1

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΜΜΕ

Μάθημα επιλογής Πολιτικό και Διπλωματικό ρεπορτάζ

Διδάσκον καθηγητής ΔΑλεξόπουλος

Ονοματεπώνυμο Ευαγγελία Σταυροπούλου

Τίτλος εργασίας

Δυο χώρες

Ελλάδα-Βουλγαρία

Σύμμαχοι

ή

εχθροί

Σχέσεις Ελλάδας- Βουλγαρίας

Η ανάπτυξη της συνεργασίας παρά το laquoβεβαρημένο παρελθόνraquo

Αθήνα Σεπτέμβριος 2007

2

3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

σελ

Ι Εισαγωγή

Σύντομη αναφορά στην ξεχωριστή ιστορία των δύο χωρών Ελλάδας-

Βουλγαρίαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip5

ΙΙ Για να θυμηθούν όσοι ξέχασαν και να μάθουν όσοι δεν γνωρίζουνhelliphelliphelliphelliphellip7

Ελλάδα-Βουλγαρία ποιες είναι αυτές οι δύο χώρες

ποιο το κοινό τους ιστορικό παρελθόνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip8

Στην περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Στους αγώνες για την ανεξαρτησία και τους Βαλκανικούς πολέμουςhelliphelliphellip10

Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμοhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip11

Στο Μεσοπόλεμοhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip12

Στον Βrsquo Παγκόσμιο πόλεμο

Στα χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμοhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip15

Στη δεκαετία του ΄60 μέχρι και το 1974helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip16

Από τη δεκαετία του 1980 μέχρι το 2000helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip18

Από το 2000 μέχρι τις μέρες μαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip19

ΙΙΙ Βιβλιογραφίαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip23

ΙV Webographyhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip24

4

5

Εισαγωγή

Ελλάδα laquoείναι χώρα στην νοτιοανατολική Ευρώπη στο νοτιότερο άκρο της Βαλκανικής χερσονήσου

στην Ανατολική Μεσόγειο Συνορεύει στην ξηρά βόρεια με την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία

της Μακεδονίας και την Βουλγαρία στα βορειοδυτικά με την Αλβανία

και στα βορειοανατολικά με την Τουρκία Βρέχεται ανατολικά από το

Αιγαίο Πέλαγος στα δυτικά και νότια από το Ιόνιο και από την

Μεσόγειο Θάλασσα Είναι το λίκνο του Δυτικού πολιτισμού Η Ελλάδα

έχει μια μακρά και πλούσια ιστορία κατά την οποία άσκησε μεγάλη

πολιτισμική επίδραση σε τρεις ηπείρουςraquo(Ελλάδα τελευταία ανανέωση

15 Αυγούστου 2007 προσβάσιμο httpwwwwikipediacom

Ημερομηνία εισόδου 30 Αυγούστου 2007) Να λοιπόν μια απλή και

ελλιπής θα μπορούσαμε να πούμε περιγραφή της χώρας μας από την

οποία μπορούμε να αντλήσουμε ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με τη μελέτη μας Λοιπόν από αυτόν

τον απλούστατο ορισμό που δίνεται για την Ελλάδα σε μια εγκυκλοπαίδεια του Διαδικτύου μαθαίνουμε

τη γεωγραφική θέση της και τους πιο κοντινούς της γείτονες δηλαδή την Πρώην Γιουγκοσλαβική

Δημοκρατία της Μακεδονίας την Αλβανία και την Τουρκία και τέλος με τη Βουλγαρία Δεδομένου ότι

τα γεωγραφικά όρια των χωρών αυτών είναι τόσο

κοντά καταλαβαίνουμε την αλληλεξάρτηση που υπάρχει στις μεταξύ σχέσεις τόσο των χωρών όσο και

των αντιστοίχων σχέσεων με τις υπόλοιπες χώρες ανά τον κόσμο Εξάλλου όπως θα δούμε και στη

συνέχεια οι χώρες αυτές μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα ήταν κάτω από μια κοινή εξουσία

αποτελούσαν κομμάτια της οθωμανικής Αυτοκρατορίας

2

3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

σελ

Ι Εισαγωγή

Σύντομη αναφορά στην ξεχωριστή ιστορία των δύο χωρών Ελλάδας-

Βουλγαρίαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip5

ΙΙ Για να θυμηθούν όσοι ξέχασαν και να μάθουν όσοι δεν γνωρίζουνhelliphelliphelliphelliphellip7

Ελλάδα-Βουλγαρία ποιες είναι αυτές οι δύο χώρες

ποιο το κοινό τους ιστορικό παρελθόνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip8

Στην περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Στους αγώνες για την ανεξαρτησία και τους Βαλκανικούς πολέμουςhelliphelliphellip10

Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμοhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip11

Στο Μεσοπόλεμοhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip12

Στον Βrsquo Παγκόσμιο πόλεμο

Στα χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμοhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip15

Στη δεκαετία του ΄60 μέχρι και το 1974helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip16

Από τη δεκαετία του 1980 μέχρι το 2000helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip18

Από το 2000 μέχρι τις μέρες μαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip19

ΙΙΙ Βιβλιογραφίαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip23

ΙV Webographyhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip24

4

5

Εισαγωγή

Ελλάδα laquoείναι χώρα στην νοτιοανατολική Ευρώπη στο νοτιότερο άκρο της Βαλκανικής χερσονήσου

στην Ανατολική Μεσόγειο Συνορεύει στην ξηρά βόρεια με την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία

της Μακεδονίας και την Βουλγαρία στα βορειοδυτικά με την Αλβανία

και στα βορειοανατολικά με την Τουρκία Βρέχεται ανατολικά από το

Αιγαίο Πέλαγος στα δυτικά και νότια από το Ιόνιο και από την

Μεσόγειο Θάλασσα Είναι το λίκνο του Δυτικού πολιτισμού Η Ελλάδα

έχει μια μακρά και πλούσια ιστορία κατά την οποία άσκησε μεγάλη

πολιτισμική επίδραση σε τρεις ηπείρουςraquo(Ελλάδα τελευταία ανανέωση

15 Αυγούστου 2007 προσβάσιμο httpwwwwikipediacom

Ημερομηνία εισόδου 30 Αυγούστου 2007) Να λοιπόν μια απλή και

ελλιπής θα μπορούσαμε να πούμε περιγραφή της χώρας μας από την

οποία μπορούμε να αντλήσουμε ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με τη μελέτη μας Λοιπόν από αυτόν

τον απλούστατο ορισμό που δίνεται για την Ελλάδα σε μια εγκυκλοπαίδεια του Διαδικτύου μαθαίνουμε

τη γεωγραφική θέση της και τους πιο κοντινούς της γείτονες δηλαδή την Πρώην Γιουγκοσλαβική

Δημοκρατία της Μακεδονίας την Αλβανία και την Τουρκία και τέλος με τη Βουλγαρία Δεδομένου ότι

τα γεωγραφικά όρια των χωρών αυτών είναι τόσο

κοντά καταλαβαίνουμε την αλληλεξάρτηση που υπάρχει στις μεταξύ σχέσεις τόσο των χωρών όσο και

των αντιστοίχων σχέσεων με τις υπόλοιπες χώρες ανά τον κόσμο Εξάλλου όπως θα δούμε και στη

συνέχεια οι χώρες αυτές μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα ήταν κάτω από μια κοινή εξουσία

αποτελούσαν κομμάτια της οθωμανικής Αυτοκρατορίας

3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

σελ

Ι Εισαγωγή

Σύντομη αναφορά στην ξεχωριστή ιστορία των δύο χωρών Ελλάδας-

Βουλγαρίαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip5

ΙΙ Για να θυμηθούν όσοι ξέχασαν και να μάθουν όσοι δεν γνωρίζουνhelliphelliphelliphelliphellip7

Ελλάδα-Βουλγαρία ποιες είναι αυτές οι δύο χώρες

ποιο το κοινό τους ιστορικό παρελθόνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip8

Στην περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Στους αγώνες για την ανεξαρτησία και τους Βαλκανικούς πολέμουςhelliphelliphellip10

Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμοhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip11

Στο Μεσοπόλεμοhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip12

Στον Βrsquo Παγκόσμιο πόλεμο

Στα χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμοhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip15

Στη δεκαετία του ΄60 μέχρι και το 1974helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip16

Από τη δεκαετία του 1980 μέχρι το 2000helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip18

Από το 2000 μέχρι τις μέρες μαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip19

ΙΙΙ Βιβλιογραφίαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip23

ΙV Webographyhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip24

4

5

Εισαγωγή

Ελλάδα laquoείναι χώρα στην νοτιοανατολική Ευρώπη στο νοτιότερο άκρο της Βαλκανικής χερσονήσου

στην Ανατολική Μεσόγειο Συνορεύει στην ξηρά βόρεια με την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία

της Μακεδονίας και την Βουλγαρία στα βορειοδυτικά με την Αλβανία

και στα βορειοανατολικά με την Τουρκία Βρέχεται ανατολικά από το

Αιγαίο Πέλαγος στα δυτικά και νότια από το Ιόνιο και από την

Μεσόγειο Θάλασσα Είναι το λίκνο του Δυτικού πολιτισμού Η Ελλάδα

έχει μια μακρά και πλούσια ιστορία κατά την οποία άσκησε μεγάλη

πολιτισμική επίδραση σε τρεις ηπείρουςraquo(Ελλάδα τελευταία ανανέωση

15 Αυγούστου 2007 προσβάσιμο httpwwwwikipediacom

Ημερομηνία εισόδου 30 Αυγούστου 2007) Να λοιπόν μια απλή και

ελλιπής θα μπορούσαμε να πούμε περιγραφή της χώρας μας από την

οποία μπορούμε να αντλήσουμε ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με τη μελέτη μας Λοιπόν από αυτόν

τον απλούστατο ορισμό που δίνεται για την Ελλάδα σε μια εγκυκλοπαίδεια του Διαδικτύου μαθαίνουμε

τη γεωγραφική θέση της και τους πιο κοντινούς της γείτονες δηλαδή την Πρώην Γιουγκοσλαβική

Δημοκρατία της Μακεδονίας την Αλβανία και την Τουρκία και τέλος με τη Βουλγαρία Δεδομένου ότι

τα γεωγραφικά όρια των χωρών αυτών είναι τόσο

κοντά καταλαβαίνουμε την αλληλεξάρτηση που υπάρχει στις μεταξύ σχέσεις τόσο των χωρών όσο και

των αντιστοίχων σχέσεων με τις υπόλοιπες χώρες ανά τον κόσμο Εξάλλου όπως θα δούμε και στη

