วิทยานิพนธ - doi@nrct

วทยานพนธ

การวเคราะหอปสงคแกสโซฮอลในประเทศไทย

DEMAND ANALYSIS FOR GASOHOL IN THAILAND

นางสาวอรนภา ทาวภชฌงค

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร พ.ศ. 2549

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

วทยานพนธ

เรอง

การวเคราะหอปสงคแกสโซฮอลในประเทศไทย

Demand Analysis for Gasohol in Thailand

โดย

นางสาวอรนภา ทาวภชฌงค

เสนอ

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร เพอความสมบรณแหงปรญญาเศรษฐศาสตรมหาบณฑต (เศรษฐศาสตรธรกจ)

พ.ศ. 2549

ISBN 974-16-1928-6

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

อรนภา ทาวภชฌงค 2549: การวเคราะหอปสงคแกสโซฮอลในประเทศไทย ปรญญาเศรษฐศาสตรมหาบณฑต (เศรษฐศาสตรธรกจ) สาขาเศรษฐศาสตรธรกจ บณฑตศกษาสถาน ประธานกรรมการทปรกษา: รองศาสตราจารยบรรล พฒกร, M.S. 162 หนา ISBN 974-16-1928-6

วตถประสงคในการศกษาครงนเพอศกษาสภาพทวไปดานการผลตและการตลาดของแกสโซฮอล และพอศกษาปจจยทมผลตออปสงคแกสโซฮอล ตลอดจนการวเคราะหแนวโนมและประมาณการปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลในประเทศไทย

การศกษาในครงน ทาการศกษาโดยการเกบขอมลทางสถตซงเปนขอมลทตยภมในชวง ป พ.ศ.

2547-2548 จากแหลงตางๆ ของหนวยงานทเกยวของ และใชวธการวเคราะหขอมลเชงปรมาณในรปแบบความสมพนธเชงเสนโดยสมการความถดถอยเชงซอน เพอวเคราะหปจจยทมผลตออปสงคแกสโซฮอลและนามาทาการวเคราะหแนวโนมและประมาณการปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลในประเทศไทยป พ.ศ. 2549-2551

ผลการศกษาพบวา รฐบาลไดมการกาหนดแผนยทธศาสตรและนโยบายในการสนบสนนเพอเพมปรมาณการใช การผลต การตลาดของแกสโซฮอลในประเทศไทย ทาใหปรมาณการผลตและการจาหนายเพมสงขนอยางตอเนอง สวนปจจยทมผลตออปสงคแกสโซฮอลอยางมนยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 99 คอ ราคาขายปลกเฉลยของแกสโซฮอล ราคาขายปลกเฉลยของกาซเอนจว ปรมาณรถยนตนงสวนบคคล ปรมาณรถจกรยานยนต และปรมาณการจาหนายนามนดเซลหมนเรว จากการประมาณการปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลในประเทศไทย พบวา ปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลมแนวโนมเพมสงขนอยางตอเนอง ปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลในประเทศไทย ณ สนเดอนธนวาคม ป พ.ศ. 2549, ป พ.ศ. 2550 และ ป พ.ศ. 2551 เทากบ 201.45, 364.48 และ 606.43 ลานลตร ตามลาดบ ดงนนรฐบาลและหนวยงานทเกยวของควรทาการคนควาวจยถงปญหา พฒนา และปรบปรงประสทธภาพและปรมาณของแกสโซฮอลใหเพยงพอตอปรมาณความตองการบรโภคโดยรวมในประเทศไทย

ลายมอชอนสต ลายมอชอประธานกรรมการ

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

Onnipa Tawpuchong 2006: Demand Analysis for Gasohol in Thailand. Master of Economics (Business Economics), Major Field: Business Economics, College of Graduate Studies. Thesis Advisor: Associate Professor Banlu Puthigorn, M.S. 161 pages. ISBN 974-16-1928-6

The objectives of this study were to study general information of production and marketing of gasohol as well as to study the factors affecting sales volume of gasohol and to forecast its demand trend. This study was analyzed by using secondary data obtained from the various concerned sources from 2004-2005 and the multiple regression was applied to analyze factors affecting the sales volume. This study indicated that the government had the strategy and policy to support consumption, production and marketing of gasohol in Thailand which resulted in an increase of gasohol output and sales volume. The significant factors affecting the demand of gasohol at the significant level of 0.01 were the retail price of gasohol, the retail price of NGV, the quantity of car, the quantity of motorcycles and the sales volume of high speed diesel. The estimation of future gasohol demand trend in Thailand indicated that gasohol demand will be increased continuously in the future and the sales volume of gasohol on December of 2006, 2007 and 2008, would be 201.45, 364.48 and 606.43 million liters, respectively. Therefore, the government and various agencies concerned should pay attention to research and development concerning efficiency improvements of production and quantity demand of gasohol.

Student’s signature Thesis Advisor’s signature

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

(1)

สารบญ หนา สารบญตาราง (3) สารบญภาพ (12) บทท 1 บทนา 1 ความสาคญของปญหา 1 วตถประสงคของการศกษา 11 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 11 ขอบเขตของการศกษา 11 วธการศกษา 12 นยามศพท 13 ขอสมมตในการศกษา 15 บทท 2 การตรวจเอกสาร 16 แนวคดทฤษฎทใชในการศกษา 16 ผลงานวจยทเกยวของ 33 กรอบแนวคดในการศกษา 38 แบบจาลองทใชในการศกษา 39 สมมตฐาน 42 บทท 3 สภาพการผลตและการตลาดของแกสโซฮอล 46 สภาพการผลตแกสโซฮอล 46 สภาพการตลาดของแกสโซฮอล 56 บทท 4 ผลการศกษา 73 การวเคราะหปจจยทมผลตออปสงคแกสโซฮอลในประเทศไทย 73 การวเคราะหคาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอล 81 การวเคราะหแนวโนมและประมาณปรมาณการจาหนายแกสโซฮอล ป

พ.ศ. 2549-2551

83

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

(2)

สารบญ (ตอ) หนา การวเคราะหความออนไหวปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลใน

ประเทศไทย

87 บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ 98 สรป 98 ขอเสนอแนะ 100 เอกสารและสงอางอง 103 ภาคผนวก 107 ภาคผนวก ก กราฟแสดงความสมพนธระหวางปจจยทคาดวาจะมผลตอ

อปสงคแกสโซฮอลและปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลใน รปแบบความสมพนธเชงเสน

108 ภาคผนวก ข การวเคราะหขอมลสมการความถดถอยและการหาคาความ

ยดหยน

115

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

(3)

สารบญตาราง หนา

ตารางท

1 มลคาการนาเขานามนดบ นามนสาเรจรป และสารเตมแตง MTBE ป พ.ศ. 2538-2548

3

2 อตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ดานการผลต ณ ราคาปฐาน 2531 ป พ.ศ.

2538-2548

3 3 อตราการใชพลงงานเชงพาณชย ป พ.ศ. 2538-2548 5 4 การใชนามนสาเรจรปจาแนกตามสาขาเศรษฐกจ ป พ.ศ. 2538-2547 6 5 รายไดภาษสรรพสามตและฐานะกองทนนามนป พ.ศ. 2538-2548

(ม.ค.-ม.ย.)

7 6 รายละเอยดผประกอบการทไดรบอนญาตในการผลตเอทานอลในป

พ.ศ. 2548

8 7 ผลการทดสอบอตราเรงจาก 0-100 กโลเมตรตอชวโมง 10 8 วตถดบทนามาผลตเอทานอล 47 9 ตนทนการผลตเอทานอลออกเทน 95 ปรมาณ 1 ลานลตร เมอราคา

ตนทนวตถดบแตกตางกน ป พ.ศ. 2547

49

10 ตนทนการผลตเอทานอลจากวตถดบตางๆ ป พ.ศ. 2547 50

11 การเปรยบเทยบปรมาณการผลตแกสโซฮอลตงแตป พ.ศ. 2544-2548 51

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

(4)

สารบญตาราง (ตอ) หนา

ตารางท

12 รถยนตทสามารถใชแกสโซฮอล 52

13 รถจกรยานยนตทสามารถใชแกสโซฮอล 55

14 จานวนสถานบรการจาหนายแกสโซฮอลในประเทศไทย ณ เดอนมกราคม ป พ.ศ. 2549

57

15 การเปรยบเทยบสดสวนสถานบรการแกสโซฮอลและจานวนสถานบรการ

นามนเชอเพลง ณ เดอนมกราคม ป พ.ศ. 2549

59

16 โครงสรางราคานามนในเขตกรงเทพมานคร ณ วนท 25 มกราคม ป พ.ศ. 2549

62

17 ราคาขายปลกเฉลยของแกสโซฮอลในเขตกรงเทพมหานครเปนราย

เดอนตงแตป พ.ศ. 2547-2548

63

18 การเปรยบเทยบปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลในประเทศไทยตงแตป พ.ศ. 2544-2548

64

19 ปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลเปนรายเดอนตงแตป พ.ศ. 2544-2548 65

20 ราคาขายปลกเฉลยของกาซเอนจวเปนรายเดอนตงแตป พ.ศ. 2547-2548 66

21 ปรมาณการจาหนายรถยนตนงสวนบคคลในประเทศไทยรายเดอนตงแตป พ.ศ. 2547-2548

67

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

(5)


ตารางท

22 ปรมาณการจาหนายรถจกรยานยนตในประเทศไทยรายเดอนตงแตป พ.ศ. 2547-2548

68

23 ปรมาณการจาหนายนามนดเซลหมนเรวรายเดอนตงแตป พ.ศ. 2547-

2548

69

24 ปจจยทคาดวาจะมผลตออปสงคแกสโซฮอลในประเทศไทยตงแต ป พ.ศ. 2547-2548

75

25 ผลการศกษาปจจยทมผลตออปสงคของแกสโซฮอลในประเทศไทย 78

26 การวเคราะหคาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลในประเทศไทย ณ สนป พ.ศ. 2548

81

27 การเปรยบเทยบปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลทไดจากการคานวณกบ

ปรมาณการจาหนายจรง ป พ.ศ. 2547-2548

84

28 การประมาณอปสงคแกสโซฮอลในประเทศไทยใน ป พ.ศ. 2549-2551 85

29 การประมาณการการจาหนายแกสโซฮอลในประเทศไทยป พ.ศ. 2549-2551 ภายใตความออนไหวของราคาขายปลกเฉลยของแกสโซฮอล

88

30 การประมาณการการจาหนายแกสโซฮอลในประเทศไทยป พ.ศ. 2549-2551

ภายใตความออนไหวของราคาขายปลกเฉลยของกาซเอนจว

90

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

(6)


ตารางท

31 การประมาณการการจาหนายแกสโซฮอลในประเทศไทยป พ.ศ. 2549-2551 ภายใตความออนไหวของราคาขายปลกเฉลยของปรมาณรถยนตนงสวนบคคล

92

32 การประมาณการการจาหนายแกสโซฮอลในประเทศไทยป พ.ศ. 2549-2551 ภายใตความออนไหวของราคาขายปลกเฉลยของปรมาณรถจกรยานยนต

94

33 การประมาณการการจาหนายแกสโซฮอลในประเทศไทยป พ.ศ. 2549-2551 ภายใตความออนไหวของปรมาณการจาหนายนามนดเซลหมนเรว

96

ตารางผนวกท

1 ผลการศกษาปจจยทคาดวาจะมผลตออปสงคของแกสโซฮอลใน

ประเทศจากสมการท 37

118 2 ผลการศกษาปจจยทคาดวาจะมผลตออปสงคของแกสโซฮอลใน






121

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

(7)

สารบญตาราง (ตอ) หนา ตารางผนวกท

5 ผลการศกษาปจจยทคาดวาจะมผลตออปสงคของแกสโซฮอลในประเทศจากสมการท 41

122









126


127



128


129



130

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

(8)



131



132


133



134


135



136


137



138


139

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

(9)



140



141


142



143


144



145


146



147


148

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

(10)



149



150


151



152


153



154


155



157


158

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

(11)



159

42 ผลการคานวณคาเฉลยใชในการประมาณการและวเคราะหความ

ออนไหว 160

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

(12)

สารบญภาพ หนา

ภาพท

1 สถานการณราคานามนดบระหวางป พ.ศ. 2538-2548 2 2 อตราการขยายตวของปรมาณการใช การผลต การนาเขา พลงงานเชง

พาณชย ป พ.ศ. 2537-2548

4 3 การเปลยนแปลงปรมาณอปสงค 21 4 การเปลยนแปลงระดบอปสงค 22 5 กรอบแนวคดในการศกษา 39 6 จานวนสถานบรการจาหนายแกสโซฮอลในแตละภมภาค ณ เดอน

มกราคม ป พ.ศ. 2549

58 7 จานวนสถานบรการจาหนายนามนเชอเพลงในแตละภมภาค ณ เดอน


58 8 สดสวนการขยายสถานบรการแกสโซฮอลในสถานบรการนามนเชอเพลง

ของประเทศไทย ณ เดอนมกราคม ป พ.ศ. 2549

60 9 สวนแบงตลาดของผจดจาหนายแกสโซฮอลในประเทศไทย เดอน


61

10 สถานการณราคาขายปลกเฉลยของแกสโซฮอลรายเดอนตงแตป พ.ศ. 2547-2548

63

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

(13)

สารบญภาพ (ตอ) หนา

ภาพท

11 สถานการณราคาขายปลกเฉลยของกาซเอนจวรายเดอนตงแตป พ.ศ. 2547-2548

66

12 สถานการณการจาหนายรถยนตนงสวนบคคลรายเดอนตงแตปพ.ศ.

2547-2548

67

13 สถานการณการจาหนายรถจกรยานยนตรายเดอนตงแตป พ.ศ. 2547-2548

68

14 สถานการณการจาหนายนามนดเซลหมนเรวรายเดอนตงแตป พ.ศ.

2547-2548

69

15 แนวโนมการประมาณปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลในประเทศไทย ป พ.ศ. 2549-2551

87

ภาพผนวกท

1 ความสมพนธระหวางปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลและราคาขาย

ปลกเฉลยของแกสโซฮอลในรปแบบความสมพนธเชงเสน

109 2 ความสมพนธระหวางปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลและราคาขาย

ปลกเฉลยของกาซเอนจวในรปแบบความสมพนธเชงเสน

110 3 ความสมพนธระหวางปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลและปรมาณ

รถยนตนงสวนบคคลในรปแบบความสมพนธเชงเสน

111

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

(14)

สารบญภาพ (ตอ) หนา ภาพผนวกท

4 ความสมพนธระหวางปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลและปรมาณ

รถจกรยานยนตในรปแบบความสมพนธเชงเสน

112 5 ความสมพนธระหวางปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลและปรมาณการ

จาหนายนามนดเซลหมนเรวในรปแบบความสมพนธเชงเสน

113 6 ความสมพนธระหวางปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลและมลคาการ

นาเขาสารเตมแตง MTBE ในรปแบบความสมพนธเชงเสน

114

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

1

บทท 1

บทนา

ความสาคญของปญหา พลงงานเปนปจจยพนฐานสาคญในการดารงชวตของมนษย มการนาพลงงานมาใชอานวยความสะดวกเพอการอปโภคและบรโภค การผลตภาคอตสาหกรรม เกษตรกรรม และคมนาคม พลงงานแบงออกเปน 2 ประเภท คอ พลงงานสนเปลองและพลงงานหมนเวยน โดยทพลงงานสนเปลองหรอพลงงานฟอสซล คอพลงงานทใชแลวหมดไปและหามาทดแทนไดยากซงปกตจะอยใตพนดน ไดแก นามน รวมทงหนนามน ทรายนามน ถานหน และกาซธรรมชาต เปนตน สวนพลงงานหมนเวยนคอพลงงานทใชแลวไมหมดสามารถหามาทดแทนใหมไดงาย ไดแก ไม กระดาษ ฟน แกลบ ชานออย ชวมวล นา ลม คลน และแสงอาทตย เปนตน พลงงานอกหนงชนดทมความสาคญและเปนตวขบเคลอนเศรษฐกจของโลกอนไดแก นามน ซงอาจเกดการขาดแคลนไดในอนาคต เนองจากมขอจากดในเรองของแหลงวตถดบและกาลงการผลตโดยมการควบคมในกลมผททาการผลตนามนดบ การประกาศคงโควตาการผลตของกลมโอเปก (Organization of petroleum exporting countries: OPEC) ราคานามนดบในตลาดโลกทมความผนผวนและมแนวโนมปรบตวสงขนอยางตอเนอง ประกอบกบความตองการของโลกสงขนเกดการประทวงของคนงาน การปดโรงกลน การกอวนาศกรรมในตะวนออกกลาง รวมทงปจจยภายนอกตางๆ ในโลก ทาใหตนทนการผลต การนาเขา และราคานามนของแตละประเทศสงขนดวย นอกจากราคานามนดบในตลาดโลกจะมความผนผวนแลวยงมราคาทเพมสงขนอยางตอเนองดวยเชนกน เรมจากป พ.ศ. 2546 ราคานามนดบดไบเฉลยเทากบ 26.79 เหรยญสหรฐตอบารเรล เพมขนเปน 33.69 เหรยญสหรฐตอบารเรลเมอสนป พ.ศ. 2547 และปรบตวสงขนเปน 49.55 เหรยญสหรฐตอบารเรล ณ สนป พ.ศ. 2548 ดงรายละเอยดแสดงในภาพท 1 โดยแสดงใหเหนถงสถานการณของราคานามนดบ

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

2

0.00

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548

ป

เหรยญสหรฐ / บาเรล

โอมาน ดไบ เบรนทWTI ทาปส

ภาพท 1 สถานการณราคานามนดบระหวางป พ.ศ. 2538-2548 ทมา: สานกงานคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (2540-2545) และ สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (2545-2549) ประเทศไทยเปนอกประเทศหนงทไดรบผลกระทบและประสบปญหาจากราคานามนดบในตลาดโลกทปรบสงขน เนองจากตองนาเขานามนดบและนามนสาเรจรปจากตางประเทศในปรมาณทเพมขนตงแตป พ.ศ. 2542 ซงในป พ.ศ. 2548 มปรมาณการนาเขานามนดบเปนมลคา 644.9 พนลานบาท นาเขานามนสาเรจรปเปนมลคา 29.4 พนลานบาท อกทงยงมการนาเขาสารเตมแตง (Methyl tertiary butyl ether: MTBE) ทใชในการเพมคาออกเทนในนามนเชอเพลงเปนมลคา 3.7 พนลานบาท อนเปนสาเหตหนงของการเกดการขาดดลทางการคาระหวางประเทศ โดยมอตราการขยายตวทางเศรษฐกจในป พ.ศ. 2548 รอยละ 3.3 มอตราลดลงกวาอตราการขยายตวเฉลยในป พ.ศ. 2547 ซงมอตรารอยละ 6.1 โดยเฉพาะ อตราการขยายตวเฉลยสาขาภาคเกษตรกรรมทมอตราเฉลยลดลงและตดลบรอยละ 7.9 ซงตากวาในชวงเดยวกนของป พ.ศ. 2547 ซงมอตราเฉลยตดลบรอยละ 3.9 ดงรายละเอยดแสดงในตารางท 1 และตารางท 2

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

3

ตารางท 1 มลคาการนาเขานามนดบ นามนสาเรจรป และสารเตมแตง MTBE ป พ.ศ. 2538-2548 (หนวย: พนลานบาท)

ราย ละเอยด

2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548

นามนดบ 72.1 121.2 166.5 137.1 169.6 285.9 284.4 287.0 346.1 486.6 644.9

นามนสาเรจรป 33.0 32.3 13.0 5.2 9.7 9.2 3.9 7.4 8.9 15.8 29.4

รวม 105.1 153.5 179.5 142.3 179.4 295.0 288.3 294.3 355.0 502.4 674.3 สารเตมแตง(MTBE)

1.5 1.8 2.6 2.1 2.0 2.2 2.1 2.0 2.4 3.1 3.7

หมายเหต: ไมรวม Lube oil Grease และยางมะตอย ทมา: สานกงานคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (2540-2545) และ สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (2545-2549) ตารางท 2 อตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ดานการผลต ณ ราคาปฐาน 2531 ป พ.ศ. 2538-2548 (หนวย: %)

รายละเอยด 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 สาขาภาคเกษตรกรรม 4.0 4.4 -0.7 -1.5 2.3 7.2 3.2 1.0 8.7 -4.8 -2.4

สาขานอกภาคเกษตรกรรม 9.8 6.1 -1.4 -11.4 4.7 4.5 2.0 5.8 6.7 7.4 5.2

รวม 9.2 5.9 -1.4 -10.5 4.4 4.8 2.2 5.3 6.9 6.2 4.5 ทมา: สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (2549) และ ธนาคารแหงประเทศไทย (2549) ทงนพลงงานเชงพาณชยขนตนในประเทศไทยซงประกอบดวย นามนดบ กาซธรรมชาต คอนเดนเสท ผลตภณฑนามนสาเรจรป ไฟฟาจากพลงนา ถานหน และลกไนตยงคงมอตราการขยายตวของปรมาณการใช การผลต และการนาเขาอยางตอเนองตงแตป พ.ศ. 2542 จนถงสนป พ.ศ. 2548 โดยมอตราการขยายตวของปรมาณความตองการใชซงไมรวมการเปลยนแปลงสตอกและปรมาณการชาไมเปนพลงงาน (non-energy use) ไดแก ปรมาณการใชยางมะตอย เอนจแอล คอนเดนเสท แอลพจ และแนฟธาเปนวตถดบในอตสาหกรรมปโตรเคมในป พ.ศ. 2548 เพมขน

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

4

จากป พ.ศ. 2547 เปนอตรารอยละ 9.8 มอตราการขยายตวของปรมาณการผลตในป พ.ศ. 2548 เพมขนจากป พ.ศ. 2547 เปนอตรารอยละ 4.7 และมอตราการขยายตวของปรมาณการนาเขา (สทธ) ในป พ.ศ. 2548 ลดลงจากป พ.ศ. 2547 เปนอตรารอยละ 1.1 ซงแสดงใหเหนวาถงแมอตราการขยายตวทางเศรษฐกจของประเทศไทยในป พ.ศ. 2548 จะอยในชวงชะลอตว แตอตราการขยายตวของปรมาณการใชพลงงานเชงพาณชยกมไดลดลงแตกลบเพมขนในอตราทสงกวาป พ.ศ. 2547 ดงรายละเอยดแสดงในภาพท 2

-15.00

-10.00

-5.00

0.00

5.00

10.00

15.00

20.00

25.00

2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548

ป

(%)

การใช การผลต การนาเขา (สทธ) ภาพท 2 อตราการขยายตวของปรมาณการใช การผลต การนาเขา พลงงานเชงพาณชย ป พ.ศ. 2537-2548 ทมา: สานกงานคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (2540-2545) และ สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (2545-2549) การทความตองการใชพลงงานเชงพาณชยของประเทศไทยมการขยายตวเพมขนอยางตอเนอง เปนผลจากการใชพลงงานเกอบทกชนดเพมสงขน โดยพบวาการใชนามนสาเรจรปซงมสดสวนการใชมากทสดและมปรมาณการใชเพมขนตงแตป พ.ศ. 2546 อยางตอเนองจนถงสนป พ.ศ. 2548 โดยในชวงสนป พ.ศ. 2548 มปรมาณการใชนามนสาเรจรปซงคดเทยบเปนนามนดบพนบารเรลตอวนเปนจานวน 690 เทยบเทาพนบารเรลนามนดบตอวน มอตราการขยายตวของปรมาณการใช

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

5

เพมขนจากชวงเดยวกนในป พ.ศ. 2547 รอยละ 0.3 อตราการขยายตวของปรมาณการใชไฟฟาเพมขนรอยละ 2.1 อตราการขยายตวของปรมาณการใชถานหนเพมขนรอยละ 13.5 อตราการขายตวของปรมาณการใชลกไนตเพมขนรอยละ 5.0 อตราการขยายตวของปรมารการใชกาซธรรมชาตเพมขนรอยละ 8.9 เนองจากการใชภาคอตสาหกรรมเพมขน ดงรายละเอยดแสดงในตารางท 3 ตารางท 3 อตราการใชพลงงานเชงพาณชย ป พ.ศ. 2538-2548 (หนวย: เทยบเทาพนบารเรลนามนดบตอวน) รายละเอยด 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548

การใช 1,008 1,121 1,176 1,090 1,123 1,144 1,203 1,283 1,351 1,454 1,522 เปลยนแปลง(รอยละ)

12.0 11.2 4.9 -7.3 3.1 1.9 5.2 6.5 5.4 7.6 4.7

นามนสาเรจรป

636 685 681 611 611 579 561 589 624 688 690

เปลยนแปลง(รอยละ)

12.3 7.8 -0.6 -10.3 0.1 -5.3 -3.2 5.1 5.9 10.3 0.3

กาซธรรมชาต

197 228 281 305 334 380 431 468 502 520 566

เปลยนแปลง(รอยละ)

5.9 15.2 23.5 8.7 9.5 13.5 13.4 8.6 7.2 3.6 8.9

ถานหน 29 49 41 20 41 52 62 70 89 94 107 เปลยนแปลง(รอยละ)

