ความรคคณธรรม (KnowledgeandMorality)

ความคดรวบยอดเชงวสยทศน ทฤษฎ หลกการ กระบวนการและยทธศาสตร การพฒนาการเรยนรของมนษย การคดเชงสรางสรรค การพฒนาสขภาพกายและจตใจ สตปญญา ความรคคณธรรม จรยธรรมและ

วฒนธรรมในการดำารงชวต มคณภาพชวตทด มศกดศรของความเปนมนษย ภาคภมใจในความเปนไทย สำานกนำาในการดแลรบผดชอบตอบาน

เมอง ความร ความเขาใจ ในหลกการทางการเมอง การปกครอง เศรษฐกจ สงคม ศลปะและวฒนธรรมของชาตภมปญญาไทยและความร อนเปนสากลสรางสำานกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม

และ พลงงานรจกพงตนเองใฝรและเรยนดวยตนเองอยางตอเนอง การประยกตทฤษฎสการปฏบตมขอถกเถยงกนอยเสมอวาระหวางความรกบคณธรรม อะไรสำาคญกวากนในโลกยคสอสารไรพรมแดน ขอมลหลงไหลมาไดจากทวทศมทงขอมลทเปนประโยชนและขอมลทไรประโยชนขอมล

บางอยางกนำาไปสความรความเขาใจทผดๆ นำาความเสอมเสยทางดานศลธรรมและจรยธรรมมาให แตคนเรากตองแสวงหาความร เพราะเชอมนวาความรคอกญแจไขไปสความสำาเรจคนไทยใหความสำาคญกบการเรยนเพอ

ใหไดความรไมยงหยอนกวาชนชาตใด ๆ จะเหนไดจากการทแยงกนเขาเรยนในโรงเรยนหรอในสถาบนการศกษาทมชอเสยงกนอยประจำาจนยากทจะแกได ทงนคงเชอวาถาบตรหลานไดเรยนโรงเรยนดง ๆ แลวจะไดความ

รมากกวาโรงเรยนอน คนเรยนเกงกไดรบการยกยองนบถอจากสงคม สมยหน งถ งก บมการจดล ำาด บคนทสอบได คะแนนเปนล ำาด บท เอาไว แตคนเรยนเก งหลายคนตอมาก ประสบความลมเหลวในชวตท เรยก

วาความร ท วมหวเอาตวไมรอด

ตอนท1 นายกรณย ก นจะนะ กลาววา เมอมขาวทางสอมวลชนวา คนทเรยนแพทยกลายเปนฆาตรกรทโหดเหยมทสด คนทเคยสอบไดทหนงของประเทศถกกลาวหาวากระทำาผดคดโกงผอน และบางคนกลาววาภาวะวกฤตทางเศรษฐกจทเกดขนเปนผลพวงจากนกธรกจการเงน ทชาญฉลาดบางคนแสวงหาประโยชนใสตนโดยอาศยชองวางทางกฎหมาย โดยไมคำานงถงความเสยหายทเกดขน บางคนหนไปอยตางประเทศพรอมความรำารวยสวนตนบนความยากจนของชาต คนฉลาดอยางนหรอทประเทศชาตปรารถนา คงไมใชอยางแนนอน และหลายคนกกลาวโทษวาเปนเพราะการศกษาของเราไมด เนนสรางคนฉลาดมากกวาสรางคนด เปนผลใหเราไดคนเกงแตไมด กลายเปนคนเกงทเปนพษภยตอผอน คงไมมใครปฏเสธวาการศกษาตองสรางคนด คอทำาคนใหเปนคนดดวย ไมใชสรางแตคนเกงอยางเดยวประเทศชาตตองการทงคนเกงและคนดปญหาสำาคญอยทวาระหวางคนเกงและคนดอยางไหนควรมากอนกน ถาหากใหวเคราะหในระบบปจจบนจะเหนไดชดเจนวาใหความสำาคญกบคนเกงมากกวาคนดเรมตงแตแรกเขาเรยนโรงเรยนมชอเสยงยงคงใชวธสอบคดเลอกคนเขาเรยนโดยอางเหตวาตองการคนเกงเขาเรยนเพอรกษาชอเสยงของโรงเรยนแปลวาถานกเรยนไมเกงโรงเรยนกไมมชอเสยงบางคนถงกลาววาทำาใหคณภาพของโรงเรยนลดลงไปดวย โรงเรยนมธยมของรฐและเอกชนจำานวนมากยงนยมใชวธสอบแขงขนคดเลอกคนเขาเรยน ทงๆ ทรฐธรรมนญกำาหนดใหทกคนตองมโอกาสไดรบการศกษาขนพนฐานไมนอยกวา 12 ป ทรฐจดใหโดยไมเกบคาใชจาย ผมถามทกคนเสมอวาคนทสอบไมไดถอวาเขาไดรบโอกาสทางการศกษาหรอไมและตอไปคงตองคดวาการสอบแขงขนคดเลอกขดรฐธรรมนญหรอไม ในระดบอดมศกษากใหความสำาคญกบคนเกงดงเหนไดจากการคดเลอกคนเขามหาวทยาลยมกใชการสอบเปนสำาคญ การพจารณาคณสมบตอน ๆ มนอยมาก เรากำาลงใหความสำาคญกบคนเกงทางความรมากเกนไปหรอเปลา เรากำาลงละเลยความเปนคนดหรอเปลา หรอเราคดวาถาคนเกงแลวกจะ

เปนคนดไดโดยอตโนมต จงไมตองใหความสำาคญกบการเปนคนด ซงเปนเรองไมจรง ไมถกตอง ดงปญหาทเกดขนตามทกลาวถงมาแลวขางตน จรง ๆ แลวระบบการศกษา ควรตองใหความสำาคญกบการสรางคนใหเปนคนดไมนอยกวาการสรางคนเกง ตามทเราไดเคยดขาวตามสอตางๆ ทำาใหเราไดเหนวา คนทมการศกษาสง มหนาทการงานทด มความรความสามารถประกอบอาชพทคนทวไปใหการยอมรบนบถอ เชน เปนคร เปนหมอ เปนแพทย คนทจะประกอบอาชพเหลานได ตองมจรรณยาบรรณและคณธรรมเปนหลก เพราะถาหากไมมจรรณยาบรรณและคณธรรมนน บคคลเหลานอาจเปนอาชญากรหรออาจเปนคนททำาผดได เชน ขาวครขมขนนกเรยน ทำารายรางกายลกศษย หรอนายแพทยฆาหนศพภรรยา เหตเพราะหงหวง บคคลเหลาน เมอทำาความผดจะทำาแบบแยบยลและปดบงอำาพลางไดอยางดจนแทบจะไมมใครสงเกตถงความผดปกต ตนเหตของประการทงปวงกมสาเหตมาจากความโมโห โทสะ ความเหนแกตวหรอควบคมอารมณไมได

