dr TOMASZ NOREK,

KATEDRA EFEKTYWNOŚCI INNOWACJI

UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI

ANALIZA DYNAMIKI ZMIAN ZDOLNOŚCI

INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW REGIONU

ZACHODNIOPOMORSKIEGO

PROBLEMATYKA POMIARU POZIOMU ZDOLNOŚCI INNOWACYJNYCH

PRZEDSIĘBIORSTW

Istota oraz znaczenie innowacyjności w procesach kształtowania konkurencyjności

przedsiębiorstw jest szeroko opisywana w literaturze przedmiotu1. W ostatnim okresie

istotnego znaczenia oraz praktycznego wymiaru nabiera dyskusja o determinantach

wpływających na innowacyjność przedsiębiorstw oraz metodologiach pomiaru

innowacyjności.

Innowacyjność w ujęciu krajowym jest wynikiem innowacyjności regionalnej, zaś

innowacyjność w ujęciu regionalnym jest determinowana między innymi innowacyjnością

przedsiębiorstw działających w danym regionie, funkcjonowaniem sfery badawczo-

rozwojowej, jakością kapitału społecznego oraz regulacjami w obszarze polityki

innowacyjnej.

Zdolności innowacyjne przedsiębiorstwa to całokształt czynników wpływających na

możliwość skutecznego realizowania przedsięwzięć o charakterze innowacyjnym.

Efektywność takich działań jest jednym z najistotniejszych determinantów kształtowania

rynkowej konkurencyjności przedsiębiorstwa2.

Zdolności innowacyjne przedsiębiorstwa są determinowane dwoma grupami

czynników: zewnętrznymi i wewnętrznym.

Do czynników związanych z otoczeniem przedsiębiorstwa można zaliczyć

uwarunkowania ogólnokrajowe (np. regulacje prawne związane ze wspieraniem działalności

innowacyjnej) oraz uwarunkowania specyficzne dla danego regionu, np.: czynniki prawne,

kulturowe, ekonomiczne i techniczne.

1 Janasz W, Kozioł K., Determinanty działalności innowacyjnej przedsiębiorstw, PWE, Warszawa, 2007, s.22

2 P. Drucker, Innowacja i przedsiębiorczość. Praktyka i zasady, Warszawa 1992

Do grupy czynników wewnętrznych należy zaliczyć przede wszystkim zasoby

przedsiębiorstwa, między innymi kapitał intelektualny, zasoby rzeczowe, finansowe oraz

organizacyjne. Dodatkowy wpływ na kształtowanie zdolności innowacyjnych

przedsiębiorstwa ma specyfika branży w której funkcjonuje przedsiębiorstw3.

Przedsiębiorstwo w procesie budowania świadomego kształtowania zdolności

innowacyjnych i tworzenie strategii związanej z działalności innowacyjną w długim okresie,

ma w praktyce wypływ na czynniki wewnętrzne. Dlatego niezwykle istotnego znaczenia

nabiera umiejętność analizy i oceny wewnętrznych czynników kształtujących zdolności

innowacyjne przedsiębiorstwa.

Duża część czynników istotnie wpływających na zdolności innowacyjne

przedsiębiorstwa ma trudno mierzalny czy też niekwantyfikowany charakter, co w dużej

mierze utrudnia precyzyjną analizę i ocenę tej problematyki. Dodatkowym problemem jest

słabości systemów monitorowania regionalnego potencjału innowacyjnego ( na poziomie

regionu ) co skutkuje złą dostępnością, jakością i ilości danych a to z kolei powoduje, iż:

informacje związanie z rozwojem regionu w aspekcie innowacyjności są niepełne,

niespójne, rozproszone i często sprzeczne z sobą,

informacje udostępniane są ze znacznym opóźnieniem czasowym,

występuje wiele trudności w porównywaniu informacji dla kolejnych okresów

czasowych.

Ponadto regionalne system monitorowania innowacyjności dostarczają danych na

takim poziomie agregacji i uogólnienie który utrudnia lub wręcz uniemożliwia prowadzenie

dokładnej i precyzyjnej analizy i oceny zdolności innowacyjnych na poziomie

przedsiębiorstwa.

Wskazana wieloaspektowość i złożoność zjawisk kształtujących zdolności

innowacyjne przedsiębiorstw zmusza do poszukiwania optymalnych metod analizy i oceny

tego obszaru. Autorzy różnych publikacji proponują nowe metodologie pomiaru zdolności i

potencjału innowacyjnego przedsiębiorstw – metodologie precyzyjnie uwzględniające

specyfikę prowadzonej przez przedsiębiorstw działalności oraz wpływ uwarunkowań

regionalnych na innowacyjność przedsiębiorstw4.

3 Innowacje w działalności przedsiębiorstw w integracji z Unią europejską, W. Janasz ( red. ), Difin, Warszawa

2005, s.25 4 Nowe propozycje metodologiczne pomiaru i oceny innowacyjności, por Kanerva M., Hollanders H., Arundel

A., Can We Measure and Compare Innovation in Services, MERIT – Maastricht Economic Research Institute on

Innovation and Technology, Mastricht, 2006

Opisywane w literaturze przedmiotu i wykorzystywane w praktyce metody pomiaru

innowacyjności często przynoszą różne wyniki co zmuszą do prowadzenia pogłębionych

analiz mających na celu uchwycenie rzeczywistego potencjału innowacyjnego regionów.

Potencjał innowacyjny regionu może być analizowany i oceniany za pomocą różnych

metod i związanych z nimi wskaźnikami, np. metodologia OECD, metodologia Frascati,

metodologia Oslo czy też za pośrednictwem systemów statystycznych takich jak Eurostat czy

też GUS5.

Bez względu na zastosowaną metodę pomiaru i oceny innowacyjność polskiej

gospodarki w ujęciu krajowym jest na stosunkowo niskim poziomie. W regularnie

publikowanym przez InnoMetrics raporcie „EUROPEAN INNOVATION SCOREBOARD

2009” polska gospodarka w 2009 roku pod względem innowacyjności wyrażanej

wskaźnikiem SII ( ang. Summary Innovation Index ) znalazła się na 23 miejscu na 27

badanych6.

W Polsce ( podobnie jak w większości krajów Europy środkowo-wschodniej )

występuje duże zróżnicowanie w potencjale innowacyjnym poszczególnych regionów7.

Problematyka zróżnicowania potencjału innowacyjnego regionów czy też oceny i

identyfikacji barier rozwoju działalności innowacyjnej jest przedmiotem licznych badań i

studiów co ewidentnie ukazuje wagę i znaczenie problemu8.

Celem niniejszego artykułu jest próba przeprowadzenia analizy dynamiki i kierunków

zmian w zdolnościach innowacyjnych grupy przedsiębiorstw sektora MSP regionu

zachodniopomorskiego. Artykuł prezentuje również aktualną sytuację innowacyjności

regionu zachodniopomorskiej opisaną przy użyciu popularnych mierników potencjału

innowacyjnego. Prezentacja aktualnego potencjału innowacyjnego regionu

zachodniopomorskiego wydatnie ułatwi analizę i ocenę kierunków zmian potencjału

innowacyjnego grupy badanych przedsiębiorstw.

Z uwagi na objętość i charakter publikacji Autor celowo zrezygnował ze

szczegółowego opisu metodologii pomiaru oraz konstrukcji wykorzystanych narzędzi

pomiarowych czy też próby uchwycenia i oceny związków przyczynowo skutkowych

5 Problem metodyk pomiaru innowacyjności jest szeroko opisywany w literaturze, por. M. Górzyński, Przegląd

wskaźników monitorowania i systemów wspierania innowacyjności w krajach UE i wybranych krajach

pozaeuropejskich – wnioski i rekomendacje dla Polski, CASE – Doradcy, Warszawa 2005 6 http://www.proinno-europe.eu/page/regional-innovation-scoreboard

7 A. Żołnierski, Potencjał innowacyjny polskich małych i średniej wielkości przedsiębiorstw, PARP, Warszawa

2005 8G. Gorzelak ( red ), Polska regionalna i lokalna w świetle badań EUROREG, Wydawnictwo Naukowe Scholar,

Warszawa, 2007 czy też K. Piech ( edited ), Knowledge and innovation precesses In Central and East European

economies, The Knowledge & Innovatin Institiute, Warsaw 2007

zachodzących między determinantami kształtującymi zdolność innowacyjną badanych

przedsiębiorstw regionu czy wykazania barier rozwoju innowacyjności w regionie. Pierwszy

aspekt jest szeroko opisywany w literaturze, drugi zaś jest przedmiotem innych publikacji

Autora.