54.4 66.0 -15.6 -50.4 100.7 27.3 18.5 13.2 27.0 6.2 13.5

ลกไนต 115 126 139 128 118 103 118 118 101 120 125 เปลยนแปลง(รอยละ)

6.9 9.9 10.8 -8.6 -7.8 -12.7 15.2 -0.4 -14.4 18.7 5.0

ไฟฟา 30 33 33 25 19 31 32 38 36 32 33 เปลยนแปลง(รอยละ)

44.6 9.4 -1.8 -22.5 -25.5 63.7 3.9 16.0 -3.4 -11.8 2.1

ทมา: สานกงานคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (2540-2545) และ สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (2545-2549) นอกจากนนามนยงมบทบาททสาคญตอสาขาเศรษฐกจดานการขนสงของประเทศไทยเปนอยางมากและมสดสวนการใชมากทสด จะเหนไดวาในป พ.ศ. 2547 มการใชจาแนกตามสาขา

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

6

เศรษฐกจดานการขนสงเปนจานวน 27,751 ลานลตร คดเปนสดสวนรอยละ 66.6 รองลงมาคอ ดานอตสาหกรรมการผลตเปนจานวน 5,065 ลานลตร คดเปนสดสวนรอยละ 12.1 ดานเกษตรกรรมเปนจานวน 3,983 ลานลตร คดเปนสดสวนรอยละ 9.6 ดานบานอยอาศยและธรกจการคาเปนจานวน2,813 ลานลตร คดเปนสดสวนรอยละ 6.7 ดานการไฟฟาเปนจานวน 1,845 ลานลตร คดเปนสดสวนรอยละ 4.4 ดานการกอสรางเปนจานวน 194 ลานลตร คดเปนสดสวนรอยละ 0.5 และดานเหมองแรเปนจานวน 41 ลานลตร คดเปนสดสวนรอยละ 0.1 ดงรายละเอยดแสดงในตารางท 4 ตารางท 4 การใชนามนสาเรจรปจาแนกตามสาขาเศรษฐกจ ป พ.ศ. 2538-2547 (หนวย: ลานลตร)

สาขา เศรษฐกจ

2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547

เกษตรกรรม 1,832 2,065 2,066 2,168 3.302 3,233 3,295 3,509 3,827 3,983

(รอยละ) 4.8 5.1 5.1 5.9 9.0 9.2 9.6 9.8 10.1 9.6

เหมองแร 32 50 50 37 78 13 18 19 26 41

(รอยละ) 0.1 0.1 0.1 0.1 0.2 0.0 0.1 0.1 0.1 0.1 อตสาหกรรมการผลต

4,969 5,279 4,718 4,335 4,477 4,668 4,518 4,821 4,937 5,065

(รอยละ) 13.1 12.9 11.6 11.8 12.2 13.3 13.2 13.4 13.0 12.1 ไฟฟา 6,026 6,398 5,431 4,594 3,935 2,471 783 703 757 1,845 (รอยละ) 15.9 15.7 13.3 12.6 10.7 7.0 2.3 2.0 2.0 4.4

การกอสราง 315 361 418 302 267 170 146 169 172 194 (รอยละ) 0.8 0.9 1.0 0.8 0.7 0.5 0.4 0.5 0.5 0.5

บานอยอาศยและธรกจการคา

2,093 2,338 2,372 2,174 2,311 2,565 2,708 2,729 2,792 2,813

(รอยละ) 5.5 5.7 5.8 5.9 6.3 7.3 7.9 7.6 7.4 6.7

การขนสง 22,739 24,387 25,630 22,994 22,301 22,001 22,776 23,980 25,475 27,751

(รอยละ) 59.8 59.7 63.0 62.8 60.8 62.6 66.5 66.7 67.1 66.6

รวม 38,006 40,878 40,685 36,604 36,671 35,121 34,244 35,930 37,986 41,691

(รอยละ) 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100

ทมา: กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (2548)

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

7

อยางไรกตามรฐบาลไทยไดพยายามทจะทาการควบคมราคานามนเพอเปนการชวยเหลอผบรโภคในไทยแตกลบสงผลใหฐานะกองทนนามนเกดการขาดทนยงขนตงแตป พ.ศ. 2547 ฐานะของกองทนนามนมผลขาดทนอยางตอเนองและตดลบเปนจานวนเงน 50,227 ลานบาท ทาใหรฐบาลไทยไดมการปรบเปลยนนโยบายการตรงราคานามนและทาการยกเลกเงนสนบสนนนามนบางสวนลง อนเปนผลใหฐานะกองทนนามน ณ สนเดอนมถนายน ป พ.ศ. 2548 มรายจายเพมขนเพยง 1,556 ลานบาท มรายไดสรรพสามตจากนามนสาเรจรปเปนมลคา 40,540 ลานบาท และมฐานะกองทนนามนตดลบ 80,625 ลานบาท ซงเปนผลจากปรมาณการใชนามนของผบรโภคในไทยเพมขน ดงรายละเอยดแสดงในตารางท 5 ตารางท 5 รายไดภาษสรรพสามตและฐานะกองทนนามนป พ.ศ. 2538-2548 (ม.ค.-ม.ย.) (หนวย: ลานบาท)

ณ สนป ฐานะกองทนนามน รายรบ (รายจาย) ภาษสรรพสามต 2538 -1,116 (384) 54,838 2539 787 1,903 58,899 2540 234 (552) 64,768 2541 4,606 4,371 66,139 2542 4,418 (187) 65,076 2543 -4,673 (9,091) 65,026 2544 -10,351 (5,978) 65,602 2545 -4,156 6,195 67,726 2546 -2,469 1,687 72,962 2547 -50,227 (47,758) 78,754

2548 (ม.ค-ม.ย.) -80,625 (1,556) 40,540 ทมา: สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (2549) นอกจากนรฐบาลไทยยงไดทาการรณรงคสงเสรมและสนบสนนใหภาครฐและเอกชนทาการคนควาวจยในเรองของการประหยดและการหาพลงงานทดแทนในสวนทกาลงจะหมดไป โดยเฉพาะนามนเชอเพลงซงถอไดวาเปนสงทสาคญทเปนกลไกและมผลกระทบตอการพฒนา เศรษฐกจโดยรวมของประเทศ ควรทาอยางไรเพอใหปรมาณของนามนเชอเพลงเพยงพอกบความตองการของกจกรรมตางๆ ทางเศรษฐกจซงเปนสงทสาคญตอการพฒนาประเทศ ราคาและคณภาพควรเหมาะสมตรงกบความตองการของผบรโภค ในขณะเดยวกนดานการผลตนนควรมการใช

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

8

พลงงานทมประสทธภาพและคมคาในเชงเศรษฐศาสตร ซงพลงงานทดแทนอกชนดหนงทมความประสงคจะนามาใชทดแทนและชวยลดปรมาณการใชนามนเบนซนออกเทนใหนอยลง กคอ แกสโซฮอล

ในเดอนพฤษภาคม ป พ.ศ. 2548 คณะรฐมนตรไดใหความเหนชอบยทธศาสตรการแกไขปญหาพลงงานของประเทศ พอสรปไดดงน คอ ในสวนของการสงเสรมการใชแกสโซฮอลมการกาหนดใหใชแกสโซฮอลทดแทนนามนเบนซนออกเทน 95 อยางเปนทางการตงแตวนท 1 มกราคม ป พ.ศ. 2550 เปนตนไป และภายในเดอนธนวาคม ป พ.ศ. 2551 กาหนดใหมการจาหนายแกสโซฮอลทวประเทศ พรอมเรงขยายสถานบรการจากป พ.ศ. 2548 ทมอยจานวน 730 แหง ใหเปนจานวน 4,000 แหง โดยใหกระทรวงมหาดไทยพจารณาสนบสนนผอนคลายมาตรการดานผงเมองใหแกสถานบรการนามนเชอเพลงทตองการจาหนายแกสโซฮอล เพอใหขยายสถานจาหนายแกสโซฮอลสามารถดาเนนการไดอยางรวดเรว (สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน, 2548)

และในป พ.ศ. 2548 มโรงงานทไดรบอนญาตจากสานกงานคณะกรรมการเอทานอลแหงชาต

ใหผลตเอทานอลเพอใชเปนวตถดบทเปนสวนผสมทสาคญในการผลตแกสโซฮอลภายในประเทศไทยทงสน 24 แหง จะมกาลงการผลตรวมภายในป 2549 ประมาณ 4,260,000 ลตรตอวน โดยมโรงงานทาการเปดเดนระบบแลว 3 แหง คอ บรษท พรวไลอนเตอรเนชนแนลกรปเทรดดง จากด กาลงการผลต 25,000 ลตรตอวน บรษท ไทยแอลกอฮอล จากด (มหาชน) กาลงการผลต 100,000 ลตรตอวน และบรษท ไทยอะโกรเอนเนอรจ จากด กาลงการผลต 150,000 ลตรตอวน ดงรายละเอยดแสดงในตารางท 6 ตารางท 6 รายละเอยดผประกอบการทไดรบอนญาตในการผลตเอทานอลในป พ.ศ. 2548

ผประกอบการ ลตรตอวน วตถดบ จงหวด เรมผลต 1. พรวไลอนเตอรเนชนแนล กรป เทรดดง จากด 25,000 กากนาตาล อยธยา ตลาคม 2546 2.ไทยแอลกอฮอล จากด(มหาชน) 200,000 กากนาตาล นครปฐม สงหาคม 2547 3.ไทยอะโกรเอนเนอรจ จากด 150,000 กากนาตาล สพรรณบร กมภาพนธ 2548 4. ไทยงวนเอทานอล จากด 130,000 มนสาปะหลง ขอนแกน มถนายน 2548

5. อนเตอรเนชนแนลแกสโซฮอลคอรปอเรชน จากด 150,000 350,000

มนสาปะหลง

ระยอง

มถนายน 2548

6. ขอนแกนแอลกอฮอล จากด 85,000 กากนาตาล ขอนแกน สงหาคม 2548 7. โรงงานนาตาลทรายขาวเรมอดม 200,000 ออย/กากนาตาล หนองบวลาภ ภายในป พ.ศ. 2549 8. นาตาลไทยกาญจนบร จากด 200,000 ออย/กากนาตาล กาญจนบร ภายในป พ.ศ. 2549 9. นาตาลมตรผล จากด 200,000 ออย/กากนาตาล สพรรณบร ภายในป พ.ศ. 2549

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

9

ตารางท 6 (ตอ)

ผประกอบการ ลตรตอวน วตถดบ จงหวด เรมผลต 10. รวมเกษตรอตสาหกรรม จากด 200,000 ออย/กากนาตาล ชยภม ภายในป พ.ศ. 2549

11. ไทยรงเรองพลงงาน จากด 120,000 ออย/กากนาตาล สระบร ภายในป พ.ศ. 2549 12. ไทยรงเรองพลงงาน จากด 120,000 ออย/กากนาตาล เพชรบรณ ภายในป พ.ศ. 2549 13. นาตาลและออยตะวนออก จากด 100,000 ออย/กากนาตาล สระแกว ภายในป พ.ศ. 2549 14. เอนวายเอทานอล จากด 150,000 ออย/กากนาตาล นครราชสมา ภายในป พ.ศ. 2549 15. ราชบรเอทานอล จากด 100,000 ออย/กากนาตาล ราชบร ภายในป พ.ศ. 2549 16. อตสาหกรรมโคราช จากด 100,000 ออย/กากนาตาล นครราชสมา ภายในป พ.ศ. 2549 17. อตสาหกรรมอางเวยน จากด 160,000 ออย/กากนาตาล นครราชสมา ภายในป พ.ศ. 2549 18. นายนพพร วองวฒนสน 100,000 ออย/กากนาตาล ราชบร ภายในป พ.ศ. 2549 19. สมเดจ (1991) จากด 100,000 ออย/กากนาตาล อดรธาน ภายในป พ.ศ. 2549 20. ฟาขวญทพย 120,000 มนสาปะหลง ปราจนบร ภายในป พ.ศ. 2549 21. สยามเอทานอลอตสาหกรรม จากด 100,000 มนสาปะหลง ชยภม ภายในป พ.ศ. 2549 22. ปกนคแกส แอนดเอนจเนยรง 500,000 มนสาปะหลง ปราจนบร ภายในป พ.ศ. 2549 23. บญเอนก จากด 500,000 มนสาปะหลง นครราชสมา ภายในป พ.ศ. 2549 24. บรรมยเอทานอล 100,000 ออย/กากนาตาล บรรมย ภายในป พ.ศ. 2549 รวม 4,260,000

ทมา: กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (2548) แกสโซฮอลเกดขนจากแนวพระราชดารในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เมอป พ.ศ. 2528 ททรงเลงเหนวาประเทศไทยอาจประสบกบปญหาการขาดแคลนนามนและปญหาพชผลทางการเกษตรมราคาตกตา จงทรงมพระราชดารใหโครงการสวนพระองค สวนจตรลดา ศกษาถงการนาออยมาแปรรปเปนแอลกอฮอล โดยการนาแอลกอฮอลทผลตไดนมาผสมกบนามนเบนซนผลตเปนนามน "แกสโซฮอล" เพอใชเปนพลงงานทดแทน และป พ.ศ. 2529 ทางโครงการสวนพระองคไดเรมผลตแอลกอฮอลจากออย หลงจากนนไดมหนวยงานรฐและเอกชนใหความรวมมอในการพฒนาแอลกอฮอลทใชเตมรถยนตอยางตอเนอง จนกระทงป พ.ศ. 2539 การปโตรเลยมแหงประเทศไทยรวมกบสถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย (วท.) และโครงการสวนพระองค ไดรวมกนปรบปรงคณภาพแอลกอฮอลทใชเตมรถยนต โดยการนาแอลกอฮอลทโครงการสวนพระองคผลตไดทมความบรสทธจากเดม 95% ไปกลนซาเปนแอลกอฮอลบรสทธ 99.5% แลวจงนามาผสมกบนามนเบนซนออกเทน 91 ในอตราแอลกอฮอล 1 สวน กบเบนซน 9 สวน เปนแกสโซฮอล และทาการทดลองเตมใหกบรถเครองยนตเบนซนของโครงการสวนพระองค (บรษท ปตท. จากด (มหาชน), 2548)

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

10

ป พ.ศ. 2548 หนวยงานวจยทเกยวของและกลมผผลตแกสโซฮอลไดมการทดสอบมาตรฐานคณภาพอยางตอเนองและสามารถนาออกจาหนาย โดยมคณสมบตเปนไปตามขอกาหนดคณภาพของกรมธรกจพลงงาน กระทรวงพลงงาน ไมมความแตกตางในดานการนามาใชงานกบรถยนตทตองการนามนเบนซนออกเทน (Gasoline) จะเหนไดจากผลการทดสอบในตารางท 7 ตารางท 7 ผลการทดสอบอตราเรงจาก 0 ถง 100 กโลเมตรตอชวโมง

เชอเพลง ทดสอบครงท 1 ทดสอบครงท 2 ทดสอบครงท 3 ทดสอบครงท 4 แกสโซลน 11.02 10.93 11.02 10.99 แกสโซฮอล 10.78 10.61 10.95 10.79 ทมา: สถาบนวจยและเทคโนโลย ปตท (2548) บรษท ปตท. จากด (มหาชน) (2548) ผลการวเคราะหโดยวธ t-test พบวา การใชแกสโซลนและแกสโซฮอลใหอตราเรงทไมแตกตางกนอยางมนยสาคญ และผลการการศกษาในเรองผลกระทบตอระบบจายเชอเพลงในเครองยนต สรปไดดงน คอ 1. การเตมเอทานอลในนามนเบนซนมผลตอคณสมบตบางประการของวสดประเภทยางทใชเปนระบบเชอเพลงในเครองยนตมากกวาการเตมสารเตมแตงเพมคาออกเทน (MTBE) ในนามนเบนซนเลกนอยแตไมมผลกระทบตอระบบการจายนามนเชอเพลงเขาเครองยนต (fuel supply) 2. การเตมเอทานอลในนามนเบนซน มผลตอคณสมบตบางประการของวสดประเภทพลาสตกทใชเปนระบบเชอเพลงในเครองยนต โดยใหผลใกลเคยงกบการเตมสารเตมแตงเพมคาออกเทน (MTBE) ในนามนเบนซน 3. การเตมเอทานอลในนามนเบนซนไมมผลตอคณสมบตของโลหะทดสอบ ยกเวนสพนผวของทองแดงและทองเหลองแตไมมผลการใชงาน ดงนนแกสโซฮอล ซงผลตจากการผสมนามนเบนซนออกเทน 91 ในอตรา 9 สวน กบแอลกอฮอลหรอเอทานอลทผลตไดจากผลผลตทางการเกษตร เชน ออย มนสาปะหลง ขาว ขาวโพด

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

11

ฯลฯ ในอตรา 1 สวน จงถอไดวาเปนพลงงานทดแทนอกทางเลอกหนงทนาสนใจเปนอยางยง เนองจากชวยใหการใชนามนเบนซนออกเทนมปรมาณทลดลง สงผลใหปรมาณการนาเขานามนดบและนามนเบนซนจากตางประเทศลดลง ทาใหประเทศไทยสามารถลดการขาดดลทางการคาระหวางตางประเทศ อกทงยงสงเสรมใหเกษตรกรไทยมรายไดเพมขนจากการจาหนายสนคาทางการเกษตรในการนาไปผลตเปนเอทานอลทเปนวตถดบสาคญของการผลตแกสโซฮอล ซงเปนการสรางศกยภาพใหแกอาชพเกษตรกรรมภายในประเทศไทย ดงรายละเอยดทไดกลาวมาแลว จงเปนทมาของการนามาทาการศกษาในโครงการวทยานพนธในครงนเกยวกบการวเคราะหอปสงคของแกสโซฮอลในประเทศไทย เพอใชเปนแนวทางในการวางแผนการลงทนดานการผลต การตลาด และการพฒนาแกสโซฮอลตอไป

วตถประสงคของการศกษา

1. เพอศกษาสภาพการผลตและการตลาดแกสโซฮอลในประเทศไทย 2. เพอวเคราะหปจจยทมผลตออปสงคของแกสโซฮอลในประเทศไทย 3. เพอวเคราะหแนวโนมและประมาณการปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลในประเทศไทย

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

จากขอมลทไดในการศกษาครงน ทาใหผผลตและผจาหนายแกสโซฮอลสามารถนาผลการวเคราะหไปใชเปนแนวทางในการตดสนใจการเตรยมความพรอมในการกาหนดการวางแผนการผลตและการจาหนายแกสโซฮอลเพอใหเพยงพอตอความตองการโดยรวมของผบรโภค รวมทงเปนประโยชนตอผทมสวนเกยวของทงภาครฐและเอกชนในการนาไปกาหนดแผนยทธศาสตรดานการสงเสรมการใชพลงงานทดแทน การพฒนาดานคณภาพ การใหความรวมมอกนในการพฒนาการผลตเอทานอลซงเปนวตถดบทสาคญใหมศกยภาพและเพยงพอตอการผลตแกสโซฮอล เพอเปนการสนบสนนสงเสรมใหเกดการใชเชอเพลงทมสวนผสมของเอทานอลซงกคอแกสโซฮอลในประเทศไทยตอไป

ขอบเขตการศกษา ศกษาลกษณะทวไปของกระบวนการผลต การตลาด ชองทางการจดจาหนาย คณภาพ และประโยชนของแกสโซฮอลในประเทศไทย นโยบายของรฐบาลทงในและตางประเทศเกยวกบการสนบสนนดานพลงงานในสวนของนามน โดยทาการศกษาจากขอมลทวไปและขอมลทตยภมทได

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

12

รวบรวมจากเอกสารงานวจย เอกสารวชาการ วารสาร บทความ ขอมลทางอนเตอรเนท รวมทงขอมลจากกลมผทเกยวของในหนวยงานทงภาครฐและเอกชนในป พ.ศ. 2544 ถงเดอนกมภาพนธ ป พ.ศ. 2549 ในสวนของการวเคราะหอปสงคนนจะทาการวเคราะหถงปจจยทมผลตออปสงคแกสโซฮอลในประเทศไทยในป พ.ศ. 2547-2548 โดยการใชขอมลสถตเปนรายเดอนจานวน 24 เดอน ซงระยะเวลาของขอมลสถตในการศกษาครงนคอนขางนอย เนองจากปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลในชวงป พ.ศ. 2544-2546 มปรมาณนอยมากและไมตอเนอง จงทาใหขอมลสถตในชวงปดงกลาวไมสมบรณและไมสามารถนามาวเคราะหอปสงคในการศกษาครงนได จากนนจะทาการวเคราะหแนวโนมและการประมาณการปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลเปนรายเดอนในป พ.ศ. 2549-2551 จากการเปลยนแปลงของปจจยทมผลตออปสงคแกสโซฮอลในประเทศไทย

วธการศกษา การเกบรวบรวมขอมล ในการศกษาครงน ใชวธการวจยในลกษณะการวจยเชงปรมาณ (quantitative research) โดยใชขอมลทตยภม (secondary data) ประกอบการวเคราะห ซงเปนการเกบขอมลทางสถตหรอขอมลตางๆ จากรายงานการศกษา งานวจย เอกสารวชาการ วารสาร บทความ อนเตอรเนท ขอมลจากกระทรวงพลงงาน กรมธรกจพลงงาน กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กระทรวงการคลง ธนาคารแหงประเทศไทย บรษท ปตท. จากด (มหาชน) บรษท บางจากการปโตรเลยม จากด (มหาชน) สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน สถาบนปโตรเลยมแหงประเทศไทย สานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม (สศอ.) สมาคมอตสาหกรรมยานยนตไทย รวมทงกลมผทเกยวของในหนวยงานทงภาครฐและเอกชน การวเคราะหขอมล 1. การวเคราะหเชงพรรณา (descriptive method) ทาการศกษาในสวนทเกยวกบลกษณะทวไปของการผลตและการตลาด รวมถงประโยชนจากการใชแกสโซฮอล 2. การวเคราะหเชงปรมาณ (quantitative method) ทาการวเคราะหปจจยทมผลตออปสงคของแกสโซฮอลในประเทศไทยโดยวธทางเศรษฐมตในรปของความสมพนธเชงเสน (linear model) และการ

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

13

วเคราะหการถดถอยเชงซอน (multiple regression analysis) จากขอมลทตยภมซงเปนขอมลสถตรายเดอนระหวางป พ.ศ. 2547-2548 ซงพจารณาคาจาก R2, Adjusted R2, F-statistic, t-statistic, Durbin-Watson statistic และพจารณาความสมพนธของตวแปรจากเครองหมายหนาสมประสทธสหสมพนธ โดยท 2.1 คาสมประสทธของการตดสนใจหรอ R2 จะบอกใหทราบวาตวแปรนาทศกษาอยในสมการสามารถนาไปอธบายคาตวแปรตามไดอยางมคณภาพเพยงใด 2.2 คา Adjusted R2 จะบอกใหทราบวาตวแปรนาทอยในสมการนนสามารถอธบายคาตวแปรตามไดอยางมคณภาพเพยงใดเชนเดยวกน แตการใชคา Adjusted R2 นจะเปนการลดปญหาท R2 จะเพมขนโดยทนทเมอมตวแปรนาเขามาในสมการอาจสงผลใหตวแปรนานนอาจไมมความสมพนธอยางมนยสาคญทางสถตได 2.3 คา F-statistic หรอ t-statistic จะเปนการบอกใหทราบวาการทดสอบคาสมประสทธการถดถอยจากตวแปรทสมมานนสามารถนาไปอางองสมประสทธสหสมพนธการถดถอย (β) ไดจรงหรอไม ซงเปนการทดสอบความสมพนธระหวางตวแปรนาและตวแปรตาม โดยทคา F-statistic จะเปนการทดสอบความสมพนธระหวางตวแปรนาทกตวในสมการกบตวแปรตาม และคา t-statistic จะเปนการทดสอบความสมพนธระหวางตวแปรนาแตละตวในสมการกบตวแปรตาม 2.4 Durbin-Watson statistic เปนคาทบอกใหทราบวาสมการนนมปญหาความสมพนธแบบอตตะ (autocorrelation) หรอไม ซงเปนคาความคลาดเคลอนทเกดจากความสมพนธระหวางตวแปรนาในแตละตว จากนนจะทาการวเคราะหหาคาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลในประเทศไทยมตอปจจยตางๆ เพอแสดงใหเหนถงขนาดความเปลยนแปลงของอปสงคแกสโซฮอลตอการเปลยนแปลงของปจจยตางๆ และวเคราะหแนวโนมและทาการประมาณการจาหนายแกสโซฮอลในประเทศไทยป พ.ศ. 2549-2551 โดยประมาณคาตวแปรนาทกตวในสมการทดทสด

นยามศพท

กากนาตาล (Molasses) คอ ผลพลอยไดจากอตสาหกรรมการผลตนาตาลทราย มลกษณะเปนของเหลวขนสเหลองไดจากการตกผลกนาตาลขนสดทาย