ตอนท 2 นายสภทรชย ภดด กลาววาในยคปจจบนเดกและเยาวชนไทย มแนวโนมในการขาดคณธรรมถงขน

วกฤตจนทำาใหเดกนกเรยนเกดการแขงขนกนทางการเรยนใครทเกงกวาจะมตวเลอกและไดรบสทธมากกวาเดกทสอบไดคะแนนอนดบทายๆ จงทำาใหการแขงขนทางการเรยนและการสอบนนเปนจรงเปนจง มากกวานกถงความรบผดชอบและชวด เดกทเรยนดเรยนเกง บางคนกไมสามารถเอาตวรอดไดเสอมไป เพราะถาเกดปญหาสวนตวขนเดกเหลาน อาจจะไมมภมคมกนรางกาย ทำาใหหาทางออกไมไดบางคนคดสนฆาตวตาย บางคนกหลงไปในทางทผด ดงคำากลาวทวา ความรทวมหวเอาตวไมรอด แตในขณะเดยวกน เดกทเรยนไม“ ”เกงแตพอไปได กลมเดกเหลานสามารถดำาเนนชวตในสงคมไดดกวาเดกทเรยนดเรยนเกงสวนมาก ดงนนการปลกฝงคณธรรมในวยเรยน ควรเปนสวนหนงทเขามาอยในตำาราหรอหลกสตรในการเรยนการสอน เพราะผเรยนจะไดเขาสคณธรรมไปพรอมกบการเรยน เกงดวย และเปนคนดดวย ดงคำากลอนทศาสตราจารยกตตคณ อำาไพ สจรตกล ไดประพนธไววา

"เมอความรสงเยยมถงเทยมเมฆ แตคณธรรมตำาเฉกยอดหญานน

อาจเสกสรางมจฉาสารพน ดวยจตอนไรอายในโลกา

แมนคณธรรมสงเยยมถงเทยมเมฆ แตความรตำาเฉกเพยงยอดหญา

ยอมเปนเหยอทรชนจนอรา เพราะปญญาออนดอยนานอยใจ

หากความรสงลำา คณธรรมเลศ แสนประเสรฐกอปรกจวนจฉย

จะพฒนาประชาราษฎรทงชาตไทย ตองฝกใหความรคคณธรรม"

ตอนท 3 นายนนธนนท รดชำา กลาววา

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 มาตรา 23 กลาววา การจดการศกษาทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย ตองเนนความสำาคญทงความร คณธรรม กระบวนการเรยนร และบรณาการตามความเหมาะสมของแตละระดบการศกษานนคอ ทงความร คณธรรม และกระบวนการเรยนรตองใหความสำาคญควบคกนไป

ผมไดหวขอ พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ในมาตรา 23 วาดวยเรองการจดการศกษาทงในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย ตองเนนใหความสำาคญทงความร คณธรรม กระบวนการเรยนรและบรณาการตามความเหมาะสมของแตละระดบการ

ศกษา...นนคอทงความร คณธรรม และกระบวนการเรยนรตองใหความสำาคญควบคกนไป มาตรา 23 ในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต กลาววาการจดการศกษา ตองยดหลกวาผเรยนทกคนมความสามารถเรยนร และพฒนาตนเองได และถอวาผเรยนมความสำาคญทสด การสรางใหคนเปนคนด ตองถอวาเปนสวนหนงของการศกษาอบรม หรอคอสวนหนงของกระบวนการเรยนร หลายคนเขาใจผดคดวา ถาจะพฒนาใหผเรยนมคณธรรม กตองใหเรยนวชาทวาดวยศลธรรม จรยธรรม ตามหลกของศาสนามาก ๆ ซงกไมใชเรองทผด แตการสรางคณธรรมคงไมสามารถแยกสรางไดตางหาก จากการเรยนรในเรองอน ๆ

ตอนท 4 นาย กรณกฤต มงเมอง กลาววา คณธรรมความเปนคนด เปนคณลกษณะทางจตใจทแสดงออกมาผานการประพฤตปฏบต และจะบงบอกไดวาเปนพฤตกรรมของคนดหรอคนไมด พฤตกรรมเหลาน ทสำาคญเชน ความเปนคนรจกหนาท รบผดชอบตอตนเองและผอน คณธรรมทพงประสงคสามารถสรางใหเกดได ผานกระบวนการปฏบต ทงงานสวนบคคลและการปฏบตงานรวมกนเปนกลม ตวอยางเชนถาเราไดเปนผนำา หรอผตาม ภายในองคการ เรากจะเปนผนำา และผตามทด มความร คคณธรรม จะสามารถอานตวออก บอกตวได ใชตวเปน เหนตวตาย จะไดคลายทฏฐ จะไดดำารชอบ จะไดประกอบกศล จะไดผลคณอนนต เปนหลกสำาคญในปจจบน ในการปฏบตและการดำาเนนชวตสบตอไป การเรยนรทดจงควรเปนการเรยนรทใหผเรยนปฏบตงานตาง ๆ ดวยตนเอง เชน แสวงหาความรดวยตนเองจากแหลงขอมลขาวสารตาง ๆ ทดลองทำางาน ฝกทดลองดวยตนเอง รวมกบผอน ศกษาคนควา และทดลองปฏบต การแลกเปลยนขอมล และขอคนพบระหวางผเรยนดวยกนหรอระหวางผเรยนกบผร กระบวนการเหลาน ผเรยนจะไดเรยนรเรองคณธรรมโดย

อตโนมต โดยไมตองสอนวชาคณธรรม เพราะการทำางานรวมกบผอน เขาตองเรยนรเรองความรบผดชอบ ความตรงตอเวลา ความอดทน เสยสละ ความซอสตย สจรต ตองรจกชวยเหลอผอน ฯลฯ ถาเขาไดทำามาก ๆ กจะสานกอเปนเจตคต เปนความเชอ และถาเขาปฏบตอยเสมอกจะเปนความเคยชน เปนสำานกทจะตองประพฤตปฏบตเชนนนอยเสมอ พระราช-บญญตการศกษาแหงชาต กลาววา การศกษาตองใหความสำาคญทงความร คณธรรม และกระบวนการเรยนร และบรณาการ ตามความเหมาะสมของแตละระดบการศกษา จงเปนหลกการจดการเรยนรทสำาคญยง ทจะทำาใหผเรยนเกดทงความร และคณธรรมไปพรอม ๆ กน

การเรยนรทเกดจากการปฏบตดวยตนเอง เปนการคนหาความร แสวงหาความรจากแหลงขอมล การทดลองทำางาน ทดลองปฏบต มการแลกเปลยนเรยนร โดยทในการเรยนรดวยตนเองนนเปนการเกดคณธรรมโดยทไมตองสอนหรอปลกฝง คณธรรมทเกดจากการเรยนรนนคอความรบผดชอบ ความตรงตอเวลา ความอดทน เสยสละ ความซอสตย สจรต การทำางานรวมกบผอน ฯลฯ สงเหลานถาเกดการเรยนรและทำาไดมากๆ จะกอใหเกดเปนเจตคต เปนความเชอ ปฏบตเปนประจำากจะเกดความเคยชน เปนสงทตองประพฤตปฏบตอยเสมอ

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต กลาววา การศกษาตองใหความสำาคญทงความร คณธรรม และกระบวนการเรยนรนน บรณาการใหเหมาะสมกบระดบการศกษา จงเปนหลกการจดการเรยนรทสำาคญ ทจะกอใหเกดทงความรและคณธรรมไปพรอมๆกน

ตอนท 5 วาทร.ต กฤตชญ พฒนทองปน กลาววาความรคคณธรรมคอการพฒนาคนทสมบรณ ซงพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว กทรงเนนยำาอยเปนประจำา พระราชดำารดงกลาวนน ทกคนควรนำาไปปฏบต เพอทจะไดพฒนาทรพยากรมนษยของชาต คนมคณธรรมความรบผดชอบในพระราชดำารพระบาทสมเดจพระเจาอยหว การทำาใหเกด ความร”