W artykule wykorzystano powszechnie dostępne dane statystyczne, wyniki badań

empirycznych przeprowadzonych przez Katedrę Efektywności Innowacji Wydziału

Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego w ramach realizacji projektów wspierających

innowacyjność regionalną9 oraz dane empiryczne pochodzące z platformy audytowej WZiEU.

Platforma audytowa jest narzędziem ( opartym o autorski system informatyczny )

stworzonym przez pracowników Katedry Efektywności Innowacji Wydziału Zarządzania i

Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego i stanowi propozycję metody oceny zdolności

innowacyjnych przedsiębiorstw10

.

CHARAKTERYSTYKA REGIONU ZACHODNIOPOMORSKIEGO W ASPEKCIE

OCENY ZDOLNOŚCI INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW

Specyfika związana ze strukturą gospodarki oraz uwarunkowania geograficzne istotnie

wpływają na jego potencjał innowacyjny regionu. Województwo zachodniopomorskie

zajmuje powierzchnię 22,9 tys. km2 ( 12 miejsce pod względem wielkości, 7,3% pow. kraju ).

Liczba ludności 1 693 284 (6 miejsce pod względem liczby mieszkańców, dane z roku 2009

rok ).

Według danych GUS, na koniec roku 2009, 9% pracujących w zachodniopomorskim

było zatrudnionych w rolnictwie (16,6% w Polsce ), 28,1% w przemyśle (28,5% w Polsce),

62,9% w usługach (54,9% w Polsce). Stopa bezrobocia w województwie na koniec grudnia

2009 była stosunkowo wysoka i wynosiła w województwie zachodniopomorskim 17,1%

(12,9% w Polsce ). Struktura zatrudnienia według sektorów stawia region zachodniopomorski

w korzystnej sytuacji na tle innych województw.

9 Uniwersytet Szczeciński w latach 2006-2008 uczestniczył w realizacji projektów InMor i BTT w ramach

których zrealizowana badania mające na celu identyfikacja aktualnego stanu innowacyjności branż: morskiej,

budowlanej, turystycznej i transportowej regionu zachodniopomorskiego oraz określenie możliwości

współpracy i transferu innowacji między firmami regionu. 10

Koncepcja funkcjonowania platformy audytowej została omówiona w szeregu publikacji pracowników

Katedry Efektywności Innowacji Wydziału Zarządzania i Ekonomiki Usług. Por. T. Norek, Platforma Audytu

Innowacji jako przykład narzędzia wspomagającego budowanie potencjału innowacyjnego regionu, IV

Ogólnopolska Konferencja Naukowa z cyklu Społeczeństwo Informacyjne, Stan i kierunki rozwoju w świetle

uwarunkowań regionalnych, Uniwersytet Rzeszowski, 2010. Platforma Audytowa WZiEU. Platforma

Audytowa WZiEU dostępna jest pod adresem ai.wzieu.pl

W ostatnich kilkunastu latach gospodarka województwa zachodniopomorskiego

przeżywała okres dekoniunktury i ewidentnego spadku aktywności. Sytuacja gospodarcza

regionu zachodniopomorskiego była w ostatnich latach źródłem wielu badań które

potwierdzały fakty kryzysu11

. Znacząco zmalał udział województwa zachodniopomorskiego

w strukturze PKB kraju, plasując go dopiero na 9 miejscu12

. Mimo potencjalnej atrakcyjności

inwestycyjnej bezpośrednie inwestycje zagraniczne w regionie w 2006 roku wyniosły 101

mln dolarów, co stanowiła zaledwie 3,2% inwestycji zagranicznych w skali kraju i dawało

regionowi 10 miejsce w Polsce.

Nastąpiła wyraźna zmiana profilu gospodarczego w regionie województwa

zachodniopomorskiego. Wzrosło znaczenie sektora usług a na znaczeniu zyskały

przedsiębiorstwa małe i średnie. Zgodnie z danymi REGON 2,9% podmiotów działa w

sektorze rolnym i wydobywczym (w Polsce 2,4%), 21,3% w przemyśle i budownictwie (w

Polsce 21%) oraz 78% w usługach (w Polsce 76,4%) - struktura sektorowa podmiotów

gospodarczych jest zbliżona do przeciętnej w kraju. Struktura wielkościowa przedsiębiorstw

wygląda następująco: 97% działających w regionie zachodniopomorskim przedsiębiorstw to

mikro i małe przedsiębiorstwa, średnie przedsiębiorstw to nieco ponad 1% firm

zarejestrowanych w rejestrze REGON.

Analizują region zachodni w aspekcie zdolności i potencjału innowacyjnego

przedsiębiorstw (głównie sektora MSP ) należy zwrócić uwagę na kilka istotnych cech.

Odsetek firm innowacyjnych w ogólnej liczbie działających przedsiębiorstw: region

zachodniopomorski 12,0%. Daje to regionowi zachodniopomorskiemu 15 pozycja w kraju,

lider w tym obszarze jest region mazowiecki – 26,9%.

Udział sektora MSP w regionalnych nakładach innowacyjnych jest w

zachodniopomorskim najniższy w kraju – 16%. Region zachodniopomorski - pozycja 16 (

lider: region łódzki – 53%)

Pod kątem specyfiki prac badawczo rozwojowych ( prace o charakterze ciągłym lub

dorywczym ) województwo zachodniopomorskie również zajmuje odległą pozycję. W region

zachodniopomorski tylko 18% prac badawczo rozwojowych ma charakter ciągły

(zachodniopomorskie: pozycja 15, lider: region opolski – 56% działań o charakterze

ciągłym).

11

Innowacje w działalności przedsiębiorstw integracji z Unią Europejska, red. W. Janasz, Difin, Warszawa

2005, s 275 12

Dane GUS dla województwa zachodniopomorskiego 2007,

http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/szczec/ASSETS_woj_2009_rachunki_regionalne_01.pdf

Pod względem poziomu innowacyjności, województwo zachodniopomorskie zajmuje

na tle kraju pozycję poniżej przeciętnej, zaś potencjał innowacyjny regionu

zachodniopomorskiego jest zdecydowanie nieadekwatny do jego ogólnego potencjału

gospodarczego.

Syntetyczna ocena potencjału innowacyjnego województwa zachodniopomorskiego

przeprowadzona przy użyciu sumarycznego wskaźnika RIS ( ang. regional innvation

scoreboard13

) plasuje województwo zachodniopomorskie na 12 pozycji ( wartość RIS dla

zachodniopomorskiego – 0,2894 ). Liderem pod względem potencjału innowacyjnego

ocenianego przy użyciu tego wskaźnika jest województw mazowieckie – 0,886614

.

Niski poziom innowacyjności regionu zachodniopomorskiego potwierdzają również

inne badania. Poziom innowacyjności województwa zachodniopomorskiego, mierzony

syntetycznym wskaźnikiem, uwzględniającym informację nt. działalności innowacyjnej

podmiotów gospodarczych, poziomu nakładów na B+R, zasobów ludzkich w sektorze B+R,

poziomu wykształcenia społeczeństwa oraz rozwoju społeczeństwa informacyjnego, liczby

szkół wyższych oraz studentów (w tym studentów kierunków technicznych), w 2008 roku

plasował region zachodniopomorski 11 miejscu w kraju (pozycja obliczona przy pomocy

metody Perkala ) lub na 10 miejscu w kraju ( pozycja obliczona przy pomocy metody

Hellwiga )15

.

