UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (http://dare.uva.nl) UvA-DARE (Digital Academic Repository) Twee jaar spraak en taal bij schisis Jansonius-Schultheiss, K. Link to publication Citation for published version (APA): Jansonius-Schultheiss, K. (1999). Twee jaar spraak en taal bij schisis Den Haag: Holland Academic Graphics/IFOTT General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: http://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. Download date: 05 Mar 2019
Transcript
UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (http://dare.uva.nl)
UvA-DARE (Digital Academic Repository)
Twee jaar spraak en taal bij schisisJansonius-Schultheiss, K.
Link to publication
Citation for published version (APA):Jansonius-Schultheiss, K. (1999). Twee jaar spraak en taal bij schisis Den Haag: Holland AcademicGraphics/IFOTT
General rightsIt is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s),other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons).
Disclaimer/Complaints regulationsIf you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, statingyour reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Askthe Library: http://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam,The Netherlands. You will be contacted as soon as possible.
Tabel 10. De CP-score voor diverse subgroepen van gehoor (zie 4.9 en 4.10), waarbij alle kinderen met schisis (C en M; N=30) zijn betrokken.
Gehoor en Schatting 0 Schatting 1 Schatting 2
groepstypering med gem sd range N med gem sd range N med gem sd range N
R 0 0 0 0-0 7 0 0 0 0-0 2
C 4 4 2 3-6 2 6 5 3 0-9 10 4 4 4 0-10 5
M 5 4 2 0-7 9 4 5 2 3-7 4
ML 5 5 2 0-6 4 5 5 0 5-5 1
MV 6 6 2 3-7 5 4 5 2 3-7 3
Tabel 11. De CP-score voor diverse subgroepen van gehoor, waarbij 11 nauwelijks (betekenisvol) sprekende kinderen met lage CP-score zijn geëlimineerd uit de onderzoeksgroep (Schisisgroep (C en M) is gereduceerd tot N=19).
Gehoor en Schatting 0 Schatting 1 Schatting 2
groepstyper ing med gem sd range N mee gem sd range N med gem sd range N
R
ing
0 0 0 0-0 7 0 0 0 0-0 2
C 4 4 2 3-6 2 7 7 1 5-9 7 9 9 0 9-9 1
M 5 5 2 3-7 6 5 6 1 5-7 3
ML 5 5 0 5-5 1 5 5 0 5-5 1
MV 5 5 2 3-7 5 6 6 1 5-7 2
In deze tabellen zijn 19 en geen 30 kinderen met schisis betrokken. De aantallen kinderen in de cellen zijn nu:
De aantallen in de subgroepen zijn: R0: N=7; Rl: N=2; CO: N=2; Ml : N=9; ML1: N=4; MV1: N=5; Cl: N=10; M2:
N=4; ML2: N=l; MV2: N=3; C2: N=5;
TABELLEN 247
Tabel 13. Gegevens over prelexicale uitingen voor diverse subgroepen van gehoor (zie Tabel 4.9 en 4.10) Schisisgroep (C en M) N=30; referentiegroep (N=9).
Gehoor en Schatting 0 Schatting 1 Schatting 2
groepstypering med gem sd range N med gem sd range N med gem sd range N
Simpele fonaties:
R 4 5 5 0-15 7 0 0 0 0-0 2
C 4 4 2 3-6 2 3 16 33 0-107 10 13 22 2 4-62 5
M 1 5 12 0-36 9 24 28 3 0-63 4
ML 4 11 17 1-36 4 2 2 0 2-2 1
MV 0 1 3 0-3 5 46 36 33 0-63 3
Gevarieerde
fonaties
R 0 0 0 0-0 7 0 0 0 0-0 2
C 3 3 2 2-5 2 1 2 3 0-10 10 4 5 5 0-13 5
M 0 2 4 0-11 9 1 2 2 0-4 4
ML 1 3 5 0-11 4 0 0 0 0-0 1
MV 0 0 0 0-1 5 3 2 2 0-4 3
Enkelvoudige
articulatie
R 6 6 6 0-15 7 26 26 33 3-50 2
C 33 33 29 13-54 2 3 5 6 0-19 10 4 28 50 0-117 5
M 9 13 11 0-30 9 11 11 10 0-22 4
ML 23 21 9 9-30 4 22 22 0 22-22 1
MV 3 6 6 0-16 5 7 7 7 0-15 3
Brabbelen:
reduplicaties
R 0 1 2 0 5 7 0 0 0 0-0 2
C 0 0 0 0 0 2 0 1 2 0-7 10 2 6 8 0-17 5
M 0 4 7 0-18 9 2 2 2 1-5 4
ML 3 6 8 0-18 4 1 1 0 1-1 1
MV 0 3 7 0-15 5 3 3 2 0-5 3
Tabel 14. Gegevens over lexicale uitingen in diverse subgroepen van gehoor (zie Tabel 4.9 en 4.10)
Schisisgroep (C en M) N=30; referentiegroep N=9.
Gehoor en Schatting 0 Schatting 1 Schatting 2
groepstypering med gem sd range med gem sd range med gem sd range
De aantallen in de subgroepen zijn: R0: N=7; Rl: N=2; CO: N=2; Ml: N=9; ML1: N=4; MV1: N=5; Cl: N=10; M2:
N=4; ML2: N=l; MV2: N=3; C2: N=5;
2 4 8 BIJLAGEN
Tabel 15.
Aantal typen en tokens van inhoudswoorden en functiewoorden in de referentiegroep (N=9), ingedeeld in subgroep van gehoor (zie Tabel 4.9) »Rangordening van de kinderen op basis van minst naar meest verworven initiële fonemen in Hoofdstuk VI.
Kind en gehoor Inhoudswoorden Functiewoorden Typen Tokens Typen Tokens
Tabel 16. Aantal typen en tokens van inhoudswoorden en functiewoorden in de schisisgroep (N=30), ingedeeld in subgroepen van gehoor (zie Tabel 4.9 en 4.10) 'Rangordening van de kinderen op basis van minst naar meest verworven initiële fonemen (zie Hoofdstuk VI).
Kind en gehoor Inhoudswoorden Functiewoorden
Typen Tokens Typen Tokens
CO
Typen Tokens Typen
1 23 38 16 39
11 34 106 13 67
MV1* 27 14 29 8 22
26 27 67 20 86
19 23 56 26 87
13 32 72 26 25
6 24 54 22 77
ML1* 8 0 0 1 0
30 7 18 6 8
21 17 24 9 22
9 24 83 14 48
Cl* 25 0 0 0 0
24 0 0 2 0
20 8 14 4 11
14 21 13 7 13
23 24 48 18 92
18 13 15 14 27
4 23 70 21 64
7 24 41 10 15
17 14 19 13 27
10 18 46 13 54
MV2* 28 3 6 2 4
12 5 7 7 20
5 21 28 10 29
ML2* 2 10 14 8 6
C2*
29 0 0 1 0
22 1 1 2 1
3 7 10 4 11
16 10 23 3 4
15 12 13 15 54
250 BIJLAGEN
Tabel 17.
