UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (http://dare.uva.nl)

UvA-DARE (Digital Academic Repository)

Van advertentiekruier tot reclameadviesbureau: de ontwikkeling in Nederland, deVerenigde Staten en Duitsland voor de Tweede Wereldoorlogvan Rossum, R.P.M.

Link to publication

Citation for published version (APA):van Rossum, R. P. M. (2012). Van advertentiekruier tot reclameadviesbureau: de ontwikkeling in Nederland, deVerenigde Staten en Duitsland voor de Tweede Wereldoorlog

General rightsIt is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s),other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons).

Disclaimer/Complaints regulationsIf you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, statingyour reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Askthe Library: http://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam,The Netherlands. You will be contacted as soon as possible.

Download date: 16 Jun 2018

333

Bronnen en literatuur

A. Algemeen

Bij verscheidene artikelen in reclamevaktijdschriften ontbreekt de naam van de auteur. In dergelijke gevallen is de titel, de naam van het tijdschrift, het tijdstip van uitgave en het paginanummer vermeld. In een aantal geval-len hebben artikelen ook geen titel. In dat geval is in de tekst volstaan met het vermelden van de naam van het tijdschrift, het tijdstip van uitgave en het paginanummer.

B. Tijdschriften

Adformatie. Weekblad over reclame, marketing en media. (1973-2011). Alphen aan den Rijn: Samsom.

Administratieve arbeid. Maandblad voor rationeele werkmethoden. (1923-1940). Amsterdam: MABO.

Ariadne. Maandblad voor reclame, marketing en communicatie. (1946-1983). Alphen aan den Rijn: Samsom.

Het Advertentiebureau. Officieel Orgaan van de Vereniging van Erkende Adverten-tie Bureaux in Nederland. (1924-1932). Amsterdam: Rouma & Co.

De Ark. Tijdschrift voor Algemeene Reclamekunst (1911). Amsterdam: Adminis-tratie Tijdschrift ‘De Ark’.

De bedrijfsreklame. Officieel orgaan van de Vereeniging tot Bevordering der Bedrijfsreklame (1916-1921). Amsterdam: Uitg. Mij. De Hooge Brug.

De Notenkraker. (1907-1936). Amsterdam: Sociaal-Democratische Arbei-ders-Partij (SDAP).

De Reclame. Orgaan voor Reclame en Reclamekunst. (1922-1927). Rotterdam: s.n.

334

Meer baet. Maandblad voor den zakenman en ieder, die belang stelt in reclame. (1928-1937). Amsterdam: N.V. Publiciteit.

Officieel orgaan van het Genootschap voor Reclame. Maandblad gewijd aan reclame en verbruiksontwikkeling. (1932-1937). Amsterdam: Genootschap voor Reclame.

Revue der reclame. Officieel orgaan van het Genootschap voor Reclame en de Club van Veertig. (1938-1972). Amsterdam: Reclame technische uitgevers maat-schappij.

Revue der reclame. Wekelijks nieuwsbulletin. Bijblad, Expres: weekeditie van Revue der reclame. (1963-1972). Amsterdam: Reclame technische uitgevers maatschappij.

Sijthoff’s adresboek voor de boekhandel en uitgeverij, dag- en nieuwsbladen, peri-odieken, advertentie- en reclamebureaus, grafische en aanverwante vakken (1855). Leiden: Sijthoff.

Tijdschrift voor communicatiewetenschap. (2005-heden). Meppel: Uitgeverij Boom.

Trouw. (1943-heden). Amsterdam: De Persgroep Nederland.

Vrij Nederland. (1940-heden). Amsterdam: Stichting “Vrij Nederland”.

C. Overige bronnen

Algemeen Handelsblad (1934, 15 oktober). Amsterdam: P. den Hengst en Zoon etc.

13e Algemene volkstelling 31 mei 1960. Dl. 10. Beroepsbevolking. C. Vergelijking van de uitkomsten van de beroepstellingen 1849-1860 (1966). Zeist: de Haan.

Bijvoegsel tot de Nederlandsche Staatscourant (1915, 29 december). nr. 304, 952.

Bijvoegsel tot de Nederlandsche Staatscourant (1919, 1 juli). nr. 147, 965.

Bijvoegsel tot de Nederlandsche Staatscourant (1927, 12 mei). nr. 92, 964.

Bijvoegsel tot de Nederlandsche Staatscourant (1927, 1 september). nr. 169, 1955.

Bijvoegsel tot de Nederlandsche Staatscourant (1929, 23 december). nr. 304, 3240.

335

Bijvoegsel tot de Nederlandsche Staatscourant (1930, 20 oktober). nr. 203, 3642.

Bijvoegsel tot de Nederlandsche Staatscourant (1931, 27 juli). nr. 145, 2037.

Bijvoegsel tot de Nederlandsche Staatscourant (1931, 26 oktober). nr. 207, 2831.

Bijvoegsel tot de Nederlandsche Staatscourant (1934, 4 oktober). nr. 191, 1871.

Bijvoegsel tot de Nederlandsche Staatscourant (1938, 7 maart). nr. 46, 449.

Bijvoegsel tot de Nederlandsche Staatscourant (1939, 11 oktober). nr. 199, 1376.

Dam, J. van, Geschiedenis Nijgh & Van Ditmar, Deel 1: 1837-1940. (2009, 23 april). In: http://www.uitgeverijnijghenvanditmar.nl/boekboek/show/id=44558.

Elseviers Weekblad (1967, 1 juli). Amsterdam: Bonaventura.

Galbi. G. (2010, 12 juli). U.S. Annual Advertising Spending Since 1919. In: http://www.galbithink.org/ad-spending.htm.

Het Vaderland (1929, 10 oktober, avondblad). Den Haag: Het Vaderland N.V.

Het Vaderland (1937, 7 april, avondblad). Den Haag: Het Vaderland N.V.

IISG (2009, 22 februari). In: http://www.iisg.nl/archives/en/files/g/10928734full.php#scopecontent.

Kniesmeijers Family History (2009, 9 mei). In: http://kniesmeijer.net/tng/.

Limburgsch Dagblad (1920, 19 november). Heerlen: Nieuwe Limburger koerier.

Nieuwe Rotterdamsche Courant (1927, 13 november, avondblad). Rotterdam: s.n.

Nieuwe Rotterdamsche Courant (1928, 7 juni). Rotterdam: s.n.

Nieuwe Rotterdamsche Courant (1929, 10 april, avondblad). Rotterdam: s.n.

Nieuwe Rotterdamsche Courant (1929, 10 april, avondblad). Rotterdam: s.n.

Popular mechanics. An illustrated weekly review of the mechanical press of the world (1910). Chicago: H.H. Windsor, pp. 527-528.

336

Praten en breien. Maandblad voor handwerkkunst (2009, 30 februari). In: http://www.kb.nl/uitgelicht/aanwinsten/2007/pratenenbreien/

Schreurs, W. (2009, 8 juni). In: http://reclamelevens.blogspot.com/2009/04/knol.html

Vrij Nederland (1970, 5 september).

Wilbrink, F. (2009, 9 mei). In: http://philipsreclame.franswilbrink.eu/index.php?option=com_content&view=article&id=52:biografiebielkinewladimir&catid=39:kunstenaars&Itemid=54

www.consumentenbond.nl

www. Stichtingrota.nl

www.swocc.nl

D. Literatuur

Adams, B. (1997). E pluribus Barnum: The great showman and the making of U.S. popular culture. Minneapolis, Minn: University of Minnesota Press.

Adema, C. (1997). Muurreclames in Kampen: De fresco’s van de kleine midden-stand. Kampen: Comité Muurreclames Kampen.

Algemeen Advertentie-Bureau A. de la Mar Azn. (1912). Lijst van Neder-landsche bladen. Amsterdam: De la Mar.

Amsterdam, J. van, Ferrée, H., Hemels, J., & Kuyper, H. (1990). ‘Eens was ik…’. De reclamecampagne van Karel Sartory. Utrecht (etc.): Veen.

Anink, B., & Yperen, P. van (2005). Pioneer of the Dutch film poster: Dolly Rudeman 1902-1980. Amsterdam: Vk Projects Laren.

Arnold, F. (1963). Anschläge: Deutsche Plakate als Dokumente der Zeit 1900-1960. Ebenhausen bei München: Langewiesche-Brandt.

Anstadt, M., Kaper, R., Kister, S., & Schildkamp, I. (2003). Emaille: Eeuwen-oud en gloednieuw. Zwolle: Waanders.

Baarle, W. H. van, & Hollander, F. E. (1946). Reclamekunde. Leiden: H.E. Stenfert Kroese.

Baarle, W. H. van (1956). Reclamekunde en reclameleer. Leiden: H.E. Stenfert Kroese.

337

Baarle, W. H. van, & Zeylstra, C. W. (1964). Reclame: Principes en praktijk. Leiden: H.E. Stenfert Kroese.

Bachem, J. P. (1929). Das Eindringen der Reklame in die deutschen politischen Tageszeitungen (Dissertatie). Keulen: Bachemdruck.

Bachmann, F. (1939). Die Verfallserscheinung im Anzeigenteil Berliner Tageszei-tungen der Nachkriegszeit 1919 – 1933 (Ongepubliceerde dissertatie). Ber-lijn, Duitsland.

Baggerman, J. A., & Hemels, J. (1985). Verzorgd door het ANP: Vijftig jaar nieuwsvoorziening. Utrecht: Veen.

Bakel, H.van. (1974, 18 december). Henk Vettewinkel. Kontekst, 25, 22-32.

Bakker, P., & Scholten, O. (2009). Communicatiekaart van Nederland: Over-zicht van media en communicatie (zevende druk). Deventer: Kluwer B.V.

Balderston, T. (2002). Economics and politics in the Weimar Republic. Cam-bridge: Cambridge University Press.

Balzer, W. (1933). Der Anzeigenteil grosser politischer Tageszeitungen Deutsch-lands von 1800 bis 1850 (Dissertatie). Leipzig: Görlitzer Nachrichten.

Bannier, F. A. W., & Fanoy, N. A. M. E. C. (2005). Beroep: advocaat. In de ban van de balie. Deventer: Kluwer.

Bantje, H. (1981). Twee eeuwen met de weduwe: Geschiedenis van De Erven de Wed. J. van Nelle N.V.: 1782-1982. Rotterdam: Van Nelle.

Barnum, P. (1856). Leven en avonturen van P. T. Barnum: Vroeger directeur van den schouwburg te New York: zijne uitgestrekte ondernemingen en kunstreizen met Jenny Lind, Tom Thumb etc. Rotterdam: Nijgh.

Bartels, R. (1976). The history of marketing thought. Columbus, Ohio: Grid.

Bechstein, G. (1987). Automobilwerbung von 1890 bis 1935: Versuch einer semiotischen Analyse früher Automobilannoncen. Bochumer Studien zur Publi-zistik- und Kommunikationswissenschaft, Band 51. Bochum: N. Brock-meyer.

Behn, H. (1984). Die Architektur des deutschen Warenhauses von ihren Anfängen bis 1933 (Ongepubliceerde dissertatie). Keulen, Duitsland.

Beishuizen, J., & Werkman, E. (1980). De magere jaren: Nederland in de crisis-tijd, 1929-1939. Alphen aan den Rijn: Sijthoff.