Jako główne determinanty wpływające na niski potencjał innowacyjny regionu

zachodniopomorskiego należy wskazać:

1. niewielki udział sektora MSP w regionalnych nakładach na działalności innowacyjną,

2. niewielki odsetek firm w regonie które wprowadzają innowacje w swojej działalności,

3. niski poziom nakładów na działalność B+R w regionie w relacji do PKB (w

zachodniopomorskim wskaźnik ten wynosi 0,27% - przy średniej krajowej 0,65% i 2% w

Unii Europejskiej - nakłady na działalność B+R w przeliczeniu na jednego mieszkańca

(53 zł w zachodniopomorskim przy średniej krajowej równej 120 zł ),

4. dorywczy charakter prac o charakterze innowacyjnym prowadzonych w

przedsiębiorstwach regionu,

5. niską liczbę zgłoszonych patentów,

13

Metodologia obliczania wskaźnika RIS prezentowana jest między innymi na http://www.proinno-

europe.eu/page/regional-innovation-scoreboard 14

Obliczenia własne Autora na podstawie danych publikowanych przez GUS i EUROSTAT dla roku 2009 15

A. Nowakowska ( red. ) Zdolności innowacyjne polskich regionów, Ranking potencjału innowacyjnego

polskich regionów z wykorzystaniem miar syntetycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2009

6. małą liczbę działających w regionie firm z nowoczesnych branż gospodarki, brak

sprawnie działających jednostek i organizacji których zadaniem jest tworzenie i transfer

technologii (województwo zachodniopomorskie zajmuje ostatnie miejsce w kraju pod

względem udziału prac rozwojowych w wydatkach na B+R. Podobnie niekorzystny jest

udział środków przeznaczanych przez przedsiębiorstwa regionu na finansowanie nauki,

wynoszący 0,6% przy średniej krajowej 9,9%. Mimo iż zwiększyła się liczba uczelni

wyższych i studentów, jednak transfer wiedzy i technologii miedzy sektorem naukowo-

badawczym a praktyką gospodarczą w regionie pozostał na niskim poziomie.

Oprócz analizy głównych wskaźników determinujących rozwój potencjału

innowacyjnego regionu zachodniopomorskiego można również wskazać dodatkowe czynniki

wpływające na niską innowacyjność regonu. Badania prowadzone w Katedrze Efektywności

Innowacji Wydziału Zarządzania i Ekonomiki Usług wskazują, że innym czynnikami istotnie

determinującymi rozwój potencjału innowacyjnego regionu zachodniopomorskiego są:

1. niedostateczny przepływ informacji o możliwych źródłach finansowania działalności

innowacyjnej,

2. niewystarczające zaufanie przedsiębiorstw do innych firm regonu (brak odpowiedniej

wiedzy o innych podmiotach działających w regionie zachodniopomorskim, ich

potrzebach i ofertach),

3. trudności z określeniem własnych potrzeb technologicznych i organizacyjnych,

4. brak wiedzy wśród przedsiębiorstw o badaniach prowadzonych przez jednostki B+R

regionu zachodniopomorskiego,

5. brak współpracy z jednostkami B+R lub zła ocen tej współpracy,

6. niewystarczające wsparcie organizacyjne ze strony instytucji okołobiznesowych dla

przedsiębiorstw regionu zachodniopomorskiego.

ZAŁÓŻENIA METODOLOGICZNE DLA ANALIZY I OCENA DYNAMIKI ZMIAN

ZDOLNOŚCI INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW SEKTORA MSP

REGIONU ZACHODNIOPOMORSKIEGO

Badanie zdolności innowacyjnych firm sektora MSP regionu zachodniopomorskiego

przeprowadzona przy pomocy ankiety badawczej opiera się o 43 pytania, podzielone na osiem

kategorii - etapów procesu rozwoju innowacyjności w przedsiębiorstwie. Tak metodologia

badania jest zgodna z powszechnie opisywaną w literaturze przedmiotu ścieżką realizacji

procesu innowacyjnego16

.

Szczegółowa metodologia badania potencjału innowacyjnego została opracowana na

Uniwersytecie w Hamburgu (Universität Hamburg) i jest wdrażana i stosowana w badaniach

potencjału innowacyjnego realizowanego przez konsorcjum naukowo-biznesowe, w tym Izbę

Gospodarczą (Handelskammer Hamburg) i Uniwersytet w Hamburgu (Universität Hamburg)

w formie audytu innowacyjności (Hamburger Innovationsaudit).

Dostosowanie metodologii badawczej do polskich realiów gospodarczy jest wynikiem

współpracy Katedry Efektywności Innowacji (Uniwersytet Szczeciński, Wydział Zarządzania

i Ekonomiki Usług) z Centrum Innowacji i Patentów Izby Gospodarczej w Hamburgu oraz

Uniwersytetem w Hamburgu17

.

Rysunek 1 Determinanty zdolności innowacyjnych przedsiębiorstwa

Źródło: opracowanie własne

16

Por. P. Niedzielski, Zarządzanie innowacjami w przedsiębiorstwach usługowych, w: Przedsiębiorstwo

usługowe. Zarządzanie, red. B. Filipiak i A. Panasiuk, PWN, Warszawa 2008, s.240, D. Vahs, R. Burmester,

Innovationsmanagement, Von der Produktidee zur erfolgreichen Vermarktung, Schäffer Poeschel, Verlag

Stuttgart 2003, s. 144, J. Howells, Innovation and services. New conceptual frameworks, „CRIC Disussion

Paper”, no. 38, August 2000, s. 8. 17

Metodologia badania zdolności innowacyjnych przedsiębiorstw wykorzystywana w opisywanym badaniu

została szczegółowo zaprezentowana w szeregu publikacji pracowników Wydziału Zarządzania i Ekonomiki

Usług, por. T. Norek, Benchmarking innowacyjności przedsiębiorstw w regionie zachodniopomorski, IV

Ogólnopolska Konferencja Naukowa c cyklu Przedsiębiorczość, Innowacyjność, Foresight. Aspekty

Ekonomiczne, Społeczne i Ekologiczne, Politechnika Rzeszowska, 2010

Zdolności innowacyjne

przedsiębiorstwa

Analiza sytuacji wewnętrznej i zewnętrznej

przedsiębiorstwa

Problematyka poszukiwania pomysłów w

zakresie innowacyjności

Problematyka planowania

przedsięwzięć w zakresie

innowacyjności

Finansowanie przedsięwzięć innowacyjnych

Kultura innowacji i strategia

rozwoju zasobów ludzkich

Komunikacja wewnętrzna w

przedsiębiorstwie i jego organizacja

Problematyka dyfuzji i

urynkowienia innowacji

Problematyka wdrażania projektów

przedsięwzięć o charakterze

innowacyjnym.

Struktura badania zdolności innowacyjnych przedsiębiorstw wynikała ze szczegółowej

analizy kolejnych faz procesu wdrożenia przedsięwzięć o charakterze innowacyjnym,

począwszy od analizy sytuacji i otoczenia podmiotu, poprzez umiejętne szukanie nowych

pomysłów, trafne szacowanie przyszłych wyników, pozyskanie źródeł finansowania, a

skończywszy na skutecznym i efektywnym wdrożeniu inicjatyw wraz z niezbędną kontrolą

ich produktów i rezultatów.

Przebieg procesu innowacji w organizacji w ramach przyjętej strategii innowacyjności

wymaga ciągłej, wiarygodnej analizy, której wyniki dadzą rzetelne źródło podejmowania

skutecznych decyzji biznesowych. Proces taki może obejmować rozpoznanie problemów

organizacji, opracowywanie pomysłów, tworzenie programów i projektów w obszarze

innowacji, prowadzenie badań i rozwoju oraz doskonalenie poszczególnych faz przebiegów

procesów w organizacji i produktów oraz ocenę akceptacji nowych rozwiązań przez klientów

i innych interesariuszy.

Szczegółowo badanymi obszarami determinującymi zdolności innowacyjne

przedsiębiorstwa były:

1. Analiza sytuacji wewnętrznej i zewnętrznej przedsiębiorstwa. W tym obszarze

szczegółowym badaniom poddano między innymi takie aspekty jak:

a. wpływ zewnętrznych bodźców na kreowanie pomysłów innowacyjnych w

przedsiębiorstwie,

b. możliwości i kierunki rozszerzania działalności przedsiębiorstwa w wyniku

wdrażania innowacyjnych produktów i usług,

c. współpracę z innymi przedsiębiorstwami oraz instytucjami wspierania biznesu

w zakresie realizacji przedsięwzięć o charakterze innowacyjnym.