συνέχεια οι χώρες αυτές μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα ήταν κάτω από μια κοινή εξουσία

αποτελούσαν κομμάτια της οθωμανικής Αυτοκρατορίας

4

5

Εισαγωγή

Ελλάδα laquoείναι χώρα στην νοτιοανατολική Ευρώπη στο νοτιότερο άκρο της Βαλκανικής χερσονήσου

στην Ανατολική Μεσόγειο Συνορεύει στην ξηρά βόρεια με την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία

της Μακεδονίας και την Βουλγαρία στα βορειοδυτικά με την Αλβανία

και στα βορειοανατολικά με την Τουρκία Βρέχεται ανατολικά από το

Αιγαίο Πέλαγος στα δυτικά και νότια από το Ιόνιο και από την

Μεσόγειο Θάλασσα Είναι το λίκνο του Δυτικού πολιτισμού Η Ελλάδα

έχει μια μακρά και πλούσια ιστορία κατά την οποία άσκησε μεγάλη

πολιτισμική επίδραση σε τρεις ηπείρουςraquo(Ελλάδα τελευταία ανανέωση

15 Αυγούστου 2007 προσβάσιμο httpwwwwikipediacom

Ημερομηνία εισόδου 30 Αυγούστου 2007) Να λοιπόν μια απλή και

ελλιπής θα μπορούσαμε να πούμε περιγραφή της χώρας μας από την

οποία μπορούμε να αντλήσουμε ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με τη μελέτη μας Λοιπόν από αυτόν

τον απλούστατο ορισμό που δίνεται για την Ελλάδα σε μια εγκυκλοπαίδεια του Διαδικτύου μαθαίνουμε

τη γεωγραφική θέση της και τους πιο κοντινούς της γείτονες δηλαδή την Πρώην Γιουγκοσλαβική

Δημοκρατία της Μακεδονίας την Αλβανία και την Τουρκία και τέλος με τη Βουλγαρία Δεδομένου ότι

τα γεωγραφικά όρια των χωρών αυτών είναι τόσο

κοντά καταλαβαίνουμε την αλληλεξάρτηση που υπάρχει στις μεταξύ σχέσεις τόσο των χωρών όσο και

των αντιστοίχων σχέσεων με τις υπόλοιπες χώρες ανά τον κόσμο Εξάλλου όπως θα δούμε και στη

συνέχεια οι χώρες αυτές μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα ήταν κάτω από μια κοινή εξουσία

αποτελούσαν κομμάτια της οθωμανικής Αυτοκρατορίας

5

Εισαγωγή

Ελλάδα laquoείναι χώρα στην νοτιοανατολική Ευρώπη στο νοτιότερο άκρο της Βαλκανικής χερσονήσου

στην Ανατολική Μεσόγειο Συνορεύει στην ξηρά βόρεια με την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία

της Μακεδονίας και την Βουλγαρία στα βορειοδυτικά με την Αλβανία

και στα βορειοανατολικά με την Τουρκία Βρέχεται ανατολικά από το

Αιγαίο Πέλαγος στα δυτικά και νότια από το Ιόνιο και από την

Μεσόγειο Θάλασσα Είναι το λίκνο του Δυτικού πολιτισμού Η Ελλάδα

έχει μια μακρά και πλούσια ιστορία κατά την οποία άσκησε μεγάλη

πολιτισμική επίδραση σε τρεις ηπείρουςraquo(Ελλάδα τελευταία ανανέωση

15 Αυγούστου 2007 προσβάσιμο httpwwwwikipediacom

Ημερομηνία εισόδου 30 Αυγούστου 2007) Να λοιπόν μια απλή και

ελλιπής θα μπορούσαμε να πούμε περιγραφή της χώρας μας από την

οποία μπορούμε να αντλήσουμε ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με τη μελέτη μας Λοιπόν από αυτόν

τον απλούστατο ορισμό που δίνεται για την Ελλάδα σε μια εγκυκλοπαίδεια του Διαδικτύου μαθαίνουμε

τη γεωγραφική θέση της και τους πιο κοντινούς της γείτονες δηλαδή την Πρώην Γιουγκοσλαβική

Δημοκρατία της Μακεδονίας την Αλβανία και την Τουρκία και τέλος με τη Βουλγαρία Δεδομένου ότι

τα γεωγραφικά όρια των χωρών αυτών είναι τόσο

κοντά καταλαβαίνουμε την αλληλεξάρτηση που υπάρχει στις μεταξύ σχέσεις τόσο των χωρών όσο και

των αντιστοίχων σχέσεων με τις υπόλοιπες χώρες ανά τον κόσμο Εξάλλου όπως θα δούμε και στη

συνέχεια οι χώρες αυτές μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα ήταν κάτω από μια κοινή εξουσία

αποτελούσαν κομμάτια της οθωμανικής Αυτοκρατορίας

6

Βουλγαρία Μία από τις γειτονικές χώρες της Ελλάδας Μια

χώρα που έχει απασχολήσει την ελληνική κοινωνία από τις αρχές

δημιουργίας του Ελληνικού κράτους μια χώρα που αν και η

ιστορία της με την ιστορία της Ελλάδας διασταυρώθηκαν στο

παρελθόν αρκετές φορές οι σχέσεις μαζί της δεν ήταν πάντα

αρμονικές Σήμερα που οι προσπάθειες για την ομαλοποίηση τους

έχουν ενταθεί η εξερεύνηση του πλούσιου ιστορικού

παρελθόντος των δύο αυτών χωρών παρουσιάζει εξαιρετικό

ενδιαφέρον και ωφελεί τα μέγιστα στην έρευνα των βαθύτερων

σημείων ρήξης του παρελθόντος Παράλληλα κρίνεται απαραίτητη και για την περαιτέρω κατανόηση

των σημερινών προσπαθειών εξομάλυνσης των διμερών τους σχέσεων Η γνώση του παρελθόντος

αποτελεί ένα απαραίτητο εργαλείο για κάθε πολίτη που θέλει να έχει πλήρη γνώση και κατανόηση πάνω

σε θέματα εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας Εξάλλου στον σύγχρονο διπλωματικό κόσμο οι διμερείς

σχέσεις των δύο αυτών χωρών επηρεάζουν όχι μόνο τις μεταξύ τους σχέσεις αλλά ολόκληρο των

πλανήτη Η ειρηνική συνύπαρξη τους κρίνεται ως απαραίτητη προϋπόθεση για τη διατήρηση της

πολυπόθητης παγκόσμιας ειρήνης και ιδιαίτερα για τη διατήρηση της ειρήνης στην περιοχή των

Βαλκανίων Δεδομένου ότι η χώρα μας ανήκει στα Βαλκάνια οι σχέσεις της με τις υπόλοιπες

βαλκανικές χώρες ήταν είναι και θα είναι ένα θέμα υψίστης σημασίας για κάθε κυβέρνηση και για

κάθε πολίτη

Στόχος του παρόντος κειμένου είναι η παρουσίαση των σχέσεων των δύο αναφερόμενων χωρών στο

παρελθόν και στο παρόν Παρατηρώντας μαζί το ιστορικό τους παρελθόν θα προσπαθήσουμε αγαπητοί

αναγνώστες να εισαχθούμε στο ιστορικό πλαίσιο που επηρέασε και διαμόρφωσε τις μεταξύ τους

σχέσεις από την εποχή της τουρκοκρατίας και στα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας τους δίνοντας όμως

ιδιαίτερη έμφαση στα γεγονότα που σημάδεψαν τις διμερείς σχέσεις το πρώτο μισό του 20ου αιώνα και

στα αντίστοιχα γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας που τελικά διαμόρφωσαν την σημερινή κατάσταση

Εργαλείο μας στην ανασκόπηση των σχέσεων αυτών θα είναι η πλούσια ιστοριογραφία της κάθε εποχής

δοσμένη μέσα από χρονολογικούς πίνακες μαρτυρίες ατόμων ο ρόλος των οποίων ήταν καθοριστικός

για τις δύο χώρες καθώς και στοιχεία που συλλέχτηκαν από το διαδίκτυο Δεν μένει τίποτα άλλο παρά

να ζητήσουμε την κατανόησης σας για τα όποια laquoκενάraquo παρατηρηθούν Ας ξεκινήσουμε λοιπόν τα

ταξίδι μας στον κόσμο της ιστορίας

7

Για να θυμηθούν όσοι ξέχασαν και να μάθουν όσοι δεν γνωρίζουνhellip

hellipΕλλάδα και Βουλγαρία Ποιες είναι αυτές οι δύο χώρες

Η Ελλάδα και η Βουλγαρία είναι χώρες με πλούσιο ιστορικό παρελθόν Το πρώτο βουλγαρικό κράτος

ιδρύεται τον 7ο αιώνα μΧ από τους Σλάβους και τους Βούλγαρους που κατοικούσαν στην ευρύτερη

περιοχή της βαλκανικής Τα πρώτα σλαβικά φύλλα κατεβαίνουν και εγκαθίστανται στην ευρύτερη

περιοχή της Μακεδονίας κατά το 2ο μισό του 7ου αιώνα Λίγο αργότερα έρχονται και

οι λεγόμενοι laquoπρωτοβούλγαροιraquo και μαζί με τους Σλάβους ιδρύουν το πρώτο

βουλγαρικό κράτος το 681 μΧ στη περιοχή της Κάτω Μοισίας ανάμεσα στο

Δούναβη και τον Αίμο ( Παπαδημητρόπουλος Δαμ 1994 σελ 78-79 amp Dimiter

Markovski Bulgaria a brief history outline Προσβάσιμο

httpwwwdigsysbgbookshistorybulga-relationhtml Ημερομηνία εισόδου 17

Αυγούστου 2007amp Καλοκαιρινός Κ2002 σελ 26-27 )Οι σχέσεις του κράτους αυτού με τη Βυζαντινή

Αυτοκρατορία ήταν άλλοτε ομαλές και άλλοτε όχι (Καλοκαιρινός Κ 2002 σελ56) μέχρι το 1018 πΧ

μέχρι δηλαδή την κατάληψή του από τους Βυζαντινούς Παραμένει βυζαντινή επαρχία μέχρι και το

1187μΧ Ήδη από το 865μΧ έχει διαδοθεί η χριστιανική θρησκεία Μετά την απελευθέρωση από τους

Βυζαντινούς ακολουθεί μια δεύτερη περίοδος ανεξαρτησίας που διαρκεί μέχρι το 1396μΧ οπόταν και

κατακτιέται από τους Οθωμανούς Τούρκους και προσαρτάται στην Οθωμανική Αυτοκρατορία Θα

παραμείνει κάτω από τον τουρκικό ζυγό για τους επόμενους πέντε αιώνες ( BBC 8 Αυγούστου 2007