Gegevens over de inhoudswoorden in diverse subgroepen van gehoor (zie Tabel 4.9 en 4.10)
Schisisgroep (C en M) N=30; referentiegroep (R) N=9).
Gehoor en Schatting 0 Schatting 1 Schatting 2
groepstypering med gem sd range med gem sd range med gem sd range
Typen inhoudswrd
R 28 32 15 19-63 20 20 0 20-20
C 28 28 8 23-34 16 14 9 0-24 7 6 5 0-12
M 23 19 1 0-32 7 10 8 3-21
ML 12 12 11 0-24 10 10 0 10-10
MV 24 24 7 14-32 5 10 10 3-21
Tokens inhoudswrd
R 73 93 64 41-228 46 46 10 39-53
C 72 72 48 38-106 14 20 18 0-48 10 9 9 0-23
M 54 45 28 0-83 10 14 10 6-28
ML 21 31 36 0-83 14 14 0 14-14
MV 56 56 17 29-72 7 14 12 6-28
De aantallen in de subgroepen zijn: R0: N=7; Rl: N=2; CO: N=2; Ml: N=9; ML1: N=4; MV1: N=5; Cl: N=10; M2:
N=4; ML2: N=l; MV2: N=3; C2: N=5;
Tabel 18.
Gegevens over functiewoorden in diverse subgroepen van gehoor (zie Tabel 4.9 en 4.10).
Schisisgroep (C en M) N=30; referentiegroep (R) N=9.
Gehoor en Schatting 0 Schatting 1 Schatting 2
groepstypering med gem sd range mee 1 gem sd range med gem sd range
Typen functiewrd
R 23 22 6 13-31 21 21 8 15-27
C 14 14 2 13-16 11 10 7 0-21 3 5 6 1-15
M 14 15 9 1-26 7 7 3 2-10
ML 7 7 5 1-14 8 8 0 8-8
MV 22 20 7 9-26 7 6 4 2-10
Tokens functiewrd
R 77 81 72 27-239 52 52 2 51-54
C 53 53 20 39-67 21 30 30 0-92 4 14 23 0-54
M 25 42 34 0-87 18 17 10 4-29
ML 15 19 21 0-48 16 16 0 16-16
MV 59 59 33 22-87 20 18 13 4-29
De aantallen in de subgroepen zijn: R0: N=7; Rl: N=2; CO: N=2; Ml: N=9; ML1: N=4; MV1: N=5; Cl: N=10; M2:
N=4; ML2: N=l; MV2: N=3; C2: N=5;
TABELLEN 251
Tabel 19.
Verbale scores (Bayley-test), MLU- en MLUL-waarden alsmede taaifase en quartielrange bij GRAMAT van de kinderen in de referentiegroep (N=9), gebaseerd op GRAMAT100. Bij verschil tussen 100 en 50 uitingen: de taaifase en quartielrange bij GRAMAT50. Ordening kinderen naar hoogte van de MLU
Kind Verbale score MLU MLUL Taaifase en quart ie l range
Bayley test GRAMAT100 GRAMAT50
R0
37 + 1 SD 1.2 2.2 II I e > mediaan
40 + 1 SD 1.4 3.0 II mediaan > 4e
38 gemidde ld 1.4 3.2 II mediaan > 4e
32 + 2 S D 1.8 4.0 II 4e II 4e > III I e
39 + 2 S D 1.9 4.4 II 4e III I e
34 + 2 S D 2.4 5.2 III mediaan
36 + 2 S D 2.9 6.8 III 4e IV I e
R l
33 gemidde ld 1.4 3.2 II mediaan > 4e
31 + 1 SD 3.2 6.0 III 4e
Tabel 20. Overzicht van aantal grammaticaal analyseerbare uitingen, minors en zelfherhalingen bij kinderen in de referentiegroep (N=9) . Ordening van kinderen naar hoogte MLU.
Kind en groep Grammaticaal analyseerbaar Aantal minors Aantal zelfherhalingen
R0
Grammaticaal analyseerbaar
37 100 7 1
40 100 9 3
38 100 15 8
32 100 17 3
39 100 16 14
34 100 11 3
36 100 22 0
Rl
33 100 37 11
31 100 15 1
252 BIJLAGEN
Tabel 21. Verbale scores (Bayley-test), MLU- en MLUL-waarden, taaifase en quartielrange bij GRAMAT van de kinderen in de schisis-groep (N=20), met indicatie van de gehoorgroep. Bij verschil tussen 100 en 50 uitingen: de taaifase en het quartielrange bij GRAMATSO. Ordening kinderen naar hoogte van de MLU.
Kind Verbale score
Bayley test MLU MLUL Taaifase en quartielrange
GRAMAT100 GRAMAT50
8ML1 -2SD geen waarden 3 C2 -2SD geen waarden
30ML1 -2SD geen waarden
29 C2 -1 SD geen waarden
24 Cl -1 SD geen waarden 22 C2 -1 SD geen waarden
12MV2 -1 SD geen waarden
20 Cl -1 SD geen waarden
25 Cl gemiddeld geen waarden 28MV2 gemiddeld geen waarden
11 CO gemiddeld 1.1 2.0 II Ie 27MV1 +1 SD 1.2 2.4 II Ie > mediaan
9ML1 +2SD 1.2 2.2 II Ie > mediaan 15 C2 gemiddeld 1.4 3.2 II mediaan > 4e 17 Cl +1 SD 1.4 3.2 II mediaan > 4e
14 Cl +1 SD 1.5 3.4 II mediaan > 4e
18 Cl +1 SD 1.5 3.8 II mediaan > 4e 5MV2 +1 SD 1.6 3.0 II mediaan > 4e
10 Cl +1 SD 1.6 4.0 II mediaan > 4e 23 Cl +1 SD 1.7 4.4 II 4e III Ie
1 CO +1 SD 1.8 3.2 II 4e II mediaan > 4e 7 Cl -1 SD 1.8 4.2 II 4e II 4e > Illle
13MV1 gemiddeld 1.8 4.2 II 4e II 4e > III Ie 26MV1 gemiddeld 1.9 4.4 II 4e > III Ie III Ie
4 Cl +1 SD 2.0 4.0 II 4e
19MV1 +2SD 2.0 5.0 II 4e > III Ie III Ie 6MV1 gemiddeld 2.1 4.2 III Ie
TABELLEN 253
Tabel 22. Overzicht van aantal grammaticaal analyseerbare uitingen, minors en zelfherhalingen bij kinderen met schisis (N=30), ingedeeld in subgroep van gehoor. * Een GRAMAT504dnd. Ordening van kinderen naar hoogte MLU.