338

Bendel, S. (1998). Werbeanzeigen von 1622-1798: Entstehung und Entwick-lung einer Textsorte. Tübingen: Niemeyer.

Beretty, D. W. (1931). Van 13 momenten uit een 13-jarig bestaan: Aneta. Bata-via: Aneta.

Berghoff, H. (1999). Konsumpolitik: Die Regulierung des privaten Verbrauchs im 20. Jahrhundert. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

Berghoff, H. (2007). Marketinggeschichte: Die Genese einer modernen Sozial-technik. Frankfurt/New York: Campus-Verlag.

Bergler, G. (1969). Werben ist eine Kunst: Geschichte und Gestalt der Werbung für einen klassischen Markenartikel. München: Bruckmann.

Blankenstein, L. (1982, 27 mei). Aronsons vertellingen. Adformatie, 21, p. 47.

Blankenstein, L. (1982, 17 juni). Aronsons vertellingen. Adformatie, 22, pp. 25-29.

Blankenstein, L. (1982, 15 juli). Aronsons vertellingen. Adformatie, 27/28, pp. 20-21.

Blankenstein, L. (1982, 29 juli). Aronsons vertellingen. Adformatie, 29/30, p. 14.

Blok, D. P., et al. (1977-1983). Algemene geschiedenis der Nederlanden. Haar-lem: Fibula-Van Dishoeck.

Blom, I. (2001). “Business As Usual? Filmhandel, Bioscoopwezen en Film-propaganda in Nederland Tijdens de Eerste Wereldoorlog”. In: Binneveld, H., Kraaijestein, M., Roholl, M., & Schulten, P. (Ed.). Leven naast de catas-trofe: Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog (pp. 129-143). Hilversum: Uit-geverij Verloren.

Blom, J. C. H., Hart, A. C. ‘t., & Schöffer, I. (1979). De affaire-Menten 1945-1976: Eindrapport van de Commissie van onderzoek betreffende het opsporings- en vervolgingsbeleid inzake Menten vanaf de bevrijding tot de zomer van 1976 en de invloeden waaraan dat beleid al dan niet heeft blootgestaan. ’s-Gravenhage: Staatsuitgeverij.

Boer, S. de (2005). De bank voor iedereen: Reclame van de Rabobank. Utrecht: Rabobank Nederland.

Boer, T. d., et al. (1987). Schip & affiche: Honderd jaar rederijreclame in Neder-land. Utrecht: Veen.

339

Bogaard, A. A. van den (2008). De eeuw van de computer: De geschiedenis van de informatietechnologie in Nederland. Deventer: Kluwer.

Bond Heemschut (2003). Heemschut 1911-2002. Amsterdam: Bond Heemschut.

Bongard, W. (1964). Fetische des Konsums: Portraits klassischer Markenartikel. Hamburg: Nannen-Verlag.

Bonnet, E. W. (1993). André Vlaanderen: Reclamekunstenaar, 1881-1955. Nij-megen: Nationaal Fietsmuseum Velorama.

Boorstin, D. J. (1973). The Americans, the democratic experience. New York: Random House.

Boorstin, D. J. (1982). The image: A guide to pseudo-events in America. New York, New York: Atheneum.

Borden, N. H. (1942). The economic effects of advertising. Chicago: R. D. Irwin.

Borscheid, P., & Wischermann, C. (1995). Bilderwelt des Alltags: Werbung in der Konsumgesellschaft des 19. und 20. Jahrhunderts. Festschrift für Hans Jürgen Teuteberg. Stuttgart: Steiner.

Bosmans, J. (1991). Romme: Biografie 1896 - 1946. Utrecht: Het Spectrum.

Braddock, R. (1958). An extension of the ‘Lasswell Formula’. Journal of Communication (8), pp. 88–93.

Brink, R. E. M. van den (1987). Economische structuur en ontwikkeling van de informatiemedia in Nederland 1938 - 1985, in het bijzonder die met betrekking tot de uitgeverij. Leiden: Kroese.

Bröker, H. (1921). Untersuchungen über die finanzielle Entwicklung des Bezugs- und Inseratengeschrifts im Frankfurter Zeitungswesen in den Jahren 1913-1920 (Ongepubliceerde dissertatie). Frankfurt am Main, Duitsland.

Brose, H. W. (1958). Die Entdeckung des Verbrauchers: Ein Leben für die Wer-bung. Hamburg: Hörzu-Anzeigenleitung.

Brower, C. (1974). Me, and other advertising geniuses. Garden City, New York: Doubleday.

Brugmans, I. J. (1961). Paardenkracht en mensenmacht: Sociaal-economische geschiedenis van Nederland: 1795-1940. ’s-Gravenhage: Nijhoff.

340

Brugmans, I. J. (1970). Welvaart en historie: Tien studiën. ’s-Gravenhage: Mar-tinus Nijhoff.

Brugmans, I. (1978). De arbeidende klasse in Nederland in de 19e eeuw: 1813-1870 (elfde druk). Utrecht: Het Spectrum.

Brunner, O., Conze, W., & Koselleck, R. (1972). Geschichtliche Grundbegriffe: Historisches Lexikon zur politisch-sozialen Sprache in Deutschland. Stuttgart: E. Klett.

Buchli, H. (1962). 6000 Jahre Werbung. Band. 1. Altertum und Mittelalter. Ber-lijn: de Gruyter.

Buckley, K. W. (1982). The Selling of a Psychologist. John Broadus Watson and the Application of Behavioral Techniques to Advertising. In: Journal of the History of the Behavioral Sciences, pp. 207-221.

Buckley, K. W. (1989). Mechanical man: John Broadus Watson and the begin-nings of behaviorism. New York: Guilford Press.

Buis, A. J. (1970). De Tijd: Geschiedenis van een krant. Amsterdam: Drukkerij De Tijd.

Buisonjé, W.H. de. (1920, maart). Aan onze lezers. De Bedrijfsreklame, p. 1.

Bulthuis, P. (1982). Een weduwe in koffie, thee en tabak: Uit de tweehonderdja-rige geschiedenis van het Rotterdamse bedrijf de Erven de Wed. J. van Nelle N.V. 1782-1982. Rotterdam: De Erven de Wed. J. van Nelle.

Burggraf, H. (1939). Die Anzeige in München in den Jahren 1848-1890 (Ongepubliceerde dissertatie). München, Duitsland.

Bussemer, T. (2008). Propaganda: Konzepte und Theorien (tweede druk). Wiesbaden: Verlag für Sozialwissenschaften.

Caenegem, R. C. van, et al. (1979-1984). Grote Winkler Prins. Encyclopedie in 25 delen. Amsterdam: Elsevier.

Callahan, F.X. (1986). Advertising and economic development. Internatio-nal Journal of Advertising, 5 (3), pp. 215-224.

Calkins, E. E., & Holden, R. (1905). Modern advertising. New York: D. Appleton and company.

Carey, J. (1975). A cultural approach to communication. Communication (2), pp. 1-22.

341

Catalogus en volledig advertentie-tarief van alle bestaande dag-, week- en adverten-tiebladen in Nederland en zijne koloniën, waarin door bemiddeling van het inter-nationale advertentie-bureau van Haasenstein en Vogler Amsterdam, Rotterdam (…) advertentiën kunnen worden geplaatst (1890). z.p.: s.n.

Catalogus van Scheltema & Holkema’s Advertentie-Bureau te Amsterdam. Bevat-tende de namen en plaatsen van uitgave, tijd van verschijning, prijs der adverten-tiën, kolombreedte enz. van alle dag- en weekbladen verschijnende in Nederland en zijne koloniën, benevens een systematisch ingerichte lijst der vakbladen (1905). Amsterdam: Scheltema & Holkema’s Advertentie-Bureau.

Charité, J., & Gabriëls, A. J. C. M. (1979). Biografisch woordenboek van Neder-land. ’s-Gravenhage: Nijhoff.

Cherington, P. T. (1928). The consumer looks at advertising: The History of advertising. New York: Garland Pub.

Cleven, E. E. (1996). Beeldwerk. Over de affichemaker van toen, de art director van nu en de professionalisering van het reclamevak. Groniek, 30 (134). (pp. 40-55). Groningen: Stichting Groniek.

Cleven, E. E. (1999). Image bedeutet Bild: Eine Geschichte des Bildbegriffs in der Werbetheorie am Beispiel der Niederlande, 1917-1967 (Ongepubliceerde dis-sertatie). Universiteit van Utrecht, Nederland.

Cleven, E.E. (2000). Surrounding the Consumer. Persuasive Campaigns and Dutch Advertising Theory of the 1920s and 1930s. Wischermann, C., & Shore, E. (Eds.) Advertising and the European City: Historical perspectives. (pp.172-205). Aldershot, Hants, England: Ashgate Pub.

Cohen, A. A. (1984). Herbert Bayer: The complete work. Cambridge, Mass: MIT Press.

Cohen Jehoram, H., & Hemels, J.M.H.J. (1982). Reclame. Grote Winkler Prins Encyclopedie in 25 delen, 19, Amsterdam, Brussel, pp. 82-83.

Cohen. Ph. (1935, september). Zij die de reclame leiden. De Reclame, p. 13.

Collenteur, G., Dankert, T., & Terwisscha van Scheltinga, W. (1982). ‘Patentbelasting en economische structuur, Leeuwarden 1870-1890’. Eco-nomisch en Sociaal-Historisch Jaarboek, 45, pp. 114-153.

Conijn, A. (1989). De Bedrijfsreklame: Een kunsthistorisch onderzoek naar het 1e Nederlandse reclametijdschrift 1916-1921. Nijmegen: Historisch Instituut, Katholieke Universiteit Nijmegen.

342

Converse, J. M. (1987). Survey research in the United States: Roots and emer-gence, 1890-1960. Berkeley: University of California Press.

Cook, J. W. (2001). The arts of deception: Playing with fraud in the age of Bar-num. Cambridge, Mass: Harvard University Press.

Coppens, G. (1914). De moderne alchemist: Een woord tot den zakenman. Amsterdam: Coppens’ Advertentie Bureau.

Coppens, H.G.D. (1919, november). Over ons streven en ons werken. De Bedrijfsreklame, p. 53.

Coppens, H.G.D. (1924, 28 juni). Welken steun verwachte men van een advertentiebureau? De Maasbode, Internationaal Reclamenummer.

Coppens, H.G.D. (1932, februari). Prof. Dr A.A. Grünbaum overleden. Officieel Orgaan van het Genootschap voor Reclame, p. 53.

Cox, J. (2003). Frank and Anne Hummert’s radio factory: The programs and perso-nalities of broadcasting’s most prolific producers. Jefferson, N.C.: McFarland Co.

Cramer, N. (1958). Parlement en pers in verhouding tot de overheid (Disserta-tie). Leiden: H.E. Stenfert Kroese.

Cronau, R. (1887). Das Buch der Reklame: Geschichte, Wesen und Praxis der Reklame. Ulm: Kommissionsverlag der Wohler’schen Buchhandlung.

Curti, M. (1967). The Changing Concept of “Human Nature” in the Lite-rature of American Advertising. The Business History Review, 41 (4), pp. 335-357.

Dam, P. van (1990). Johann Georg van Caspel (1870-1928): Grafisch ontwer-per, schilder en architect. Amsterdam: AHM.