Ημερομηνία ανανέωσης Timeline Bulgaria A chronology of key events Προσβάσιμο

httpnewsbbccouk1hiworldeuropecountry_profiles1061402stm Ημερομηνία εισόδου 17

Αυγούστου 2007)

Μπορεί το πρώτο ελληνικό κράτος να ιδρύθηκε το 1823 η ιστορία της Ελλάδας όμως χάνεται στα βάθη

των αιώνων Συνοψίζοντας θα λέγαμε πως μετά την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους το

146πΧ (Μαστραπάς Α 2001 σελ186-187) η Ελλάδα αποτελεί μέρος της Ρωμαϊκής και έπειτα της

Βυζαντινής Αυτοκρατορίας Η ελληνική γλώσσα γίνεται η επίσημη γλώσσα της Βυζαντινής

Αυτοκρατορίας και δέχεται συνολικά την επίδραση του ελληνικού πολιτισμού (Καλοκαιρινός Κ2002

σελ 28-31) Με την κατάκτηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας το 1453μΧ η Ελλάδα εισέρχεται στην

εποχή της τουρκοκρατίας( Καλοκαιρινός Κ2002 σελ 191-195) Για τα επόμενα 400 χρόνια η Ελλάδα

θα παραμείνει σκλαβωμένη στους Τούρκους μέχρι και την επανάσταση απελευθέρωσης που θα γίνει το

1821

7

Για να θυμηθούν όσοι ξέχασαν και να μάθουν όσοι δεν γνωρίζουνhellip

hellipΕλλάδα και Βουλγαρία Ποιες είναι αυτές οι δύο χώρες

Η Ελλάδα και η Βουλγαρία είναι χώρες με πλούσιο ιστορικό παρελθόν Το πρώτο βουλγαρικό κράτος

ιδρύεται τον 7ο αιώνα μΧ από τους Σλάβους και τους Βούλγαρους που κατοικούσαν στην ευρύτερη

περιοχή της βαλκανικής Τα πρώτα σλαβικά φύλλα κατεβαίνουν και εγκαθίστανται στην ευρύτερη

περιοχή της Μακεδονίας κατά το 2ο μισό του 7ου αιώνα Λίγο αργότερα έρχονται και

οι λεγόμενοι laquoπρωτοβούλγαροιraquo και μαζί με τους Σλάβους ιδρύουν το πρώτο

βουλγαρικό κράτος το 681 μΧ στη περιοχή της Κάτω Μοισίας ανάμεσα στο

Δούναβη και τον Αίμο ( Παπαδημητρόπουλος Δαμ 1994 σελ 78-79 amp Dimiter

Markovski Bulgaria a brief history outline Προσβάσιμο

httpwwwdigsysbgbookshistorybulga-relationhtml Ημερομηνία εισόδου 17

Αυγούστου 2007amp Καλοκαιρινός Κ2002 σελ 26-27 )Οι σχέσεις του κράτους αυτού με τη Βυζαντινή

Αυτοκρατορία ήταν άλλοτε ομαλές και άλλοτε όχι (Καλοκαιρινός Κ 2002 σελ56) μέχρι το 1018 πΧ

μέχρι δηλαδή την κατάληψή του από τους Βυζαντινούς Παραμένει βυζαντινή επαρχία μέχρι και το

1187μΧ Ήδη από το 865μΧ έχει διαδοθεί η χριστιανική θρησκεία Μετά την απελευθέρωση από τους

Βυζαντινούς ακολουθεί μια δεύτερη περίοδος ανεξαρτησίας που διαρκεί μέχρι το 1396μΧ οπόταν και

κατακτιέται από τους Οθωμανούς Τούρκους και προσαρτάται στην Οθωμανική Αυτοκρατορία Θα

παραμείνει κάτω από τον τουρκικό ζυγό για τους επόμενους πέντε αιώνες ( BBC 8 Αυγούστου 2007

Ημερομηνία ανανέωσης Timeline Bulgaria A chronology of key events Προσβάσιμο

httpnewsbbccouk1hiworldeuropecountry_profiles1061402stm Ημερομηνία εισόδου 17

Αυγούστου 2007)

Μπορεί το πρώτο ελληνικό κράτος να ιδρύθηκε το 1823 η ιστορία της Ελλάδας όμως χάνεται στα βάθη

των αιώνων Συνοψίζοντας θα λέγαμε πως μετά την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους το

146πΧ (Μαστραπάς Α 2001 σελ186-187) η Ελλάδα αποτελεί μέρος της Ρωμαϊκής και έπειτα της

Βυζαντινής Αυτοκρατορίας Η ελληνική γλώσσα γίνεται η επίσημη γλώσσα της Βυζαντινής

Αυτοκρατορίας και δέχεται συνολικά την επίδραση του ελληνικού πολιτισμού (Καλοκαιρινός Κ2002

σελ 28-31) Με την κατάκτηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας το 1453μΧ η Ελλάδα εισέρχεται στην

εποχή της τουρκοκρατίας( Καλοκαιρινός Κ2002 σελ 191-195) Για τα επόμενα 400 χρόνια η Ελλάδα

θα παραμείνει σκλαβωμένη στους Τούρκους μέχρι και την επανάσταση απελευθέρωσης που θα γίνει το

1821

8

hellipποιο το κοινό τους ιστορικό παρελθόν

Στην περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Όπως είδαμε οι δύο αυτές χώρες υπήρξαν κάτω από τον ίδιο ζυγό για περίπου μισό αιώνα σαν επαρχίες

της ίδιας αυτοκρατορίας Η Οθωμανική αυτοκρατορία ήταν ένα συνονθύλευμα πολιτισμών

αποτελούμενη από Τούρκους Έλληνες Βουλγάρους Σέρβους Εβραίους Τσιγγάνους Βλάχους

Αρβανίτες κα ( Παπαδημητρόπουλος Δαμ 1994 σελ 78-79)Στην περιοχή των Βαλκανίων δεν

παρατηρούνται ξεχωριστές εθνότητες αλλά όλοι αυτοί οι πληθυσμοί ζουν σε συνθήκες απλής

συμβίωσης(Κολιόπουλος Ι 1998 σελ228-229) Πολλοί Έλληνες ζούσαν διασκορπισμένοι στην

ευρύτερη περιοχή της Βαλκανικής χερσονήσου μαζί με Βούλγαρους Σέρβους κλπ (Μίντσης Γ 1992

σελ38-39) Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας γίνονταν συχνές μετακινήσεις πληθυσμών Έτσι

μαθαίνουμε ότι σε μια τέτοια μετανάστευση ελληνικοί πληθυσμοί μετακινήθηκαν προς πιο βόρειες

περιοχές ενώ παράλληλα βουλγαρικοί πληθυσμοί κατεβήκαν προς τις πιο νότιες (Μίντσης Γ 1992

σελ38-39) Εξαιτίας της μετανάστευσης αυτής δημιουργήθηκε ένας ισχυρός ελληνικός πυρήνας στην

ευρύτερη περιοχή της βόρειας βαλκανικής Ο ελληνισμός αυτός αναπτύχθηκε και αποτέλεσε μια ισχυρή

αστική τάξη και οδήγησε στην διάδοση της ελληνικής παιδείας καθώς και στην ισχυροποίηση του

ελληνικού εν γένει στοιχείου στην περιοχή της Μακεδονίας (Μίντσης Γ 1992 σελ38-39)

Η ελληνική παιδεία θα βοηθήσει στην πνευματική ανάπτυξη των βουλγαρικών πληθυσμών της

περιοχής Παρά το ότι το πρώτο ελληνικό σχολείο ιδρύεται το 1815 η παρουσία ελληνικών σχολείων

στην περιοχή ήταν εμφανής και από παλαιότερα Βασικός φορέας της ελληνικής παιδείας είναι η

Εκκλησία της οποίας η επιρροή ήταν μεγάλη Η σημασία της ελληνικής παρουσίας στην πνευματική

αναγέννηση των Βουλγάρων φαίνεται και από το γεγονός πως οι περισσότεροι Βούλγαροι που έλαβαν

μέρος στον αγώνα της ανεξαρτησίας του λαού ήταν άντρες που είχαν δεχθεί την ελληνική παιδεία Για

παράδειγμα ο Επίσκοπος Σωφρόνιος ή αλλιώς ο Στάικο Βλαδισλάβωφ (1737 ή 1739-1843) ο οποίος

θεωρείται μεγάλη μορφή της Βουλγαρίας και συνέβαλε τα μέγιστα στη διαμόρφωση της νεότερης

βουλγαρικής γλώσσας είχε δεχθεί την ελληνική παιδεία (Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου Μ 1991 σελ79-

81)

Παράλληλα με την μετακίνηση των ελληνικών πληθυσμών υπήρχε όπως είδαμε και μετανάστευση

βουλγαρικών πληθυσμών προς τον νότο Οι πληθυσμοί αυτοί ήταν κυρίως σλαβοβούλγαροι και αρχικά

δεν διέθεταν συγκροτημένη εθνική συνείδηση τουλάχιστον μέχρι και το τέλος του 19ου αιώνα οπόταν

άρχισαν να γίνονται ενέργειες εκ μέρους των Βουλγάρων με στόχο τη δημιουργία μιας βουλγαρικής

εθνικής συνείδησης Οι Βούλγαροι δεν είχαν αυτοκέφαλη ορθόδοξη εκκλησία από το 1394 οπότε και

καταργήθηκε το Βουλγαρικό Πατριαρχείο (Νυσταζοπούλου- Πελεκίδου Μ 1991 σελ78) Επομένως

βρίσκονταν κάτω από την επιρροή του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο οποίο το ελληνικό στοιχείο

κυριαρχούσε Για τους Βουλγάρους η εκκλησιαστική τους αυτονομίας θεωρούταν απαραίτητη

προϋπόθεση για τη δημιουργία εθνικής συνείδησης δεδομένου ότι για την εποχή η σχέση ανάμεσα στη

θρησκεία στην εκκλησιαστική εξουσία και την εθνική συνείδηση ήταν πολύ στενή(Μίντσης Γ 1992

σελ40) Έτσι οι Βούλγαροι ζήτησαν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο να τους δοθεί μερική πνευματική

αυτονομία και μακροπρόθεσμα να οδηγηθούν σε πλήρη Μετά την αρνητική απάντηση του

Πατριαρχείου προσέφυγαν στους Τούρκους οι οποίοι έκαναν δεκτό το αίτημα τους Έτσι ιδρύθηκε η

9

βουλγαρική Εξαρχία στις 28 Φεβρουαρίου 1870 (Μίντσης Γ 1992σελ40-42)Σύμφωνα με το

αντίστοιχο σουλτανικό φιρμάνι (άρθρο 10) εκτός από τις αρχικές επαρχίες στη Βουλγαρική Εξαρχία