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

14

การกลน คอ การกลนนามน เปนการนานามนดบ (Crude) มากลนแยกออกเปนสวนตางๆ ตามชวงจดเดอดเพอใหไดผลตภณฑทตองการและเหมาะสมตอการใชงาน กระบวนการกลนของแตละโรงกลนนามนอาจแตกตางกนบาง ขนอยกบคณสมบตของนามนดบ ชนด ปรมาณ และคณภาพของผลตภณฑสาเรจรปทตองการ แกสโซฮอล (Gasohol) คอ นามนเชอเพลงเบนซนผสมกบแอลกอฮอลหรอเอทานอลชนดทดมได เอทานอลไดมาจากการหมกพชผลทางการเกษตรประเภทแปงและนาตาล หรอสกดจากเศษไม หรอเซลลโลส แอลกอฮอลทนามาผสมนนตองมความบรสทธสงถง 99.5% ขนไปจงจะเหมาะสมและใชงานไดด คอนเดนเสท (Condensate) คอ กาซธรรมชาตเหลว หรอไฮโดรคารบอนทกลนตวจากกาซธรรมชาต ซงอยในสถานะทเปนของเหลวทอณหภมทอณหภมและความดนบรรยากาศ เชน เพนเทน เฮกเซน เฮปเทน และออกเทน เมอผลตมาถงปากบอบนแทนผลตสามารถขนสงทางเรอหรอสงตามทอกได แนฟธา (Naphtha) คอ ของเหลวไดจากการกลนนามนดบ ใชเปนวตถดบในการผลตเปน รฟอรเมทและเบนซนและตวทาละลายในอตสาหกรรมผลตส รวมทงใชเปนวตถดบปอนโรงงานโอเลฟนสและโรงงานอะโรเมตกส บารเรล คอ หนวยวดปรมาตรสาหรบนามนดบและผลตภณฑปโตรเลยม 1 บารเรลเทากบประมาณ 159 ลตรและ 42 แกลลอน (สหรฐอมรกา) เบนซน คอ ผลตภณฑนามนชนดหนงทไดจากการกระบวนการกลนนามนดบโดยมชวงจดเดอดอยระหวาง 30-2000C เปนของผสมของสารประกอบไฮโดรคารบอนตงแต 4-11 อะตอมผสมรวมกนมคณสมบตเหมาะทจะใชเปนเชอเพลงในเครองยนตเบนซน ม 3 ชนดดวยกนคอ ออกเทน 87 สเขยว ออกเทน 91 สแดง ออกเทน 95 สเหลอง ปจจบนนามนเบนซนทกชนดในไทยเปนนามนไรสารตะกวทงหมด สาเหตทมการเรยกชอตามคาออกเทนและมสตางกน เพอใหผบรโภคเลอกใชนามนใหถกตองเหมาะสมกบการใชงานของเครองยนต พลงงานทดแทน (Alternative energy) คอ พลงงานทสามารถทดแทนแหลงเชอเพลงฟอสซล เชน ไม ฟน แกลบ กากออย ชวมวล เอทานอล ไบโอดเซล นา แสงอาทตย ความรอนใตพภพ ลมและคลน

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

15

สารเตมแตง คอ สารเตมแตงเรยกอกอยางหนงวาหวเชอ หมายถงสารเคมทใชผสมนามนหลอลนพนฐานหรอนามนหลอลนพนฐานสงเคราะหในปรมาณทพอเหมาะ เพอใหไดนามนหลอลนทมคณสมบตตามตองการ ออกเทน คอ คาออกเทนเปนตวเลขทบอกถงคณภาพการตานทานการนอคหรอความสามารถของนามนเบนซนทจะเผาไหมโดยปราศจากการนอคในเครองยนต เอทานอล (Ethanol) หรอ เอทลแอลกอฮอล (Ethyl alcohol) คอ แอลกอฮอลชนดหนงทสามารถรบประทานได ซงมสมการทางเคมเปน C2H5OH เกดจากการหมกพช เศษซากพชหรอของเสยเพอเปลยนแปงจากพชใหเปนนาตาลแลวเปลยนจากนาตาลเปนแอลกอฮอลอกครง การสกดจากเศษไมหรอเซลลโลส ทพบกนทวไปไดแก สรา ไวน เบยร สาเก เปนตน Methyl tertiary butyl ether (MTBE) คอ สารทเปนอเทอรทมออกซเจนผสมอยในตวเองและเปนสารทมคาออกเทนสง มจดระเหยตา ใชเปนสารเพมคาออกเทนใหกบนามนเชอเพลงซงนยมใชกนมากในปจจบน แตมขอเสยคอทาใหเกดการปนเปอนนาใตดน

ขอสมมตในการศกษา 1. อปสงคแกสโซฮอลมคาเทากบปรมาณการจาหนายแกสโซฮอล ซงเปรยบเสมอนเปนปรมาณเสนอซอและปรมาณความตองการใชแกสโซฮอลของผบรโภค 2. ปรมาณรถยนตนงสวนบคคลมคาเทากบปรมาณการจาหนายรถยนตนงสวนบคคลในประเทศไทย

3. ปรมาณรถจกรยานยนตมคาเทากบปรมาณการจาหนายรถจกรยานยนตในประเทศไทย 4. ปรมาณการจาหนายนามนดเซลหมนเรวเทากบปรมาณความตองการใชนามนดเซลหมนเรว

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

บทท 2

การตรวจเอกสาร ในการศกษาครงนไดทาการศกษาและตรวจเอกสารเกยวกบแนวคดทางทฤษฎและผลงานวจยทเกยวของเพอใชเปนกรอบแนวคดและวธการวจย ดงน

แนวคดทางทฤษฎทใชในการศกษา ทฤษฏอปสงค อปสงค (Demand) หมายถงปรมาณสนคาและบรการชนดใดชนดหนงทผบรโภคตองการซอ ณ ระดบราคาตางๆ กนภายในระยะเวลาทกาหนดให โดยปกตเมอสนคาราคาตาลง ผบรโภคจะตองการซอสนคาเปนจานวนมาก แตเมอราคาสงขนผบรโภคจะมความตองการซอสนคานอยลง เสนอปสงคจงเปนเสนทลาดจากทางซายลงมาทางขวา แสดงวาผบรโภคตองการซอสนคามากขนเมอราคาสนคาลดลง ปรมาณสนคาทผบรโภคตองการซอจะเปลยนแปลงไปเมอราคาเปลยนแปลงไป การเปลยนแปลงนเกดขนบนเสนอปสงคเสนเดม จงไมใชการเปลยนแปลงของเสนอปสงค การเปลยนแปลงของเสนอปสงคจะเกดขนเมอปรมาณสนคาทผบรโภคตองการซอเพมขนหรอลดลงจากเดม ณ ระดบราคาหนงๆ โดยทเสนอปสงคจะเลอนสงขนหรอตาลงจากเสนเดม การเปลยนแปลงของเสนอปสงคอาจเกดขนจากปจจยตางๆ เชน การเปลยนแปลงจานวนประชากร การเปลยนแปลงรายได การใชประโยชนทางใหมของสนคาเดม การมสนคาอนทดแทนกนได หรอ การเปลยนแปลงรสนยมของผบรโภค (ศ. สงวร ปญญาดลก และคณะ, 2546: 46) ชนดของอปสงค (นราทพย, 2543: 21-39) การทผบรโภคจะมอปสงคตอสนคาชนดหนงๆ มากนอยเพยงไร ยอมขนกบปจจยการทมสวนกาหนดปรมาณซอสนคานนๆ เปนตนวา ราคาสนคาชนดนน ราคาสนคาชนดอนทเกยวของ รสนยมของผบรโภค รายไดของผบรโภค การคาดคะเนราคาสนคาในอนาคต และปจจยอนๆ อกเปนจานวนมาก ซงปจจยตางๆ เหลานจะเขามากาหนดปรมาณการเสนอซอสนคาของผบรโภคพรอมๆ กน ดงนน ปรมาณการเสนอซอสนคาชนดหนงๆ ของผบรโภคในขณะหนงๆ จงขนอยกบปจจยทกตวรวมกน อยางไรกตาม การศกษาอปสงคของสนคาโดยนาเอาปจจยทกตวทมสวนเกยวของมา

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

17

พจารณาพรอมๆ กน แมมใชวาจะทาไมได แตกเปนเรองยงยากซบซอนอยมาก โดยปกตการศกษาอปสงคในขนตนมกจะเลอกเอาตวกาหนดอปสงคแตเพยงบางตวมาทาการศกษา และเมอผศกษาเขาใจกรอบแนวคดในการวเคราะหแลวกจะสามารถขยายการวเคราะหใหครอบคลมตวกาหนดมากขนไดในภายหลง ตวกาหนดทไดรบเลอกมาใชในการวเคราะหอปสงค กคอ ราคาสนคาทกาลงพจารณาอย รายไดของผบรโภค และราคาสนคาชนดอนทเกยวของกน ซงในการวเคราะหกยงแยกวเคราะหตวกาหนดทงสามตวทละตว โดยแยกอปสงคออกเปนสามชนดตามปจจยทกาหนดอปสงค ไดแก 1. อปสงคตอราคา (price demand) หมายถง ปรมาณเสนอซอสนคาชนดใดชนดหนงในชวงเวลาใดเวลาหนง ณ ระดบราคาตางกนของราคาสนคา โดยกาหนดใหสงอนคงทสงอนทกาหนดใหคงทในทนจะหมายถงปจจยทกชนดทมสวนกาหนดปรมาณการเสนอซอทนอกเหนอจากราคาสนคานน เปนตนวา ราคาสนคาชนดอน รายไดและรสนยมของผซอ ดงนน ตวกาหนดวาปรมาณเสนอซอในขณะหนง ๆจะมากนอยเพยงใดในกรณอปสงคตอราคาคอ ราคาสนคา ซงเปนตวกาหนดปรมาณการเสนอซอนกคอ ตวแปรนา และปรมาณเสนอซอทแปรเปลยนไปตามราคาคอ ตวแปรตาม โดยทวไปความสมพนธระหวางปรมาณเสนอซอและราคาสนคาจะเปนไปในทศทางตรงกนขามเสมอ กลาวคอ เมอราคาสนคาสงขน ปรมาณเสนอซอจะลดลง และเมอราคาสนคาลดลง ปรมาณเสนอซอจะสงขน ความสมพนธดงกลาวนอาจแสดงอยในรปของสมการอปสงค ตารางอปสงคหรอเสนอปสงค สมการอปสงคตอราคา (price demand equation) คอ สมการทแสดงความสมพนธระหวางปรมาณเสนอซอสนคากบราคาสนคา ซงถาให p แทนราคาสนคา และ q แทนปรมาณเสนอซอ จะสามารถเขยนฟงกชนแสดงความสมพนธระหวางราคาและปรมาณเสนอซอสนคาไดวา q d = f(p) (1) ฟงกชน q d = f(p) นจะหมายความวา q d ซงเปนตวแปรตามจะเปลยนแปลงไปตาม p ซงเปนตวแปรนา รปแบบของสมการอปสงคอยางงาย คอ สมการอปสงคเสนตรง

2. อปสงคตอรายได (income demand) หมายถงปรมาณเสนอซอสนคาชนดใดชนดหนงในชวงเวลาใดเวลาหนง ณ ระดบราคาตางกนของรายได โดยกาหนดใหสงอน เปนตนวา ราคาสนคาชนดนน ราคาสนคาชนดอนทเกยวของ รสนยม และปจจยอน ๆคงท ตวแปรนาในทนคอ รายไดของผซอ และตวแปรตามคอ ปรมาณเสนอซอ ฟงกชนความสมพนธระหวางปรมาณเสนอซอกบรายไดจงเขยนไดวา q d = f(y) (2)

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

18

โดยท q d คอปรมาณเสนอซอ และ y คอรายได สาหรบลกษณะของสมการอปสงคตอรายได ตารางอปสงคตอรายไดและเสนอปสงคตอรายไดจะเปนเชนใดนนจะขนกบชนดของสนคา ทผบรโภคกาลงทาการซออย ซงแยกเปน 2.1 สนคาปกต (normal goods) สนคาปกตในทนหมายถง สนคาทวไปซงผบรโภคจะทาการซอเพมขนเมอมรายไดสงขน และจะซอนอยลงเมอมรายไดลดลง ความสมพนธระหวางปรมาณเสนอซอกบรายไดจะเปนไปในทศทางเดยวกน สมการอปสงคตอรายได (income demand equation) ในกรณของสนคาปกตน สมการอปสงคตอรายได เขยนไดวา q d = a + a1 y (3) โดยท a คอ จดตดบนแกน q และ a1 คอ คาความชนชองเสนอปสงคตอรายได เมอเทยบกบแกน y ซงจะมเครองหมายบวก อนหมายถงความสมพนธในทศทางเดยวกนของตวแปร q และ y 2.2 สนคาดอยคณภาพ (inferior goods) หมายถง สนคาซงปรมาณเสนอซอของผบรโภคจะลดตาลง เมอผบรโภคมรายไดสงขน ดงนน สนคาทกชนดอาจเปนสนคาดอยไดทงสนขนอยกบวาจะพจารณาระดบรายไดระดบใด ณ ระดบรายไดหนงผบรโภคอาจซอสนคาชนดหนงเพมขนเมอรายไดสงขน แตเมอรายไดสงเกนอกระดบหนงไปแลว เขาอาจเลกซอสนคานน หรอซอนอยลงแลวหนไปซอสนคาอนแทน สมการอปสงคตอรายไดในกรณของสนคาดอยคณภาพ สมการอปสงคตอรายไดจะเขยนไดในลกษณะเดยวกนกบกรณสนคาปกต จะแตกตางกนแตเพยงเครองหมายหนาคาความชน a 1 ทจะเปลยนจากบวกเปนลบ อนหมายถงความสมพนธในทศทางทตรงกนขามของ q และ y q d = a - a1 y (4)

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

19

3. อปสงคตอราคาสนคาชนดอน (cross demand) หมายถง ปรมาณเสนอซอสนคาชนดใดชนดหนง ในชวงเวลาใดเวลาหนง ณ ระดบตางกนของราคาสนคาชนดอน โดยกาหนดใหสงอน เปนตนวา ราคาสนคาชนดนน หรอรายไดของผซอคงท ตวแปรนาในทนคอ ราคาสนคาชนดหนง สวนตวแปรตามคอปรมาณเสนอซอสนคาอกชนดหนง อปสงคตอราคาสนคาชนดอนนในบางครงกเรยกกนวา อปสงคไขว เพราะเปนการนาสนคาสองชนดมาสมพนธไขวกน คอ ปรมาณการเสนอซอสนคาชนดหนงกบราคาสนคาอกชนดหนงแทนทจะเปนปรมาณเสนอซอและราคาสนคาชนดเดยวกน ฟงกชนความสมพนธของปรมาณเสนอซอสนคาชนดหนงกบราคาสนคาอกชนดหนงจะเขยนไดวา q A = f (p B) (5) โดยท q A คอ ปรมาณเสนอซอสนคา A และ p B คอ ราคาสนคา B สาหรบลกษณะ ความสมพนธระหวางตวแปรนาและตวแปรตามในกรณของอปสงคตอราคาสนคาชนดหนงจะแตกตางกนไป ขนอยกบวาสนคาสองชนดทกาลงพจารณาอยมความสมพนธเกยวของกนอยางไร 3.1 สนคาทใชประกอบกน (complementary goods) ในกรณสนคาสองชนดทเราพจารณาอยเปนสนคาทใชประกอบกน อาท อปกรณไฟฟากบกระแสไฟฟา การเปลยนแปลงในราคาของสนคาชนดหนง เปนตน สมการของอปสงคตอราคาของสนคาชนดอน (cross demand equation) ถากาหนดให q A คอ ปรมาณเสนอซอสนคา A และ p B คอราคาสนคา B สมการอปสงคสนคา A ตอราคาสนคา B ในกรณของสนคาทใชประกอบกนจะเขยนวา q A = a - a1 p B (6)

เครองหมายลบทอยหนาความชน a 1 จะบอกใหรทศทางความสมพนธระหวาง q A กบ p B วาเปนไปในทศทางตรงกนขาม 3.2 สนคาทใชแทนกน (substitute goods) คาวาแทนกนไดในทนหมายถง การใชแทนกนดวยวตถประสงคอนเดยวกน ซงความสามารถใชแทนกนไดจะแตกตางกนไปมากบางนอยบางแลวแตกรณ อาท ไฟฟากบแกสอาจใชแทนกนไดเปนอยางดในแงของการกอใหเกดพลงงาน แตกนบเปนสนคาทใชแทนกนไดไมดนกในแงของการใหแสงสวาง สนคาทสามารถใชแทนกนไดจะมความสมพนธระหวาง

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

20

ปรมาณเสนอซอสนคาชนดหนงตอราคาสนคาอกชนดหนงในทศทางเดยวกน เปนตนวา เมอราคากาแฟยหอมอคโคนาสงขน ปรมาณซอกาแฟยหอดงกลาวยอมลดลง และมผลใหผบรโภคสวนหนงหนไปซอยหออนเปนตนวา เนสคาเฟเพมขน สมการอปสงคตอราคาสนคาชนดอน สมการอปสงคสนคา A ตอราคาสนคา B ในกรณสนคา A และ B เปนสนคาทใชแทนกนไดจะเขยนไดวา q A = a + a1 p B (7)

อปสงคสวนบคคลและอปสงคของตลาด จากการศกษาอปสงคแตละชนดในหวขอทผานมา ไดกลาวถงปรมาณเสนอซอสนคาชนดใดชนดหนงของผซอคนใดคนหนง ณ ระดบตางกนของราคาสนคาชนดนน ณ ระดบราคาสนคาชนดอน หรอ ณ ระดบรายไดของผซอ แลวแตวาเปนอปสงคชนดใด ปรมาณเสนอซอสนคาของผบรโภคแตละคน ณ ระดบราคาตางกน ของตวแปรทเปนตวกาหนดปรมาณเสนอซอน เรยกวา อปสงคสวนบคคล (individual demand) อปสงคสวนบคคลตอสนคาชนดเดยวกนของผบรโภคแตละคนไมจาเปนจะตองเหมอนกน เมอรวมอปสงคสวนบคคลทมตอสนคาชนดใดชนดหนง ณ ระดบราคาหนงๆ ของผบรโภคทกคนในตลาดเขาดวยกน จะได อปสงคของตลาด (market demand) ทมตอสนคา การเปลยนแปลงปรมาณอปสงคและการเปลยนแปลงระดบอปสงค ในสภาพทเปนจรงปรมาณเสนอซอสนคาชนดหนง ๆ ของผบรโภคจะเปลยนแปลงอยตลอดการเปลยนแปลงดงกลาวจะเปนไปในลกษณะใดยอมขนอยกบสาเหตของการเปลยนแปลงนน ๆดงน

1. ความแตกตางระหวางการเปลยนแปลงปรมาณอปสงคและการเปลยนแปลงระดบอปสงค บนอปสงคเสนหนงๆ เมอราคาสนคาเปลยนแปลงไป ปรมาณเสนอซอยอมเปลยนแปลงไป จะเพมขนหรอลดลงกแลวแตทศทางการเปลยนแปลงของราคาสนคานนๆ การเปลยนแปลงปรมาณเสนอซอจากการเคลอนตวขนหรอลงบนเสนอปสงคเดมน เรยกวา การเปลยนแปลงปรมาณอปสงค (change in quantity demand) การเปลยนแปลงของปรมาณเสนอซอดงกลาวเปนผลจากการเปลยนแปลงของราคาสนคาเมอกาหนดใหปจจยอนๆ คงท อยางไรกตามปรมาณเสนอซอสนคาชนดหนง นอกจากจะขนกบราคาสนคาชนดนนแลว ยงขนอยกบปจจยอนอกมาก ปรมาณเสนอซอกอาจเปลยนแปลงไปจากเดมได

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

21

โดยการเปลยนแปลงจะเกดขนกบทกๆ ระดบราคา เปนผลใหเสนอปสงคเปลยนแปลงเลอนขนหรอเลอนลงทงเสน เรยกวา การเปลยนแปลงระดบอปสงค (change in demand) การเปลยนแปลงปรมาณอปสงคดงแสดงรายละเอยดในภาพท 3 เปนการแสดงใหเหนวาเสน dd ซงเปนเสนอปสงคทผบรโภคมตอสนคา A ปรากฏวา ณ ระดบราคาสนคา A หนวยละ 3 บาทผบรโภคจะซอสนคา A ทงหมด 8 หนวย ตอมาเมอราคาสนคา A ลดลงเปนหนวยละ 2 บาท ปรมาณซอสนคา A ของผบรโภคจะเพมขนเปน 11 หนวย ปรมาณเสนอซอทเพมขน 3 หนวยจากการลดลงของราคาสนคา A จาก 3 บาทเปน 2 บาท หรอการเคลอนตวจากจด x มายงจด y บนเสน dd กคอการเปลยนแปลงปรมาณอปสงคในทางทเพมขนในทางตรงกนขามถาราคาสนคา A สงขนเปน 4 บาท กจะเกดการเปลยนแปลงปรมาณอปสงคในทางลดลงจาก 8 หนวย เหลอเพยง 6 หนวย คอลดลง 2 หนวย

ภาพท 3 การเปลยนแปลงปรมาณอปสงค ทมา: นราทพย (2543) การเปลยนแปลงระดบอปสงคดงแสดงรายละเอยดในภาพท 4 เปนการแสดงใหเหนวาเสน dd คอเสนอปสงคแตเรมแรกของผบรโภคทมตอสนคา A ถาตอมาปรากฏวาผบรโภคมรายไดสงขน หรอคาดคะเนวาสนคาจะสงขนในอนาคต หรอมความนยมในสนคา A มากขนทงๆ ทราคาสนคา A ยงคงเดม ความตองการสนคา A ของผบรโภค ณ ทกระดบราคาจะเพมสงขนกวาเดม เสน

6 8 11

3

d

d

z

ปรมาณสนคา

ราคา

4 x y

0

2

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

22

อปสงคจะเลอนระดบสงขนจากเสน dd เปนเสน d1d1 เปนการเปลยนแปลงระดบอปสงคในทางทสงขน ซงจะเหนไดวา ณ ระดบราคาสนคา A หนวยละ 3 บาทเทาเดม ขณะนปรมาณเสนอซอไดเพมขนจาก 8 หนวยเปน 12 หนวย และปรมาณเสนอซอจะเพมขนในทกๆ ระดบราคา ในทางตรงกนขามถาปรากฏวาผบรโภคเสอมความนยมในสนคา A หรอมเหตการณบางอยางเกดขน เปนตนวา รายไดของผบรโภคลดลง ความตองการสนคา A กจะลดลง แมวาราคาสนคาจะยงคงเทาเดม เสนอปสงคจะเลอนระดบลงเปนเสน d2d2 เกดการเปลยนแปลงระดบอปสงคในทางลดลง ณ ราคาสนคา A หนวยละ 3 บาทเทาเดม ขณะนปรมาณเสนอซอจะลดลงเหลอเพยง 5 หนวย และปรมาณซอในขณะนจะลดลงทกๆ ระดบราคา

ภาพท 4 การเปลยนแปลงระดบอปสงค ทมา: นราทพย (2543)

2. สาเหตของการเปลยนแปลงปรมาณอปสงค และการเปลยนแปลงระดบอปสงค ไดแก การเปลยนแปลงในรายไดของผบรโภค การเปลยนแปลงในราคาสนคาชนดอน การเปลยนแปลงในขนาดและสวนประกอบของประชากร การเปลยนแปลงในรสนยม และการเปลยนแปลงในปจจยอนๆ

5 8 12

3d 1

dd 2

d 2 d d 1

ปรมาณสนคา

ราคา

0

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

23

ผลทางดานรายไดและผลกระทบดานการทดแทนกน (Barry, Ralph M. and Michael., 2546: 108) เมอราคาสนคาเกดการเปลยนแปลงสงผลใหเกดการเปลยนแปลงของความตองการในการบรโภคหรอปรมาณเสนอซอโดยรวม มสาเหต 2 ประการดงน 1. ผลกระทบดานรายได (Income effect) ผลกระทบนเกดขนเมอราคาสนคาชนดหนงเกดการเปลยนแปลงแลวจะทาใหปรมาณความตองการบรโภคโดยรวมของสนคาชนดนนเพมขนจากการลดลงของราคาหรอการเพมขนของราคานน กลาวคอ การทราคาของสนคาลดลงในขณะทรายไดของผบรโภคคงท จะทาใหผบรโภคสามารถซอคาไดเพมขน สงผลใหปรมาณความตองการบรโภคโดยรวมเพมขน และการทราคาของสนคาเพมขนแลวทาใหปรมาณความตองการบรโภคโดยรวมเพมขนดวย เปนผลกระทบดานรายไดดวยเชนกน ทงน เนองจากรายไดโดยรวมของผบรโภคสงขนจงทาใหสามารถซอสนคาไดเพมขนดวย สงผลใหปรมาณความตองการการบรโภคโดยรวมเพมขนดวย 2. ผลของการใชแทนกน (Substitution effect) ผลกระทบนเกดขนเมอมการเปลยนแปลงของราคาสนคาชนดหนงแลวทาใหผบรโภคหนไปซอสนคาอนทดแทน กลาวคอ เมอราคาสนคาชนดหนงเพมขนจะทาใหผบรโภคหนไปซอสนคาอนทดแทนเพมขนในกรณทราคาของสนคาอนนนคงทหรอลดลง การวเคราะหอปสงค (นราทพย ชตวงศ, 2547: 30-42) 1. ฟงกชนอปสงคและเสนอปสงค 1.1 ฟงกชนอปสงค (demand function) หมายถง ความสมพนธระหวางปรมาณเสนอซอสนคาชนดใดชนดหนงกบตวแปรทกตวทมสวนกาหนดปรมาณเสนอซอ 1.2 เสนอปสงค (demand curve) หมายถง ความสมพนธระหวางปรมาณเสนอซอสนคาชนดใดชนดหนงกบราคาสนคาชนดนน โดยกาหนดใหตวแปรอนๆ ทมสวนกาหนดปรมาณเสนอซอสนคาชนดนน คงท เสนอปสงคจงเปนเพยงสวนหนงของฟงกชนอปสงคโดยกาหนดใหตวแปรทกตวทกาหนดปรมาณเสนอซอคงท ใหเปลยนแปลงไดเฉพาะราคาสนคาเทานน

