung dingah tuahmi asi. Muvanlai in zam an sian lonak hmun ahcun ziangtikhmanah a nuam aw dah lo ding. Hih leiram ahcun ziangtikhman ah na diriamzet dah lo ding, ziangahtile himi hnakih nasa deuhmi hrangah sersiammi na si. Lungawinak cuna nei phah ko ding, asinan Pathian ih a lo timtuah sakmilungawinak thaw cun tah`him theih ding rual a si lo.

Hih leiram nunnak cu a laangte `uanvo peknak a siti na theih fiang ahcun man nei ih na ruahmi pawl tlaanmah ten an thlengh aw mai ding. Kumkhua ih man a

NI RUKNAK:

NUNNAK CU

A LANGTE

~UANVO A SI


59/212

59

neimi, caan tawite hrang lawng a si lomi cu thuhrisahcatnakna tuah tikah na hrambunnak an si ding. C. S. Lewis ihsimmi bangin, Kumkhua taa a si lomi zate cu kumkhuahrangah an `hahnem lo. Bible in, Curuangah hmaitonteih kan zohthlami cu kan hmuh theimi thilri pawl hi an silo; kan hmuh theilomi thil an si sawn. Hmuh theimi a caantawite sung lawng a awh; sikhalsehla hmuh thei lomi akumkhua a daih a si, a ti. 12

Kan palh `heumi cu Pathian in kan hrangih atumtahmi cu thilri lennak, hminthannak, le hlawhtlinnak,

tivek leitlun mi pawl ruah daan in kan tah `heumi hi a si.Nunnak tlamtling (abundant life) cu leitlun thilri in tah atheih lo ih Pathian parih rin-umnak cu hnaùannak ihhlawhtlinnak in aamahkhaan a theih lo. Camkhattesunlawinak lukhum lawng ruahsan hlah!

Paul cu mi rin-um a si. Sikhalsehla thawng-inn aha nunnak a cem. Tipil petu Johan (John the Baptist) hi mirin-um a si, sihmansehla lutan tuar in a thi. Pathian hrangahrinsna tlak mi rin-um thawng tampi cu thah an tuar. ansuangral, zianghman loin an nunnak a cemral. Asinannunnak acem hi a cemnetnak taktak cu a si lo.

Pathian ih mit zoh ah zumnak pa raal`ha taktak pawl

cu milian, mi hlawhtling le thuneitu an si lo. Sihmansehlanunnak cu laangte ùanvopeknak tiih thei thiamtu pawlcun rin-umzet in vancung ihkumkhua a daihmi laksawnglawng kha ruahsan in hna anùan ih Bawipa an rinsan. Biblein hitin a sim: A tlun ih kansimmi zumnak neitu pawl cu anthih tikah zumank thawn an thi. Pathian ih a kammizumnak thawn an thi. Pathian ih a kammi pawl cu an congah lo nain a hlavaang ihsin an hamu ih an lung a awi.Leilung tlun ah mikhual le mi vakvai an si kha langhngan


60/212

6

in na thei aw. Annih ih an ruahnak le an nganmi cu ram`ha deuh sawn vancungram a si. Curuangah Pathian cuannih in, Kan Pathian, tiih an kawh tikah Pathian a ninga zak lo, ziangahtile an hrangah khuapi a tuahsak zo a si.a ti. 14

Leitlun ih na tikcu caan hmanmi cu na thuanthufamkim a si lo. Vanram na theihlai hlan lo na hngah hrih a ùl.Cumi cun zumnak thawn hihleiram ah ramdang mi vekin

nun thei a ùl.Thuanthu pakhat ah,missionary pakhat an ram ih ratlungkir mi le American Presi-denttlungkirmi an hmuah daanhi sim nolh cingcingmi a si. Mipi in raalkap burpi thawn,kawzaw senpi phah in le awnmawi (music) tumtu pawltamadah (president) inn tlungmi cu hmuah a silai ahramthar hnaùannak ihsin a ra tlungkirtu missionary palaicu zohman ih theih lo dinhmun a si. Amah le amahzaangfah awzet in Pathian hnenah a vuihram. CutikahPathian in, Ka fapa, nang cu na inn ah na tlung hrih ual

lo, a ti. 15Ziangruangah hih a laangte hrangah thupituk in kan

ret? Ziangmi si kan ruah? Ziangah kan thazaang, kan tikcucaan le kan saduhthah cu a hmun lomi leitlun thil hlir ahkan thinlung kan bun? timi thu na ruah fellai hlan lo cu

vancungram ah seken pahnih hman kan thleng lo ding.Nun a har tikah, rin-hlelhnak a um tikah, Khrih

hrangih nun hi zuam nasa le man pek a ùlzia na hmuhtinten na kumkhua inn ah na thleng hrih lo a si ti ciingaw. Na thih tikah na inn an taansan a si loin na inn ah antlung sawn a si.