έχουν δικαίωμα μελλοντικής ένταξης και επαρχίες των οποίων τουλάχιστον τα 23 των κατοίκων τους

να ζητήσουν γίνουν μέλος της Όπως όμως είδαμε στις επαρχίες της Βαλκανικής περιοχής κατοικούσαν

μαζί πληθυσμοί διαφορετικών εθνοτήτων Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι θα υπήρχε μια έντονη διαμάχη

ανάμεσα στους Βουλγάρους και στους Έλληνες που θα αφορούσε τη θρησκευτική επιρροή τους στους

πληθυσμούς αυτούς (Δουδούμη ΓΕ 1994 σελ17-19) Πράγματι η δημιουργία της Εξαρχίας είχε

(Φωτο Ίων Δραγούμης προσβάσιμο

httpwwwhriorgMPAgrotherMakedonikos_Agwndragoumisjpgημερομηνία εισόδου 1 Σεπτεμβρίου 2007 )

αρνητικό αντίκτυπο στις ήδη ταραγμένες σχέσεις της Ελλάδας και της Βουλγαρίας όπως φαίνεται και

από τα λόγια του Ίωνα Δραγούμη laquoΑυτοί τουλάχιστο δε θέλησαν ή δεν κατάφεραν ποτέ να μας

πάρουν τη θρησκεία τη γλώσσα τον εθνισμό μας Ενώ οι άλλοι λαοί που μας περιτριγυρίζουν και το

θέλουν και το καταφέρνουνraquo(Χατζηιωσήφ Χρ199820022003 Α΄ τόμος -2ο μέρος σελ15) Λέγοντας

laquoαυτοίraquo εννοούνται οι Οθωμανοί Τούρκοι ενώ με τον χαρακτηρισμό laquoάλλοι λαοίraquo γίνεται αναφορά

στους λαούς που διεκδικούσαν τη Μακεδονία οι σημαντικότεροι από τους οποίους ήταν οι Βούλγαροι

Συγκεκριμένα οι Βούλγαροι χαρακτηρίζονται ως laquoπροαιώνιοι εχθροί των Ελλήνωνraquo Όπως αναφέρει

για τους Βούλγαρους πάλι ο Ίων Δραγούμης είναι μια laquoφυλή ήτις όσον ουδεμία ετέρα φυλή εν τω

κόσμω εμίσησε και μισεί τον ελληνισμόνraquo( Χατζηιωσήφ Χρ199820022003 Α΄ τόμος -2ο

μέροςσελ15)

Οι διαφορές Ελλήνων και Βουλγάρων έγκειται και στο ότι οι Έλληνες θεωρούσαν ότι μόνο αυτοί έχουν

το δικαίωμα να εκπολιτίσουν την Ανατολή και να της φέρουν το δυτικό πνεύμα Έτσι νιώθουν έντονα

την απειλή των Βουλγάρων που μέχρι τη στιγμή αυτή δεν τους είχε απασχολήσει οι οποίοι βέβαια

αρχίζουν να συνεργάζονται και αυτοί με τη σειρά τους με τα δυτικά κράτη Οι Έλληνες προσπάθησαν

να σταματήσουν τις εθνικές επιδιώξεις των Βουλγάρων μέσω της διάδοσης του ελληνικού πολιτισμού

και δή της γλώσσας( Χατζηιωσήφ Χρ199820022003 Α΄ τόμος -2ο μέρος σελ15-17)

Αρχίζει όμως να δημιουργείται μια βουλγαρική εθνική ταυτότητα Εξάλλου την εποχή της

Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δεν υπήρχε η έννοια του έθνους όπως την εννοούσαν οι δυτικοί αλλά το

9

βουλγαρική Εξαρχία στις 28 Φεβρουαρίου 1870 (Μίντσης Γ 1992σελ40-42)Σύμφωνα με το

αντίστοιχο σουλτανικό φιρμάνι (άρθρο 10) εκτός από τις αρχικές επαρχίες στη Βουλγαρική Εξαρχία

έχουν δικαίωμα μελλοντικής ένταξης και επαρχίες των οποίων τουλάχιστον τα 23 των κατοίκων τους

να ζητήσουν γίνουν μέλος της Όπως όμως είδαμε στις επαρχίες της Βαλκανικής περιοχής κατοικούσαν

μαζί πληθυσμοί διαφορετικών εθνοτήτων Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι θα υπήρχε μια έντονη διαμάχη

ανάμεσα στους Βουλγάρους και στους Έλληνες που θα αφορούσε τη θρησκευτική επιρροή τους στους

πληθυσμούς αυτούς (Δουδούμη ΓΕ 1994 σελ17-19) Πράγματι η δημιουργία της Εξαρχίας είχε

(Φωτο Ίων Δραγούμης προσβάσιμο

httpwwwhriorgMPAgrotherMakedonikos_Agwndragoumisjpgημερομηνία εισόδου 1 Σεπτεμβρίου 2007 )

αρνητικό αντίκτυπο στις ήδη ταραγμένες σχέσεις της Ελλάδας και της Βουλγαρίας όπως φαίνεται και

από τα λόγια του Ίωνα Δραγούμη laquoΑυτοί τουλάχιστο δε θέλησαν ή δεν κατάφεραν ποτέ να μας

πάρουν τη θρησκεία τη γλώσσα τον εθνισμό μας Ενώ οι άλλοι λαοί που μας περιτριγυρίζουν και το

θέλουν και το καταφέρνουνraquo(Χατζηιωσήφ Χρ199820022003 Α΄ τόμος -2ο μέρος σελ15) Λέγοντας

laquoαυτοίraquo εννοούνται οι Οθωμανοί Τούρκοι ενώ με τον χαρακτηρισμό laquoάλλοι λαοίraquo γίνεται αναφορά

στους λαούς που διεκδικούσαν τη Μακεδονία οι σημαντικότεροι από τους οποίους ήταν οι Βούλγαροι

Συγκεκριμένα οι Βούλγαροι χαρακτηρίζονται ως laquoπροαιώνιοι εχθροί των Ελλήνωνraquo Όπως αναφέρει

για τους Βούλγαρους πάλι ο Ίων Δραγούμης είναι μια laquoφυλή ήτις όσον ουδεμία ετέρα φυλή εν τω

κόσμω εμίσησε και μισεί τον ελληνισμόνraquo( Χατζηιωσήφ Χρ199820022003 Α΄ τόμος -2ο

μέροςσελ15)

Οι διαφορές Ελλήνων και Βουλγάρων έγκειται και στο ότι οι Έλληνες θεωρούσαν ότι μόνο αυτοί έχουν

το δικαίωμα να εκπολιτίσουν την Ανατολή και να της φέρουν το δυτικό πνεύμα Έτσι νιώθουν έντονα

την απειλή των Βουλγάρων που μέχρι τη στιγμή αυτή δεν τους είχε απασχολήσει οι οποίοι βέβαια

αρχίζουν να συνεργάζονται και αυτοί με τη σειρά τους με τα δυτικά κράτη Οι Έλληνες προσπάθησαν

να σταματήσουν τις εθνικές επιδιώξεις των Βουλγάρων μέσω της διάδοσης του ελληνικού πολιτισμού

και δή της γλώσσας( Χατζηιωσήφ Χρ199820022003 Α΄ τόμος -2ο μέρος σελ15-17)

Αρχίζει όμως να δημιουργείται μια βουλγαρική εθνική ταυτότητα Εξάλλου την εποχή της

Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δεν υπήρχε η έννοια του έθνους όπως την εννοούσαν οι δυτικοί αλλά το

10

μιλλέτ Οι Βούλγαροι ιδρύοντας την εξαρχία ίδρυσαν ένα laquoέθνοςraquo που το αποτελούσαν άτομα που

μιλούσαν μια laquoγλώσσα ταυτότηταςraquo( Χατζηιωσήφ Χρ199820022003 Α΄ τόμος -2ο μέρος σελ15-17)

Όπως αναφέρεται και στο βιβλίο του Στυλιανού Γ και του Πρεβελάκη Ν laquoΒαλκάνια Πολιτισμοί και

Γεωπολιτικήraquo στο χώρο των Βαλκανίων δημιουργήθηκαν ταυτότητες η διάδοση των οποίων laquoξεκίνησε

από τις πρωτεύουσες των νέων κρατών επενέργησαν μέσα από τα εθνικά εκπαιδευτικά συστήματα και

επέτυχαν μια αλλαγή ταυτότηταςraquo Συνεχίζουν μάλιστα οι συγγραφείς αναφέροντας πως laquoαπό τις

θρησκευτικές και πολιτισμικές οθωμανικές ταυτότητες που επέτρεπαν τη συνύπαρξη οι πληθυσμοί

πέρασαν στις νέες εθνικές ταυτότητες οι οποίες θεμελιώθηκαν πάνω στον αποκλεισμόraquo(Πρεβαλάκης Ν

Στυλιανός Γ 2001 σελ187)

Στους αγώνες για την ανεξαρτησία και τους Βαλκανικούς πολέμους

Όπως είδαμε η Ελλάδα και η Βουλγαρία ήταν μέρη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μιας

αυτοκρατορίας όμως που βρισκόταν σε παρακμή στο τέλος του 18ου αιώνα και στις αρχές του 19ου

Μέχρι τότε η όποια εξέγερση των υποδουλωμένων λαών είχε ως αφορμή τις πιέσεις των Οθωμανών ndash

μουσουλμάνων στους χριστιανικούς πληθυσμούς της Βαλκανικής Όμως με τη δημιουργία εθνικών

ταυτοτήτων στην περιοχή οι εξεγέρσεις αποκτούν εθνικό χαρακτήρα Γίνεται λοιπόν η ελληνική

επανάσταση απελευθέρωσης το 1821 Μετά την ίδρυση του πρώτου ελληνικού κράτους το 1823

αρχίζει η προσπάθεια διεύρυνσης των συνόρων και γεννάται η Μεγάλη Ιδέα Όμως στο χώρο της

Βαλκανικής ο ελληνισμός δεν κατοικούσε συγκεντρωμένος αλλά όπως είδαμε ήταν διάσπαρτος

συμβιώνοντας και με άλλους πληθυσμούς ένας από τους οποίους

ήταν και οι Βούλγαροι Όπως ήταν λογικό οι επιδιώξεις της

Ελλάδας τη φέρουν αντιμέτωπη με τα άλλα βαλκανικά εθνικά

κινήματα και τα μετέπειτα κράτη τους (Γιαννησοπούλου Μet

al1998 σελ57-58)

