TussenDOOR

2

Inhoudsopgave

Redactioneel

De motivatie om anderen te helpen

Portretten

Portret - Orfeo

Trainingen voor vrijwilligers

Van koken voor 50 man naar de

huldiging van een Olympisch team

Portret - Johan

Het Maatjeswerkvan Onno Bult

Portret - Pino

De dames van BOKA in de lift

Ja maar, daar heb ik nog wel een

mooi voorbeeld van

Portret - Witte Nijs

Dag van de Activering

Portret - Barry NEC

Bloed, Zweet en Lachen

Kerststukjes bij TVZ

Colofon

Met dank aan

2

3

5

5

7

7

9

10

11

12

13

17

18

20

21

23

23

Redactioneel

Ja, maar waarom?

Dat is een goede vraag. Waarom een blad over

vrijwilligers en over omdenken? Dat is nou het

mooie van omdenken. Van Ja-maar naar Ja – en.

Hoe dat precies zit lees je in deze Tussendoor.

Onder andere in een dubbelinterview met Jules

en de grondlegger van het Ja-maar denken:

Berthold Gunster.

Daarnaast is 2011 het Europees jaar van de

vrijwilliger, extra reden dus om meer informatie

voor en over vrijwilligers te geven. Bijvoorbeeld:

wat zijn de drijfveren van Smulhuis vrijwilligster

Tamara?

Tot slot vind je in deze Tussendoor her en der een

aantal mooie portretten. Een groep beheerders

van de nachtopvang in zelfbeheer in Nijmegen

(NunN) is in november een week op oriëntatie

geweest in Roemenië. We vroegen Frans

(Brinkman, red. Inmiddels bekend van het stuk

over dakloosheid in Roemenie uit de vorige

Tussendoor) in beeld en woord een portret van

de mannen te maken.

Snel lezen dus…en geen ge – maar!

Keer het om

Omdenken begint met spelen met taal.

Keer alles om. Maak van een ‘probleem’

de ‘bedoeling’. Van een ‘fout’ een ‘goed’.

Van een ‘crisis’ een ‘kans’. Van een

‘ondanks’ een ‘dankzij’.

Bron: Ja-maar…Omdenken- kijk – denk - creëer

Berthold Gunster, 2009, Utrecht

3

TussenDOOR

De motivatie

om anderen te helpen2011 is het Europees jaar van de vrijwilliger. Dit houdt in dat de Europese Commissie vrijwilligerswerk extra wil

stimuleren. Het doel is om het huidige vrijwilligersbeleid een impuls te geven. Door bewustmaking van het

belang en de waarde van vrijwilligerswerk wil zij meer erkenning voor vrijwilligersactiviteiten krijgen,

vrijwilligers worden in het zonnetje gezet.

Judith Welle

In totaal telt de Tussenvoorziening 320 vrijwilligers,

verspreid over verschillende locaties: de BOKA,

Meisjesstad, de Sleep Inn, ’t Smulhuis, PLUSpunten,

het Imagoproject, het Maatjesproject en bij Wegwijs:

Vriendendienst, de inloopwinkel en Sociaal Juridische

Dienstverlening. Bij een aantal locaties zijn ook

ervaringsdeskundigen als vrijwilliger werkzaam: als

beheerder bij de NoiZ, als voorlichter bij het

Imagoproject, bij het Maatjesproject en in de

cliëntenraad. Maandelijks wordt er 5600 uur

vrijwilligerswerk verricht.

Elke voorziening heeft een eigen vrijwilligers-

coördinator ter plekke, daarnaast beschikt de

Tussenvoorziening over een centrale coördinator

vrijwilligerszaken: Ilse Beerman. Ilse vertelt ons over

haar functie en de doelen van de Tussenvoorziening

met het oog op de vrijwilligers.

Als vrijwilligerscoördinator heeft Ilse zicht op het

vrijwilligerswerk bij de voorzieningen, fungeert zij als

centraal aanspreekpunt voor vrijwilligerszaken en is

gesprekspartner voor het management. Daarnaast

heeft Ilse de regie over het vrijwilligersregistratie-

systeem: “Voorheen waren vrijwilligers alleen per

voorziening geregistreerd, door dit systeem is nu ook

centraal inzicht mogelijk”. Ook heeft zij de regie over

het verzorgen van trainingen en bijeenkomsten voor

vrijwilligers. Deze bijeenkomsten zullen dit jaar gaan

plaatsvinden en zijn bedoeld om vrijwilligers te

bedanken voor hun inzet en hen meer te betrekken

bij De Tussenvoorziening.

“We gaan het vrijwilligersbeleid voor de gehele

organisatie vaststellen, er moet duidelijk zijn wat de

Tussenvoorziening van haar vrijwilligers verwacht,

maar ook wat vrijwilligers van ons kunnen

verwachten”. Voorheen waren veel zaken decentraal

georganiseerd, de bedoeling is om hier meer

uniformiteit in te krijgen. Ondanks het feit dat er

meer uniform geregeld gaat worden blijft de

autonomie van de locaties wel bestaan. “Het doel is

dat vrijwilligers het prettig vinden om voor de

Tussenvoorziening te werken, dat zij het

vrijwilligerswerk kunnen doen dat bij hen past en dat

mensen kunnen werken vanuit de positieve gedachte

om een ander te helpen”.

Ilse benadrukt dat alle zaken omtrent het

vrijwilligerswerk op alle locaties al heel goed verlopen

Wat maken de vrijwilligers van de Tussenvoorziening

allemaal mogelijk?

420 maaltijden per week in ’t Smulhuis

90 maatjescontacten per week

Voorlichting aan scholen en bedrijven over

dak- en thuisloosheid door voorlichters van het

Imagoproject

Extra zorg en aandacht voor cliënten op

verschillende locaties

TussenDOOR

4

en dat het zaak is om dit te verfijnen. “Het is slim om

meer gebruik te maken van elkaars kennis en

ervaringen. We kunnen veel van elkaar leren . Het is

voor het management lastig om altijd op de hoogte

te zijn van wat er gebeurt met vrijwilligers op de

verschillende locaties, het is goed om hier meer

duidelijkheid in te creëren” .

