KEY CONCEPT1. นยามของคณภาพและชนดของคณภาพ2. ความจำาเปนในการควบคมคณภาพ3. ประวตของการควบคมคณภาพ 4. ประโยชนและขนตอนการควบคมคณภาพ5. แนวคดทสำาคญของการควบคมคณภาพ6. แผนภมควบคมคณภาพ
จดประสงคการเรยนร1. เพอใหผศกษาไดรจกการควบคมคณภาพ2. ใหผศกษาเขาใจหลกการและนำาแนวคดทไดไปใชประโยชน3. เพอเปนการยกยอง ใหเกยรตแกผวางรากฐานแนวคดน4. ใหเหนความจำาเปนทตองมการควบคมคณภาพ
1
1
นยามและชนดของคณภาพคณภาพ หมายถง ระดบทกำาหนดคณสมบตของผลตภณฑ รปรางลกษณะและความเหมาะสมในการใชงานตลอดจนถงจดดของผลตภณฑโดยสามารถจำาแนกคณภาพออกไดเปน 4 ชนด1.คณภาพทบอกกลาว (Stated quality) หมายถง คณภาพทกำาหนดขนระหวางผซอและผขาย ระดบคณภาพจะถกกำาหนดขนจากการคาดหมายของผซอ โดยมผผลตจะทำาหนาทผลตใหเปนไปตามสญญา
2.คณภาพทแทจรง (Real quality) หมายถง คณภาพทแทจรงของผลตภณฑ ตงแตเรมผลตจนกระทงสนคาหมดอาย ระดบคณภาพของผลตภณฑจะมคณภาพสงเพยงใด จะขนอยกบการผลตทเรมตงแตการออกแบบผลตภณฑ ตลอดจนการผลตในกระบวนการผลตจะตองทำาใหดทสด เพอผลผลตทออกมาตามคณภาพทคาดคะเนไว หากคณภาพทแทจรงตำากวาระดบคณภาพทคาดคะเนไว ผลเสยกจะเกดกบผผลต เพราะจะทำาใหเสยคาใชจายในการปรบปรงแกไขผลตภณฑและอาจจะขายไมได
3.คณภาพทโฆษณา (Advised quality) หมายถง คณลกษณะตางๆ ของผลตภณฑทถกกำาหนดโดยผผลตหรอผขายเพออางถง สรรพคณ หรอ รบประกนคณภาพใหกบลกคาในเชงการคา
4.คณภาพจากประสบการณ (Experienced quality) หมายถง คณภาพทเกดขนจากประสบการณของผใชสนคาเองคณภาพจะดไมดอยางไรขนอยกบผใช หากผใชนำาไปใชไดผลดกจะบอกวาสนคานนด หากไมดกจะบอกวาสนคานนไมด ซงคำาวาดไมดนจะขนอยกบเฉพาะตวบคคลแตละคน
2
ทมา :
1
จากคำานยามของคำาวา คณภาพ กจะสามารถใหความหมายของคำาวาการควบคมคณภาพ คอ การควบคมการผลตผลตภณฑใหอยระดบมาตรฐาน ซงจะรวมถงกจกรรมตางๆ หรอผลรวมของกจกรรมตาง เพอปองกนไมใหผลตภณฑทผลตมาได มขอบกพรอง
3
1
ความจำาเปนในการควบคมคณภาพในกระบวนการผลตสนคาใดๆ สวนประกอบทสำาคญททำาใหเกดผลผลตทด คอ คน เครองจกร และวตถดบ ถาสวนประกอบทง 3 ไมบกพรอง สนคาทผลตได กอยในระดบมาตรฐานทนาเชอถอสำาหรบผบรโภคแตความเปนจรงสวนประกอบเหลานจะมความผนแปร จงจำาเปนตองมการควบคม ความผนแปรทเกดขน ดงน1. คน (Man) เปนองคประกอบหนง ททำาใหเกดความผนแปรในกระบวนการผลต สวนของความผนแปรจากคน ไดแก ความผนแปรเนองมาจากการจดการ (Management) เชน ขาดการวางแผนทด มการเปลยนแปลงการจดการอยเสมอ คนงาน (worker) เปนความผนแปรทเกดจากแรงงานทขาดความร ความชำานาญ ความเบอหนาย ซงสงเหลานสงผลให ผลตภณฑทผลตไดทดสอบคณภาพ2. เครองจกร (Machine) เปนสวนประกอบททำาใหเกดความผนแปรในการผลตได เพราะเครองจกรทใชไปนานๆ จะทำาใหเกดการสกหรอเกดขน การทำางานขาดความแมนยำาผลผลตทไดกขาดคณภาพ3. วตถดบ (Material) เปนสวนประกอบของการผลต กลาวคอ ถาวตถดบขาดคณภาพผลผลตทไดกจะขาดคณภาพ การควบคมคณภาพ จงถอวาเปนความจำาเปนของกระบวนการผลต เพอใหผลผลตไดมาตรฐานตามตองการ
ประวตความเปนมาของการควบคมคณภาพ
- ค.ศ. 1924 (W.A.shewhart) ชาวอเมรกาไดนำาแผนภมการควบคมคณภาพมาใชกบบรษท Bell Telephone Laboratories
(ทมา : www.research.att.com )
4
1
- ค.ศ. 1926 (H.F. Dedge) และ (H.C. Roming) ไดนำาเอาหลกทางสถตมาสรางตารางสมตวอยางของการตรวจสอบคณภาพของผลตภณฑ
(ทมา : )
5
1
1940-1945 Dr. Edwards Deming ไดรบเชญใหมาสอนญปนเกยวกบการควบคมคณภาพตามหลกทางสถตทเรยกวา S Q C (Statistical Quality Control)
(ทมา : www.lii.net)
1950 Dr. Edwards Deming ไดสรางผงควบคมกระบวนการการคลายกางปลา ทเรยกวา Flow Diagram และสอนวธบรหารคณภาพอยางตอเนองดวยวธงายๆ คอ P D C A (Plan-do-check-act)
1954 Dr. Joseph M. Juran ไดรบเชญใหมาสอนทประเทศญปน โดย ดร.ยรน กลาววาตนเหตของความบกพรองผดพลาดอยทผบรหาร ระดบสงรอยละ 80 หรอ มากกวา และทานยงสอนวธการควบคมคณภาพทกขนตอนการผลต TQC (Total Quality Control)
(ทมา : (www.qimpro.com)
วชาการควบคมคณภาพตามหลกทางสถตใหญปนทเรยกวา การควบคมคณภาพทางสถต (Statistical Quality Control = SQC) หลงจากนนญปนไดม
6
1
การพฒนาเปนการทำางานเปนทม และมการแขงขนระหวางกลมทำางาน จงเกดกจกรรมกลมคณภาพ (Quality Control Circle) หรอ QCC
ค.ศ. 1987 ไดมการกำาหนดมาตรฐานสากล โดยกำาหนดมาตรฐานระบบคณภาพ ISO
7
1
ประโยชนของการควบคมคณภาพ (Benefit of quality control)
1. ลดคาใชจาย เชน ลดการทำาใหผลผลตเสยหาย ลดการทำางานซบซอนลดการซอมแซมหรอแกไขผลผลตใหม2. ลดคาใชจายภายนอกในโรงงาน เชน คาโฆษณา ลดการตอวาหรอคำาตำาหนจาก
ลกคา3. ทำาใหขายผลผลตไดในราคาทตงไว หากผลผลตไมมคณภาพยอมไมไดรบความนยมอาจจะทำาใหลดราคาถงจะขายได4. ทำาใหบรรยากาศการทำางานดขน ซงจะสงผลใหเกดการพฒนาคณภาพตอไป5. ทำาใหบรรยากาศในการทำางานดขน เพราะธรกจดำาเนนไปดวยดยอมสงผลใหพนกงานมกำาลงใจมความภาคภมใจ