Οι Βούλγαροι με την Εξαρχία που ίδρυσαν και με

προπαγανδιστικούς τρόπους απευθύνονται σε σλαβόφωνους

χριστιανούς παρουσιαζόμενοι ως ένα laquoαμιγές νόμιμο έθνοςraquoμε

χαρακτηριστικά εύκολα αναγνωρίσιμα από τα Δυτικά κράτη

Εξάλλου στις αρχές του 20ου αιώνα κατάφεραν να τους δοθεί

laquoδυτική ταυτότηταraquo Όπως είδαμε οι Έλληνες θεωρούσαν τους

εαυτούς τους μοναδικούς δικαιούχους της λόγω του αρχαίου πολιτισμού τους που τόσο πολύ επηρέασε

την Ευρώπη Λογικό ήταν λοιπόν να ενταθούν ακόμα περισσότερο οι διαφορές τους( Χατζηιωσήφ

Χρ199820022003 Α΄ τόμος -2ο μέρος σελ15-17)

Η κατάσταση μεταξύ των δύο χωρών θα χειροτερέψει και μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Αγίου

Στεφάνου Όταν το 1878 οι Ρώσοι νίκησαν τους Οθωμανούς Τούρκους τους υποχρέωσαν να

υπογράψουν τη συνθήκη αυτή με την οποία δημιουργήθηκε εκτός των άλλων ένα αυτόνομο

βουλγαρικό κράτος το οποίο αποτελούνταν εκτός από τη σημερινή Βουλγαρία από ολόκληρη την

περιοχή της Μακεδονίας (εκτός της Θεσσαλονίκης) και από τη Θράκη (εκτός της Ανδριανούπολης και

της Κωνσταντινούπολης ) Με τη συνθήκη αυτή δημιουργήθηκε ένα βουλγαρικό κράτος με έκταση από

το Δούναβη ως το Αιγαίο( Κολιόπουλος Ι1998 σελ218-219)

11

Οι Μεγάλες Δυνάμεις κατήγγειλαν τη συνθήκη αυτήν Ως εκ τούτου έγινε το Συνέδριο του

Βερολίνου(1878) στο οποίο συμμετείχαν εκτός της Βρετανίας της Αυστρίας και της Γερμανίας και η

Ρωσία(Δουδούμη Γ Ε 1994 σελ19-20) Στο Συνέδριο του Βερολίνου λοιπόν η εδαφική κατάσταση

στα Βαλκάνια διαφοροποιήθηκε για ακόμη μια φορά Αποφασίστηκε η δημιουργία μιας αυτόνομης

αλλά υποτελούς στον Σουλτάνο Βουλγαρίας στη οποία παραχωρήθηκε και η περιοχή της Ανατολικής

Ρωμυλίας Η απόφαση αυτή δεν βρήκε σύμφωνη την Ελλάδα και η στάση αυτή οδήγησε στον

αποκλεισμό της δεύτερης από τις Μεγάλες δυνάμεις Τα γεγονότα αυτά οδηγούσαν στην ύπαρξη ακόμα

πιο δυσμενών σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες (Δουδούμη Γ Ε 1994 σελ20-21) Εξάλλου όπως

στην Ελλάδα είχε δημιουργηθεί η λεγόμενη Μεγάλη Ιδέα με παρόμοιο τρόπο στη Βουλγαρία υπήρχε το

όραμα της Μεγάλης Βουλγαρίας Οι δύο αυτές ιδεολογίες ήταν λογικό να επιφέρουν συγκρούσεις αφού

η πραγματοποίηση της μιας αναιρούσε την άλλη(Πρεβελάκης Ν Στυλιανός Γ 2001 σελ189)

Κατά τον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο η Ελλάδα και η Βουλγαρία βρέθηκαν στο ίδιο συμμαχικό στρατόπεδο

Παρολrsquo αυτά στον Β΄ Βαλκανικό πόλεμο η βαθιά έχθρα των δύο αυτών κρατών εκφράστηκε με

πολεμική σύγκρουση Η Βουλγαρία που αντιμετώπιζε εκτός των άλλων (Σερβία Μαυροβούνιο

Ρουμανία Τουρκία) και την Ελλάδα βγήκε χαμένη από το πόλεμο αυτό Οι σχέσεις της με την Ελλάδα

βρίσκονταν με άλλα λόγια σε χείριστο σημείο(Κολιόπουλος Ι 1998 σελ230-231)

Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Ελλάδα και η Βουλγαρία βρίσκονται σε διαφορετικά στρατόπεδα

Η Βουλγαρία ανήκει στον συνασπισμό των Κεντρικών Δυνάμεων-Τριπλής Συμμαχίας μαζί με την

Γερμανία την Αυστροουγγαρία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία ενώ η Ελλάδα συνασπίζεται με της

δυνάμεις της Αντάντ μαζί με την Μεγάλη Βρετανία τη Γαλλία τη Ρωσία (μέχρι το 1918) και τις ΗΠΑ

(μετά το 1917)(Σφυρόερα Β1991 302-303

Α΄Παγκόσμιος Πόλεμος 9 Αυγούστου 2007

τελευταία ανανέωση Προσβάσιμο

httpelwikipediaorgwikι Ημερομηνία

επίσκεψης 18 Αυγούστου 2007) Όμως το τέλος

του πολέμου βρήκε την Ελλάδα και τις δυνάμεις

της Αντάντ νικήτριες Αντίθετα ορίζει την πτώση

τριών αυτοκρατοριών των οποίων ο ρόλος ήταν

βασικός για τις εξελίξεις στο βαλκανικό χώρο της

Οθωμανικής Αυτοκρατορίας της Ρωσίας και της

Αυστροουγγαρίας Η Σοβιετική Ένωση διαδέχεται

τη Ρωσία και θα επηρεάσει όλο το βαλκανικό

σκηνικό στο μέλλον Παράλληλη επιρροή θα έχει

και το νέο κράτος της Τουρκίας (Γιαννησοπούλου

Μet al1998 σελ58-59)Πολλές συνθήκες

υπεγράφησαν μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

δύο όμως από αυτές αφορούν τις σχέσεις Ελλάδας

και Βουλγαρίας που εξετάζουμε Με την συνθήκη

11

Οι Μεγάλες Δυνάμεις κατήγγειλαν τη συνθήκη αυτήν Ως εκ τούτου έγινε το Συνέδριο του

Βερολίνου(1878) στο οποίο συμμετείχαν εκτός της Βρετανίας της Αυστρίας και της Γερμανίας και η

Ρωσία(Δουδούμη Γ Ε 1994 σελ19-20) Στο Συνέδριο του Βερολίνου λοιπόν η εδαφική κατάσταση

στα Βαλκάνια διαφοροποιήθηκε για ακόμη μια φορά Αποφασίστηκε η δημιουργία μιας αυτόνομης

αλλά υποτελούς στον Σουλτάνο Βουλγαρίας στη οποία παραχωρήθηκε και η περιοχή της Ανατολικής

Ρωμυλίας Η απόφαση αυτή δεν βρήκε σύμφωνη την Ελλάδα και η στάση αυτή οδήγησε στον

αποκλεισμό της δεύτερης από τις Μεγάλες δυνάμεις Τα γεγονότα αυτά οδηγούσαν στην ύπαρξη ακόμα

πιο δυσμενών σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες (Δουδούμη Γ Ε 1994 σελ20-21) Εξάλλου όπως

στην Ελλάδα είχε δημιουργηθεί η λεγόμενη Μεγάλη Ιδέα με παρόμοιο τρόπο στη Βουλγαρία υπήρχε το

όραμα της Μεγάλης Βουλγαρίας Οι δύο αυτές ιδεολογίες ήταν λογικό να επιφέρουν συγκρούσεις αφού

η πραγματοποίηση της μιας αναιρούσε την άλλη(Πρεβελάκης Ν Στυλιανός Γ 2001 σελ189)

Κατά τον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο η Ελλάδα και η Βουλγαρία βρέθηκαν στο ίδιο συμμαχικό στρατόπεδο

Παρολrsquo αυτά στον Β΄ Βαλκανικό πόλεμο η βαθιά έχθρα των δύο αυτών κρατών εκφράστηκε με

πολεμική σύγκρουση Η Βουλγαρία που αντιμετώπιζε εκτός των άλλων (Σερβία Μαυροβούνιο

Ρουμανία Τουρκία) και την Ελλάδα βγήκε χαμένη από το πόλεμο αυτό Οι σχέσεις της με την Ελλάδα

βρίσκονταν με άλλα λόγια σε χείριστο σημείο(Κολιόπουλος Ι 1998 σελ230-231)

Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Ελλάδα και η Βουλγαρία βρίσκονται σε διαφορετικά στρατόπεδα

Η Βουλγαρία ανήκει στον συνασπισμό των Κεντρικών Δυνάμεων-Τριπλής Συμμαχίας μαζί με την

Γερμανία την Αυστροουγγαρία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία ενώ η Ελλάδα συνασπίζεται με της

δυνάμεις της Αντάντ μαζί με την Μεγάλη Βρετανία τη Γαλλία τη Ρωσία (μέχρι το 1918) και τις ΗΠΑ

(μετά το 1917)(Σφυρόερα Β1991 302-303

Α΄Παγκόσμιος Πόλεμος 9 Αυγούστου 2007

τελευταία ανανέωση Προσβάσιμο

httpelwikipediaorgwikι Ημερομηνία

επίσκεψης 18 Αυγούστου 2007) Όμως το τέλος

του πολέμου βρήκε την Ελλάδα και τις δυνάμεις

της Αντάντ νικήτριες Αντίθετα ορίζει την πτώση

τριών αυτοκρατοριών των οποίων ο ρόλος ήταν

βασικός για τις εξελίξεις στο βαλκανικό χώρο της

Οθωμανικής Αυτοκρατορίας της Ρωσίας και της

Αυστροουγγαρίας Η Σοβιετική Ένωση διαδέχεται

τη Ρωσία και θα επηρεάσει όλο το βαλκανικό

σκηνικό στο μέλλον Παράλληλη επιρροή θα έχει

και το νέο κράτος της Τουρκίας (Γιαννησοπούλου

Μet al1998 σελ58-59)Πολλές συνθήκες

υπεγράφησαν μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

δύο όμως από αυτές αφορούν τις σχέσεις Ελλάδας

και Βουλγαρίας που εξετάζουμε Με την συνθήκη

12

του Νεϊγύ (1919) η Βουλγαρία χάνει τη δυτική Θράκη και ως εκ τούτου χάνει και την έξοδο προς το

Αιγαίο Χάνει επίσης και ορισμένες περιοχές της Σερβίας Στη συνθήκη αυτή προβλέπεται επίσης μια

μετακίνηση ελληνικών πληθυσμών από τη Βουλγαρία προς την Ελλάδα και βουλγαρικών από την

Ελλάδα στη Βουλγαρία Η δεύτερη συνθήκη που μας αφορά είναι η Συνθήκη των Σεβρών (1920)