คคณธรรม เปาหมายคอการพฒนาคนใหสมบรณแบบอยทการกระทำาใหคน”มคณภาพและคณธรรม 2 ประการ 1. คนมคณภาพ หมายถง คนทมความร ความสามารถ ความชำานาญ ในวชาชพจนสามารถ เลยงตนเองและครอบครว 2.คนมคณธรรม หมายถง เปนคนด คดด และประพฤตด ไมเบยดเบยนตนเอง และผอนในสงคม และมเมตตากรณาตนเอง และผอน เปนคนใฝรอยเสมอ รจกตนเอง เสยสละเพอสวนรวม มองการณไกล ไมประมาท และมศลธรรม หลกการเสรมสรางคณธรรมตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ในเรองของคณธรรมความรบผดชอบ ทจะตองมประจำาอยในตวบคคลทมคณภาพ และคณธรรม จะเหนไดจากแบบอยางพระราชจรยวตร และพระราชกรณยกจทสะทอนถงคณธรรมทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงยด เปนคณธรรมประจำาพระองคทรงตงพระราชปณธาน อนแนวแนทจะทรงกระทำาหนาทพระมหากษตรย โดยอาศยธรรมะแหงพระพทธศาสนา ทเรยกกนวา ราชธรรมหรอธรรมะของพระราชา (ทศพธราชธรรม) พระเจาอยหวผทรงธรรมอนประเสรฐ ของแผนดนไทย พระองคคอแบบอยางแหงผดำารงธรรม ใหพสกนกรเหนประจกษ วาสงทง หลายทพระองคทรงทำา คอ การทำาเพอประโยชนสขของเหลาอาณาราษฎรอยางแทจรงเนองในวาระมหามงคล ทศพธราชธรรม ๑๐ ประการ คอ

(๑) ทาน คอ การให ตามนยแหงทศพธราชธรรม หมายถงการใหสงของและวชาความร ทมงเพอประโยชนสขของผอน พระองคได ทรงบำาเพญทานอยางตอเนอง ทงอามสทาน (การใหสงของ) และธรรมทาน (การใหธรรมะและความร) เพราะสงทพระองคทรงปฏบต นน พระองคมงไปทประโยชนของประชาชนไทยทงหมด ไมมการแบงฝกฝาย แบงภาคเปนเหนอใต และไมแบงวาใครนบถอศาสนาใด

(๒) ศล คอ ความประพฤตดงาม การสำารวมระวงกายและวาจา การรกษาศลกเหมอนกน ศลทพระองคทรงรกษานน มความซอสตยสจรต เปนแบบอยางทดของคนทงหลาย ทรงมงหมายไปยงมหาชนสวนใหญ มงไปทการไมกอใหเกดความเบยดเบยนและความรมเยนของประชาชนทงหลาย

(๓) บรจาค การเสยสละ พระเจาอยหวของเราไดทรงเสยสละความสขสวนพระองค หรอประโยชนสวนพระองค เพอทรงบำาเพญประโยชนแกพสกนกรทงหลาย เราจะเหนถงพระราชภารกจมากมายของพระองค ทกๆ อยางนน พระองคทรงทำาเพอประชาชนสวนใหญ ทกครงทเกดเภทภยในแผนดน พระองคจะทรงสละเวลาและแสดงความเปนหวงตอสงทประชาชนไดรบ พระองคไมเคยทจะปลอยใหประชาชนตองรบเคราะหกรรมโดยทพระองคไมเคยชวยเหลออะไรเลย พระองคจะทรงสละทงทรพยสนสวนพระองคและทรงหารทางอนๆ มาเยยวยาความเดอดรอนของพสกนกรทกครง

(๔) อาชชวะ ความซอตรง หรอความสจรต พระองคเปนแบบอยางทดของความซอสตย และพระองคจะทรงประทานพระบรมราโชวาทแกขาราชการและคณะรฐมนตร ใหปฏบตราชการแผนดนดวยความซอสตยสจรต

(๕) มททวะ คอ ความออนโยน ความสภาพเรยบรอย ความไมเยอหยง ความไมหลงตวเอง ขอนเราจะเหนไดจากภาพตางๆ ทางสอมวลทงหลาย พระองคทรงตรสถามและทกทายผทเขาเฝาดวยออนโยน ใหเกยรตผอน และไมทรงถอวาพระองคเปนพระเจาอยหว

(๖) ตบะ คอความเพยรเผากเลส ขอนเปนหลกธรรมอนลกซง แตกเหนไดเสมอในจรยาวตรของพระเจาอยหว นนคอ การทพระองคเปนแบบอยางทดในการปฏบตอยางพอเพยง ทรงเปนแบบอยางของความมกนอย ไมหลงระเรงกบสงปรนเปรอความสขทงหลาย การใชจายอยางประหยด เปนตน

(๗) อกโกธะ คอ ความไมโกรธ คอการไมตกอยในอำานาจของความโกรธ คอ ความมเมตตาตอผอน พระเจาอยหวจะมพระเมตตาตอพสกนกรของพระองคอยางหาทจำากดขอบเขตไมได ไมวาคนผนนจะเปนใคร หาก

พระองคทรงทราบความเดอดรอนของเขา พระองคตองทรงสอบถามถงและใหความชวยเหลอดวยความเมตตาเสมอ

(๘) อวหงสา คอ ความไมเบยดเบยน คอ ความกรณา ทพระเจาอยทรงมตอประชาชนทงหลาย หลกธรรมขอน พระองคทรงบำาเพญมาดวยความตอเนอง เชนเดยวกนกบความเมตตาของพระองค

(๙) ขนต คอ ความอดทน ธรรมะขอน หมายถงความอดทนตอทกสงทกอยาง ทงทางพระวรกายและทางพระทย พระเจาอยหวทรงมความอดทนอยางสงยง ทกครงทพระองคทรงเสดจเยยมราษฎรในตางจงหวด พระองคจะทรงอดทนตอความเหนอยลาทรงวรกาย บางครงองคทรงเสดจพระราชดำาเนนเปนระยะทางไกลๆ แมทามกลางความทระกนดาร พระองคกไมทรงยอทอ นอกจากน พระองคยงมความอดกลนทางจตใจสง ภาพตางๆ ทชาวไทยไดเหน ในเวลาทพระองคเสดจไปในงานพระราชพธตางๆ พระองคจะทรงนงสงบเปนเวลานานนบชวโมง แสดงถงความอดทนทางจตของพระองค ททรงผานการฝกจตสมาธมาอยางดแลว

(๑๐) อวโรธนะ ความไมคลาดจากธรรม นนคอ การยดมนในหลกการปกครองทพระองคไดทรงตงปณธานไวแลว ดวยพระสตปญญาของพระองคททรงบำาเพญมาอยางสมำาเสมอ ทำาใหพระองคทรงยดมนในพระธรรมทงหลายอยางด ไมทรงหวนไหวตอแรงกระทบอนใด

หากแตพระมหากษตรยทพงปฎบตเราเองในฐานะพสกนกรกสามารถนำาหลกธรรมนมาปฎบตตนไดเชนกนหากจะเลอกนำาหลกทศพศราชธรรมมาปฏบตเพยง 1 ขอ งายทสดคอขอท 1 เพราะเชอวาทกคนสามารถทำาไดและไมตองไดลงทนอะไรเลย นนคอ ทาน ดงท พระพทธองคตรสวา บคคลแมไมมทรพยสเงนทอง แตสามารถใหทานกบผอนได 5 ประการ ดงน