Dam, P. van (1995, januari/februari). Wladimir A. Bielkine (1895-1966). Boekenpost, pp. 10-12.

Dam, P. van, & Praag, P. van (1996). Amsterdam gaf het voorbeeld: Gemeen-telijke opdrachten aan grafische kunstenaars 1912-1939. Catalogue raisonné. Amsterdam: Uniepers Abcoude.

Dam, P. v., & Praag, P. van (1997). Stefan Schlesinger, 1896-1944: Atelier voor reclame. Catalogue raisonné. Abcoude: Uniepers.

Dam, P. van, Cassandre, A. M., & Praag, P. van (1999). A.M. Cassandre en zijn Nederlandse opdrachtgevers, 1927-1931. Catalogue raisonné. Abcoude: Uniepers.

343

Dam, P. van, & Kalff, L. C. (2006). Ir. Louis C. Kalff, 1897-1976: Het artis-tieke geweten van Philips. Eindhoven: Z00 producties.

Damen, P., & Rossum, R. van (1985). De cost gaet voor de baet uijt: Reclame-ontwikkelingen in binnen- en buitenland voor 1940 (Ongepubliceerde docto-raalscriptie). Katholieke Universiteit Nijmegen: Vakgroep Economische en Sociale Geschiedenis, Nederland.

Davids, M. (1999). De weg naar zelfstandigheid: De voorgeschiedenis van de ver-zelfstandiging van de PTT in 1989. Hilversum: Uitgeverij Verloren.

Deijl, F. (11-07-2001). Het vluchtigste cultuurgoed. Het Parool.

Dixon, D.F. (1979). Prejudice versus marketing? An examination of some historical sources. Akron Business and Economic Review (2), pp. 37-42.

Dixon, D.F. (1996). A different view of management education. A seventeenth century treatise. In: Jones, D.G.B. (ed.). Proceedings of the Admi-nistrative Sciences Association of Canada, Halifax, Nova Scotia: Administrative Sciences Association of Canada, pp. 41-48.

Dixon, D.F. (1980). Medieval macromarketing thought. In: Fisk G., & White P. (Eds.), Macromarketing, Boulder: University of Colorado, pp. 59-69.

Dokkum, J.D.C. van. (1911). Oude reclamekunst. Elsevier’s Geïllustreerd. Maandschrift, 21, (42), p. 112.

Dokkum, J.D.C. van. (1914). Oude Japansche uithangborden en winkelre-clames. Amsterdam: s.n.

Dokkum, J.D.C. van.(1924, december). Humor in de Reclame. Een histo-risch overzicht. De Reclame. Orgaan voor Reclame en Reclamekunst, pp. 594-610.

Dooijes, D., & Brattinga, P. (1968). A history of the Dutch poster 1890-1960. Amsterdam: Scheltema & Holkema.

Duivesteijn, J., Kleinegris, R., Lange, J., & Rosenberg, H. (1991). Sprekende muren die verstommen: De geschilderde muurreclames in Den Haag. ’s-Graven-hage: Gemeente ’s-Gravenhage, Dienst Ruimtelijke en Economische Ont-wikkeling, hoofdafdeling Monumentenzorg.

Eijck, S. R. van (2005). Het vermogen te dragen: The ability to pay. Deventer: Kluwer.

344

Emmerich, N.C. (1982). Die deutsche Sparkassenwerbung 1750 – 1981. For-schungsberichte/Gesellschaft zur Förderung der wissenschaftlichen Forschung über das Spar- und Girowesen, 15. Stuttgart: Dt. Sparkassenverlag.

Erman, H. (1954). August Scherl: Dämonie und Erfolg in Wilhelminischer Zeit. Berlijn: Universitas Verlag.

Ernst, E. (1975). Das ‘industrielle’ Geheimmittel und seine Werbung: Arznei-fertigwaren in der zweiten Halfte des neunzehnten Jahrhunderts in Deutschland. Würzburg: Jal-Verlag.

Ewen, S. (1976). Captains of consciousness: Advertising and the social roots of the consumer culture. New York: McGraw-Hill.

Fauconnier, G. (1962). Struktuur, werking en organisatie van het reklame-bedrijf in België. Leuven: Van Harten.

Fauconnier, G. (1981). Algemene communicatietheorie. Utrecht: Spectrum.

Fauconnier, G. (1995). Mens en media: Een introductie tot de massacommunica-tie. Leuven: Garant.

Feuerhorst, U., & Steinle, H. (1981). Email-Plakate: Eine Auswahl von 140 Emailplakaten mit einer Einführung in ihre Geschichte. Dortmund: Harenberg.

Feuerhorst, U., & Steinle, H. (1985). Die bunte Verführung: Zur Geschichte der Blechreklame. Schriftenreihe des Berliner Museums zur Geschichte von Handel und Gewerbe in Berlin, Band 1. Berlijn: Silberstreif.

Floor, J. M. G., & Raaij, W. F. (1998). Marketing-communicatiestrategie: Reclame, public relations, sponsoring, promoties, direct-marketingcommunicatie, win-kelcommunicatie, persoonlijke verkoop, beurzen en tentoonstellingen, geïntegreerde communicatie (derde gewijzigde druk). Houten: Educatieve Partners Neder-land.

Flügel, H. (1924). Die geschäftliche Zeitungsanzeige: Ihre geschichtliche Entwick-lung, ihre wirtschaftliche und psychologische Bedeutung (Ongepubliceerde dis-sertatie). München, Duitsland.

Fox, S. (1984). The mirror makers: A history of American advertising and its cre-ators. New York: Vintage.

Franciscono, M., & Prokopoff, S. S. (1987). The modern Dutch poster: The first fifty years, 1890-1940. Urbana, Ill. Krannert Art Museum, University of Illinois at Urbana-Champaign.

345

Freedley, E. T. (1856). Leading pursuits and leading men: A treatise on the princi-pal trades and manufactures of the United States. Philadelphia: E. Young.

Frey, H. (1939). Die Anzeige: Entwicklung des Zeitungsinserats in München bis 1807. Würzburg: Triltsch.

Gagel, H. (1971). Studien zur Motivgeschichte des deutschen Plakats, 1900-1914. Berlin: Omnia-Organisations.

Gallo, M., Quintavalle, C. A. & Beumer, M. (1972). Affiches: De tijd in beeld. Utrecht (etc.): Spectrum.

Gallup, A. & Gallup jr, G.A. (2004). Gallup, George H. In: Geer, J. G. Public opinion and polling around the world: A historical encyclopedia (Deel 1, pp. 407-411). Santa Barbara, California: ABC-CLIO.

Garvey, E. G. (1996). The adman in the parlor: Magazines and the gendering of consumer culture, 1880s to 1910s. New York: Oxford University Press.

Geerts, G., Heestermans, H., & Kruyskamp, C. (1984). Van Dale: Groot woordenboek der Nederlandse taal (elfde geheel herziene druk). Tweede deel. Utrecht: Van Dale Lexicografie.

Gelder, H. van (1996). De rokende schoorsteen: Schrijvers in de reclame. Amster-dam: Nijgh & Van Ditmar.

Gelder, H. van (2003). Charles Verschuuren: Affichekunstenaar 1891-1955. Zwolle: Waanders.

Gent, B., & Katus, J. (2000). Voorlichting in een risicovolle informatiemaatschap-pij: Theorieën, werkwijzen en perspectieven (vijfde druk). Alphen aan den Rijn: Samsom.

Gerbner, G. (1956). Toward a general model of communication. Audio-Visual Communication Review, IV (3). Washington, D.C.: Dept. of Audiovi-sual Instruction, pp. 171-199.

Gerlach, S. (1987). Warenhaus und Citybildung in wilhelminischer Zeit. Die alte Stad (14), pp. 394-402.

Gerwen, J. van (1996). Goede wijn behoeft een krans: Reclame van verzekeraars in Nederland vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw tot heden. Den Haag (etc.): Verbond van Verzekeraars (etc.).

Gies, H. (1957). Gestaltungs- und Wirkungsweise des Werbefilms. In: Hagemann, W. (ed.). Filmstudien. Beiträge des Filmseminars im Institut für Publizistik an der Universität Münster (3) (pp. 87-112). Emsdetten: Lechte.

346

Ginneken, J. van (1993). De uitvinding van het publiek: De opkomst van het opinie- en marktonderzoek in Nederland. Amsterdam: Otto Cramwinckel.

Goes, B. van der, Lavies, J., Reinders, P., & Purvis, A. W. (1997). The spirit of modern advertising:Jan Lavies, poster designer (1902). Amsterdam: Rainy Day.

Golonka, J. (2009). Werbung und Werte: Mittel ihrer Versprachlichung im Deut-schen und im Polnischen. Wiesbaden: Verlag für Sozialwissenschaften

Gouw, J. ter, Kuysten, A.M. & Lennep, J. van (1940). Reclame vroeger en nu. Heemschut. Orgaan van den Bond Heemschut (40). Amsterdam: Bond Heemschut, pp. 70-78.

Griep, J. l, & Houtte, J. van (1976-1981). De Grote Oosthoek: Encyclopedie en woordenboek. (20 delen) Utrecht: Oosthoek’s Uitgeversmaatschappij.

Gross, B. L., & Sheth, J.N. (1989). Time-oriented advertising. A content analysis of United States magazine advertising, 1890–1988. Journal of Mar-keting 53 (4). New York: American Marketing Association.

Grossberg, M. (1996). Periodization in world history. The American Histori-cal Review 101 (3), p. 748.

Grote Spectrum encyclopedie. (1974-1979). Utrecht: Spectrum.

Grünbaum, A.A. (1924). Het opwekken van behoeften. Iets over illustra-ties. Administratieve arbeid. Maandblad voor rationeele werkmethoden 2 (2), pp. 46-52.

Grünbaum, A.A. (1924). Over de gunstigste plaats der reclame. Administra-tieve arbeid. Maandblad voor rationeele werkmethoden 8 (2), pp. 231-236.

Grünbaum, A.A. (1926). Psychologie en Psychotechniek van de reclame. Psysiognomische waarde van een reclame. Administratieve arbeid. Maandblad voor rationeele werkmethoden 4 (9), pp. 249-252.

Gunther, J. (1960). Taken at the flood: The story of Albert D. Lasker. New York: Harper & Brothers.

Haas, M. (2005). “Die geschenkte Zeitung”: Bestandsaufnahme und Studien zu einem neuen Pressetyp in Europa. Beiträge zur Medienökonomie, Band. 6. Münster: Lit.

Hajema, L. H. (2001). De glazenwassers van het bestuur: Lokale overheid, mas-samedia, burgers en communicatie. Groningen in landelijk perspectief 1945-2001 (Dissertatie). Rijksuniversiteit Groningen. Assen: Van Gorcum.

347

Hansen, P. (1970). Der Markenartikel: Analyse seiner Entwicklung und Stellung im Rahmen des Markenwesens. Betriebswirtschaftliche Schriften, Heft 36. Berlin: Duncker und Humblot.

Harding, L. (2000). Elephant Story: Jumbo and P.T. Barnum under the big top. Jefferson, N.C.: McFarland & Co.

Harris, N. (1973). Humbug: The art of P.T. Barnum. Boston: Little, Brown.

Hartkamp, A. S., Sieburgh, C. H., & Keus, L. A. D. (2007). De invloed van het Europese recht op het Nederlandse privaatrecht. Deventer: Kluwer.