Σύμφωνα με τη συνθήκη αυτή η Ελλάδα κερδίζει εδάφη γίνεται η Ελλάδα των laquoτριών ηπείρων και των

πέντε θαλασσώνraquo (Σφυρόερα Β 1991 σελ314-315)

Με άλλα λόγια με τις δύο αυτές συνθήκες η Βουλγαρία χάνει αρκετά από τα εδάφη της (μερικά μάλιστα

είχαν προσαρτηθεί μετά τους Βαλκανικούς πολέμους) και το βασικότερο την πολυπόθητη έξοδο της

προς το Αιγαίο εδάφη που κατά ένα μέρος κερδίζει η Ελλάδα Ακόμα και τότε το ζήτημα της

Μακεδονίας συνεχίζει να χωρίζει τις δύο χώρες

Στο Μεσοπόλεμο

Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου αρχίζουν να φαίνονται σημάδια επερχόμενης διαβαλκανικής

πολιτικής συνεργασίας [βλ ελληνοτουρκική συνθήκη (1930) και ελληνογουγκοσλαβική συνθήκη

(1929)] Γίνονται συνδιασκέψεις όπου συμμετέχουν βαλκανικές χώρες όπως η Βουλγαρία η Ρουμανία

η Ελλάδα η Τουρκία και η Γιουγκοσλαβία με στόχο την εύρεση σημείων laquoενδοβαλκανικής

συνεννόησηςraquoΠροτάσσονται επίσης σχέδια για κάποια μελλοντική βαλκανική τελωνιακή ένωση καθώς

και για το σύμφωνο laquoμη επίθεσηςraquoΒέβαια το τελευταίο δεν έγινε δεκτό από τη βουλγαρική πλευρά

καθώς δεν δεχόταν τον τελευταίο συνοριακό χάρτη (βλ Συνθήκη Νεϊγύ) Παρολrsquo αυτά η Ελλάδα

υπογράφει μαζί με τις υπόλοιπες χώρες το Βαλκανικό Σύμφωνο που εγγυάται την ασφάλεια των

συνόρων των χωρών και τη μη πολιτική ενέργεια από μέρος κανενός (Γιαννησοπούλου Μ et al 1998

σελ60-61)

Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Την 1η Σεπτεμβρίου του 1939 ξεσπά ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος Η Ελλάδα στις 28 Οκτωβρίου του

1940 δέχεται επίθεση από την Ιταλία Λίγους μήνες μετά τον Μάρτιο του 1941 η Βουλγαρία συμμαχεί

με τον Άξονα μέλος του οποίου ήταν η Ιταλία Αυτή η πράξη φέρνει τις δύο χώρες σε αντίθετα

στρατόπεδα για ακόμη μια φορά Το τέλος του πολέμου αυτού βρίσκει την Ελλάδα και τις Συμμαχικές

Δυνάμεις νικήτριες( Wikipedia 1 Σεπτεμβρίου 2007-τελευταία ανανέωση Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

προσβάσιμο httpelwikipediaorgwiki Ημερομηνία επίσκεψης 2 Σεπτεμβρίου 2007) Ο Β΄

Παγκόσμιος Πόλεμος θεωρείται ο μεγαλύτερος πόλεμος της ανθρωπότητας Πρώτα γιατί έλαβαν μέρος

κράτη με σημαντικό πολιτικό οικονομικό υπόβαθρο από όλο τον κόσμο και δεύτερον εξαιτίας των

απωλειών που προκάλεσε( Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος προσβάσιμο

httpwwwneogrwebsiteergasiamathiti13htm Ημερομηνία επίσκεψης 2 Σεπτεμβρίου 2007 )

Ενδεικτικά παραθέτουμε τον παρακάτω πίνακα που δείχνει σε αριθμούς τις τραγικές απώλειες των

χωρών καθώς και το ποιες χώρες έλαβαν μέρος

13

Β Παγκόσμιος Πόλεμος

Χρονική

περίοδος 1939 ndash 1945

Τοποθεσίες Ευρώπη Ειρηνικός Ωκεανός Νοτιοανατολική Ασία Μέση Ανατολή Μεσόγειος Θάλασσα και

Αφρική

Θάνατοι (κατά προσέγγιση)

Στρατιώτες 25 εκατομμύρια

Πολίτες 37 εκατομμύρια

Σύνολο 62 εκατομμύρια

Αποτέλεσμα Συμμαχική νίκη

Κύριοι συμμετέχοντες

Σύμμαχοι Άξονας

Σοβιετική Ένωση

Ηνωμένο Βασίλειο

ΗΠΑ

ΓαλλίαΕλεύθερη Γαλλία

Κίνα

Πολωνία

Αυστραλία

Καναδάς

Ελλάδα

Γερμανία

Ιαπωνία

Ιταλία

Ρουμανία

Ουγγαρία

Βουλγαρία

Φινλανδία

Γαλλία του

Βισύ

(Πηγή Wikipedia 1 Σεπτεμβρίου 2007 Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος προσβάσιμο httpelwikipediaorgwiki

Ημερομηνία επίσκεψης 2 Σεπτεμβρίου 2007)

Ένα από τα γεγονότα που σημάδεψαν τις σχέσεις της Ελλάδας και της

Βουλγαρίας είναι η εισβολή των Γερμανοβουλγάρων Όταν ο

14

ΙωνΜεταξάς αρνήθηκε να παραδώσει την Ελλάδα κήρυξε αυτόματα το πόλεμο της Ελλάδας με την

Ιταλία

Όμως κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου η Ιταλία φάνηκε αδύναμη να νικήσει Έτσι ο

Χίτλερ καταλαμβάνει τη Γιουγκοσλαβία και χρησιμοποιεί εδάφη της συμμαχικής του χώρας

Βουλγαρίας Εισβάλλει στην Ελλάδα στις 6 Απριλίου του 1941( Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού

httpwwwfhwgrchronos14gr19401945war03html

Μέσα στα χιόνια στο Αλβανικό μέτωπο

Η φωτογραφία τραβήχτηκε από το Λάζαρο

Ακερμανίδης Σπ Μελεντζή Με τους Αντάρτες στα βουνά Αθήνα 1996 εικόνα 4 Λάζαρος Ακερμανίδης

(Πηγή Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού httpwwwfhwgrchronos14gr19401945war03html )

Μετά την κατάκτηση αρχίζει μια περίοδος τριπλής κατοχής για την Ελλάδα Η χώρα μοιράζεται σε

Γερμανούς Ιταλούς και Βούλγαρους Συγκεκριμένα η Βουλγαρία καταφέρνει ώστε να της παραχωρηθεί

η περιοχή ανάμεσα στον Στρυμόνα και τον Νέστο αρχικά και μέχρι την Αλεξανδρούπολη αργότερα

μαζί μα τα νησιά Σαμοθράκη και Θάσο( Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού Ελλάδα 1923-1945-Η εποχή

του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου προσβάσιμο

httpwwwfhwgrchronos14gr19401945occupation03html Ημερομηνία εισόδου 1 Σεπτεμβρίου

2007) Η Βουλγαρία αποκτά συνεπώς μια έξοδο προς το Αιγαίο πέλαγος Κατά τη περίοδο της κατοχής

παρατηρούνται προσπάθειες αφελληνισμού και από τους τρεις κατακτητές Στο παρακάτω απόσπασμα

περιγράφονται οι συνθήκες που επικρατούσαν στην περιοχή που κατακτητές ήταν οι Βούλγαροι

laquoΣτη ζώνη της βουλγαρικής κατοχής την κατάσταση επιδείνωσαν οι μεθοδικές προσπάθειες αφελληνισμού που

επιχείρησαν οι Βούλγαροι με την καταδίωξη του ελληνικού πληθυσμού (φόνοι διώξεις κληρικών και δασκάλων

μεταγωγή ανηλίκων στη Βουλγαρία σε καταναγκαστικά έργα επαχθέστατη φορολογία) και την εγκατάσταση

Βουλγάρων εποίκων Από τα κορυφαία δείγματα της βουλγαρικής θηριωδίας υπήρξαν τα γεγονότα της Δράμας η

ομαδική εκτέλεση από τους Βουλγάρους 3000 πατριωτών στο Δοξάτο και τα άλλα χωριά προς καταστολή της

αυθόρμητης εξέγερσης και κατάλυσης των βουλγαρικών αρχών κατοχής στις 28 και 29 Σεπτεμβρίου του 1941

Γενικά η αντίδραση των Μακεδόνων και των Θρακών στην καταπίεση και τον εκβουλγαρισμό απαντήθηκε με

ωμότητες που ανησύχησαν ακόμα και τη γερμανική διοίκησηraquo(Πηγή Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού Ελλάδα

15

1923-1945-Η εποχή του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου προσβάσιμο

httpwwwfhwgrchronos14gr19401945occupation03html Ημερομηνία εισόδου 1 Σεπτεμβρίου 2007)

Φαίνεται λοιπόν ότι και στα μέσα του 20ου αιώνα μια διαμάχη που ξεκίνησε από τα χρόνια της

Τουρκοκρατίας καλά κρατεί- είναι η διαμάχη ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία(και σε άλλες

χώρες βέβαια) για την περιοχή της Μακεδονίας και τις προσπάθειες να ξεριζωθεί το ελληνικό στοιχείο

Η κατάσταση που επικρατεί κατά τον Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμο (ωμότητες και προσπάθειες

εκβουλγαρισμού) στην περιοχή είναι λογικό να επηρεάσουν τη στάση προς τη Βουλγαρία όχι μόνο του

πληθυσμού των περιοχών αυτών αλλά και ολόκληρου του ελληνικού έθνους Σε αυτή τη χρονική στιγμή

οι σχέσεις Ελλάδας και Βουλγαρίας βρίσκονται στη βάση κατακτητή και κατακτημένου Ο Β΄

Παγκόσμιος Πόλεμος τελειώνει στις 15 Αυγούστου 1945 έχοντας προκαλέσει τεράστιες αλλαγές σε

ολόκληρο τον πλανήτη Όπως είπαμε νικήτριες δυνάμεις αναδείχθηκαν οι Συμμαχικές Δυνάμεις (βλ

πίνακα παραπάνω) Ουσιαστικά ο πόλεμος αυτός έφερε στο προσκήνιο τις ΗΠΑ και τη Σοβιετική

Ένωση σαν υπερδυνάμεις(Wikipedia 1 Σεπτεμβρίου 2007 Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος προσβάσιμο

httpelwikipediaorgwiki Ημερομηνία επίσκεψης 2 Σεπτεμβρίου 2007)

Στα χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Μετά το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και συγκεκριμένα το 1946 στη Βουλγαρία αναλαμβάνει