Kind en groep Grammaticaal analyseerbaar Aantal minors Aantal zelfherhalingen
CO
Grammaticaal analyseerbaar
11 100 17 13
1 100 11 1
MV1 27 100 42 6
13 100 34 5
26 100 20 22
19 100 24 13
6 100 16 2
ML1 8 0 5 0
30 42 11 5
21* 84 46 2
9 100 28 7
Cl 25 0 0 0
24 0 0 0
20 30 1 3
14 100 16 0
18 100 24 3
17 100 39 4
10 100 62 1
4 100 37 1
23 100 82 4
7 100 8 1
MV2 28 49 8 0
12 45 7 0
5 100 63 0
ML2 2 100 43 15
C2
29 0 0 0
22 16 34 0
3 36 16 1
16* 64 106 30
15 100 50 7
254 BIJLAGEN
Tabel 23. Gegevens van de MLU en MLUL in groepen van schisis en gehoor (zie Tabel 4.9 en 4.10), geanalyseerd conform GRAMAT. Schisisgroep (C en M) N=20; referentiegroep (R) N=9.
Gehoor en Schatting 0 Schatting 1 Schatting 2
groepstypering med gem sd range med gem sd range med gem sd range
In deze tabellen zijn 20 en geen 30 kinderen met schisis betrokken. De aantallen kinderen in de cellen zijn nu: R0: N=7; Rl: N=2; CO: N=2; Cl: N=10>7; Ml: N=9>7; ML1: N=4>2; MV1: N=5; C2: N=5>2; M2: N=4>2; ML2: N=l; MV2: 4>1
Tabel 24. Gegevens van minors en zelfherhalingen in groepen van schisis en gehoor, (zie Tabel 4.9 en 4.10), geanalyseerd conform GRAMAT. Schisisgroep (C en M) N=20; referentiegroep (R) N=9.
Gehoor en Schatting 0 Schatting 1 Schatting 2
groepstypering med gem sd range mee gem sd range med gem sd range
MINORS
R 15 14 5 7-22 26 26 16 15-37
C 14 14 4 11-17 20 27 28 0-82 34 41 41 0-106
M 24 25 14 5-46 34 34 13 25-43
ML 19 22 18 5-46 43 43 0 43-43
MV 24 27 11 16-42 26 26 0 26-26
Zelfherhalingen 3 4 5 0-14 6 6 7 1-11
R 7 7 8 1-13 1 2 2 0-4 1 8 13 0-30
C 5 7 7 0-22 15 15 0 0-15
M 19 22 18 5-46 15 15 0 15-15
ML 24 27 11 16-42 0 0 0 0-0
MV
In deze tabellen zijn 20 en geen 30 kinderen met schisis betrokken. De aantallen kinderen in de cellen zijn nu: R0: N=7; Rl: N=2; CO: N=2; Cl: N=10>7; Ml: N=9>7; ML1: N=4>2; MV1: N=5; C2: N=5>2; M2: N=4>2; ML2: N=l; MV2: 4>1
TABELLEN 255
Tabel 25.
Percentielscores van algemene variabelen van spraak en taalvaardigheid. Kinderen met schisis (genummerd N=30), ingedeeld naar subgroep van gehoor en interventie van gehoor. Nauwelijks betekenisvol sprekende kinderen (subgroep N=ll) zijn pp 3, 8, 12, 20, 21, 22, 24, 25, 28, 29, 30 (zie onderzoeksgroep CP-score, tabel 11). Kind 21 heeft wel GRAMAT50.
Percentielscores van algemene variabelen van spraak en taalvaardigheid. Kinderen met schisis (genummerd N=30), ingedeeld naar subgroep van gehoor en interventie van gehoor. Nauwelijks sprekende kinderen (subgroep N=ll) zijn pp 3, 8, 12, 20, 21, 22, 24, 25, 28, 29, 30 (zie onderzoeksgroep CP-score, tabel 11). Kind 21 heeft wel GRAMAT50.
Percentielscores van variabelen van lexicale vaardigheid. Kinderen met schisis (genummerd N=30), ingedeeld naar subgroep van gehoor en interventie van gehoor (N=30). Nauwelijks betekenisvol sprekende kinderen (N=ll) zijn pp 3, 8, 12, 20, 21, 22, 24, 25, 28, 29, 30 (cf. onderzoeksgroep CP-score, tabel 11). Kind 21 heeft wel GRAMATSO.
Percentielscores van variabelen van grammaticale vaardigheid. Kinderen met schisis (genummerd, N=20), ingedeeld naar subgroep van gehoor en interventie van gehoor. Kinderen zonder GRAMAT100 zijn pp 3, 8, 12, 16, 20, 21, 22, 24, 25, 28, 29 30. Deze zijn hier niet opgenomen, behalve kind 16 en kind 21 met GRAMAT50(*).
Verworven initiële en finale fonemen, contrasten en typering van de verwerving bij 75% (vet)
en 50% criterium van correcte realisatie bij normaal geboren kinderen in de R0-groep (N=7)
De aspecten bij een 50% criterium tonen een verwachte verwerving volgens Beers (1995).
Ordening van laag naar hoog in aantal verworven typen fonemen.
Referentiegroep Fonemen Contrasten Verwerving bij 75% 75% en 50% crit. 75% en 50% crit. initieel en finaal
37 m n p t k x son, lab, cor, dor, verwacht 3 j , h, s, b, d fric stem
32 m n p x son, lab, cor, dor, verwacht 3 t, k, h, s, f, b, d, 1 fric, lat, nas, stem
38 p t j k h x s 1 son, lab, cor, dor, ongewoon 3 f, n fric, lat, nas
39 m n p t k h x s f w l son, lab, cor, dor, ongewoon 3 b fric, gerond, lat,
nas, stem
40 n p t j k s f w son, lab, cor, dor, verwacht 4
x b l fric, gerond, voor, lat, nas, stem
34 n p t j k h x f w son, lab, cor, dor, verwacht 4
m s b d 1 fric, gerond, voor, lat, nas, stem
36 m n p t j k f w b l son, lab, cor, dor, verwacht 5a
h x s d fric, gerond, voor, stem, lat, nas
260 BIJLAGEN
Tabel 30. Initiële fonemen bij het 75% (vet), 50% en 25% criterium van correcte realisatie en niet geselecteerde (na: niet in doelwoord aanwezige) fonemen bij schisis (N=19). Lege plek: onvoldoende correct. Ordening van kinderen van meest naar minst verworven fonemen initieel en finaal bij 75% criterium correctheid volgens FAN.