Zoals eerder genoemd is het Europees jaar van de

vrijwilliger erop gericht om een impuls te geven aan

vrijwilligerswerk. Dit is ook wat de Tussen-

voorziening wil doen. “Vrijwilligers zijn voor ons heel

erg belangrijk, wij zien dan ook graag dat zij een

prettige werksfeer hebben. Door de groei van de

organisatie verschuift de rol van de vrijwilliger op

sommige plekken, de Tussenvoorziening wil niet dat

de vrijwilliger ondersneeuwt” .

Als ik haar vraag of je kunt spreken van ‘De

Tussenvoorziening vrijwilliger’ antwoord zij:

“Iedereen die vrijwilligerswerk doet kiest zelf

specifiek voor een locatie, omdat op die plek het

soort vrijwilligerswerk is dat zij willen doen. De

verbindende factor tussen alle vrijwilligers is hun

motivatie, ze willen allemaal iets doen voor een

ander en dat is belangrijk”.

Wat maken de vrijwilligers van de Tussenvoorziening

allemaal mogelijk?

Sociaal Juridische Dienstverlening aan mensen

met een psychiatrische achtergrond

Nachtelijke bezetting bij de BOKA en

Meisjesstad

Het beheren van de NoiZ

De bevoorrading van de voedselbanken in

Utrecht door PLUSpunten

Het informeren van de Tussenvoorziening,

door de cliëntenraad, hoe de cliënten de

hulpverlening ervaren

om anderen te helpen

5

TussenDOOR

Een groep beheerders van de nachtopvang in

zelfbeheer in Nijmegen (NunN) is in november

een week op oriëntatie geweest in Roemenië.

De mannen werden vergezeld door

medewerkers, een fotograaf en een gids/

tolk.Het was ook een beetje vakantie. In

Vizureşti hadden ze op de heen- en terugweg tijd

om te acclimatiseren en een en ander te laten

bezinken. In Bacău werd vooral gekeken naar

werkmogelijkheden via Asociaţia Betania (een

organisatie die zich richt op gehandicapte

kinderen, hun gezinnen en jeugdigen die nog

niet zelfstandig kunnen worden). Vanuit Bacău

werd toeristisch de indrukwekkende Bicaz-kloof

bezocht. Vanuit Vizureşti Boekarest, maar daar

was het druk en mistig…

De deelnemers hebben de kosten van de

excursie uit eigen budget betaald.

Goliath

Toen de Israëlieten voor het eerst oog

in oog stonden met de reus Goliath

was hun reactie: ‘die is zo groot, die

kunnen we nooit verslaan.’ David

sprak echter: ‘Die is zo groot. Die kan

ik nooit missen.’

Bron: Ja-maar…Omdenken- kijk – denk - creëer

Berthold Gunster, 2009, Utrecht

Leeftijd: 42 jaar

Burgerlijke staat: ongehuwd

Dakloos tussen 1997 en 2003

Orfeo

Portretten Frans Brinkman

Belangrijke aanleiding: "Korte relaties, samen-

wonen, maar door druggebruik liepen relaties

stuk. Toen geprobeerd zelfstandig te wonen,

maar dat ging na een jaar fout. Soms onderdak bij

kennissen. Bij mijn familie hoefde ik niet meer

aan te kloppen omdat zij al eerder hulp boden,

maar ik deed niets aan m'n drugsprobleem.

In 2003 kwam ik in een dag- en nachtopvang en

ben ik gaan werken aan m'n probleem, door me

aan te melden bij zorgklinieken (Iriszorg). Ik heb

de voordelen ervan beetje bij beetje opgepikt,

zoals sociale omgang, zelfstandig zijn en wonen.

Vooral bij NunN heb ik geleerd verantwoording te

nemen door mee te doen aan verschillende hulp-

projecten binnenshuis en ook in de groen-

voorziening met taakstraffers en dagloners.

Nu, na negen maanden behandeling via Iriszorg

in Arnhem, ben ik woonachtig in Weurt, ook een

woongroep in zelfbeheer. Het gaat nu stukken

beter: geen schulden meer, alleen de gewone

woononkosten.”

TussenDOOR

6

“Ons bezoek aan Roemenië was spannend. Voor

veel van ons was het voor het eerst vliegen en

naar het buitenland. Ook had niet iedereen

bergen gezien. We waren in Vizureşti, een dorpje

met veel Roma-zigeuners, waarbij we logeerden.

Erg gezellig met lekker eten. Eén keer heb ik voor

de groep gekookt, maar niet alle specerijen

waren er. Verder waren we in Bacău, een stad in

het noorden. Daar werden we prachtig

ontvangen door Asociaţia Betania. We bezochten

een kinder- en jongerenopvang, behandel-

afdelingen en een paar straatarme gezinnen.

Ik heb heel veel aantekeningen gemaakt.

Misschien een verhaal voor Straatnieuws?"

7

TussenDOOR

Van koken voor 50 man naar de huldiging van een Olympisch teamIngrid Verkerk

Trainingen voor vrijwilligers

Je krijgt van elke training een uitnodiging toe-

gestuurd.

Aanmelden kan nu ook al door een mail te sturen

naar de centrale vrijwilligerscoördinator:

ilsebeerman@tussenvoorziening.nl.

14 maart

Wat is verslaving?

“Feeling krijgen met verslaafde mensen en hun

complexe problemen”

26 mei

Kennismaken met de doelgroep.

Voorlichting door het Imagoproject.

6 september, 20 september en 4 oktober

Psychiatrie Training van drie dagdelen. Theorie over

psychiatrie en oefenen met ervaringsdeskundigen.

Wil je als vrijwilliger meer weten over de proble-

matiek van de cliënten van de Tussenvoorziening?

Volg dan één van onderstaande trainingen.

