NguyÔn B×nh An - Tedi southLêi nãi ®Çu

Gi¸o tr×nh "Kh¶o s¸t vµ thiÕt kÕ ®êng s¾t" tËp 1 nh»mphôc vô sinh viªn c¸c chuyªn ngµnh ®êng s¾t, ®êng s¾t-cÇu vµ c¸c ngµnh kh¸c liªn quan ®Õn giao th«ng vËn t¶i.

Trong cuèn s¸ch giíi thiÖu c¸c vÊn ®Ò cã liªn quantíi tÝnh søc kÐo ®Çu m¸y, nguyªn t¾c thiÕt kÕ b×nh ®å vµtr¾c däc tuyÕn ®êng s¾t, v¹ch tuyÕn, bè trÝ c«ng tr×nhnh©n t¹o, ph¬ng ph¸p so s¸nh kinh tÕ kü thuËt c¸c ph¬ng¸n.

§Ó phôc vô cho sinh viªn c¸c líp chuyªn ngµnh ®êngs¾t, khi biªn so¹n c¸c t¸c gi¶ ®· cè g¾ng b¸m s¸t néidung ®æi míi cña ch¬ng tr×nh m«n häc ®Ó phï hîp t×nhh×nh thùc tÕ.

S¸ch t¸i b¶n lÇn nµy cã bæ xung mét sè néi dung chophï hîp víi ch¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ c¸c quy ®Þnh vÒ tiªuchuÈn míi cña ngµnh ®êng s¾t. Sau c¸c phÇn lý thuyÕt cã®a nh÷ng vÝ dô cô thÓ ®Ó b¹n ®äc dÔ hiÓu.

Néi dung gi¸o tr×nh vµ c¸c ch¬ng môc ®· ®îc tËp thÓc¸c thÇy gi¸o Bé m«n §êng s¾t Trêng §H Giao th«ng vËnt¶i gãp ý.

Trong qu¸ tr×nh biªn so¹n cã sù ph©n c«ng sau:T.S Lª H¶i Hµ chñ biªn viÕt c¸c ch¬ng: 2, 3, 4.PGS.TS Ph¹m V¨n Ký viÕt c¸c ch¬ng: 1, 5, 6, 7.Trong qu¸ tr×nh biªn so¹n, ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái

nh÷ng sai sãt, chóng t«i mong nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãnggãp cña b¹n ®äc ®Ó lÇn xuÊt b¶n sau ®îc hoµn thiÖn h¬n.

Hµ Néi, th¸ng 3/2005

Trang 1

NguyÔn B×nh An - Tedi south C¸c t¸c gi¶

Trang 2

NguyÔn B×nh An - Tedi southCh¬ng 1

C¬ së thiÕt kÕ ®êng s¾t

1.1. LÞch sö ph¸t triÓn ®êng s¾t1.1.1. §iÓm qua lÞch sö ph¸t triÓn hÖ thèng ®êng s¾t thÕgiíi.

Kho¶ng thÕ kû thø 16 c¸c má ë vïng nói cña c¸c nícCh©u ¢u ®· dïng “®êng ray” gç ®Ó ®Èy c¸c xe goßng chë®Çy than, quÆng.

N¨m 1809 con trai cña V«-r«-lèp ®· kÕ tôc vµ ph¸ttriÓn sù nghiÖp cña cha lµm “®êng ray” b»ng s¾t cã h×nhch÷ L vµ dïng ngùa kÐo.

Nh vËy cho thÊy nguån søc kÐo trong thêi kú ph«ithai cña ®êng s¾t lµ søc ngêi, søc níc vµ søc sóc vËt vµchØ ch¹y ®îc tèc ®é 5 km/h.

Theo sù ph¸t triÓn cña nguån ®éng lùc vµ yªu cÇu ®èivíi ®Çu m¸y ngµy cµng cao nªn “®êng ray" tõ b»ng gangtr¾ng råi ®Õn gang x¸m, tõ “®êng s¾t” ®Õn “®êng thÐp”.

MÆc dï c¸c lo¹i ray hiÖn nay ®ang dïng thêng ®îc lµmb»ng thÐp nhng do thãi quen nªn vÉn gäi lµ "®êng s¾t" ®Óph¶n ¸nh t×nh h×nh thùc tÕ cña thêi tríc ®ã.

MÆt kh¸c, c«ng nghÖ vËt liÖu míi trong thêi ®¹ichóng ta ®ang ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh , cã thÓ cãnh÷ng lo¹i vËt liÖu míi phï hîp h¬n, rÎ tiÒn h¬n thaythÕ cho lo¹i thÐp ray. Khi ®ã, lÏ nµo tªn gäi cña ray cøthay ®æi theo vËt liÖu lµm ray cho nªn chóng ta cø gäinã theo tªn cò cho tiÖn lîi h¬n.

Trong thêi kú tõ n¨m 1825 ®Õn n¨m 1840 trªn thÕ giíi®· x©y dùng ®îc tÊt c¶ gÇn 8 ngh×n km ®êng s¾t. Sau ®ã10 n¨m th× sè km ®êng s¾t t¨ng lªn 5 lÇn. §Õn cuèi thÕ

Trang 3

NguyÔn B×nh An - Tedi southkû 19 m¹ng líi ®êng s¾t trªn thÕ giíi lªn kho¶ng 790ngh×n km.

Vµo ®Çu chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt vît qu¸ 1triÖu 1 tr¨m ngµn km, m¹ng líi ®êng s¾t thÕ giíi hiÖnnay gÇn 2 triÖu km. Trong ®ã c¸c níc cã nhiÒu ®êng s¾tnhÊt lµ Mü kho¶ng 336.500km, tû lÖ tuyÕn ®«i vµ tuyÕnnhiÒu ®êng chiÕm 11 ®Õn 14,8%, Liªn X« cã kho¶ng138.300km trong ®ã cã 35 ngµn km ®êng ®«i. Ên ®é cã 60ngµn km.

Trong m¹ng líi ®êng s¾t thÕ giíi hiÖn nay cã rÊtnhiÒu khæ ®êng.

- Khæ 1676mm ë c¸c níc Ên §é, T©y Ban Nha, Ac-hen-ti-na.

- Khæ 1524mm Liªn X« - Khæ 1435mm Ch©u ¢u, Canada, Mü- Khæ 1067mm NhËt B¶n, Indonexia- Khæ 1000mm ViÖt Nam, Ch©u Phi HiÖn nay trªn thÕ giíi ®· ®iÖn khÝ ho¸ ®îc 12 v¹n km

®êng s¾t, Liªn X« ®øng ®Çu trong lÜnh vùc nµy lµ 37 ngµnkm.

Nãi ®Õn ®êng s¾t chóng ta còng ph¶i ®Ò cËp ®Õn ®Çum¸y bëi v× mét ®oµn tµu dµi ch¹y trªn con ®êng s¾t nh×nkh«ng thÊy ®Ých cho nªn ®Çu m¸y vµ ®êng ray tùa nh h×nhvíi bãng. Song nÕu nh xem l¹i “gia ph¶” cña ®êng s¾tchóng ta thÊy tuæi cña ®êng ray cao h¬n ®Çu m¸y nhiÒu.

M¸y h¬i níc ra ®êi cã t¸c dông to lín thóc ®Èy c¸chm¹ng vÒ søc s¶n xuÊt vµ ®Æc biÖt t¹o ®iÒu kiÖn c¬ giíiho¸ cho ngµnh vËn t¶i ®êng s¾t.

Trang 4

NguyÔn B×nh An - Tedi southMét ®iÒu lý thó lµ ®Çu m¸y h¬i níc ®Çu tiªn ch¹y

trªn ®êng ®¸ vµo n¨m 1769. Sau ®ã ch¹y trªn ®êng ray vµon¨m 1801 vµ khi Êy cã tªn “®Çu m¸y h¬i níc”.

M¸y h¬i níc cña Pa-panh ra ®êi sau mét thêi gian dµimíi chÝnh thøc ®îc dïng trªn mét ®o¹n ®êng s¾t cña nícAnh, chiÕc m¸y ®ã do Sti-phen-x¬ chÕ t¹o ®îc chÝnh thøcdïng vµo n¨m 1825. C«ng suÊt thùc cña nã lµ 12 m· lùc vµtèc ®é lín h¬n 16km/h còng tõ ®ã ®Çu m¸y h¬i níc míichÝnh thøc “bíc lªn vò ®µi lÞch sö”.

So víi c¸c lo¹i ®Çu m¸y kh¸c, ®Çu m¸y h¬i níc ra ®êisím nhÊt vµ còng ®îc c¶i tiÕn nhiÒu nhÊt. Cã nh÷ng ®Çum¸y c«ng suÊt lín, tèc ®é cao. VÝ dô ®Çu m¸y h¬i níclo¹i 242 cña Ph¸p chÕ t¹o n¨m 1946 cã c«ng suÊt tíi 4200m· lùc víi tèc ®é tíi 160km/h.

NhiÒu c«ng ty Mü ®· chÕ t¹o ®Çu m¸y h¬i níc rÊt hiÖn®¹i, c«ng suÊt cùc lín, tèc ®é cao. §Çu m¸y T-1 c«ngsuÊt tíi 6.100 m· lùc, kÐo ®oµn tµu 1.000 tÊn ch¹y víitèc ®é 160km/h. Song t¨ng c«ng suÊt cña ®Çu m¸y lín h¬n3000 m· lùc nãi chung lµ khã kh¨n bëi nã bÞ h¹n chÕ bëikÝch thíc vµ träng lîng ®Çu m¸y n»m trong khæ giíi h¹nquy ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o an toµn khi ch¹y tµu.

§Çu m¸y h¬i níc ®îc c¶i tiÕn nhiÒu nhng còng kh«ngkÞp víi tiÕn bé khoa häc kü thuËt. NÕu nh chiÕc ®Çu m¸yh¬i níc ®Çu tiªn cña kü s Nga Sª-nª-pa-nèp chÕ t¹o n¨m1833 cã hiÖu suÊt 2% th× nh÷ng ®Çu m¸y h¬i níc sau nµycã hiÖu suÊt trung b×nh kho¶ng 7% cã nghÜa lµ trong 100khu gian than th× chØ cã 7 khu gian s¶n sinh ra lùc kÐo.§ã lµ nhîc ®iÓm c¬ b¶n cña søc kÐo h¬i níc.