ขนตอนการควบคมคณภาพ (Step of quality control)เรองคณภาพของผลผลตนนเปนเรองทฝายผลตตองคำานงถง และใหความสนใจ ทงนเพอใหผลผลตนนออกมาด มความเหมาะสมในการใชงานทงผลตภณฑและการบรการ แนวทางการควบคมคณภาพแบงเปน 4 ขนตอน
ขนท 1 การกำาหนดคณภาพในระดบนโยบายในเรองนบรษทหรอ ผบรหารระดบสงจะตองประกาศเปนนโยบายใหชดเจนทเกยวกบคณภาพ ซงจะนำาไปสแนวทางการปฏบตในสายการผลตทกขนตอน และนำาไปสการสงเสรมการลงทน
ขนท 2 การออกแบบผลตภณฑใหไดมาตรฐานตามทกำาหนดขน ขนท 3 การควบคมคณภาพในการผลต ในขนนถอวาเปนขน
ดำาเนนการตอจาก ขนท 1 ขนท 2 เมอกำาหนดนโยบายออกหรอไดรปแบบทแนนอน แลวกดำาเนนการผลตในกระบวนการใหเปนไปตามแบบกำาหนดขนท 4 การควบคมคณภาพสนคาสำาเรจรปกอนสงจำาหนาย เปนขนตอนหลงจากกระบวนการผลตการควบคมขนนกตองระมดระวง เชน การตรวจสอบคณภาพ
8
ทมา :
1
(Inspection) การคดเลอกผลตภณฑสำาเรจรป (Selection products) การบรรจ (Packing) การขนสง (Transportation) ตางๆ เปนตน
9
1
ปจจบนมการนำาวงจรคณภาพ มาใชในการควบคมคณภาพดานอตสาหกรรม
จากวงจรคณภาพทนำามาใชในการควบคมคณภาพดานอตสาหกรรมการผลตอธบายรายละเอยดตามหวขอ ดงน
1. การคลาดและการวจยตลาด (Marketing & Marketing Research) เปนการวเคราะหถงความตองการตลาดของสนคาทผลตจำาหนาย
2. วศวกรรมออกแบบ/ขอกำาหนดรายการและการพฒนาผลตภณฑ (Design) กำาหนดบรรจภณฑ รปแบบผลตภณฑ ตลอดทง
การออกแบบทกอยาง เกยวกบสนคาทผลตออกจำาหนาย
3. การจดหา (Procurement) หมายถง การจดเตรยมวสด อปกรณ หรอ วตถดบทนำามาใชในการผลตสนคา
4. การวางแผนการพฒนากระบวนการ หมายถง การกำาหนดแผนการผลตระยะเวลาของการผลต
ตลอดทงกระบวนกระประเมนผลการผลต
5. การผลต (กระบวนการผลต) ทเกยวกบคน เครองจกร วธการผลต วตถดบ
6. การตรวจสอบและทดสอบ (Inspection) หมายถง การตรวจสอบคณภาพ
10
การตลาดและการวจย
การตดตามหลงการใช
ความชวยเหลอทางวชาการและการบำารงรกษาการตดตงและการ
การขายและการ
วศวกรรมการออกแบบ/ขอกำาหนดรายการและการพฒนาการจดหา
การวางแผนและการพฒนา
การผลต
การตรวจ การทดสอบและการตรวจสอบ
การบรรจและการเกบ
ลกคา/ผ
ผผลต/ผสง
แผนภมคณภาพดาน
1
สนคาทผลตออกมาวาเปนไปตามทกำาหนดหรอไม
7. การบรรจและการเกบ (Packing & keeping) หมายถง
การบรรจ การเกบหลงการผลต กอนสงลกคาหรอตลาด
8. การขายและการจำาหนาย (Sale & distribution) หมาย
ถง สนคาทจำาหนายคณสมบตตรงตามทลกคาตองการ