2. Problematyka poszukiwania pomysłów w zakresie innowacyjności. W tym obszarze

analizowano:

a. wpływ opinii klientów na rozwijanie oferty produktowej przedsiębiorstwa,

b. korzystanie z zewnętrznych ekspertyz i opracowań w procesie poszukiwania

innowacyjnych pomysłów,

c. wykorzystanie pracowników firmy w procesie poszukiwania i kreowania

pomysłów w zakresie nowych produktów.

3. Problematyka planowania przedsięwzięć w zakresie innowacyjności. W tym obszarze

analizie poddano między innymi:

a. umiejętność oceny potencjału innowacyjnego nowych pomysłów,

b. kryteria determinujące decyzje związane z przerwaniem prac na nowymi

produktami

c. formalizację procesu zarządzania nowymi produktami

4. Finansowanie przedsięwzięć innowacyjnych. W tym obszarze analizowano:

a. dostępność środków finansowych na prowadzenie działalności w zakresie

przedsięwzięć innowacyjnych (o charakterze stałym jak i dorywczym),

b. ocenę poziomu tych środków (odpowiadającą na pytanie czy przedsiębiorstwa

dysponują wystarczającymi środkami na realizację przedsięwzięć

innowacyjnych),

c. wiedzę kadry zarządzającej przedsiębiorstwem w zakresie możliwości

pozyskiwania środków finansowych na realizację projektów o charakterze

innowacyjnym,

5. Kultura innowacji i strategia rozwoju zasobów ludzkich. W tym obszarze

szczegółowej analizie poddano między innymi:

a. rolę właściciela ( właścicieli ) przedsiębiorstwa w realizacji przedsięwzięć o

charakterze innowacyjnym,

b. chęć podejmowania przez przedsiębiorstwo ryzyka związanego z realizacją

przedsięwzięć o charakterze innowacyjnym,

c. rozwiązania formalne i organizacyjne w zakresie strategii zarządzania

personelem zajmującym się przedsięwzięciami innowacyjnym.

6. Komunikacja wewnętrzna w przedsiębiorstwie i jego organizacja. W tym obszarze

analizowano między innymi:

a. poziom wykorzystania przez przedsiębiorstwo nowoczesnych rozwiązań

technologicznych wspomagających komunikację i pracę zespołową (w

szczególności rozwiązania z zakresu technologii informatycznych),

b. skuteczność i efektywność przepływu informacji między pracownikami

przedsiębiorstwa.

7. Problematyka dyfuzji i urynkowienia innowacji. Ten obszar dostarczał szczegółowej

wiedzy dotyczącej następujących aspektów:

a. ilość wdrożonych innowacyjnych produktów i usług przez przedsiębiorstwo w

ostatnich okresach ( w trzech latach poprzedzających badanie ),

b. ilości innowacyjnych produktów i usług w stosunku do całej oferty

przedsiębiorstwa,

c. oceny zyskowności wdrażanych innowacyjnych produktów i usług,

d. oceny akceptacji wdrażanych innowacyjnych produktów i usług przez

klientów przedsiębiorstwa.

8. Problematyka wdrażania projektów przedsięwzięć o charakterze innowacyjnym. W

tym obszarze analizowano:

a. system monitoringu związanego z kontrolą jakości oraz kosztów wdrażania

innowacyjnych produktów i usług,

b. zasady i procedury związane z pozyskiwanie obcych technologii i „know

how”,

c. jakość zasobów kadrowych przedsiębiorstwa związanych z realizacją

przedsięwzięć o charakterze innowacyjnym.

W ramach oceny poszczególnych kategorii przedsiębiorstwa dokonywały oceny od kilku

do kilkunastu aspektów swego funkcjonowania w ramach danego obszaru. Wszystkie pytania

na etapie konstruowania narzędzi pomiarowych skalowane było od 1 do 5 ( gdzie 1 oznaczało

ocenę najniższą, zaś a 5 ocenę najwyższą ) – taka konstrukcja ułatwiła porównywanie

uzyskanych wyników oraz ich ocenę.

Z uzyskanych wyników obliczono wartości średnie – dla poszczególnych aspektów

szczegółowych, dla poszczególnych obszarów jak i dla oceny całościowej.

W dalszej części artykułu – ze względu na ograniczoną objętość - zostaną

zaprezentowane jedynie zbiorcze wyniki badania porównawczego dla poszczególnych

kategorii. Takie zestawienie pozwoli wskazać na dynamikę i kierunki zmian zdolności

innowacyjnych przedsiębiorstw sektora MSP regionu zachodniopomorskiego.

Badania prowadzone za pośrednictwem platformy audytowej realizowane są w trybie

ciągłym ( przedsiębiorca w każdym momencie może powtórzyć badanie które zostanie

zapisane w bazie danych systemu ). W celu przeprowadzenia badań porównawczych wybrano

dane opisujące zdolności innowacyjne ( w ośmiu opisanych kategoriach ) z dwóch okresów:

1. I okres – dane z badań prowadzonych od 05.2009 do 07.2009,

2. II okres – dane z badań prowadzonych od 06.2010 do 08.2010.

Roczny odstęp pomiędzy kolejnymi badaniami poszczególnych przedsiębiorstw zapewnił

wystarczająca interwał czasowy pozwalający na dokonanie wnioskowani o dynamice i

kierunkach zmian w obszarze zdolności innowacyjnych badanych podmiotów.

Do analizy wybrano 108 przedsiębiorstw – które w przyjętym okresie obserwacyjnym

wykonały przynajmniej dwa badania innowacyjności. Do przeprowadzenia porównania

przyjęto dane z badań o maksymalnie długim interwale czasowym. Analizowane firmy

dobrane były również pod kątem zapewnienie odpowiedniej struktury badawczej

odwzorowującej gospodarkę regionu: 30% firm produkcyjne,70% firmy usługowe. Podział ze

względu na wielkość badanych przedsiębiorstw przedstawiał się w sposób następujący: 56%

(61 przedsiębiorstw) mikro przedsiębiorstwa, 42% (45 przedsiębiorstw) małe

przedsiębiorstwa, 2% (2 przedsiębiorstwa) średnie przedsiębiorstwa.

Wykres 1 Struktura próby badawczej ze względu na rodzaj prowadzonej działalności i ze

względu na wielkość przedsiębiorstwa

Źródło: opracowanie własne

Struktura próby badawczej ze względu na rodzaj prowadzonej działalności i ze względu

na wielkość przedsiębiorstwa została graficznie zaprezentowana na wykresie nr 1

ANALIZA I OCENA DYNAMIKI I KIERUNKÓW ZMIAN W OBSZARZE

ZDOLNOŚCI INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW SEKTORA MSP

REGIONU ZACHODNIOPOMORSKIEGO

Analiza i ocena dynamiki i kierunków zmian w obszarze zdolności innowacyjnych grupy

badanych przedsiębiorstw została przeprowadzona w następujących przekrojach:

1. analiza i ocena zmian i kierunków zdolności innowacyjnych przedsiębiorstw w ujęciu

ogólnym,

2. analiza i ocena zmian i kierunków zdolności innowacyjnych przedsiębiorstw ze

względu na rodzaj prowadzonej działalności,

3. analiza i ocena zmian i kierunków zdolności innowacyjnych przedsiębiorstw ze

względu na wielkość przedsiębiorstw,

4. analiza i ocena zmian i kierunków zdolności innowacyjnych przedsiębiorstw w

przestrzeni geograficznej regionu.

76

32

Struktura próby badawczej ze względu na rodzaj prowadzonej działalności

Usługowe Produkcyjne

61; 56%

45; 42%

2; 2%

Struktura próby badawczej ze względu na wielkość przedsiębiorstwa

Mikro Małe Średnie

Ogólna ocena dynamiki i kierunków zmian zdolności innowacyjnych dla grupy badanych

przedsiębiorstw regionu zachodniopomorskiego przyniosła szereg interesujących wyników.