Bëi vËy, trong cuéc c¸ch m¹ng vÒ nguån ®éng lùc cña®êng s¾t, søc kÐo h¬i níc ph¶i nhêng chç cho c¸c lo¹i

Trang 5

NguyÔn B×nh An - Tedi southsøc kÐo tiªn tiÕn h¬n nh diezen vµ ®iÖn, cho nªn chóngta nãi: thÕ kû 19 lµ tuæi thanh xu©n lµ buæi ®Çu m¸y h¬iníc bíc lªn vò ®µi lÞch sö th× 50 n¨m sau cuèi thÕ kû 20lµ tuæi giµ yÕu vµ rót khái vò ®µi lÞch sö.

NhiÒu níc ®· Ên ®Þnh thêi h¹n ®µo th¶i søc kÐo h¬iníc ra khái ngµnh ®êng s¾t nh céng hoµ d©n chñ §øc 1975,Hung-ga-ri 1980, NhËt 1975, T©y §øc 1976 v.v… mét sè níc®· kh«ng dïng ®Çu m¸y h¬i níc n÷a: Liªn X«, TriÒu Tiªn,M«ng Cæ, Mü, Ph¸p v.v…

ChØ trong kho¶ng h¬n 20 n¨m (1946 - 1967) ®· cã tíi102 níc, ¸p dông søc kÐo míi.

ë ViÖt Nam, tõ n¨m 1968 ngµnh ®êng s¾t ®· b¾t ®Çu södông søc kÐo diezen.

HiÖu suÊt cña c¸c lo¹i ®Çu m¸y cã thÓ tÝnh ®îc nhsau:

- §Çu m¸y h¬i níc 4-10%- §Çu m¸y diezen 17-35%- §Çu m¸y ®iÖn 14-28%

§Çu m¸y diezenl do hiÖu suÊt cao nªn ®· gi¶m ®îc møctiªu thô nhiªn liÖu. §øng vÒ ph¬ng diÖn giao th«ng vËnt¶i th× chØ tiªu quan träng sè mét ®¸nh gi¸ lo¹i søc kÐolµ n¨ng lùc th«ng qua vµ n¨ng lùc vËn chuyÓn, søc kÐodiezenl vµ ®iÖn cho phÐp t¨ng träng lîng vµ tèc ®é cña®oµn tµu nªn n¨ng lùc vËn chuyÓn t¨ng 2 ®Õn 2,5 lÇn sovíi khi dïng ®Çu m¸y h¬i níc.

Vµo nh÷ng thËp kû ®Çu cña thÕ kû XX ë hÇu hÕt c¸cthµnh phè lín vµ võa ë ch©u ¢u ®· x©y dùng hÖ thèng tµu®iÖn néi ®« (Tramway - Light Rail) vµ ®wêng s¾t ngo¹i «(Suburban - Heavy Rail).

Trang 6

NguyÔn B×nh An - Tedi south§Ó gi¶i quyÕt n¹n t¾c nghÏn giao th«ng ë c¸c thµnh

phè lín ë ch©u ¢u ®· x©y dùng hÖ thèng tµu ®iÖn ngÇm(Full metro). London ®· b¾t ®Çu khëi c«ng vµo n¨m 1883vµ hoµn thµnh n¨m 1890, Budapest hoµn thµnh n¨m 1896,Paris 1900, Beclin 1902 vµ Hamburg n¨m 1912. C¸c tuyÕn®¬ng tµu ®iÖn ngÇm khæ tiªu chuÈn ®îc tiÕp tôc x©y dùngë c¸c thËp kû ®Çu cña thÕ kû XX ë ch©u ¢u.

Tríc n¨m 1970 chØ cã sè Ýt thµnh phè cã hÖ thèng ®-êng s¾t ®« thÞ (§S§T) th× n¨m 1991 ®· cã kho¶ng 160thµnh phè cã hÖ thèng §S§T ë 60 níc trªn thÕ giíi vµkho¶ng 30 thµnh phè kh¸c ®ang x©y dùng.

C¸c thµnh phè lín nh Tokyo, Newyork vµ Moscow lîngkh¸ch chuyªn chë b»ng §S§T vît qu¸ 50% tæng lîng kh¸chtham gia giao th«ng nªn ®· kh«ng bÞ t¾c nghÏn giaoth«ng. §S§T ë Tokyo, Nagoya vµ Osaka trong vßng b¸n kÝnh50 km ®· cã sè lîng 3900 km (1992).

VÒ chñng lo¹i còng cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn m¹nh. Tr-íc ®©y chØ cã 3 lo¹i lµ tµu ®iÖn (Tramway), tµu ®iÖnngÇm (Full metro), tµu cao tèc (Mass Rapid Transit) th×ngµy nay ®· cã thªm nhiÒu lo¹i míi nh: tµu hiÖn ®¹i(Advanced Light Rail), tµu mét ray (Monorail), tµu tù®éng kh«ng ngêi l¸i (Automated Guided Train), tµu ®éngc¬ tuyÕn tÝnh (Linear Motor Train), tµu ®iÖn tõ(Magnetically Levitated Train) vµ tµu kh«ng lu(Aeromover).

HÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi dïng lo¹i tµu ®iÖn nhÑ(Light Rail Transit) ch¹y trªn ®êng khæ 1000 mm vµ 1435mm nhng chñ yÕu lµ ®êng 1435 mm, cã thÓ ch¹y qua ®êngcong b¸n kÝnh nhá ®Õn 50 m, ®é dèc 40‰ thËm chÝ lín h¬n,sö dông ®iÖn thÕ mét chiÒu 750V. C¸c thµnh phè Manila,

Trang 7

NguyÔn B×nh An - Tedi southHannover, Mexyco city, Hiroshima, Cairo ®ang sö dônglo¹i nµy.

Cßn ë c¸c thµnh phè Newyork, London, Maxcova, Paris,Tokyo Teito vµ Singapore l¹i dïng §S§T cã søc chë lín(Heavy Rail System). Thuéc lo¹i nµy cã tµu cao tècExpress Sbanhn vµ Metro. TuyÕn Express cã thÓ ®i trªnmÆt ®Êt, ®i trªn cao (Elevated) hay ®i ngÇm díi mÆt ®Êt(Subway hay Under-ground). Lo¹i nµy cã ®é dèc tèi ®a40‰, b¸n kÝnh nhá nhÊt ®êng ë Tokyo lµ 91m.

Tµu tù ®éng kh«ng ngêi l¸i AGT (Atomatic Guider hayAutomatic Driverless hayN-Bahn). N¨m 1975 Quèc héi Mü®Þnh nghÜa AGT lµ mét hÖ thèng vËn t¶i ®îc ®iÒu khiÓnkh«ng cÇn ngêi, ch¹y trªn ®êng dÉn híng riªng biÖt. Nã®îc khai th¸c lÇn ®Çu tiªn vµo n¨m 1971 ë s©n bay Tampaë bang Florida níc Mü, n¨m 1972 xuÊt hiÖn ë NhËt cã 5 hÖthèng. ë §µi B¾c - §µi Loan cã mét hÖ thèng dµi 13,5 kmch¹y lo¹i xe VAL 256, qua 13 ga.

Tµu ®éng c¬ tuyÕn tÝnh LIM (Linear Motor). Lo¹i nµymçi trôc xe ®îc g¾n mét ®éng c¬ tuyÕn tÝnh (rotor) ch¹ytrªn ray khæ 1435, cßn stator lµ ray thø 3 vµ ®iÖn ®îccÊp tõ ®ã. ¦u ®iÓm lín cña tµu ®«ng c¬ tuyÕn tÝnh lµ khægiíi h¹n ®îc thu nhá, chØ b»ng 53% so víi tµu thêng, chonªn khi ®i ngÇm díi ®Êt, tiÕt diÖn hÇm gi¶m gÇn 50%.Tiªu biÓu cho lo¹i nµy lµ c«ng tr×nh Sky Train ë bangVancowver, Canada, ®a vµo sö dông n¨m 1986, dµi 22 km.trong ®ã cã 1,6 km ®i ngÇm, 13 km ®i trªn cao, vµ tuyÕnt¬ng tù t¹i Tokyo dµi 28 km, khæ 1435, ®é dèc tèi ®a45‰, b¸n kÝnh nhá nhÊt 100m, kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c tim ®-êng 3,1 m.

Trang 8

NguyÔn B×nh An - Tedi southTµu ®Öm tõ Maglev (Magnetic levitation), nã gièng

tÇu LIM lµ ®îc ®Èy ®i b»ng ®éng c¬ tuyÕn tÝnh nhng kh«ngch¹y trªn b¸nh xe mµ trªn mét ®Öm kh«ng khÝ do lùc ®Èytõ trêng t¹o nªn, trªn c¸c tuyÕn cña §øc (8-1989) ®Ömnµy dµy 10 mm, trªn c¸c tuyÕn cña NhËt (1990) dÇy tíi100 mm. TuyÕn Maglev ®Çu tiªn ë Anh (8-1984) chØ dµi 600m, nhng n¨m 1997 ®· ch¹y thö tuyÕn Yamanashi ë NhËt dµi42,8 km, ®é dèc 40‰, Rmin = 8000 m, tèc ®é khai th¸c 500km/h.

Tµu kh«ng lu (Aeromover). Nã ®îc chÕ t¹o dùa trªnnguyªn lý cña tµu buåm. Toa xe ®îc g¾n 2 lµ kim lo¹i ®Ættrong dÇm bª t«ng rçng, toa xe chuyÓn ®éng do chªnh lÖch¸p lùc kh«ng khÝ ë hai bªn tÊm kim lo¹i nh søc giã thæic¨ng c¸nh buåm lµm tµu ch¹y. ë ®©y chªnh lÖch ¸p lùc khÝ®îc t¹o bíi c¸c m¸y nÐn vµ hót kh«ng khÝ. N¨m 1981 tuyÕnAeromover ®Çu tiªn ë c¶ng Alegre thuéc Brazin dµi 600m.TuyÕn thø hai ®îc x©y dùng ë Jakacta (Indonesia) cã tªnTamamini dµi 3,21 km, ®é dèc 100‰, Rmin = 25m, ®oµn tµu2toa mçi toa 120 hµnh kh¸ch, ch¹y tèc ®é lín nhÊt 70km/h.

1.1.2. §iÓm qua vµi nÐt sù ph¸t triÓn ®êng s¾t ViÖt Nam.Tõ lÞch sö ph¸t triÓn ®êng s¾t thÕ giíi chóng ta vÒ

víi lÞch sö ®êng s¾t ViÖt Nam ®Ó nh×n nhËn sù h×nh thµnhvµ ph¸t triÓn cña nã.