Omdat Tamara als freelancer werkt en zij soms wat

meer tijd tussen evenementen had, wilde zij zich

nuttig maken. Gezien haar interesse voor de

doelgroep kocht zij een Straatnieuwskrant om te

kijken of hier leuk vrijwilligerswerk aangeboden

werd. Dat was het geval bij het Smulhuis. De

doelgroep in combinatie met koken sprak haar aan.

Daarnaast was de flexibele inzet een groot voordeel

aangezien zij niet altijd weet wanneer een volgend

evenement zich voordoet.

Tamara start haar dienst om 15.00 samen met de

Smulpaap, om zo in 3 uur tijd een lekkere en ge-

zonde maaltijd klaar te maken. Vaak staat er niet

zomaar een aardappel met groenten op de ‘kaart’,

maar uitgebreid, buitenlands en lekker eten. De

gasten zijn namelijk niet de makkelijkste en worden

behoorlijk verwend. Wat het werken in het Smulhuis

leuk maakt, is dat je niet alleen aan het koken en

opscheppen bent. Je eet ook met de gasten mee,

maakt een praatje, biedt een luisterend oor of speelt

een spelletje schaak. Op deze manier kun je net dat

beetje extra betekenen.

Zoals gezegd, de groep is qua eten behoorlijk

verwend en niet snel tevreden. Maar voor die vier of

vijf bedankjes die je wel krijgt doe je het en krijg je

weer voldoende energie om vervolgens aan de afwas

en het opruimen te beginnen, wat meestal nog zo’n

1,5 uur in beslag neemt…

De gasten krijgen vaak nog extra gezelschap, en wel

van de “Smulkat” die zijn dagelijkse gang naar het

Smulhuis ook heeft gevonden. Grappig is het om de

Wie: Tamara Kalf

Leeftijd: 24 jaar

Sinds: 2 jaar werkzaam bij het Smulhuis

Betaald werk: Freelancer op het gebied van

het organiseren van evenementen

TussenDOOR

8

koken voor 50 man naar de van een Olympisch team

zien dat de meest ruige en stoere gasten graag hun

jas aanbieden als bedje en hun vlees met de kat

delen.

Ik vraag Tamara wat je moet hebben en kunnen om

in het Smulhuis te helpen.

Zij geeft aan dat je benaderbaar moet zijn en een

open en positieve persoonlijkheid moet hebben.

Stevig in je schoenen staan en een zekere afstand

bewaren is tevens belangrijk.

Op de vraag waarom je

iemand zou aanbevelen

bij het Smulhuis te gaan

helpen, antwoordt zij dat

vooral de flexibiliteit en de

diversiteit van het team het

werk leuk maken. Je kunt je

diensten redelijk flexibel in-

delen doordat je in een groot

team werkt. Het team bestaat

uit mensen met de meest

uiteenlopende achter-

gronden. Van universitair

geschoold en advocaat tot

studenten en zelfstandig

ondernemers, er loopt van

alles rond. Ook qua leeftijden

varieert het heel erg. Dat

maakt het werken erg

afwisselend en de sfeer

goed. De waardering voor elkaar, ongeacht vrij-

willigers of medewerkers, is ook groot.

Al met al een hele leuke plek om

iets extra’s te kunnen bijdragen!

9

TussenDOOR

Leeftijd: 48

Burgelijke staat: gescheiden (1 zoon)

Dakloos gedurende 7 jaar, nu 1 jaar bij NunN in beheerderswoning

Frans Brinkman

Portret

Johan

Belangrijke aanleiding: “Met name 25-jarig

cokegebruik en drugshandel, door criminele

antecedenten is het zeer moeilijk een woning

toegewezen te krijgen. De politie blijft je ook

altijd verdenken. Nu huisvesting via NunN, dat is

bijna ‘undercover’: ze zijn medeverantwoordelijk

en de politie heeft er niks over te zeggen. Via de

dagopvang kwam ik in de nachtopvang en toen in

deze huisvesting.”

“We hebben voor we naar Roemenië gingen een

korte fietsvakantie gedaan. Zo ontstond er een

goede onderlinge sfeer, ook al klikt het met de

een beter dan met de ander. In Roemenië

was de ontvangst overal super! Het

viel me ook mee, ik had veel meer

armoede verwacht. Toch is er nog

veel te doen in toekomstige werk-

vakanties. Er zijn mensen die heel

slecht wonen, bijvoorbeeld tussen

kartonnen platen. Sommige van

hen hebben geen stromend

water of geen w.c. in huis.

Bij Betania kunnen we vast

wel wat kleine dingen

opknappen. Ook kunnen

we in Nederland spullen

voor ze inzamelen. Wij

zullen het beeld dat

daklozen, junks en

dronkaards iks kunnen

eens goed gaan ver-

anderen! Ik voel mijzelf

van binnen ook ver-

anderd, rustiger.”

TussenDOOR

10

“De reden dat ik maatjeswerk ben gaan doen

komt voort uit mijn motivatie om voor De

Tussenvoorziening te willen werken. Ik was op

zoek naar meer nut in mijn werk, werk met een

maatschappelijke relevantie, dat heb ik bij De

Tussenvoorziening gevonden. Om het een

persoonlijker aspect te geven heb ik mij

aangemeld als maatje”. Vervolgens zijn Onno en

zijn maatje Jan op basis van interesses aan elkaar

gekoppeld. “ Vriendendienst en het Maatjes-

project werken als een soort matchmaker. Aan de

hand van je interesses worden koppels bij elkaar

gezocht, dan volgt een kennismaking om te kijken

of het klikt. Vervolgens kun je aangeven of je het

met elkaar ziet zitten”.

Elke maandagavond om de week spraken zij af,

vanaf ongeveer half 6 tot 10 of 11 uur. Altijd

gingen ze samen eten, de ene keer verzorgde

Onno het eten, de andere keer deed Jan dat. Die

wederkerigheid is voor Onno erg belangrijk: “Het

moet van twee kanten komen. Als Jan het eten

verzorgde deed hij hiervoor altijd erg zijn best, als

hij bijvoorbeeld stamppot maakte gebruikte hij

altijd verse groente uit de moestuin”. Daarnaast

ondernamen zij allerlei soorten activiteiten.