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

24

2. ตวแปรอสระในฟงกชนอปสงค ถากาหนดใหสนคาทอยในการพจารณา คอ สนคา A ตวแปรทจะแสดงปรมาณเสนอซอของผบรโภคกคอ A หรอ QA ซงจะมลกษณะเปนตวแปรตาม (dependent variable) อยในฟงกชนอปสงค เพราะคา A นจะแปรตามตวแปรอนทเปนตวแปรอสระ (independent variable) ในฟงกชน ตวแปรอสระเหลานจะมอทธพลตอปรมาณเสนอซอสนคา A ในทศทางและปรมาณทแตกตางกน แลวแตลกษณะความสมพนธของตวแปรอสระแตละตวทจะมตวแปรตาม ตวแปรอสระดงกลาว ไดแก 2.1 ราคาสนคา (price) จากการศกษาทฤษฎพฤตกรรมผบรโภคพบวา ผบรโภคจะยนดจายเงนซอสนคาแตละหนวยในราคาทไมเกนกวามลคาความพอใจหรออรรถประโยชนทไดรบจากสนคาหนวยนนๆ (marginal utility) และเมอผบรโภครบซอสนคาชนดใดชนดหนงเพมขนเรอยๆ แตละหนวยของสนคาทไดรบเพมขน (law of diminishing marginal utility) ดงนน ผบรโภคจะซอสนคาเพมขนกตอเมอราคาสนคาไดลดลงเพยงพอทจะคมกบมลคาของความพอใจทลดลงตามลาดบนน นนหมายความวา ถากาหนดใหสงอนๆ คงท (ceteris paribus) ปรมาณเสนอซอสนคาและราคาสนคาจะมความสมพนธตอกนในเชงปฏภาคสวนกลบ ซงเปนไปตามกฎของอปสงค 2.2 ราคาสนคาชนดอนทเกยวของกน (prices of related goods) ในกรณทสนคาทกาลง พจารณาอยสมมตวา คอ สนคา A เปนสนคาทมสนคาอนใชแทนได ถาราคาสนคาทใชแทนสนคา A (substitute goods) ไดเปลยนแปลงไปเปนตนวาลดลงจะสงผลกระทบถงปรมาณการซอสนคา A ไดเชนกน แมวาราคาสนคา A จะไมเปลยนแปลงกตาม ผบรโภคทเคยซอสนคาA จานวนหนงจะหนไปซอสนคาชนดอนแทนสนคา A เพราะวาแมราคาสนคา A จะไมเปลยนแปลงแตเมอสนคาทใชแทนสนคา A มราคาลดลงกจะดเสมอนวาสนคา A มราคาโดยเปรยบเทยบสงกวา ปรมาณการเสนอซอสนคา A กจะลดตาลง ในทางตรงกนขาม ถาสนคา A เปนสนคาทใชประกอบกบสนคาอน (complementary goods) การลดตาลงของราคาสนคาอนทมผลทาใหปรมาณเสนอซอสนคานนเพมสงขน จะทาใหปรมาณการเสนอซอสนคา A เพมสงขนตามไปดวยเพอนาไปใชประกอบสนคาเหลานนทมปรมาณซอเพมขน 2.3 การโฆษณาและความพยายามทจะสงเสรมการขายอนๆ (advertising and promotional efforts) ความพยายามทจะสงเสรมการขายไมวาโดยการโฆษณาหรอวธการอนใดกตาม ตางมจดมงหมายทจะเปลยนแปลงแบบแผนและรสนยมในการจบจายใชสอยของผบรโภคไดผลยอมทาใหยอดขายสนคา A เพมสงขน ในขณะทการโฆษณาสนคาอนทใชแทนสนคา A ไดประสบความสาเรจ

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

25

ยอดขายสนคา A กจะลดลง เชนเดยวกบทยอดขายสนคา A จะเพมขนไดถาสนคาทใชรวมกบสนคา A มการโฆษณาทไดผล 2.4 คณภาพและรปแบบสนคา (product quality and design) คณภาพของสนคาอาจเปนสงทปรากฏอยในตวสนคาเอง หรออาจอยในรปของสงอนทตดตามมากบตวสนคา เปนตนวา บรการหลงการขาย การรบประกนคณภาพ และการตดตามเอาใจใสตอลกคา สนคาทมากกวาสนคาประเภทเดยวกนทขายในราคาทไมแตกตางกนนกแตมรปแบบและคณภาพทเปนรองกวาและมกจะเปนทพบวา การโฆษณาและการสงเสรมการขายอาจมอทธพลตอการมองภาพลกษณของสนคาจากลกคาไดเชนกน 2.5 ชองทางการจดจาหนายและสถานทจาหนายสนคา (distribution outlets and places of sales) ยงหนวยธรกจมชองทางและสถานทจาหนายสนคาทสามารถอานวยความสะดวกใหกบลกคาไดมากเพยงใด โอกาสในการทายอดขายใหเพมสงขนยอมมมากขนเพยงนน ผบรหารทเฉลยวฉลาดจะตองมสายตาไกลทจะรถงอทธพลของปจจยขอน และเลอกวถทางทเหมาะสมเพอเพมยอดขายใหกบตน 2.6 รายไดของผบรโภค (consumer incomes) ความสมพนธระหวางรายไดของผบรโภคกบปรมาณเสนอซอสนคาอาจเปนความสมพนธในทศทางเดยวกน (มคาเปนบวก) หรออาจเปนความสมพนธในทศทางตรงกนขาม (มคาเปนลบ) กได ขนอยกบระดบรายไดของผบรโภคและชนดของสนคานนๆ จากการศกษาอปสงคตอรายได อนหมายถง ปรมาณเสนอซอทแปรเปลยนตามรายไดของผบรโภค ในขณะทสงอนๆ คงทนน พบวา ณ บางระดบรายไดทผบรโภคเมอซอสนคา (สมมตวาเปนสนคา A) อยจานวนหนงนน เมอรายไดเพมขนผบรโภคกจะซอสนคา A เพมขน แต ณ บางระดบรายได เมอผบรโภคมรายไดเพมขนเขากลบซอสนคา A ลดตาลง เรยกสนคาประเภทแรกวา สนคาปกต (normal goods) และเรยกสนคาประเภทหลงวาสนคาดอยคณภาพ (inferior goods) ความเปนสนคาปกตหรอสนคาดอยคณภาพจงขนอยกบระดบรายไดเพราะบคคลคนเดยวกนอาจมพฤตกรรมตอสนคาชนดเดมในลกษณะของสนคาปกตหรอสนคาดอยคณภาพกไดขนอยกบรายไดทเขามอยในขณะนน ในขณะเดยวกน ณ ระดบรายไดเดยวกน บคคลตางบคคลกนอาจมพฤตกรรมตอสนคาชนดเดยวกนทตางกนออกไปไดเชนกน ขนกบวารายไดระดบนนๆ เปนรายไดทสงหรอตาสาหรบบคคลนนๆ อยางไรกตาม สงทเราใหความสนใจในทนกคอ ผลของรายไดโดยรวม ดงนน ถาจากพฤตกรรมโดยรวมของผบรโภคไดมองสนคา A เปนสนคาดอยคณภาพ ปรมาณการซอสนคา A กจะลดลงเมอรายไดเพมขน ความสมพนธระหวางรายไดกบปรมาณเสนอซอจงเปนไปในทศทางทตรงกนขาม

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

26

สาหรบสนคาดอยคณภาพ แตถาผบรโภคโดยสวนรวมเหนวาสนคา A เปนสนคาปกต ปรมาณเสนอซอสนคา A กจะเพมสงขนเมอรายไดเพมขน และความสมพนธระหวางรายไดและปรมาณเสนอซอ จงเปนไปในทศทางเดยวกนสาหรบสนคาปกต 2.7 รสนยมและแผนความพอใจของผบรโภค (consumer tastes and preference) รสนยมและแผนความพอใจของผบรโภคอาจแปรเปลยนไปไดตลอดเวลา และไมจาเปนวาจะตองเปนไปในทศทางเดยวกน ในขณะทผบรโภคบางคนหนมาซอสนคา A บคคลบางคน บางกลม ทเคยซอสนคา A กอาจจะหนไปซอสนคาอนทดแทน ในการศกษาอปสงคของตลาด จะใหความสนใจกบแนวโนมโดยทว ๆไปของรสนยมและแผนความพอใจของผบรโภคทมตอสนคาวาเปนแนวโนมในทศทางใด หนวยธรกจอาจตองเขาทาการสารวจอยตลอดเวลาถงททาของผบรโภค เพอกาหนดดชนแผนความพอใจของผบรโภคทมตอสนคาของตน ถาจากการสารวจชใหเหนวาสนคาของหนวยธรกจเปนทยอมรบโดยทวไป หรอความพอใจทผบรโภคมตอสนคาของหนวยธรกจเพมขนเรอยๆ มลคาของดชนทกลาวถงจะเพมขน 2.8 การคาดคะเนของผบรโภค (consumer expectation) การคาดคะเนของผบรโภคเกยวกบราคาในอนาคตของสนคาชนดนน ๆ ราคาในอนาคตของสนคาชนดอนทใชประกอบกนหรอใชแทนกนไดกบสนคาของหนวยธรกจ การคาดคะเนรายไดในอนาคตของผบรโภคและอนๆ ลวนมอทธพลตอปรมาณการเสนอซอสนคา A ในปจจบน 2.9 ปจจยอน ๆ (other factors) นอกเหนอจากปจจยตาง ๆทไดกลาวถงมาขางตนยงมปจจยอน ๆ อกมากทอาจมอทธพลตอปรมาณเสนอซอสนคาชนดหนง ๆอาท ปรมาณการซอรม นอกเหนอจากจะขนอยกบปจจยทกลาวมาแลว ยงขนอยกบปรมาณความถของฝนทจะตกในพนทนน ๆ ปรมาณการเสนอซอสนคานอกจากจะขนอยกบแผนความพอใจของผบรโภค ยงขนอยกบดนฟาอากาศ นโยบายของรฐกอาจมสวนกระตนหรอลดอปสงคตอสนคาชนดหนง ๆได ในขณะเดยวกน เมอพจารณาในเทอมของอปสงคของตลาดเชนน จานวนและโครงสรางของประชากรกมผลตอปรมาณการเสนอซอสนคาชนดหนง ๆไดเชนเดยวกน 3. รปแบบของฟงกชนอปสงค รปแบบเฉพาะของฟงกชนอปสงคสาหรบสนคาชนดหนงๆ จะเปนเชนไรขนกบสภาพทเปนจรงหมายถง การวเคราะหและการรวบรวมขอมลจากตลาดจะบอกใหรไดวาฟงกชนอปสงคของสนคานนๆ มลกษณะเปนฟงกชนเสนตรง (linear function) หรอฟงกชนเชงซอน (multiplicative function)

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

27

3.1 สมการเสนตรงสามารถเขยนไดดงน Q A = ∝ + β 1 PA + β 2PB + β 3AA + β 4 BB + β 5 IC + β 6 TC + β 7 EC + β 8N (8) โดยท ∝ หมายถงปรมาณเสนอซอทถกกาหนดโดยตวแปรอนๆ นอกเหนอจากทระบไวในสมการและ β 1 ... β n กคอ คาสมประสทธของสมการอปสงคทบอกใหรวา การเปลยนแปลงในตวแปรนนๆ ไปหนงหนวย จะมผลทาใหปรมาณเสนอซอเปลยนแปลงไปมากนอยเพยงใด 3.2 สมการเชงซอนสามารถเขยนไดดงน Q A = ∝ + PA β 1 + N β 2 QA β 3 (9)

ตวแปรทกาหนดฟงกชนอปสงคตอสนคาของหนวยธรกจ QA = ƒ(PA, AA, DA, OA IC, TC, EC PB, AB, DB, OB G, N, W) (10) โดยท PA, AA, DA, OA คอ ตวแปรหลกทหนวยธรกจสามารถควบคมได IC, TC, EC คอ ตวแปรเกยวกบผบรโภค PB, AB, DB, OB คอ ตวแปรเกยวกบคแขงขนในตลาด G, N, W คอ ตวแปรอนๆ กาหนดให QA คอ ปรมาณเสนอซอสนคา A ในชวงเวลาหนง PA คอ ราคาสนคา A AA คอ การโฆษณาหรอการสงเสรมการขายของหนวยธรกจผผลตสนคา A DA คอ รปแบบและ/หรอคณภาพของสนคา A OA คอ ชองทางการจาหนายสนคา A IC คอ รายไดของผบรโภคทวไป หรอของลกคาเฉพาะทซอสนคา A TC คอ รสนยมและแผนความพอใจของผบรโภค EC คอ การคาดคะเนราคาและปจจยอนๆ ในอนาคตของผบรโภค PB คอ ราคาสนคาทเกยวของ ทงสนคาทใชแทนกนได และสนคาทใชประกอบกน

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

28

AB คอ การโฆษณาหรอการสงเสรมการขายดวยวธอน ๆของผขายสนคาทเกยวของ DB คอ รปแบบและ/หรอคณภาพของสนคาทเกยวของกบสนคา A OB คอ ชองทางการจาหนายสนคาของสนคาทเกยวของกบสนคา A G คอ นโยบายรฐบาล หรอกลยทธของอตสาหกรรม N คอ จานวนประชากรในระบบเศรษฐกจ W คอ สภาวะอากาศในขณะหนงๆ คา ∝, β 1, β 2 และ.... β n เปนคาทตองกะประมาณขน โดยการใชเทคนคการวเคราะหสมการถดถอย (regression analysis) หรอเทคนคอนเปนกรณไป 3.3 อปสงคโดยวธเศรษฐมต (ดร. สรยทธ, 2546: 215-217) รปแบบอปสงคสนคาโดยวธเศรษฐมต ไดมการสรางรปแบบจาลองเศรษฐศาสตรสาหรบพฤตกรรมการตดสนใจเลอกซอสนคาของผบรโภค เปนอปสงคตลาด ดงน X i = ƒ(P1, P2, P3,…..P n, m) (11) ซงสามารถระบความสมพนธระหวางปรมาณความตองการซอสนคา ราคาสนคา และเงนรายไดเพอใชทดสอบกบขอมลจรงได 2 รปแบบจาลองทางเศรษฐมตทนยมใชกนทวไป เชน อปสงคสนคา X 1 อาจระบเปนความสมพนธเชงเสน (linear model) โดยมรปแบบสมการ ดงน X 1 = ∝ + β1P1 + β2P2 + β3m + e (12) 4. การวเคราะหความยดหยนของอปสงค (นราทพย, 2547: 43-60) คาความยดหยน (elasticity) เปนคาทใชวดรอยละของการเปลยนแปลงของตวแปรตามตอรอยละของการเปลยนแปลงของตวแปรอสระหรอทอาจเรยกวาตวแปรนา ถากาหนดใหตวแปรตาม คอ Y และตวแปรนาคอ X เราจะเขยนสตรแสดงคาความยดหยนไดวา ความยดหยน = รอยละของการเปลยนแปลงของ Y (13) รอยละของการเปลยนแปลงของ X

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

29

4.1 ความยดหยนของอปสงคตอราคา (price elasticity of demand) คอ คาทใชวดรอยละของการเปลยนแปลงปรมาณของปรมาณเสนอซอสนคาเมอราคาสนคาชนดนนๆ เปลยนแปลงไป โดยกาหนดใหตวแปรนาอนๆ ทมสวนกาหนดปรมาณเสนอซอมคาคงท ดงนน ความยดหยนอปสงคตอราคา = รอยละของการเปลยนแปลงของปรมาณเสนอซอ (14) รอยละของการเปลยนแปลงของราคา การวดคาความยดหยนของอปสงคทาได 2 แบบ คอ ความยดหยนของอปสงคตรงจด และความยดหยนของชวงอปสงค ความยดหยนของอปสงคตรงจด (point elasticity of demand) เปนการวดคาความยดหยน ณ จดใดจดหนงบนฟงกชนอปสงค ซงเปนเครองมอทใชวดผลกระทบตอปรมาณเสนอซอเมอเกดการเปลยนแปลงในตวแปรนาทมสวนกาหนดอปสงคไปในจานวนทนอยมากจนดเสมอนเปนการเปลยนแปลง ณ จดเดม ε p = รอยละของการเปลยนแปลงของ Q (15) รอยละของการเปลยนแปลงของ P = (∆Q/Q) × 100 (∆Q/Q) × 100 = ∆Q P ∆P × Q = dQ P dP × Q ความยดหยนของชวงอปสงค (arc elasticity of demand) เปนคาทใชวดผลกระทบตอปรมาณเสนอซอเมอตวกาหนดอปสงคไดเปลยนไปจานวนหนง แทนการเปลยนแปลงไปนอยมากจนใกลเคยงศนยเหมอนคาอปสงคตรงจด มสตรการคานวณหาคาดงน

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

30

dQ (Q2+ Q1) / 2 ε p = dP (16) (P2+P1) / 2 = dQ P2+P1 dP × Q2+Q1 ปจจยทกาหนดคาความยดหยนของอปสงคตอราคา ไดแก ความสามารถในการใชแทนกนไดของสนคาชนดนนๆ กบสนคาอนๆ และสดสวนของคาใชจายทผบรโภคจายซอสนคานนๆ 4.2 ความยดหยนของอปสงคตอรายได (income elasticity of demand) คอ คาทบอกใหรวา เมอรายไดเปลยนแปลงไปจะมผลทาใหปรมาณเสนอซอเปลยนแปลงไปมากนอยเพยงใด โดยเขยนสตรไดวา ความยดหยนอปสงคตอรายได = รอยละของการเปลยนแปลงของปรมาณเสนอซอ (17) รอยละของการเปลยนแปลงของรายได กาหนดให Q คอ ปรมาณเสนอซอ และ I คอ รายได คาความยดหยนตรงจดของอปสงคตอรายได เขยนไดวา εI = dQ I (18) dP × Q คาความยดหยนของชวงอปสงคตอรายได เขยนไดวา εI = dQ I2 + I1 (19)

dP × Q2 + Q1 4.3 คาความยดหยนของอปสงคตอราคาสนคาชนดอน (cross elasticity of demand) คอ คาทบอกใหรวาเมอราคาสนคาชนดหนงเปลยนแปลงไป ปรมาณเสนอซอสนคาอกชนดหนงจะ

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

31

เปลยนแปลงไปมากนอยเพยงใด ถาให ε AB แทนคา ความยดหยนของอปสงคตอราคาชนดอน สามารถเขยนสตรไดวา ε AB = รอยละของการเปลยนแปลงของปรมาณเสนอซอสนคาชนดหนง (20) รอยละของการเปลยนแปลงของสนคาอกชนดหนง กาหนดให QA คอ ปรมาณเสนอซอสนคา A และ PB คอ ราคาสนคา B และ ε AB คอ คาความยดหยนของอปสงคสนคา A ตอราคาสนคา B คาความยดหยนตรงจดของอปสงคตอรายได เขยนไดวา ε AB = QA PB (21) d PB × QA

คาความยดหยนของชวงอปสงคตอรายได เขยนไดวา ε AB = d QA PB 2 + PB 1 (22) d PB × QA 2+ QA1

การพยากรณเชงปรมาณ (Barry, Ralph M. and Michael., 2546: 165-171) การใช (regression analysis) ในการพยากรณ มดงน 1. การวเคราะหการถดถอยเสนตรงอยางงาย (simple linear regression analysis) หาไดจากสตรดงน ∧ Y = a + bX (23) ∧ โดยท Y คอ คาทพยากรณไดของตวแปร a คอ ระยะตดบนแกน Y ของเสนถดถอย

b คอ คาสมประสทธของการถดถอย

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

32

X คอ ตวแปรนา การคานวณหา a และ b มดงน b = ∑X Y - n X Y (24)

∑X2Y - n X 2 a = Y - bX

คาความคลาดเคลอนมาตรฐานของการกะประมาณ (standard error of estimate: SY,X) เปนการดวาขอมลทเกบรวบรวมมาไดนนกระจดกระจายคลาดเคลอนไปจากเสนถดถอยมากนอยเพยงใด หาไดจากสตรดงน S Y,X = ∑Y2 - a ∑Y- b∑X Y (25) n - 2 คาความสมพนธของสมประสทธของเสนการถดถอย (correlation coefficients for regression lines) เปนคาทแสดงใหรวาสมการถดถอยทคานวณไดผดจากขอมลทเปนจรงเพยงใด หาไดจากสตร ดงน r2 = n ∑XY - ∑X ∑Y (26) [n∑X2 - (∑X)2 ] - [n∑Y2 - (∑Y)2 ] 2. การวเคราะหการถดถอยเชงซอน (multiple regression analysis) ∧

Y = a + b1X1+ b2X2 (27)

โดยท a คอ ระยะตดบนแกน Y ของเสนถดถอย b1, b2 คอ คาสมประสทธของการถดถอย X1, X2 คอ ตวแปรนา

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

33

ผลงานวจยทเกยวของ นฤมล (2528) ทาการศกษาเรอง อปสงคสาหรบเชอเพลงในภาคนอกเกษตรในประเทศไทย 2514-2524 โดยใชสมการการผลตชนดคอบบดกลาส เพอแสดงความสมพนธของการใชปจจยการผลตกบผลผลต ทาการวเคราะหอปสงคสาหรบนามนเชอเพลงชนดตางๆ ไดแก นามนเบนซน นามนดเซล นามนเตา นามนกาด และกาซหงตม ซงทาการเกบขอมลแบบปฐมภมจากหนวยงานทเกยวของ ผลการศกษาพบวา การเพมขนของราคานามนทาใหปรมาณการใชนามนลดลง แตปรมาณการใชนามนจะเพมขนเมอกจกรรมทางเศรษฐกจมการขยายตวเพมขน สาหรบคาความยดหยนของอปสงคตอราคาและรายไดมคาตา โดยมคาความยดหยนตอราคาอยระหวาง -0.0925 ถง -0.4419 และนามนเบนซนมคาความยดหยนมากกวานามนชนดอน -0.1698 นามนกาด -0.1150 และกาซหงตม -0.0925 ดงนนจงเหนไดวาการตอบสนองของปรมาณการใชตอการเปลยนแปลงของราคาเปนไปไดนอย คาความยดหยนตอรายได มคาอยระหวาง 0.5510 ถง 1.0190 โดยกาซหงตมมคาความยดหยนมากทสด 1.0190 นามนกาด 0.852 นามนเตา 0.7567 และนามนดเซล 0.5510 แสดงใหเหนวาการใชนามนเชอเพลงในการผลตในขณะราคานามนคงทเมอรายได (ผลผลต) เพมขน จะมการใชปจจยอนทดแทนนามนเชอเพลงในการผลต สรมาศ (2537) ทาการศกษาเรอง อปสงคสาหรบนามนในประเทศไทย: กรณศกษาในภาคเศรษฐกจ สาขาอตสาหกรรม และสาขาคมนาคมขนสง โดยทาการศกษา 1) อปสงคนามนแตละชนดในสาขาอตสาหกรรม และสาขาคมนาคมและการขนสง โดยใชแบบจาลองแบบเศรษฐมตในการประมาณคาสมประสทธและสมการถดถอยเชงซอน (multiple regression) 2) การพยากรณอปสงคนามนของประเทศไทย ตงแตป พ.ศ. 2535-2545 ผลการศกษา พบวา อปสงคนามนมความสมพนธโดยตรงกบการขยายตวทางอตสาหกรรม และการคมนาคมและการขนสง ทาใหอปสงคนามนแตละชนดเพมขน ยกเวนอปสงคนามนเบนซนและดเซลในสาขาอตสาหกรรมทมความยดหยนตอราคานอยกวา 1 เนองจากมการควบคมราคานามนโดยรฐบาลในชวงการศกษาซงสาขาคมนาคมและการขนสงมการใชนามนมากทสดรองลงมา คอ อตสาหกรรมไฟฟา และนามนดเซลเปนเชอเพลงทมสดสวนการใชมากทสด นอกจากนยงพบวาในป พ.ศ. 2545 มการใชนามนดเซล นามนเบนซน นามนเตา นามนชนดอน ๆและนามนรวมทงประเทศเพมขนจากป พ.ศ. 2541 รอยละ 9.9, 10.73, 14.08, 8.63 และ 11.1 ตามลาดบ และการใชนามนในสาขาอตสาหกรรม และสาขาคมนาคมและขนสงเพมขนจากป พ.ศ. 2541 ประมาณรอยละ 12.96 และ 10.76 ตามลาดบ

