ความมงคงในสงคมอดมสข
สฤณ อาชวานนทกล
http://www.fringer.org/
โครงการอบรม “ผน าการเปลยนแปลงในขบวนองคกรชมชน”
28 พฤษภาคม 2554
งานนเผยแพรภายใตสญญาอนญาต Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa) โดยผสรางอนญาตใหท าซ า แจกจาย แสดง และสรางงานดดแปลงจากสวนใดสวนหนงของงานนไดโดยเสร แตเฉพาะในกรณทใหเครดตผสราง ไมน าไปใชในทางการคา และเผยแพรงานดดแปลงภายใตสญญาอนญาตแบบเดยวกนนเทานน
การพฒนาทผานมาไมยงยน
2
เราก าลงทะลขดการรองรบของธรรมชาต
ทมา: The Biosphere Economy, http://www.volans.com/lab/projects/biosphere-economy/
Planetary Boundaries:
3
4
เศรษฐกจขบเคลอนดวยพลงงานทไมยงยน
ทมา: Carol King, “Will we always be more capable in the future?”;Worldchanging.com -http://www.worldchanging.com/archives/007962.html
นกเศรษฐศาสตรกระแสหลกเชอวา...
• การเตบโตทางเศรษฐกจท าใหเราผลตทกอยางได
มากขน โดยเฉพาะสนคาอปโภค
• สนคาอปโภคบรโภคมากขน มาตรฐานความ
เปนอยดกวาเดม คณภาพชวตดข น
• เศรษฐกจโต รฐเกบภาษไดมาก โครงสรางและ
สวสดการพนฐานดขน (ถนน โรงพยาบาล ฯลฯ)
• ความมงคงทสรางนนจะ “ไหลรน” ลงมาสคนจนโดย
อตโนมต เชน ผานการจางงาน และเมอรฐบาลเกบ
ภาษจากคนรวยไดมากขน กจะชวยคนจนไดมากขน
ประโยชนของการเตบโตทางเศรษฐกจ
5
“ตนทน” ของการเตบโตทางเศรษฐกจ
ตวอยางตนทนของการเตบโตทางเศรษฐกจ
• คนรวยรวยขน คนจนอาจจนลงหรอล าบากกวาเดม
“รวยกระจก จนกระจาย”
• “ผลไหลรน” ในความเปนจรงไมคอยไหล
• คอรรปชนบนทอนการกระจายรายไดและลดทอน
คณภาพของบรการภาครฐ
• องคประกอบของการเตบโตบางอยางอาจไมเปนผลดตอ
ประชาชน เชน เพมงบประมาณทางทหารเกนจ าเปน
• องคประกอบ (composition) ส าคญกวา ผลรวม (sum)
6
คาเสยโอกาสของการเตบโตทางเศรษฐกจ
• เนองจากทรพยากรมจ ากด เราจงมกจะตองเลอกวาจะ
เนนการผลตอะไรมากกวากน ณ ชวงเวลาใดเวลาหนง
ระหวาง
สนคาทน (capital goods) กบ
สนคาอปโภคบรโภค (consumer goods)
• การเตบโตทางเศรษฐกจในระยะยาวตองอาศยการลงทน
ในสนคาทน เชน เครองจกร ถนนหนทาง ทรพยสนทาง
ปญญา อยางตอเนอง เนองจากเปน “ปจจยการผลต” ท
ผลตสรางการเตบโตในระยะยาว
• แตกละเลยสนคาอปโภคบรโภคไมได เพราะรวมปจจยส
+ เครองอ านวยความสะดวก + ปรบปรงคณภาพชวต 8
ปรมาณสนคาทน
ปรมาณสนคาอปโภคบรโภคC1C2
K1
K2
ตนทน
ประโยชน
ภาวะไดอยาง-เสยอยางของการเตบโต