“Fietsen, wandelen, spelletjes scrabble of

rummikub, naar de bioscoop en koffiedrinken bij

het pannenkoekenhuis en we praatten veel. Als

Jan het moeilijk had probeerde ik hem hierin te

steunen en daarnaast hielp ik hem met praktische

zaken”. Er is één activiteit die voor hen heel

bijzonder is: “Jan heeft altijd veel korte verhalen

geschreven, die verhalen zijn gebundeld in een

boekje dat is uitgebracht, dit boekje heet ‘Voor

wie niet slapen kan’. Hier heeft Onno hem bij

geholpen, onder andere met het ontwerpen

van de cover.

Op de vraag of hij aan Jan merkt dat het

maatjescontact hem goed doet antwoordt

Onno volmondig: Ja. “Dit merkte ik direct.

Naast dat Jan dit rechtstreeks uit kon ik

merken dat hij tegen het eind van de avond

meer energie en praatjes had”. Andersom is dit

ook het geval, “Maatjeswerk kan soms

confronterend zijn, het geeft een beeld van de

maatschappij dat je wel aan het denken zet”.

Ik vraag hem of hij 15 jaar geleden had gedacht

dat hij maatje zou worden. “Nee, ik had dat

niet verwacht. Maar ik was al wel langer op

zoek naar zinvol werk. En toen ik eenmaal bij

De Tussenvoorziening werkte, was voor mij wel

vrij snel de stap naar vrijwilligerswerk

genomen”.

Onno denkt dat het sowieso voor iedereen

goed is om in aanraking te komen met de

doelgroep.

“Ik kan het iedereen aanraden, voor mij voegt

het echt wat toe. Zeker als je werkervaring

buiten het maatschappelijk werkveld ligt. Er

worden ook koppeldagen georganiseerd,

waarbij je met alle maatjeskoppels een etentje

of feestje hebt, of je gaat de hele dag op pad.

Je ziet dan ook de andere koppels en hoe die

met elkaar omgaan, dat is heel mooi om te

zien”.

Het Maatjeswerk van Onno Bult Judith Welle

In de volgende Tussendoor wordt het Bedrijfsbureau belicht, de afdeling die Onno Bult onder zijn hoede

heeft. Maar naast zijn functie als manager van het Bedrijfsbureau doet Onno ook ander belangrijk werk,

namelijk vrijwilligerswerk. Zo werkte hij 1,5 jaar via Vriendendienst als maatje. Zijn motivatie en

ervaringen deelt hij met ons.

11

TussenDOOR

Belangrijke aanleiding: Het verhaal kan Pino wel

dromen. Hij is altijd en overal verwaarloosd en

mishandeld. Thuis en in internaten was er sprake

van geweld. Zijn moeder is door een

geweldsdelict omgekomen. Een tijdje inwoning bij

zijn oma leek wat rust te brengen, maar zijn oma

overleed en hij kon niet in de huurwoning blijven.

Het ongeregelde leven bracht hem in contact met

onder andere heroïne en (straat)bendes. Het

meeste van wat God verbood, hebben ze

gedaan. Pino is een NunN-deelnemer van

het eerste uur en woont alweer 9 jaar

in een beheerderswoning. Door

activiteiten en aanspraak binnen

NunN en via Dagloon is zijn leven

een stuk stabieler.

En hoe was Roemenië? “Dat

was verpletterend. Het heeft

op iedereen veel indruk

gemaakt. Er zijn daar echt

mensen die meer hulp

nodig hebben dan wij.

Betania doet goed werk.

Die kinderen krijgen de

juiste aandacht en thuis

zouden ze door lichame-

lijke handicaps

misschien nooit

buiten komen.

Portret

Pino Leeftijd: 47

Burgelijke staat: ongehuwd (2 zoons)

Dakloos tussen circa 1996 en 2001

Een paar families bezochten we. Zoiets had ik nog

nooit gezien: wat een ellendige toestand! Een

autistisch kind zou er extra aan onderdoorgaan.

Ik heb veel om over na te denken. We moeten

iets doen en dan in het bijzonder ook nog:

Nederlandse daklozen helpen straatarme

Roemenen.“

Frans Brinkman

TussenDOOR

12

Woonbegeleiders van crisisopvang BOKA dachten

in het kader van samenwerking eens op visite te

gaan bij crisisopvang Meisjesstad.

We werden goed ontvangen, ondanks het feit dat

iedereen middenin de Sinterklaasviering zat.

Sandra van Meisjesstad was zo lief ons rond te

willen leiden. We begonnen in de kelder en

zouden vanaf daar naar boven toe werken. Hoe

fijn is het dan dat Meisjesstad een lift heeft!

Na wat aarzeling om met 5 personen in een 4-

persoonslift te stappen, lieten wij ons toch

gewoon liften.

Goed plan? Nee dus, want na een soort van

‘aardbevingachtig gevoel’, stond de lift stil tussen

twee verdiepingen!

De dames van BOKA in de lift Betty Korssen en collega’s

Woonbegeleiders van crisisopvang BOKA

dachten in het kader van samenwerking eens op

visite te gaan bij crisisopvang Meisjesstad.

Gezellig hoor. Vanuit onze positieve

herstelwerkachtige gedachten bedachten we ons

dat het eigenlijk geweldig is om rustig de tijd te

kunnen nemen om elkaar beter te leren kennen,

om de lift uitvoerig te bekijken, gewoon een

beetje tot rust komen.

EIGENLIJK* duurde het toch wat lang. Na 35

minuten in een zweterige lift met een

claustrofobische stagiaire kwam dan eindelijk de

monteur. Die overigens niet gecharmeerd was

van 5 meiden in een 4-persoonslift. ‘300 kilo kan

erin hoor meneer’, zeiden we nog. We hebben de

kilo’s opgeteld en we kwamen HEUS niet boven

de 300 met z’n 5en bij elkaar….!!