Leiram cu kankumkhua inn a si lo,

himi hnakih ttha sawnhrangih tuah mi kan si


61/212

61

NI RUKNAK

KA TUMTAHNAK THU KA RUAT

Ruah dingmi Thu: Hih leiram hi ka inn a si lo.

Cinken ding Bible: Hmaitonte ih kan zohthlami

cu kan hmuh theimi thilri pawl hi an si lo; hmuh thei lomithil an si sawn. Hmuh theimi cu caan tawite sung lawng aawh; sikhalsehla hmuh thei lomi cu kumkhua a daih a si.-2Korin 4:18

Ruah ding Thusuhnak: Nunnak cu a laangte `uanvo timiin ziangtin atu dikzet ih nun theinak lamzin a thleng?


62/212

62

Ziangtinkim hrangah A Ruang

Ziangahtile ziang hmuahhmuah cuAmai sersiammi an si. Ziang hmuahhmuah hiAmai ruangah an um ih Amai hrangah an si.

Pathian hnenah kumkhua in sunlawinak cuum ko seh! Amen.

- Roman 11:36

Bawipa in thil hmuahhmuah hicemnetnak nei in a tuah.

Cuvek in mi `ha lo ih cemnetnak cusiatralnak a si.- Thufim 16:4

Ziang hmuahhmuah hi Amai hrangah a si.Leilung le boruak zate ih a saangbik hmuitin cu

Pathian sunlawinak langter ding hi a si. Cumi cu nangmahtel in ziang hmuahhmuah um sannak a ruang (reason) cu

a si. Pathian in an zate a sunlawinak hrangah a tuahmi ansi. Thil ziangkim hi Pathian sunlawinak an si lo ahcunzianghman lo an si.

Pathian sunlawinak cu ziangso a si? Cumi cu Pathianhi zo a si? timi a si. A sinak ih muril, a thupitnakbik le atleunak, a huham langternak le a umnak hmuah a si.Pathian sunlawinak cu a `hatnak phuanlangnak le a dangkumkhua ih a hmunmi thilnak le maksaknak pawl an si.

Pathian sunlawinak cu khui ah a um? Na kiangkapzoh mai aw. Sersiammi thil zate in a sunlawinak an langter.Hmuntin ah kan hmu thei: a fatebik sersiammi thil ihsin atumbik thil tiang, nitlaknak ih arsi ihsin tilet tisuar le tikcu

caan pawl tiangin Pathian sunlawinak an langter.


63/212

63

Sersiammi in Sersiamtu ih sunlawinak a langter. Leitlunthil um daan sungah Pathian cu huham cakzet le aphunphun ih thlengh aw thei, mawinak duhtu, a komkhawnih fimnak in thil thar sersiamtu a si. Bible in, Van in Pathiansunlawinak a langter," a ti.1

San thuanthu tluan ah, Pathian in minung hnenaha sunlawinak cu phundang ciar in a phuanglang. Ahmaisabik cu Eden hmuanah, cule Moses hnenah, cunBiakbuk le Temple, cuihsin

Jesuh in, atu ahcun aKawhhran (Church) ihsin aphuanglang aw a si.2 A alhmimeisa in tla Pathian cu aphuanglang aw `heu, mero lekhawri in tla a phuanglangaw, meikhu le nim thlakau tleunak khal3 in a phuang aw.

Vancung ah Pathian ih sunlawinak in tleunak a pek thluh.Bible in, Ni le thlapi ih tleunak khal a `ul lo, ziangahtile

Pathian sunlawinak cu cuih khuapi ah a tleu ih an mei-inncu Tuufano a si.4

Pathian sunlawinak cu Jesuh Khrih ah nasabik in

kan hmu thei. Amah leilung ih tleunak a simi cun Pathianih sinak taktak a fiangter. Jesuh tlawngin kannih tlathimnak ah um nawn loin Pathian kan bangnak a si. Biblein, Fapa cu Pathian sunlawinak ih tleunak a si, a ti.5 Jesuhleitlun ah a rung `um, curuangah kannih in Pathiansunlawinak kan thei fiang thei. Cuih Thu cu minung ah acang ih kan l akah a um; zaangfahnak le thutak in a khat.