คาเสยโอกาสของสนคาทน K2-K1 = สนคาอปโภคบรโภค C1-C2 ทตอง “เสยสละ” (ไมไดผลต)
9
C1
A
B
K1
K2
C2
การเตบโตและศกยภาพในการผลต
ปรมาณสนคาทน
ปรมาณสนคาอปโภคบรโภค
เมอประเทศยงใชศกยภาพในการผลตไมเตมท เศรษฐกจจะขยายตวจากจด A ไป B ได ทงสนคาทนและสนคาอปโภคบรโภคเพมขน
10
C1
A
B
K1
K2
C2
ปรมาณสนคาทน
ปรมาณสนคาอปโภคบรโภค
ในระยะยาว ตองเพมศกยภาพในการผลต
เมอประเทศผลตเตมศกยภาพแลว การเตบโตตองอาศยการเพมศกยภาพ เชน เพมทรพยากร (คนพบน ามน, แรงงานตางดาว) หรอปรบปรงประสทธภาพในการผลต (เทคโนโลย, ปรบปรงการศกษา)
11
C1
AB
K1
K2
C2
การเพมศกยภาพทดระยะสนแตอาจไมยงยน
ปรมาณสนคาทน
ปรมาณสนคาอปโภคบรโภค
การเพมศกยภาพทเอยงไปขางสนคาอปโภคมากกวาสนคาทน เชน เงนลงทนจากตางชาตอาจเนนผลตสนคาอปโภคบรโภคเพอสงออก ประเทศเตบโตในระยะสน แตยงยนหรอเปลา? (อยาลมวาสนคาทนเสอมตามกาลเวลา)
12
เศรษฐกจผกขาด
โดยรฐ
ววฒนาการ (?) ของระบบเศรษฐกจ
ทนนยมผกขาด/
ทนนยมสามานย/
ทนนยมพวกพอง
ระดบเสรภาพทางเศรษฐกจ
ของประชาชน
ระดบความยงยนของระบบเศรษฐกจ
ทนนยมเสร
(แนวคด
กระแสหลก)
“ทนนยมธรรมชาต”
“ทนนยมกาวหนา”
ทนนยมในไทยยงเปน “ทนนยมสามานย” อย สาเหตหลกๆ อาจเปนเพราะ:• ธนกจการเมองยงเฟองฟ • โครงสรางศกดนา/อ านาจนยมยงอย• กฎหมายปองกนการผกขาดไมมผล• กฎหมายคมครองผบรโภค สงคม ฯลฯ ยงใชไมไดจรง
ทนนยมเสรมเพยงบางธรกจในบางประเทศ ในระดบโลกยงเปนทนนยมสามานยอย
13
„มายาคต‟ ทตอนนพสจนแลววาไมจรง (1)
• เงนซอไดทกอยาง
• GDP วด „สขภาพสงคม‟ ได
• ประโยชนจากทนนยมเสร จะ „ไหล‟ ลงมาสคนทกระดบชนเอง โดยทรฐไมตองแทรกแซงตลาด – “คลนยกเรอทกล าเทากน”
• รฐไมควรแตะ “สวนเกน” ของคนรวย เพราะสวนเกนเหลานนมาจากการท างานหนกซงกอใหเกดผลผลตทเปนประโยชน
มายาคต
• เงนซอความสข, ความปลอดภย, ฯลฯ ไมได ถากลไกตางๆ ไมท างาน
• Human Development Index (Amartya Sen) วดระดบ „ความสข‟ ของประชาชนไดดกวา GDP
• ความมงคงของคนจ านวนมากมาจากมรดกหรอการเกงก าไร ไมใชการท างานหนก
• “ในระยะยาว เรากตายหมด” (John M. Keynes)
ขอเทจจรง
14
• ทกภาคสวนควรมงเนนการสรางประสทธภาพสงสดอยางเดยว
• เนองจากระบบตลาดเปนระบบทดทสดในการสรางประสทธภาพ รฐจงควรปลอยใหระบบตลาดท างานดวยตวของมนเอง
มายาคต