Kind m- n- P- t- k- h- x- s- f- V- i- b- d- 1- r-
6MV1 m n P t k na na 50 f w b d 1 na 10 Cl m n P k h na w b 25 25 13 MV1 50 n P k h w 25 50 25 25 19MV1 m n 50 t k h 50 25 25 25 25 26MV1 m 50 t 50 50 X s 50 25 50 50 17 Cl m n 25 k na 25 na 25 1 na 9ML1 m n 50 50 25 h na 50 2ML2 m n k h 7 Cl m 25 k h 50 50 25 na 25 1 na 4 Cl m 50 25 t k 50 50 25 50 25 25 na
15 C2 50 n t 25 25 w i 25 na 18 Cl 25 n 25 50 k h 50 25 50 50 na 1 CO m n 25 25 h na 50 25 50 na
11 CO m 25 50 50 50 h w i 50 25 23 Cl 50 n 25 25 k 25 50 i 25 50 na 27MV1 m 50 25 w 25 1
5MV2 50 n 25 25 25 25 na na 50 25 50 14 Cl 50 na 50 na na i 50 25 16 C2 50 na 50
TABELLEN 261
Tabel 31. Finale fonemen bij het 75% (vet), 50% en 25% criterium van correcte realisatie en niet geselecteerde (na: niet in doelwoord aanwezige) fonemen bij schisis (N=19). Lege plek: onvoldoende correct. Ordening van kinderen van meest naar minst verworven fonemen initieel en finaal bij het 75% criterium van correctheid volgens FAN.
Kind -m -n -p -t -k -X -f -1 -i
6MV1
10 Cl 13 MV1 19MV1 26MV1
17 Cl 9ML1 2ML2 7 Cl
4 Cl 15 C2
18 Cl 1 CO
11 CO 23 Cl 27MV1
5 MV2
14 Cl
16 C2
na 50 P 50 50 X f 1
m 50 P t 50 X na
na 50 50 50 m 50 P 25 50 X f m 25 P 50 na
na na na 25
m 50 25 k na na
m 50 na
50 50
50 X
na
na
25
m n na 25 50 25
na 25 na t na na
50 25
50
25
na
na 25
na
na 50 25 na na 50
m 25 50 50 na
m 50 50 na na
m 25
50
na
na na
na 25
262 BIJLAGEN
Tabel 32.
Overzicht van kinderen (genummerd ) en hun behandelvormen: PSOT, chirurgische sluiting gehemelte (t= totale sluiting), middenoordrainage alsmede hun gehoorscherpte. De kinderen met een enkelzijdige spleet zijn de kinderen met de nummers 1 t /m 12; de kinderen met de dubbelzijdige spleet zijn de kinderen met de nummers 13 t /m 21; de kinderen met de geïsoleerde spleet zijn de kinderen met de nummers 22 t /m 30. * Kind met een voedingsplaatje tot de gehemeltesluiting. * * Kind met kort de plaat tot totale sluiting.
Taalvaardigheid PSOT Sluiting MOD Gehoorniveau m week 71 m week 52 m week 59
p labiale (bilabiale) stemloze explosief t coronale (alvéolaire) stemloze explosief k dorsale (velare) stemloze explosief b labiale (bilabiale) stemhebbende explosief d coronale (alvéolaire) stemhebbende explosief g dorsale (velare) stemhebbende explosief f labiale (labiaal-dentale) stemloze fricatief s coronale (alvéolaire) stemloze fricatief J coronale (alveolair-palatale) stemloze fricatief y_ en x dorsale (velare) stemloze fricatief v labiale (labiaal-dentale) stemhebbende fricatief z coronale (alvéolaire) stemhebbende fricatief 3 coronale (alveolair-palatale) stemhebbende fricatief y dorsale (velare) stemhebbende fricatief h laryngale (glottale) fricatief m labiale (bilabiale) nasaal (sonorant) n coronale (dentaal-alveolaire) nasaal (sonorant) n dorsale (velare) nasaal (sonorant) w labiale (bilabiale) approximant (halfklinker, sonorant) v labiale (labiodentale) approximant (halfklinker, sonorant) j coronale (palatale) approximant (halfklinker, sonorant) 1 coronale (alveolaire)laterale sonorant r coronale (alvéolaire) triller (sonorant) R dorsale (uvulare) triller (sonorant)
264 BIJLAGEN
Klinkers
a tense midden (schwa) a niet tense laag a tense laag o niet tense centraal achter o tense centraal achter u tense hoog achter gerond I niet tense hoog voor i tense hoog voor e tense midden voor 0 of œ tense midden voor gerond
Lijst van figuren en tabellen
Figuur 1.1. De normale en afwijkende anatomie van de mond bij schisis Figuur 1.2. Het dag en nacht gedragen gehemelteplaatje Figuur 1.3. Het gehoororgaan (schematische dwarsdoorsnede) Figuur 1.4. Schematische voorstelling van het velum (zachte gehemelte) Figuur 2.1. Schematische weergave van mond-, keel- en neusholte Figuur 4.1. Onderzochte spraak-en taalaspecten bij tweejarige kinderen met
en zonder schisis Figuur 5.1. Aantal minuten spreektijd geordend van korte naar lange
spreektijd voor individuele kinderen respectievelijk binnen subgroepen van schisis en gehoorverlies
Figuur 5.2. Aantal spraakuitingen van de moeder van het kind met schisis, gehoorverlies en vroege of late drainage van het middenoor, geordend van laag naar hoog
Figuur 5.3. Score van de verstaanbaarheid geordend van laag naar hoog voor individuele kinderen respectievelijk binnen subgroepen van schisis en gehoorverlies
Figuur 5.4. De CP-score, oplopend van laag naar hoog, voor individuele kinderen respectievelijk binnen subgroepen van schisis en gehoorverlies, exclusief 11 nauwelijks (betekenisvol) sprekende kinderen
Figuur 5.5. Verdeling van het aantal lexicale uitingen geordend van laag naar hoog voor individuele kinderen in de groep met schisis (N=30) en in de referentiegroep (N=9)
Figuur 5.6. Aantal typen inhoudswoorden, oplopend van laag naar hoog, voor individuele kinderen respectievelijk binnen subgroepen van schisis en gehoorverlies
Figuur 5.7. Aantal tokens van inhoudswoorden, oplopend van laag naar hoog, voor individuele kinderen respectievelijk binnen subgroepen van schisis en gehoorverlies
Figuur 5.8. Aantal typen van functiewoorden, oplopend van laag naar hoog, voor individuele kinderen respectievelijk binnen subgroepen van schisis en gehoorverlies
266 BIJLAGEN
Figuur
Figuur
Figuur
5.9.