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

34

เกสร (2545) ทาการศกษาเรองการวเคราะหโครงสรางราคาและผลกระทบทางเศรษฐกจของการใชแกสโซฮอลจากมนสาปะหลง โดยทาการศกษาโครงสรางราคาของแกสโซฮอลเพอดความเปนไปไดทางดานราคาขายปลกเพอเทยบกบราคาขายปลกของนามนเบนซนชนดพเศษและผลกระทบทางเศรษฐกจของการใชแกสโซฮอลทมตอรายไดภาษสรรพสามตของรฐบาล รายไดของเกษตรกรผปลกมนสาปะหลงและการประหยดมลคาการนาเขานามนเชอเพลง ผลการศกษา ราคานามนหนาโรงกลนเอทานอลทเปนจรงยงสงกวาราคาหนาโรงกลนของเอทานอลทจะทาใหราคาขายปลกแกสโซฮอลแขงขนกบราคาขายปลกนามนเบนซนชนดพเศษได หากรฐบาลไมมมาตรการใดๆ ทจะสนบสนนชวยเหลอกจะเปนการยากทจะผลตแกสโซฮอลใหมราคาขายปลกแขงขนกบนามนเบนซนชนดพเศษได แตถารฐบาลจะสนบสนนโครงการนดวยใชวธการคานวณภาษสรรพสามตแกสโซฮอลแบบยดหยน โดยกาหนดใหราคาขายปลกแกสโซฮอลถกกวาราคาขายปลกนามนเบนซน 0.50 บาทตอลตร ภาษสรรพสามตแกสโซฮอลทรฐเรยกเกบไดนจะเปลยนแปลงตามราคาหนาโรงกลนเอทานอลและราคาขายปลกนามนเบนซนชนดพเศษทเปนจรง รฐจะเปนผแบกรบภาระความเสยงแทนผผลตนามนแตจะทาใหผผลตนามนมความมนใจและพรอมทจะลงทนในการผลตแกสโซฮอลมากขน แมวาการใชแกสโซฮอลจะทาใหรฐสญเสยรายไดทางดานภาษสรรพสามตแตจากการวเคราะหผลกระทบของการใชแกสโซฮอลตอรายไดของเกษตรกรผปลกมนสาปะหลงและการประหยดมลคาการนาเขานามนเชอเพลง พบวา การใชแกสโซฮอลจะทาใหเกษตรกรผปลกมนสาปะหลงมรายไดเพมขนและสามารถประหยดมลคาการนาเขานามนเชอเพลงไดมากกวาการสญเสยรายไดภาษของรฐในการวเคราะหใชขอมลแบบปฐมภมซงไดจากการสมภาษณนกวชาการจากสถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทยและขอมลทตยภมไดจากรายงานการวจย วารสารจากหนวยงานตางๆ ทเกยวของ อรอนงค (2545) ทาการศกษาเรอง ปจจยทมผลตออปสงคการบรโภคนามนและการพยากรณอปสงคการบรโภคนามนของประเทศไทย โดยศกษาปจจยทมผลตอปรมาณการบรโภคนามน 3 ชนด ไดแก กาซปโตรเลยมเหลว นามนเบนซน นามนดเซล ตงแตไตรมาสท 1 ป พ.ศ. 2536 ถงไตรมาสท 4 ป พ.ศ. 2544 และพยากรณอปสงคการบรโภคนามนทง 3 ชนด ดวยวธการวดความสมบรณของแบบจาลอง (simulation) โดยใชการประมาณคาจากการศกษาปจจยทมผลตออปสงคของการบรโภคนามน ผลการศกษาปจจยทมผลตออปสงคพบวา 1) ปจจยทมผลตออปสงคของการบรโภคกาซปโตรเลยมเหลวโดยรวมมากทสด คอ อปสงคการบรโภคโดยรวมยอนหลง 1 ไตรมาส มนยสาคญ ณ ระดบความเชอมน 99% รองลงมา คอ ราคาเฉลยกาซปโตรเลยมเหลวโดยรวม มนยสาคญทาง

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

35

สถต ณ ระดบความเชอมน 95% และปจจยทมผลตออปสงคการบรโภคกาซธรรมชาตปโตรเลยมเหลวทใชในรถยนตมากทสด คอ อปสงคการบรโภคกาซปโตรเลยมเหลวทใชในรถยนตยอนหลง 1 ไตรมาส รองลงมา คอ ราคาเปรยบเทยบระหวางราคาเฉลยกาซปโตรเลยมเหลวทใชในรถยนตกบราคาเฉลยนามนเบนซนออกเทน 95 มนยสาคญ ณ ระดบความเชอมน 99% ตามลาดบ สวนผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศเบองตน พบวาไมมนยสาคญ 2) ปจจยทมผลตออปสงคการบรโภคนามนเบนซน โดยรวมมากทสด คอ อปสงคการบรโภคนามนเบนซนโดยรวมยอนหลง 1 ไตรมาส ราคาเฉลยนามนเบนซนโดยรวม และผลตภณฑมวลรวมในประเทศเบองตน มนยสาคญทางสถต ณ ระดบความเชอมน 99% และปจจยทมผลตออปสงคการบรโภคนามนเบนซนออกเทน 95 มากทสด คอ อปสงคการบรโภคนามนเบนซน 95 ยอนหลง 1 ไตรมาส ราคาเฉลยนามนเบนซนออกเทน 95 ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศเบองตน และการใชนโยบายรณรงคใหมการใชนามนเบนซน 91 แทนนามนเบนซนออกเทน 95 มนยสาคญทางสถต ณ ระดบความเชอมน 99% ตามลาดบ 3) ปจจยทมผลตออปสงคการบรโภคนามนดเซลโดยรวมมากทสด คอ อปสงคการบรโภคนามนดเซลโดยรวมยอนหลง 1 ไตรมาส มนยสาคญทางสถต ณ ระดบความเชอมน 99% รองลงมาคอ ราคาเฉลยนามนดเซลโดยรวม และผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศเบองตน มนยสาคญ ณ ระดบความเชอมน 95% ตามลาดบ และปจจยทมผลตออปสงคการบรโภคนามนดเซลหมนเรวมากทสด คอ อปสงคการบรโภคนามนดเซลหมนเรวยอนหลง 1 ไตรมาส มนยสาคญ ณ ระดบความเชอมน 99% รองลงมาคอ ราคาเฉลยนามนดเซลหมนเรว มนยสาคญ ณ ระดบความเชอมน 95% และผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศเบองตน มนยสาคญ ณ ระดบความเชอมน 90% ผลการศกษาการพยากรณอปสงคการบรโภคนามนดวยวธการวดความสมบรณของแบบจาลอง พบวา การพยากรณโดยใชแบบจาลองอปสงคการบรโภคกาซปโตรเลยมเหลว นามนเบนซน และนามนดเซล มความผดพลาดจากการพยากรณนอยมาก เนองจากคารากทสองของคาคลาดเคลอนยกกาลงสอง คารอยละของรากทสองของคาคลาดเคลอนยกกาลงสอง และคา U มคาเขาใกลศนยแสดงใหเหนวา คาทเกดขนจากการพยากรณจะมคาใกลเคยงกบคาจรงมากทสด มกดา และคณะ (2546) ทาการวจยเรองแนวทางการพฒนาการใชเซลลโลสจากวสดเหลอทงทางการเกษตรและอตสาหกรรมการเกษตรเพอการผลตเอทานอล โดยไดทาการศกษาความเปนไปไดทางเทคโนโลยในการนาวสดมวลชวภาพมาใชในการผลตเอทานอล ซงทาการสารวจสถานภาพของวตถดบทมมากในประเทศไทย ศกษากระบวนการทเหมาะสมและนาไปวเคราะหผลในเชงเศรษฐศาสตร

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

36

ผลการวจยพบวา วตถดบทนามาใชในการผลตแบงได 3 ประเภท คอ วสดเหลอทงทางการเกษตร เชน ขาวโพด (ตน เปลอก และซง) วสดเหลอทงจากอตสาหกรรมการเกษตร เชน กากออย เศษเยอกระดาษและเศษปาน ฯลฯ วสดเหลอทงประเภทขยะ เชน เศษกระดาษแลเศษไม โดยพจารณาจากปรมาณองคประกอบ การจดการวตถดบหลงการเกบเกยว การคดแยกชนดและปรมาณเอทานอลทผลตไดในหองปฏบตการ ทาใหทราบวาวตถดบดงกลาวมศกยภาพสงในการผลตเอทานอล ทาใหไดปรมาณแอลกอฮอล 99.5% ทไดจากการหมกวตถดบ 1 ตน โดยเศษเยอกระดาษใหปรมาณแอลกอฮอลสงทสด 476.56 ลตร รองลงมาคอ กระดาษ 420.94 ลตร กากออย 269.29 ลตร เศษไม 224.98 ลตร ขาวโพด 219.24 ลตร และยอดออย 206.97 ลตร เมอนาผลทไดไปวเคราะหในเชงเศรษฐศาสตรโดยใชแบบจาลองโรงงานผลตเอทานอลขนาด 10,000 ลตรตอวน จะทาใหไดผลกาไรสทธ 90,017 บาทตอเดอน ถงแมผลทไดเปนคาตอบแทนทมคาปานกลางแตทาใหทราบวา วสดเหลอทงทางการเกษตรและอตสาหกรรมการเกษตรสามารถนาไปใชประโยชนโดยเปลยนเปนมลคาเพม ลดการนาเขาพลงงานจากตางประเทศ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร (2546) ทาการวจยเรอง การบรณาการกระบวนการผลตเอทานอลกบโรงนาตาลและโรงแปงมนสาปะหลงและประเมนเชงเทคโนโลยในการทาเอทานอลใหบรสทธ โดยทาการวเคราะหหาโครงสรางและรปแบบทเหมาะสมของกระบวนการผลตเอทานอลเมอมการสรางขนรวมกบโรงงานนาตาลและโรงงานแปงมนสาปะหลงทมอยเดมมการพจารณาจากการใชพลงงานอยางมประสทธภาพและความเปนไปไดทางเศรษฐศาสตรของการผลตและการประเมนศกยภาพของกระบวนการเพอแวปพอเรชนสาหรบการผลตเอทานอลบรสทธ ผลการวจยพบวา 1) การบรณาการกระบวนการผลตเอทานอลกบโรงงานนาตาล เพอพจารณากาลงการผลตเอทานอล 100,000 ลตรตอวน สามารถใชนาออยหรอโมลาสเปนวตถดบตามความเหมาะสมในชวงการผลตตางๆ หากเลอกใชโมลาสเปนวตถดบผลตทงป อาจจาเปนตองมการนาเขาโมลาสจากแหลงอนเนองจากปรมาณทผลตไดจากโรงงานนาตาลไมเพยงพอตอความตองการในการผลตเอทานอลทกาลงการผลตดงกลาว ตนทนการผลตดานวตถดบจะถกกวาการตงโรงงานผลตเอทานอลโดยไมมการบรณาการเนองจากประหยดตนทนคาขนสง และจากการวเคราะหตนทนการผลตเอทานอลตอหนวยพบวา การบรณาการกระบวนการผลตเอทานอลกบโรงงานนาตาลสามารถลดตนทนการผลตตอหนวยเอทานอลลงไดประมาณ 1 บาทตอลตร 2) การบรณาการกระบวนการผลตเอทานอลกบโรงงานแปงมนสาปะหลง ซงพจารณาจากกาลงการผลตเอทานอล 100,000 ลตรตอวน พบวาการบรณาการดานพลงงานสามารถทาไดโดยการนาความรอนเหลอทงจากเตาอากาศรอนใชในการผลตไอนาไดบางสวนหรอตดตงระบบพลงงานความรอนรวมเพอใหไดประโยชนจากพลงงานไฟฟาทผลตไดดวย นอกจากน

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

37

ยงสามารถใชกาซชวภาพทไดจากกระบวนการบาบดนาเสยและกากมนสาปะหลงใชเปนเชอเพลงทดแทนการใชนามนเตาได จากการวเคราะหตนทนพบวาสามารถลดตนทนการผลตตอหนวยเอทานอลลงไดประมาณ 0.3-2.3 บาทตอลตร 3) การประเมนเชงเทคโนโลยในการทาเอทานอลใหบรสทธ ในป 2546 พบวา เทคโนโลยการใชเยอแผนเมมเบรนและการใชสารดดซบ เปนเทคโนโลยทมความเปนไปไดในเชงเศรษฐศาสตรในระดบอตสาหกรรม โดยกระบวนการเพอแวปพอเรชนแมมเบรนเปนเทคโนโลยทใชพลงงานตากวาการกลนและไมถกจากดดวยสมดลทางอณหพลศาสตรหรอปญหาเรองจดอะซโอโทรปทาใหมผลเสยตอสงแวดลอมนอย ณฐฐ (2546) ทาการศกษาเรอง การทดสอบเครองยนตขนาดเลกในการใชงานระยะยาวโดยใชนามนผสมเอทานอลชวภาพเปนเชอเพลง โดยทาการศกษาปจจยทมผลตอการสกหรอของเครองยนตขนาดเลกเมอใชเชอเพลงเอทานอลเปนเชอเพลงผสม และศกษาเปรยบเทยบสมรรถนะและการปลอยมลพษของเครองยนตเบนซนขนาดเลกเมอใชเชอเพลงเอทานอลเปนเชอเพลงผสมทสภาวะใกลเคยงกบการใชงานจรงเปนระยะเวลานาน ซงใชเครองยนตเบนซน 4 จงหวะขนาดเลกจานวน 1 สบ ยหอฮอนดา รน G150 ป 1997 ขนาดความจ 144 CC. กาลง 3.5 แรงมา และใชนามนเบนซนธรรมดาซงมคาออกเทน 91 ผสมกบเอทานอลในอตราสวน 0, 10 และ 20 เปอรเซนตโดยปรมาตรในการทดสอบ ผลการศกษาพบวา ผลจากการใชงานระยะยาวของเชอเพลงเอทานอลทมตอสมรรถนะของเครองยนต ทาใหแรงบดและกาลงของเครองยนตทใชเชอเพลงเอทานอลผสม 20% โดยปรมาตร (E20) จะใหคาแรงบดสงทสด เมอเปรยบเทยบกบนามนเบนซนออกเทน 91 (G100) จะมคาสงกวา 4 -8% ท 3,200 รอบตอนาท และประสทธภาพเชงความรอนจะเพมขนตามสดสวนของเอทานอลทเพมขน โดยเครองยนตทใชเชอเพลงเอทานอลผสม 20% โดยปรมาตร (E20) จะมคาประสทธภาพเชงความรอนสงทสด รองลงมาไดแก เครองยนตทใชเชอเพลงเอทานอลผสม 10% (E10) และเครองยนตทใชเชอเพลงนามนเบนซนออกเทน 91 (G100) มประสทธภาพความรอนตาสด ซงเครองยนตทใชนามนเชอเพลง E20 จะมคาประสทธภาพความรอนสงกวาเครองยนตทใชเชอเพลง E10 และ G100 อย 4-18% ผลจากการใชงานระยะยาวของเชอเพลงเอทานอลทมตอมลพษของเครองยนต พบวา ทกระยะการทางานของเครองยนตทใชเชอเพลงเอทานอลผสม 10% และ 20% โดยปรมาตรจะใหปรมาณกาซคารบอนมอนอกไซดตากวาเครองยนตทใชนามนเบนซนออกเทน 91 เปนปรมาณ 50% สาหรบไฮโดรคารบอนมแนวโนมลดลงตามอตราสวนของเอทานอลทเพมขนในสวนผสมของเชอเพลง ดงนนเชอเพลงทผสมเอทานอล 20% จงมแนวโนมทจะใหปรมาณไฮโดรเจนนอยทสด และเครองยนตทใช

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

38

เชอเพลงผสมเอทานอลจะมความสะอาดของชนสวนเครองยนตมากกวาเครองยนตทใชเชอเพลงแกสโซลนอยางชดเจน โดยความสะอาดดงกลาวจะมแนวโนมเพมขนตามอตราสวนของเอทานอลทเพมขน จากการศกษางานวจยทเกยวของ พบวาพลงงานโดยเฉพาะนามนเชอเพลง มความสาคญตอการพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทยและมปรมาณการบรโภคหรอความตองการใชเพมขนอยางตอเนอง สงผลใหประเทศไทยตองนาเขานามนดบเปนจานวนมาก อกทงราคานามนดบยงมความผนผวนขนอยกบราคานามนดบของตลาดโลก ทาใหรฐบาล สถาบนวจย หนวยงานและผทเกยวของพยายามทจะทาการศกษาเพอหาพลงงานทดแทนภายในประเทศ ซงการใชเชอเพลงจากเอทานอลในการผลตแกสโซฮอลถอไดวาเปนพลงงานทดแทนทสาคญ แตตนทนการผลต ปรมาณการผลต และคณภาพ ของเอทานอลยงคงเปนปจจยสาคญทมผลตอการผลต การกาหนดราคา และปรมาณความตองการใชของแกสโซฮอล ในการศกษาครงนจงจะทาการศกษาถงสภาพการผลต การตลาด ปจจยทมตออปสงคและแนวโนมของแกสโซฮอลในประเทศไทย

กรอบแนวคดในการศกษา จากการศกษาทฤษฏ แนวคด งานวจยทเกยวของ และวธทใชในการศกษาไดนามาพจารณาเพอกาหนดกรอบแนวคดในการศกษาดงน คอ 1. ขอมลทจะใชในการวเคราะหอปสงคแกสโซฮอลมลกษณะเปนขอมลสถตเชงปรมาณ โดยแกสโซฮอลเปนผลตภณฑใหมทเพงเรมมการจาหนายอยางตอเนองประมาณสนป พ.ศ. 2546 และถอเปนนามนเชอเพลงทมความจาเปนตอการอปโภคบรโภคโดยรวมของประเทศไทย ทาใหปรมาณเสนอซอเกดขนจากการนาไปใชในการผลตภาคอตสาหกรรม เกษตรกรรม และการคมนาคมอนเปนการรวมอปสงคสวนบคคลทอยในตลาดเดยวกนจนกลายเปนอปสงคของตลาด จงวเคราะหอปสงคแกสโซฮอลในประเทศไทยโดยใชสมการความถดถอยเชงซอน (multiple regression analysis) ในการวเคราะหใชทฤษฎอปสงคและความรทไดจากการตรวจเอกสารงานวจยตางๆ เปนแนวทางในการกาหนดปจจยทคาดวาจะมผลตออปสงคแกสโซฮอลในประเทศไทย 2. จากการวเคราะหอปสงคแกสโซฮอลในประเทศไทยจะนาผลการวเคราะหทไดทาการวเคราะหคาความยดหยน การวเคราะหแนวโนมและประมาณการปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลในประเทศไทย

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

39

ราคาขายปลกเฉลยแกสโซฮอล ราคาขายปลกเฉลยกาซเอนจว

วเคราะหคาความยดหยน

ปรมาณรถยนตนงสวนบคคล ปรมาณรถจกรยานยนต

ปรมาณการจาหนายนามนดเซลหมนเรว มลคาการนาเขาสารเตมแตง MTBE

อปสงคแกสโซฮอล

แนวโนมและการประมาณการจาหนาย

แกสโซฮอล

ภาพท 5 กรอบแนวคดในการศกษา ทมา: จากการประมวลกรอบแนวคดในการศกษา

แบบจาลองทใชในการศกษา 1. การศกษาในครงนจะวเคราะหปจจยทคาดวาจะมผลตออปสงคของแกสโซฮอลในประเทศไทยโดยใชแบบจาลองสมการความถดถอยเชงซอน ตอจากนนจะทาการเลอกสมการความถดถอยเชงซอนทดทสดนามาแทนคาตวแปรปจจยทคาดวาจะมผลตออปสงคแกสโซฮอลในการวเคราะหคาความยดหยน และการวเคราะหแนวโนมและการประมาณการปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลในป พ.ศ. 2549-2551 ดงรายละเอยดตอไปน ตวแปรทจะกาหนดอปสงคของแกสโซฮอลในประเทศไทย มดงน DGH = ƒ(PGH, PNGV, QC, QM, QDS,VMTB) (28) โดยท DGH คอ ปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลรายเดอน (ลานลตร) PGH คอ ราคาขายปลกเฉลยของแกสโซฮอลรายเดอน (บาทตอลตร) PNGV คอ ราคาขายปลกเฉลยของกาซเอนจวรายเดอน (บาทตอกโลกรม) QC คอ ปรมาณรถยนตนงสวนบคคลรายเดอน (พนคน) QM คอ ปรมาณรถจกรยานยนตรายเดอน (พนคน) QDS คอ ปรมาณการจาหนายนามนดเซลหมนเรวรายเดอน (ลานลตร) VMTB คอ มลคาการนาเขาสารเตมแตง MTBE เปนรายเดอน (ลานบาท)

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

40

สมการอปสงคของแกสโซฮอลในประเทศไทย แบบจาลองทนามาใชในการวเคราะหปจจยทมผลตออปสงคของแกสโซฮอลในประเทศไทย สามารถเขยนในรปแบบของสมการความถดถอยเชงซอน ไดดงน DGH = β0+β1PGH+β 2PNGV+β 3QC+β 4QM+β 5QDS+β6VMTB+e (29) โดยท DGH คอ ปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลรายเดอน (ลานลตร) β1 คอ คาสมประสทธของราคาขายปลกเฉลยของแกสโซฮอลรายเดอน β2 คอ คาสมประสทธของราคาขายปลกเฉลยของกาซเอนจวรายเดอน β3 คอ คาสมประสทธของปรมาณรถยนตนงสวนบคคลรายเดอน β4 คอ คาสมประสทธของปรมาณรถจกรยานยนตรายเดอน β5 คอ คาสมประสทธของปรมาณการจาหนายนามนดเซลหมนเรวรายเดอน β6 คอ คาสมประสทธของมลคาการนาเขาสารเตมแตง MTBE รายเดอน β0 คอ คาคงทซงเปนปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลทถกกาหนดโดยตวแปรอนนอกเหนอทระบไวในสมการ 2. การวเคราะหคาความยดหยนของอปสงค ในการศกษาครงนจะทาการหาคาความยดหยนแบบตรงจด โดยมแบบจาลองดงตอไปน 2.1 การหาคาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลตอราคาขายปลกเฉลยของแกสโซฮอล เขยนไดดงน εPGH = dDGH × PGH (30) dPGH DGH 2.2 การหาคาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลตอราคาขายปลกเฉลยของกาซเอนจว เขยนไดดงน

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

41

ε PNGV = dDGH × PNGV (31) dPNGV DGH 2.3 การหาคาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลตอปรมาณรถยนตนงสวนบคคล เขยนไดดงน ε QC = dDGH × QC (32) dQC DGH 2.4 การหาคาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลตอปรมาณรถจกรยานยนต เขยนไดดงน ε QM = dDGH × QM (33) dQM DGH 2.5 การหาคาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลตอปรมาณการจาหนายนามนดเซลหมนเรว เขยนไดดงน ε QDS = dDGH × QDS (34) dQDS DGH 2.6 การหาคาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลตอมลคาการนาเขาสารเตมแตง MTBE เขยนไดดงน ε VMTB = dDGH × VMTB (35) dVMTB DGH ทงนการวเคราะหคาความยดหยนจะทาการเลอกตวแปรซงเปนปจจยทคาดวาจะมผลตออปสงคแกสโซฮอลจากสมการความถดถอยเชงซอนทดทสดมาทาการคานวณ ดงนนตวแปรดงกลาวอาจมนอยกวาแบบจาลองดงกลาวขางตน

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

42

3. การวเคราะหแนวโนมและประมาณการปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลจะใชสมการความถดถอยเชงซอนทดทสดในการวเคราะหอปสงคแกสโซฮอลมาทาการแทนคาตวแปรในสมการอปสงคแกสโซฮอลดงกลาวขางตน

สมมตฐาน 1. การตงสมมตฐานของการวเคราะหปจจยทมผลตออปสงคของแกสโซฮอลในประเทศไทยไดกาหนดสมมตฐานในการศกษา ดงน 1.1 ราคาขายปลกเฉลยของแกสโซฮอลเปนปจจยสาคญทคาดวาจะเปนตวกาหนดทศทางของอปสงค ดงนนจงตงสมมตฐานวา ราคาขายปลกเฉลยของแกสโซฮอลควรมความสมพนธในทศทางตรงขามกบอปสงคแกสโซฮอล กลาวคอ ถาราคาขายปลกเฉลยของแกสโซฮอลเพมขนจะทาใหอปสงคของแกสโซฮอลลดลง ในทางตรงขามถาราคาขายปลกเฉลยของแกสโซฮอลลดลงจะทาใหอปสงคแกสโซฮอลเพมขน DGH = ƒ(PGH) โดยท ∂Q < 0 ∂PGH 1.2 ราคาขายปลกเฉลยของกาซเอนจว (Natural Gas for Vehicles: NGV) อาจมผลตออปสงคแกสโซฮอล ดงทฤษฎของอปสงคทกลาวไววา การเปลยนแปลงของราคาสนคาอนททดแทนกนไดจะสงผลกระทบตออปสงคของสนคาอกชนดหนง เมอราคาสนคาททดแทนกนไดเพมขนจะทาใหผบรโภคซอสนคาทดแทนชนดนนลดลง สงผลใหอปสงคสนคาอกชนดหนงเพมขน ดงนนจงตงสมมตฐานวา ราคาขายปลกเฉลยของกาซเอนจวควรมความสมพนธในทศทางเดยวกบอปสงคแกสโซฮอล กลาวคอ ถาราคาขายปลกเฉลยของกาซเอนจวเพมขน จะทาใหปรมาณเสนอซอของผบรโภคทมตอกาซเอนจวลดลง สงผลใหอปสงคของแกสโซฮอลเพมขน ในทางตรงขามถาราคาขายปลกเฉลยของกาซเอนจวลดลงจะทาใหปรมาณเสนอซอทผบรโภคมตอแกสเอนจวเพมขน สงผลใหอปสงคของแกสโซฮอลลดลง DGH = ƒ(PNGV)