• ประสทธภาพอยางเดยวอาจไมท าใหเกดความเปนธรรมในสงคม (หรออยางนอยกสงคมทมมนษยธรรม) : สถานการณทมเศรษฐไมกคนในขณะทคนหลายลานคนตองอดอาหารตายอาจ “มประสทธภาพสงสด” (Pareto optimal) แลว หากไมมทางทจะชวยใหใครรอดชวตโดยไมท าให เศรษฐเสยประโยชน
• มแนวโนมสงทจะเกด “ทนนยมสามานย” หากรฐไมควบคมตลาดอยางแขงขนและเปนอสระอยางแทจรงจากภาคธรกจ
ขอเทจจรง
„มายาคต‟ ทตอนนพสจนแลววาไมจรง (2)
15
• สมองมนษยมศกยภาพพอทจะเขาใจการท างานของธรรมชาตอยางสมบรณ
• ธรรมชาตเปรยบเสมอนเปน „เครองจกร‟ ทเดนอยางเทยงตรงตามกฎเกณฑแนนอนตายตว
• ดงนน มนษยจงสามารถเอาชนะและควบคมธรรมชาตได
มายาคต
• ปญหาสงแวดลอมหลายประการ เชน โลกรอน ก าลงบอนท าลายโลก และชดเจนวาเกดจากน ามอมนษย
• กฎวทยาศาสตรใหมๆ เชน Relativity, Uncertainty, Incompleteness พสจนชดเจนวา ความไมแนนอนและความไมสมบรณเปนสจธรรมของโลก และพรมแดนความรของมนษยแปลวาไมมวน „เอาชนะ‟ ธรรมชาตได
ขอเทจจรง
„มายาคต‟ ทตอนนพสจนแลววาไมจรง (3)
16
• ทกบรษทควรตงเปาหมายท“ผลตอบแทนสงสดตอผถอหน” เพราะผถอหนยอมค านงถงประโยชนของสวนรวมอยแลว
• ดงนน บรษททมงเนนเปาหมายนจะชวยใหเกดประโยชนสงสดตอสวนรวมโดยอตโนมต
มายาคต
• ปญหาขอมลไมเทาเทยมกน (asymmetric information) ระหวางผบรหารบรษทกบผถอหน และระหวางบรษทกบผบรโภค/สงคม ท าใหเกดการหลอกลวงและฉอฉลงายและปกปดงายดวย
• ทกฝายมผลประโยชนทบซอน
• แนวโนมทจะไดก าไรสงกวาจากการเกงก าไรระยะสนในตลาดหน เทยบกบเงนปนผลในระยะยาวท าใหผถอหน „มกงาย‟ กวาทควร
• ผถอหนในตลาดหลกทรพยสมยใหมไมกระจกตวเหมอนในอดต – „ความเปนเจาของ‟ ลดลง
ขอเทจจรง
„มายาคต‟ ทตอนนพสจนแลววาไมจรง (4)
17
• ทกคนควรท าแตในสงทตวเองเชยวชาญทสด ภาคธรกจกควรท าธรกจ ภาคสงคมกท างานดานสงคม ภาครฐกน าเงนภาษไปสรางระบบสวสดการสงคม
• นกธรกจทอยากชวยเหลอภาคสงคมนอกเหนอจากเงนภาษทจายรฐ กท าไดโดยผานกจกรรม „สงคมสงเคราะห‟ ตางๆ เชน การบรจาค เทานนกพอแลว
มายาคต
• นอกเหนอจากเงน ภาคสงคมยงตองการระบบ & องคความรในการบรหารจดการ ซงภาคธรกจมความรความเชยวชาญดทสด
• ระบบราชการของรฐยงไร ประสทธภาพ คอรรปชน และไมเหลยวแลผดอยโอกาสทสด ซงไมมสทธมเสยงในระบอบการเมอง
• „สงคมสงเคราะห‟ ไมสามารถใช
แกปญหาเชงโครงสราง เชน ความเสยงในชวตและทรพยสน ไมมทดนท ากน ไรการศกษา ฯลฯ
• ผท าหนาทบรหารเงนไดดทสดคอนกการเงน ไมใชนกพฒนาสงคม
ขอเทจจรง
„มายาคต‟ ทตอนนพสจนแลววาไมจรง (5)
18