5.10.
5.11.
Figuur 5.12.
Figuur
Figuur
6.1.
6.2.
Aantal tokens van functiewoorden, oplopend van laag naar hoog, voor individuele kinderen respectievelijk binnen subgroepen van schisis en gehoorverlies De MLUL-waarden, oplopend van laag naar hoog voor individuele kinderen respectievelijk binnen subgroepen van schisis en gehoorverlies Aantal minuten spreektijd kind oplopend van kort naar lang in drie subgroepen: de referentiegroep, de schisisgroep van onvoldoende taalvaardige kinderen en die van voldoende taalvaardige kinderen De spreektijd van kind en moeder oplopend van laag nâar hoog in twee groepen: de groep kinderen met schisis die onvoldoende taalvaardig is en de groep kinderen met schisis die voldoende taalvaardig is Hiërarchie van kenmerken (contrasten) van de consonanten met aanduiding van de graden in de contrasthiërarchie (Beers, 1995) Aantal verworven typen fonemen oplopend van laag naar hoog voor individuele kinderen respectievelijk binnen subgroepen van schisis en gehoorverlies
Schema
Schema 6.1. Voorbeeld van transcriptie en analyse van spraak volgens FAN (Beers, 1995)
Lijst van tabellen
Tabel 1.1. Beoordeling van spraak op zesjarige leeftijd en tijdstip van operatie van het gehemelte 0olleys, 1954)
Tabel 1.2. Overzicht van gemiddelde scores van kinderen met schisis op de leeftijden van 5;6 en 7;6 jaar op intelligentietesten (Heineman-De Boer, 1985)
Tabel 1.3. Nederlandse medeklinkers ingedeeld naar plaats en wijze van articulatie
Tabel 4.1. Verdeling van de kinderen met schisis (N=30) en de kinderen zonder aangeboren afwijkingen (N=9) in dit onderzoek
Tabel 4.2. Overzicht van de gemiddelde waarden en ranges van uitslagen van kinderen met schisis (N=30) en kinderen zonder schisis
LIJST VAN FIGUREN EN TABELLEN 267
(N=10) op de intelligentietest, verbale en non-verbale deel volgens Bayley (in Koopmans-van Beinum e.a., 1990)
Tabel 4.3. Verdeling van een aantal kinderen met schisis (N=30) en een aantal kinderen zonder aangeboren afwijkingen (N=9) over de verbale en nonverbale score van de Bayleytest
Tabel 4.4. Sociaal-economische status (SES) volgens Van Tulder (1962) Tabel 4.5. SES-classificatie van de moeder Tabel 4.6. SES-classificatie van de moeder en de verbale score van het kind
op de Bayleytest Tabel 4.7. Onderzoek in het schisis-behandelteam en tijdstip ervan terwille
van de studie Tabel 4.8. Verdeling van proefpersonen met gehoorverlies, zoals gemeten
op tweejarige leeftijd bij schisis en in de referentiegroep Tabel 4.9. Verdeling van kinderen in de referentiegroep (R) en schisis (CP)
naar ernst van het gehoorverlies (0, 1, 2) en interventie door middel van drainage van het middenoor (M=MOD)
Tabel 4.10. Verdeling van kinderen met schisis naar gehoorverlies (1 en 2) en tijdstip van middenoordrainage (MOD)
Tabel 4.11. Verdeling van kinderen met een complete schisis in groepen van behandeling met het orthopedisch plaatje en duur ervan in weken
Tabel 4.12. Verdeling van kinderen betreffende de chirurgische ingreep: tijdstip van sluiting van lip en gehemelte in weken
Tabel 4.13. Spraakkenmerken bij schisis, beoordelingsschalen in het luisterexperiment
Tabel 4.14. Spraakkenmerken bij schisis: beoordelingsaspecten en betrouw-baarheidscoëfficiënt in het luisterexperiment
Tabel 4.15. Overeenstemmingspercentages van twee beoordelaars (Beers en Jansonius) betreffende consonanten in initiële, mediale en finale positie
Tabel 5.1. Spreektijd in aantal minuten van moeder en kind in een twintigminuten-opname
Tabel 5.2. Aantal spraakuitingen van moeder en kind in een twintig-minu-tenopname
Tabel 5.3. Verstaanbaarheid van de spraak van kinderen met schisis en in de referentiegroep, beoordeeld op een schaal van 0-10
Tabel 5.4. De gemiddelde CP-score in de groep met schisis en de referentiegroep
Tabel 5.5. Uitingstypen: het aantal spontane en niet-spontane uitingen (imitaties) in de schisisgroep en de referentiegroep
268
Tabel 5.6.
Tabel 5.7.
Tabel 5.8.
Tabel 5.9.
Tabel 5.10.
Tabel 5.11.
Tabel 5.12.
Tabel 5.13.
Tabel 5.14.
Tabel 5.15.
Tabel 5.16.
Tabel 5.17.
Tabel 6.1.
Tabel 6.2.
Tabel 6.3.
Tabel 6.4.