Większość kategorii w II badaniu uzyskała lepsze wyniki niż w badaniu I – cztery badane

kategorie. Trzy kategorie – Wdrożenie i kontrola projektu, Szacowanie i planowanie

projektów oraz Szukanie pomysłów – uzyskały oceny niższe.

Najwyższą dodatnią dynamikę zmian zanotowała kategoria związana z dyfuzją innowacji

(zmiana o 0,85 w stosunku do badania I, wartość procentowa zmiany 21%)18

. Kategoria ta

opisuje jeden z najistotniejszych etapów procesu innowacyjnego z punktu widzenia

przedsiębiorstwa – etapu który decyduje o akceptacji wprowadzonej na rynek innowacji i

przełożeniem tego sukcesu na zyski przedsiębiorstwa. Wydaje się, iż ta wysoka zmiana oceny

tej dla tej kategorii potwierdzą znacznie tego etapu dla przedsiębiorców. Dogłębna analiza tej

kategorii pozwala również stwierdzić, iż przedsiębiorcy nabierają doświadczenia związanego

z wprowadzaniem na rynek innowacji.

Kolejną zmianę o dużej dynamice można zauważyć analizują kategorię związaną z

finansowaniem przedsięwzięć o charakterze innowacyjnym (zmiana o 0,35 w stosunku do

badania I, wartość procentowa zmiany 9%). Można stwierdzić, iż na taką zmianę miał przede

wszystkim wpływ fakt, iż przedsiębiorcy posiadają coraz większą wiedzę i doświadczenie

związane z możliwości pozyskiwania funduszy ( szczególnie funduszy europejskich ).

Zauważalny wpływ na poprawę oceny tej kategorii ma fakt rezerwowania w budżetach

analizowanych firm specjalnych środków na prace związane z realizacji przedsięwzięć

innowacyjnych.

Podobnie wysoką dynamikę zmian wykazuję kategoria opisująca Kulturę innowacji w

przedsiębiorstwie (zmiana o 0,15 w stosunku do badania I, wartość procentowa zmiany 8%).

W świetle uzyskanych wyników można stwierdzić, iż zmiany oceny tej kategorii

powodowane są głównie zmianami w obszarze wiedzy i kompetencji pracowników badanych

przedsiębiorstw. Potwierdzą to uprzednio stwierdzony fakt, iż badane przedsiębiorstwa

dysponują coraz większymi kompetencjami i doświadczeniem w zakresie realizacji

przedsięwzięć innowacyjnych.

Największą ujemną dynamikę wykazała kategoria opisująca problematykę związaną z

Szukaniem pomysłów na innowacje (zmiana o -0,25 w stosunku do badania I, wartość

18

Jak główne kryterium oceny dynamiki zmian zdolności innowacyjnych badanej grupy przedsiębiorstw regionu

zachodniopomorskiego Autor przyjął procentową wartość zmiany obliczanej dla danych pochodzących z I i II

badania.

procentowa zmiany 6%). Ujemna dynamika tej kategorii może być powodowana zbyt małym

wykorzystaniem wpływ opinii klientów na rozwijanie oferty produktowej przedsiębiorstwa.

Pogłębiona analiza tej kategorii wskazuje również, iż badane przedsiębiorstwa mimo

posiadania coraz bardziej doświadczonego i kompetentnego personelu w zakresie realizacji

przedsięwzięć innowacyjnych w zbyt małym stopniu korzystają z kreatywnego wykorzystania

pracowników firmy w procesie poszukiwania i kreowania pomysłów w zakresie nowych

produktów. Wydaje się również, iż na ocenę tej kategorii wpływa niewystarczająca

współpraca badanych przedsiębiorstw z instytucjami badawczo rozwojowymi.

Kolejną kategorią która uzyskała ujemną dynamikę była kategoria związana z

wdrażaniem i kontrolą przedsięwzięć innowacyjnych (zmiana o -0,2 w stosunku do badania I,

wartość procentowa zmiany 6%). Największe zmiany w tej kategorii dotyczyły

funkcjonowania system monitoringu związanego z kontrolą jakości oraz kosztów wdrażania

innowacyjnych produktów i usług.

Tabela 1 Dynamika i kierunki zmian determinantów kształtujących zdolności innowacyjne

badanych przedsiębiorstw

Badanie Kultura

innowacji

Komunikacja

i organizacja

Urynkowie-

nie

Wdrożenie

i kontrola projektu

Finanso

wanie

Szacowanie

i planowanie

Szukanie

pomysłów

Analiza

sytuacji i otoczenia

Badanie I

Próba 2 3,3 4 3,25 3,7 3,25 4 4,15

Badanie II

próba 2,15 3,35 4,85 3,05 4,05 3,2 3,75 4,3

Źródło: opracowanie własne

Zbiorcze wyniki ogólnej analizy dynamiki i kierunków zmian zdolności innowacyjnych

dla grupy badanych przedsiębiorstw zaprezentowano w tabeli nr 1 oraz w postaci graficznej

oraz na wykresie nr 2.

Wykres 2 Dynamika i kierunki zmian determinantów kształtujących zdolności innowacyjne

badanych przedsiębiorstw

Źródło: opracowanie własne

Tabela 2 Ogólna ocena dynamiki i kierunku zmian zdolności innowacyjnych badanych

przedsiębiorstw

Badanie Rodzaj

działalności Ocena sumaryczna

I badanie

Produkcja 3,48

Usługi 3,44

Próba 3,46 Zmiana wartości Zmiana %

II badanie

Produkcja 3,61 0,14 3,96%

Usługi 3,56 0,13 3,64%

Próba 3,59 0,13 3,80%

Źródło: opracowanie własne

Ogólna analiza otrzymanych wyników wskazuje jednoznacznie iż największą dodatnią

dynamikę zmian badane przedsiębiorstwa zanotowały w obszarze związanym z wdrażaniem i

dyfuzja innowacji. Największą ujemną dynamikę zmian zaobserwowano dla kategorii

związanych z szacowaniem i planowaniem przedsięwzięć o charakterze innowacyjnym.

Zagregowana analiza uzyskanych wyników wykazuje, iż ogólna dynamika zmiany

zdolności innowacyjnych dla grupy badanych przedsiębiorstw była dodatnia, zmiana o 0,13 w

stosunku do badania I, wartość procentowa zmiany 3,8%.

Zestawienie graficzne wszystkich analizowanych obszarów dla I i II badania

zamieszczono na wykresie nr 3.

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

Kultura innowacji

Komunikacja i organizacja

Urynkowienie Wdrożenie i kontrola projektu

Finansowanie Szacowanie i planowanie

Szukanie pomysłów

Analiza sytuacji i otoczenia

2

3,3

4

3,25

3,7

3,25

4 4,15

2,15

3,35

4,85

3,05

4,05

3,2

3,75

4,3

I badanie Próba II badanie Próba

Wykres 3 Dynamika i kierunki zmian determinantów kształtujących zdolności innowacyjne

badanych przedsiębiorstw

Źródło: opracowanie własne

Badanie ogólne dynamiki i kierunków zmian zdolności innowacyjnej zostało

uszczegółowione w rozbiciu na rodzaj działalności prowadzonej przez badane

przedsiębiorstwa. Uzyskane wyniki pokazują, iż nieco większą dynamikę zmian wykazują

firmy prowadzące działalność usługową (zmiana o 0,12 w stosunku do badania I, wartość

procentowa zmiany 4%). Przedsiębiorstwa deklarujące prowadzenie działalności o

charakterze produkcyjnym uzyskał wynik nieznacznie niższy(zmiana o 0,13 w stosunku do

badania I, wartość procentowa zmiany 3,49%)

Tabela 3 Dynamika i kierunki zmian determinantów kształtujących zdolności innowacyjne

badanych przedsiębiorstw z podziałem na rodzaj prowadzonej działalności

Okres Kategoria Kultura

innowacji

Komunikacja i

organizacja

Urynkowie

nie

Wdrożenie

projektu

Finansowa

nie

Szacowanie i

planowanie

Szukanie

pomysłów

Analiza sytuacji i

otoczenia

I

badanie

Produkcja 2,1 3,1 4,1 3,6 3,5 3,2 4,2 4

Usługi 1,9 3,5 3,9 2,9 3,9 3,3 3,8 4,3

Próba 2 3,3 4 3,25 3,7 3,25 4 4,15

II

badanie

Produkcja 2,2 3,1 5,5 3,1 3,9 3 4 4,1

Usługi 2,1 3,6 4,2 3 4,2 3,4 3,5 4,5

Próba 2,15 3,35 4,85 3,05 4,05 3,2 3,75 4,3

Źródło: opracowanie własne

0

1

2

3

4

5

6 Kultura innowacji

Komunikacja i organizacja

Urynkowienie innowacji

Wdrażanie i kontrola

projektów

Finansowanie

Szacowanie i planowanie

Szukanie innowacyjnych

pomysłów

Analiza sytuacji i otoczenia

I badanie

II badanie

Wyniki analizy dynamiki i kierunków zmian zdolności innowacyjnych dla grupy

badanych przedsiębiorstw uwzględniające rodzaj prowadzonej działalności zaprezentowano w

tabeli nr 3 oraz przedstawiono graficznie na wykresie nr 4.