• กรรมสทธสวนบคคลเปนปจจยส าคญในการผลกดนความเจรญทางเศรษฐกจ เพราะคนทสามารถอาง „ความเปนเจาของ‟ เทานน ทจะมแรงจงใจในการผลตงาน
• „พนทสาธารณะ‟ ทปราศจากเจาของจะไรคนดแล
• ดงนน รฐจงตองตกรอบและมอบกรรมสทธสวนบคคล และคมครองกรรมสทธนนอยางเครงครด
มายาคต
• คนจ านวนมากไมไดสรางสรรคเพอเงน แตเพอความสขใจและแบงปน
• พนทสาธารณะมากมายมสมาชกในชมชนเปนผรวมกนดแลอยางดโดยไมเคยตองมเอกสารสทธ
• ระบบลขสทธทเขมงวดคมครองผสรางมากเกนไป และน าไปสการผกขาดความร ตอยอดไมได
• ในหลายกรณ ความเหนแกตวของนกธรกจหนาเลอดและความไร ประสทธภาพของรฐ คอสาเหตทพนทสาธารณะทรดโทรม
• ระบบยอมออกสทธบตรแมกระทงธรรมชาต เชน DNA, พนธพช
ขอเทจจรง
„มายาคต‟ ทตอนนพสจนแลววาไมจรง (6)
19
20
GDP เปนองคประกอบเดยวของ “ความสข”
ทมา: Deutsche Bank Research, 2007
21
ความส าคญของ “ความยตธรรมทางสงคม”
• การเตบโตของเศรษฐกจทม “ฐานกวาง” นนคอ เตบโตในทางทคนสวนใหญไดประโยชน ไมใชในทางทความมงคงกระจกตวอยในมอชนชนน านน เปนการเตบโตทท าใหคณภาพชวตของคนดขน และเอออ านวยตอกระแสประชาธปไตย ซงชวยใหคนในสงคมรจกอดทนอดกลนตอความคดเหนทแตกตาง แทนทจะทะเลาะจนน าไปสความรนแรง หรอถกกดขโดยผครองอ านาจ
• การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจท “ด” ทมฐานกวาง จงชวยใหสงคมมระดบ “คณธรรม” สงขนกวาเดม และระดบคณธรรมทสงขนนนกจะท าใหสงคมยงยน มสนตสขและเสถยรภาพมากกวาในสงคมทความเจรญกระจกตวอยในมอคนเพยงไมกคน
22
ลกษณะของนโยบายพฒนาในอดมคต• ตงเปาหมายทการสงเสรมและด ารง “ความอยดมสข” ของประชาชนในสงคม
• ใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน : “การพฒนาอยางยงยน” (Sustainable Development) หมายความวา ไมใชทรพยากรธรรมชาตในอตราทเรวกวาความสามารถของมนษยในการผลตทรพยากรทดแทน และไมทงทรพยากรธรรมชาตในอตราทเรวกวาอตราทธรรมชาตจะสามารถดดซบมนกลบเขาไปในระบบ
• ประเมนผลดและผลเสยจากนโยบายอยางรอบคอบส าหรบผมสวนไดเสยทกฝาย โดยเฉพาะผดอยโอกาส
• มองทรพยากรทมวนหมดตางๆ รวมทงผลกระทบภายนอกวาเปน “ตนทน” ทผกอตองรบภาระ
23
ลกษณะของนโยบายพฒนาในอดมคต (ตอ)
• เปาหมายควรอยทการพฒนา “ศกยภาพ” ของมนษย ไมใชแค “ระดบรายได” (Amartya Sen)
• สงเสรม “ความยตธรรมทางสงคม” โดยรฐตองคมครองสทธมนษยชนขนพนฐานของประชาชน จดบรการสาธารณปโภคขนพนฐานทไดคณภาพ ด าเนนนโยบายทมจดมงหมายทการลดความเหลอมล าทางรายได และสงเสรมการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน
• สามารถรองรบความหลากหลายของแตละวฒนธรรมทองถนในทกระดบได เพราะการใชชดนโยบายพฒนาทยดเยยดแบบ “ส าเรจรป” อาจน าไปสความขดแยงและความรนแรงในสงคม และดงนนจงไมอาจเรยกวาเปนระบบเศรษฐกจทยงยนได
อนาคต ? มงท าเงนสงสด
CO2 850 ppm
อณหภม +6ºC
เงน+สงแวดลอมประสานทงโลก
380ppm300
400
500
600
700
800
900
1000
ppm
CO2
2000 2020 2040 2060 2080 2100
CO2 550 ppm
อณหภม +2ºC
มงท าเงน +พลงงาน“สะอาด”
CO2 590 ppm
อณหภม +2.4ºC
24
เงน+สงแวดลอมประสานทงโลก
มงท าเงนสงสด + พลงงานสะอาด
vs
ทมา : www.storyofstuff.com
จ ากดขยะผลต
สนคาสกดวตถดบ
จดจ าหนายบรโภค
การตลาดเพอทงขวาง
25
จดจ าหนาย
บรโภค
ผลตสนคา
สกดวตถดบ
ยงยน
เงน+สงแวดลอมประสานทงโลก
มงท าเงนสงสด + พลงงานสะอาด
vs
26
ขอสงเกตเรอง “ทางเลอก” ของชมชน• “ทางเลอก” ตองอยไดและยงยน (viable + sustainable) –ไมอยางนนกไมมประโยชนทจะเลอก เปนเพยง “มายาคตของเสรภาพ”
• ความมงคงชวยสรางความอดมสขได แตชมชนตองรเทาทน “ทน”
• กรอบและขอบเขตของ “ทางเลอก” เปลยนแปลงอยตลอดเวลาตามความเปลยนแปลงทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม เทคโนโลย และองคความร เชน เมอตนทนของโลกรอนสงขน โมเดลการผลตพลงงานหมนเวยนระดบชมชน กกลายเปนทางเลอกทนาสนใจขนมาได
• นกวชาการ นกปฏบต และสอไทยเนนศกษาแต “กรณความส าเรจ” และ “ความเกง” ของปจเจกบคคล (เชน ปราชญชาวบาน) มากเกนไป จนสงเคราะหกระบวนการ และระบบทจะเอาไป “ผลตซ า” ยากมาก
• โลกาภวตนเปดทางใหกบ “ทางเลอก” ทอาศยการรวมมอระหวางชมชนกบ “คนนอก” มากกวาเดม 27
ระบบจายตรง (Direct Payment)(ขอขอบคณขอมลจาก คณเพชร มโนปวตร รองผอ านวยการ สมาคมอนรกษสตวปา (WCS) ประเทศไทย ผเขยนคอลมน “โลกสเขยว” ในโอเพนออนไลน
: http://www.onopen.com/?cat=81)
28
แนวทางการอนรกษทรพยากรธรรมชาต
• สมยกอน เปาหมายหลกดานการอนรกษสงแวดลอมคอ “การจดตงพนทอนรกษ” แตในความเปนจรงพบวา พนทอนรกษหลาย
แหงมกอยแคบนกระดาษ (“Paper Park”) เทานน • แนวทางการอนรกษจงแตกออกเปน 2 แนวทาง ไดแก
– แนวทางการเสรมสรางประสทธภาพในการจดการพนทอนรกษของภาครฐ เนนการบงคบใชกฎหมาย สรางศกยภาพดานงานวจยและพฒนาบคลากรในพนทอนรกษ ปจจบน “ลาสมย” แลว เพราะความส าเรจขนอยกบคณภาพของเจาหนาทเปนหลก และชมชนขาดแรงจงใจทจะมสวนรวม