την εξουσία το κομμουνιστικό κόμμα μετά από εκλογές και από το 1947 το κράτος οργανώνεται με

βάση τις ιδεολογίες της Σοβιετικής Ένωσης Σοβιετική Ένωση και Βουλγαρία είναι πια σύμμαχοι (BBC

Timeline Bulgaria a chronology of key events τελευταία ανανέωση 8 Αυγούστου 2007 προσβάσιμο

httpnewsbbccouk2hieuropecountry_profiles1061402stm ημερομηνία εισόδου 4 Σεπτεμβρίου

2007) Το τέλος του Παγκοσμίου Πολέμου σηματοδοτεί για την Ελλάδα την αρχή ενός εμφυλίου

πολέμου που θα βλάψει τη χώρα ανεπανόρθωτα Τα δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα της σύγκρουσης

αυτής ήταν η φιλοαγγλική κυβέρνηση από τη μια και τα ΕΑΜΕΛΑΣ από την άλλη

15

1923-1945-Η εποχή του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου προσβάσιμο

httpwwwfhwgrchronos14gr19401945occupation03html Ημερομηνία εισόδου 1 Σεπτεμβρίου 2007)

Φαίνεται λοιπόν ότι και στα μέσα του 20ου αιώνα μια διαμάχη που ξεκίνησε από τα χρόνια της

Τουρκοκρατίας καλά κρατεί- είναι η διαμάχη ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία(και σε άλλες

χώρες βέβαια) για την περιοχή της Μακεδονίας και τις προσπάθειες να ξεριζωθεί το ελληνικό στοιχείο

Η κατάσταση που επικρατεί κατά τον Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμο (ωμότητες και προσπάθειες

εκβουλγαρισμού) στην περιοχή είναι λογικό να επηρεάσουν τη στάση προς τη Βουλγαρία όχι μόνο του

πληθυσμού των περιοχών αυτών αλλά και ολόκληρου του ελληνικού έθνους Σε αυτή τη χρονική στιγμή

οι σχέσεις Ελλάδας και Βουλγαρίας βρίσκονται στη βάση κατακτητή και κατακτημένου Ο Β΄

Παγκόσμιος Πόλεμος τελειώνει στις 15 Αυγούστου 1945 έχοντας προκαλέσει τεράστιες αλλαγές σε

ολόκληρο τον πλανήτη Όπως είπαμε νικήτριες δυνάμεις αναδείχθηκαν οι Συμμαχικές Δυνάμεις (βλ

πίνακα παραπάνω) Ουσιαστικά ο πόλεμος αυτός έφερε στο προσκήνιο τις ΗΠΑ και τη Σοβιετική

Ένωση σαν υπερδυνάμεις(Wikipedia 1 Σεπτεμβρίου 2007 Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος προσβάσιμο

httpelwikipediaorgwiki Ημερομηνία επίσκεψης 2 Σεπτεμβρίου 2007)

Στα χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Μετά το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και συγκεκριμένα το 1946 στη Βουλγαρία αναλαμβάνει

την εξουσία το κομμουνιστικό κόμμα μετά από εκλογές και από το 1947 το κράτος οργανώνεται με

βάση τις ιδεολογίες της Σοβιετικής Ένωσης Σοβιετική Ένωση και Βουλγαρία είναι πια σύμμαχοι (BBC

Timeline Bulgaria a chronology of key events τελευταία ανανέωση 8 Αυγούστου 2007 προσβάσιμο

httpnewsbbccouk2hieuropecountry_profiles1061402stm ημερομηνία εισόδου 4 Σεπτεμβρίου

2007) Το τέλος του Παγκοσμίου Πολέμου σηματοδοτεί για την Ελλάδα την αρχή ενός εμφυλίου

πολέμου που θα βλάψει τη χώρα ανεπανόρθωτα Τα δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα της σύγκρουσης

αυτής ήταν η φιλοαγγλική κυβέρνηση από τη μια και τα ΕΑΜΕΛΑΣ από την άλλη

16

Το 1946 επανέρχεται η μοναρχία στην Ελλάδα Ο Εμφύλιος πόλεμος προκάλεσε πολλές βίαιες

συγκρούσεις (Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού Η Σύγχρονη Ελλάδα 1945-2000 Η Ελλάδα του Εμφυλίου

προσβάσιμο httpwwwfhwgrchronos15gr1945_195001html Ημερομηνία εισόδου 1 Σεπτεμβρίου

2007) Από το προαναφερθέν πολίτικο πλαίσιο γίνεται αντιληπτό πως οι δύο χώρες η Ελλάδα και η

Βουλγαρία βρέθηκαν μετά το τέλος του Παγκοσμίου Πολέμου με βαθιές ιδεολογικές και

laquoπολιτικοστρατιωτικέςraquoδιαφορές Η Βουλγαρία από τη μια πλευρά έχοντας κομμουνιστική

διακυβέρνηση θέλει να βρει συμμάχους που θα της επιτρέπουν να συνεχίσει να έχει επιδιώξεις για το

χώρο της Βαλκανικής χερσονήσου Σε κάποια αντίστοιχη θέση βρίσκεται και η Ελλάδα με τη διαφορά

ότι η πολιτική της είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με εκείνη των ΗΠΑ και όχι με της Σοβιετικής Ένωσης

που είναι η πολιτική της Βουλγαρίας (Αλεξανδρής et al 1995 σελ395)

Στη δεκαετία του ΄60 μέχρι και το 1974

Τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια οι σχέσεις Ελλάδας-Βουλγαρίας ήταν τουλάχιστον ψυχρές(Μίντσης

Γ1992 σελ132) έως και ανύπαρκτες αφού εκτός από τον εχθρικό τους παρελθόν οι δύο χώρες ανήκαν

και σε ιδεολογικά διαφορετικά στρατόπεδα Οι σχέσεις των δύο χωρών θα σημειώσουν βελτίωση την

περίοδο 1954-1964δηλαδή μόνο όταν οι ΗΠΑ και η Σοβιετική Ένωση θα κάνουν προσπάθειες για

μελλοντική προσέγγιση κάτι που δείχνει το πόσο επηρεάζει το διεθνές πολιτικό σκηνικό τις

ελληνοβουλγαρικές σχέσεις Μέχρι το 1964 τις δύο χώρες χώριζαν εκτός των προαναφερθέντων και τι

γεγονός ότι η Βουλγαρία δεν δεχόταν να καταβάλλει στην Ελλάδα την αποζημίωση ύψους 45

εκατομμυρίων $ που της είχε επιβληθεί από τη Συνθήκη των Παρισίων (1946) λόγω της συνεργασίας

της πρώτης με τις δυνάμεις του Άξονα(Αλεξανδρής Αλ et al 1995 σελ395-396) Πρέπει εδώ να

σημειωθεί ότι ήδη από το 1945 το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει αναγνωρίσει την αυτοκέφαλη

βουλγαρική Εκκλησία και έτσι δόθηκε ένα τέλος στο πρόβλημα της βουλγαρικής Εξαρχίας που είχε

Εμφύλιος Πόλεμος 1948

Ελαιογραφία Ν

Εγγονόπουλου

Η Ελληνική Τέχνη Ζωγραφική

20ού αιώνα (επιμ Χ

Χρήστου) Αθήνα 1996

Συλλογή οικογένειας Ν

Εγγονόπουλου

copy Οικογένεια Ν

Εγγονόπουλου Αθήνα

17

δημιουργηθεί το 1870 Η ενέργεια αυτή βοήθησε και αυτή με τη σειρά της στο να επιτευχθεί μια

ουσιαστική πρόοδος στις σχέσεις των δύο κρατών κάτι που συμβαίνει το 1964 οπόταν και

υπογράφονται μια σειρά από δώδεκα συμφωνίες Μάλιστα μία εκ των συμφωνιών λύνει και το όποιο

θέμα υπήρχε ως προς τις πολεμικές αποζημιώσεις Όπως έχουμε ήδη εξετάσει το laquoΜακεδονικό

Ζήτημαraquo ήταν ένα από τα βασικά σημεία έντασης και αντιπαράθεσης για τις δύο χώρες Ως προς αυτό

το θέμα πρέπει εδώ να αναφερθεί ότι από το 1945 και μετά δεν διατυπώνεται καμιά θέση ως προς το

θέμα των συνόρων της περιοχής αυτής από την πλευρά της Βουλγαρίας(ΜίντσηςΓ 1992 σελ132-133)

Είναι γεγονός ότι μέχρι το 1974 μέχρι δηλαδή την εισβολή των τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο

ένα είναι το βασικό δόγμα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής ο laquoαπό βορράν κίνδυνοςraquo Παρά

δηλαδή την σχετική πρόοδο που είχε σημειωθεί στις ελληνοβουλγαρικές σχέσεις η ελληνική πλευρά

οδηγούταν σε αποφάσεις με πρωταρχικό στόχο τη διασφάλιση των βόρειων συνόρων της (Κολιόπουλος

Ι 1998 Χατζηιωσήφ Χρ199820022003 Α΄ τόμος -2ο σελ106-107) Το 1961 εκφράστηκε μια

ανησυχία που αφορούσε μια ενδεχόμενη τοπική σύγκρουση στα Βαλκάνια και συγκεκριμένα μια

επίθεση στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας Το πόσο στενή είναι η σχέση ανάμεσα στο κλίμα των

ελληνοβουλγαρικών σχέσεων και εκείνο που επικρατεί στη διεθνή διπλωματία έχει ήδη επισημανθεί

Μrsquoαυτό λοιπόν το ιστορικό όταν στα τέλη της δεκαετίας του rsquo60 οι ΗΠΑ φάνηκαν μη αξιόπιστες ως

προς τη προστασία των συμμάχων τους σε ενδεχόμενη απειλή(δεδομένου ότι η αντίληψη πως οι ΗΠΑ

θα βομβάρδιζαν με πυρηνικά οποιονδήποτε απειλούσε έναν σύμμαχό τους δεν ίσχυε πια) η Ελλάδα

ανησυχούσε πως σε μια ενδεχόμενη επίθεση της Βουλγαρίας εκείνη δεν θα μπορούσε να απαντήσει

άμεσα Βέβαια για τις ΗΠΑ η Ελλάδα δεν είχε λόγους να ανησυχεί για το βόρεια σύνορα της Όμως

αυτό μας δείχνει το κλίμα στις ελληνοβουλγαρικές σχέσεις την εν γένει δυσπιστία και το φόβο για

πιθανή απειλή από τη Βουλγαρία (Αρανίτου Β et al 2006 σελ109)

Αυτή η ανησυχία συνεχίστηκε και τη δεκαετία 1963-1974 Την ίδια χρονική στιγμή γίνονται βήματα για