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

43

โดยท ∂Q > 0 ∂ PNGV 1.3 ปรมาณรถยนตนงสวนบคคลอาจมอทธพลตออปสงคแกสโซฮอลในประเทศไทย ตามทฤษฎอปสงคไดกลาวไววา การเปลยนแปลงของสนคาอนทใชประกอบจะสงผลใหอปสงคของสนคานนเกดการเปลยนแปลงไปดวยและความสมพนธของอปสงคของสนคาทงสองชนดจะเปลยนไปในทศทางเดยวกน ดงนนจงตงสมมตฐานวา ปรมาณรถยนตนงสวนบคคลควรมความสมพนธกบอปสงคแกสโซฮอลไปในทศทางเดยวกน กลาวคอ ถาปรมาณรถยนตนงสวนบคคลเพมขนจะทาใหอปสงคของแกสโซฮอลเพมขน ในทางตรงขามถาปรมาณรถยนตนงสวนบคคลลดลดจะทาใหอปสงคของแกสโซฮอลลดลง DGH = ƒ(QC) โดยท ∂Q > 0 ∂ QC 1.4 ปรมาณรถจกรยานยนตอาจมอทธพลตออปสงคแกสโซฮอลในประเทศไทยเชนเดยวกนกบปรมาณรถยนตนงสวนบคคล ดงนนจงตงสมมตฐานวา ปรมาณรถจกรยานยนตควรมความสมพนธไปในทศทางเดยวกนกบอปสงคแกสโซฮอล กลาวคอ ถาปรมาณของรถจกรยานยนตเพมขนจะทาใหอปสงคของแกสโซฮอลเพมขน ในทางตรงขามถาปรมาณของรถจกรยานยนตลดลงจะทาใหอปสงคของแกสโซฮอลลดลง DGH = ƒ(QM) โดยท ∂Q > 0 ∂ QM 1.5 ปรมาณการจาหนายนามนดเซลหมนเรวอาจเปนปจจยหนงทคาดวาจะมผลกระทบตออปสงคของแกสโซฮอล เนองจากมรถยนตบางรนทมเครองยนตทงดเซลและเบนซนออกจาหนายเพอเปนทางเลอกใหแกผบรโภค โดยตงสมมตฐานวา ปรมาณการจาหนายนามนดเซลหมนเรวควรมความสมพนธไปในทศทางตรงกนขามกบอปสงคแกสโซฮอล กลาวคอ ถาปรมาณการจาหนายนามน

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

44

ดเซลหมนเรวเพมขนจะทาใหอปสงคของแกสโซออลลดลง ในทางตรงกนขามถาปรมาณการจาหนายนามนดเซลหมนเรวลดลงจะทาใหอปสงคของแกสโซฮอลเพมขน DGH = ƒ(QDS) โดยท ∂Q < 0 ∂ QDS 1.6 มลคาการนาเขาสารเตมแตง MTBE ทใชเพมคาออกเทนในนามนเบนซน เปนอกปจจยทคาดวานาจะมผลตออปสงคของแกสโซฮอลเนองเปนการสะทอนใหเหนถงปรมาณการใชนามนเบนซนออกเทน 91 และนามนเบนซนออกเทน 95 ซงถามลคาการนาเขาสารเตมแตง MTBE เพมสงขนยอมแสดงวาปรมาณการใชนามนเบนซนออกเทนยงมปรมาณความตองการใชทมากและอาจมสงผลกระทบตออปสงคของแกสโซฮอลได โดยตงสมมตฐานวา มลคาการนาเขาสารเตมแตง MTBE ควรมความสมพนธกบอปสงคแกสโซฮอลในทศทางตรงกนขาม กลาวคอ ถามลคาการนาเขาสารเตมแตง MTBE เพมขนจะทาใหอปสงคแกสโซฮอลลดลง ในทางตรงขามถามลคาการนาเขาสารเตมแตง MTBE ลดลงจะทาใหอปสงคแกสโซฮอลเพมขน DGH = ƒ(VMTB) โดยท ∂Q < 0 ∂ VMTB 2. การตงสมมตฐานการวเคราะหความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลในประเทศไทย มดงน 2.1 คาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลตอราคาขายปลกเฉลยของแกสโซฮอลมสมมตฐาน กลาวคอ ถาคาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลตอราคาขายปลกเฉลยของแกสโซฮอลเปนบวก แสดงวาราคาขายปลกเฉลยและอปสงคของแกสโซฮอลมความสมพนธไปในทศทางเดยวกน แตถาคาความยดหยนมคาเปนลบ แสดงวาราคาขายปลกเฉลยและอปสงคของแกสโซฮอลมความสมพนธไปในทศทางตรงกนขามกน

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

45

2.2 คาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลตอราคาขายปลกเฉลยของกาซเอนจวมสมมตฐาน กลาวคอ ถาคาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลตอราคาขายปลกเฉลยของกาซเอนจวเปนบวก แสดงวาราคาขายปลกเฉลยของกาซเอนจวและอปสงคของแกสโซฮอลมความสมพนธไปในทศทางเดยวกน แตถาคาความยดหยนมคาเปนลบ แสดงวาราคาขายปลกเฉลยของกาซเอนจวและอปสงคของแกสโซฮอลมความสมพนธไปในทศทางตรงกนขามกน 2.3 คาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลตอปรมาณรถยนตนงสวนบคคลมสมมตฐาน กลาวคอ ถาคาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลตอปรมาณรถยนตนงสวนบคคลเปนบวก แสดงวาปรมาณรถยนตนงสวนบคคลและอปสงคของแกสโซฮอลมความสมพนธไปในทศทางเดยวกน แตถาคาความยดหยนมคาเปนลบ แสดงวาปรมาณรถยนตนงสวนบคคลและอปสงคของแกสโซฮอลมความสมพนธไปในทศทางตรงกนขามกน 2.4 คาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลตอปรมาณรถจกรยานยนตมสมมตฐาน กลาวคอ ถาคาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลตอปรมาณรถจกรยานยนตเปนบวก แสดงวาปรมาณรถจกรยานยนตและอปสงคของแกสโซฮอลมความสมพนธไปในทศทางเดยวกน แตถาคาความยดหยนมคาเปนลบ แสดงวาปรมาณรถจกรยานยนตและอปสงคของแกสโซฮอลมความสมพนธไปในทศทางตรงกนขามกน 2.5 คาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลตอปรมาณการจาหนายนามนดเซลหมนเรวมสมมตฐาน กลาวคอ ถาคาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลตอปรมาณการจาหนายนามนดเซลหมนเรวเปนบวก แสดงวาปรมาณการจาหนายนามนดเซลหมนเรวและอปสงคของแกสโซฮอลมความสมพนธไปในทศทางเดยวกน แตถาคาความยดหยนมคาเปนลบ แสดงวาปรมาณการจาหนายนามนดเซลหมนเรวและอปสงคของแกสโซฮอลมความสมพนธไปในทศทางตรงกนขามกน 2.6 คาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลตอมลคาการนาเขาสารเตมแตง MTBE มสมมตฐาน กลาวคอ ถาคาความยดหยนของอปสงคแกสโซฮอลตอมลคาการนาเขาสารเตมแตง MTBE เปนบวก แสดงวามลคาการนาเขาสารเตมแตง MTBE และอปสงคของแกสโซฮอลมความสมพนธไปในทศทางเดยวกน แตถาคาความยดหยนมคาเปนลบ แสดงวามลคาการนาเขาสารเตมแตง MTBE และอปสงคของแกสโซฮอลมความสมพนธไปในทศทางตรงกนขามกน

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

บทท 3

สภาพการผลตและการตลาดของแกสโซฮอล ในบทนจะทาการศกษาลกษณะทวไปของการผลต คณภาพ ประโยชน ดานการตลาด ของแกสโซฮอล นโยบายของรฐบาลทงในและตางประเทศทมการสนบสนนดานพลงงานในสวนของนามนเชอเพลง ดงจะกลาวถงรายละเอยดแตละหวขอตามลาดบตอไป

สภาพการผลตแกสโซฮอล ลกษณะทวไปของการผลต สวนประกอบทสาคญของการผลตแกสโซฮอล คอ นามนเบนซนและเอทานอล เนองจากประเทศไทยไมมแหลงวตถดบเกยวกบนามนดบจงตองมการนาเขานามนดบและนามนสาเรจรปจากตางประเทศเพอผลตเปนนามนเบนซน แตเอทานอลนนประเทศไทยสามารถผลตไดจากวตถดบภายในประเทศ ซงวตถดบทนามาใชในการผลตเอทานอลมหลายชนด ไดแก นาตาลหรอกากนาตาลจากออย หวบทรทหรอพชทใหความหวานอนๆ ขาว ขาวโพด มนสาปะหลง มนเทศ มนฝรง ขาวฟาง เศษขเลอย ฟางขาว เศษไม ผกตบชวา หญาแฝกหรอเยอใยจากพชอนๆ เปนตน ซงทกสวนของพชสามารถนามาผลตแอลกอฮอลไดทงสนขนอยกบสวนตางๆ ของพชและสารเคมทใชในการยอยสลายเสนใยในสวนของการเปลยนเสนใย (Carbohydrate) เปนแปง (Starch) และนาตาล (Sugar) ซงวตถดบทนามาผลตเอทานอลในแตละชนดเมอนามาผานกระบวนการผลตจะใหปรมาตรของเอทานอลทแตกตางกน ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 8 จะเหนไดวาเมอธญพช เชน ขาวหรอขาวโพดนาหนก 1 ตนมาทาการผลตจะไดปรมาตรของเอทานอลเทากบ 375 ลตร กากนาตาลจานวน 1 ตนจะใหปรมาตรของเอทานอลเทากบ 250 ลตร และมนสาปะหลงจานวน 1 ตนจะใหปรมาตรของเอทานอลเทากบ 155 ลตร

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

47

ตารางท 8 วตถดบทนามาผลตเอทานอล (หนวย: ลตร) พช (ปรมาณนาหนก 1 ตน) ปรมาตรเอทานอล ธญพช (ขาว, ขาวโพด) 375 กากนาตาล 250 มนสาปะหลง 155 นามะพราว 83 ขาวฟาง 70 ทมา: มลนธสถาบนพลงงานทดแทน เอทานอล-ไบโอดเซล แหงประเทศไทย (2548)

กระบวนการผลตเอทานอล มดงน (กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน, 2548) 1. กระบวนการเตรยมวตถดบสาหรบผลตเอทานอล ถาเปนพชประเภทแปงหรอเซลลโลส เชน มน

สาปะหลง ขาว ขาวโพด มนฝรง มนเทศ จะตองนาไปผานกระบวนการบดหรอการยอยแปงใหกลายเปนนาตาลกอนดวยการใชกรดหรอเอนไซม สวนวตถดบประเภทนาตาล เชนนาตาลหรอกากนาตาลจากออย หวบทรทหรอพชทใหความหวานอน ๆ เมอปรบความเขมขนใหเหมาะสมแลวสามารถนาไปหมกไดเลย นอกเหนอจากนเรายงสามารถนาเอาเศษขเลอย เศษไม ฟางขาว ผกตบชวา หญาแฝกหรอเยอใยจากพชอน ๆมาผานกระบวนการยอยสลายดวยกรดหรอบคเตรใหกลายเปนนาตาลเพอหมกเปนเอทานอลไดเชนกน

2. กระบวนการหมก ในกระบวนการนจะทาการเปลยนนาตาลใหกลายเปนแอลกอฮอลโดย

ใชเชอจลนทรย ซงสวนใหญมกใชยสต การเลอกใชชนดของเชอจลนทรยทเหมาะสมกบวตถดบทนามาทาการหมกจะชวยเพมประสทธภาพในการหมกดวยและผลตภณฑทไดจากการหมกคอ เอธลแอลกอฮอลหรอเอทานอลทมความเขมขนประมาณรอยละ 8-12 โดยปรมาตร

3. กระบวนการแยกผลตภณฑเอทานอลและการทาใหบรสทธ จะนานาหมกทไดจากกระบวน

การหมกมาทาการแยกเอทานอลออก โดยใชกระบวนการกลนลาดบสวนซงสามารถแยกเอทานอลใหไดความบรสทธประมาณรอยละ 95 โดยปรมาตร จากนนจงเขาสกรรมวธในการแยกนาโดยการใชโมเลคลารชพ (molecular sieve separation) เอทานอลทความบรสทธรอยละ 95 โดยปรมาตร จะผานเขาไปในหอดดซบทบรรจตวดดซบประเภทซโอไลต โมเลกลของเอทานอลจะไหลผานชองวางของซโอไลตออกไปได แตโมเลกลของนาจะถกดดซบไว ทาใหเอทานอลทไหลออกไปมความบรสทธรอยละ 99.5 โดยปรมาตร สวนซโอไลตทดดซบนาไวจะถกรเจนเนอเรตโดยการไลนาออก

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

48

กระบวนการผลตแกสโซฮอล มดงน นาเอทานอลหรอเอธลแอลกอฮอลทเปนแอลกอฮอลบรสทธรอยละ 99.5 โดยปรมาตรนามาทาการผสมกบนามนเบนซนในอตรา 9 สวนตอเอทานอล 1 สวน การเตมเอทานอลเปนการเตมเพอปรบปรงคาออกเทนของนามนเบนซนหรอสารออกซเจนเนต (Oxygenates) เพอทดแทนสารเตมแตง MTBE (Methyl tertiary butyl ether) ในป พ.ศ. 2548 แกสโซฮอลม 2 ชนด คอ แกสโซฮอล 95 มลกษณะเปนสสมใชทดแทนนามนเบนซนออกเทน 95 และแกสโซฮอล 91 มลกษณะเปนสนาเงนใชทดแทนนามนเบนซนออกเทน 91 ซงแกสโซฮอลนมสตรและสวนผสมอน ๆ มคณสมบตตรงตามขอกาหนดของกรมธรกจพลงงาน โดยมสวนผสมของเอทานอลไมเกนรอยละ 10 และไมตากวารอยละ 9 นอกจากการผลตแกสโซฮอลจะชวยในการประหยดการนาเขานามนดบ นามนเชอเพลงสาเรจรปจากตางประเทศแลวยงมผลพลอยไดอกมากมายจากการผลตเอทานอลทสามารถนาไปใชในยาและเวชภณฑ เครองสาอาง หรออตสาหกรรมอน ๆ ทงนขนอยกบวตถดบทนามาใช เชน ถาใชขาว ขาวโพด หรอมนสาปะหลงจะไดหวอาหารสตวโปรตนสงประมาณ 25-30% เปนปรมาณประมาณ 2 กโลกรมตอเอทานอล 1 ลตร และจากกระบวนการหมกของทกวตถดบจะไดกาซคารบอนไดออกไซดเปนปรมาณประมาณ 1.5-2 กโลกรมตอเอทานอล 1 ลตร กาซคารบอนไดออกไซดนสามารถนาไปทาเปนนาแขงแหง กาซคารบอนไดออกไซดเหลวหรออดซงสามารถใชในการแชแขงอาหาร ในการผลตนาอดลมและโซดา ในอตสาหกรรมเชอมและหลอโลหะ เปนตน (กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน, 2548) ลกษณะทวไปในดานตนทนการผลต ตนทนการผลตทสาคญของแกสโซฮอล คอ ราคานามนดบหรอราคานามนสาเรจรปทมความผนผวนตามราคาในตลาดโลกและเปนปจจยภายนอกทไมสามารถควบคมหรอจดการได ในสวนของราคาเอทานอลภายในประเทศไทยนนถอไดวามราคาตนทนเฉลยทตาเนองจากสามารถผลตไดจากวตถดบภายในประเทศ และไดรบการสนบสนนสงเสรมจากภาครฐเกยวกบมาตรการดานภาษ ซงมการเรยกเกบภาษเชอเพลงเอทานอลเฉลยลตรละ 0.05 บาท ในขณะทภาษสรรพสามตของนามนเชอเพลงปโตรเลยมเรยกเกบเฉลยลตรละ 3.68 บาท ดงนนเมอนาเอานามนเบนซนออกเทน 87 และนามนเบนซนออกเทน 91 มาผสมเอทานอลใหเปนแกสโซฮอล 91 และแกสโซฮอล 95 ตามลาดบ จงมราคาทตากวานามนเบนซนออกเทน 95 ประมาณลตรละ 1-2 บาท ทงนราคาตนทนของเอทานอลอาจเปลยนแปลงไดตามราคาตนทนของวตถดบแตละชนดทนามาทาการผลต ณ ชวงเวลานนๆ ซงในป พ.ศ. 2547 ไดมผประมาณการตนทนของเอทานอลไว คอ ตนทนเฉลยของเอทานอลทผลตจากหวมนประมาณ 11.90 บาทตอลตร ผลตจากออยมตนทนเฉลยประมาณ 12.90 บาทตอลตร ผลตจากกากนาตาลมตนทนเฉลย

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

49

ประมาณ 11.50 บาทตอลตร และผลตจากขาวโพดมตนทนเฉลยประมาณ 15.30 บาทตอลตร อกทงยงไดรบผลพลอยไดหลงจากทาการผลตเอทานอลแลวกลายเปนโปรตน โดยคาโปรตนเปอรเซนตละ 0.30 บาท กาซคารบอนไดออกไซดคดราคาขายสงกโลกรมละ 1 บาท จะเหนไดวาผลพลอยไดจากการนาหวมนสดมาผลตเปนเอทานอลนนประมาณ 14.0 บาทตอลตร ผลพลอยไดจากการนาออยมาผลตประมาณ 2.5 บาทตอลตร ผลพลอยไดจากการนากากนาตาลมาผลตประมาณ 1.2 บาทตอลตร และผลพลอยไดจากการนาขาวโพดมาผลตประมาณ 6.0 บาทตอลตร ซงเมอนาตนทนการผลตเอทานอลเฉลยและผลพลอยไดมาเปรยบเทยบกนอาจถอไดวาตนทนทแทจรงจากการผลตเอทานอลนนไมสงมากนก ดงรายละเอยดทแสดงในตารางท 9 และ 10 ตารางท 9 ตนทนการผลตเอทานอลออกเทน 95 ปรมาณ 1 ลานลตร เมอราคาตนทนวตถดบ แตกตางกน ป พ.ศ. 2547 คาใชจายในการผลต ราคาวตถดบ ราคากากนาตาลตอหาบ (บาท) 50 60 70 80 90 100 ราคากากนาตาลตอกโลกรม (บาท) 0.71 0.86 1.00 1.14 1.28 1.43 กากนาตาล (บาท) 2.88 3.45 4.03 4.60 5.18 5.75 โสหยอน นามนเตา (บาท) 1.68 1.68 1.68 1.68 1.68 1.68 ไฟฟา (บาท) 0.30 0.30 0.30 0.30 0.30 0.30 รวมตนทนผนแปร (บาท) 4.86 5.43 6.01 6.58 7.16 7.73 คาแรงทางออม (บาท) 1.18 1.18 1.18 1.18 1.18 1.18 คาใชจายอน (บาท) 0.66 0.66 0.66 0.66 0.66 0.66 รวมตนทนคงท (บาท) 1.84 1.84 1.84 1.84 1.84 1.84 ตนทนการผลตรวม (บาท) 6.70 7.27 7.85 8.42 9.00 9.57 คากาจดนาเสย (บาท) 0.98 0.98 0.98 0.98 0.98 0.98 คาเสอมราคา (บาท) 2.37 2.37 2.37 2.37 2.37 2.37 รวมตนทนการผลตทงหมด (บาทตอลตร) 10.05 10.62 11.20 11.77 12.35 12.92 ทมา: เศรษฐศาสตรการเมอง (2547: 176 อางถง ขอมลจากการสมภาษณ ดร. องอาจ ผองลกษณ)

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

50

ตารางท 10 ตนทนการผลตเอทานอลจากวตถดบตางๆ ป พ.ศ. 2547 (หนวย: บาทตอลตร) รายการ หวมนสด ออย กากนาตาล ขาวโพด 1. คาวตถดบ 6.0 7.7 6.0 10.0 2. คาการผลต 3.0 2.5 2.5 2.8 3. คาการกาจดของเสย 0.5 0.7 1.0 0.3 4. คาเงนลงทน 2.4 2.0 2.0 2.2 รวมตนทน 11.9 12.9 11.5 15.3 ผลตผลพลอยได 14.0 2.5 1.2 6.0 ทมา: เศรษฐศาสตรการเมอง (2547: 176 อางถง ขอมลจากการสมภาษณ ดร. องอาจ ผองลกษณ) จากการทหนวยงานทเกยวของไดทาการศกษาคนควาวจยและพฒนาคณภาพของแกสโซฮอลอยางตอเนอง ทาใหมผจดจาหนายไดเลงเหนความสาคญและเรมทาการผลตแกสโซฮอลออกสตลาดในป พ.ศ. 2544 ไดแก โรงกลนนามนบางจากและโรงกลนนามนไทยออยลแตมปรมาณไมมากนก เนองจากประชาชนยงขาดความเชอมนในคณสมบตและคณภาพของแกสโซฮอล จนกระทงในชวงปลายป พ.ศ. 2546 ราคานามนดบในตลาดโลกเรมปรบตวสงขนรฐบาลจงมนโยบายในการสนบสนนใหใชพลงงานทดแทนนามนเชอเพลงและไดเรงรณรงคสงเสรมใหมการผลต การใช การจาหนาย รวมทงคณสมบตและคณภาพของแกสโซฮอลเพอใหทดแทนนามนเบนซนออกเทนใหประชาชนไดรบทราบขอมลมากยงขน อกทงยงสรางความมนใจใหแกผจดจาหนายในสวนของตนทนวตถดบและอตราภาษตางๆ ของแกสโซฮอล ทาใหผจดจาหนายนามนไดทาการผลตแกสโซฮอลเพอการพาณชยออกสตลาดอยางจรงจงในชวงปลายป พ.ศ. 2546 นนเองโดยมผนาทางดานการผลตและจดจาหนาย คอ บรษท ปตท. จากด (มหาชน) มปรมาณการผลตแกสโซฮอลในป พ.ศ. 2546 ประมาณ 0.592 ลานลตร ป พ.ศ. 2547 ประมาณ 20.098 ลานลตร และในป พ.ศ. 2548 ประมาณ 262.543 ลานลตร ซงในป พ.ศ. 2548 มอตราการเปลยนแปลงเพมขนรอยละ 1,206.3 และบรษท บางจากปโตรเลยม จากด (มหาชน) มปรมาณการผลตแกสโซฮอลในป พ.ศ. 2546 ประมาณ 3.548 ลานลตร ป พ.ศ. 2547 ประมาณ 40.586 ลานลตร และป พ.ศ. 2548 ประมาณ 252.824 ลานลตร ซงในมอตราการเปลยนแปลงเพมขนในป พ.ศ. 2548 รอยละ 522.9 ดงรายละเอยดแสดงในตารางท 11

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

51

ตารางท 11 การเปรยบเทยบปรมาณการผลตแกสโซฮอลตงแตป พ.ศ. 2544-2548 (หนวย: ลานลตร)

ป พ.ศ. อตราการเปลยนแปลง (%) ผจดจาหนายนามน 2544 2545 2546 2547 2548 2545 2546 2547 2548

ปตท. 0 0 0.592 20.098 262.543 0 0 3,294.9 1,206.3 เชลล 0 0 0 0.763 137.597 0 0 0 17,933.7 โรงกลนเอสโซ 0 0 0 0 10.596 0 0 0 0 คาลเทกซ 0 0 0 0 14.924 0 0 0 โรงกลนบางจาก 1.109 0.290 3.548 40.586 252.824 -73.9 1,123.4 1,043.9 522.9 โรงกลนไทยออยล 0.515 0.206 0 0 1.062 -60.0 -100.0 0 0 โรงกลนทพไอ 0 0 0 0.288 10.685 0 0 0 0 รวม 1.624 0.496 4.140 61.735 690.231 -69.5 734.7 1,391.2 1,018.1

ทมา: กรมธรกจพลงงาน (2549) ลกษณะทวไปในดานคณภาพ

ในดานคณภาพของแกสโซฮอล บรษทผผลต ผจดจาหนาย และสถาบนวจยตางๆ ทเกยวของ ไดพฒนาการวจยและทาการทดสอบคณภาพอยางตอเนอง ซงสามารถนาแกสโซฮอลมาใชกบรถยนตและรถจกรยานยนตในปจจบนไดโดยไมมผลกระทบตอสมรรถนะการใชงานและอตราการเรง ชวยลดมลภาวะทางอากาศ และยงมการรบประกนในสวนของความเสยหายทอาจเกดขนจากการเตมแกสโซฮอล ซงไดมการระบรายละเอยดเกยวกบรถยนตและรถจกรยานยนตทสามารถใชแกสโซฮอลไวชดเจนดงรายละเอยดทแสดงในตารางท 12 และ 13 และถารถยนตหรอรถจกรยานยนตไมมรายละเอยดระบไวในตารางดงกลาวนถอวาไมแนะนาใหใชแกสโซฮอล