Hartog, A.P. den, Flach, P.A., & Bos, G.J. (1989). Een analyse van 85 jaar voedingsmiddelenadvertenties. Voedingsinformatie in Reclame. Voeding. Maandblad van de Stichting Voeding Nederland. 50 (8), pp. 224-229.

Heidecker, G. (1978). Das Webe-Kunst-Stück. Ausstellungen und Läden, Schriften und Werbegrafik für die AEG. In: Buddensieg, T., & Rogge, H. (Eds.), Industriekultur: Peter Behrens und die AEG, 1907-1914 (pp. 167-197). Milaan: Electa International-Verlag.

Heij, J. J. (2004). Vernieuwing & bezinning: Nederlandse beeldende kunst en kunstnijverheid ca. 1885-1935 uit de collectie van het Drents Museum. Zwolle: Waanders.

Helsdingen, J. van (1980, november). Karel Sartory over zichzelf, het vak, vroeger, nu. Adformatie, 5, pp. 14-17.

Helt, D. (1980, 6 november). Van Nelle was lange tijd succesvol doe-het-zelver op reclamegebied. Adformatie, 45, p. 124.

Hemels, J. (1969a). Het dagbladzegel in de rariteitenkamer, 1869-1969. Rot-terdam: Nijgh & Van Ditmar.

Hemels, J. (1969b). Op de bres voor de pers: De strijd voor de klassieke persvrij-heid (Dissertatie). Assen: Van Gorcum.

Hemels, J. (1973). Van perschef tot overheidsvoorlichter: De grondslagen van over-heidsvoorlichting. Alphen aan den Rijn: Samsom.

Hemels, J. (1981). De emancipatie van een dagblad: Geschiedenis van de Volks-krant. Baarn: Ambo.

Hemels, J. (1983). De krant in bedrijf: 75 Jaar samenwerking en samenleving. Baarn: Ambo.

348

Hemels, J. (1992a). De pers onder het juk van een fiscale druk. Met een bibliogra-fie van postdoctorale publikaties van J.M.H.J. Hemels ‘Vijfentwintig jaar publiek maken, 1967-31 januari 1992’. Amsterdam: Otto Cramwinckel.

Hemels, J. (1992b). W. Schreurs. Geschiedenis van de reclame in Neder-land, 1870-1990. In: Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis der Nederlanden, 107(2), pp. 355-357.

Hemels, J. M. H. J., & Vegt, R. (1997). Het geïllustreerde tijdschrift in Neder-land: Bron van kennis en vermaak, lust voor het oog: bibliografie. Deel 2. Band A. Amsterdam: Otto Cramwinckel.

Hemels, J. (2009). Geloven in communicatie: Religie in de media. Kampen: Kok.

Hemels, J. (2010). Een journalistiek geheim ontsluierd: De Dubbelmonarchie en een geval van dubbele moraal in de Nederlandse pers tijdens de Eerste Wereldoorlog. Apeldoorn-Antwerpen: Het Spinhuis.

Hermans, H. (1962). Oude meesters van de propaganda: Spotters, redenaars en predikers. Den Haag: Leopold.

Hermens, H. J. A. (1949). De bedrijfseconomische betekenis van de reclame. Bedrijfseconomische monographieën, 15. Leiden: Stenfert Kroese.

Herrmann, W. (1938). Die Geschichte der Ala: Eine zeitungswissenschaftliche Studie (Dissertatie). Zeitung und Zeit. Limburg an der Lahn: Limburger Vereinsdrückerei.

Heuer, G. F.W. (1937). Entwicklung der Annoncen-Expeditionen in Deutschland (Dissertatie). Frankfurt am Main: Limburger Vereinsdrückerei.

Heuer, G.F.W. (1955). Annoncen-Expeditionen. Werbungsmittler, Werbe-Agenturen. In: Arbeitsgemeinschaft Deutscher Werbungsmittler (Hrsg.): 1855-1955. Der Mittler in der Werbung. Essen, pp. 9-105.

Heuer, G.F.W. (1969). Anzeigenwesen. In: Dovifat. E. (ed.), Handbuch der Publizistik. Band 3, 2. Teil, Praktische Publizistik (pp. 260-278). Berlijn: W. de Gruyter.

Heusden, G. H. van (1962). Een eeuw adverteerkunde: De sociaal-economische en psychologische ontwikkeling van het adverteren in Nederlandse kranten. Assen: Van Gorcum.

Hezewijk, R. (2005). De geschiedenis van de psychologie. In: Koops, W., Rinsum, H. van, & Teunenbroek, J. van (Eds.). De sociale wetenschappen in Utrecht. Een geschiedenis (pp. 65-127). Hilversum: Uitgeverij Verloren.

349

H.G.H. (1952, november). Hoe zij in de reclame kwamen: C.J. Palm. Revue der Reclame, pp. 320-321.

Hidy, R.W. (1970). Business History. Present Status and Future Needs. Business History Review, nr. 44. Boston: Harvard Graduate School of Busi-ness Administration, pp. 483-497.

Historische Kring d’Oude School. (1995). Tentoonstelling oude bedrijven. De Bilt/Bilthoven, Historische Kring d’Oude School, 18 en 19 november 1995. Bilthoven: Historische Kring d’Oude School.

Hoffmann, W. G., Grumbach, F., & Hesse, H. (1965). Das Wachstum der deut-schen Wirtschaft seit der Mitte des 19. Jahrhunderts. Berlin: Springer-Verlag.

Holland, D. R. (1974). Volney B. Palmer. The Nation’s First Advertising Agency Man. Pennsylvania Magazine of History and Biography. 98 (3), pp. 353-381.

Hollander, S., Rassuli, K., Jones, D., & Dix, L. (2005). Periodization in Marketing History. Journal of Macromarketing. 25 (1). Boulder: Business Research Division, Graduate School of Business Administration, Univer-sity of Colorado.

Höller, F. (1925). Die moderne Reklameunternehmung: Ihre Entstehung, Orga-nisation und Stellung im Rahmen des gesamten Wirtschaftslebens (Dissertatie). München: M. Müller.

Hölscher, E. (1965). Firmenschilder aus zwei Jahrtausenden, Malerei im Dienste der Werbung. München: Bruckmann.

Holthoon, F. L. van (1977). Mensen in Europa: Ontwerp voor een sociale geschiedenis van Europa na 1750. Sociale en culturele reeks. Alphen aan den Rijn: Samsom.

Hoogenboezem, E. (1982). Jac. Jongert, 1883-1942: Graficus tussen kunst en reclame. Den Haag: Haags Gemeentemuseum.

Hopkins, C. C. (1927). My life in advertising. New York: Harper & brothers.

Hopkins. C C. (z.j). Reclame (mijn levenswerk). Leiden: Handelswetenschap-pelijke bibliotheek.

Houdijk, J. C. A. (2009). Publieke belangen in het mededingingsrecht: Een onder-zoek in vijf domeinen. Het Europese en Nederlandse antitrustrecht in botsing met belangen van intellectuele eigendom, vrije beroepen, cultuur, gezondheidszorg en milieubescherming. Deventer: Kluwer.

350

Houtte, J. A., et al. (1949-1958). Algemene geschiedenis der Nederlanden. Utrecht: W. de Haan.

Hower, R. M. (1939). The history of an advertising agency: N.W. Ayer & Son at work, 1869-1939. Cambridge, Mass: Harvard University Press.

Huyskens, P. (1982). Eppo Doeve: Portret van een duivelskunstenaar. Amster-dam: Elsevier.

Ingham, J. N. (1983). Biographical dictionary of American business leaders. Deel 1 en 2. Westport, Connecticut: Greenwood Press.

Irrgang, T. (1980). Deutsche Warenhausbauten: Entwicklung und heutiger Stand ihrer Betriebs-, Bau- und Erscheinungsformen (Ongepubliceerde dissertatie). Technische Universiteit Berlijn, Duitsland.

Jackson jr, D. W. (1979). The development of a marketing thought course. An approach. In: Ferrell, O. C., Brown, S. W., Lamb jr, C. W. (Ed.). Concep-tual and theoretical developments in marketing (pp. 408–419). Chicago: Ameri-can Marketing Association.

Jager, H. de, & Mok, A. L. (1978). Grondbeginselen der sociologie: Gezichtspun-ten en begrippen. Leiden: Stenfert Kroese.

Janse, M. (2007). De afschaffers: Publieke opinie, organisatie en politiek in Neder-land 1840-1880. Amsterdam: Wereldbibliotheek.

Jansen, F. (1977, 28 april). Bekwaam? Ja anders had ik dit nooit tot stand kunnen brengen. Ariadne/Revue der Reclame, 17, pp. 9-13.

Jansen, F. (1977, 13 oktober). Als ik vandaag een tekst schrijf liggen morgen de haringkoppen erin. Ariadne/Revue der Reclame, 38, pp. 9-13.

Jaspert, F. (1981). Werbepsychologie. Grundlinien ihrer geschichtlichen Entwicklung. In: Balmer, H. H., & Stoll, F. (Eds.). Die Psychologie des 20. Jahrhunderts (pp. 170-189). Band 13. Zürich: Kindler.

Jones, D. G. B., & Monieson, D. D. (1990). Historical research in marketing. Retrospect and prospect. Journal of the Academy of Marketing Science, 18 (4), pp. 269-278.

Jones, B.D.G., & Shaw, E. (2002). History of marketing thought. In: Weitz, B. A., & Wensley, R. Handbook of marketing. Londen: Sage, pp. 39-65.

Jones, J.P. (1985). Is total advertising going up or down? International Journal of Advertising, 4 (1), pp. 47-64.

351

Jonge, J. A. de (1976). De industrialisatie in Nederland tussen 1850 en 1914. Nijmegen: Socialistische Uitgeverij Nijmegen.

Jonge, W.J.D. de (1975). Media-onderzoek in Nederland. Jaarboek markton-derzoek en consumentengedrag. Rotterdam: Universitaire Pers Rotterdam.

Joosten, L. M. H. (1964). Katholieken en fascisme in Nederland, 1920-1940. Hilversum: P. Brand.

Jowett, G. S. & O’Donnell, V. (2006). Readings in propaganda and persuasion. New and classic essays. Thousand Oaks: Sage.

Kagie, R. (1985, 18 mei). Het ‘verspilde leven’ van een reclameman. Vrij Nederland, 20, p. 5.

Kauffmann, K. (1927, november). Wat ik zag in Amerika. De Reclame, 11, pp. 513-518.

Keesing, F. A. G. (1947). De conjuncturele ontwikkeling van Nederland en de evolutie van de economische overheidspolitiek, 1918-1939. Utrecht: Uitgeverij Het Spectrum.

Keijzer, H., et al. (2007). Historische muurreclames Utrecht. Utrecht: Gemeente Utrecht, Werkgroep Directe Voorzieningen.

Kempe, F. (1965). Zur Geschichte des Werbefilms und seiner Techniken. Film Bild Ton. Zeitschrift für audiovisuelle Mittel in der Pädagogik. Heft 11. Munchen: Heering-Verlag, pp. 29-35.

Klep, P., Lansink, A., & Terwisscha van Scheltinga, W. (1985). De registers van patentplichtigen, 1805-1893. Broncommentaren, II. Nijmegen: Vereniging van Archivarissen in Nederland.