1. ใบหนาเปนทาน คอรอยยมความสดใส ความเบกบาน2. วาจาเปนทานคอการพดใหกำาลงใจ ปลอบโยน ปลอบใจในนามทกข

และสข

3. จตเปนทาน คอสามารถเปดอกเปดใจกบผอน ดวยความเมตตา4. ดวงตาเปนทานคอใชแววตาเปนหนทางแหงความหวงด5. กายเปนทานคอสามารถใชกำาลงกายเพอชวยเหลอผอนคณธรรมตางๆ ทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงยำาและแสดงไวใน

พระบรมราโชวาท และพระราชดำารสเปนคณธรรมสำาคญในชวต ทงในแงของการทำาใหปจเจกบคคลสามารถดำารงชวต อยถกตองตามทำานองคลองธรรมและสามารถคำาจนสนบสนนใหดำาเนนงานตางๆ ในหนาทสำาเรจลลวง ไปดวยด

ตอนท 6 นายณรงคฤทธ ชมทอง กลาววาพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมคณธรรม ความรบผดชอบ ประจำา“ ”

พระองคในการ ทรงปฏบตภาระหนาทพระมหากษตรยของแผนดนไทย ความหมายของคณธรรม ความรบผดชอบ คอสภาพทรจกภาระหนาท และ“ ”ทำางานหรอดำาเนนการตามภาระหนาทใหบงเกดผลลพธมากทสด และเงอนไขทตองม คอการรบร (เรยนรและ/หรอรบร) วาภารกจทตองกระทำาในหนาทนนๆ มอะไรบาง หรออกนยหนงคอ รหนาทนนเอง การมคณธรรม ความรบผดชอบ สอการมคณธรรม การรจกหนาท นนคอการมความสำานกใน“ ”หนาท จากความหมายของคณธรรมตามแนวพระราชดำารพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ในเรอง ของการรจกหนาทแลวยงประกอบไปดวยคณธรรมความรบผดชอบในเรองอนๆ ดงน ความรบผดชอบกบการมวนย เปนเรองทสำาคญบคคลทมหนาทรบผดชอบจกตองเปนคน ท มวนย คอ การปฏบตตามระเบยบกฎเกณฑ และ“ ”วธการทไดกำาหนดไวสำาหรบภารกจในบทบาทหนาทนนๆ ถามการปฏบตตนทแตกตางไปจากวธการ และ/หรอระเบยบกฎเกณฑทกำาหนดไวแลวโอกาสทจะประสบความสำาเรจในการดำาเนนการยอมมนอย และไมสามารถสรางผลลพธใหเปนไปตามคาดหวงไวในบทบาทหนาทนนๆ การมวนยจงมกกลาวเชอมโยงกบ ความอดทน ความพากเพยร ทจะดำาเนนการ ใหบงเกดผลตามท“ ” “ ”

ตองการ ความหมายของ การมวนย จงกนความไปถงความเพยรพยายาม “ ”ความบากบน ตลอดจนความอดทนทเกดขนอยางอยตว และจรงจงเพอใหบงเกดผลงานทคาดหวง

ตอนท 7 นายนฐพล ปญญาเหมอง กลาววาความรบผดชอบกบการตรงตอเวลา ผมวนยแลวจะเปนผท ตรงตอ“

เวลา ในการปฏบตงานใดๆ ไมวาจะเปนบทบาท” /หนาทอะไรกตาม จะเกยวกนกบเวลาเสมอ ทงแงเวลาทตองใชในการ ทำากจกรรม และเวลาทเปนตวกำาหนดการทำางานแตละขน ผทมความรบผดชอบเมอดำาเนนตรงตามเวลา ผลงานทบงเกดขนกจะเปนไปตามความตองการทงในแงปรมาณ คณภาพ และเวลา

ความรบผดชอบกบความเปนเลศ คนทมความรบผดชอบจกตองเปนคนทมวญญาณของ การเรยกรอง ความเปนเลศ “ ” (Pursuit of excellence) จากตวเองขณะเดยวกนตองมความพากเพยรพยายาม และตองม การเสยสละ ตวเอง “ ” (ในรปของเวลา แรงกาย พลงสมอง การพกผอนหยอนใจ) กลาวคอไมใชการทำางานแบบ เชาชามเยนชาม เพอทำาใหวน“ ”และเวลาผานไปเรอยๆ เทานน แตทำางานดวยความ กระดอรน การทมเทพลงกายพลงสมอง เพอใหบงเกดผลลพธตามทตองการ ขณะเดยวกนยอมมโอกาสทำาใหเกดความรเรมใหม และการสรางสรรคนวตกรรม (innovation) ในบคคลผนนอนเปนผลจากความพยายาม การเรยกรองความเปนเลศจากตวนเอง กจดเปนสภาพหนงของ ความใฝสำาเรจ“ ” (need for achievement or anachievement) การทบคคลยอมบากบนพากเพยรเพอใหประสบความสำาเรจในการดำาเนนงานยอมตองเรยกรองความเปนเลศจากตวเองเพอนำา ไปสความสำาเรจดงกลาว

ตอนท 8 นายปยะพงษ อนหล กลาววา

ความรบผดชอบกบความกาวหาญ คนทมคณธรรมความรบผดชอบ จกม ความกลาหาญ ทจะดำาเนนการใดๆ โดยไมรรอ มความ“ ”เดดขาดแนวแนในการตดสนใจ ซงตรงกนขามกบการผดวนประกนพรงหรอการรรอไมดำาเนนการ ในภารกจนนๆ ดวยความไมกลาตดสนใจการดำาเนนงานไมสำาเรจตามวตถประสงค ความกลาหาญจงเปนองคประกอบหนงในคณธรรมความรบผดชอบทสำาคญเชนกน ความรบผดชอบกบความซอสตย ผทมความรบผดชอบในหนาทของตวเอง และมวนย ทจะปฏบตตามระเบยบเกณฑทกำาหนด กลาวคอ การเปนผทปฏบตตนใหเปนไปตามจรรยาบรรณ ของอาชพหรอการงานนนๆ ไมดำาเนนการอนใดทจะผดแผกแปลกไปจากแนวปฏบตทกำาหนด โดยจรรยาบรรณของอาชพ และการงาน ไมหลอกลวงทงทางดานการใหบรการ กอใหเกดความเสยหาย ขาดคณธรรมความรบผดชอบกบความซอสตยเปนเรองอนตรายมาก ความรบผดชอบกบการคำานงถงผอนในการดำาเนนงานใดๆ กตามจะตองเกยวของกบผอน การไมสรางภาระหรอปญหาใหแกผอนโดยคำานงถงผอนเปนคณธรรมรบผดชอบทตระหนกถงบคคล จะตองมความรบผดชอบในการปฏบตหนาทโดยไมทำาใหผอนเดอดรอน และกระทบกบงานทกระทำา ทงนกระผมขออนญาตยกตวอยางบลคลผทมความกลาหาญ มความซอสตย มความรบผดชอบ มาเพอใหเปนแบบอยางในการปฏบตตว ปฏบตตน รวมถงในการทำางาน การอยรวมกนในสงคม ซงทานเปนบรรพบรษของคนอตรดตถ เปนบคคลทชาวอตรดตถ ใหความเคารพนบถอ นนกคอ" ทานพอพระยาพชยดาบหก" และเพอสดดวรกรรมของทหารหาญคพระทยของพระเจาตากสนมหาราช ทตอสกบอรราชศตร ดวยดาบสองมอ ออกตอสจนกระทงดาบหกไปขางหนง เพอรกษาเมองพชยไว