C¸c tuyÕn ®êng s¾t ®· ®îc x©y dùng vµo c¸c thêi kúnh sau (theo tµi liÖu kinh tÕ cña thùc d©n Ph¸p th× lÞchsö x©y dùng ®êng s¾t §«ng D¬ng chia lµm ba thêi kú): a. Thêi kú tríc n¨m 1898

Trang 9

NguyÔn B×nh An - Tedi south- 1884 x©y dùng ®o¹n ®êng s¾t Sµi Gßn - Mü Tho dµi

70km- 1896 x©y dùng ®o¹n ®êng s¾t B¾c Giang - L¹ng S¬n

khæ 600mm- 1898 tuyÕn ®êng s¾t Hµ Néi- Na SÇm ®îc nèi liÒn

dµi 180kmb. Thêi kú tõ 1898 ®Õn 1931

- Cuèi n¨m 1898 b¾t ®Çu x©y dùng tuyÕn H¶i Phßng -Gia L©m - Lµo Cai dµi 383km khæ 1000mm vµ c¸c ®o¹n tuyÕnsau ®©y ®îc ®a vµo khai th¸c ë c¸c n¨m:

+ H¶i Phßng - Gia L©m th¸ng 4 n¨m 1903+ Gia L©m - ViÖt Tr× th¸ng 11 n¨m 1903+ ViÖt Tr× - Lµo Cai th¸ng 1 n¨m 1906N¨m 1908 x©y dùng tiÕp ®o¹n §ång §¨ng ®Õn H÷u NghÞ

quan dµi 5km. Sau ®ã x©y dùng ®o¹n gi÷a §ång §¨ng vµ Na- SÇm dµi 17km ®a vµo khai th¸c th¸ng 11 n¨m 1921.

- Thêi kú nµy tuyÕn Hµ Néi - HuÕ - §µ N½ng - NhaTrang - Sµi Gßn tiÕp tôc ®îc x©y dùng.

+ §o¹n thø nhÊt: Hµ Néi - Vinh - BÕn Thuû ®a vµokhai th¸c th¸ng 3 n¨m 1905 dµi 326km.

+ §o¹n thø hai tõ §µ N½ng ®Õn §«ng Hµ (Qu¶ng TrÞ)th¸ng 12 n¨m 1908 dµi 175km.

+ §o¹n thø ba Sµi Gßn - Nha Trang vµo th¸ng 10/1913dµi 566km.

+ §o¹n tuyÕn nh¸nh tõ Th¸p Chµm ®Õn §µ L¹t x©y dùngvµo th¸ng 7 n¨m 1914 dµi 84km.

- N¨m 1927 x©y tiÕp ®o¹n tuyÕn tõ Vinh ®Õn §«ng Hµdµi 301km.c. Thêi kú sau n¨m 1931

Trang 10

NguyÔn B×nh An - Tedi south- §o¹n tuyÕn BÕn §©y X« - Léc Ninh ®îc x©y dùng xong

vµ ®a vµo khai th¸c th¸ng 8 n¨m 1933 dµi 69km.- §o¹n tuyÕn nh¸nh tõ T©n Êp dù kiÕn nèi ®Õn Thµ

KhÑt trªn s«ng Mª C«ng (Lµo). Trong ®o¹n ®ã míi x©y dùng18km tõ T©n Êp ®Õn xãm Lôc (ViÖt Nam).

§o¹n nµy ®a vµo khai th¸c tõ th¸ng 12 n¨m 1933.- §o¹n tuyÕn cßn l¹i trong tuyÕn Hµ Néi - Sµi Gßn lµ

tõ §µ N½ng ®Õn Nha Trang dµi h¬n 700km x©y dùng xong vµoth¸ng 10 n¨m 1936. Nh vËy tæng chiÒu dµi tuyÕn tõ Hµ Néi®Õn Sµi Gßn lµ 1728km.

Sau cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p th¾ng lîi n¨m 1954,chóng ta ®· kh«i phôc tuyÕn Hµ Néi - H÷u nghÞ quan, HµNéi - Vinh vµ x©y dùng thªm c¸c tuyÕn Hµ Néi - Qu¸nTriÒu, KÐp - Lu X¸, KÐp - B·i Ch¸y, CÇu Gi¸t - NghÜa §µnv.v… §Õn nay chiÒu dµi ®êng s¾t tæng céng trªn c¶ níckho¶ng 2810km (cha kÓ c¸c ®êng trong má than).

§êng s¾t ViÖt Nam chóng ta hiÖn nay tån t¹i hai lo¹ikhæ 1435mm (Standard Gauge - SG) vµ 1000mm (Metre Gauge- MG). Cßn ®êng lång 1000 mm víi ®êng 1435 mm lµ sù kÕthîp gi÷a SG vµ Mg. Tæng chiÒu dµi ®êng 1000 mm lµ 2694km, chiÕm 85%, khæ 1453 6% vµ ®êng lång 9%. ViÖc tån t¹ihai lo¹i khæ ®êng lµm cho chóng ta gÆp nhiÒu khã kh¨ntrong c«ng t¸c qu¶n lý vµ khai th¸c.

HiÖn nay ë NhËt B¶n khæ ®êng 1067 mm víi chiÒu dµi28.600 km chiÕm 93%, cßn khæ tiªu chuÈn 1435 mm cã chiÒudµi 2034 km chØ chiÕm 7%. Trong khi ®ã ë Ên §é, n¨m 1978bá dë chñ tr¬ng chuyÓn ®æi khæ MG sang khæ SG v× chor»ng lîi nhuËn thu ®îc cña ®êng SG kh«ng t¬ng xøng víikinh phÝ chuyÓn ®æi. ë ViÖt Nam theo môc tiªu quy ho¹chph¸t triÓn ®êng s¾t ®Õn n¨m 2020 th× tè ®é ch¹y tµu

Trang 11

NguyÔn B×nh An - Tedi southkh¸ch n¨m 2005 lµ 90 km/h, n¨m 2010 lµ 100 km/h vµ n¨m2020 lµ 120 km/h, t¬ng øng tèc ®é tµu hµng lµ 65 km/h,70 km/h vµ 80 km/h ®Ó héi nhËp víi c¸c níc trong khuvùc.

1.2. C¸c giai ®o¹n thiÕt kÕ vµ néi dung ®å ¸n1.2.1. C¸c giai ®o¹n thiÕt kÕ.

Dù ¸n ®Çu t lµ mét tËp hîp nh÷ng ®Ò xuÊt cã liªnquan ®Õn bá vèn ®Ó lµm míi, më réng, c¶i t¹o, n©ng cÊpmét tuyÕn ®êng s¾t nh»m ®¹t ®îc hoÆc n©ng cao n¨ng lùccña tuyÕn ®êng.

Theo tÝnh chÊt cña dù ¸n vµ quy m« ®Çu t, dù ¸n ®Çut trong níc ®îc phª thµnh 3 nhãm: A, B, C ®Ó ph©n cÊpqu¶n lý. §Æc trng cña mçi nhãm ®îc quy ®Þnh theo Phô lôccña 52/1999/N§-CP ngµy 8/7/1999 cña ChÝnh phñ.

C¸c dù ¸n quan träng quãcc gia lµ nh÷ng dù ¸n doQuèc héi th«ng qua vµ quyÕt ®Þnh chñ tr¬ng ®Çu t theoquyÕt ®Þnh sè 05/1997/QH 10 ngµy 12/12/1997 cña Quèc héiníc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam.

Thñ tíng chÝnh phñ quyÕt ®Þnh ®Çu t hoÆc uû quyÒnquyÕt ®Þnh ®Çu t c¸c dù ¸n thuéc nhãm A.

Bé trëng Bé Giao th«ng vËn t¶i quyÕt ®Þnh ®Çu t c¸cdù ¸n thuéc nhãm B vµ C vÒ x©y dùng tuyÕn ®êng s¾t míi.Tæng gi¸m ®èc Tæng C«ng ty §êng s¾t ViÖt Nam quyÕt ®Þnh®Çu t c¸c dù ¸n thuéc nhãm B vµ C vÒ söa ch÷a ®¹i tutuyÕn ®êng s¾t cò. V× Tæng C«ng ty ®êng s¾t kh«ng chØlµ tæng c«ng ty nhµ níc mµ cßn lµ c«ng ty nhµ níc do Thñtíng chÝnh phñ trùc tiÕp qu¶n lý.

§èi víi c¸c doanh nghiÖp h¹ch to¸n ®éc lËp së dôngvèn cña doanh nghiÖp (vèn khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, quü

Trang 12

NguyÔn B×nh An - Tedi southphóc lîi, quü ®Çu t ph¸t triÓn cho doanh nghiÖp, vèn huy®éng…) thùc hiÖn theo th«ng t 110/2000/TT-BTC ngµy14/1/2000 cña Bé Tµi chÝnh.

Vèn söa ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh trong nguån sùnghiÖp kinh tÕ do Ban QLCS h¹ tÇng lµm chñ ®Çu t ®èi víitµi s¶n nhãm I, c¸c doanh nghiÖp c«ng Ých lµm chñ ®Çu t®èi víi tµi s¶n nhãm II.

Trong chuÈn bÞ ®Çu t x©y dùng cña ngµnh ®êng s¾t th-êng cã c¸c lo¹i sau ®©y:

- Quy ho¹ch m¹ng hoÆc quy ho¹ch chi tiÕt ®èi víi mäinguån vèn.

- B¸o c¸o nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi (BCNCTKT) ®èi víic¸c dù ¸n nhãm A thuéc tÊt c¶ c¸c nguån vèn. Nhãm A cãquy m« lín, phøc t¹p nªn tríc khi lËp b¸o c¸o nghiªn cøutiÒn kh¶ thi ph¶i lËp b¸o c¸o tæng quan.

- B¸o c¸o nghiªn cøu kh¶ thi (BCNCKT) ®èi víi dù ¸nnhãm A, B, C thuéc c¸c nguån vèn. (Dù ¸n nhãm C cã møcvèn ®Çu t díi 1 tû ®ång chØ lËp b¸o c¸o ®Çu t).