– แนวทางการจดการ “คน” ทอยรอบ ๆ พนทอนรกษ เนนการท างานรวมกบชมชนทองถน เสรมสรางการมสวนรวมและพฒนาชวตความเปนอย เชอวาเมอคนอยดกนดและมจตส านกในการอนรกษทดแลว จะไมเขาไปท าลายธรรมชาตอก แนวทางนไดรบการตอบรบอยางกวางขวางจากทง World Bank และ UNDP เพราะตอบโจทยเรองสงแวดลอม สงคม และเศรษฐกจไปพรอมกน เปน “การพฒนาอยางยงยน”
29
แนวทางการอนรกษแบบจดการ “คน” • แนวทางจดการ “คน” เกอบจะกลายเปน
กระแสหลก โดยการบรณาการอนรกษเขา
กบการพฒนา (ICDP- Integrated
Conservation and Development Project)
และการจดการทรพยากรธรรมชาตโดย
ชมชน ทองถน (CBNRM- Community-based
Natural Resource Management) เปนวธใหชมชนทพงพาการใชทรพยากรอยแลว มาเปนผดแลอนรกษ ใช และจดการทรพยากรดวยตวเอง โดยใชมาตรการตาง ๆ ซงมหวใจส าคญอยทการสรางจตส านกและความพรอมของแตละชมชน
ทผานมาประสบปญหาในหลายพนท เพราะตองใชเวลาบมเพาะ ปรบเปลยนวถชวต และมตนทนมหาศาล
30
ระบบการจายตรง
• งานศกษาหลายชนตงขอสงเกตวาแนวทางนลมเหลว เพราะไมอาจตานทานกระแสทนนยมได สดทายชาวบานยงคงท าลายทรพยากรตอไป ดงนนงบประมาณททมเทไปกเหมอน “ต าน าพรกละลายแมน า”
• องคกรอนรกษบางแหงจงเรมหนกลบใชระบบจายตรง (Direct Payment) เพอเปนการสรางแรงจงใจใหชมชนทองถนเขามามสวนรวมกบการอนรกษ แทนทจะตองไปผานกระบวนการสรางจตส านกหรอเปลยนแปลงวถชวตของชมชนทองถนเสยกอน
31
ระบบการจายตรง• การจายตรง เปนการสรางแรงจงใจทางเศรษฐกจให ชมชนทองถนหนมาอนรกษธรรมชาตแทนการท าลาย มหลายรปแบบและกอใหเกดผลโดยตรงกบการอนรกษแตกตางกนออกไป
– การจายคาตอบแทนใหคนในชมชนเพอสงเสรมการอนรกษ เชน จางพรานใหมาเปนเจาหนาทอนรกษ
– การสนบสนนงบประมาณใหหนวยงานทดแลรกษาทรพยากรธรรมชาต
– การสรางรายไดใหชมชนผานชองทาง “การทองเทยวเชงอนรกษ”
– การครอบครองกรรมสทธในการบรหารจดการพนทนน ๆ เชน การระดมทนซอพนทธรรมชาตเพอน ามาจดตงเปนเขตอนรกษเอกชนหรอศนยศกษาธรรมชาต 32
โครงการอนรกษนกน าหายากในกมพชา• Northern Plains เปนทงหญาธรรมชาตผสม
ปาเตงรงและพนทชมน าอนอดมสมบรณ
ขนาดใหญอยในประเทศกมพชา และยงเปน
แหลงอาศยและวางไขของนกหายากใกล
สญพนธหลายชนด โดยเฉพาะนกชอนหอยด า
(White-Shouldered Ibis) และนกชอนหอยใหญ (Giant Ibis)
ทใกลสญพนธและมอยทนทเดยวเทานนในโลก
• ตงแตปลาย 1990 เรมมการกอตวอยางเงยบ ๆ ของโครงการ
Ecotourism หลายโครงการ หนงในนนคอโครงการทองเทยว