ตอนท 9 นาย วรนทร ทาวถง กลาววา ความรบผดชอบเปนคณธรรมทสำาคญครอบคลมความหมายของคณธรรมความรบผดชอบ ทกลาว มาขางตน คอใหคนเรามความรบ

ผดชอบตอหนาท การทำางาน ในเรองเวลา งานทไดรบหมอบหมายตามผบงคบบญชาใหลลวงตามเวลา เชน มาตรงตอเวลา กลบตามเวลา หากจะพจารณาจากทรรศนะของตวบคล หากจะพจารณาจากทรรศนะของตวบคคล และบทบาท/หนาทตางๆ ของบคคลในสงคมแลวอาจจำาแนกความรบผดชอบ ของคนเราในเชงกจกรรมได 3 ประเภทคอ ความรบผดชอบในการใชชวต ความรบผดชอบในการทำางาน ความรบผดชอบในบทบาท/หนาทอนๆ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมหลกปรชญาสวนพระองคทกำากบการปฏบตพระองค ตลอดชวงเวลาทพระองคทรงดำารงตำาแหนงเปนประมขของชาวไทย ททำาใหพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระราชปณธานทจะทรงเปน ยงกวาพระมหากษตรย โดยทรงเลอกทจะสรางสรรค ประโยชน “ ” “สขแหงมหาชนชาวสยาม”

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงดำาเนนกจกรรมตางๆ ทเหนอกวาความคาดหวงทพงม จากบทบาท และหนาทในตำาแหนงพระมหากษตรย จดเปนการปฏบตพระองคเยยงผมคณธรรม ความรบผดชอบ ทยากจะหา“ ”ผใดเสมอเหมอนในโลก

ตอนท 10 นายอนสรณ สพโส กลาววา

แนวทางพฒนาความรคคณธรรม

สภาพปญหาของสงคมไทยในปจจบน เราจะเหนวาสถตการเพมขนของจำานวนคดอาญาทเขาสระบบกระบวนการยตธรรมทมจำานวนมากและเพมขนทกป โดยเฉพาะคดอาญาในชวง 7 ปทผานมาเพมขนจากจำานวน 503,805 คดในป พ.ศ. 2541 เปน 559,763 ในปพ.ศ. 2545 กอใหเกดปญหาขนมากมาย เชนปญหาการแกไขฟ นฟพฤตกรรม, งบประมาณคาใชจายในการ

เลยงด และแนวโนมอาชญากรรมทเขาสระบบยตธรรมใน 20 ปขางหนา จงแนวโนมมากขนและมงกลมผมความร ผหญงและเดกเยาวชนมากขนตามลำาดบ อกทงปญหาของขาราชการทประพฤตตวไมเหมาะสมมพฤตกรรมการคอรรปชน ทำาใหเกดปญหาอาชญากรขามชาตตามมามากมาย ตามขาวสารรากฐานไทย ฐานขอมลเพอการพฒนาประเทศกลาววา ประเทศไทยเปนสวรรคของแกงอาชญากรขามชาต เพราะคนของรฐสวนหนงเหนชองทางรวยลดแสวงรายไดจากการตรวจตรา เมอพบคนตางดาวทเปนอาชญากรขามชาต ซงเปนบคคลตองหามเหลาน ใชกฎหมายเปนอาวธเปนเครองตอรองแลกเอาผลประโยชนเงนทอง โดยยอมใหพวกเหลานน ใชเงน ซอ “ ”ขาราชการชวผถอกฎหมาย เรยกวา มาเฟยเหนอมาเฟย นอกจากนยงมขาว“ ”ปรากฏบนหนาหนงสอพมพมากมาย เชน การโกงเงนของบรษทโดยผบรหารบรษทเงนทนหลกทรพยซทกา หรอทนายธนาคารมหานคร ทถกสำานกงานปองกนและปราบปรามการทจรตและฟอกเงนยดทรพย กถอวาเปนการกระทำาความผดของผมความร ซงเมอเกดการกระทำาความผดขนแลวกมการลงโทษ ตามกระบวนการยตธรรม เชนยดทรพย, จำาคก, ประหารชวตฟ นฟแกไข เปนตน อนเปนการแกไขท ปลายเหต ทตองรอใหมการกระทำาความ“ ”ผดเกดขนกอนจงแกไขแลวทงสน

ตอนท 11 นายนนทธวช ขนใจ กลาววา

จากเรองราวทเกดขนขางตน ทำาใหมองเหนหรอสะทอนถงความเสอม หรอความถดถอยของสงคมไทย ทมตอคณธรรม บงบอกถงการหายไปของหลกการยดมนในคณธรรมของสงคมแนวทางในการสรางความรคคณธรรมจงเปนประเดนทถกหยบยกขนมาถกแถลงกนอยางกวางขวางในปจจบน เพราะดจะเปนหนทางหนงทจะมาเปนตวชวยในการกำาหนดพฤตกรรมใหคนในสงคมไทยไดสำานกในความเปนไทย, สำานกตอประเทศ และสงคม นอกเหนอจากการเปนเพยงแค คนเกง แลวตองเปน คนด อนนบวา“ ” “ ”เปนการแกไขปญหาท ตนเหต เปนการ ปองกน อยาง“ ” “ ”

แทจรง.แนวคดการพฒนาทรพยากรมนษยใหมคณภาพและอยรวมกนในสงคมอยางมสงบสขไดนน จงเกดแนวคดวาจะตองพฒนารางกายใหแขงแรงควบคกบการพฒนาจตใจใหเขมแขงมนคง ไมหวนไหว พรอมทงพฒนาสมองใหมวชาความรมสตปญญา มคณธรรมและจรยธรรมทดงามจงจะงอยรวมกนไดอยางสงบสข สภาพปญหาทงหมดดงกลาวขางตน ไมใชเกดในเมองไทยเทานนในตางประเทศเอง กประสบปญหา การมแตคนเกงแตขาดคนดดวยกนทงสน โดยมพนฐานปญหาคลายคลงกน ไมวาจะเปนปญหาดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม ศาสนา และปญหาโรคภย ปญหาตาง ๆ เหลานเราจะเหนไดวาเปนปญหาทเกดจากการกระทำาของมนษยเองบาง จากภยธรรมชาตบาง โดยประเดนปญหาทสำาคญสรปไดเปน 2 ประเดน คอ

1. ปญหาทางกายภาพหรอปญหาภายนอก ปญหาขาดปจจยส หรอปญหาทเกยวกบรางกายชองเราเองหรอเกยวของกบบคคลอน และสงอน สภาพความเหลอมลำาของสงคมคนจนจนมาก คนรวยรวยมาก การเมองทไมมเสถยรภาพ ระบบเศรษฐกจทคนจนและคนรวยทแบงแยกกนอยางชดเจน เปนตน

2. ปญหาในหรอปญหาทางดานจตใจ เปนปญหาททำาใหจตใจเปนทกขวตกกงวลเศราโศกเสยใจหรอปญหาเกดจากจตใจทคดผดและปญหาสมองทเกดจากความรผด เหนผด เชนปญหาทางดานจตใจเกยวกบโรคซมเศราทตอนนมอตราทเพอขนเปนอยางมากในสงคม เปนตน