Kluiters, J. (1965, 5 november). De uitdaging die toekomst heet. Revue der Reclame, 21, p. 823.

Knaap, D. (2004). ‘Voor geld is altijd wel een plaats te vinden’: De firma W.A. Scholten (1841-1892), de eerste Nederlandse industriële multinational. Gronin-ger historische reeks, 27. Assen: Koninklijke Van Gorcum.

Knol, B. (1919). Denkbeelden over reclame. Zwolle: Tulp.

Knol, B. (1929, november). Reclameadviseurs en hun taak (1). De Reclame, 11, pp. 501-503.

Knol, B. (1930, januari). Reclameadviseurs en hun taak (2). De Reclame, 1, p. 12.

352

Knol, B. (1930, februari). Reclameadviseurs en hun taak (3). De Reclame, 2, pp. 117-121.

Koberstein, T. (1999). Das Mosse Palais. Eine feine adresse. Luisenstädtischer Bildungsverein. Berlinische Monatschrift. Heft 6. Berlin: Luisenstädtischer Bildungsverein e.V., p. 92.

Kolb, W. (1921). Das geschäftliche Waren-Inserat in der Zeitung: Wesen, Entwick-lung und Hauptbedeutung (Ongepubliceerde dissertatie). Frankfurt am Main, Duitsland.

König, T. (1926). Reklame-Psychologie: Ihr gegenwärtiger Stand - ihre praktische Bedeutung. München und Berlin: R. Oldenbourg.

König, W. (2000). Geschichte der Konsumgesellschaft. Stuttgart: F. Steiner.

Koszyk, K., & Pruys, K.H. (1981). Handbuch der Massenkommunikation. München: Deutscher Taschenbuch-Verlag.

Kranenburg, H. L. van (1999). Entry, survival or exit of firms over industry life cycles: The market for daily newspapers in the Netherlands (Dissertatie). Univer-siteit van Maastricht: Faculteit.

Kranz, K. (1952). Die deutsche Rundfunkwerbung in Vergangenheit, Gegenwart und Zukunft. Studienarbeiten der Werbefachschule des Werbefachverban-des Hamburg Schleswig-Holstein, nr. 3.

Kraus, E. (1999). Die Familie Mosse: Deutsch-jüdisches Bürgertum im 19. und 20. Jahrhundert. München: C.H. Beck.

Kreshel, P. J. (1990). John B. Watson at J. Walter Thompson. The Legitima-tion of “Science” in Advertising. Journal of Advertising. 19 (2), pp. 49-59.

Kuitenbrouwer, J. (1981, 22 augustus). Vroeger hadden copywriters meer voeling met het publiek. NRC Handelsblad. Rotterdam: NRC Handels-blad.

Kruitwagen, B. (1938). Reclame voor schrijf- en drukwerk in de 15e eeuw. z.p.: s.n.

Kulbe, R. (1920). Der Anzeigenteil der Berliner Tageszeitungen ein Spiegelbild der Entwicklung der deutschen Volkswirtschaft während des Krieges (Ongepubli-ceerde dissertatie). Frankfurt an der Oder, Duitsland.

Kuna, D.P. (1976). The concept of suggestion in the early history of adver-tising psychology. Journal of the History of the Behavioral Sciences. 12 (4), pp. 347-353.

353

Kunhardt, P. B., & Kunhardt, P. W. (1995). P.T. Barnum: America’s greatest showman. New York: Knopf.

Kühn, D. (1963). Der Markenartikel, Wesen und Begriff: Seine Entwicklung in der Literatur (Ongepubliceerde dissertatie). Proefschrift Technische Universität Berlijn, Duitsland.

Laird, P. W. (1992). From success to progress. The professionalisation and legitimization of advertising practitioners, 1820-1920. Business and Econo-mic History, Second series, 21, pp. 307-316.

Laird, P. W. (1998). Advertising progress: American business and the rise of consu-mer marketing. Studies in industry and society. Baltimore: The Johns Hop-kins University Press.

Lamberty, C. (2000). Reklame in Deutschland 1890 – 1914: Wahrnehmung, Professionalisierung und Kritik der Wirtschaftswerbung (Dissertatie). Berlijn: Duncker & Humblot.

Larwood, J., & Hotten, J. C. (1866). The history of signboards: From earliest times to the present day. London: J.C. Hotten.

Lasswell, H. D. (1948). The structure and function of communication in society. In: Bryson, L. (Ed). The communication of ideas (pp. 37-51). New York: Harper and Brothers.

Lears, T. J. J. (1994). Fables of abundance: A cultural history of advertising in Ame-rica. New York: Basic Books.

Leeuw, K. de (1995). “Ued. beleefdelijk tot een bezoek uitnodigend…” Ontwikkelingen in kledingadvertenties in Tilburgse en Rotterdamse kranten tussen 1850 en 1990. Textielhistorische Bijdragen, 34. Enschede: Stichting Textielgeschiedenis, pp. 167-201.

Leiss, W., Kline, S., Jhally, S., & Botterill, J. (2005). Social communication in advertising: Consumption in the marketplace (derde editie). London: Rou-tledge.

Leitherer, E., & Wichmann, H. (1987). Reiz und Hülle: Gestaltete Warenver-packungen des 19. und 20 Jahrhunderts. Basel: Birkhäuser.

Lennep, J. van, Gouw, J., & Zürcher, F. W. (1868). De uithangteekens in ver-band met geschiedenis en volksleven beschouwd. Amsterdam: Kraay.

Leonhard, J. F., et al. (2001). Medienwissenschaft: Ein Handbuch zur Entwick-lung der Medien und Kommunikationsformen. Berlin: W. de Gruyter.

354

Lerg, W.B. (1963). Die Anfänge der Rundfunkwerbung in Deutschland. Publizistik.Vierteljahreshefte für Kommunikationsforschung. Heft 4. Konstanz: Verlag für Sozialwissenschaften: 300.

Lerg, W.B. (1967). Ein Brief von Ferdinand Haasenstein. Zur Geschichte der ersten deutschen Werbeagentur. Publizistik. Vierteljahreshefte für Kom-munikationsforschung. Heft 12. Konstanz: Verlag für Sozialwissenschaften, pp. 165-171.

Lerner, F. (1958). Aus der Geschichte der Werbung. Bielefeld: Oetker.

Levett, A. E. (1929). The consumer in history. London: Ernest Benn.

Lier, F. van (2006). Nicolaas Wijnberg: De eigenzinnige affiches van een tomeloos theaterdier. Laren: VK Projects.

Lieshout, J. van (1980). Het kan wel op al is het lekker! Het dagelijks leven van kleine man tot Jan Modaal zichtbaar gemaakt in 50 jaar reclame. Bussum: Unie-boek.

Lindemann, M. (1969). Deutsche Presse bis 1815. Berlin: Colloquium Verlag.

Lönnecke, G. (1954). Reklamesteuer? Das für und wider einer Besteuerung der Werbung. Finanzwissenschaftliche Forschungsarbeiten. Nr 7. Berlin: Dun-cker & Humblot.

Luykx, Th. (1978). Evolutie van de communicatiemedia. Brussel: Elsevier Sequoia.

Maan, D., & Schuitema, P. (2006). Paul Schuitema: Beeldend organisator. Rot-terdam: Uitgeverij 010.

Maletzke, G. (1963). Psychologie der Massenkommunikation: Theorie und Syste-matik. Hamburg: Verlag Hans Bredow-Institut.

Manchee, F. (1959). The huckster’s revenge: The truth about life on Madison Ave-nue. New York: Nelson.

Manning, A. F. (1985). Zestig jaar KRO: Uit de geschiedenis van een omroep. Baarn: Ambo.

Marchand, R. (1985). Advertising the American dream: Making way for moder-nity, 1920-1940. Berkeley: University of California Press.

Marin, P. (1717). Compleet Nederduitsch en Fransch woordenboek: Dictionnaire complet Hollandois et Francois. Amsterdam: Gedrukt door den autheur P. Marin.

355

Martin, M. (1992). Trois siècles de publicité en France. Paris: Editions Odile Jacob.

Martin, M. (1997). Médias et journalistes de la République. Paris: O. Jacob.

Martin, W., & Topps, G. A. J. (1984). Groot woordenboek Engels-Nederlands. Van Dale woordenboeken voor hedendaags taalgebruik. Utrecht: Van Dale Lexicografie.

Mast, M. (1979). Haagse gevelreclame. Den Haag: Haags gemeentemuseum.

Mataja, V. (1975). In: Österreichisches Biographisches Lexikon 1815-1950 (ÖBL). Band 6. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissen-schaften: 135.

Mataja, V. (1910). Die Reklame: Eine Untersuchung über Ankündigungswesen und Gewerbetätigkeit im Geschäftsleben. Leipzig: Duncker & Humblot.

Mataja, V. (1911). Leiddraad voor de bedrijfsreclame. Amsterdam: Jac. G. Las-schuit.

Mataja, V. (1916). Die Reklame: Eine Untersuchung über Ankündigungswe-sen und Werbetätigkeit im Geschäftsleben (tweede druk). Leipzig: Duncker & Humblot.

Maters, M. (1998). Van zachte wenk tot harde hand: Persvrijheid en persbreidel in Nederlands-Indië, 1906-1942. Hilversum: Uitgeverij Verloren

McGovern, C. (2006). Sold American: Consumption and citizenship, 1890-1945. Chapel Hill: University of North Carolina Press.

McMahon, A.M. (2009). An American courtship, psychologists and adver-tising theory in the progressive era. American Studies, 13 (2), pp 5-18.

McQuail, D., & Windahl, S. (1993). Communication models for the study of mass communications. London, New York: Longman.

McQuail, D. (2003). Media accountability and freedom of publication. Oxford: Oxford University Press.

McQuail, D. (2005). McQuail’s mass communication theory (vijfde druk). London etc.: Sage.

Medebach, F. (1971). Das publizistische Plakat. In: Dovifat, E. (Hrsg.). Handbuch der Publizistik. Band 3, dl. 2. Berlin: de Gruyter.

356

Meffert, S. (2001). Werbung und Kunst: Über die phasenweise Konvergenz der Sphären Werbung und Kunst in Deutschland von 1895 bis zur Gegenwart. Wies-baden: Westdeutscher Verlag.

Meiden, A. van der (1972). Mensen winnen: Een verkenning van de relatie tus-sen ethiek, propaganda en apostolaat (Ongepubliceerde dissertatie). Universi-teit Van Utrecht: Nederland.

Meiden, A. van der (1977). Hoor mij … volg mij! Grafisch Nederland, 1977. Amsterdam: Koninklijk Verbond van Grafische Ondernemingen.

Meissner, H. H. (1931). Das Inserat in den grossen deutschen politischen Tages-zeitungen von 1850 bis 1870 (Dissertatie). Leipzig: Verlag der Drogisten-Zeitung Meissner & Co.

Mellinghoff, F. (1978). Werbung mit Plakaten von gestern bis heute. Düsseldorf: s.n.

Meulen, R. van der (1885). De Courant: Samenstelling en beheer van groote en kleine nieuwsbladen. Naar in- en uitheemsche bronnen. Leiden: Sijthoff.