§èi víi c¸c dù ¸n nhãm A chñ ®Çu t (ngêi ®îc giaotr¸ch nhiÖm trùc tiÕp qu¶n lý vµ sö dông vèn ®Ó thùchiÖn ®Çu t theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt) ph¶i tæ chøc lËpb¸o c¸o nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi vµ b¸o c¸o nghiªn cøukh¶ thi. Trêng hîp dù ¸n ®· ®îc Quèc héi hoÆc ChÝnh phñquyÕt ®Þnh chñ tr¬ng ®Çu t th× chØ cÇn lËp b¸o c¸o NCKT.

Nh÷ng dù ¸n nhãm A ®· ®îc Thñ tíng chÝnh phñ th«ngqua b¸o c¸o nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi vµ cho phÐp ph©n rac¸c dù ¸n thµnh phÇn (hoÆc tiÓu dù ¸n) th× nh÷ng dù ¸nthµnh phÇn (hoÆc tiÓu dù ¸n) ®ã ®îc lËp b¸o c¸o nghiªncøu kh¶ thi nh mét dù ¸n ®Çu t ®éc lËp, viÖc tr×nh duyÖtvµ qu¶n lý dù ¸n ph¶i theo quy ®Þnh cña dù ¸n nhãm A.

Trang 13

NguyÔn B×nh An - Tedi south§èi víi dù ¸n nhãm B chñ ®Çu t tæ chøc lËp b¸o c¸o

nghiªn cøu kh¶ thi, nÕu xÐt thÊy cÇn thiÕt ph¶i lËp b¸oc¸o nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi th× ngêi cã thÈm quyÒn quyÕt®Þnh b»ng v¨n b¶n.

§èi víi dù ¸n nhãm C cã møc vèn ®Çu t tõ 1 tû ®ångtrë lªn, chñ ®Çu t tæ chøc lËp b¸o c¸o nghiªn cøu kh¶thi.

1.2.2. Néi dung ®å ¸n ë c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau.1.2.2.1. Néi dung chñ yÕu cña b¸o c¸o nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi.Nghiªn cøu vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t, c¸c ®iÒu kiÖn

thuËn lîi vµ khã kh¨n.Dù kiÕn quy m« ®Çu t, h×nh thøc ®Çu t.Khu vùc, ®Þa ®iÓm x©y dùng vµ dù kiÕn nhu cÇu diÖn

tÝch sö dông ®Êt vµ nh÷ng ¶nh hëng vÒ m«i trêng, x· héivµ t¸i ®Þnh c (cã ph©n tÝch ®¸nh gi¸ cô thÓ).

Ph©n tÝch, lùa chän s¬ bé vÒ c«ng nghÖ, kü thuËt vµvµ c¸c ®iÒu kiÖn cung cÊp vËt t, thiÕt bÞ, nguyªn liÖu,n¨ng lîng.

Ph©n tÝch lùa chän s¬ bé c¸c ph¬ng ¸n x©y dùng.X¸c ®Þnh s¬ bé tæng møc ®Çu t (toµn bé chi phÝ ®Çu

t vµ x©y dùng vµ lµ giíi h¹n chi phÝ tèi ®a cña dù ¸n ®-îc x¸c ®Þnh trong quyÕt ®Þnh ®Çu t), ph¬ng ¸n huy ®éngc¸c nguån vèn, kh¶ n¨ng hoµn vèn vµ tr¶ nî, thu l·i.

TÝnh to¸n hiÖu qu¶ ®Çu t vÒ mÆt kinh tÕ - x· héi cñadù ¸n.

X¸c ®Þnh tÝnh ®éc lËp khi vËn hµnh, khai th¸c cña dù¸n thµnh phÇn hoÆc tiÓu dù ¸n.

Trong bíc nghiªn cøu kh¶ thi nãi chung lµ sö dôngc¸c tµi liÖu thu thËp, ®iÒu tra mµ kh«ng tæ chøc ®o ®¹c.ChØ trong trêng hîp rÊt ®Æc biÖt míi tæ chøc ®o ®¹c t¹i

Trang 14

NguyÔn B×nh An - Tedi souththùc ®Þa. §Ó bæ sung vµo c¸c b¶n ®å ®Þa h×nh hiÖn cã,c¸c ®¬n vÞ t vÊn thiÕt kÕ chØ cÇn tiÕn hµnh thÞ s¸t hiÖntrêng ®Ó ®iÒu chØnh tµi liÖu cho phï hîp víi ti×nh h×nhhiÖn t¹i. Néi dung vµ yªu cÇu ®èi víi c«ng t¸c ®iÒu tra,thu thËp tµi liÖu, kh¶o s¸t hiÖn trêng ®îc thùc hiÖntheo c¸c quy ®Þnh vµ híng dÉn cña quy tr×nh kh¶o s¸t ®-êng s¾t hiÖn hµnh ¸p dông trong bíc kh¶o s¸t nghiªn cøutiÒn kh¶ thi.

Thµnh phÇn vµ néi dung hå s¬ b¸o c¸o NCTKT gåm 3 tµiliÖu chÝnh sau ®©y:

- B¸o c¸o thuyÕt minh tæng hîp.- Hå s¬ b¶n vÏ.- Phô lôc.a. C¸c c¨n cø, sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t, c¸c thuËn lîi vµ khã kh¨n.- C¸c c¨n cø kinh tÕ - x· héi.- C¸c c¨n cø vÒ quy ho¹ch, kÕ ho¹ch dµi h¹n.- C¸c chñ tr¬ng cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn.- C¸c thuËn lîi khã kh¨n.- Dù b¸o nhu cÇu vËn t¶i: Dù b¸o nhu cÇu vËn t¶i

kh¸ch vµ hµng ë c¸c n¨m tÝnh to¸n (n¨m thø 10, thø 20 kÓtõ khi lËp b¸o c¸o NCTKT). Cã thÓ dù b¸o nhu cÇu vËn t¶ikh¸ch vµ hµng chØ do ®êng s¾t ®¶m nhËn, hoÆc cho c¸c ph-¬ng thøc vËn t¶i trong ®ã cã ®êng s¾t.

Tæ chøc ch¹y tµu kh¸ch vµ tµu hµng gåm: c¸c lo¹i®oµn tµu kh¸ch, thµnh phÇn c¸c ®oµn tµu kh¸ch, sè lîngc¸c lo¹i tµu kh¸ch ch¹y trong ngµy ë c¸c n¨m tÝnh to¸nvµ s¬ ®å thÓ hiÖn mËt ®é ®«i tµu trªn c¸c ®o¹n tuyÕn dù¸n.

- S¬ bé ph©n tÝch vµ lËp luËn sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çut.

Trang 15

NguyÔn B×nh An - Tedi southb. Dù kiÕn h×nh thøc ®Çu t, quy m« x©y dùng.- C¸c h×nh thøc ®Çu t (kh«i phôc, c¶i t¹o, lµm míi

hoÆc kÕt hîp gi÷a c¸c h×nh thøc ®ã - kÓ râ c¸c ®o¹n ®-êng, c«ng tr×nh, h¹ng môc chñ yÕu øng víi c¸c h×nh thøc®ã).

- Quy m« x©y dùng ë c¸c n¨m tÝnh to¸n. C¨n cø vµomËt ®é ®«i tµu ë c¸c ®o¹n ®Ó s¬ bé x¸c ®Þnh quy m« c¸cc«ng tr×nh chñ yÕu: ®êng ®¬n hay ®êng ®«i, giao c¾t cïngmøc hay lËp thÓ c¸c ®êng giao th«ng kh¸c, quy m« ga khu®o¹n …

c. Giíi thiÖu vÒ c¸c c«ng tr×nh x©y dùng (®Þa ®iÓm vµ c¸c ph¬ng ¸n).- Nh÷ng yÕu tè kü thuËt chñ yÕu: khæ ®êng, cÊp ®êng,

sè lîng ®êng chÝnh, lo¹i søc kÐo, lo¹i ®Çu m¸y, ®é dèch¹n chÕ cho c¸c híng tuyÕn, tÝn hiÖu, th«ng tin, ph¬ngthøc ®ãng ®êng.

- §iÒu kiÖn tù nhiªn vïng tuyÕn dù ¸n: khÝ hËu, khÝtîng, thuû v¨n, ®Þa h×nh, ®Þa chÊt, hiÖn tr¹ng m«i tr-êng.

- C«ng tr×nh x©y dùng:C«ng tr×nh tuyÕn: c¸c ph¬ng ¸n híng tuyÕn (m« t¶

viÖc chän tuyÕn, ®iÓm nèi ray, tr¸nh c¸c chíng ng¹i vËt,c¸c di tÝch lÞch sö v¨n ho¸, t«n gi¸o cña mçi ®o¹ntuyÕn, v¹ch tù do hay v¹ch khã kh¨n…); nÒn ®êng (mÆt c¾tngang ®¹i diÖn cho nÒn ®µo, nÒn ®¾p, dù ®o¸n c¸c ®o¹nnÒn ®êng ®Æc biÖt ph¶i xö lý, c¸c ®o¹n cÇn cã c«ng tr×nhphßng hé…) vµ khèi lîng c«ng tr×nh.

C«ng tr×nh ga: ph©n bè ga däc tuyÕn cho c¸c ph¬ng ¸nhíng tuyÕn; s¬ ®å ®êng ga cho c¸c ph¬ng ¸n híng tuyÕn vµkhèi lîng c«ng tr×nh cña ga.

Trang 16

NguyÔn B×nh An - Tedi southC«ng tr×nh cÇu: c¸c ph¬ng ¸n vÞ trÝ cÇu lín , dù

kiÕn c¸c lo¹i kÕt cÊu phÇn trªn, phÇn díi; thèng kª sèlîng c¸c cÇu trªn tuyÕn (lo¹i cÇu nhá, cÇu trung, cÇulín vµ chiÒu dµi mçi lo¹i t¬ng øng).

C«ng tr×nh hÇm: c¸c ph¬ng ¸n vÒ vÞ trÝ hÇm lín, dùkiÕn ph©n ®o¹n chiÒu dµy ¸o hÇm cho c¸c hÇm; thèng kª sèlîng c¸c hÇm trªn tuyÕn (hÇm ng¾n, võa, hÇm dµi vµ chiÒudµi mçi lo¹i t¬ng øng).

KiÕn tróc tÇng trªn: lo¹i ray dïng trªn chÝnh tuyÕn,lo¹i ray dïng trªn ®êng ga, lo¹i ghi dïng trªn chÝnhtuyÕn vµ lo¹i tµ vÑt, sè lîng ®Æt trªn chÝnh tuyÕn vµtrªn c¸c ®êng ga; lo¹i ba l¸t vµ chiÒu dµy ba l¸t trªntuyÕn chÝnh vµ trªn ®êng ga; khèi lîng cña mçi lo¹itrªn.