*aangezien we geen MAAR meer mogen zeggen in het kader

van de Ja-maar theorie , gebruiken we nu het woord

EIGENLIJK ☺.

13

TussenDOOR

Berthold Gunster is begonnen als

theaterregisseur. In 1996 bedenkt hij het

concept van de Ja-maar programma’s. Vanaf

2005 raakt het bedrijf in stroomversnelling en

schrijft hij zijn eerste boek ‘Ja- maar wat als

alles lukt?’ . Hij start met het opleiden van

trainers en acteurs, om zich meer te kunnen

richten op verdere ontwikkelingen van de Ja-

maar filosofie. Inmiddels is zijn vijfde boek

gepubliceerd. Op 11 januari 2011 presenteerde

hij de Ja-maar show voor de

Tussenvoorziening.

Ja maar, daar heb ik nog wel een mooi voorbeeld vanJudith Welle

Maran van Scheppingen

Berthold en Jules zijn al jarenlang vrienden en squashpartners. Het feit dat Berthold Jules (en dus de

Tussenvoorziening) zo goed kent in combinatie met de frisse (Ja-maar)blik maakte de redactie enthousiast voor

een dubbelinterview. Na instemming van beide heren konden we over de stellingen gaan brainstormen. Deze

stellingen zijn niet zomaar uit de lucht gegrepen, maar tot stand gekomen door de input van verschillende

(soorten) medewerkers. Het gaat om thema’s die op dit moment actueel zijn en een belangrijke rol (gaan)

spelen bij de Tussenvoorziening.

Op een druilerige donderdagmiddag in januari is het

dan zover. We fietsen naar het huis annex werkplek

van Berthold. Daar aangekomen doet de hartelijke

ontvangst ons de natte pakjes snel vergeten. We

komen in een aangenaam warme werkruimte en

krijgen heerlijke cappuccino voorgezet.

Het is duidelijk dat Jules en Berthold elkaar al vele

jaren kennen, er worden nieuwtjes en een

Nieuwjaarsknuffel uitgewisseld. De opzet van het

interview wordt kort uitgelegd: Jules en Berthold

kunnen kiezen uit een stapeltje stellingen en gaan

over deze stellingen in dialoog. We kunnen

beginnen.

Stelling 1: We hebben ons werk goed gedaan als we

over 5 a 10 jaar 30% gekrompen zijn

Jules: “We gaan van opvang naar preventie en

herstel. Dus die 30% gaat dan daarin zitten.”

Berthold: “Het is eigenlijk gek dat je als organisatie

succesvol bent als je verdwijnt of krimpt.

Er wordt vaak aangenomen dat groeien geld kost,

maar dit klopt niet altijd. De kosten voor opvang zijn

hoog, maar de kosten om iemand rond te laten lopen

kunnen veel hoger zijn. Neem bijvoorbeeld een

gevangene, als je deze kunt opvangen en begeleiden,

waardoor hij geen terugval heeft, zal dit op den duur

minder kosten dan een plek in de gevangenis.”

Stelling 2: De clusters Wonen, Opvang en

Geldbeheer zouden een eigen Cliëntenraad moeten

hebben

Jules: “De clusters worden steeds zelfstandiger, de

directie wordt steeds meer bestuurder in plaats van

manager, dus het zou op den duur wel een logische

ontwikkeling zijn.”

Stelling 3: Tijdens de weg naar professionalisering

verdwijnen vrijwilligers meer naar achtergrond

Jules: “Volgens mij groeien ze met de

Tussenvoorziening mee, maar het soort vrijwilligers

TussenDOOR

14

heb ik nog wel een mooi voorbeeld van

verandert wel. We hebben bijvoorbeeld veel

studenten die een jaar vrijwilligerswerk bij de TV

doen, dan een jaar dierenbescherming en daarna

weer iets anders..”

Berthold: “Er is een verandering gaande in de

maatschappij wat betreft eigen verantwoordelijkheid.

Het is normaal geworden dat de overheid zaken

overneemt waar mensen zich voorheen zelf

verantwoordelijk voor voelden. Bijvoorbeeld in

Hardenberg, daar worden de stoepjes geveegd door

de gemeente en worden de mensen boos als dit een

jaartje niet gebeurd, in plaats van zelf de verant-

woordelijkheid te nemen. Het is tekenend voor

vrijwilligers dat ze eigen verantwoordelijkheid nemen

zonder dat de overheid daarvoor moet betalen.”

Jules: “Wat nieuwe soorten vrijwilligers betreft,

ervaringsdeskundigen bieden zich ook steeds meer

aan.”

Berthold: “Dat is positief, als je net bent uitbegeleid

kun je heel waardevol zijn voor mensen die nog in

begeleiding zitten.”

Stelling 4: Wijkgericht werken heeft de toekomst

Jules: “Dat klopt.”

Berthold: “De naam Tussenvoorziening suggereert

dat jullie een tussenstap zijn om van A naar B te

komen. Maar jullie houden je bijvoorbeeld ook met

de armoedecoalitie bezig, daar spreekt de ambitie uit

om je ook met de voorkant van de keten bezig te

houden.”

15

TussenDOOR

Jules: “Het is een zoektocht naar wat kan en wat

moet. Wie moet welke rol aannemen? Dat gaat soms

moeizaam.”

Berthold: “Is dat een probleem van beleid of van

mensen?”

Jules: “Dat is lastig, het heeft ook te maken met

ambities die mensen hebben. Het eerste telefoontje

van een wijkwelzijnswerker die iemand doorverwijst

moet nog komen.”

Berthold: “Laten we dan zeggen dat het een kwestie

van mentaliteit is en niet van beleid.”

Stelling 5: Ja maar, mijn cliënt kan het niet alleen

Berthold: “Hier heb ik wel een mooi voorbeeld bij.