ตอนท 12 นายชนพงศ เรองบญมา แนวทางในการแกปญหาทถกตองนนจะตองแกทใจกอน ตงสตคด

พจารณาดวยสตปญญา เมอจตใจมสต สมาธ ปญญา จงหาวธแกปญหาภายนอกดวยจตใจทสตปญญาและเขมแขงอดทน หากสดวสยไมสามารถแกปญหาได ตองวางใจเปนอเบกขา วางใจเปนกลางซงจะเหนไดวาวธทดทสดคอ พฒนาจตใจใหมความรคคณธรรมพฒนาจตใจของตนใหเปนมนษยทงกาย

และจตใจ สงแรกตองมมนษยธรรมคอ ศล 5 มการฝกอบรมจตใจใหมสต สมาธ ปญญา มเมตตา กรณา เปนการปองกนไมใหคนหลงผดคดชว ไมทำาความชวทงทางกาย วาจาและใจ ประเดนนนกพฒนาไมควรมองขาม การพฒนาใหคนเปนมนษยและใจไดนน จำาเปนอยางยงทจะตองมการปลกฝงตงแตเดกใหมการพฒนาชวตในทางทดเปนคนด และมความด 5 ประการในตน ไดแก ความรด ความสามารถด ความคดด ความประพฤตดและความมจตใจทดงาม โดยการปลกฝงคณธรรมพนฐานในเดก ซงไดแก 1. ความขยนหมนเพยร 2. ความฉลาดมสตปญญา รจกแกปญหาในการทำางานและรจกดำาเนนชวตอยางถกตอง 3. ความซอสตยสจรตทงตอตนเองและผอน 4. ความเสยสละตอสวนรวม มความเออเฟ อเผอแผเสยสละตอผอน สงคมและประเทศชาต 5. ความมวนย เคารพกฎหมาย กฎกตกาของสงคม จงจะอยรวมกนในสงคมไดอยางมความสข 6. ใจเมตตา มความรกความปรารถนาดตอตนเองและตอผอน ไมเบยดเบยนผอนทงดวยกาย วาจา ใจ 7. ความสามคค รจกใหอภย 8. หนความชว มหร ความละอายตอบาปตอความชวไมทำาผดไมทำาชว 9. กลวความผด มโอตตปปะปะความเกรงกลวตอบาป10. คดชวยศาสนา เมอมการศกษาด สรางตน มฐานะหลกฐานพอสมควรแลวกใหทำาประโยชนเพอผอน

ตอนท 13 วาทร.ต.เกยรตศกด หงสสามสบเกา กลาววาแนวทางการปลกฝงคณธรรมพนฐานใหแกเดก

1. การปลกฝงคณธรรมโดยการทำาซำาๆ นบเปนหวใจสำาคญของความจำา ซงเปนคำาของนกปราชญ ทมมาแตโบราณ ในการสอนแกบตรหลานใหรจกทำาด ซงหมายถง การทจะใหมนษยสามารถจดจำาไดอยางดนน ตองสอนหรอใหกระทำาซำาๆหรอบอยๆ ในเรองเดมหรอในเรองทตองการจะใหจดใหจำา ดงนนหากตองการทจะปลกฝงคานยม หรอความคดใดๆใหกบใครๆไมวาเดก หรอผใหญ กใชวธการ ซำาๆซากๆ ดวยกจกรรมตางๆ เชน การเลานทาน“ ” , การใชภาพยนตร ภาพนง เครองบนทกเสยง, การตงความหวง, การยกคำาพดผอนมาอาง, การอธบาย การเทศนา การตกเตอน, การยกยอง สรรเสรญ ชมเชย, การแกไขวจารณขอบกพรอง, การตดสน และใหรางวล การใหคะแนน การประกวด การประเมนคา, ระเบยบขอบงคบ, เกณฑ, การสาบาน, พธกรรมตางๆ ขนบธรรมเนยมประเพณ, การใชวธปลกฝงคานยม คณธรรม จรยธรรม เดอนละเรอง, การใชสญลกษณ, ปายประกาศ, คำาขวญ คำาคม คำาพงเพย สภาษต, อบรมคณธรรม คานยม จรยธรรม, ใหอธบายคำาถามทางจรยธรรม, สอนจรยศาสตรสอนเดกใหมความรสกเหนอกเหนใจผอน, หาวธใหเดกรคณคาของตนเอง เชน การเลนกฬา เปนตน

2. สอดแทรกคณธรรมลงในกระบวนการเรยนร กระบวนการเรยนรสามารถพฒนาคณธรรมใหเกดขนกบผเรยนไดโดยไมตองมวชาคณธรรมใหเรยนเปนพเศษ เชน การฝกทดลองทำางานรวมกบผอน ฝกทดลองดวยตนเอง เพราะการทำางานรวมกบผอนตองมความรบผดชอบ ความตรงตอเวลา ความอดทน ความเสยสละ ความซอสตย สจรต หากทำาไดมากๆ บอยๆ กจะกลายเปนเจตคต เปนความเชอ หากปฏบตอยเสมอกจะกลายเปนความเคยชน เปนสำานกทจะตองปฏบตเชนนนอยเสมอ การปลกฝงคณธรรมตองเลอกวาจะปลกฝงเรองใดแกใครกอน แลวจงออกแบบวธการตางๆขางตน สดทายจงนำาไปฝงใหกบบคคลเปาหมาย โดยผานทางประสาทตา

ห หรอประสาทสมผสอนๆ เพอใหเขาไปอยในบนทกความทรงจำาของสมอง โดยการทำาซำาๆซากๆ กลายเปนความทรงจำา ความเชอ และสำานก

สดทายการพฒนาจตใจใหมความรคคณธรรม นนกตองพฒนาผใหญควบคกนไปไมวาจะเปนพอแม ครอาจารย ขาราชการ นกการเมอง ตองพฒนาตนเองใหมความรคคณธรรม และผใหญตองเปนแบบอยางทดของเดก สอมวลชนตองเสนอขาวคนดทเปนตวอยางทด ยกยองคนดอยาสงเสรมสงทยวยวนใหกำาเรบ ซงสงผลใหเกดเปนปญหาสงคมอยางทเหนในปจจบน เราตองชวยกนเผยแพรคณธรรมเขาสจตใจประชาชน เมอคนในสงคมรธรรมและมศลธรรมประจำาใจ จะเปนเหตใหคดด ทำาด พดด ความสขสงบ จะเกดขนในครอบครว ในสงคม อยางแนนอน

ตอนท 14 วาทร.ต.เกยรตยศ หงสสามสบเกา กลาววาความรคคณธรรม ไมอาจจะเปนผล หากตองเรมทตวเราเองใหไดกอน

และทสำาคญ ตนแบบทดงาม นนกคอผใหญ โดยเรมจากสถาบนครอบครว คอพอ แม จะตองเปนแบบอยางทดชนำาบมเพาะสงทดงามใหลก รจกรบผดชอบ แยกแยะดชวดงคำาโบราณทวา รกดหามจว รกชวหามเสา ตอจากนนกคอสถาบนการศกษา คอคร อาจารย ตองใหการศกษาทดรวมไปถงการทำากจกรรมทแฝงดวยคณธรรมทเดกๆ จะสามารถนำาไปปรบใชในชวตประจำาวนได และตอเนองจนถงผบรหารประเทศขาราชการ และนกการเมอง ควรจะกระทำาตนเปนแบบอยางทดใหสงคมยอมรบ ศรธา และนำาพาประเทศกาวไปสความเจรญรงเรองและทสำาคญคอ สอ ตองเผยแพรในสงทด สรางสรรค และเปนประโยชนไมควรเผยแพรสงทจะนำาพาเดกๆ และคนในสงคมไปในทางเสอมในเมอปจจบนมโอกาศทางการศกษามากขน ตางจากสมยกอนทคนเรยนหนงสอ คอคนทมฐานะทางสงคม หรอขนนางเทานนฉะนนเรามชองทางในการสอดแทรกคณธรรมใหแก เดก และเยาวชนมากขนผใหญกควรจะใชโอกาศดๆเหลาน พฒนาอนาคตของชาต บานเมอง ใหเจรญรงเรองกาวหนาสบไป