TÝn hiÖu - liªn kho¸ - ®ãng ®êng: lo¹i h×nh dù kiÕnvµ s¬ ®å mÉu cho ga nhêng tr¸nh vµ ga trung gian.

Th«ng tin: lo¹i h×nh dù kiÕn vÒ ®êng d©y truyÒn dÉnvµ tæng ®µi; s¬ ®å m¹ng th«ng tin liªn l¹c (dù kiÕn chotõng ph¬ng ¸n híng tuyÕn).

C¬ së ®Çu m¸y toa xe: íc tÝnh sè lîng xÝ nghiÖp ®Çum¸y toa xe, sè lîng c¸c tr¹m ®Çu m¸y toa xe vµ quy m«kh¸i qu¸t cña xÝ nghiÖp, tr¹m (cã thÓ xÕp h¹ng theo lín,võa, nhá).

- Ph©n tÝch lùa chän s¬ bé c¸c ph¬ng ¸n: íc tÝnh chiphÝ x©y dùng cña c¸c ph¬ng ¸n; tÝnh to¸n thu chi trongthêi gian khai th¸c cña c¸c ph¬ng ¸n, so s¸nh s¬ bé c¸cph¬ng ¸n vÒ mÆt kinh tÕ - kü thuËt, x· héi, m«i trêng.

- Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ vÒ viÖc sö dông ®Êt ®ai vµ ¶nhhëng vÒ m«i trêng, x· héi, t¸i ®Þnh c.

Trang 17

NguyÔn B×nh An - Tedi southd. Ph©n tÝch lùa chän s¬ bé c«ng nghÖ kü thuËt GTVT ®êng s¾t

(c«ng nghÖ phæ biÕn nhÊt hiÖn dïng trong níc hay ph¶inhËp ngo¹i, u nhîc ®iÓm, ®iÒu kiÖn cung cÊp, chuyÓn giaoc«ng nghÖ).

e. S¬ bé ph©n tÝch c¸c ph¬ng ¸n tæ chøc thi c«ng, ®¸nh gi¸ t¸c ®éngm«i trêng vµ s¬ bé vÒ tæ chøc khai th¸c.

f. ¦íc tÝnh tæng møc ®Çu t vµ ph¬ng ¸n huy ®éng vèn.- ¦íc tÝnh tæng møc ®Çu t (chän lo¹i ®Çu t cho kÕt

cÊu h¹ tÇng thuèc c¸c chñ ®Çu t kh¸c nhau vµ ®Çu t choph¬ng tiÖn vËn t¶i) cña c¸c ph¬ng ¸n.

- Ph¬ng ¸n huy ®éng vèn (vèn vay ng©n hµng quèc tÕ,hay tr¸i phiÕu chÝnh phñ…).

g. TÝnh to¸n s¬ bé hiÖu qu¶ ®Çu t vÒ kinh tÕ x· héi cña dù ¸n.- Ph©n tÝch dù ¸n vÒ mÆt kinh tÕ vµ tµi chÝnh.- Ph©n tÝch c¸c lîi Ých vµ hËu qu¶ vÒ mÆt x· héi.h. X¸c ®Þnh tÝnh ®éc lËp khi vËn hµnh khai th¸c cña c¸c dù ¸n thµnh

phÇn hoÆc tiÓu dù ¸n (nÕu cã vµ nÕu kÕt luËn dù ¸n cÇn tiÕptôc lËp NCKT).

i. KÕt kuËn vµ kiÕn nghÞ.KÕt luËn vÒ cã lËp b¸o c¸o NCKT hay bá dù ¸n; c¸c h-

íng NCKT cÇn ph¶i lu ý vµ c¸c gíi h¹n cña NCKT.KiÕn nghÞ ®Ó t vÊn trong níc lËp NCKT hay c¸c h×nh

thøc phèi hîp gi÷a t vÊn trong níc vµ níc ngoµi hoÆcthuª níc ngoµi lËp NCKT.

j. C¸c yªu cÇu kü thuËt cña dù ¸n NCTKT.- B¶n ®å giao th«ng trong khu vùc nghiªn cøu cña dù

¸n.- B×nh ®å tû lÖ 1:25.000 hoÆc 1:50.000.- MÆt c¾t däc c¸c ph¬ng ¸n tuyÕn.- Bè trÝ chung cña c¸c cÇu.

Trang 18

NguyÔn B×nh An - Tedi south- Bè trÝ chung cña c¸c hÇm dµi.- B×nh diÖn c¸c ga khu ®o¹n, ga lËp tµu.1.2.2.2. Nh÷ng néi dung chñ yÕu cña b¸o c¸o NCKT.a. Nh÷ng c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t.- T×nh h×nh kinh tÕ x· héi (hiÖn t¹i vµ t¬ng lai

ph¸t triÓn).- TÝnh h×nh giao th«ng vËn t¶i:Giao th«ng ®êng bé: c¸c ®êng « t«, c¸c bÕn xe, tr¹ng

th¸i cña c¸c ®êng, lu lîng xe cña c¸c ®êng ®ã, c¸c ???hµng vµ n¨ng lùc vËn t¶i, dù kiÕn vÒ giao th«ng ®êng bétrong t¬ng lai.

Giao th«ng ®êng thuû: c¸c tuyÕn vËn t¶i thuû, tr¹ngth¸i vµ lu lîng tµu thuyÒn trªn c¸c tuyÕn ®ã; c¸c c¶ng,tr¹ng th¸i vµ kh¶ n¨ng cña c¸c c¶ng ®ã; dù kiÕn vÒ giaoth«ng vËn t¶i thuû trong t¬ng lai.

Giao th«ng ®êng s¾t: c¸c tuyÕn ®êng s¾t, tr¹ng th¸ivµ n¨ng lùc th«ng qua hiÖn t¹i; c¸c tr¹m hµng; c¸c gahiÖn cã vµ c¸c c¬ së kh¸c cña ®êng s¾t.

Dù b¸o vËn t¶i kh¸ch vµ hµng: tuú theo c¸c n¨m khaith¸c thø 2, 5, 10 vµ tû lÖ t¨ng trong t¬ng lai; c¸c yªucÇu vÒ quèc phßng (nÕu cã) vµ c¸c yªu cÇu cña ®Þa ph¬ngtuyÕn ®êng s¾t ®i qua.

§Æc trng luång hµng vµ lo¹i hµng; tû lÖ luång hµngtrù th«ng, hÖ sè kh«ng c©n b»ng gi÷a hai chiÒu; c¸c hµng®Æc biÖt thÝch hîp víi giao th«ng ®êng s¾t (siªu trêng,siªu träng, container…).

X¸c ®Þnh sù cÇn thiÕt lµm tuyÕn ®êng s¾t: xÐt c¸cmÆt nh lîng vËn t¶i yªu cÇu xøng ®¸ng lµm ®êng s¾t, sèT-km; sè kh¸ch-km; sè ®«i tµu/ngµy ®ªm; chiÒu dµi vËnt¶i b×nh qu©n thuéc vïng u viÖt ®èi víi vËn t¶i ®êng

Trang 19

NguyÔn B×nh An - Tedi souths¾t; tÝnh u viÖt cña vËn t¶i ®êng s¾t so víi c¸c ph¬ngthøc vËn t¶i kh¸c.

b. Lùa chän h×nh thøc ®Çu t.H×nh thøc ®Çu t ®èi víi c«ng tr×nh ®¬n vÞ lµ lµm

míi, kh«i phôc, c¶i t¹o hay n©ng cÊp.c. C¸c ph¬ng ¸n ®Þa ®iÓm.- C¸c ®Æc tÝnh tù nhiªn vïng dù ¸n: ®Þa h×nh ®Þa

m¹o, khÝ hËu, thuû v¨n, ®Þa chÊn.- Chän lùa c¸c yÕu tè c¬ b¶n: khæ ®êng, cÊp ®êng, sè

®êng chÝnh, lo¹i søc kÐo, lo¹i ®Çu m¸y kÐo tµu kh¸ch,lo¹i ®Çu m¸y kÐo tµu hµng, ®é dèc chØ ®¹o, tÝn hiÖu liªnkho¸ - ®ãng ®êng.

- ThiÕt kÕ tæ chøc ch¹y tµu (cho tõng ph¬ng ¸n h¬ngtuyÕn vµ cho c¸c n¨m tÝnh to¸n).

Tæ chøc ch¹y tµu kh¸ch (lo¹i tµu kh¸ch, sè lîng c¸clo¹i toa trong tõng lo¹i ®oµn tµu kh¸ch, tÝnh to¸n sè l-îng c¸c lo¹i tµu kh¸ch trªn tõng híng ®i, vÒ.

Tæ chøc ch¹y tµu hµng: c¸c lo¹i tµu hµng, sè lîngc¸c lo¹i toa xe trong tõng lo¹i ®oµn tµu hµng; tÝnh to¸nsè lîng c¸c lo¹i ®oµn tµu hµng trªn tõng híng.

d. C¸c ph¬ng ¸n c«ng tr×nh.- C«ng tr×nh tuyÕn ®êng:B×nh diÖn tuyÕn ®êng: c¸c nguyªn t¾c chän tuyÕn ®-

êng, c¸c ph¬ng ¸n híng tuyÕn, so s¸nh lùa chän chóng;c¸c ph¬ng ¸n ®iÓm nèi ray, so s¸nh lùa chän chóng; c¸cph¬ng ¸n trÞ sè Rmin vµ so s¸nh lùa chän chóng; c¸c chØtiªu thiÕt kÕ b×nh diÖn cña ph¬ng ¸n lùa chän (chiÒu dµi®êng chim bay, chiÒu dµi tuyÕn, hÖ sè triÓn tuyÕn, chiÒudµi ®o¹n th¼ng, ®o¹n cong).

Trang 20

NguyÔn B×nh An - Tedi southMÆt c¾t däc tuyÕn ®êng: c¸c kh¶ n¨ng vÒ trÞ sè ®é

dèc h¹n chÕ vµ s¬ bé chän trÞ sè hîp lý cho tuyÕn thiÕtkÕ; c¸c nguyÕn t¾c thiÕt kÕ mÆt c¾t däc (tuú t×nh h×nh®Þa h×nh, ®Þa chÊt, thuû v¨n mµ thiªn vÒ ®µo hay ®¾p,phèi hîp víi ®êng ®á vµ ®Þnh chiÒu dµi cÇu c¹n, hÇm,giao c¾t …); ph©n ®o¹n thiÕt kÕ mÆt c¾t däc (®o¹n v¹chtù do, ®o¹n v¹ch gß bã, c¸c chØ tiªu thiÕt kÕ mÆt c¾tdäc cña ph¬ng ¸n lùa chän).