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

52

ตารางท 12 รถยนตทสามารถใชแกสโซฮอล ชอ/ รน รนเครองยนต ปทผลต แกสโซฮอล ยหอรถยนต แกสโซฮอล 91 แกสโซฮอล 95 โตโยตา Corolla 4A-FE, 5A-FE, 7A-FE 1992-2000 / (Toyota) 3ZZ-FE, 1ZZ-FE 2001-ปจจบน / / Crown 2JZ-GE, 1G-FE, 2JZ+GE 1992-ปจจบน / / Hiace, Rav4 2RZ-FE, 3S-FE 1994-ปจจบน / / Land Cruiser Prado 5VZ-FE, 1GR-FE 1996-ปจจบน / Paseo, Previa 5E-FE, 2TZ-FE 1992-1995 / Soluna, Vios 5A-FE, 1NZ-FE 1997-ปจจบน / / Wish , Avanza 1AZ-FE, K3 2003-ปจจบน / Innova, Fortuner 1TR-FE, 2TR-FE 2004-ปจจบน / Corona 3S-FE, 4A-FE, 3S-FE 1990-2000 / Camry 5S-FE, 3VZ-FE, MZ-FE 1993-2002 / / 1AZ-FE, 2AZ-FE 2002-ปจจบน / / Celica 5S-FE , 3S-GTE,2ZZ-GE 1994-ปจจบน / / Century 1GZ-FE 1999-2001 / Lexus ES300-3VZ-FE, 1MZ-FE 1994-ปจจบน / GS300-2JZ-GE, 3GR-FE 1997-ปจจบน / IS200-1G-FE 1999-ปจจบน / LS400-1UZ-FE 1992-2000 / LS430-3UZ-FE 2000-ปจจบน / LX470-2UZ-FE 2000-ปจจบน / RX300-1MZ-FE 2003-ปจจบน / มน (Mini) Cooper, Cooper S, One 2001 / อซซ (Isuzu) Vertex JE, JL, SE 3D1, 3D2 (Vtec) / เกย (Kia) Carnival GS 2.4 / บเอมดบบลว 318i, 323i, 325i, 330i, 525i, 730i, 735i 2000-ปจจบน / เบนซ ทกรนทผลตตงแตป 1986 (ทเปนแบบหวฉด) /

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

53

ตารางท 12 (ตอ) ชอ/ รน รนเครองยนต ปทผลต แกสโซฮอล ยหอรถยนต แกสโซฮอล 91 แกสโซฮอล 95 ฮอนดา City 1.3 D13B4 1996-1998 / (Honda) City Exi 1.5, Vti 1.5 B15B9, B15C2 1997-2002 / City i-Dsi 1.5, Vtec 1.5 L15A2, L15A1 2002-ปจจบน / Jazz i-Dsi 1.5, Vtec 1.5 L15A2, L15A1 2003-ปจจบน / Civic Exi 1.6, VTi 1.6 D16Y4, D16Y8 1995-2000 / Civic Si 1.8 B18B4 1999-2000 / Civic Vtec 1.7, 1.7 D17Z2, D17Z1 2000-ปจจบน / Civic i-Vtec 2.0 K20A3 2003-ปจจบน / Accord Exi 2.3, VTi 2.3 F23A5, F23A1 1997-2002 / Accord V6 3.0 J30A1, J30A4 1997-ปจจบน / Accord Vtec 2.4 K24A4 2002-ปจจบน / CRV Exi 2.0, Vtec 2.0 B20B3, B20Z1, K20A4 1997-ปจจบน / Legend 3.5, NSX C35A5, C30A4 2002, 1996 / S2000, Insight F20C1, ECA1 2000 / Prelude Vtec 2.2, 2.22 H22A4, F22Z6 1996-1997 / Vigor 2.5, Odyssey 2.3 G25A5, F23Z4 1996, 2000-2003 / Civic Hybrid, Stream LDA1, K0A2 2002-ปจจบน / นสสน Sunny, Teana GA15DE, QG16DE, VQ23 / / (Nissan) NV-Q/C, X-Trail GA16DNE, QR25DE / Cefiro RB20E, RB20DE, VQ20,VQ30 / เชพโรเลต Lumina 3.8L, 3.6L 2004-2005 / (Chevrolet) Zafira, Optra 1.8 GL, 1.8 CD,1.6MT, 2003-ปจจบน / 1.6AT,1.8LS, 1.8LT ฟอรด Escape, Explorer 2.0L, 2.3L, 3.0L,4.0L, 4.8L 1999-2004 / (Ford) Focus 1.8L,2.0L 2005 / วอลโว, ไครสเลอร, ฮนได, จป ทกรนป / /

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

54

ตารางท 12 (ตอ) ชอ/ รน รนเครองยนต ปทผลต แกสโซฮอล ยหอรถยนต แกสโซฮอล 91 แกสโซฮอล 95 มาสดา Tribute 2.0L, Tribute 2.3L, Tribute 3.0L / (Mazda) 1.6, 2.0 L Sedan, Sport 2.0 L Hatchback / ซารป 900S B202S, B206I, B204I, B234I 1992-1998 / / (Saab) 900SE B204L 1994-1998 / / 9000CD B202I, B234I, B204E. B234E 1992-1998 / / 9000CDE, 9000CSE B234L, B308I, B234L 1992-1998 / / 9000CS B234I, B204S, B204E, B234E 1992-1998 / / 9-3 B205E, B207E, B207L, B207R1998-ปจจบน / / 9-5 B205E, B235E, B235R, B308E1999-ปจจบน / / มตซบช Colt 1.6 (CA4,EFI) 4G92 1993 / (Mitsubishi) Asti1.8 (CA5,EFI) 4G93 1993 / Lancer 1.5, 1.6, 1.8 4G15, 4G92, 4G93 1993, 1996 / Lancer Cedia 1.6 , 1.8 4G18, 4G93 2001 / Lancer 2.0 (CS9,EFI) 4G63 2004 / Ultima 16V, 24V 4G63, 6G12 1993 / Pajero V6 3.0 (V73) 6G72 2000 / Spacer Runner (N11,EFI) 4G93 1993 / Spacer Wagon (N31,EFI) 4G93 1993 / Spacer Wagon (NA4) 4G63 Mivec 2004 / Outlander (CU5,EFI)4G63 Mivec 2003 / เกย, ออด, เปอรโย,ซตรอง, เซยต, ทกรนทผลตตงแตป1995 / Skoda, Porsche, Volkswagen, ทมา: สมาคมอตสาหกรรมยานยนตไทย (2548) และ สานกงานคณภาพนามนเชอเพลง กรมธรกจพลงงาน (2548)

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

55

ตารางท 13 รถจกรยานยนตทสามารถใชแกสโซฮอล ชอ/ รน ปทผลต แกสโซฮอล (E10) ยหอรถยนต ฮอนดา Beat, Beat-R, C70, CBR150, Cela, Cela-L, 1989-ปจจบน / (Honda) Dash, Dream, Dream Exces, Dream125, Figter, FSX150, JX110, LS125, MTX, Nice, Nice110, Nice125, Nice Ubox, Nova-S, Nova-KS, Nova-R, Nova-RS, Nova-SP, Nova-SP1, NSR-150, NSR-RR, NSR-SP, Phantom150, Phantom200, Smile, Sonic, TG125, Wave, WaveZ, Wave100, Wave110, Wave125, Wave125R, Wave125S, Waver125I, คาวาซาก AN110J/L/W/Z, AN112, AN125, AN130, / (Kawasaki) BN175A/E, KL110B, LX110A, AS120C/D, KH125, KP150A, E, H, J, K ซซก (Suzuki)เครองยนต 4 จงหวะใชไดทกรนป / ไทเกอร Boxer, CX125A, CX125E, CX125SE, 2002-ปจจบน / (Tiger) CX125SM, Joker120, Joker125, Joker125F/O, Joker125 (M), Joker125 (M) F/O, Ozone, S120 SG1, Smart120A, Smart120B, Smart120C, Smart120E, Smart110S-C, Smart110S-E, Smart110S-E (M), Smart125S-A, Smart125S-A (M), Smart 125S-C, Smart125S-E, Smart125S-E (M), ST200 ทมา: สานกงานคณภาพเชอเพลง กรมธรกจพลงงาน (2548)

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

56

สภาพการตลาดของแกสโซฮอล

ลกษณะทวไปทางดานการตลาด

ตงแตปลายป พ.ศ. 2546 เปนตนมา ประเทศไทยไดรบผลกระทบอยางรนแรงจากการทราคานามนดบในตลาดโลกปรบตวสงขน จงทาใหภาครฐไดกาหนดนโยบายและขอความรวมมอจากประชาชนในการชวยประหยดพลงงานตางๆ รวมถงนามนเชอเพลงเพอชวยลดปญหาการขาดดลการคาจากตางประเทศ โดยไดมการรณรงคสงเสรมใหมการใชพลงงานทดแทนตางๆ แทนนามนเชอเพลง จงเปนผลใหยอดจาหนายหรอปรมาณความตองการพลงงานทดแทนเพมมากขน ซงยอดจาหนายแกสโซฮอลกมปรมาณทเพมมากขนเชนเดยวกน ทาใหดานการตลาดของแกสโซฮอลภายในประเทศไทยมการขยายตวเพมมากขน สงผลใหผผลตและผจดจาหนายนามนภายในประเทศตองเรงดาเนนการคนควาวจยพฒนาผลตภณฑอนไดแก แกสโซฮอล และทาการเพมชองทางการจดจาหนายใหเพมขนเพอรองรบกบปรมาณความตองการซอของประชาชน ซงจะเหนไดวา ณ สนเดอนมกราคม ป พ.ศ. 2549 มจานวนสถานบรการจาหนายแกสโซฮอลในประเทศไทยทงหมด 2,935 แหง แบงออกเปนสถานบรการนามนตางๆ ดงรายละเอยดแสดงในตารางท 14

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

57

ตารางท 14 จานวนสถานบรการจาหนายแกสโซฮอลในประเทศไทย ณ เดอนมกราคม ป พ.ศ. 2549 (หนวย: แหง)

จานวนสถานบรการจาหนายแกสโซฮอล ภาค ปตท. บาง เชลล ทพไอ เอส คาล- คอนอ- ปโตร- สยามสห- รวม จาก โซ เทกซ โค นาส บรการ กรงเทพฯ 151 130 138 12 111 81 22 14 6 665 (รอยละ) 22.71 19.55 20.75 1.80 16.69 12.18 3.31 2.11 0.90 100.00 ปรมณฑล 70 66 48 5 44 30 17 3 2 285 (รอยละ) 24.56 23.16 16.84 1.75 15.44 10.53 5.96 1.05 0.70 100.00 กลาง 80 43 27 9 12 8 1 0 0 180 (รอยละ) 44.44 23.89 15.00 5.00 6.67 4.44 0.56 0 0 100.00 เหนอ 205 132 84 1 16 5 6 0 0 449 (รอยละ) 45.66 29.40 18.71 0.22 3.56 1.11 1.34 0 0 100.00 ตะวนออก- 231 142 75 5 0 22 0 0 0 475 เฉยงเหนอ (รอยละ) 48.63 29.89 15.79 1.05 0 4.63 0 0 0 100.00 ตะวนออก 138 66 59 6 13 12 20 0 2 316 (รอยละ) 43.68 20.89 18.67 1.90 4.11 3.8 6.33 0 0.63 100.00 ตะวนตก 149 67 49 1 7 12 11 0 1 297 (รอยละ) 50.17 22.56 16.50 0.34 2.36 4.04 3.70 0 0.34 100.00 ใต 185 18 65 0 0 0 0 0 0 268 (รอยละ) 69.03 6.72 24.25 0 0 0 0 0 0 100.00 รวม 1209 664 545 39 203 170 77 17 11 2,935 (รอยละ) 41.19 22.62 18.57 1.33 6.92 5.79 2.62 0.38 0.37 100.00 ทมา: กรมธรกจพลงงาน (2549) เพอเปนการรองรบความตองการซอของผบรโภคและสนองตอบนโยบายของภาครฐทมตอแกสโซฮอล ทาใหผจดจาหนายแกสโซฮอลไดใหความสาคญและดาเนนกลยทธทางดานการตลาดดวยการเรงดาเนนการขยายสถานบรการใหมการจาหนายแกสโซฮอลในภมภาคตางๆ ของประเทศไทยมากยงขน จะเหนไดวาในเดอนมกราคม ป พ.ศ. 2549 มสถานบรการจาหนายแกสโซฮอลในกรงเทพฯจานวน 665 แหง ปรมณฑล (จ. สมทรปราการ จ. นนทบร และ จ. ปทมธาน) จานวน 285 แหง ภาคกลางจานวน 180 แหง ภาคเหนอจานวน 449 แหง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 475 แหง ภาคตะวนออกจานวน 316 แหง ภาคตะวนตกจานวน 297 แหง และภาคใตจานวน 268 แหง ดงแสดงในภาพท 6

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

58

ภาพท 6 จานวนสถานบรการจาหนายแกสโซฮอลในแตละภมภาค ณ เดอนมกราคม ป พ.ศ. 2549 ทมา: กรมธรกจพลงงาน (2549) อยางไรกตามประเทศไทยยงมจานวนสถานบรการจาหนายนามนเชอเพลงทจดทะเบยน ณ เดอนมกราคม ป พ.ศ. 2549 ซงเปนสถานบรการภายใตเครองหมายการคาของผคานามนตามมาตรา 7 และผจดจาหนายนามนเชอเพลงอสระจานวนรวมทงสน 18,407 แหง อนไดแก สถานบรการจาหนายเชอเพลงในกรงเทพฯ จานวน 892 แหง ปรมณฑล (จ. สมทรปราการ จ. นนทบร และ จ. ปทมธาน) จานวน 524 แหง ภาคกลางจานวน 1,232 แหง ภาคเหนอจานวน 4,400 แหง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 5,854 แหง ภาคตะวนออกจานวน 1,543 แหง ภาคตะวนตกจานวน 1,809 แหง และภาคใตจานวน 2,153 แหง ดงรายละเอยดทแสดงในภาพท 7

ใต 2,153 แหง

กรงเทพฯ 892 แหง ปรมณฑล 524 แหง

กลาง 1,232 แหง

เหนอ 4,400 แหง

ตะวนตก 1,809 แหงตะวนออก 1,543 แหง

ตะวนออกเฉยงเหนอ5,854 แหง

ภาพท 7 จานวนสถานบรการจาหนายนามนเชอเพลงในแตละภมภาค ณ เดอนมกราคม ป พ.ศ. 2549 ทมา: กรมธรกจพลงงาน (2549)

กลาง 180 แหง

ใต 268 แหง กรงเทพฯ 665 แหง

เหนอ 449 แหงตะวนออกเฉยงเหนอ

475 แหง

ตะวนตก 297 แหง ปรมณฑล 285 แหง ตะวนออก 316 แหง

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

59

ดงนนเมอพจารณาเปรยบเทยบจานวนสถานบรการจาหนายแกสโซฮอลกบจานวนสถานบรการจาหนายนามนเชอเพลงทอยในประเทศไทย พบวา จานวนสถานบรการแกสโซฮอลทมอยในประเทศไทยนนเกดจากการขยายสถานบรการภายใตสถานบรการนามนเชอเพลงเดมทมอยกอนแลว โดยคดเปนสดสวนรอยละของการมสถานบรการจาหนายแกสโซฮอลแลว คอ ในกรงเทพฯ คดเปนรอยละ 75 ปรมณฑล (จ. สมทรปราการ จ. นนทบร และ จ. ปทมธาน) คดเปนรอยละ 54 ภาคกลางคดเปนรอยละ 15 ภาคเหนอคดเปนรอยละ 10 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอคดเปนรอยละ 8 ภาคตะวนออกคดเปนรอยละ 20 ภาคตะวนตกคดเปนรอยละ16 และภาคใตคดเปนรอยละ 12 และคดเปนสดสวนรอยละของการไมไดขยายสถานบรการจาหนายแกสโซฮอลในสถานบรการนามนเชอเพลงเดมทมอยแลว คอ ในกรงเทพฯ คดเปนรอยละ 25 ปรมณฑล (จ. สมทรปราการ จ. นนทบร และ จ. ปทมธาน) คดเปนรอยละ 64 ภาคกลางคดเปนรอยละ 85ภาคเหนอคดเปนรอยละ 90 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอคดเปนรอยละ 92 ภาคตะวนออกคดเปนรอยละ 80 ภาคตะวนตกคดเปนรอยละ 84 และภาคใตคดเปนรอยละ 88 ดงรายละเอยดทแสดงในตารางท 15 และภาพท 8 ตารางท 15 การเปรยบเทยบสดสวนสถานบรการแกสโซฮอลและจานวนสถานบรการนามนเชอเพลง ณ เดอนมกราคม ป พ.ศ. 2549

สถานบรการแยกตามรายภาค (แหง) คดเปนสดสวน (รอยละ) ภมภาค จาหนายนามนเชอเพลง

จาหนายแกสโซฮอล

ไมไดจาหนาย


จาหนายแกสโซฮอล

ไมไดจาหนาย

แกสโซฮอล กรงเทพฯ 892 665 227 75 25 ปรมณฑล 524 285 239 54 46 กลาง 1,232 180 1,052 15 85 เหนอ 4,400 449 3,951 10 90 ตะวนออกเฉยงเหนอ 5,854 475 5,379 8 92 ตะวนออก 1,543 316 1,227 20 80 ตะวนตก 1,809 297 1,512 16 84 ใต 2,153 268 1,885 12 88 รวม 18,407 2,935 15,472 16 84 ทมา: คานวณจากภาพท 6 และภาพท 7

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

60

กรงเทพฯ 75%

ปรมณฑล 54%

กลาง 15%

เหนอ 10%

ตะวนออกเฉยงเหนอ 8%

ตะวนออก 20%ตะวนตก 16% ใต 12%

ภาพท 8 สดสวนการขยายสถานบรการแกสโซฮอลในสถานบรการนามนเชอเพลงของประเทศไทย ณ เดอนมกราคม ป พ.ศ. 2549 ทมา: จากการคานวณในตารางท 15 ทงน ผจดจาหนายทมสวนแบงตลาดมากทสด คอ บรษท ปตท. จากด (มหาชน) ซงมสวนแบงตลาดรอยละ 41.19 รองลงมา คอ บรษท บางจากปโตรเลยม จากด (มหาชน) มสวนแบงตลาดรอยละ 22.62 บรษท เชลลแหงประเทศไทย จากด มสวนแบงตลาดรอยละ 18.57 บรษท เอสโซ (ประเทศไทย) จากด (มหาชน) มสวนแบงตลาดรอยละ 6.92 บรษท นามนคาลเทกซ (ไทย) จากด มสวนแบงตลาดรอยละ 5.79 บรษท คอนอโค (ประเทศไทย) จากด มสวนแบงตลาดรอยละ 2.62บรษท อตสาหกรรมปโตรเคมกลไทย จากด (มหาชน) หรอ ทพไอ มสวนแบงตลาดรอยละ 1.33 และบรษท ปโตรนาส รเทล (ประเทศไทย) จากด มสวนแบงตลาดรอยละ 0.58 ดงแสดงในภาพท 9

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

61

ภาพท 9 สวนแบงตลาดของผจดจาหนายแกสโซฮอลในประเทศไทย เดอนมกราคม ป พ.ศ. 2549 ทมา: คานวณจากขอมลตารางท 14 จากขอมลเกยวกบจานวนสถานบรการจาหนายแกสโซฮอลดงกลาวขางตน พบวา แมผจดจาหนายแกสโซฮอลจะไดพยายามขยายสถานจาหนายแกสโซฮอลใหมปรมาณเพมขนแลวนนกยงไมเปนทเพยงพอตอปรมาณความตองการใชของผบรโภคและยงไมบรรลเปาหมายทภาครฐไดกาหนดใหมการขยายสถานทจดจาหนายแกสโซฮอลจานวน 4,000 แหงทวประเทศหรอคดเปนประมาณรอยละ 22 ของจานวนสถานบรการนามนเชอเพลงทมอยกอนหนาแลว ซงจากการคานวณสดสวนของสถานบรการดงทไดกลาวมาแลวนนจะเหนไดวาสดสวนของการขยายสถานบรการในบางภมภาคของประเทศไทยยงมสดสวนทนอยเกนไปถงแมวาจะมสดสวนเฉลยรวมประมาณรอยละ 16 กตามอนอาจสงผลกระทบตอผบรโภคทอยในภมภาคนน ๆ ซงมความตองการใชแกสโซฮอลได ดงนนทกฝายทเกยวของไมวาจะเปนผผลต ผจดจาหนาย และหนวยงานวจยทเกยวของจงควรศกษาขอมลใหละเอยดและควรเรงดาเนนการขยายสถานบรการเพอใหบรรลเปาหมายของภาครฐและรองรบอยางเพยงพอตอปรมาณความตองการใชของผบรโภคในประเทศไทยตอไป โครงสรางราคาแกสโซฮอลและนามนเชอเพลงในประเทศไทย โครงสรางราคาแกสโซฮอลและนามนเชอเพลงประกอบดวยราคาขายสงหนาโรงกลนและราคาขายปลก ซงราคาขายสงหนาโรงกลนจะประกอบดวย ราคา ณ โรงกลน ภาษสรรพสามต ภาษเทศบาล กองทนนามนเชอเพลง กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน และภาษมลคาเพม สวนราคาขายปลกจะประกอบดวย ราคาขายสงหนาโรงกลน คาการตลาด และภาษมลคาเพม

ปโตรนาส 0.58%

ทพไอ 1 . 33 % คาลเทกซ 5.79%

เชลล 18 . 57 % บางจาก 22.62%

ปตท. 41.19%เอสโซ 6 . 92 %

คอนอโค 2.62% สยามสหบรการ 0.37%

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

62

การกาหนดราคา ณ โรงกลนในชวงหลงยกเลกการควบคมราคานามนเชอเพลงนนทางโรงกลนนามนจะเปนผกาหนดราคา โดยจะกาหนดใหใกลเคยงกบตนทนการนาเขานามน ทงนเนองจากการซอขายนามนในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตนสวนมากจะทาการซอขายกนในตลาดสงคโปรทาใหตองใชราคานามนในตลาดสงคโปรเปนราคาในการอางองของทกประเทศ โรงกลนในประเทศไทยกเชนเดยวกนทตองใชเกณฑการกาหนดราคาโดยองราคาตลาดจรสงคโปร ซงราคา ณ โรงกลนจะมการเปลยนแปลงราคาทกวนเชนเดยวกนกบราคาตลาดจรสงคโปร สวนอตราภาษสรรพสามต ภาษเทศบาล กองทนนามนเชอเพลง กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน จะถกกาหนดโดยภาครฐ ซงรฐบาลไทยไดมนโยบายในการลดอตราภาษสรรพสามตของเอทานอลทนามาใชเปนวตถดบในการผลตแกสโซฮอล รวมทงมการลดหยอนกองทนนามนเชอเพลงและกองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงานดวย จะเหนไดวาราคาแกสโซฮอล ณ วนท 25 มกราคม ป พ.ศ. 2549 คอ 25.74 บาทตอลตร อนมโครงสรางราคาจากการทราคาขายสงหนาโรงกลนเทากบ 23.9379 บาทตอลตร และคาการตลาดรวมภาษมลคาเพมเทากบ 1.8022 บาทตอลตร ดงรายละเอยดทแสดงในตารางท 16 ตารางท 16 โครงสรางราคานามนในเขตกรงเทพมานคร ณ วนท 25 มกราคม ป พ.ศ. 2549 (หนวย: บาทตอลตร)

รายละเอยด เบนซนออกเทน

95

เบนซนออกเทน

91


ดเซลหมนเรว

ดเซล หมนชา

ราคา ณ โรงกลน (เฉลย) 17.3485 16.8641 17.7477 18.3018 17.7862 ภาษสรรพสามต 3.6850 3.6850 3.3165 1.8050 1.9050 ภาษเทศบาล (10% ของภาษสรรพสามต) 0.3685 0.3685 0.3317 0.1805 0.1905 กองทนนามนเชอเพลง 2.5000 2.3000 0.9400 2.0000 2.0000 กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน 0.0400 0.0400 0.0360 0.0400 0.0400 ราคาขายสง 23.9420 23.2576 22.3719 22.3273 21.9217 ภาษมลคาเพม (7%) 1.6759 1.6280 1.5660 1.5629 1.5345 ราคาขายสงหนาโรงกลน 25.6179 24.8856 23.9379 23.8902 23.4562 คาการตลาด 1.5159 1.4527 1.6843 0.7475 -0.5198 ภาษมลคาเพมของคาการตลาด (7%) 0.1061 0.1017 0.1179 0.0523 -0.0364 ราคาขายปลก 27.24 26.44 25.74 24.69 22.90 ทมา: กระทรวงพลงงาน (2548) ซงราคาขายปลกเฉลยของแกสโซฮอลในประเทศไทยจะมการเปลยนแปลงตามตนทนการผลตของนามนดบทตองมการนาเขามาจากตางประเทศรวมทงอตราภาษอากรตางๆ ตามโครงสราง