BIJLAGEN
Spontane uitingen: de verdeling van het aantal prelexicale uitingen in de groep met schisis en de referentiegroep Aantal spontane lexicale uitingen in de groep met schisis en de referentiegroep Verdeling van woordtypen en -tokens van inhouds- en functiewoorden in de schisisgroep en de referentiegroep Criteriumwaarden van GRAMAT (Bol & Kuiken, 1988) in fase II (l;6-2;0 jaar) en fase III eerste periode (2;0 jaar) van MLU, MLUL, minors en zelfherhalingen MLU, uitgedrukt in aantal morfemen: verdeling van kinderen met schisis (N=20) in fasen en ranges van grammaticale vaardigheid, geanalyseerd volgens GRAMAT (Bol & Kuiken, 1988) MLUL, uitgedrukt in morfemen: verdeling van kinderen met schisis (N=20) in fasen en ranges van grammaticale vaardigheid, geanalyseerd volgens GRAMAT (Bol & Kuiken, 1988) Verdeling van het aantal minors van kinderen met schisis (N=20) over fasen en ranges van grammaticale vaardigheid, geanalyseerd volgens GRAMAT (Bol & Kuiken, 1988) Verdeling van het aantal zelfherhalingen van kinderen met schisis (N=20) over fasen en ranges van grammaticale vaardigheid, geanalyseerd volgens GRAMAT (Bol & Kuiken, 1988) Samenhang van variabelen van spreektijd en aantal spraakui-tingen van moeder en kind in de totale groep met schisis en in subgroepen ervan
Samenhang van variabelen van verstaanbaarheid van het kind, spreektijd en aantal spraakuitingen van moeder en kind in de totale groep met schisis en in subgroepen ervan Samenhang van variabelen van lexicale en grammaticale vaardigheid (zinslengte) in de schisisgroep (N=20) en referentiegroep (N=9) Resultaten bij vergelijking van de algemene variabelen van spraak en taal Specificatie (door middel van contrasten) van Nederlandse medeklinkers volgens Beers (1995) Verworven fonemen, contrasten en graden van complexiteit in bepaalde leeftijdsgroepen in initiële woordpositie (Beers, 1995) Verworven fonemen en contrasten in leeftijdsgroepen in finale woordpositie (Beers, 1995) Verworven typen fonemen en contrasten in initiële en aanvullend in finale woordpositie in de referentiegroep
LIJST VAN FIGUREN EN TABELLEN 269
Tabel 6.5. Overzicht van de verworven fonemen, de contrasten en de contrastgraad bij >50% correctheid bij de 19 tweejarige kinderen met schisis die aan een FAN-analyse meedoen
Tabel 6.6. Verworven typen fonemen, contrasten en contrastgraad bij schisis in initiële en aanvullend finale positie
Tabel 6.7. De fonologische verwerving volgens FAN (>75% criterium) en met een verruimd >50% criterium van correctheid
Tabel 6.8. Kinderen met schisis met een verwachte verwerving (N=10) in groepen van gehoor en interventie van gehoor ten aanzien van variabelen van fonologie, gegeven >75% correctheid (initieel en finaal)
Tabel 6.9. Kinderen met schisis met een niet-verwachte verwerving (N=9) in groepen van gehoor en interventie van het gehoor ten aanzien van variabelen van fonologie, gegeven >75% correctheid (initieel en finaal)
Tabel 6.10. Samenhang van de fonologische met de algemene variabelen bij schisis
Tabel 7.1. Processen van de lettergreepstructuur, deletie en andere aspecten (Beers, 1995)
Tabel 7.2. Lettergreepstructuur: aantal geselecteerde aspecten en percentage van deleties bij schisis (N=19) en in de referentiegroep (N=7)
Tabel 7.3. Processen van de lettergreepstructuur: Het cluster (Beers, 1995) Tabel 7.4. Lettergreepstructuur: Clusters: Aantal geselecteerde clusters en
het percentage van Clusterprocessen bij schisis (N=19) en in de referentiegroep (N=7)
Tabel 7.5. Substitutieprocessen betreffende de obstruenten (Beers, 1995) Tabel 7.6. Substitutieprocessen betreffende de obstruenten: Aantal geselec
teerde aspecten en percentage van processen bij schisis (N=19) en in de referentiegroep (N=7)
Tabel 7.7. Substitutieprocessen betreffende de obstruenten: Aantal geselecteerde aspecten en percentage van processen bij schisis (N=19) en in de referentiegroep (N=7)
Tabel 7.8. Substitutieprocessen betreffende de sonoranten (Beers, 1995) Tabel 7.9. Substitutieprocessen: Sonoranten: Aantal geselecteerde aspecten
en percentage van processen bij schisis (N=19) en in de referentiegroep (N=7)
Tabel 7.10. Overige ongebruikelijke processen: Percentage van processen bij schisis (N=19) en in de referentiegroep (N=7)
270 BIJLAGEN
Tabel 7.11. Gemiddelde frequentie, standaarddeviatie en percentuele verhouding van gebruikelijke en ongebruikelijke processen bij schisis en in de referentiegroep (N=7)
Tabel 7.12. Gemiddelde waarde en range van voorkomen van gebruikelijke processen in absolute frequentie ingedeeld naar de behaalde graad in de complexiteit van de contrasten (Beers, 1995)
Tabel 7.13. Gemiddelde waarde en range van voorkomen van gebruikelijke processen in absolute frequentie ingedeeld naar de behaalde graad in de complexiteit van de contrasten in onze referentiegroep (N=7)
Tabel 7.14. Gemiddelde waarde en range van voorkomen van gebruikelijke processen in absolute frequentie ingedeeld naar de behaalde graad in de complexiteit van de contrasten in de groep met schisis (N=19)
Tabel 7.15. Overzicht van de significante invloeden van middenoordrainage (MOD) ongeacht ernst van het gehoorverlies, op fonologische processen bij kinderen met schisis die aan FAN meedoen (N=17), uitgezonderd beide kinderen uit de CO-groep
Tabel 8.1. Verdeling van kinderen met schisis met betrekking tot lang, kort of geen PSOT in de hele groep (N=30), de subgroep met CRAMAT (N=20) en FAN (N=19) of zonder analyse (N=ll)
Tabel 8.2. Mediaan en range van de verworven contrastgraad en het aantal verworven fonemen bij kinderen zonder, met kort of lang PSOT die in aanmerking komen voor een FAN-analyse
Tabel 8.3. Effecten van de behandeling met (N=13) en zonder PSOT (N=8) op variabelen van spraak en taal bij alle kinderen met een complete spleet, inclusief de onvoldoende taalvaardige kinderen
Tabel 8.4. Effecten van de duur van de behandeling met PSOT op variabelen van spraak en taal in de groep kinderen met en zonder PSOT
Tabel 8.5. Verdeling van de kinderen met schisis betreffende het tijdstip van gehemeltesluiting vroeg versus laat of nog geen sluiting en al dan niet PSOT voor de totale groep (N=30), als ook voor de subgroep met GRAMAT (N=20) en FAN (N=19)