NÒn ®êng: mçi ph¬ng ¸n ®Òu ph©n ®o¹n nÒn ®êng th«ngthêng vµ nÒn ®êng ®Æc biÖt; c¸c mÆt c¾t ngang ®iÓn h×nhøng víi nÒn ®êng th«ng thêng; c¸c gi¶i ph¸p thiÕt kÕ xölý øng víi ®o¹n nÒn ®Æc biÖt; c¸c c«ng tr×nh tho¸t nícdäc tuyÕn, c¸c má ®Êt, ®êng vËn chuyÓn vµ cù ly vËnchuyÓn ®Êt. Khèi lîng c«ng tr×nh c¸c lo¹i vµ gi¶i ph¸pthi c«ng x©y dùng ( kh¸i qu¸t).

C¸c c«ng tr×nh c¶i dÞch vµ giao c¾t: thèng kª c¸cc«ng tr×nh hiÖn cã ph¶i c¶i dÞch, ®Ò nghÞ ®¬n vÞ nµo lËpthiÕt kÕ c¶i dÞch cho c¸c c«ng tr×nh chuyªn ngµnh; c¸cc«ng tr×nh cô thÓ ph¶i dÞch do ®¬n vÞ lËp dù ¸n kh¶ thi®êng s¾t thùc hiÖn trong dù ¸n; c¸c giao c¾t cïng møc vµkh¸c møc víi c¸c ®êng giao th«ng, khèi lîng c«ng tr×nhc¸c lo¹i vµ gi¶i ph¸p thi c«ng (kh¸i qu¸t).

- C«ng tr×nh ®iÓm ph©n giíi: x¸c ®Þnh c¸c tiªu chuÈnkü thuËt vµ thiÕt kÕ ph©n bè ®iÓm ph©n giíi; dù kiÕn ®Þa®iÓm, chøc n¨ng, nhiÖm vô, quy m« c¸c ga øng víi c¸c n¨mkhai th¸c tÝnh to¸n; thiÕt kÕ c¸c ga; tÝnh khèi lîngc«ng tr×nh ga vµ gi¶i ph¸p x©y dùng mét c¸ch kh¸i qu¸tcho mçi ph¬ng ¸n.

- C«ng tr×nh cÇu: x¸c ®Þnh t¶i träng thiÕt kÕ, khægiíi h¹n, tÜnh kh«ng th«ng thuyÒn, tÇn suÊt lò tÝnh to¸n

Trang 21

NguyÔn B×nh An - Tedi south(tÜnh kh«ng cÇu vît, cao ®é ®êng ph¶i vît); dù kiÕn vÞtrÝ, lo¹i h×nh kÕt cÊu phÇn trªn, phÇn díi; tÝnh to¸nkhÈu ®é, dù kiÕn bè trÝ c¸c khÈu ®é; khèi lîng c«ngtr×nh chñ yÕu vµ dù kiÕn gi¶i ph¸p x©y dùng mét c¸chkh¸i qu¸t cho mçi ph¬ng ¸n.

- C«ng tr×nh hÇm: víi mçi ph¬ng ¸n x¸c ®Þnh khæ giíih¹n thiÕt kÕ cho hÇm th¼ng, hÇm cong; c¨n cø vµo lo¹ih×nh cô thÓ ®Ó dù kiÕn vÞ trÝ cöa vµo, cöa ra, ®Ó ph©n®o¹n c¸c lo¹i ¸o hÇm kh¸c nhau; ph¬ng ¸n th«ng giã (tùnhiªn hay nh©n t¹o), ph¬ng ¸n tho¸t níc, ph¬ng ¸n chiÕus¸ng; tÝnh khèi lîng c«ng tr×nh hÇm vµ tõng ph¬ng ¸ntuyÕn; dù kiÕn gi¶i ph¸p thi c«ng mét c¸ch kh¸i qu¸t.

- C«ng tr×nh cèng: víi mçi ph¬ng ¸n tuyÕn cÇn thèngkª theo lo¹i h×nh vµ chiÒu dµi t¬ng øng.

- C«ng tr×nh nhµ xëng: c¨n cø vµo chøc n¨ng nhiÖmvô, ®Þnh biªn CB CNV cho yªu cÇu s¶n xuÊt ®Ó x¸c ®Þnh®Þa ®iÓm, diÖn tÝch sö dông ®Êt, diÖn tÝch c¸c khu nhµ,cÊp nhµ; thèng kª nhµ xëng toµn tuyÕn cña ph¬ng ¸n tuyÕnlùa chän (vÞ trÝ, chøc n¨ng nhµ, cÊp nhµ, diÖn tÝch x©ydùng, diÖn tÝch sµn, c¸c c«ng tr×nh phô ë tõng khu vùc);thiÕt kÕ s¬ bé c¸c nhµ ga t¹i c¸c ga khu ®o¹n (c¸c ganhêng tr¸nh dïng thiÕt kÕ ®Þnh h×nh).

- C«ng tr×nh ®Çu m¸y: c¸c tiªu chuÈn kü thuËt, kinhtÕ ®Ó thiÕt kÕ c«ng tr×nh ®Çu m¸y; tÝnh to¸n thiÕt kÕc«ng tr×nh ®Çu m¸y, sè km ch¹y/n¨m cña ®Çu m¸y trªntuyÕn, sè ®Çu m¸y sö dông, sè ®Çu m¸y chi phèi, sè ®Çum¸y ch÷a c¸c cÊp (kú, cÊp I, cÊp II, gi÷a kú), sè vÞ trÝsöa ch÷a c¸c cÊp. X¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm, chøc n¨ng nhiÖm vô,c«ng suÊt cña c¸c ®o¹n (xÝ nghiÖp) vµ cña c¸c tr¹m ®Çum¸y; dù kiÕn c¸c c«ng tr×nh, thiÕt kÕ chñ yÕu cho c¸c

Trang 22

NguyÔn B×nh An - Tedi south®o¹n, tr¹m ®Çu m¸y; x¸c ®Þnh quan hÖ hîp t¸c víi c¸c®o¹n, tr¹m thuéc c¸c tuyÕn liªn quan vµ thiÕt kÕ c¸c xÝnghiÖp, tr¹m ®Çu m¸y.

- C«ng tr×nh toa xe: c¸c tiªu chuÈn kü thuËt, kinhtÕ ®Ó thiÕt kÕ c«ng tr×nh toa xe; tÝnh to¸n sè toa xevËn dông, sè toa xe cÇn thiÕt, sè toa xe söa ch÷a c¸ccÊp. X¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm, chøc n¨ng nhiÖm vô, c«ng suÊtcña c¸c ®o¹n (xÝ nghiÖp) vµ cña c¸c tr¹m toa xe; x¸c®Þnh quan hÖ hîp t¸c víi c¸c ®o¹n, tr¹m thuéc c¸c tuyÕnliªn quan; dù kiÕn c¸c c«ng tr×nh, thiÕt bÞ chñ yÕu choc¸c ®o¹n, tr¹m toa xe; thiÕt kÕ c¸c xÝ nghiÖp, tr¹m toaxe.

- C«ng tr×nh tÝn hiÖu, liªn kho¸, ®ãng ®êng: nguyªnt¾c thiÕt kÕ; lo¹i h×nh thiÕt bÞ ®èi víi c¸c ga, c¸c khugian, c¸c ®êng ngang; khèi lîng c«ng tr×nh x©y l¾p vµthèng kª c¸c thiÕt bÞ chñ yÕu; yªu cÇu nhµ xëng cho tÝnhiÖu, liªn kho¸ vµ ®ãng ®êng.

- C«ng tr×nh th«ng tin: nguyªn t¾c thiÕt kÕ, ph¹m vithiÕt kÕ c¸c c«ng tr×nh th«ng tin, c¸c ph¬ng ¸n thiÕt kÕm¹ng th«ng tin [c¸c hÖ th«ng tin, c¸c tr¹m th«ng tin(tæng ®µi, c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi, c¸c thiÕt bÞ ghÐpkªnh), ®êng d©y truyÒn dÉn]; yªu cÇu nhµ xëng cho th«ngtin; khèi lîng c«ng tr×nh x©y l¾p vµ thiÕt bÞ.

- C«ng tr×nh cÊp ®iÖn, cÊp níc: x¸c ®Þnh nguån ®iÖn,nguån níc; ph¹m vi thiÕt kÕ vµ møc ®é thiÕt kÕ; dù kiÕnkhèi lîng c«ng tr×nh thiÕt bÞ chñ yÕu.

e. Ph©n tÝch lùa chän c¸c ph¬ng ¸n: TÝnh to¸n chi phÝ x©y dùng cña c¸c ph¬ng ¸n, tÝnh

thu chi trong thêi gian khai th¸c cña c¸c ph¬ng ¸n, so

Trang 23

NguyÔn B×nh An - Tedi souths¸nh lùa chon c¸c ph¬ng ¸n vÒ mÆt kinh tÕ, kü thuËt, x·héi, m«i trêng.

f. Ph©n tÝch lùa chän ph¬ng ¸n kü thuËt c«ng nghÖ GTVT ®êng s¾t.g. Ph©n tÝch lùa chän c¸c ph¬ng ¸n tæ chøc thi c«ng.h. Ph¬ng ¸n gi¶i phãng mÆt b»ng, t¸i ®Þnh c.i. §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng ®èi víi c¸c ph¬ng ¸n.- HiÖn tr¹ng m«i trêng khu vùc dù ¸n; t¸c ®éng cña

tuyÕn ®êng tíi m«i trêng (®îc xem xÐt trong giai ®o¹nnghiªn cøu chän tuyÕn, trong bè trÝ c¸c c«ng tr×nh,trong giai ®o¹n x©y dùng, khi ®a ®êng vµo khai th¸c);c¸c biÖn ph¸p vµ chi phÝ ®Ó gi¶m thiÓu c¸c t¸c ®éng bÊtlîi ®èi víi m«i trêng ë c¸c giai ®o¹n; b¶ng kª c¸c th«ngsè m«i trêng (c¸c ho¹t ®éng ¶nh hëng tíi m«i trêng,nguån vµ gi¸ trÞ, mèi h¹i m«i trêng), khuyÕn nghÞ c¸cbiÖn ph¸p b¶o vÖ, ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng.

j. Ph¬ng ¸n qu¶n lý khai th¸c, sö dông lao ®éng.- Dù kiÕn ph©n chia khu vùc qu¶n lý kh¸i th¸c ch¹y

tµu vµ duy tu b¶o dìng cÇu, ®¬ng, th«ng tin - tÝn hiÖu,®o¹n, tr¹m ®Çu m¸y - toa xe; dù kiÕn ®Þnh biªn CB CNVt¹i c¸c c¬ së ®êng s¾t trong dù ¸n; x¸c ®Þnh yªu cÇu ®µot¹o CB CNV (khi ®· sö dông lo¹i thiÕt bÞ míi, c«ng nghÖkhai th¸c míi) vµ dù kiÕn chi phÝ thùc hiÖn.

k. Tæng møc ®Çu t, nguån vèn.- X¸c ®Þnh tæng møc ®Çu t cña c¸c ph¬ng ¸n, nguån

vèn chia ra vèn ®Çu t vµo kÕt cÊu h¹ tÇng vµ trang thiÕtbÞ khai th¸c thuéc c¸c chñ ®Çu t kh¸c nhau. Ph¬ng ¸n huy®éng vèn; ph©n kú ®Çu t.

l. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ ®Çu t.