Wykres 4 Dynamika i kierunki zmian determinantów kształtujących zdolności innowacyjne

badanych przedsiębiorstw z podziałem na rodzaj prowadzonej działalności

Źródło: opracowanie własne

Analiza uzyskanych wyników z uwzględnieniem wielkości badanych przedsiębiorstw

wskazuje iż zdecydowanie największą dynamikę zmiany w obszarze badanych kategorii

wykazały mikro przedsiębiorstwa – średnia wartość zmiany między badanymi kategoriami

wyniosła 0,35 i odpowiadał temu średnia zmiana o 13,31%. Mikro przedsiębiorstwa

zanotowały największą dynamikę zmian w obszarze kategorii związanych z Komunikacją i

organizacją (zmiana o 0,8 w stosunku do badania I, wartość procentowa zmiany 36,36%) oraz

dyfuzją innowacji (zmiana o 1 w stosunku do badania I, wartość procentowa zmiany 30,30%).

Należy odnotować fakt, iż żadna z badanych kategorii w przypadku mikro

przedsiębiorstw nie wykazała wartości ujemnych.

Nieco mniejszą dynamikę zmian odnotowano dla małych przedsiębiorstw. Średnia

wartość zmiany między badanymi kategoriami wyniosła 0,18 i odpowiadał temu średnia

0

1

2

3

4

5

6

Kultura innowacji

Komunikacja i organizacja

Urynkowienie Wdrożenie projektu

Finansowanie Szacowanie i planowanie

Szukanie pomysłów

Analiza sytuacji i otoczenia

2,1

3,1

4,1

3,6 3,5

3,2

4,2 4

1,9

3,5

3,9

2,9

3,9

3,3

3,8

4,3

2,2

3,1

5,5

3,1

3,9

3

4 4,1

2,1

3,6

4,2

3

4,2

3,4 3,5

4,5

I badanie Produkcja I badanie Usługi II badanie Produkcja II badanie Usługi

zmiana o 5,52%. Podobnie jak w przypadku mikro przedsiębiorstw, największą dynamikę

zmian zanotowano w obszarze kategorii związanych z Komunikacją i organizacją (zmiana o

0,6 w stosunku do badania I, wartość procentowa zmiany 14,36%) oraz dyfuzją innowacji

(zmiana o 0,3 w stosunku do badania I, wartość procentowa zmiany 9,68%).

Tabela 4 Dynamika i kierunki zmian determinantów kształtujących zdolności innowacyjne

badanych przedsiębiorstw z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa

Badanie Wielkość

firmy

Kultura

innowacji

Komunikacja

i organizacja

Urynkowienie

innowacji

Wdrożenie i kontrola

projektu

Finansowa

nie

Szacowanie i

planowanie

Szukanie

pomysłów

Analiza sytuacji i

otoczenia

I

badanie

Mikro 1,3 2,2 3,3 2,9 3,5 2,8 3,5 3,7

Małe 2,1 3,1 4,1 2,9 3,9 3,3 4 4,3

Średnie 2,5 4 4,5 4 4 3,7 4,4 4,6

Próba 2,0 3,1 4,0 3,3 3,8 3,3 4,0 4,2

II

badanie

Mikro 1,5 3 4,3 3 3,7 3 3,5 4

Małe 2,3 3,4 4,7 3 4,3 3,2 3,8 4,5

Średnie 2,9 3,9 4,8 3,4 4,4 3,5 4 4,5

Próba 2,2 3,4 4,6 3,1 4,1 3,2 3,8 4,3

Źródło: opracowanie własne

Kategoriami które dla małych przedsiębiorstw wypadły najgorzej były Szukanie

pomysłów (zmiana o -0,2 w stosunku do badania I, wartość procentowa zmiany 5,00 %) oraz

Szacowanie i planowanie (zmiana o -0,1 w stosunku do badania I, wartość procentowa

zmiany 3,03%).

Wykres 5 Dynamika i kierunki zmian determinantów kształtujących zdolności innowacyjne

badanych przedsiębiorstw z podziałem na wielkość przedsiębiorstwa

Źródło: opracowanie własne

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

Kultura innowacji Komunikacja i organizacja

Urynkowienie Wdrożenie i kontrola projektu

Finansowanie Szacowanie i planowanie

Szukanie pomysłów

Analiza sytuacji i otoczenia

1,3

2,2

3,3

2,9

3,5

2,8

3,5 3,7

2,1

3,1

4,1

2,9

3,9

3,3

4

4,3

2,5

4

4,5

4 4

3,7

4,4 4,6

1,5

3

4,3

3

3,7

3

3,5

4

2,3

3,4

4,7

3

4,3

3,2

3,8

4,5

2,9

3,9

4,8

3,4

4,4

3,5

4

4,5

I badanie Mikro I badanie Małe I badanie Średnie II badanie Mikro II badanie Małe II badanie Średnie

Wyniki analizy dynamiki i kierunków zmian zdolności innowacyjnych uwzględniające

wielkość badanych przedsiębiorstw zaprezentowano w tabeli nr 4 oraz przedstawiono

graficznie na wykresie nr 5.

Ostatnim aspektem który został poddany szczegółowej ocenie była analiza zmian

zdolności innowacyjnych badanych przedsiębiorstw w przestrzenie geograficznej regionu

zachodniopomorskiego.

Analizę przeprowadzono na poziomie powiatu. Przedsiębiorstwa biorące udział w

badaniu należały do 10 powiatów – struktura przynależności badanych przedsiębiorstw do

powiatów prezentowana jest w tabeli nr 5.

Tabela 5 Dynamika zmian sumarycznej oceny zdolności innowacyjnych badanych

przedsiębiorstw ze względu na położenie geograficzne w regionie

Powiaty Ilość badanych

przedsiębiorstw I badanie II badanie Zmiana Zmiana %

goleniowski 11 3,7 3,9 0,2 5,41%

gryficki 6 3,3 3,2 -0,1 -3,03%

gryfiński 9 3,3 3,1 -0,2 -6,06%

Koszalin 14 3,6 3,8 0,2 5,56%

koszaliński 8 3,7 3,7 0 0,00%

policki 9 3,6 3,9 0,3 8,33%

stargardzki 12 3,4 3,4 0 0,00%

Szczecin 27 4 4,24 0,24 6,00%

szczecinecki 7 3,5 3 -0,5 -14,29%

Świnoujście 5 3,1 2,7 -0,4 -12,90%

SUMA 108 x x x x

Źródło: opracowanie własne

Analiza wykazała, iż największą dynamikę zmian zdolności innowacyjnych wykazały

badane firmy zarejestrowane w powiatach: polickim (zmiana o 0,3 w stosunku do badania I,

wartość procentowa zmiany 8,33%), Szczecinie (zmiana o 0,24 w stosunku do badania I,

wartość procentowa zmiany 6%) oraz Koszalinie (zmiana o 0,2 w stosunku do badania I,

wartość procentowa zmiany 5,56%).