9. การจดตง และการปฏบตการ (Install) สนคาบางอยางจะตองนำาไปตดตงกอนจะใชงานได เชน โทรทศน ตองมการตดตงทถกตองจงทำาใหสนคาไดคณภาพเปนทพอใจของลกคา
10. ความชวยเหลอทางวชาการ และการบำารง
รกษา (Service) เปนการนำาผลการตดตามงานวจยการตลาด มาใชเพอพฒนาสนคาตวใหม ใหแขงขนดานตลาดคแขงได
11. การตดตามหลงการใช (Follow up) หมายถง การตดตามผลการทำางานหลงการผลต เชน เรองความปลอดภย การผลต
สนคาบางอยางทำาใหเกดผลเสยตอสงแวดลอม เชน อากาศเสย นำาเสย การผลตสนคาตองไดรบความเอาใจใสอยางด
11
แผนภมควบคมภาพสดสวนของเสย แผนภมควบคมภาพสดสวนของเสย หรอ แผนภม (P-chart) เปนแผนภมสำาหรบหาขอบเขตการยอมรบจากสดสวนของเสย ภายใตการตรวจนบอยางหยาบๆ หรองายๆ ดวยเครองมอ หรอสายตา เพอบอกวาผลตภณฑนนใชไดหรอไมได
สดสวนของเสย ( P ) คอ อตราสวนระหวางจำานวนผลตภณฑเสยทงหมดจากกระบวนการผลต ตอจำานวนผลตภณฑททำาการตรวจสอบทงหมดจากกระบวนการผลตเชนเดยวกน ถาให A แทนดวยจำานวนผลตภณฑเสยทงหมด และ N แทนจำานวนผลตภณฑททำาการตรวจสอบทงหมด เขยนแทนดวยสตร
เมอสมตวอยางผลตภณฑจำานวน n หนวยจากผลตภณฑทงหมดในกระบวนการผลต โดยให a แทนดวยจำานวนผลตภณฑเสยทสมไดจากกลมตวอยางขนาด n และให p แทนดวยสดสวนของเสยจากกลมตวอยาง เขยนแทนดวยสตร ดงน
ซงคา p ทไดจะเปนตวประมาณคา p การคำานวณหาขอบเขตสงสดของแผนภมควบคมได จากสตร
UCL = P + 3 P ( 1 – P )N
หาขอบเขตตำาสดของแผนภมควบคมได จากสตร
LCL = P - 3 P ( 1 – P )N
P = AN
P = AN
แผนภมคณภาพขอบกพรองของผลตภณฑ แผนภมควบคมคณภาพขอบกพรองหรอต ำาหนของผลตภณฑ จะเปนแผนภมควบคมจดบกพรองของผลตภณฑตอหนงหนวย เชน การประกอบเครองยนตยหอหนงจะตองใชนอต (knock) ยด ตามแบบนน 80 ตว หรอการตรวจสอบชนสวนของโทรทศน (TV) หนงเครอง เพอหาตำาหนเกยวกบรอยบดกร เปนตน
วธการสรางขอบเขตควบคมคณภาพแผนภมควบคมคณภาพขอบกพรองหรอตำาหนตอหนวยหรอบางท เรยกวา แผนภมควบคมคณภาพ C มวธการสรางดงน
เมอ C เปนจำานวนขอบกพรองของผลตภณฑแตละหนวย1.หาขอบเขตสงสดของแผนภมควบคมคณภาพ C คอ
UCLc = C + 3 C2.หาขอบเขตตำาสดขอบแผนภมควบคมคณภาพ C คอ
LCLc = C + 3 Cเมอ C แทน จำานวนขอบกพรองหรอตำาหนโดยเฉลยตอหนายทตรวจสอบ
3. หา C
m แทน จำานวนหนวยของผลตภณฑทตรวจสอบ
แผนควบคมคณภาพของเสย
C = ∑ C
M
แผนภมควบคมคณภาพของเสย หรอเรยกอกอยางวาแผนภมควบคมคณภาพ np หรอ np – chart เปนแผนภมทสรางขนโดยอาศยหลกการเดยวกบแผนภมควบคมสดสวนของเสย ( p – chart) สวนทเหมอนกนระหวาง np – chart และ p – chart กคอ np – chart เปนแผนภมควบคมคณภาพสดสวนของเสย กรณทขนาดตวอยางแตละกลมเทากนและหรอขนาดตวอยางแตละกลมไมเทากนกสามารถหาได