Meyer, R. (1999). Die Reklamekunst der Keksfabrik Bahlsen in Hannover von 1889-1945. Göttingen: Niedersächsische Staats- und Universitätsbiblio-thek.

Miracle, G. E. (1977). A historical analysis to explain the evolution of advertising agency services. Journal of Advertising, 6 (3), pp. 24-28.

Molen, F. van der (1961, december). Veertig jaar Nederlandse Reclame-vakbladen. Die tumultueuze jaren twintig. Revue der Reclame, pp. 1007-1011.

Molen, F. van der (1962, 3 oktober). ‘Grand old man’ Grollenberg 75 jaar. De la Mar’s leider exit per 1 november. Revue der Reclame, pp. 802-806.

Molen, F. van der (1963, 6 maart). Portret van Palm bij zijn zeventigste ver-jaardag. Revue der Reclame, pp. 193-194.

Mosch, S. Du (1902). Over het advertentiewezen en het adverteeren. Amster-dam: s.n.

Mott, F. L. (1938). A history of American magazines. Cambridge: Harvard University Press.

Müffling, W. F. (1933). Wegbereiter und Vorkämpfer für das neue Deutsch-land. München: Lehmann.

357

Müller-Brockmann, J., & Müller-Brockmann, S. (1971). Geschichte des Pla-kates = Histoire de l’affiche = History of the Poster. Zürich: ABC-Verlag.

Munzinger, L. (1901). Die Entwicklung des Inseratenwesens in den deutschen Zeitungen: Eine historischwirtschaftliche Studie als Beitrag zur Geschichte des Ver-kehrswesens (Ongepubliceerde dissertatie). Heidelberg, Duitsland.

Murken-Altrogge, C. (1977). Werbung, Mythos, Kunst: Am Beispiel Coca-Cola. Tübingen: Wasmuth.

Nagels, L., & Vandeschoor, L. (1971-1979). Grote Nederlandse Larousse ency-clopedie in vijfentwintig delen. ’s-Gravenhage: Scheltens & Giltay.

Neerven, J. P. S. (1975). Marketing in het dagbladbedrijf (Dissertatie). Utrecht: Spectrum.

Nevett, T. R. (1979). The development of commercial advertising in Britain 1800 – 1914 (Ongepubliceerde dissertatie). University of London, Engeland.

Nevett, T. R. (1982). Advertising in Britain: A history. Londen: Heinemann.

Nevett, T. R. (1991). Historical investigation and the practice of marketing. Journal of Marketing, 55 (3), pp. 13-24.

Newman, K. M. (2004). Radio active: Advertising and consumer activism, 1935-1947. Berkeley, California: University of California Press.

Nickel, V. (2009). 60 Jahre ZAW. 1949 bis 2009: Eine Skizze von Ereignissen und Ergebnissen. Bonn: Edition ZAW.

Nijgh & Van Ditmar’s Algemeen Advertentie-Bureau. (1916). Nijgh & Van Dit-mar’s Persgids. Rotterdam: Nijgh & Van Ditmar’s Algemeen Advertentie-Bureau.

Nijgh & Van Ditmar’s Algemeen Advertentie-Bureau. (1925). Nijgh & Van Dit-mar’s Persgids. Rotterdam: Nijgh & Van Ditmar.

Nijgh & Van Ditmar’s Algemeen Advertentie-Bureau. (1926). Nijgh & Van Dit-mar’s Persgids. Rotterdam: Nijgh & Van Ditmar.

Nijgh & van Ditmar’s catalogus en advertentie-tarief van de voornaamste bladen der wereld. (1874). Amsterdam: s.n.

Nijhoffs Geschiedenis-lexicon: Nederland en België. (1981). ’s-Gravenhage: Martinus Nijhoff.

358

Nijhof, P. (1986). Emaille reclameborden in Nederland. Amsterdam: Van Soe-ren.

Norris, J. D. (1990). Advertising and the transformation of American society, 1865-1920. Contributions in economics and economic history, nr. 110. New York: Greenwood Press.

NN. (1920). Ala, Hollands Presse und die Deutsch-Niederländische Handelsbe-ziehungen. Berlijn: [Ala].

NN. (1893). Moderne reclame: Gids voor groote en kleine zaken ten opzichte van het maken van reclame in den uitgebreidsten zin des woords. Assen: Hansma.

NN. (1903). Het A.B.C. voor den adverteerder. Amsterdam: Centraal Adver-tentie-Bureau, Max R. Nunes.

NN. (1920). Adresboek voor handel en industrie. Rotterdam: Algemeen Uit-gevers en Reclamebureau Van Staal.

NN. (1925, juni). Een waagstuk. In 4 maanden voor 1.800.000 reclame maken. De Reclame, pp. 327-328.

NN. (1928, januari). Statuten van het Genootschap voor Reclame. De Reclame, p. 40.

NN. (1929). Die Lage der verarbeitenden Industrie im Lichte der Leipziger Früh-jahrsmesse 1929. Bearb. und hrsg. vom Institut für Konjunkturforschung, Berlin, in Verbindung mit dem Leipziger Messamt, Körperschaft des öffentlichen Rechts. Berlijn: Hobbing.

NN. (1930). Een halve eeuw advertentiebureau: Geschiedenis en groei van N.V. Algemeen Advertentiebureau A. de la Mar Azn, gedurende vijftig jaar en haar organisatie en outillage van nu. z.p. : s.n.

NN. (1930, april). Mededeeling aan de lezers. De Bedrijfsreklame, p. 1.

NN. (1938). Gids voor adverteerend Nederland 1938. Amsterdam: Wiering’s Advertentie Bureau.

NN. (1938, 28 september). Vijf- en twintig jaar in het advertentievak. W.A. Grollenberg jubileert. De Telegraaf.

NN. (1941, februari). Belangrijke mutaties in de reclame-wereld. Revue der Reclame, 27.

NN. (1952, juli/augustus). Hoe zij in de reclame kwamen. Levensloop van Ph. van Alphen. Revue der Reclame, p. 229.

359

NN. (1952, 10 oktober). Publiciteitspionier jubileert. W.A. Grollenberg 65 jaar. De Telegraaf.

NN. (1953, februari). Hoe zij in de reclame kwamen. Revue der Reclame, p. 46.

NN. (1955, 6 december). W.A. Grollenberg, 75 jaar De la Mar. Het Parool.

NN. (1958, december). 26 vragen aan H.G.D. Coppens. Revue der Reclame, pp. 602-603.

NN. (1959, mei). 50 vragen aan Eppo Doeve. Revue der Reclame, pp. 266-271.

NN. (1960, maart). 30 vragen aan J. Rouma. Ariadne, p. 176.

NN. (1960, mei). H. Boonzajer 70 jaar. Ariadne. p. 387.

NN. (1961, februari). Dertig vragen aan W.A. Grollenberg. Directeur A. de la Mar & Zn. Revue der Reclame, p. 1056.

NN. (1963, 16 januari). In memoriam mr. Jan Derks. Revue der Reclame Expres, p. E5.

NN. (1964). Boonzajer overleden. Ariadne, p. 461.

NN. (1964, 4 november). H. Horstmanshof. 40 jaar bij delaMar. Revue der Reclame, p. 832.

NN. (1968, 19 juni). Dr. H.J.A. Hermens met pensioen. ‘Hoogtijd dat het Erkenningsexamen echte opleiding wordt’. Revue der Reclame, p. 335.

NN. (1974, 31 oktober). H.F.L. Horstmanshof vijftig jaar bij Intermarco. MMD/Ariadne, p. 2.

NN. (1983, januari). Op zoek naar de bronnen van het reclamevak: De Bedrijfsreclame 1916. Ariadne, pp. 24-28.

NN. (1983, maart). Adverteerders in opstand tegen de machtige media. Ariadne, pp. 21-28.

NN. (1983, mei). Reclame ontdekt de psychologie. de vrouw als doel-groep. Ariadne, pp. 22-26.

Numann, S.W. (1933, november). Beschouwingen en opmerkingen over het Young Report on advertising agency compensation. Meer Baet, pp. 1837-1840.

360

Oeftering, H.M. (1962). Hundert Jahre Eisenbahn-Reklame. Jahrbuch der Absatz- und Verbrauchsforschung. Berlin: Duncker & Humblot, pp. 141-148.

Ogilvy, D. (1963). Confessions of an advertising man. New York: Atheneum.

Ogilvy, D. (1964). Credo van een reclameman: Onthullingen uit een reclameprak-tijk. Amsterdam: Querido.

O’Guinn, T., Allen, C., & Semenik, R. J. (2002). Advertising and integrated brand promotion. Cincinnati, Ohio: Southwestern.

Osterwold, T. (1974). Schaufenster: Die Kulturgeschichte eines Massenmediums, 20. Juni - 28. Juli 1974. Stuttgart: Württembergischer Kunstverein.

Ouwendijk, C. (1978, 7 september). Over een paar maanden ben ik weer volop in de running. Ariadne, pp. 22-23.

Paneth, E. (1926). Entwicklung der Reklame vom Altertum bis zum Gegenwart: Erfolgreiche Mittel der Geschäfts-, Personen- und Ideenreklame aus allen Zeiten und Ländern. München: R. Oldenbourg.

Pantenburg, J. (1938). Die Entwicklung des Anzeigenwesens der Berliner Presse von der Aufhebung des Intelligenzzwanges bis zu den Generalanzeigern. Berlijn: Triltsch.

Pease, O. A. (1958). The responsibilities of American advertising: Private control and public influence, 1920-1940. New Haven: Yale University Press.

Peereboom, R. W. P. (1948). Het dagblad. Volksuniversiteits bibliotheek, tweede serie. nr. 4. Haarlem: F. Bohn.

Peterson, T. B. (1964). Magazines in the twentieth century. Urbana: University of Illinois Press.

Peukert, D. (1987). Die Weimarer Republik: Krisenjahre der klassischen Moderne. Neue historische Bibliothek. Frankfurt am Main: Suhrkamp.

Pinschewer, J. (1927). Von den Anfängen des Werbefilms. Die Reklame, pp. 408-411.

Pinschewer, J. (1953). Der Werdegang des Werbefilms. Cinéaste, Sonderheft. ‘Deutsche Filmtage Göttingen 1953’, 1951-1953, pp. 49-50.

Pinschewer, J. (1955). Trickfilm und Werbung. Wirtschaft und Werbung, pp. 351-352.

361

Pinschewer, J. (1956). Wandlungen des Werbefilms. Wirtschaft und Werbung, pp. 497-498.

Piontek, G. (1956). Die schweizerischen Annoncen Expeditionen. Zürich: Poly-graphischer Verlag.

Pollay, R.W. (1978). Wanted. A history of advertising. Journal of Advertising Research, 18 (5), pp. 63-68.

Pollay, R. W. (1979). Information sources in advertising history. Westport, Con-necticut: Greenwood Press.

Pollay, R. W. (1983). The subsiding sizzle: Shifting strategies in twentieth cen-tury magazine advertising. Working papers and research reprints / History of Advertising Archives. Vancouver, B.C.: History of Advertising Archives, University of British Columbia.

Pope, D. (1973). The development of national advertising, 1865-1920 (Onge-publiceerde dissertatie). Columbia University, Verenigde Staten.

Pope, D., & Toll, W. (1982, september). We Tried Harder. Jews in American Advertising. American Jewish History. Baltimore: John Hopkins University Press, pp. 26-51.