Een docent aan de Universiteit had een klas

studenten die hele lage cijfers haalden. Er was al van

alles geprobeerd om het op te lossen maar niets

hielp. Toen heb ik een college van die man

bijgewoond en naar mijn mening legde hij

kraakhelder uit. Wat bleek nu, juist doordat hij zo

goed uitlegde waren de studenten lui geworden. Die

dachten juist: die man legt zo goed uit, ik snap het

allemaal dus ik hoef niet te leren. Die docent heeft

toen zijn les omgegooid, hij ging tips geven als: dit

moeten jullie thuis goed bestuderen want dat is heel

lastig en ik heb geen tijd om het allemaal uit te

leggen. De cijfers schoten omhoog.

Misschien is dat bij jullie ook wel zo, hoe harder de

hulpverlener werkt, hoe minder hard de cliënt

werkt.”

Jules: “Een mooie uitspraak van Sonja vind ik: je kunt

pas loslaten nadat je hebt vastgehouden.

Onze hulpverleners kiezen bewust voor dit vak, zij

willen zorgen en meehelpen. Dat maakt het extra

moeilijk om los te laten. Maar sommige mensen

kunnen het ook gewoon echt niet alleen. Sinds kort

hebben we ook een voorziening als Housing First en

al langer kennen we Langdurig Wonen. De

begeleiders, die meer gericht zijn op vasthouden dan

op loslaten zijn daar heel geschikt voor.”

Berthold: “Het is naïef om te

denken dat het grootste goed

zelfredzaamheid is. Mensen zijn

per definitie afhankelijk van elkaar

en van netwerken. Er moet

gekeken worden naar wat een

cliënt wel kan en er moet worden

geaccepteerd wat ze niet kunnen.

Ik heb een voorbeeld van een

jongen die er slecht voor stond

voor zijn eindexamen. Daarna

wilde hij een jaar gaan reizen. Zijn

ouders oefenden steeds druk uit

dat hij moest gaan leren, maar na

verloop van tijd dachten ze “hoe

erg is het nou eigenlijk als hij het

examen niet haalt”. Waarop ze

hem zeiden dat het niet erg was

TussenDOOR

16

omdenken (dacht om, h. omgedacht);

(denk) techniek om problemen te

transformeren in mogelijkheden, syn. ja-

en-denken; vgl. tegenoverg. vastdenken,

ja-maar-denken, denken in termen van

bedreigingen en beren-op-de-

weg. Bijvoorbeeld: de Raad van Bestuur

wist met doortastend omdenken het

wantrouwen van de pers weg te nemen;

de psychiater adviseerde het stel om het

patroon van hun relatie eens grondig om

te denken; nadat de OR en de werkgever

de vastgelopen onderhandelingen

hadden omgedacht, leek het alsof er

nooit een conflict had bestaan.

vastdenken (dacht vast, h. vastgedacht);

manier van denken waarbij problemen

alsmaar groter worden, van de regen in

de drup komen, werderk. zichzelf

vastdenken, in zijn eigen denken verstrikt

raken, vgl. tegenoverg. omdenken.

Bijvoorbeeld: de interim-directeur kwam

tot de slotsom dat de organisatie zichzelf

voortdurend had vastgedacht; de

advocaat van de verdachte betoogde dat

zijn cliënte zich vanaf haar vroegste

jeugd vastdacht in relaties met mannen;

de bemiddelaar hielp beide partijen door

het proces van wederzijds vastdenken

onder de loep te nemen.

Bron: www.omdenken.nl

als hij het niet zou halen, “dan blijf je toch nog een

jaar bij ons”. Hiervan schrok de jongen zo dat hij als

een gek is gaan leren en zijn examen heeft gehaald.

Misschien motiveer je cliënten wel meer door te

zeggen van “nou dit is het voor jou, blijf maar lekker

hier”. En motiveert dit hen juist om verder te

werken.”

Stelling 6: Ja maar, woonbegeleiders hebben het al

zo druk

Uitleg bij deze stelling: er staan steeds meer

verschillende hulpverleners om een cliënt heen.

Woonbegeleiders moeten samenwerken en

afstemmen met deze hulpverleners. Tegelijkertijd

hebben ze het hier te druk voor. Een lastige situatie.

Berthold: “Hoe meer mensen om een cliënt heen

staan, hoe onmogelijker het wordt.”

Jules: “Het is aan de andere kant ook wel begrijpelijk

dat er veel mensen omheen staan, in het ziekenhuis

heb je ook overal een specialist voor en hebben

mensen soms drie behandelaars tegelijk. Daar vindt

men het heel normaal.”

Berthold: “Het is ook dan wel belangrijk om

informatie over de cliënt live uit te wisselen,

gelijktijdigheid wordt steeds belangrijker.”

Jules: “Maar bijvoorbeeld bij de ACT-methode heeft

het team dagelijks twee uur overleg en dan hebben

ze nog geen cliënt gezien.”

Berthold: “Misschien is het te veel gericht om het

mijden van fouten , omdat je veel harder wordt

afgerekend als je een fout maakt, dan beloond

wanneer je iets goed hebt gedaan, zoals het zoeken

van afstemming met andere hulpverleners.”

Jules: “Ja, dat kan beter. Je zou moeten zoeken naar

manieren om dat te stimuleren of belonen.”

17

TussenDOOR

Portret

Witte Nijs Frans Brinkman

Leeftijd: 48

Burgelijke staat: gescheiden (1 zoon)

Dakloos gedurende 7 jaar, nu 1 jaar bij NunN in beheerderswoning

Belangrijke aanleiding: drugs (heroïne vanaf 14de

)

en huwelijksproblemen, en vooral ook te trots om

een beroep te doen op familie en hulpverlening.

Teveel eergevoel als zelfstandig ondernemer in

sloopauto’s en oud-ijzer. Aanvankelijk veel

bivakkeren in tuinhuisjes. Lichamelijke klachten

maakten een beroep op NunN nodig. Nu doet hij

het wat rustiger aan met methadon en heroïne.