การสรางขอบเขตควบคมคณภาพ np1. คำานวณหาคาเฉลยของเสยในแผนภมควบคม np – chart2. หาขอบเขตสงสดของ np – chart
UCLnp = np + 3 np ( 1 – P )
3.หาขอบเขตตำาสดของ np – chart
LCLnp = np - 3 np ( 1 – P )
P = จำานวนผลตภณฑเสยทงหมดในทกกลมยอย จำานวนผลตภณฑทตรวจสอบทงหมด
C = ∑ np ∑ n
มาตรฐานการรบรองระบบคณภาพโรงงาน ISO 9000 ประกอบดวยISO 9001 เปนมาตรฐานในการออกแบบพฒนาการผลต การตดตงและบรการภายใตขอกำาหนดISO 9002 เปนมาตรฐานในการผลตและตดตงตามขอกำาหนดISO 9003 เปนมาตรฐานในการทดสอบและตรวจสอบตามขอกำาหนดISO 9004 เปนมาตรฐานในการกำาหนดแนวทางกลวธการบรหารงานและองคประกอบบคคลหรอ
บรการทกขนตอนในวงจรคณภาพมาตรฐานการจดการสงแวดลอม ISO 14000 ประกอบดวยISO 14001/4 มาตรฐานระบบการจดการสงแวดลอมISO 14010-12 มาตรฐานการตรวจตดตามสงแวดลอมISO 14020-25 มาตรฐานฉลากผลตภณฑเพอสงแวดลอมISO 14030/31 มาตรฐานประเมนระบบการจดการสงแวดลอมISO 14040-43 มาตรฐานประเมนวงจรชวตผลตภณฑ
TIS 18000 หรอ มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภย
แนวคดทสำาคญ เรอง Quality1. PDCA ค อ ว ง จ ร เ ด ม ม ง ซ ง เ ร ย ก ต า ม ช อ ข อ ง ด ร . Edword w.Deming
P คอ Plan (การวางแผน) เมอเร มตนจะมการปฏบตงานตางๆ ควรเร มตนโดยการวางแผนในการทำางาน กำาหนดวตถประสงคของกจกรรมเปาหมายทแนชด และแนวทางปฏบต เพอใหกจกรรม ไปถงยงเปาหมายตามวตถประสงคทวางไว D คอ Do (การนำาไปปฏบต) หลงจากการวางแผนกนำาแผนนนมาปฏบตตามอยางเครงครด โดยอยภายใตการควบคมโดยแผนทวางไว C คอ Check (การตรวจสอบ) เมอดำาเนนกจกรรมนนเสรจกควรจดใหมการตรวจสอบกระบวนการทงหมด เพอหาขอบกพรองตางๆ ทเกดขนในกระบวนการแตละขนตอน A คอ Action (การแกไขปรบปรง) นำาขอบกพรองทพบจากการตรวจสอบมาแกไขปรบปรง เพอใหระบบดำาเนนไปไดโดยมจดบกพรองนอยทสดแลวจงใหมการทำาแผนปฏบตก คอ เรมตนวงจรใหม
โดยกจกรรมทจะนำาไปสการปรบปรงงานและการควบคมอยางเปนระบบจะเปนไปตาม วงจร “ PDCA” คอ เรมจากการวางแผน นำาแผนทวางไวมาปฏบต ตรวจสอบผลลพธทได และหากไมไดผลลพธตามทคาดไว จะตองทำาการทบทวนแผนการโดยเรมตนใหมอกครงและทำาตามวงจร PDCA ซำาอก