Pope, D. (1983). The making of modern advertising. New York: Basic Books.

Potter, F. de. (1879). De advertentie in de nieuwsbladen. Gent: Van der Schel-den.

Pouillard, V. (2005). La publicité en Belgique, 1850-1975: Des courtiers aux agences internationales (Dissertatie). Brussel: Académie Royale de Belgique.

Prakke, H. J. (1957). De samenspraak in onze samenleving: Inleiding tot de publicistiek. Assen: Van Gorcum.

Prakke, H. J. (1968). Kommunikation der Gesellschaft: Einführung in die funkti-onale Publizistik. Münster: Regensberg.

Presbrey, F. (1929). The history and development of advertising. Garden City, New York: Doubleday.

Redlich, F. (1935). Reklame: Begriff-Geschichte-Theorie. Stuttgart: F. Enke.

Regnery, C. (2003). Die deutsche Werbeforschung: 1900 bis 1945 (Dissertatie). Münster: Verlagshaus Monsenstein und Vannerdat.

362

Reinders, P., & Oosterwijk, W. (1989). Neem de trein! Spoorwegaffiches in Nederland. Utrecht/Antwerpen: Veen. Reflex.

Reinders, P. (2001). Gids reclamecollecties Nederland. Amsterdam: Reclame-Arsenaal.

Reinhardt, D. (1993). Von der Reklame zum Marketing: Geschichte der Wirt-schaftswerbung in Deutschland (Dissertatie). Berlijn: Akademie Verlag.

Rey, A., Rey-Debove, J., & Robert, P. (1990). Le petit Robert: Dictionnaire alphabétique et analogique de la langue Francaise. Parijs: Le Robert.

Rieger, I. (1957). Die wilhelminische Presse im Überblick, 1888-1918. Mün-chen: Pohl.

Riepenhausen, A. (1979). Blechplakate: Die Geschichte der emaillierten Werbe-schilder. Münster: F. Copperrath Verlag.

Rijnders, M. (1992). R.N. Roland Holst. Amsterdam: Rainy Day.

Ritter jr, P. (1931). Tien jaren reclame-adviseur, 1 april 1921-1931. Rotter-dam: Knol.

Roelofs, J. (1996). Kledingadvertentie, spiegels van de tijdgeest of troebele wate-ren. Van ‘Wij berigten de ontvangst van de zomercollectie’ tot ‘United Colors’: Onderzoek naar kledingadvertenties in kranten en tijdschriften van 1870 tot en met 1990. Doctoraalscriptie Erasmus Universiteit Rotterdam, Vakgroep Geschiedenis van de Industriële Samenlevingen.

Roels, F. (1922). Beschrijving en verklaring in de psychologie. Utrecht: Van Dru-ten.

Roels, F. (1938). Psychologie der reclame. Amsterdam: Becht.

Rogier, J. (1980). Een zondagskind in de politiek en andere christenen. Nijme-gen: Socialistiese Uitgeverij.

Rompuy, H. van (2008). Franklin Delano Roosevelt: Grondlegger van een wereldmacht. Antwerpen-Apeldoorn: Garant.

Rooij, M. (1956). Het economisch-sociale beeld van het dagbladbedrijf in Neder-land (Dissertatie). Leiden: Stenfert Kroese.

Rooij, M., & Nieuwenhuis, J. (1969). Gemeentelijke voorlichting. ’s-Graven-hage: Vuga-Boekerij.

363

Roomer, J., Ferrée, H., & Roy, T. van (1978). Handboek reclame: Beleid, vorm-geving, uitvoering. Deventer: Kluwer.

Roovers, A. (1993). ‘Op muren en getimmerten…’: Geschilderde gevelreclames in Leiden. Leiden: Gemeente Leiden, Dienst Bouwen en Wonen.

Ross, C. (2007). Visions of prosperity. In: Swett, P. E., Wiesen, S. J., & Zatlin, J. R. Selling modernity: Advertising in twentieth-century Germany (pp. 52-77). Durham: Duke University Press.

Ross, C. (2008). Media and the making of modern Germany: Mass communi-cations, society, and politics from the Empire to the Third Reich. Oxford: Oxford University Press.

Rowsome, F. (1959). They laughed when I sat down: An informal history of advertising in words and pictures. New York: Bonanza Books.

Rostow, W.W. (1965). The stages of economic growth. Cambridge, UK: Cam-bridge University Press.

Rücker, M. (2000). Wirtschaftswerbung unter dem Nationalsozialismus: Recht-liche Ausgestaltung der Werbung und Tätigkeit des Werberats der deutschen Wirt-schaft. Rechtshistorische Reihe, Bd. 229. Frankfurt am Main: Lang.

Ruyters, H., & Voet, A. (1996). De Nederlandse prentbriefkaart: Selectie van de mooiste Nederlandse kaarten gerangschikt naar hun onderwerp. Capelle aan den IJssel: Voet.

Sailer, A. (1965). Das Plakat: Geschichte, Stil und gezielter Einsatz eines unent-behrlichen Werbemittels. München: K. Thiemig.

Sampson, H. (1874). A history of advertising from the earliest times: Illustrated by anecdotes, curious specimens and biographical notes. Londen: Chatto and Win-dus.

Sandage, C. H., & Fryburger, V. R. (1963). Advertising theory and practice. Homewood, Ill: Irwin.

Sartory, K. (1955). De vierde vrijheid. Amsterdam: Spin.

Sartory, K. (1966, 9 oktober). Reclame-nestor W.A. Grollenberg overleden. Revue der reclame Expres, p. 143.

Sagawe, H., & Spaan, G. (1995). Interkulturalität in der Werbung, Eine vergleichende Untersuchung des Computer-Software-Marktführers ‘MICROSOFT’ in der Bundesrepublik und den USA. In: Textcontext: Translation, Theorie, Didaktik, Praxis. Heidelberg: J. Groos.

364

Saxon, A. H. (1989). P. T. Barnum: The legend and the man. New York: Columbia University Press.

Scanlon, J. (1995). Inarticulate longings: The ladies’ home Journal, gender, and the promises of consumer culture. New York: Routledge.

Schäfer, K. (1937). Markt und Werbung: Die Bedeutung der Werbung bei freiem und geordnetem Markt (Dissertatie). Berlijn: Reichsnährstand Verlag.

Schaffer, H. B.(1993). Chester Bowles: New dealer in the Cold War. Cam-bridge, Mass: Harvard University Press.

Scheffer, H.J. (1976). Henry Tindal: Een ongewoon heer met ongewone besognes. Bussum: Fibula-Van Dishoek

Scheffer, H. J. (1981). In vorm gegoten: Het Rotterdamsch nieuwsblad in de negentiende eeuw (Dissertatie, tweede druk). ’s-Gravenhage: Nijhoff.

Schelhaas, H. (1979). De informatieplicht van de overheid (Dissertatie). Zwolle: Uitgeverij Waanders.

Schiffhauer, M. E. (1940). Die Zeitungsanzeige als kulturhistorische Quelle: Der Inseratenteil im Mallinckrodtschen “Westfälischen Anzeiger” als Beitrag zur Zei-tungs- und Kulturgeschichte des Westfälisch-Niederrheinischen Gebietes (Disser-tatie). Bochum-Langendreer: Pöppinghaus.

Schlepkow, J. (1937). Reklame, Propaganda, Werbung. Ein Versuch zur Begriffsklärung. Die deutsche Werbung, 19, p. 1038.

Schlepkow, J. (1951). Reklame, Propaganda, Werbung: Eine etymologische Stu-die. Hamburg: Werbefachverband.

Schmölder, R. (1879). Das Inseratenwesen ein Staatsinstitut. Leipzig: C. Reis-sner & Ganz.

Schneider, M., Giele, J., & Oltheten, Th. (1970). Verleden en heden van de krant. Informatie, nr. 2. Amsterdam: Wetenschappelijke Uitgeverij.

Schneider, M., & Hemels, J. (1979). De Nederlandse krant 1618-1978: Van ‘nieuwstydinghe’ tot dagblad (vierde druk). Baarn: Het Wereldvenster.

Schrama, N. (1996). Dagblad De Tijd, 1845-1974. Nijmegen: Valkhof Pers.

Schreurs, W. (1989). Geschiedenis van de reclame in Nederland: 1870-1990. Utrecht: Het Spectrum.

365

Schreurs, W. (1991). Collectieve reclame in Nederland. Leiden: Stenfert Kroese.

Schreurs, W. (2001). Geschiedenis van de reclame in Nederland (tweede druk). Utrecht: Het Spectrum.

Schreurs, W., & Pleij, H. (2010). 100 jaar reclameklassiekers. Amsterdam: Sto-kerkade cultuurhistorische uitgeverij.

Schröter, H.G. (1997). Die Amerikanisierung der Werbung in der Bundes-republik Deutschland. Jahrbuch für Wirtschaftsgeschichte, pp. 93-115

Schrover, M. (1991). Het vette, het zoete en het wederzijdse profijt: Arbeids-verhoudingen in de margarine-industrie en in de cacao- en chocolade-industrie in Nederland, 1870-1960 (Dissertatie). Hilversum: Uitgeverij Verloren.

Schudson, M. (1984). Advertising, the uneasy persuasion: Its dubious impact on American society. New York: Basic Books.

Schug, A. (2003). Wegbereiter der modernen Absatzwerbung in Deutsch-land. Advertising Agencies und die Amerikanisierung der deutschen Wer-bebranche in der Zwischenkriegszeit. Werkstattgeschichte, 34 (2), pp. 29-52.

Schug, A. (2007). ‘Deutsche Kultur’ und Werbung: Studien zur Geschichte der Wirtschaftswerbung von 1918 bis 1945 (Ongepubliceerde dissertatie). Hum-boldt-Universiteit Berlijn, Duitsland.

Schuitema, E.W.B. (1936). Grondslagen van de moderne reclame. Den Haag: Leopold.

Schultz, D. P., & Schultz, S. E. (2004). A history of modern psychology. Bel-mont, CA: Wadsworth.

Schulze, A. (1999). Werbung an der Grenze: Provokation in der Plakatwerbung der 50er bis 90er Jahre. Wiesbaden: Deutscher Universitätsverlag.

Schuwer, P. (1967). Geschiedenis van de publiciteit. Amsterdam: Scheltema & Holkema.

Scott, W. D. (1903). The theory of advertising: A simple exposition of the princi-ples of psychology in their relation to successful advertising. Boston: Small, May-nard & Co.

Scott, W. D. (1908). The psychology of advertising: A simple exposition of the principles of psychology in their relation to successful advertising. Boston: Small, Maynard & Co.

366

Seldin, J. J. (1963). The golden fleece: Selling the good life to Americans. New York: Macmillan.

Sens. A. (1911). “Zonder Tom Poes zijn we onverkoopbaar.” Getekende beelden in de Nederlandstalige Indische/Indonesische pers, circa 1920-1957. In: Termorshuizen G. (red.). Tropenstijl. Amusement en verstrooiing in de (post-)koloniale pers. Leiden: KITLV, pp. 179-212.

Seyffert, R. (1914). Die Reklame des Kaufmanns. Leipzig: Gloeckner.

Seyffert, R. (1929). Allgemeine Werbelehre. Stuttgart: C.E. Poeschel.