Najniższą dynamikę zmian zdolności innowacyjnych wykazały firmy zarejestrowane

w powiecie szczecineckim (zmiana o -0,5 w stosunku do badania I, wartość procentowa

zmiany 14,29% ), świnoujskim ( zmiana o -0,4 w stosunku do badania I, wartość procentowa

zmiany 12,90%) oraz powiecie gryfińskim (zmiana o -0,2 w stosunku do badania I, wartość

procentowa zmiany 6,06%)

Szczegółowy rozkład dynamiki zmian zdolności innowacyjnych badanych

przedsiębiorstw w przestrzenie geograficznej regionu zachodniopomorskiego został

zaprezentowany na rysunku nr 2.

Rysunek 2 Dynamika zmian sumarycznej oceny zdolności innowacyjnych badanych

przedsiębiorstw ze względu na położenie geograficzne w regionie

Źródło: opracowanie własne

Analizując rozkład dynamiki zmian zdolności innowacyjnych badanych

przedsiębiorstw w przestrzeni geograficznej regionu zachodniopomorskiego należy zwrócić

uwagę, i z największa dodatnia zmiana dynamiki nastąpiła w powiatach reprezentowanych

prze dwa duże miasta regionu: Szczecinie i Koszalinie. Potwierdza to wskazywaną w

literaturze zależność, iż duże ośrodki miejskie mają stymulujący wpływ na potencjał

innowacyjny przedsiębiorstw.

Należy zwrócić uwagę, iż w przypadku powiatów koszalińskiego i stargardzkiego

dynamika zmian zdolności innowacyjnych dla grup przedsiębiorstw biorących udział w

badaniu była zerowa.

PODSUMOWANIE

Podsumowując uzyskane wyniki badań, należy stwierdzić iż zdolności innowacyjne

badanych przedsiębiorstw zwiększyły się. Zagregowana analiza uzyskanych wyników

wykazuje, iż ogólna dynamika zmiany zdolności innowacyjnych dla grupy badanych

przedsiębiorstw była dodatnia, zmiana o 0,13 w stosunku do badania I, wartość procentowa

zmiany 3,8%. Niestety jest to zmiana niewielka i nie mając istotnego wpływu na potencjał

innowacyjny badanych przedsiębiorstw. W ocenia Autora, wartość zmiany nie gwarantuje

dostatecznej konkurencyjności badanym przedsiębiorstwom, szczególnie w przypadku

prowadzenia działalności ponadregionalnej.

Wyniki pokazują większą dynamikę zmian firm prowadzących działalność usługową

(zmiana o 0,12 w stosunku do badania I, wartość procentowa zmiany 4%). Analiza

uzyskanych wyników z uwzględnieniem wielkości badanych przedsiębiorstw wskazuje, iż

zdecydowanie największą dynamikę zmiany w obszarze badanych kategorii wykazały mikro

przedsiębiorstwa – średnia wartość zmiany między badanymi kategoriami wyniosła 0,35 i

odpowiadał temu średnia zmiana o 13,31%. Należy odnotować fakt, iż żadna z badanych

kategorii w przypadku mikro przedsiębiorstw nie wykazała wartości ujemnych.

Analizując rozkład dynamiki zmian zdolności innowacyjnych badanych przedsiębiorstw

w przestrzeni geograficznej regionu zachodniopomorskiego należy zwrócić uwagę, i z

największa dodatnia zmiana dynamiki nastąpiła w powiatach reprezentowanych prze dwa

duże miasta regionu: Szczecinie i Koszalinie

SUMMARY

The purpose of this article is to analyze the dynamics and trends in the group of

innovative capabilities of SMEs West region. The article presents the current state of

innovation of the West Pomeranian region described by using common measures of

innovation capacity.

Due to the volume and nature of the publication author deliberately resigned from the

detailed description of the methodology of measurement and measurement tools used in

construction or attempt to capture and assess the cause and effect occurring between the

determinants that determine the innovative capacity of the companies surveyed region and

demonstrate the barriers to innovation in the region. The first aspect has been widely

described in literature, while the second is the subject of other publications of the author

LITERATURA: 1. Aktualny stan i postulowane obszary innowacyjności i współpracy w Zarządzie Morskich Portów

Szczecin i Świnoujście ( ZMPSiŚ), raport z badań przeprowadzony w ramach projektu InMor,

Szczecin, listopad 2006

2. Aktualny stan i postulowane obszary innowacyjności i współpracy w Szczecińskiej Stoczni

Remontowej Gryfia S.A., raport z badań przeprowadzony w ramach projektu InMor, Szczecin, grudzień

2006

3. Aktualny stan i postulowane obszary innowacyjności i współpracy w Stoczni Szczecińskiej Nowa Sp. Z

o.o., raport z badań przeprowadzony w ramach projektu InMor, Szczecin, grudzień 2006

4. Badanie wpływu największych firm województwa zachodniopomorskiego na regionalne MŚP

ekspertyza wykonana dla celów projektu „Analiza, opracowanie i doskonalenie regionalnej strategii

innowacyjności w regionie zachodniopomorskim…”, Szczecin, sierpień 2004

5. Błasiak W., Innowacyjność jako warunek rozwoju regionu i układów lokalnych. Formy i instrumenty

innowacyjności w rozwoju regionalnym i lokalnym, Instytut Studiów i Projektów Rozwoju,

Będzin 2005

6. Brdulak J.J., Zarządzanie wiedzą a proces innowacji produktu. Budowanie przewagi konkurencyjnej

firmy, Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa 2005

7. Brojak Trzaskowska M., Uwarunkowania innowacyjności jako źródła rozwoju przedsiebiorstw na

przykładzie województwa zachodniopomorskiego, Konferencja Naukowa Managament Forum 2020

Nowoczesne koncepcje i metody zarządzania strategicznego, Warszawa, 14 maja 2006

8. Brzeziński M. (red.), Zarządzanie innowacjami technicznymi i organizacyjnymi, Difin, Warszawa 2001

9. Drucker P., Innowacja i przedsiębiorczość. Praktyka i zasady, Warszawa 1992

10. Gorzelak G. ( red. naukowa), Polska regionalna i lokalna w świetle badań EUROREG, Wydawnictwo

Naukowe Scholar, Warszawa, 2007

11. Harvard Business Review: Zarządzania Wiedzą, OnePress, Warszawa, 2006

12. Howells J., Innovation and services. New conceptual frameworks, „CRIC Disussion Paper”, no. 38,

August 2000

13. Jabłoński A, Jabłoński M, Audyt innowacyjności jako narzędzie oceny realizowanych działań

innowacyjnych, Controlling i Rachunkowość Zarządcza, INFOR, 3/2005

14. Janasz W, Kozioł K., Determinanty działalności innowacyjnej przedsiębiorstw, PWE, Warszawa, 2007

15. Janasz W., ( red. naukowa ) Innowacje w działalności przedsiębiorstw integracji z Unią Europejska,

Difin, Warszawa 2005

16. Janasz W., (red. naukowa ), Innowacje w rozwoju przedsiębiorstw w procesie transformacji, Difin,

Warszawa 2004

17. Janasz W., Kozioł K., Determinanty działalności innowacyjnej przedsiębiorstw, PWE, Warszawa 2007

18. Jemielniak D., Koźmiński A., Zarządzanie Wiedzą, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne,

Warszawa 2008

19. Jewtuchowicz A ( red.), Wiedza, innowacyjność, przedsiębiorczość a rozwój regionów, Wydawnictwo

Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2004

20. Kanerva M., Hollanders H., Arundel A., Can We Measure and Compare Innovation in Services,

MERIT – Maastricht Economic Research Institute on Innovation and Technology, Mastricht, 2006

21. Kołodko G. W., Wędrujący świat, Pruszyński i S-ka, Warszawa 2008

22. Kozioł K, Model polityki innowacyjnej w Unii Europejskiej, Difin, Warszawa 2005

23. Niedzielski P., Downar W. , Rychlik K., Innovativeness of maritime sector companies in the

Westpomeranian Region, In: K. Piech (ed.), Knowledge and innovation processes in Central and East