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

63

ราคาขายปลกดงทไดกลาวมาแลว โดยตงแตป พ.ศ. 2547 จนถงป พ.ศ. 2548 ราคาขายปลกเฉลยในเขตกรงเทพมหานครของแกสโซฮอลนนมการเคลอนไหวและเปลยนแปลงอยตลอด จากรายละเอยดทแสดงในตารางท 17 และภาพท 10 จะเหนไดวาราคาขายปลกเฉลยของแกสโซฮอลในชวง 3 เดอนสดทายของป พ.ศ. 2548 คอ 24.64, 23.34 และ 24.54 บาทตอลตร ตามลาดบ เมอเปรยบเทยบกบชวงเดยวกนในป พ.ศ. 2547 ทมราคาขายปลกเฉลย คอ 21.89, 20.84 และ 21.30 บาทตอลตร ตามลาดบ พบวาราคาขายปลกเฉลยในป พ.ศ. 2548 มการเปลยนแปลงเพมขนจากป พ.ศ. 2547 ซงราคาขายปลกเฉลยดงกลาวอาจมผลกระทบตอปรมาณความตองการซอของผบรโภคหรออปสงคของแกสโซฮอล

ตารางท 17 ราคาขายปลกเฉลยของแกสโซฮอลในเขตกรงเทพมหานครตงแตป พ.ศ. 2547-2548 (หนวย: บาทตอลตร)

ป ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. 2547 16.49 16.49 16.49 16.49 17.09 18.29 18.89 21.29 21.29 21.89 20.84 21.30 2548 21.07 19.39 20.59 21.44 20.64 23.44 24.24 25.04 26.24 24.64 23.34 24.54

ทมา: สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (2547-2549)

0.005.00

10.0015.0020.0025.0030.00

ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.เดอน

ราคา (บาทตอลตร)

ป 2547 ป 2548 ภาพท 10 สถานการณราคาขายปลกเฉลยของแกสโซฮอลรายเดอนตงแตป พ.ศ. 2547-2548 ทมา: คานวณขอมลจากตารางท 17

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

64

ปรมาณการจาหนายแกสโซฮอล แกสโซฮอลเรมมการจาหนายเปนครงแรกเมอป พ.ศ. 2544 แตไมเปนทนยมมากนก สวนมากจะใชในหนวยงานราชการและหนวยงานททาการวจยทเกยวของ จนกระทงเมอปลายป พ.ศ. 2546 รฐบาลไทยไดมนโยบายและแผนยทธศาสตรในดานการสงเสรมและรณรงคใหใชพลงงานทดแทนขนอยางจรงจงและไดรวมถงการใชแกสโซฮอลเพอทดแทนนามนเบนซนดวยเชนกน ทาใหผนาทางดานการตลาดของนามนเชอเพลง คอ บรษท ปตท. จากด (มหาชน) และบรษท บางจากปโตรเลยม จากด (มหาชน) ไดเรงทาการพฒนาการคนควาวจยในสวนของคณภาพและดาเนนการผลตแกสโซฮอลออกสตลาดอยางตอเนอง ทาใหในป พ.ศ. 2547 มปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลเฉลยรวม 59.6 ลานลตร มอตราการเปลยนแปลงเพมขนจากป พ.ศ. 2546 รอยละ 2,214.3 และในป พ.ศ. 2548 มปรมาณการจาหนายเฉลยรวม 674.9 ลานลตร มอตราการเปลยนแปลงจากป พ.ศ. 2547 เพมขนรอยละ 1,032.1 และจะเหนไดอยางชดเจนวาปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลรายเดอนในป พ.ศ. 2548 เพมขนอยางตอเนองตงแตเดอนมกราคมซงมปรมาณเฉลย 8.8 ลานลตร จนถงเดอนธนวาคมทมปรมาณเฉลย 108.72 ลานลตร ดงรายละเอยดแสดงในตารางท 18 และตารางท 19 ตารางท 18 การเปรยบเทยบปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลในประเทศไทยตงแตป พ.ศ. 2544-2548 (หนวย: ลานลตร)

ป พ.ศ. อตราการเปลยนแปลง (%) นามน 2544 2545 2546 2547 2548 2545 2546 2547 2548

เบนซนออกเทน 95 2,999.5 2,984.1 3,082.2 2,969.8 2,240.3 -0.5 3.2 -3.6 -24.5 เบนซนออกเทน 91 3,856.0 4,341.4 4,550.3 4.631.2 4,332.9 12.5 4.8 1.7 -6.4 แกสโซฮอล 1.6 0.5 2.6 59.6 674.9 -66.3 382.3 2,214.3 1,032.1 ดเซลหมนเรว 15,121.0 15,963.6 17,450.8 19,497.9 19,568.1 5.5 9.3 11.7 0.3 ดเซลหมนชา 104.8 113.2 99.5 104.6 77.2 8.0 -12.0 5 -26.1 ทมา: สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (2549)

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

65

ตารางท 19 ปรมาณการจาหนายแกสโซฮอลเปนรายเดอนตงแตป พ.ศ. 2544-2548 (หนวย: ลานลตร)

เดอน ป 2544 ป 2545 ป 2546 ป 2547 ป 2548 มกราคม 0.10 0.10 0.00 2.75 8.80 กมภาพนธ 0.10 0.10 0.00 3.25 12.52 มนาคม 0.10 0.10 0.00 3.56 25.31 เมษายน 0.15 0.10 0.00 3.40 30.65 พฤษภาคม 0.10 0.10 0.00 5.04 34.23 มถนายน 0.20 0.00 0.00 6.53 44.83 กรกฎาคม 0.25 0.00 0.00 6.71 52.57 สงหาคม 0.20 0.00 0.00 4.81 76.29 กนยายน 0.25 0.00 0.00 4.80 89.02 ตลาคม 0.15 0.00 0.03 4.61 94.48 พฤศจกายน 0.00 0.00 0.06 6.60 97.52 ธนวาคม 0.00 0.00 1.95 7.57 108.72 ทมา: สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (2545-2549) นอกจากนยงมสถานการณของสงแวดลอมภายนอกทอาจเปนตวแปรหรอปจจยทสาคญในการกาหนดทศทางหรอสงผลกระทบตอปรมาณการจาหนายหรอดานการตลาดของแกสโซฮอลได ซงจะทาการศกษาตงแต ป พ.ศ. 2547-2548 เนองจากเปนชวงทมการจาหนายแกสโซฮอลอยางตอเนองในตลาดภายในประเทศไทย โดยมรายละเอยดดงน 1. สถานการณราคาขายปลกเฉลยของสนคาชนดอนทใชทดแทนกนไดในทนหมายถงกาซเอนจว ซงผบรโภคทมรถยนตเครองยนตเบนซนอาจใชกาซเอนจวทดแทนนามนเบนซนหรอแกสโซฮอลไดเพยงทาการตดตงอปกรณเอนจวทาใหระบบเชอเพลงเปนแบบทว (Bi-fuel system) จะสามารถใชไดทงกาซเอนจวหรอนามนเชอเพลงโดยมสวชทเปนตวควบคมในระบบการจายนามนเชอเพลงหรอกาซเอนจวเขาสเครองยนตดงนนการเปลยนแปลงราคาของกาซเอนจวอาจสงผลกระทบตอปรมาณการจาหนายของแกสโซฮอลได และเนองจากกาซเอนจวเปนกาซธรรมชาตสาหรบยานยนตทประเทศไทยสามารถผลตไดเองจงทาใหมตนทนในการผลตและมราคาขายปลกเฉลยตากวาราคาขายปลกเฉลยของแกสโซฮอล อกทงยงมการเปลยนแปลงหรอเคลอนไหวไมมากนก จากขอมลทางสถตพบวาในชวง 3

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

66

เดอนสดทายของป พ.ศ. 2548 ราคาขายปลกเฉลยของกาซเอนจว คอ 8.50 บาทตอกโลกรม เมอทาการเปรยบเทยบกบชวงเดยวกนในป พ.ศ. 2547 ทมราคา 7.64 บาทตอกโลกรม พบวาราคาขายปลกเฉลยของกาซเอนจวมราคาเปลยนแปลงเพมขนเพยง 0.86 บาทตอกโลกรมเทานน ดงรายละเอยดแสดงในตารางท 20 และภาพท 11 ตารางท 20 ราคาขายปลกเฉลยของกาซเอนจวเปนรายเดอนตงแตป พ.ศ. 2547-2548 (หนวย: บาทตอกโลกรม)

ป ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. 2547 7.64 7.64 7.64 7.64 7.64 7.64 7.64 7.64 7.64 7.64 7.64 7.64 2548 7.64 7.96 9.53 9.53 8.50 8.50 8.50 8.50 8.50 8.50 8.50 8.50 ทมา: สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (2547-2549)

0.002.004.006.008.00

10.0012.00

ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.

เดอน

ราคา (บาทตอกโลกรม)

ป 2547 ป 2548 ภาพท 11 สถานการณราคาขายปลกเฉลยของกาซเอนจวรายเดอนตงแตป พ.ศ. 2547-2548 ทมา: คานวณขอมลจากตารางท 20 2. สถานการณของการเปลยนแปลงจานวนรถยนตนงสวนบคคลทถอเปนสนคาประกอบกนกบแกสโซฮอลและอาจเปนปจจยหนงทอาจมผลตอปรมาณการจาหนายหรออปสงคของแกสโซฮอล เนองจากแกสโซฮอลไดถกใชเปนนามนเชอเพลงในรถยนตดงกลาว ดงนนถารถยนตนงสวนบคลมปรมาณการจาหนายในประเทศไทยเพมขนกอาจจะมผลทาใหปรมาณการใชแกสโซฮอลเพมขนดวย จากการศกษาขอมลสถตพบวา ปรมาณการจาหนายรถยนตนงสวนบคคลในเดอนธนวาคม ป พ.ศ. 2548 ม

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

67

จานวน 26.0 พนคน เมอเปรยบเทยบกบเดอนพฤศจกายนในปเดยวกนทมจานวนรถยนตนงสวนบคคล 17.2 พนคน พบวาปรมาณจาหนายรถยนตนงสวนบคคลในประเทศไทยมการเปลยนแปลงเพมขนจานวน 8.8 พนคน ดงรายละเอยดแสดงในตารางท 21 และภาพท 12 ตารางท 21 ปรมาณการจาหนายรถยนตนงสวนบคคลในประเทศไทยรายเดอนตงแตป พ.ศ. 2547-2548 (หนวย: พนคน)

ป ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. 2547 16.0 16.9 19.6 17.3 15.9 16.0 14.6 19.5 16.0 15.5 16.9 25.0 2548 13.1 14.2 15.1 16.0 15.8 16.6 13.5 14.5 13.2 13.1 17.2 26.0 ทมา: สมาคมอตสาหกรรมยานยนตไทย (2549)

0.05.0

10.015.020.025.030.0


เดอน

หนวย: พนคน

ป 2547 ป 2548 ภาพท 12 สถานการณการจาหนายรถยนตนงสวนบคคลรายเดอนตงแตปพ.ศ. 2547-2548 ทมา: คานวณขอมลจากตารางท 21

3. สถานการณของการเปลยนแปลงจานวนของรถจกรยานยนตทถอเปนสนคาทใชประกอบกนกบแกสโซฮอลดวยเชนกน ซงถาเกดการเปลยนแปลงปรมาณจาหนายทเพมขนหรอลดลงกอาจจะเปนปจจยหนงทสงผลกระทบตอปรมาณการจาหนายหรออปสงคของแกสโซฮอล จากการศกษาขอมลสถตพบวา ปรมาณจาหนายรถจกรยานยนตในประเทศไทย ณ สนเดอนธนวาคม ป พ.ศ. 2548 มจานวน 178.2 พนคน เมอนามาเปรยบเทยบกบเดอนพฤศจกายนในปเดยวกนทมจานวน 197.9 พน

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

68

คน พบวามจานวนการเปลยนแปลงลดลงประมาณ 19.7 พนคน ดงรายละเอยดทแสดงในตารางท 22 และภาพท 13 ตารางท 22 ปรมาณการจาหนายรถจกรยานยนตในประเทศไทยรายเดอนตงแตป พ.ศ. 2547-2548 (หนวย: พนคน)

ป ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.

2547 160.0 168.9 193.0 148.3 182.6 178.9 163.3 144.4 149.5 162.7 200.9 174.5

2548 171.2 167.4 188.9 131.1 196.6 189.1 168.6 167.2 167.7 188.6 197.9 178.2

ทมา: สมาคมอตสาหกรรมยานยนตไทย (2549)

0.050.0

100.0150.0200.0250.0


เดอน


ป 2547 ป 2548 ภาพท13 สถานการณการจาหนายรถจกรยานยนตรายเดอนตงแตป พ.ศ. 2547-2548 ทมา: คานวณขอมลจากตารางท 22 4. สถานการณของปรมาณการจาหนายนามนดเซลหมนเรวอาจเปนปจจยหนงซงมผลกระทบตอปรมาณการจาหนายหรออปสงคของแกสโซฮอลได เนองจากมบรษทผผลตรถยนตบางยหอไดมการพฒนาการผลตรถยนตทมเครองยนตทงดเซลและเบนซนออกมาจาหนายใหแกผบรโภคเพอเปนทางเลอก ถงแมจะยงมปรมาณไมมากนกแตในอนาคตคาดวานาจะมการขยายการผลตทเพมขนอยางตอเนอง ถาปรมาณการจาหนายของนามนดเซลหมนเรวลดลงกอาจสงผลใหปรมาณการจาหนายหรออปสงคของแกสโซฮอลเพมขน จากการศกษาขอมลสถตพบวา ณ สนเดอนธนวาคม ป พ.ศ. 2548 มปรมาณการจาหนายนามนดเซลหมนเรวจานวน 1,656,468 พนลตร เมอเปรยบเทยบกบเดอนพฤศจกายนในปเดยวกนทมจานวน 1,514,209 พนลตร มการเปลยนแปลงเพมขน 142,259 พนลตร ดงรายละเอยดแสดงในตารางท 23 และภาพท 14

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

69

ตารางท 23 ปรมาณการจาหนายนามนดเซลหมนเรวรายเดอนตงแตป พ.ศ. 2547-2548 (หนวย: พนลตร)

เดอน ป 2547 ป 2548 มกราคม 1,571,500.00 1,724,486.00 กมภาพนธ 1,596,600.00 1,703,061.00 มนาคม 1,690,600.00 1,832,785.00 เมษายน 1,582,600.00 1,711,057.00 พฤษภาคม 1,640,800.00 1,830,554.00 มถนายน 1,522,800.00 1,699,052.00 กรกฎาคม 1,576,000.00 1,466,514.00 สงหาคม 1,568,400.00 1,561,924.00 กนยายน 1,588,200.00 1,415,422.00 ตลาคม 1,724,700.00 1,452,518.00 พฤศจกายน 1,742,200.00 1,514,209.00 ธนวาคม 1,835,700.00 1,656,468.00 ทมา: สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (2547-2549)

0.0

500000.0

1000000.0

1500000.0

2000000.0


เดอน


ป 2547 ป 2548 ภาพท14 สถานการณการจาหนายนามนดเซลหมนเรวรายเดอนตงแตป พ.ศ. 2547-2548 ทมา: คานวณจากตารางท 23

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

70

นโยบายของรฐบาลไทยในการสงเสรมการใชแกสโซฮอล รฐบาลไทยไดกาหนดนโยบายพลงงานทดแทนและเชอเพลงเอทานอล โดยมมาตรการเพอสงเสรมการใชแกสโซฮอลทดแทนนามนเบนซนออกเทน 91 และนามนเบนซนออกเทน 95 ทงในปจจบนและอนาคตอยางตอเนอง ซงในการศกษาครงนจะนาเสนอเพยงบางสวน ดงน (กระทรวงพลงงาน, 2549) 1. ดานการสงเสรมการใชแกสโซฮอล รฐบาลและกระทรวงพลงงานไดกาหนดยทธศาสตรพลงงานเพอการแขงขนของประเทศขนโดยมยทธศาสตรการพฒนาพลงงานทดแทนอยางยงยนเปนยทธศาสตรหนงทไดกาหนดเปาหมายในการเพมสดสวนของการใชพลงงานหมนเวยนในเชงพาณชย หรอการใชเพอการผลตไฟฟาในภาคอตสาหกรรมจากรอยละ 0.5 ในป พ.ศ. 2545 เปนรอยละ 8 ของการใชพลงงานรวมของประเทศในป พ.ศ. 2554 การพฒนาเชอเพลงเหลวชวภาพ ไดแก เอทานอลและไบโอดเซล ซงยทธศาสตรเอทานอลสามารถสรปไดดงน คอ เพอสรางความมนคงดานพลงงานของประเทศและชมชนอยางยงยน เพอสรางศกยภาพของชมชนใหเปนแหลงผลตพลงงาน เพอสนบสนนการพฒนาอตสาหกรรมไบโอเคมภายในประเทศ ซงกระทรวงพลงงานไดกาหนดเปาหมายของยทธศาสตรและกาหนดมาตรการใหทาการยกเลกการจาหนายนามนเบนซนออกเทน 95 โดยกาหนดใหมการจาหนายแกสโซฮอล 95 ทดแทนในวนท 1 มกราคม ป พ.ศ. 2550 และจะทาการยกเลกนามนเบนซนออกเทน 91 ภายในวนท 1 มกราคม ป พ.ศ. 2555 2. มการกาหนดแผนยทธศาสตรในการแกไขปญหาดานพลงงานของประเทศไทยตามทกระทรวงพลงงานเสนอและมอบหมายใหกระทรวงพลงงานเปนหนวยงานหลกประสานงานหนวยงานอนทเกยวของดาเนนตามยทธศาสตร โดยการเรงใชพลงงานอนทดแทนนามนและใชพลงงานอยางมประสทธภาพและมเปาหมายลดใชพลงงานโดยรวมรอยละ 15 และรอยละ 20 ตามลาดบในป พ.ศ. 2551 และ ป พ.ศ. 2552 (เมอระบบไฟฟาขนสงมวลชนแลวเสรจ) มการกาหนดใหภาคขนสงลดการใชนามนลงรอยละ 25 ภายในป พ.ศ. 2552 ดวยดาเนนการใชเชอเพลงอนทดแทน เชน แกสโซฮอล กาซเอนจว ไบโอดเซล และปรบปรงระบบ Logistics ขนสงมวลชนและขนสงสนคาใหดขน

3. มการกาหนดแผนยทธศาสตรดานพลงงานในสวนของนามนและไดเรมดาเนนการตามแผนยทธศาสตรเรอยมา ซงในป พ.ศ. 2548 มการจดตงศนยคานามนศรราชา อ. ศรราชา จ. ชลบร และไดมการลงนามของรฐบาลในขอตกลงเกยวกบการกลนและจาหนายปโตรเลยมจานวน 11 ฉบบ คดเปนปรมาณปโตรเลยมสงถง 30.5 ลานบารเรล ซงมมลคากวา 4 หมนลานบาท (ประมาณหนงพนลานเหรยญสหรฐ)

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

71

นอกจากนรฐบาลยงพยายามทจะปรบลดอตราภาษเงนไดนตบคคลซงเรยกเกบจากผลกาไรทไดจากการคาปโตรเลยมจากรอยละ 30 ลงมาใหเหลอเพยงรอยละ 10 ซงอตราภาษนจะลดลงไดอกเปนสดสวนกบปรมาณการคาทเพมขนและกาหนดใหสามารถแขงขนไดกบศนยกลางการคาในระดบภมภาคอน ๆทงน อ. ศรราชา และพนทโดยรอบมความพรอมในดานอปกรณการกลนและจดเกบนามนซงสามารถใชเปนพนฐานสาหรบการกาวขนมามบทบาทในฐานะผคาพลงงานไดทนท เนองจากความตองการพลงงานในประเทศจนและประเทศญปนกาลงเพมสงมากขน ประเทศไทยจงควรถอโอกาสนใชศกยภาพทมอยสรางสวนแบงในตลาดคานามนระดบภมภาคซงปจจบนครอบครองโดยประเทศสงคโปร นอกจากนยงมโครงการซงเปนทรจกในนามของสะพานเศรษฐกจ (Landbridge) ทไดกอสรางเสนทางหลวงความยาว 230 กโลเมตรเชอมระหวางชายฝงทะเลอนดามนและชายฝงอาวไทยทางตอนใตของประเทศไทยโดยจะวางทอขนสงนามนตามแนวทางหลวงดงกลาวไปยงอาวไทย ซงจะทาใหนามนจากตะวนออกกลางทขนสงมาทางเรอสามารถสงตอไปยงประเทศตาง ๆ ในเอเชยเหนอและอนโดจนไดอยางมประสทธภาพและปลอดภยมากยงขน การขนสงนามนผานทอจะชวยตอบรบความตองการใชนามนซงคาดวาจะเพมขนเปนสองเทาหลงจากทความตองการในภมภาคเพมสงขน คาใชจายในการวางแนวทอขนสงนามนและกอสรางคลงจดเกบนามนบรเวณชายฝงอนดามนและอาวไทยคาดวาจะมมลคาสงถง 500-700 ลานเหรยญสหรฐขนอยกบขอบขายและขนาดของโครงการ ทงน คาดวาโครงการจะแลวเสรจไดภายใน 2 ป โดยมการเจรจาหาพนธมตรรวมลงทน ซงการมทอขนสงนามนและคลงนามนจะผลกดนใหไทยกาวขนมาอยในฐานะผคานามนรายสาคญในภมภาครวมทงเปดโอกาสใหมๆ สาหรบกจกรรมและอตสาหกรรมอกหลายประเภททใหกาไรสง อาท การสารองนามนดบ การสรางศนยกลนนามน ตลอดจนการซอมบารงทางทะเล เปนตน

4. กาหนดใหรถยนตเบนซนทใชในราชการและรฐวสาหกจทกคนในจงหวดทมแกสโซฮอลจาหนายตองใชแกสโซฮอล และสถานบรการนามนทตงอยในเขตพนทราชการจานวน 413 แหงใหเปลยนมาขายแกสโซฮอลดวยเชนกน

5. มนโยบายการสงเสรมใหมการประชาสมพนธเพอรณรงคใหประชาชนไดรบความรความเขาใจและรวมกนใชนามนเชอเพลงทมเอทานอลเปนสวนผสม ดาเนนการประสานงานกบบรษทผคานามนใหเพมหวเตมนามนแกสโซฮอลในสถานบรการ รวมทงมการเสนอแนะแนวทางการแกไขปญหารถรนเกาทผผลตรถยนตไมรบรองการใชนามนแกสโซฮอล 6. กาหนดนโยบายเกยวกบองคกรในการดแลการนาพชมาผลตเปนเอทานอลเพอใชเปนสวนผสมของนามนเชอเพลง รวมทงสงเสรมใหมการปรบเปลยนพนธทงมนสาปะหลงและออยทใชเปนวตถดบเพอเพมปรมาณวตถดบและลดตนทนของวตถดบนนๆ

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

72

7. กาหนดใหมดาเนนการวจยเพอทาการเพมสดสวนการผสมเอทานอลจากรอยละ 10 (หรอ E10) เปนรอยละ 20 หรอมากกวา (หรอ E20-E85) ในอนาคต และสนบสนนใหอตสาหกรรมรถยนตในประเทศทาการผลตรถยนตทใชนามนซงมสวนผสมของเอทานอลรอยละ 20 หรอในสดสวนทมากกวา (flex fuel vehicles) 8. สงเสรมและสนบสนนใหมการจดตงโรงงานผลตเอทานอลของผประกอบการขนาดยอมและขนาดกลางโดยองคกรหรอสถาบนเกษตรกรทมศกยภาพเพอใหมแหลงผลตเชอเพลงจากผลผลตทางการเกษตรกระจายอยทวไปในทองถนตางๆ และดาเนนมาตรการดานการยกเวนภาษสรรพสามตของเอทานอล ลดหยอนกองทนนามนเชอเพลงและกองทนเพอการสงเสรมการอนรกษพลงงาน รวมทงกาหนดราคาจาหนายนามนแกสโซฮอลใหตากวาราคาจาหนายนามนเบนซนออกเทนประมาณ 0.50-0.70 บาทตอลตร เพอเปนการควบคมราคาและลดภาระของผบรโภค 9. กาหนดใหทาการยกเลกเลกการใชสารเตมแตง MTBE โดยใหใชเอทานอลทดแทนสารเตมแตง MTBE ในนามนเบนซนออกเทน 95 และนามนเบนซนออกเทน 91 โดยใชเปนเชอเพลงวนละ 2.5 ลานลตร ในป พ.ศ. 2549 และเปนเชอเพลงวนละ 3 ลานลตร ภายในป พ.ศ. 2554

10.144

57/KU

.the.2

006.37

7

เมอ 30

/05/25

65 00:

27:36

Date post:	04-Mar-2023
Category:	Documents
Upload:	khangminh22
View:	0 times
Download:	0 times

วิทยานิพนธ - doi@nrct

Documents