Tabel 8.6. Mediaan en range van de behaalde contrastgraad en het aantal verworven fonemen bij vroege, late of nog geen gehemeltesluiting bij kinderen die in aanmerking komen voor een FAN-analyse (N=19)
Tabel 8.7. Effecten van vroege (N=16) versus late sluiting van het gehemelte (N=12) bij kinderen met schisis
LIJST VAN FIGUREN EN TABELLEN 271
Tabel 8.8. Effecten van het tijdstip van gehemeltesluiting op spraak- en taalvariabelen gemeten met Spearman's correlatietest bij 28 kinderen met schisis
Tabel 8.9. Verdeling van kinderen met schisis met (N=13) en zonder middenoordrainage (N=15), ingedeeld naar gehoorscherpte en tijdstip van MOD
Tabel 8.10. Verworven contrastgraad en het aantal typen fonemen bij kinderen met schisis, ingedeeld op basis van al dan niet middenoordrainage en tijdstip ervan die in aanmerking komen voor een FAN-analyse (N=17)
Tabel 8.11. Effecten van middenoordrainage (ongeacht het tijdstip waarop) bij gehoorverlies 1 en 2 op de geselecteerde variabelen bij kinderen met schisis en gehoorverlies (N=28)
Tabel 8.12. Behaald criterium percentage (75-100%) bij kinderen met een verwachte verwerving die minimumwaarden van de range in de referentiegroep halen qua aantal typen inhoudswoorden, functiewoorden, MLUL en aantal verworven typen fonemen, ingedeeld naar cel van behandeling met tenminste drie kinderen daarin aanwezig
Tabel 8.13. Behaald criterium percentage (75-100%) bij kinderen met een niet-verwachte verwerving die minimumwaarden van de range in de referentiegroep halen qua aantal typen inhoudswoorden, functiewoorden, MLUL en aantal verworven typen fonemen, ingedeeld naar cel van behandeling met tenminste drie kinderen daarin aanwezig
Tabel 8.14. Overzicht van de medische interventie en tijdstip ervan in de groep niet of nauwelijks sprekende kinderen met een schisis (N=ll)
Tabellen in de bijlage
Tabel 1. Achtergrondgegevens van de kinderen in de schisisgroep (N=30) en referentiegroep (N=9)
Tabel 2. Intelligentie van de kinderen, gemeten bij 2;0 jaar met de Bayleytest (Mentale deel)
Tabel 3. Methode en tijdstip van operatieve correcties van lip en gehemelte in weken en dagen. Velum- en palatumconditie volgens het medisch dossier van het schisis-behandelteam
Tabel 4. Gehoorscherpte (geschat) in de schisisgroep (N=30) en de referentiegroep (N=9) bij 2;0 jaar
272 BIJLAGEN
Tabel 5. Tijdstip van middenoordrainage (MOD) bij kinderen met schisis (N=13)
Tabel 6. Pre-operatieve orthopedische therapie (gehemelteplaatje PSOT): Duur in weken van het dragen van het plaatje bij kinderen met schisis (N=13)
Tabel 7. Gegevens over spreektijden in aantal minuten van moeder en kind in een twintig-minutenopname voor diverse subgroepen van gehoor
Tabel 8. Gegevens over het aantal spraakuitingen van de moeder en kind in een twintig-minutenopname voor diverse subgroepen van gehoor
Tabel 9. De scores verstaanbaarheid voor diverse subgroepen van gehoor Tabel 10. De CP-score voor diverse subgroepen van gehoor, waarbij alle
kinderen met schisis zijn betrokken Tabel 11. De CP-score voor diverse subgroepen van gehoor, waarbij 11
niet of nauwelijks (betekenisvol) sprekende kinderen zijn geëlimineerd uit de onderzoeksgroep
Tabel 12. Gegevens over de spontane en niet-spontane uitingen voor diverse subgroepen van gehoor
Tabel 13. Gegevens over de prelexicale uitingen voor diverse subgroepen van gehoor
Tabel 14. Gegevens over de lexicale uitingen in diverse subgroepen van gehoor
Tabel 15. Aantal typen en tokens van inhouds- en functiewoorden in de referentiegroep (N=9), ingedeeld in subgroepen van gehoor
Tabel 16. Aantal typen en tokens van inhouds- en functiewoorden in de schisisgroep (N=30), ingedeeld in subgroepen van gehoor
Tabel 17. Gegevens over de inhoudswoorden in diverse subgroepen van gehoor
Tabel 18. Gegevens over de functiewoorden in diverse groepen van gehoor
Tabel 19. Verbale scores (Bayleytest), MLU- en MLUL-waarden, alsmede taaifase en interquartiel range bij GRAMAT (Bol & Kuiken, 1988) in de referentiegroep (N=9), gebaseerd op GRAMAT100 met indicatie van de gehoorgroep
Tabel 20. Overzicht van aantal grammaticaal analyseerbare uitingen, minors en zelfherhalingen bij kinderen in de referentiegroep (N=9)
Tabel 21. Verbale scores (Bayleytest), MLU- en MLUL-waarden, alsmede taaifase en interquartiel range bij GRAMAT (Bol & Kuiken,
LIJST VAN FIGUREN EN TABELLEN 273
1988) in de schisisgroep (N=20), gebaseerd op GRAMATIOO en 50, met indicatie van de gehoorgroep
Tabel 22. Overzicht van het aantal grammaticaal analyseerbare uitingen, minors en zelfherhalingen bij kinderen met schisis (N=30) ingedeeld in subgroepen van gehoor
Tabel 23. Gegevens van de MLU en MLUL in groepen van schisis en gehoor, geanalyseerd volgens GRAMAT (Bol & Kuiken, 1988)
Tabel 24. Gegevens van minors en zelfherhalingen in groepen van schisis en gehoor, geanalyseerd volgens GRAMAT (Bol & Kuiken, 1988)
Tabel 25. Percentielscores van algemene variabelen van spraak- en taalvaardigheid bij kinderen met schisis (genummerd 1-30): spreektijd kind en moeder en aantal spraakuitingen van kind en moeder
Tabel 26. Percentielscores van algemene variabelen van spraak- en taalvaardigheid bij kinderen met schisis (genummerd 1-30): verstaanbaarheid, CP-score, aantal spontane uitingen, aantal niet-spontane uitingen (imitaties) en aantal lexicale uitingen
Tabel 27. Percentielscores van variabelen van lexicale vaardigheid bij kinderen met schisis (genummerd 1-30): aantal typen en tokens van inhouds- en functiewoorden
Tabel 28. Percentielscores van grammaticale vaardigheid bij kinderen met schisis (genummerd 1-30): MLU en MLUL in morfemen, aantal minors en zelfherhalingen
Tabel 29. Verworven initiële en finale fonemen, contrasten en typering van de verwerving bij het 75% (vet) en het 50% criterium van correcte realisatie bij normaal geboren kinderen in de R0-groep (N=7).
Tabel 30. Initiële fonemen bij het 25% criterium van correcte realisatie en niet geselecteerde (na=niet aanwezige) fonemen bij schisis (N=19)
Tabel 31. Finale fonemen bij het 25% criterium van correcte realisatie en niet geselecteerde (na=niet aanwezige) fonemen bij schisis (N=19)
Tabel 32. Overzicht van kinderen (genummerd) en hun behandelvormen PSOT, chirurgische sluiting van het gehemelte (t=totale sluiting), middenoordrainage alsmede hun gehoorscherpte.