“Roemenië was indrukwekkend. Mooi land,

aardige mensen. In Vizureşti en Bacău voelden we

ons heel erg welkom. De instellingen van Betania

zijn heel modern – jammer dat ze moeten

bezuinigen. Ik ben er ook van geschrokken dat

verschillen in Roemenië zo groot kunnen zijn.

Sommige onderkomens zijn een kleine, koude

hutten waarin zes mensen huizen en kinderen op

blote voeten in de modder lopen. En wij maar

klagen in Nederland – wij lijken wel gek, zij wonen

pas echt in een hel; ze hebben niks. Hopelijk

kunnen we onze voornemens vasthouden

en echt iets gaan betekenen. Zo’n reis

grijpt je aan. Een plan is om twee

grote caravans erheen te brengen

die mensen tijdelijk kunnen

gebruiken, terwijl we met

hen hun woning verbeteren.

Oh ja, en sinds lange tijd

kon ik op het platteland

weer eens koetsier zijn…”

TussenDOOR

18

1 december 2010

Dag van de Activering Elly Woertman

Een ijskoude dag, woensdag 1 december 2010, de Dag van de Activering in stadion Galgenwaard van FC

Utrecht. Deze dag is georganiseerd door Aan de slag in Utrecht met de samenwerkende cliëntenraden

(De Achterkant), de jongerenorganisatie U-2bHeard en de Stadsbrug.

De Dag van de Activering gaat over participatie, dagbesteding, vrijwilligerswerk, scholing en werk en is

gericht op de medewerkers en cliënten van de Utrechtse Maatschappelijke Opvang en de (O)GGZ

Na de kou buiten is er een warme ontvangst en

krijgt men een tas met handig materiaal

aangereikt met als opschrift: ‘je kunt meer.nl’ .

Voor iedereen is er wat te drinken en we kunnen

plaatsnemen in een grote zaal met uitzicht op het

mooie stadion van FC Utrecht. Helaas gaat de

rondleiding niet door omdat de volgende dag de

UEFA-wedstrijd gespeeld wordt tegen Napoli. Wel

zien we de mannen op het grasveld oefenen.

Ralf Embregts, de dagvoorzitter vertelt dat er

getwitterd kan worden zodat tips die deze dag

naar voren komen verzameld kunnen worden.

Vervolgens wordt onze Sonja Appelman naar

voren geroepen om de dag te openen.

Een groot aandeel bij de totstandkoming van de

dag hebben Letitia Grant, Naoual Mulay Ali en Ad

van Emmerik (voorzitter), leden van de

Cliëntenraad van de Tussenvoorziening . Zij zitten

ook in de Cliëntenraad van de Achterkant. Ad van

Emmerik zal deze dag twee keer optreden. In de

ochtend met de voordracht: “Roeien tegen de

stroom in” waarin hij duidelijk maakt wat er wel

en niet werkt op het gebied van activering. ‘s

Middags leidt hij samen met Gids de workshop “

Activering: verplicht of vrijwillig”. Tijdens de

workshop blijkt weer dat men zowel voor als

tegen is, de tijd snel gaat en het laatste woord

nog niet gezegd is.

Activering leeft onder cliënten, begeleiders,

managers, directeuren en beleidsmakers. In

totaal zijn er 400 personen op deze dag

19

TussenDOOR

afgekomen. Het programma is interessant en er

komen belangrijke thema’s aan bod. Centrale

vraag is: “Waar kom jij je bed voor uit en wat zou

je nog meer kunnen?”

Zowel in de ochtend als in de middag is er keuze

uit verschillende workshops , zo kun je

deelnemen aan een forumdiscussie, een

sportworkshop en interactief theater volgen. De

keuze is lastig, het liefst wil je alles meemaken en

doen. In de middagpauze is er een heerlijke lunch

en kun je een kijkje nemen op de informatiemarkt

van aanbieders op het gebied van activering.

Aan de Slag Utrecht

Belangrijke activiteiten en instrumenten die

vanuit Aan de slag in Utrecht werden

gepresenteerd:

• Het invoeren van de participatieladder, met

behulp van deze participatieladder zien

cliënten en begeleiders waar de persoon

staat. Op basis hiervan kunnen doelen op het

gebied van dagbesteding en werk worden

gesteld.

• Het verder benutten van de website

www.jekuntmeer.nl . Op deze website staat

een overzicht van projecten op het gebied

van dagbesteding, re-integratie en werkleer

trajecten in Utrecht. Met behulp van deze

website kunnen cliënten en begeleiders vraag

en aanbod matchen.

Aandachtspunten

Aan het eind van de dag werden de leerpunten

van de dag in ontvangst genomen door Jan

Berndsen (voorzitter Raad van Bestuur SBWU).

Belangrijke aandachtspunten die Jan hieruit heeft

gehaald:

• Cliënten en zorgorganisaties moeten in

Utrecht de komende jaren meer werk maken

van dagbesteding en werk.

• De participatieladder wordt binnen Utrechtse

zorginstellingen ingevoerd. Op basis hiervan

kunnen cliënten en begeleiders gericht aan de

slag.

• Er moet goed geluisterd worden naar

cliënten. Dagbesteding en werk moet mede

worden afgestemd op behoeften en vragen

die bij hen leven.

• Het kunnen belonen van (vrijwilligers)werk is

belangrijk. Er moet goed gekeken worden

naar ruimere mogelijkheden. Helaas is de

wettelijke ruimte beperkt.

• Over anderhalf jaar weer een dergelijke dag

organiseren en kijken of er in Utrecht vooruit-

gang is geboekt op het gebied van activering.

Het is in ieder geval duidelijk dat de aandacht

voor werk en dagbesteding niet eenmalig is. De

komende jaren staat dit onderwerp zeker op de

agenda van de gemeente Utrecht en alle

betrokken instellingen.

TussenDOOR

20

Portret

Barry NEC Frans Brinkman

Leeftijd: 47

Burgelijke staat: ongehuwd (los-vaste relatie)

Het begin van de dakloosheid is niet precies aan te geven.