2.TQM (Total Quality Management)T (Total) คอ ทกคนในองคกรตองมสวนรวมQ (Quality) คอ การทำาไดตรงตามความตองการของลกคาM (Management) คอ การบรหารจดการอยางเปนระบบ โดยผบรหารระดบสงตองมความมงมนจรงจงTQM จงเปนการบรหารคณภาพทวทงองคกรททกคนมสวนรวม
แนวคดแบบ TQM 12 ประการ1. สรางความพงพอใจใหแกลกคา (Customer Satisfaction)2. มจรยธรรมและรบผดชอบตอสงคม (Business Ethics & Social
Responsibility)3. ใหการศกษาและพฒนาบคลากรตลอดเวลา (Human Resources
Development)4. ทกคนในองคกรมสวนรวมในการสรางคณภาพ (Total Participation)5. ใหความสำาคญแกกระบวนการทำางาน (Process - Orientation)6. กระบวนการถดไปคอลกคาของเรา (Next Process is Customer)7. บรหารดวยขอมลจรง ของจรง ในสถานทจรง (Management by Fact)8. แกปญหาทสาเหต เนนการปองกนการเกดปญหาซำา (Preventive Action)9. ใชกรรมวธทางสถต (Statistical Methods)10. รายละเอยดปลกยอยมมากกวาประเดนสำาคญ (The Pareto Principle)11. ดำาเนนการบรหารแบบ P-D-C-A (Plan-Do-Check-Act)12. สรางระบบมาตรฐานทมการปรบปรงอยางสมำาเสมอ (Improving Standards)
สรปคณภาพ คอ คณสมบตตางๆทมอยในตวสนคาซงแบงไดเปน 4 ประเภท
1.คณภาพทบอกกลาว 2.คณภาพทแทจรง 3.คณภาพทโฆษณา 4.คณภาพจากประสบการณ
ดงนนการควบคมคณภาพก คอ การควบคมการผลตผลตภณฑใหอยในมาตรฐานซงจำาเปนตองมสวนประกอบทง 3 ททำา ใหไดผลผลตทดคอ คน เครองจกร และวตถดบ
แนวคดทสำาคญทเปนรากฐานของการควบคมคณภาพ คอ วงจรเดมมง ซงตงตามชอของผทนำาแนวคดนเขาสประเทศญปน โดยแบงไดดงน
1.plan2.do3.check4.act
ตอมาภายหลงไดพฒนาการควบคมคณภาพโดยใชระบบ ISOISO 9000 มาตรฐานการจดการและประกนคณภาพISO14000 มาตรฐานการจดการสงแวดลอมTIS18000 มาตรฐานการจดการชวอนามยและความปลอดภย
ขนตอนการควบคมคณภาพการผลต 1.กำาหนดคณภาพในระดบนโยบาย 2.ออกแบบผลตภณฑใหไดตามมาตรฐาน 3.ควบคมคณภาพในการผลต 4.ควบคมคณภาพสนคาสำาเรจรปกอนจำาหนาย
ประโยชนของการควบคมการผลต1.ลดความเสยหายจากการดำาเนนงาน2.ลดคาใชจายตางๆ3.ผลผลตขายไดตามราคาทตงไว4.บรรยากาศในการทำางานดขน
คำาศพททควรร
Quality Control การควบคมคณภาพStatistical หลกการทางสถตQuality Control Circle กจกรรมกลมคณภาพTotal Quality Control การควบคมคณภาพทกขน
ตอนการผลต
Stated Quality คณภาพทบอกกลาวReal Quality คณภาพทแทจรงAdvised Quality คณภาพทโฆษณาExperienced Quality คณภาพจากประสบการณ
บรรณานกรม ยทธ กยวรรณ. การบรหารการผลต. กรงเทพฯ : ศนยสอเสรม กรงเทพฯ : 2543