เชงอนรกษนกหายาก (Tmatboey Ibis Tourism Site) โดย
จดตงคณะกรรมการหมบานอนประกอบไปดวยตวแทนทมาจาก
การเลอกตง 9 คน มหนาทหลกคอจดการ “กองทนพฒนา
หมบาน” ในนามของชมชน33
โครงการอนรกษนกน าหายากในกมพชา (ตอ)• ด าเนนโครงการหลก 2 โครงการ
– โครงการทองเทยวเชงอนรกษ โดยจดใหพนท
บรเวณนนเปนแหลงทองเทยว ส าหรบนกดนก
โดยไกดทองถนไดผลตอบแทนจากการพา
นกทองเทยวไปดนก และเกบคาบรการจาก
ทพก (Home stay), อาหารและเครองดม
– โครงการปกปองรงนก (Bird Nest Production
Program) เนองจากการเกบไขนกมาขายเปนภย
คกคามทส าคญทสดตอความอยรอดของนก
ในโครงการนรฐจงใหเงนตอบแทนแกชาวบานท
พบรงนกและดแลรกษารงนกไปจนกวาลกนกจะ
ออกจากรง รวมทงมเจาหนาท 2 คนคอยดแลตรวจสอบและตดตามผลงานเตมเวลา
34
• เมอถงป 2004 รฐจงออกกฎใหพนทแหงนเปนพนทอนรกษ หามลาสตว
• ถาสมาชกคนใดไมเคารพกฎการรกษารงนกหรอฝาฝนลานก แผนการทองเทยวทงหมดจะถกยกเลกทนท หรอไมผฝาฝนจะตองถกตดสทธจากการไดรบผลประโยชนตาง ๆ
• หลงจากด าเนนการมาระยะหนง โครงการนเรมเปนทรจกมากขนในกลมนกดนก นกทองเทยวเพมขน และมแนวโนมวาจะใช
เวลาทองเทยวนานขนทกป ท าใหเกดรายไดหมนเวยนในชมชนมากขน
• เฉพาะป 2006 – 2007 การทองเทยวสรางรายไดใหกบชมชนกวา $7,000 ซงเมอเทยบกบรายได 50 เซนตตอวนของชาวกมพชาแลว นถอเปนความแตกตางอยางมนยส าคญ
35
โครงการอนรกษนกน าหายากในกมพชา (ตอ)
ผลของโครงการ
• ประชากรนกมจ านวนเพมขน ปญหาการลานกลดลงอยางมนยส าคญ รวมทงยงสรางทศนคตในเรองการอยรวมกบนกของชาวบานใหดข น เพราะสมาชกชมชนรวานกและสตวปาอนๆ เปนแมเหลกดงดดนกทองเทยว
• รายไดจากโครงการนกวา 80 เปอรเซนตตกอยกบชาวบานโดยตรง เปนการสงเสรมการสรางรายไดอยางถกกฎหมายใหชาวบาน แทนทจะตองเสยงหารายไดจากการลาหรอขโมยลกนกซงผดกฎหมาย 36
• สรางความเขาใจเกยวกบการจดสรร
พนทเพอการอนรกษใหกบชาวบาน
เปนวธแกปญหาทเสยตนทนนอยและ
มประสทธภาพเมอเทยบกบวธอน ๆ
ปจจบนคณะกรรมการหมบานสามารถ
รบผดชอบดแล และจดการการทองเทยวไดดวยตวเองเกอบทงหมดแลว
• จดแขงของโครงการอยทการเชอมโยงเปาหมายการอนรกษ เขากบแนวทางการด าเนนงานโดยตรง และมระบบการส ารวจตดตามประชากรนกทชดเจน
• ใช “เงน” สรางแรงจงใจในทางทเออตอการอนรกษอยางยงยน 37
ผลของโครงการ (ตอ)
38
กองทนบรณาการบานขาม จ.ชยภม และการเงนชมชนไทย
กองทนบรณาการบานขาม• ต าบลบานขาม อ.จตรส จ.