Trang 24

NguyÔn B×nh An - Tedi south- Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ dù ¸n vÒ mÆt kinh tÕ, tµi

chÝnh, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ dù ¸n vÒ mÆt x· héi vµ m«i tr-êng.

m. C¸c mèc thêi gian chÝnh thùc hiÖn dù ¸n.n. KiÕn nghÞ h×nh thøc qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n.o. X¸c ®Þnh chñ ®Çu t.p. Mèi quan hÖ vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan liªn quan ®Õn dù ¸n.q. C¸c kÕt kuËn: VÒ tÝnh kh¶ thi kinh tÕ, kü thuËt cña dù ¸n; yªu cÇu

vµ thêi gian ®Çu t vµo c«ng tr×nh thuéc dù ¸n vµ cho c¸ctuyÕn liªn quan; c¸c lu ý cho bíc thiÕt kÕ kü thuËt.

1.3. N¨ng lùc tÝnh to¸n cña ®êng thiÕt kÕ1.3.1. C¸c sè ®o.

Nh÷ng sè ®o vÒ kh¶ n¨ng cña mét con ®êng x¸c ®Þnh râkh¶ n¨ng cña ®êng ®ã theo nh÷ng th«ng sè kü thuËt cñatoµn bé nh÷ng c«ng tr×nh trªn ®êng, ph¬ng ph¸p tæ chøcvËn t¶i vµ ch¹y tµu.

Kh¶ n¨ng th«ng qua cña mét tuyÕn ®êng ®¬n ®o b»ng s讫i tµu tÝnh to¸n cho c¶ hai chiÒu, cßn ®èi víi tuyÕn®«i th× ®o b»ng sè ®oµn tµu cho tõng chiÒu ch¹y qua métkhu gian khã nhÊt (trong 1 ngµy ®ªm). Kh¶ n¨ng th«ng quacña tµu N kh«ng chØ phô thuéc vµo kh¶ n¨ng th«ng qua cñac¸c khu gian mµ cßn c¶ cña ga, c¸c cÊu tróc cña nghiÖpvô ®Çu m¸y, thiÕt bÞ cung cÊp n¨ng lîng. Khi thiÕt kÕph¶i lµm sao cho kh¶ n¨ng th«ng xe cña c¸c c«ng tr×nh ëga ph¶i b¶o ®¶m kh¶ n¨ng th«ng xe cña c¸c khu gian.

Kh¶ n¨ng chuyªn chë G lµ sè tÊn hµng mµ con ®êng cãthÓ chuyªn chë trong ®¬n vÞ thêi gian (thêng lÊy 1 n¨m)

Trang 25

NguyÔn B×nh An - Tedi southcho mçi chiÒu, th«ng thêng khi thiÕt kÕ ®êng s¾t kh¶n¨ng chuyªn chë tÝnh cho chiÒu nhiÒu hµng.

§èi víi viÖc chë hµng th× t¬ng quan gi÷a kh¶ n¨ngth«ng qua vµ kh¶ n¨ng chuyªn chë tÝnh theo c«ng thøc:

G = 365QH. nh (tÊn/n¨m)Trong ®ã:

nh: sè ®«i tµu hµng trong 1 ngµy ®ªm QH: khèi lîng hµng cña tµu

Kh¶ n¨ng ch¹y tµu phô thuéc vµo lo¹i søc kÐo vµ lo¹i®Çu m¸y, h×nh d¹ng tr¾c däc vµ viÖc ph©n bè ®iÓm ph©ngiíi, vµo ph¬ng ph¸p tæ chøc ch¹y tµu, vµo thêi gian tµu®ç ë ga kh¶ n¨ng chuyªn chë phô thuéc vµo kh¶ n¨ng th«ngqua cña tµu hµng vµ träng lîng cña tõng ®oµn tµu kh¶n¨ng chuyªn chë kh«ng ®îc tÝnh nhá h¬n ®¹i lîng chuyªnchë cÇn thiÕt (yªu cÇu) cña con ®êng (Ncã thÓ NcÇn thiÕt). Nh-ng ®¹i lîng chuyªn chë cÇn thiÕt kh«ng cè ®Þnh mµ th«ngthêng lu«n lu«n t¨ng. V× vËy mµ kh¶ n¨ng chuyªn chë cãthÓ còng cÇn ph¶i t¨ng lªn.

Khi thiÕt kÕ ®êng s¾t ngêi ta Ên ®Þnh kh¶ n¨ng lóc®Çu cña con ®êng vµ ®Ò ra biÖn ph¸p t¨ng cêng kh¶ n¨ng®ã khi lîng hµng chë t¨ng lªn.

Kh¶ n¨ng dù tr÷ cña tuyÕn ®êng ®îc ®o ë c¸c kÕt cÊutrªn ®êng mµ cã thÓ chia ra thµnh hai lo¹i: vÜnh cöu vµb¸n vÜnh cöu (cè ®Þnh vµ thay ®æi).

Lo¹i kÕt cÊu vÜnh cöu gåm cã toµn bé nh÷ng yÕu tè cãtÝnh chÊt l©u dµi vµ kh«ng cÇn ph¶i söa ®æi khi t¨ng c-êng n¨ng lùc cho con ®êng nh b×nh ®å, tr¾c däc, nÒn ®-êng, sù ph©n bè ®iÓm ph©n giíi vµ chiÒu dµi s©n ga, c¸cc«ng tr×nh nh©n t¹o trªn ®êng vµ s¬ ®å cÊp ®iÖn nÕu lµ®êng ®iÖn khÝ ho¸.

Trang 26

NguyÔn B×nh An - Tedi southVÒ c¨n b¶n nh÷ng kÕt cÊu vÜnh cöu x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng

th«ng qua ®èi víi tõng lo¹i ®Çu m¸y vµ tõng ph¬ng ph¸ptæ chøc ch¹y tµu.

Nh÷ng kÕt cÊu b¸n vÜnh cöu lµ kiÕn tróc tÇng trªn,th«ng tin tÝn hiÖu, c¸c ®êng ph¸t triÓn trong ga, chç®øng trong ®Ò p«, ph¬ng tiÖn ®iÒu khiÓn ch¹y tµu v.v…

Cã thÓ t¨ng cêng kh¶ n¨ng cña ®êng b»ng c¸ch gia cènh÷ng kÕt cÊu b¸n vÜnh cöu. Cßn kÕt cÊu vÜnh cöu ph¶ithiÕt kÕ sao cho cã kh¶ n¨ng dù tr÷ l©u dµi. ViÖc chänlo¹i vµ kh¶ n¨ng cña c¸c kÕt cÊu vÜnh cöu vµ b¸n vÜnhcöu lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô ®Çu tiªn cña viÖc thiÕtkÕ ®êng. 1.3.2. N¨ng lùc dù tÝnh cña ®êng s¾t.

N¨ng lùc dù tÝnh cña ®êng s¾t lµ kh¶ n¨ng lóc ®Çu mµcon ®êng ph¶i cã khi nã b¾t ®Çu vµo khai th¸c.

Khi thiÕt kÕ ®êng míi vµ gia cè ®êng cò do kÕt qu¶kh¶o s¸t kinh tÕ ta cã thÓ Ên ®Þnh ®îc kh¶ n¨ng cÇnthiÕt cho con ®êng cô thÓ lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc lîng hµngho¸ vµ hµnh kh¸ch tÝnh to¸n cho lóc giao ®êng vµo khaith¸c vµ Ên ®Þnh ®îc nhÞp ®iÖu t¨ng tiÒn cña lîng hµngchuyªn chë trong t¬ng lai.

1.3.3. Nh÷ng th«ng sè kü thuËt c¬ b¶n khi thiÕt kÕ tuyÕn®êng s¾t.

Th«ng sè kü thuËt thiÕt kÕ tuyÕn ®êng lµ nh÷ng tiªuchuÈn cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c. Nh÷ng tiªu chuÈn nµy x¸c®Þnh kÝch thíc, lo¹i s¬ ®å (nh s¬ ®å ®iÓm ph©n giíi) kh¶n¨ng dù tr÷ b×nh, tr¾c diÖn, tiªu chuÈn ph©n bè ®iÓm

Trang 27

NguyÔn B×nh An - Tedi southph©n giíi, ph©n bè mét sè lo¹i c«ng tr×nh quan trängnhÊt.

Trong nh÷ng th«ng sè kü thuËt cã thÓ kÓ ra nh÷ngth«ng sè c¬ b¶n. §ã lµ khæ ®êng, cÊp ®êng, sè ®êngchÝnh, lo¹i søc kÐo, ®¹i lîng ®é dèc giíi h¹n, chiÒu dµisö dông cña ®êng ®ãn - göi tµu trong ga.

Cã khi l¹i ph©n ra nh÷ng th«ng sè quan träng nhÊttrong c¸c th«ng sè c¬ b¶n, cÇn lËp luËn vÒ mét th«ng sètiªu quan träng nhÊt nh sè ®êng chÝnh, lo¹i søc kÐo v.v…nÕu kh«ng x¸c ®Þnh tríc sÏ gÆp khã kh¨n khi chän c¸cth«ng sè kü thuËt kh¸c.