A sunlawinak kan hmu ih Pa in a Fapa neihsun hnen ih apekmi sunlawinak a si.6

Pathian sunlawinak cu Pathian a sinak ih a neihmia si. A sinak hrimhrim a si. Hih sunlawinak ah zianghmankan bet thei lo. Ni tleu hi tleu sin dingin zianghman kantuah thei lo vek khi a si. Asinan kannih cu a sunlawinak

Pathian sunlawinakhrangih nun cu kan

nunnak sungahhlawhtlinnak

maksakbik a si


64/212

6

theihpi ding, sunloih ding, phuang ding, thang`hat ding, kannunnak ah langter ding le a sunlawinak hrangih nungdingih thupek kan si.7

Ziangruangah? Ziangahtile Pathian ih cohlan tlakan si. Kan pek theizat ih upat sunloihnak pe dingah leibakan nei. Ziang hmuahhmuah tuahtu a si ruangahsunlawinak zate cotu ding tlak a si. Bible in, Kan Bawipa lekan Pathian, Nang cu sunlawinak, upatnak, le huham neitlak na si. Ziangahtile Nang cun ziang hmuahhmuah natuah ih, Na thu in siammi le nuntermi an si, tiah a ti.8

Tlolakpi sungah sersiammi pahnih lawngin asunlawinak phuanglang ding kan tlolh, kan tlin lo: atlusiami vancungmi le kanmah milai pawl hi kan si. Sualnakhmuahhmuah ih a hrampi cu Pathian thang`hat sunloihding tlolh hi a si. Cumi cu Pathian hnak ih thil dang duh

sawnnak a si. Pathian hminsunlawinak ding el le hnon cuuar awknak le dodalnak a siih cumi cu Satan ihtluksiatnak a si zo vekinkannih hrang khal ah kansiatralnak a si ve thotho.

Phundang in kan sim asilekannih hi Pathian

sunlawinak hrangah si lo ih, kanmai sunlawinak hrangahkan nung tinak a si. Bible in, Kan zate in misual kan sitheh ih Pathian ih sunlawinak kan co baan lo, a ti.9

Pathian ih ruahsan vekin zohman in a sunlawinakhrangah nung theitu kan um lo. Himi hi kan sualnakbik lekan palhnakbik a si. Phundang in kan sim asile Pathiansunlawinak hrangih nun cu kan nunnak sungahhlawhtlinnak maksakbik a si. Pathian in, Keimah ihminung an si ih sunloihnak i petu dingah ka seemsuahmian si, a ti.10 Curuangah Pathian sunloihtu si ding cu kannunsan ih hmuitinmi saangbik a si.

Sersiammi sungah atumtahmi kimternak inPathian sunlawinak a

suahter.


65/212

65

ZIANGTIN PATHIAN KA SUNLAWITER THEIPEI?

Jesuh in Pa hnenah, hnaùan i pekmi ka ùan `heh zo ih na sunlawinak cu leilung ah ka langter zo, a ti.11

Jesuh in hih leilungtlun ah Pathian ih tumtahmi kimternakin a Pa a sunloih. Kannih khal cutivek in Pathian cuupatnak pe ve ding kan si.

Sersiammi sungah a tumtahnak kimternak inPathian sunlawinak a suahter. Vate pawl in an sam, bu ansak ih an cangvaihnak in Pathian hmin an sunlawiter. A

niambik sihte hman in Pathian in a nun ding daan teih aretmi vek ih umnak in Pathian a sunloih, Pathian in sihtecu sihte si dingah, le nangmah cu nangmah si dingin a lotuah. MithiangIrenaeus in, Pathian sunlawinak cu minungin minung sinak a nunpinak hi a si, a ti.

Pathian sunlawiter theinak ding lamzin tampi a um,asinan Pathian in na nunnak ih tumtahmi panga timisungah finkhawm thluh a theih. Hih Cabu sungah a ummithu hlir in cipciarzet in kan zoh ding. Asinan atu ahcun atlangpi thu lawngin kan thlir duak pei.

Biakkhawmnak in Pathian kan sunlawiter

Biakkhawm (worship) cu Pathian hnenih ahmaisabik kan ùanvo a si. Amah lungawiter dingin kan

biak. C. S. Lewis in, Amah sunlawiter dingah Pathian in Amah lungawiter ding in sawm," a ti. Pathian induhdawtnak thawn biak ding, l

Date post:	07-Apr-2018
Category:	Documents
Upload:	b-a-thang-salai
View:	214 times
Download:	0 times

Tumtahnak_ih_fehpimi_nunnak_part1

Documents