European economies, The Knowledge & Innovation Institute, Warszawa 2006

24. Niedzielski P., Downar W., Skweres Kuchta M., Audyt Innowacyjności, Raport z badań pilotażowych,

Szczecin 2010

25. Niedzielski P., Jaźwiński I., Absorpcja i dyfuzja innowacji jako czynnik intensyfikujący rozwój

regionalny, Zeszyty Naukowe WSZ „Oeconomicus” PTE w Szczecinie „Gospodarka – rozwój i

zmiany” 2002, nr 2

26. Niedzielski P., Jaźwiński I., Polityka regionalna i innowacje w rozwoju społeczno-gospodarczym

województwa zachodniopomorskiego, III Konferencja naukowa z cyklu Wiedza i Innowacje po

tytułem: Wiedza i innowacje w rozwoju gospodarki: siły motoryczne i bariery, Kraków, 11 styczeń

2007

27. Niedzielski P., Zarządzanie innowacjami w przedsiębiorstwach usługowych, w: Przedsiębiorstwo

usługowe. Zarządzanie, red. B. Filipiak i A. Panasiuk, PWN, Warszawa 2008

28. Norek T, Benchmarking innowacyjności przedsiębiorstw w regionie zachodniopomorski, IV

Ogólnopolska Konferencja Przedsiębiorczość, Innowacyjność, Foresight. Aspekty Ekonomiczne,

Społeczne i Ekologiczne, Politechnika Rzeszowska, 9-10 wrzesień 2010

29. Nowakowska A. ( red. ) Zdolności innowacyjne polskich regionów, Wydawnictwo Uniwersytetu

Łódzkiego, Łódź 2009

30. Nowakowska A. ( red.), Budowanie zdolności innowacyjnych regionów,

31. Nowakowska A. ( red.), Zdolności innowacyjne polskich regionów, Wydawnictwo Uniwersytetu

Łódzkiego, Łódź 2009

32. Okoń-Horodyńska E. ( red. naukowa ), Tendencje innowacyjnego rozwoju polskich przedsiębiorstw,

red. naukowa Ewa Okoń-Horodyńska, Instytut Wiedzy i Innowacji, Warszawa 2008

33. Pangis-Kania S., Piech K. ( red. ), Innowacyjność w Polsce w ujęciu regionalnym: nowe teorie, rola

funduszy unijnych i klastrów, Instytut Wiedzy i Innowacji, Warszawa, 2008

34. Penc J., Innowacje i zmiany w firmie. Transformacja i sterowanie rozwojem przedsiębiorstwa, Placet,

Warszawa 1999

35. Pomykalski A., Innowacje, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź 2001

36. Prahalad C.K., Krishnan M.S., Nowa era innowacji, Wydawnictwo Profesjonalne PWN, Warszawa

2010

37. Rogoda B., Przedsiębiorczość i innowacje, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie,

Kraków 2005

38. Regionalna Strategia Innowacyjności w Województwie Zachodniopomorskim została opracowana w

ramach projektu „Analiza, opracowanie i doskonalenie regionalnej strategii innowacyjności w regionie

zachodniopomorskim we współpracy z RITTS – regionu Neubrandenburg/Greifswald w Niemczech

oraz krajowymi i międzynarodowymi ekspertami” w styczniu 2005

39. Regionalny Zachodniopomorski Klaster Morski – tło, założenia, rekomendacje, ekspertyza wykonana w

ramach projektu InMor, Politechnika Szczecińska grudzień 2007

40. S. Pangis-Kania S., Piech K. ( red. ), Innowacyjność w Polsce w ujęciu regionalnym: nowe teorie, rola

funduszy unijnych i klastrów, Instytut Wiedzy i Innowacji, Warszawa, 2008

41. Strategia Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do roku 2015 przyjęta przez Sejmik

Województwa Zachodniopomorskiego, uchwałą z dnia 23 października 2000

42. Taczała M., Trzeciak M., Jastrzębski T.,, Regionalny Zachodniopomorski Klaster Morski – tło,

założenia, rekomendacje. Ekspertyza wykonana w ramach projektu InMor, Politechnika Szczecińska,

grudzień 2007

43. Vahs D., Burmester R., Innovationsmanagement, Von der Produktidee zur erfolgreichen Vermarktung,

Schäffer Poeschel, Verlag Stuttgart 2003

44. Woźniaka L ( red. naukowa ), Przedsiębiorczość Innowacyjność Foresight Aspekty ekonomiczne,

społeczne i ekologiczne, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 2008

45. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2009

46. Żołnierski A, Potencjał innowacyjny polskich małych i średniej wielkości przedsiębiorstw, PARP,

Warszawa 2005

Streszczenie

Istota oraz znaczenie innowacyjności w procesach kształtowania konkurencyjności

przedsiębiorstw jest szeroko opisywana w literaturze przedmiotu. W ostatnim okresie

istotnego znaczenia oraz praktycznego wymiaru nabiera dyskusja o determinantach

wpływających na zdolności innowacyjne przedsiębiorstw oraz metodologiach pomiaru

innowacyjności przedsiębiorstwa.

Zdolności innowacyjne przedsiębiorstwa to całokształt czynników wpływających na

możliwość skutecznego realizowania przedsięwzięć o charakterze innowacyjnym.

Efektywność takich działań jest jednym z najistotniejszych determinantów kształtowania

rynkowej konkurencyjności przedsiębiorstwa

Wieloaspektowość i złożoność zjawisk kształtujących zdolności innowacyjne

przedsiębiorstw zmusza do poszukiwania optymalnych metod analizy i oceny tego obszaru.

Autorzy różnych publikacji proponują nowe metodologie pomiaru zdolności i potencjału

innowacyjnego przedsiębiorstw – metodologie precyzyjnie uwzględniające specyfikę

prowadzonej przez przedsiębiorstw działalności oraz wpływ uwarunkowań regionalnych na

innowacyjność przedsiębiorstw

Celem niniejszego artykułu jest próba przeprowadzenia analizy dynamiki i kierunków

zmian w zdolnościach innowacyjnych grupy przedsiębiorstw sektora MSP regionu

zachodniopomorskiego. Artykuł prezentuje również aktualną sytuację innowacyjności

regionu zachodniopomorskiej opisaną przy użyciu popularnych mierników potencjału

innowacyjnego. Prezentacja aktualnego potencjału innowacyjnego regionu

zachodniopomorskiego wydatnie ułatwi analizę i ocenę kierunków zmian potencjału

innowacyjnego grupy badanych przedsiębiorstw.

Z uwagi na objętość i charakter publikacji Autor celowo zrezygnował ze

szczegółowego opisu metodologii pomiaru oraz konstrukcji wykorzystanych narzędzi

pomiarowych czy też próby uchwycenia i oceny związków przyczynowo skutkowych

zachodzących między determinantami kształtującymi zdolność innowacyjną badanych

przedsiębiorstw regionu czy wykazania barier rozwoju innowacyjności w regionie. Pierwszy

aspekt jest szeroko opisywany w literaturze, drugi zaś jest przedmiotem innych publikacji

Autora.

W artykule wykorzystano powszechnie dostępne dane statystyczne, wyniki badań

empirycznych przeprowadzonych przez Katedrę Efektywności Innowacji Wydziału

Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego w ramach realizacji projektów wspierających

innowacyjność regionalną oraz dane empiryczne pochodzące z platformy audytowej WZiEU.

Platforma audytowa jest narzędziem ( opartym o autorski system informatyczny )

stworzonym przez pracowników Katedry Efektywności Innowacji Wydziału Zarządzania i

Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego i stanowi propozycję metody oceny zdolności

innowacyjnych przedsiębiorstw.

Słowa kluczowe

1. Innowacyjność przedsiębiorstw.

2. Zdolności innowacyjne przedsiębiorstw.

3. Benchmarking innowacyjności przedsiębiorstw.

4. Proces innowacyjny w przedsiębiorstwie.

5. Dynamika zmian innowacyjności przedsiębiorstw.

ANALYSIS OF THE DYNAMICS OF THE INNOVATIVE CAPACITY

OF ENTERPRISES IN WEST POMERANIA REGION

Keywords

1. The innovativeness of enterprises

2. Innovative capacity of enterprises

3. Benchmarking of the innovativeness of enterprises.

4. The innovative process in the enterprise.

5. The dynamics of changes of the innovativeness of enterprises.