Khi thiÕt kÕ nÕu thay ®æi c¸c th«ng sè c¬ b¶n th× sÏcÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p kh¸c nhau, trong qu¸ tr×nh khaith¸c mµ thay ®æi chóng tøc lµ ta ph¶i söa l¹i ®êng. KhixÐt ®Õn t¬ng quan gi÷a chóng víi nhau, cã nh÷ng th«ng sèta ph¶i thay ®æi dÇn dÇn míi lîi. VÝ dô lóc ®Çu tõ kiÕntróc tÇng trªn ®Æt cho khæ hÑp, t¬ng lai ®Æt ®êng khætiªu chuÈn dÇn cho tõng ®o¹n, hay lóc ®Çu dïng søc kÐoh¬i níc sau chuyÓn sang søc kÐo ®iÖn. 1.3.4. Kh¶ n¨ng dù tÝnh cña tõng c«ng tr×nh vµ kÕt cÊucña nã.

ViÖc ph©n bè, chän lo¹i vµ thiÕt kÕ nh÷ng c«ng tr×nhvÜnh cöu vµ kÕt cÊu thay ®æi nh»m môc ®Ých ®¶m b¶o chochóng lµm viÖc vÜnh cöu (nh nÒn ®êng, c«ng tr×nh nh©nt¹o, ga), hay lµ trong mét sè n¨m l©u dµi (khæ ®êng, sè®êng chÝnh, lo¹i ®Çu m¸y v.v…).

Kh¶ n¨ng dù tÝnh tõng c«ng tr×nh vµ kÕt cÊu b¸n vÜnhcöu riªng biÖt kh«ng ®îc h¹n chÕ kh¶ n¨ng dù tÝnh cñatoµn tuyÕn nãi chung. NÕu kh¶ n¨ng cña chóng chØ ®¸p øngcho viÖc chuyªn chë trong thêi kú ®Òu khai th¸c th× ph¶i

Trang 28

NguyÔn B×nh An - Tedi south®Æt thµnh vÊn ®Ò thay ®æi hay gia cè chóng tõng giai®o¹n sau nµy.

1.4. Nh÷ng yªu cÇu chuÈn t¾c khi thiÕt kÕ ®êng s¾t1.4.1. NhiÖm vô thiÕt kÕ tuyÕn ®êng s¾t.

ViÖc thiÕt kÕ ph¶i tiÕn hµnh theo nhiÖm vô ®îc giao.Do c«ng tr×nh ®êng s¾t cã ý nghÜa quèc gia to lín nªnnhiÖm vô thiÕt kÕ ph¶i do c¸c c¬ quan ®îc uû nhiÖm cñahéi ®ång Bé trëng xÐt duyÖt.

NhiÖm vô giao cho thiÕt kÕ gåm cã: C¬ së thiÕt kÕ vµ nh÷ng híng gi¶i quyÕt chÝnh: ý

nghÜa cña ®êng, ®iÓm ®Çu vµ ®iÓm cuèi, nh÷ng ®iÓm gi÷amµ ®êng ph¶i qua, thêi h¹n x©y dùng vµ tr×nh tù ®a vµokhai th¸c, sè giai ®o¹n thiÕt kÕ.

Nãi chung nhiÖm vô cña ngêi thiÕt kÕ lµ ph¶i ph©ntÝch tØ mØ nh÷ng th¾c m¾c cã thÓ ph¸t sinh, cÇn thÓ hiÖns¸ng kiÕn cña m×nh råi ®Ò ®¹t lªn ®Ó xÐt. Khi nhiÖm vôgiao cho råi ta cã thÓ cã nhiÒu ph¬ng ¸n ®Ó gi¶i quyÕt,cho nªn ph¶i biÕt nguyªn t¾c c©n nh¾c ®Ó t×m ra nh÷nggi¶i ph¸p tèt nhÊt. 1.4.2. Nh÷ng tµi liÖu c¬ b¶n vÒ chuÈn t¾c.

VÒ ý nghÜa con ®êng s¾t nµy cã thÓ kh¸c con ®êng s¾tkia rÊt xa, cã thÓ lµ con ®êng nh¸nh hoÆc cã thÓ lµ con®êng cã ý nghÜa quèc gia lµm viÖc rÊt bËn rén v.v… chonªn khi thiÕt kÕ ®êng s¾t míi cÇn ph¶i biÕt chän nh÷ngth«ng sè kü thuËt vµ tÝnh ®îc mét sè kh¶ n¨ng dù tr÷.

TÊt c¶ nh÷ng yªu cÇu vÒ ph©n lo¹i ®êng s¾t vµ yªucÇu vÒ toµn bé c¸c kÕt cÊu ®îc nªu trong tµi liÖu chuÈnt¾c chñ yÕu chóng x¸c ®Þnh t¬ng quan gi÷a tÊt c¶ c¸ctuyÕn ®êng s¾t, c¸c tµi liÖu ®ã lµ:

Trang 29

NguyÔn B×nh An - Tedi southB¶n ph©n lo¹i ®êng, chuÈn t¾c vµ quy ph¹m thiÕt kÕ

®êng s¾t, quy ph¹m khai th¸c - kü thuËt ®êng s¾t (quyph¹m qu¶n lý ®êng s¾t).

B¶n ph©n lo¹i ®êng s¾t x¸c ®Þnh nh÷ng th«ng sè küthuËt vµ ®Æc ®iÓm tuú theo ý nghÜa cña tuyÕn ®êng cô thÓph¶i Ên ®Þnh.

a. Nguyªn t¾c ph©n chia ®êng s¾t d©n dông ra tõngcÊp.

b. §¹i lîng th«ng sè kü thuËt cña nh÷ng kÕt cÊu vÜnhcöu cña ®êng s¾t tõng cÊp.

c. Nh÷ng ®Æc tÝnh nªn cã cña c¸c kÕt cÊu b¶n vÜnhcöu vµ c¸c ph¬ng tiÖn trang bÞ kü thuËt cho ®êng s¾ttõng cÊp ®Ó cã thÓ thèng nhÊt ho¸ nh÷ng ®iÒu kiÖn khaith¸c cho hµng lo¹t tuyÕn ®êng l¹i víi nhau. 1.4.3. ChuÈn t¾c vÒ quy ph¹m thiÕt kÕ ®êng s¾t.

Do ®êng s¾t lµ c«ng tr×nh cã ý nghÜa quèc gia, doviÖc thiÕt kÕ rÊt phøc t¹p vµ ph¶i hoµn toµn ®¶m b¶o cho®êng s¾t lµm viÖc an toµn, liªn tôc vµ ªm thuËn nªn khithiÕt kÕ chóng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng tµi liÖu chuÈn ®Óx¸c ®Þnh nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n vÒ chuÈn t¾c.

Trong chuÈn t¾c vµ quy tr×nh cã nªu: a. Nh÷ng chØ tiªu cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c vÒ viÖc

chän nh÷ng th«ng sè c¬ b¶n vÒ n¨ng lùc dù tÝnh cña tõngkÕt cÊu vµ c«ng tr×nh, vÒ viÖc lËp luËn theo kü thuËtkinh tÕ gi¶i ph¸p nµy hay gi¶i ph¸p kh¸c.

b. Quy ®Þnh lo¹i bÒ réng mÆt nÒn ®êng, b¸n kÝnh ®êngcong, lo¹i tr¾c ngang cña nÒn ®êng v.v…

c. Giíi h¹n nh÷ng chuÈn t¾c cho phÐp theo trÞ sè nhánhÊt (chiÒu réng nÒn ®êng, kho¶ng c¸ch gi÷a hai tim ®-

Trang 30

NguyÔn B×nh An - Tedi southêng, chiÒu dµy líp ®¸ v.v…) vµ trÞ sè lín nhÊt cña ®¹ilîng c¸c ®é dèc giíi h¹n.

d. Nh÷ng chØ dÉn vÒ c¸ch chän trÞ sè giíi h¹n chophÐp hay trÞ sè nªn chän (®¹i lîng b¶n kÝnh ®êng cong,®é dèc tr¾c däc v.v…)

e. Nh÷ng chuÈn t¾c dù tÝnh ®Ó thiÕt kÕ tõng c«ngtr×nh vµ kÕt cÊu trªn ®êng trong ®ã cã b×nh diÖn, tr¾cdiÖn nÒn ®êng vµ kiÕn tróc tÇng trªn.

Do kü thuËt yªu cÇu vËn t¶i ngµy cµng c¶i tiÕn nªnyªu cÇu cña ®êng ph¶i thay ®æi do ®ã chuÈn t¾c vµ quytr×nh còng cÇn thay ®æi theo.

ë ViÖt Nam chóng ta ®· x©y dùng chuÈn t¾c vµ quytr×nh chÝnh thøc. HiÖn nay ®· cã quy ph¹m kü thuËt khaith¸c ®êng s¾t 22 TCN 240 - 99 ban hµnh ngµy 2/7/1999;Quy ph¹m tÝnh to¸n søc kÐo ®Çu m¸y vµ tiªu chuÈn thiÕtkÕ ®êng s¾t khæ 1435mm TCVN 4117 - 85 ®îc ban hµnh bëiQuyÕt ®Þnh sè 890/UBXD ngµy 12/11/1985 cña chñ nhiÖm uûban XDCB Nhµ níc. Quy ph¹m kü thuËt thiÕt kÕ ®êng s¾tkhæ 100 mm ®îc ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè 433 - Q§ -KT4 ngµy 9/2/1976 cña Bé trëng Bé Giao th«ng vËn t¶i,c¸c ®iÒu quy ®Þnh ë ®©y ®Òu xuÊt ph¸t tõ khæ ®êng 1000mm, ®oµn tµu do ®Çu m¸y h¬i níc Tù lùc kÐo víi c«ng suÊt1236 m· lùc; c¸c vÊn ®Ò kh¸c nh thiÕt kÕ cÇu cèng, hÇm®êng s¾t, vËt liÖu x©y dùng, kh¶o s¸t, khoan th¨m dßtheo tiªu chuÈn ngµnh 22 TCN hoÆc tiªu chuÈn ViÖt NamTCVN liªn quan ban hµnh. §ã lµ nh÷ng tµi liÖu chuÈn mùccho chóng ta thiÕt kÕ vµ qu¶n lý khai th¸c ®êng s¾t.

Trang 31