Belangrijke aanleiding: In het ouderlijke gezin

waren huwelijksproblemen, waarbij zijn vader

gewelddadig was. Hij heeft 15 jaar zelfstandig

gewoond, verkeerde ook in de krakerscène. Hij

wilde tegelijk graag voor zijn zieke moeder

zorgen. Drank speelt altijd wel ergens een rol in

zijn leven. Ruzies met geweld leidden tot 4,5 jaar

detentie. Na de detentie stond hij echt op straat.

In de periode van de komst van de straatkranten

(toen Impuls), begon ook de actie van een

werkgroep van daklozen die zou uitmonden in

het huidige NunN.

“Roemenië was zwaar confronterend. Op twee

manieren. Je komt je eigen jeugd tegen. Ik zag die

kinderen die het nu goed hebben. Ze doen erg

hun best bij Betania en de medewerkers zijn

aardig en deskundig. Naar mij keek niemand om

en dan raak je vanzelf op straat voor aandacht.

Verder kwamen we bij gezinnen die misschien

wel leken op dat van mij vroeger, maar dan tien

keer zo erg.

En wij maar zeuren in Nederland en bij de NunN

en onder elkaar ook. Oh ja, wat ik opvallend

vond was dat we goed werden ontvangen en

serieus genomen. Eén avond was er bonje en

één avond was ik onrustig. Maar het viel me

nog mee, gezien alle indrukken en de ver-

moeidheid. Over een paar jaar wil ik er

naartoe emigreren.”

21

TussenDOOR

Bloed, Zweet en Lachen

Kerststukjes bij TVZ Maarten van Zuidam

Elly Woertman

Bij TVZ hebben begeleiders het initiatief genomen om een activiteitencommissie te starten. Dit is een

club van cliënten met woonbegeleiders die bij elkaar komen om activiteiten te bedenken en vorm te

geven. Er zijn al verschillende activiteiten geweest, zoals een boswandeling en een picknick, maar ook

ruigere dingen, zoals het bijwonen van een wedstrijd van FC-Utrecht.

Bij TVZ hebben begeleiders het initiatief genomen

om een activiteitencommissie te starten. Dit is een

club van cliënten met woonbegeleiders die bij

elkaar komen om activiteiten te bedenken en

vorm te geven. Er zijn al verschillende activiteiten

geweest, zoals een boswandeling en een picknick,

maar ook ruigere dingen, zoals het bijwonen van

een wedstrijd van FC-Utrecht.

Onlangs kwam er een uitnodiging bij de

Tussendoor redactie om kerststukjes te komen

maken en hier een verslag over te schrijven. Deze

activiteit vond plaats bij Wegwijs, op dinsdag 21

december 2010 vanaf 13.00 uur. TVZ zorgde voor

materiaal en koffie, thee of sap en iets lekkers er

bij. Ik (Elly) besloot er op af te gaan.

Bij binnenkomst valt mij de gezellige drukte en de

warme sfeer direct op. Er zijn zeker twintig

mensen met de activiteit aan de gang. Het past

allemaal net in de vergaderruimte bij Wegwijs.

Iedereen is druk in de weer met zijn of haar

kerststukje, of in overleg wat er wel of niet in kan

en hoe mooi het stukje van de ander er uitziet.

Met name sterren en vlinders zijn erg in trek!

Kinderen zijn ook bezig met het maken van

kerststukjes en Danny laat trots zijn

kerstkunstwerk zien.

Marjan vertelt dat het voor haar de laatste keer is,

want begin 2011 gaat zij het alleen doen, zonder

begeleiding van TVZ. Zij heeft meerder stukjes

gemaakt en zegt dat ze er ook een op een graf

gaat neerzetten waar niemand komt. Altijd weer

verrassend wat mensen beweegt en waar men het

voor doet.

TussenDOOR

22

Ramon blijkt een ‘oude rot’ in het vak, hij geeft

aan een ieder die het wil aanwijzingen en tips, hij

weet waar hij het over heeft, hij is vroeger

bloemist geweest.

Er is een compleet Turks gezin, vader, moeder en

drie kinderen. De oudste dochter Sehada laat mij

haar werk zien.

Het lijkt mij ook wel wat en ik begin vol goede

moed aan een krans, maar dat valt tegen. Al snel

heb ik bloed aan mijn duim, een snee in mijn vinger in

plaats van in de kersttak. Ik blijk niet de enige die

daar last van heeft.

Het lijkt zo eenvoudig, maar dat valt tegen. Ik hoor

ook allerlei uitspraken die betrekking hebben op het

maken van het kerststukje en die in een groter

perspectief geplaatst kunnen worden:

“Ik ben eerst bezig geweest met het werk naar

binnen toe, ik ga nu van binnen naar buiten toe

werken.”

“Je hebt wel uithoudingsvermogen nodig.”

“Je kan niet alles bij elkaar zetten, maak een

afweging wat wel en niet past.”

“Het fleurt de boel wel op.”

“Wil jij mij uitleggen hoe ik dat kan doen?” - ”Ik denk

eerst na, voordat ik aan de slag ga.”

“Ik wist helemaal niet dat ik dit in mij had.”

Na deze bijeenkomst is mijn conclusie: het doen van

een gezamenlijke activiteit verbroedert, je maakt

contact met elkaar, je leert veel van de ander en het

levert zelfvertrouwen op.

23

TussenDOOR

Colofon

Redactie

Elly Woertman

Ilse Beerman

Ingrid Verkerk

Judith Welle

Maran van Scheppingen

Vormgeving

Marianne Király

Drukker

Q Promotions

Oplage

700

Kopij, reacties en eventuele aanmelding als (gast)

redactielid sturen naar:

tussendoor@tussenvoorziening.nl

Vrijwilligers zijn natuurlijk ook van harte welkom

in de redactie!

Met dank aan

Berthold Gunster

Betty Korssen

Frans Brinkman

Jules van Dam

Maarten van Zuidam

Medewerkers Stafbureau

Onno Bult

Sandra Buis

Sharon

Tanja

Truus

Barry

Johan

Orfeo

Pino

Witte Nijs