หากมองการศกษาในปจจบน ถอวาเปนสงทใกลตวอยมาก เพราะใครๆ หมายถงคนทอยในฐานะทางสงคมทกๆระดบ กสามารถทจะเขารบการศกษาได ตงแตระดบ อนบาล ประถม มธยมตน ปลาย อดมศกษา ปรญาตร โท –และเอก ซงมความแตกตางจากการศกษาในอดต ทขนอยกบฐานะทางสงคมเทานน ในการทจะทำาใหบคคลนนๆ ไดมโอกาสทางการศกษา ดวยวฒนธรรม และคานยมทางสงคม ทเปลยนไปในปจจบน จงทำาใหการศกษาอยในวถชวตของสงคมในปจจบน

ตอนท 15 นายชชวาลย ชมชด กลาววาทฤษฎความตองการพนฐานในชวตตามลำาดบขนของ มาสโลว ซงกลาว

วา มนษยมความตองการ ความปรารถนา และประสงคจะไดรบสงทมความหมายตอตนเอง ความตองการเหลานจะเรยงลำาดบขนของความตองการ ตงแตขนแรกไปสความตองการขนสงขนไปเปนลำาดบ ซงมอย 5 ขน ดงน 1.ความตองการดานรางกายหรอดานกายภาพ คอความตองการขนพนฐานทมนษยทกคนพงมและพงตองการเพอการดำารงชวตใหอยรอด นกงายสดคอปจจย 4 ไดแก อาหาร นำา เครองนงหม ทอยอาศย ยารกษา

2.ความตองการดานความมนคงปลอดภยหลงจากทมนษยไดรบความตองการพนฐานเพยงพอแลว เขาจะเรมมความตองการทเพมขนคอการมชวตอยรอดและปลอดภย เขาจงตองการครอบครวทอบอน ตองการการงานทมนคง เพอนำาไปสความมนคงของฐานะและการเงน การมรายไดทมนคง มเจานายและเพอนรวมงานทด ลวนจดอยในความตองการน

3.ความตองการความรกและความเปนเจาของ การยอมรบในความสามารถและตวตน ความเปนพวกพอง และสงสำาคญสดคอ ความรก ทเปน“ ”สงจรรโลงใหโลกนมความสงบสข สงคมเกดความปรองดอง

4.ความตองการเกยรตยศชอเสยงและความภาคภมใจความตองการการยกยองชมเชย โดยแบงเปนการนบถอตนเอง คอการเหนคณคาของ

ตนเอง เชอมนวาตนเองมความรความสามารถ และสามารถประสบความสำาเรจได และการยอมรบการนบถอจากผอนหรอคนรอบขาง

5.ความตองการความสมบรณของชวต เปนความตองการขนสงสด ทมนษยนอยคนจะไปถงได เรมจากการทตองไดรบความตองการทงสดานขางตนอยางเพยงพอกอน ความตองการนมาสโลวอธบายวา เปนความตองการและความปรารถนาทมนษยจะใชความสามารถและศกยภาพทมทงหมดในการสรางสรรคสงตาง ๆ เทาทเขาพงจะทำาไดตามศกยภาพการศกษาจงเปนปจจยสำาคญทจะทำาใหความตองการเหลาน ประสบความสำาเรจ ตามวตถประสงคและจดมงหมายของการศกษานนๆ ดงประโยคทวา การศกษาคอชวต ชวต“คอการศกษา หรอ มวชาเหมอนมทรพย อยนบแสน และยงในปจจบนน ” “ ”โอกาสทางการศกษาไดหยบยนใหกบทกๆคน ทกๆระดบ ทกๆเพศ และทกๆวย โดยเฉพาะสถาบนการศกษาทมนโยบายในการขยายโอกาสทางการศกษา

ตอนท 16 นายจกรพนธ สทธธรรม กลาววาการศกษาเปนปจจยสำาคญทจะทำาใหความตองการเหลาน ประสบความ

สำาเรจ ตามวตถประสงคและความมงหมายของการศกษานน ๆ ดงประโยคทวา การศกษาคอชวต ชวตคอการศกษา หรอ มวชาเหมอนมทรพยอยนบ“แสนและการศกษาไมมทสนสด จะสนสดกตอเมอหมดลมหายใจและยงในปจจบนน โอกาสทางการศกษาไดหยบยนใหกบทก ๆคน ทกระดบ ทกเพศ และทกวยโดยเฉพาะสถาบนการศกษาทมนโยบายในการขยายโอกาสทางการศกษา

ขอยกตวอยาง ของกระผมเองซงตอนเรยนกเรยนไมจบ ไดแควฒมธยมศกษาตอนปลาย (ม.ศ.5) เดนทางไปทำางานทกทไมคอยมคณธรรม ไมถงกบตองตดคกตดตะราง กลบตวกลบใจทนตอนไปบวชเมออาย 45 จงไดรวา วฒการศกษาจำาเปนตองใชมาก จงหนกลบไปเรยนปรญญาตรทสถาบนพระพทธศาสนา คอมหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย จนจบเมอป

2559 และกไดมโอกาสสอบเจาหนาทปฏบตงานพธ ของกระทรวงวฒนธรรม จงไดมาทำางานกบรนลกรนหลาน

การศกษาในพระพทธศาสนา หมายถง กระบวนการเรยน การฝกอบรม การคนควา วจยการพฒนา ตลอดจนการรแจงเหนจรงในสงทงหลายตามสถานทเปนจรง ของสงเหลานน มงเนนไปทการพฒนากาย วาจา ใจ โดยมขนตอนของการพฒนาตามหลกของไตรสกขา คอ ศล สมาธ ปญญา

เพราะฉะนน ในทศนะของพระพทธศาสนา การศกษา คอการมองตน การพจารณาตน การควบคมตน จนกระทงการพฒนาตน โดยความหมายของการศกษาคอ การพฒนาและการปลกฝงนสย ใฝร ใฝด ใหกบผเรยน อดมการณของการศกษาคอ ยงศกษา ยงตองรจกตวเอง รจกตน ควบคมตน และพฒนาตนใหได

คำาวา ศกษา ซงเปนภาษาสนสกฤต ภาษาบาล กลายเปน สกขา “ ” “ ”เมอแยกศพทออกมา มาจากคำาวา สะ+อกขะ+อา สะ ในภาษาบาล แปลวา ตวเอง อกขะ แปลวา มอง, พจารณา, เหน อา แปลวา ทว, โดยรอบ หลวงพอพทธทาสภกข กลาววา การศกษา คอ การปฏบตศล สมาธ และปญญา การ“ศกษาทสมบรณตองทำาความเปนมนษยใหถกตองและสมบรณ พระเทพดลก” (ระแบบ ฐตญาโณ) กลาววา การศกษาในทางพระพทธศาสนา หมายถง “กระบวนการเรยน การฝกอบรม การคนควา วจย การพฒนา ตลอดจนการรแจงเหนจรงในสงทงหลายตามสภาพทเปนจรงของสงเหลานน มงเนนไปทการพฒนากาย วาจา ใจ โดยมขนตอนในการพฒนาตามหลกของไตรสกขา คอ ศล สมาธ และปญญา พระพรหมคณาภรณ ” (ป.อ.ปยตโต) กลาววา กา“รศกษามจดมงหมายเพอทำาชวตใหเขาถงอสรภาพ คอทำาใหชวตหลดพนจากอำานาจครอบงำาจากปจจยภายนอกใหมากทสดและมความ เปนใหญในตวสามารถกำาหนดความเปนอยของตนใหไดมากทสด”