ชยภม มประชากรประมาณ 1,198 คน 250 หลงคาเรอน กอตงรานคาชมชนขนในป พ.ศ. 2533 น าผลก าไรไปจดตงกลมออมทรพยเพอการผลตขนในปตอมา ในป 2546 น าเงนกองทนทกกองเขามารวมกน
• ณ สนป 2552 มสมาชก 808 คน มเงนออมสจจะจ านวน 5,914,207 บาท และเงนสจจะพเศษ 5,985,578 บาท
28/05/54 40
มตการเงน• การบรหารเงน
– การ matching เงนจากภายนอกเขามาใช ในหมบานตามวตถประสงค สามารถจบค
แหลงเงนกบการใชเงนไดด มองออกวาจะเอา
สวนไหนไปใชท าอะไร และสามารถน าเงนจาก
ภายนอกเขา ผสมไดโดยไมสบสน
• แยกชนการใหบรการ
– จดสวสดการตามศกยภาพและความ
จ าเปนของสมาชกและแยกกลมการ
ใหบรการ: ก ไดมาก ก ไดนอย ก ไมมดอกเบย
• การตลาดรานคาชมชน
– ใชระบบคปอง สรางแรงจงใจใหคนมาซอของ
สรางยอดใหรานคา สามารถท าใหลกคาเขาใจ
ไดวาเงนปนผลรายปตองมาจากยอดขายของ
ราน หากคนไมซอ รานไมมยอด ลกคากไมได
ปนผล และรานกเจง
• การบรณาการกล มตางๆ ในชมชน
– ใชกองทนบรณาการเปนทรวมทนและม
กรรมการ(มาจากทกกล ม)ก าหนดนโยบาย
– ใชกล มออมทรพยเปนหนวยบรหารกลาง
แบบ holding company– ลดหนสน
• ความสมพนธระหวางวด และชมชน
– สามารถน าเรองศาสนามาสปฏบต เชน“บาตร
ออมสน” พระแจกบาตรใหชาวบานเอาไปหยอด
เงน พรอมกบอธบายหลกธรรมะประกอบ ใน
บาตรมศล มหลกธรรมะอธบาย
– พระทานวา “คนใหพระมาเยอะแลว (ทอดผาปาให
พระ) พระอยากชวยคนบาง (ทอดผาปาใหโยม)”
• ก าหนดเปาหมายการพฒนาทเหมาะสม
กบพนทและมองคนเปนศนยกลาง
– แกปญหาอาชพหลกท าใหม impact สง– เขาใจเปาหมายการเพมรายไดวาอาจท าไดโดยการ
ลดรายจายและจดกจกรรมทสอดคลอง
มตการพฒนา
Best Practices บานขาม
มตการพฒนา
งบการเงนรวม: ความส าคญของวสาหกจชมชน
งบการเงนรวม: ความส าคญของวสาหกจชมชน
• องคกรการเงนชมชนไทยยงมนอยรายทมงท าก าไร สวนใหญเนนการรกษาเงน ให “เงนไมหาย” มากกวา
• ขอกงวล/ความเสยงหลายประการเปนประเดนดานการบรหารจดการ เชน หาผสนใจมาเปนกรรมการใหมยาก กลมสวนใหญยงไมมความรเพยงพอดานบญช สงผลใหตวเลขทางบญชไมสะทอนผลการด าเนนงานทแทจรง กลมไมสามารถใชบญชเปนเครองมอชวยวเคราะหความเสยง และวางแผนทางการเงน
• ส าหรบกองทนทเนนการจดสวสดการ ความเสยงหลกอยทความเพยงพอของเงนทนในการจดสวสดการ โดยเฉพาะฌาปนกจ เชน เนองจากจายเงนปนผลมากเกนควร เมอเปรยบเทยบกบแนวโนมทผสงอายจะมมากขน
• ส าหรบกองทนทเนนการปลอยก ความเสยงหลกอยทการไมสามารถใชเงนกในการยกฐานะตวเอง ท าใหภาระหนไมลดลง (ไมสะทอนในอตราหนเสยตราบใดทยง „ผลดผาขาวมา‟ ได)
ขอคนพบจากภาคสนาม
หนงสอทเคยเขยน/แปลในเรองเหลาน
สยค “เศรษฐกจแหงคณคา”?
“ In the 19th century, we were making money with money. In the 21st century, I believe and hope that we will use values to create value.”
- Oliver Le Grand , Chairman of the Board of
Cortal (a subsidiary of BNP Paribas)
“[There is] No Place To Hide for the Irresponsible Business”
- Financial Times headline,
29 September 2003
45
46
“You never change things by fighting the existing reality.
To change something, build a new model
that makes the existing model obsolete.”
- R. Buckminster Fuller -
“คณไมมวนเปลยนอะไรกตามดวยการตอกรกบ
ความจรงทเปนอย
ถาคณอยากเปลยนอะไรกตาม จงไปสรางโมเดลใหม
ทท าใหโมเดลเดมลาสมย”
- อาร. บคมนสเตอร ฟลเลอร -