Lijst van afkortingen (overwegend voorkomend in de tabellen)
abs. freq. artic. CO-groep
Cl-groep
C2-groep
C deletie [cor] CP CP-score
dB [dor] Dub Enk FAN
Gehoor niveau 1 Gehoor niveau 2 Geis
gem
absolute frequentie articulatie de groep van kinderen met schisis (N=2) met een gehoorniveau 0 (goed horend; een gehoorverlies kleiner dan 20 dB) de groep van kinderen met schisis (N=10) met een gehoorniveau 1 (mild gehoorverlies van 20-40 dB) de groep van kinderen met schisis (N=5) met een gehoorniveau 2 (ernstiger gehoor verlies van 40-55 dB) deletie (weglating) van een consonant (C) het contrast coronaal schisis (Cleft Palate) de gemiddelde score van schisis-spraaksympto-men van een kind verkregen uit een luistertoets decibel, eenheid van geluidssterkte het contrast dorsaal een dubbelzijdige spleet, een bilaterale schisis een enkelzij dige spleet, een unilaterale schisis Fonologische Analyse van de spontane taal van Nederlandstalige kinderen, een fonologische standaard test voor jonge kinderen van 1;3 tot 4;0 jaar (Beers, 1995) Gehoorverlies van 20-40 dB Gehoorverlies van 40-55 dB een geïsoleerde gehemeltespleet (in hard en/of zacht gehemelte) gemiddelde waarde
276
GRAMAT
Inhwrd [fric] Func IPA K KNO [lab] [lat] LKG longit. m M M-groep
Ml-groep
M2-groep
med ML(l,2)-groep
MLU
MLUL
MOD MOMES MV(l,2)-groep
N na
BIJLAGEN
Grammaticale Analyse Taalontwikkelingsstoornissen, een standaard test voor jonge Nederlandstalige kinderen van 1;0 tot 4;0 jaar (Bol en Kuiken, 1988) Inhoudswoord (type en token) het contrast fricatief Functiewoord (type en token) International Phonetic Alphabeth Kind Keel-, Neus- en Oorheelkunde het contrast labiaal het contrast lateraal Lip-, Kaak- en Gehemeltespleet longitudinaal gemiddelde waarde Moeder (M in de oppositie met K (kind) de groep van kinderen met schisis met gehoor-verlies 1 of 2 en middenoordrainage (vroeg of laat) de groep kinderen met schisis met gehoorverlies van niveau 1 en middenoordrainage (N=9) de groep kinderen met schisis met gehoorverlies van niveau 2 en middenoordrainage (N=4) de waarde van de mediaan de groep kinderen met schisis en late middenoordrainage met een gehoorverlies van niveau 1 en/of 2 Mean Length of Utterance, de gemiddelde uitingslengte in morfemen berekend (deze studie; volgens GRAMAT) Mean Length of 5 Longest Utterances, het gemiddelde van de vijf langste uitingen van het kind, in morfemen berekend (deze studie; volgens GRAMAT) middenoordrainage de Maastrichtse otitis media met effusie studie de groep kinderen met schisis en vroege middenoordrainage met een gehoorverlies van niveau 1 en/of 2 aantal proefpersonen niet aanwezig
LIJST VAN AFKORTINGEN 277
[nasj ns OME OT-groep
PP PSOT
P Ref
R-groep boren RO-groep Rl-groep hoorverlies [rhot] sd en SD
SES sibl.
[son] spec, toe
spl x
verstbrh VT-groep
het contrast nasaal niet significant verschil otitis media met effusie de groep kinderen met schisis die onvoldoende taalvaardig is de waarde van het statistisch berekende kansniveau dat een gevonden verschil niet op toeval berust proefpersonen pre-surgical orthopedie therapy, de behandeling van kinderen met schisis met een gehemelteplaatje rho, de maat van samenhang tussen variabelen de referentiegroep van kinderen zonder aangeboren afwijkingen de referentiegroep van kinderen zonder aange-afwijkingen (N=9) de referentiegroep zonder gehoorverlies (N=7) de referentiegroep van kinderen met mild ge-van niveau 1 (N=2) het contrast rhotisch standaardafwijking, de statistische maat voor de spreiding van de scores rond een gemiddelde waarde sociaal economische status het broertje of zusje van een kind in de onder-zoeks- of de referentiegroep het contrast sonorant een speciële toekenning van een contrast waarmee de fonologische verwerving van een kind normaliseert spleet tau, een waarde verkregen bij toetsing van de correlatie tussen variabelen verstaanbaarheid de groep van voldoende taalvaardige kinderen
met een schisis
Beroepsgeschiedenis
Kino Jansonius-Schultheiss (1945, Haarlem) studeerde Nederlandse Taal- en Letterkunde in Leiden, Algemene Taalwetenschap (studierichting Psycholinguïstiek en Taalpathologie) te Amsterdam alsmede Logopedie-Akoepedie te Amsterdam en Leiden. Zij werkte als klinisch linguïst en coördinator van het Afasieteam Kennemerland (STAK) negen jaar in Haarlem en verwierf in die tijd een Fulbright beurs voor onderzoek naar de linguïstisch onderbouwde afasietherapie te Boston (USA). In 1981 werd zij hoofdvakdocent Spraakstoornissen, praktijk docent Logopedische Behandeling en docent post-HBO-onderwijs bij de Hogeschool van Amsterdam. Zij schreef met collega's het studieboek 'Afwijkende Mondgewoonten'. In 1985 werd zij half tij ds aangesteld als universitair docent in de klinische psycholinguïstiek bij de vakgroep KNO/Fysica van het Gehoor in het AMC te Amsterdam alsmede halftijds als wetenschappelijk medewerker bij de vakgroep Fonetische Wetenschappen te Amsterdam. Daar startte in 1985 het Preventiefondsonderzoek 'De invloed van een gehemelteplaatje op de spraakontwikkeling en -interactie in de eerste levensjaren van baby's met een gehemeltespleet' (project 28-1042). In 1990 werd dit project afgerond door middel van rapporten. In 1994 verscheen een interne uitgave betreffende het longitudinale project, waarin de spraakontwikkeling van 12 baby's met schisis en 6 zonder schisis zijn beschreven. Nu, in 1999, promoveert zij op het onderzoek naar de spraak- en taalvaardigheid van 30 kinderen met schisis bij 2;0 jaar. De 18 longitudinaal onderzochte kinderen zijn hierin betrokken. Sinds 1997 is zij aangesteld als stafmedewerker klinische linguïstiek bij Sint Marie, het centrum voor auditief en communicatief gehandicapte kinderen te Eindhoven, waar zij meewerkt aan de opbouw van het Spraak Taal Ambulatorium, een nieuw type behandelcentrum voor kinderen met ernstige problemen in spraak en taal. Deze kinderen worden in dit Ambulatorium kortdurend, intensief en specialistisch behandeld en hun vooruitgang wordt periodiek geëvalueerd. Zij is lid van de Wetenschappelijke Commissie van Sint Marie. Bovendien is zij mede-redacteur van het Handboek Stem Spraak en Taalpathologie, waarvan de eerste afleveringen in 1997 verschenen. Zij bekleedt momenteel een bestuursfunctie in de Nederlandse Vereniging voor Stem-, Spraak- en Taalpathologie.