เพราะฉะนนในทศนะของพระพทธศาสนา การศกษาคอ การมองตน การพจารณาตน การควบคมตน จนกระทงการพฒนาตน โดยความหมายของการ

ศกษา คอ การพฒนาและปลกฝงนสยใฝร ใฝดใหกบผเรยน อดมการณของการศกษาคอ ยงศกษายงตองรจกตวเอง รจกตน ควบคมตน แลวพฒนาตนใหได

แตในความเปนจรงการศกษาในปจจบน ไมไดมองถงคณคาและความหมายของการศกษาเทานน หรออาจจะมองขามไป แตมองถงผลของการศกษาเทานนเปนสงสำาคญ จงทำาใหระบบการศกษา และกระบวนการเรยนร ไมมประสทธภาพ เพราะมงเนนแตสงทเปนนามธรรม ความรทไดรบจงมองเหนเปนสงทไมมคณคาดวยเชนกน และมองถงความตองการความสำาเรจตามแรงจงใจพนฐานในชวตตามทฤษฎของมาสโลว องคความรทจะไดรบจากการศกษาซงเปนรปธรรมนนกจะไมมประสทธผล และไมกอประโยชน การพฒนาทางดานตางๆซงเปนกระบวนการทางการศกษากจะไมเกดขนดวยเชนกน

ตอนท 17 นายธนวตน วงควาร กลาววาองคความรเปนสงทมความสำาคญ และถอวาเปนเปาหมายสงสดของ

การศกษา และกระบวนการเรยนร เพราะเมอศกษาแลวตองเกดองคความร ตามวตถประสงคของการศกษานนๆ ทงผสอนและผเรยน โดยผสอนมเปาหมายและวตถประสงคในกระบวนการจดการเรยนการสอนเพอใหผเรยนเกดองคความรนนๆในการศกษา นอกจากสงอนใด

องคความรทไดกตองเปนองคความรทไดจากการศกษา และกระบวนการเรยนรอยางแทจรง จากกระบวนการจดการเรยนการสอน ซงในปจจบนไดมงเนนใหผเรยนเปนศนยกลางแหงการเรยนรเปนสำาคญ กระบวนการจดการเรยนการสอนจงจะมประสทธภาพ และประสทธผลแกผสอนและผเรยน อกทงสถาบนการศกษากจะมคณภาพตามไปดวย

โสกราตส นกปรชญาผยงใหญชาวกรก กลาวา ” Knowledge is Virtue” “ความรคคณธรรม หมายความวา ความรเปนสงทถกตอง ดงาม ”และมคณคา ซงเปนผลมาจากการศกษา และกระบวนการเรยนรเปนสำาคญ

เมอความหมายของโสกราตส เปนเชนน ยอมหมายถงการทจะไดความรมานน ตองมาจากกระบวนการจดการเรยนการสอนทประกอบดวยความถกตอง ความดงาม และมคณคา ดวยเชนกน หรอกลาวไดวาเปนเหตเปนผลของกนและกน แตกระบวนการศกษาในปจจบนมองถงสงทเปนนามธรรมมากกวารปธรรม โดยมงเนนแตการผลตและสรางคนใหเกงใหฉลาด แตกลบมองขามถงความถกตอง ดงาม และคณคา ในตวบคคลนนๆ จงทำาใหไดคนเกงแตไมด คงไมมใครปฏเสธวาการศกษาตองสรางคนด คอทำาคนใหเปนคนดดวย ไมใชสรางแตคนเกงอยางเดยว เพราะประเทศชาตตองการทงคนเกงและคนดวตถประสงคของเรอง : ประสทธภาพประสทธผลในการศกษาหาองคความรคคณธรรม โดยมการกำาหนดศนยกลางแหงการเรยนร

จากการวเคราะหโดยตงหวขอทจะศกษาเกยวกบองคความรและคณธรรมในสมยกรงศรอยทธยาดงน

คณธรรมของเลาป

-ศกษาองคความรและคณ ธรรมในสมยกรงศรอยทธยา

-ใชกร งเก าเป นศนยกลางเรยนร -ใชผ เช ยวชาญในการน ำาเสนอเร องราวเป นศนยกลางเรยนร

-สาเหตของกรง แตก

-การขาดคณธรรมของเหลาคณนางจงเป นบอเก ดแหงการเสยกรงฯ-ความกตญญ ร คณบดามารดาและผ ใหญ -ความจงรกภ กด ความหวงแหนตอชาตและบานเมอง

-นำาหลกองค ความรค คณ ธรรมจากการศ กษาไปต อยอดโดยการเผยแผ ให คนรนหลงได เรยนรโดยมผ เผยแผ เป นศนยกลางเรยนร

หลงจากทแมทพจลงไดฝาทพใหญของโจโฉโดยเพยงลำาพงเพอชวยเหลออาเตา (ลกชายเลาป) ดวยความเกงทงบนและบของแมทพจลงจงสมารถชวยเหลออาเตาไดอยางปลอดภยและนำาอาเตามามอบใหแกเลาป แตเลาปกลบเลอกทจะโยนอาเตาออกจากมอไปในทศทางของแมทพจลงจงทำาใหแมทพจลงรบเอาเตาวยกำาลงแบเบาะไดทน และเลาป กอทานออกมาวา ไอลก“คนนมนนาจะตายไปซะ เหตจงเกอบทำาใหจลงนองรกของขา แมทพของขาเกอบเสยชวตในสนามรบ”

บทวเคราะห เมอแมทพจลงไดเหนเหตการณนนจงเกดความเลอมใสในคณธรรมของเลาปเปนอนมากแมทพจงเกดความจงรกภกดตอเลาป ไมคดทรยศตอเลาป และจงถกเลาป แตงตงเปนหนงในหาทหารเสอแหงอาณาจกรจกกก

ตอนท 18 นายทองแดง คำาสดใจ กลาววา

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 มาตรา 23 กลาววา การจดการศกษาทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย ตองเนนความสำาคญทงความร คณธรรม กระบวนการเรยนร และบรณาการตามความเหมาะสมของแตละระดบการศกษา…. นนคอทงความร คณธรรม และกระบวนการเรยนรตองใหความสำาคญควบคกนไป และเพอหลกเลยงประโยคทวา ความรทวมหว เอาตวไมรอด “ ”ดงบทพระราชนพนธของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาจฬาลงกรณพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๕ วา ความรคเปรยบดวย กำาลงกายเฮย สจรตคอเกราะบง ศาสตรพอง ปญญาประดจดงอาวธ กมสตตางโลหปอง อาจแกลวกลางสนาม

การจดการองคความรKnowledge Management

หวขอความรคคณธรรม

(Knowledge and Morality)วนจนทร ท 30 กนยายน พ.ศ. 2562

กลมพธการศพทไดรบพระราชทานสำานกงานวฒนธรรมจงหวดอตรดตถ