Shaw, E. (1995). The first dialogue on macromarketing. Journal of Macromar-keting, 15, pp. 7-20.

Simon Thomas, M., & Giersbergen, W. van (2009). Jac. Jongert. 1883-1942: ‘Proeven is koopen’. Rotterdam: Museum Boijmans van Beuningen.

Simon Thomas, M., Weg, E., & Boissevain, C. F. C. G. (2010). Blik op blik: Design van Nederlands verpakkingsblik. Deventer: Thieme Art.

Sluyterman, K. E. (2003). Kerende kansen: Het Nederlandse bedrijfsleven in de twintigste eeuw. Amsterdam: Boom.

Smits, J. P., & Bie, R. J. (2001). Tweehonderd jaar statistiek in tijdreeksen, 1800-1999. Amsterdam: Uitgeverij Stichting Beheer IISG.

Soeterboek, L. (1969). Reclame in trefwoorden. Deventer: Kluwer.

Soeterboek, L. (1973). Handboek voor industriële marketing en publiciteit. Deventer: Kluwer.

Soeterboek, L., & Vanderhoek, J. W. (1981-1988). Encyclopedie voor reclame en marketing. Deventer: Kluwer.

Sprenger, E. J. P. (1891). De rijks- en gemeentebelastingen in Nederland. ’s-Gra-venhage: M. Nijhoff.

Stakenborg, J., & Zadelhoff, J. van (1980). Emaille borden: De geschiedenis van een ijzersterk reclamemedium. Aarlanderveen: Viergang.

Stappers, J. G. (1966). Publicistiek en communicatiemodellen (Dissertatie). Nij-megen: s.n.

Steen, E. van der (1958, oktober). Moet u eens horen … De heer Coppens vertelt anecdotes en herinneringen. Ariadne, pp. 475-476.

367

Stöber, R. (1998). Die erfolgverführte Nation: Deutschland öffentliche Stimmun-gen 1866 bis 1945. Stuttgart: F. Steiner.

Stöber, R. (2000). Deutsche Pressegeschichte: Einführung, Systematik, Glossar. Konstanz: UVK-Medien.

Stotz, H. (1967). Hundert Jahre Eisenbahn-Reklame in Deutschland: Rückblick auf ein Jubiläum. Kassel: Deutsche Eisenbahn-Reklame-GmbH.

Strien, P. J. van & Dane, J. (2001). Driekwart eeuw psychotechniek in Nederland: De magie van het testen. Assen: Van Gorcum.

Stürzebecher, P. (1978). Warenhäuser. Berlin und seine Bauten. Deel 8, Band. A. Berlin: W. Ernst, pp. 1-27.

Swerdlow, R.A. & Blessios, V.I. (1993). A model for predicting advertising expenditures. An inter-industry comparision. International Journal of Adver-tising, 12 (2), pp. 143-153.

Swett, P. E., Wiesen, S. J. & Zatlin, J. R. (2007). Selling modernity: Advertising in twentieth-century Germany. Durham: Duke University Press.

Termorshuizen, G. (2011). Realisten en reactionairen: Een geschiedenis van de Indisch-Nederlandse pers 1905-1942. Amsterdam: Nijgh & Van Ditmar.

Teuteberg, H.J. (1989). Entwicklung und Funktionen der Lebensmittel-werbung. In: Bodenstett, A.A. (Ed.) Medien und Ernährungsverhalten. Beein-flussung durch Information und Kommunikation (pp. 17-31). Frankfurt am Main: Umschau-Verlag.

Thiergarten-Schultz, B. (1921). Die Entwicklung des Anzeigenwesens der deut-schen Tageszeitungen: Unter besonderer Berücksichtigung der Kriegs- und Nach-kriegszeit (Ongepubliceerde dissertatie). Würzburg, Duitsland.

Tipper, H., Hollingsworth, H.L., Hotchkiss, G.B., & Parsons, F.A. (1915). Advertising: Its principals and practice. New York City: The Ronald Press.

Tousley, R.D. (1969). Marketing. In: Stuijvenberg, J. H. van (Ed.). Honderd jaar margarine, 1869-1969 (pp. 231-284). ’s-Gravenhage: Nijhoff.

Treude, R. (1975). August Hugo Friedrich Scherl (1849-1921). In: Fischer, H. D. (Hrsg). Deutsche Presseverleger des 18. bis 20. Jahrhunderts (pp. 232-239). Pullach (Isartal): Verlag Dokumentation.

Tunstall, J. (1977). The media are American: Anglo-American media in the world. London: Constable.

368

Turner, E. S. (1952). The shocking history of advertising! London: Joseph.

Turner, E. S., (1968). Boeren, burgers en buitenlui! Ontstaan en geschiedenis van de reclame. Marka-boeken, 95. Utrecht-Antwerpen: Het Spectrum.

Twede, Diana (2002). Commercial amphoras. The earliest consumer pac-kages? Journal of Macromarketing, 22 (1), pp. 98-108.

Väth-Hinz, H. (1985). Odol: Reklame-Kunst um 1900. Giessen: Anabas.

Velzen, J. van (2011, 6 april). Boos of blij, de reclame herkent het. Trouw, p. 12.

Ven, F.J.M. van de (2006). Anton Jurgens Hzn 1867-1945: Europees onderne-mer. Bouwer van een wereldconcern. Zwolle: Waanders.

Visser, W. (1953). De papieren spiegel: Honderd-vijf-en-twintig jaar Algemeen Handelsblad 1828-1953. Amsterdam: Algemeen Handelsblad.

Vogelaar, G. A. M. (1955). Systematiek en spelregels van de overheidsvoorlichting (Dissertatie). Proefschrift. ’s-Gravenhage: Martinus Nijhoff. Vrankrijker, A. C. J. de (1950). Het wervende woord: Geschiedenis der socialisti-sche week- en dagbladpers in Nederland. Amsterdam: Arbeiderspers. Vreede, H. Th. de (1975). De pioniersfase in het marktonderzoek (1935 - 1955). Jaarboek MarktOnderzoek Associatie 1975-1976. Amsterdam: MOA, pp. 48-54.

Vries, J. de (1971). Nederlands etymologisch woordenboek. Leiden: Brill.

Vries, J. de (1973). De Nederlandse economie tijdens de 20ste eeuw: Een verken-ning van het meest kenmerkende. Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel.

Vries, J. de, Tollenaere, F. de & Persijn, A. J. (1997). Etymologisch woordenboek. Utrecht: Het Spectrum.

Vries, L. de & Amstel, I. van (1971). Advertentiën 1830-1930. Wageningen: L.J. Veen.

Waardenburg, M. & Schuiten, S. (2009). De geschiedenis van de communicatie. Deventer: Kluwer.

Waarts, E. (2004). NIMA marketing lexicon: Begrippen en omschrijvingen. Gro-ningen: Wolters-Noordhoff.

369

Wagenaar, M. (1997). De Rijksvoorlichtingsdienst: Geheimhouden, toedekken en openbaren (Dissertatie). Den Haag: Sdu Uitgevers.

Watkins, J. L. (1993). The 100 greatest advertisements, 1852-1958: Who wrote them and what they did. New York: Dover Publications.

Weger, E. R. (1966). Die Werbeagentur in Deutschland: Entwicklung, Wesen, Funktionen, Organisation (Dissertatie). Nürnberg: Spindler.

Weisser, M. (1980). Cigaretten-Reclame: Über die Kunst, blauen Dunst zu ver-kaufen. Münster: Coppenrath.

Weisser, M. (2002). Wirksam wirbt das Weib: Die Frau in der Reklame. Bild- und Textdokumente aus den Jahren 1827-1930. Bassum: Doell-Verlag.

Weisserth, P.L. (1953). Die Entstehung der Wirtschaftswerbung: Eine ent-faltungsgeschichtliche Darstellung. Nürnberg.

Weld, L. D. H. (1916). The marketing of farm products. New York: Macmillan.

Wember, P. (1961). Die Jugend der Plakate 1897-1917. Krefeld: Schepe.

Westbrock, I. (1983). Der Werbefilm: Ein Beitrag zur Entwicklungsgeschichte des Genres vom Stummfilm zum frühen Ton- und Farbfilm, Hildesheim: Georg Olms.

Westphal, U. (1989). Werbung im Dritten Reich. Berlijn: Transit.

W.G. [W.A. Grollenberg] (1963, januari). Jan Derks overleden. Ariadne, p. 65.

Wilbrink, F. (2005). Kunst in de Philips-reclame 1891-1941. Eindhoven: ZOO producties.

Wilke, J. (2008). Grundzüge der Medien- und Kommunikationsgeschichte (tweede druk). Keulen/Weimar/Wenen: Böhlau-Verlag.

Wilson, C. H. (1954). Geschiedenis van Unilever: Een beeld van economische groei en maatschappelijke verandering. ’s-Gravenhage: Martinus Nijhoff.

Wilson, T. (1936, december). Nieuwbouw in de reclame. Meer Baet, pp. 3025-3026.

Wischermann, C. & Shore, E. (2000). Advertising and the European city: His-torical perspectives. Historical urban studies. Aldershot, Hants, England: Ash-gate Pub.

370

Witzel, M. (2003). Fifty key figures in management. Londen: Routledge.

Witzel, M. (2005). The encyclopedia of the history of American management. Bristol: Thoemmes Continuum.

Woerkom, C. M. J. van (1982). Voorlichtingskunde en massacommunicatie: Het werkplan van de massamediale voorlichting (Ongepubliceerde dissertatie). Wageningen: Landbouwhogeschool, Vakgroep Voorlichtingskunde, Neder-land.

Wolf, M. (2010). Het geheim van De Telegraaf: Geschiedenis van een krant. Amsterdam: Boom.

Wood, J. P. (1958). The story of advertising. New York: Ronald Press.

Wuttke, H. (1875). Die deutschen Zeitschriften und die Entstehung der of öfent-lichen Meinung: Ein Beitrag zur Geschichte des Zeitungswesens. Leipzig: J.W. Krüger.

Zanden, J. L. van & Riel, A. van (2000). Nederland 1780-1914: Staat, institu-ties en economische ontwikkeling. Amsterdam: Balans.

Zeldin, T. (1993). A history of French passions 1848-1945. Oxford: Cla-rendon Press.

Zimmermann, H. (1974). Arzneimittelwerbung in Deutschland vom Beginn des 16. bis Ende des 18. Jahrhunderts. Dargestellt vorzugsweise an Hand von Archi-valien der Freien Reichs-, Handels- und Messestadt Frankfurt am Main. Mit einer Einführung in das Wesen der Werbung unter besonderer Berücksichtigung ihrer Frühformen in antiker und mittelalterlicher Heilmittelwirtschaft. Quellen und Studien zur Geschichte der Pharmazie, Bd. 11. Würzburg: Jal-Verlag.

Zondervan, H. (1914-1922). Winkler Prins’ Geïllustreerde Encyclopaedie (16 delen). Amsterdam: Uitgeversmaatschappij ‘Elsevier’.

Zur Westen, W. von (1925). Reklamekunst aus zwei Jahrtausenden. Berlijn: Eigenbrödler.

Zuurbier, P.J.P. (1970). De besturing en organisatie van de landbouwvoorlich-tingsdienst (Ongepubliceerde dissertatie). Landbouwhogeschool Wagenin-gen, Nederland.