περαιτέρω βελτίωση των διμερών σχέσεων που πιο συγκεκριμένα αφορούν την καταβολή της

πολεμικής αποζημίωσης που αναφέρθηκε παραπάνω Οι διαπραγματεύσεις άρχισαν το καλοκαίρι του

1963 και ολοκληρώθηκαν έπειτα από αναβολές τον Ιούνιο του επόμενου χρόνου Αποφασίστηκε

λοιπόν η Ελλάδα να λάβει από τη Βουλγαρία 7 εκατομμύρια $ αντί των 45 ως αποζημίωση λόγω της

οικονομικής και πολιτικής αδυναμίας της δεύτερης να καταβάλλει το αρχικό ποσό Όμως

αποφασίστηκε η σύναψη συνεργασίας οικονομικού περιεχομένου αλλά και η χρήση των ποτάμιων

υδάτων που μοιράζονταν οι δύο χώρες Με απλά λόγια η πρόοδος στις διμερείς σχέσεις υπήρξε μεγάλη

καθώς οι δύο χώρες ουσιαστικά δεν έθεσαν ζητήματα σχετικά με εδαφικές διεκδικήσεις Η δεκτικότητα

της Ελλάδας ως προς τα θέματα αυτά δηλώνει και τη βιασύνη της να λύσει όσο καλύτερα γινόταν

ζητήματα που ίσως θα απειλούσαν τα βόρεια σύνορά της προβλέποντας το πρόβλημα με την Κύπρο

που θα αντιμετώπιζε στο μέλλον (Αρανίτου Β et al 2006 σελ142-143) Προσανατολισμένη η Ελλάδα

στις σχέσεις της με την Γιουγκοσλαβία τείνει να ομαλοποιήσει τις σχέσεις της με τη Βουλγαρία τη

περίοδο 1964-1967 Βέβαια η αντίληψη για τον κίνδυνο ερχόμενο από τα βόρια δεν αλλάζει ούτε και η

εξάρτηση των ελληνοβουλγαρικών σχέσεων από το διεθνές διπλωματικό κλίμα ακόμα και στο τέλος της

δεκαετίας του lsquo60 (Αρανίτου Β et al 2006 σελ188-193230-231)

Όπως είδαμε η Ελλάδα ήδη από τη δεκαετία του rsquo60 αρχίζει να δείχνει σημάδια προετοιμασίας για μια

επικείμενη αντιπαράθεση της με τους Τούρκους ως προς τη Κύπρο Η όξυνση των ελληνοτουρκικών

σχέσεων επιδρά στις ελληνοβουλγαρικές σε όλη τη δεκαετία του rsquo70 και βοηθά στη περαιτέρω ύφεσή

τους (Γιαννησοπούλου Μ et al 1998 σελ68-69Αλεξανδρής Αλet al 1995 σελ396-397) Από τη

18

πλευρά της η Βουλγαρία θέλοντας να μπει στο βαλκανικό παιχνίδι υιοθετεί μια πιο διαλλακτική στάση

Η θετική αυτή εξέλιξη των διμερών σχέσεων δεν σταματάει ακόμα και αν στην Ελλάδα έχει συμβεί το

πραξικόπημα των συνταγματαρχών και έχει αναλάβει την εξουσία η Χούντα Όπως ενδεικτικά αναφέρει

και ο Κεντρωτής Κ στο βιβλίο laquoΒαλκάνια Από το διπολισμό στη νέα εποχήraquo( Αλεξανδρής Αλet al

1995 σελ397) laquoτότε τέθηκαν οι βάσεις για συνεργασία στους τομείς του τουρισμού και του εμπορίουraquo

για τις δύο χώρες Τότε υπογράφεται μάλιστα και η Κοινή Δήλωση επί των Αρχών καλής Γειτνίασης

αμοιβαίας Κατανόησης και Συνεργασίας (31 Μαΐου 1973) Αλεξανδρής Αλet al 1995 σελ397)

Όπως έχει ήδη αναφερθεί η ελληνική εξωτερική πολιτική ενεργούσε βάση της πεποίθησης περί

ύπαρξης εθνικού κινδύνου στα βόρεια σύνορά της Η αντίληψη αυτή φαίνεται να αλλάζει το 1973-1974

οπότε η ελληνική πλευρά αρχίζει να βλέπει καθαρά πια πως εκεί που κινδυνεύει περισσότερο είναι στα

ανατολικά της σύνορα και συγκεκριμένα από τη Τουρκία Μπορεί η χώρα να είχε ήδη αρχίσει να

αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο αλλά μέχρι τώρα ενεργούσε βάσει του δόγματος του laquoαπό βορράν

κινδύνουraquo Τώρα ο κίνδυνος φαίνεται να είναι laquoεξ ανατολάςraquo Η μεταστροφή αυτή επηρεάζει άμεσα τις

ελληνοβουλγαρικές σχέσεις δεδομένου ότι βασικός κίνδυνος για τη χώρα δεν είναι οι σλαβόφωνοι

πληθυσμοί του βορρά αλλά η Τουρκία Ο κίνδυνος αυτός ωθεί την Ελλάδα σε ακόμα περισσότερα

ανοίγματα μα τη Βουλγαρία προσπαθώντας να διευρύνει τα ελληνικά ερείσματα Δεδομένης της στενής

συμμαχικής σχέσης Σόφιας και Μόσχας η ελληνική πλευρά έκρινε απαραίτητη την ύπαρξη ομαλών

σχέσεων Παρά τις όποιες βουλγαρικές επιφυλάξεις η πολιτική εξέλιξη των διμερών σχέσεων

συνεχιζόταν ομαλά (υπήρχαν βέβαια καθυστερήσεις σε τεχνικά ζητήματα) (Αρανίτου Β et al 2006

σελ266-274) Εξάλλου δεν είναι τυχαίο που την ίδια στιγμή που Ελλάδα και Βουλγαρία έτειναν να

ομαλοποιήσουν τις μεταξύ τους σχέσεις οι σχέσεις Ελλάδας και ΗΠΑ παρουσίαζαν προβλήματα

λόγω της στάσης των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στο Κυπριακό Από την άλλη πλευρά η Βουλγαρία

επωφελήθηκε από την κατάσταση αυτή για να καταγγείλει τη συνεχή επέμβαση των Αμερικανών στη

Μεσόγειο

Από τη δεκαετία του 1980 μέχρι το 2000

Ιδιαίτερη πρόοδος στις ελληνοβουλγαρικές σχέσεις καταγράφεται επίσης και την περίοδο 1974-1981

(Αλεξανδρής Αλet al 1995 σελ397-398)

Τη δεκαετία του rsquo80 η ελληνική εξωτερική πολιτική στοχεύει στη δημιουργία μιας

laquoαποπυρηνοποιημένης Βαλκανικήςraquo (Αρανίτου Β et al 2006 σελ310-311)

Οι ελληνοβουλγαρικές σχέσεις βρίσκονται σε άριστο επίπεδο πράγμα που αποδεικνύεται από την

υπογραφή μια άλλης διακήρυξης καλής Γειτονίας Φιλίας και Συνεργασίας (1986) Η διακήρυξη αυτή

ήταν πιο διευρυμένη σε σχέση με εκείνη του 1973 και laquoχαρακτηρίστηκε μοναδικό ντοκουμέντο για κράτη

με διαφορετικά κοινωνικοπολιτικά συστήματαraquo Στις 23 Απριλίου 1989 τα δύο κράτη σε κοινή τους

ανακοίνωση κηρύττουν την έναρξη των διαδικασιών που είναι απαραίτητες για τη μετατροπή των

χώρων σε χώρες ndashχωρίς πυρηνικά όπλα-(Αλεξανδρής Αλet al 1995 σελ398-399)

Η δεκαετία του rsquo90 βρίσκει τα δύο κράτη με μεγάλες διαφορές ως προς την οικονομική τους

κατάσταση αλλά με ομοιότητες σε κοινωνικοοικονομικούς θεσμούς Η laquoεξομοίωσηraquo αυτή βοηθά στην

περαιτέρω ανάδειξη της Βαλκανικής Χερσονήσου ως laquoσταυροδρόμιraquo Πλέον τα κράτη της Ανατολικής

19

Ευρώπης μπαίνουν σε μια διαδικασία οικονομικής επαναδραστηριοποίησης στις οικονομίες της Δύσης

(Γιαννησοπούλου Μ et al 1998 σελ73-75) Πρέπει εδώ να επισημανθεί πως ήδη από το 1981 η

Ελλάδα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης(BBC Timeline Greece a chronology of key events

τελευταία ανανέωση 14 Μαρτίου 2007 προσβάσιμο

httpnewsbbccouk2hieuropecountry_profiles1061402stm ημερομηνία εισόδου 4 Σεπτεμβρίου

2007) ) Η εξέλιξη αυτή επηρεάζει το συνολικό πλάνο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής αλλά και

της βουλγαρικής στάσης ως προς την Ελλάδα Η Βουλγαρία προσπαθώντας να ενισχυθεί η οικονομία

της από την ΕΟΚ βλέπει την Ελλάδα-μέλος της σαν έναν χρήσιμο μεσολαβητή ανάμεσα σε αυτήν

και την ΕΟΚ Από την ελληνική πλευρά τα σήματα είναι θετικά (Αλεξανδρής Αλ 1995σελ399-

401) Εξάλλου από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου οι πολιτικές εξελίξεις στη Βουλγαρία είναι ραγδαίες

Το πρώην κομμουνιστικό κόμμα χάνει την εξουσία από ένα συνασπισμό δημοκρατικών δυνάμεων και η

Βουλγαρία ανακηρύσσεται δημοκρατικό κράτος (Αρανίτου Β et al 2006 σελ 351 BBC Timeline

Bulgaria a chronology of key events τελευταία ανανέωση 8 Αυγούστου 2007 προσβάσιμο

httpnewsbbccouk2hieuropecountry_profiles1061402stm ημερομηνία εισόδου 4 Σεπτεμβρίου

2007) Η Ελλάδα είναι πρόθυμη να βοηθήσει στην πορεία εκδημοκρατισμού όχι μόνο της Βουλγαρίας

αλλά και ολόκληρων των Βαλκανίων Οι σχέσεις των δύο κρατών βρίσκονται στο καλύτερο σημείο

τους τη δεκαετία του rsquo90 Από τη μεριά της η Βουλγαρία επιθυμεί να αποκτήσει εκτός από πολιτικές

και οικονομικές σχέσεις με την Ελλάδα Την ίδια περίοδο οι δύο χώρες συμφωνούν να γίνει

εγκατάσταση τηλεφωνικής γραμμής ώστε να ευνοηθεί η επικοινωνία ανάμεσα στα δύο Γενικά

Επιτελεία Συζητήθηκε ακόμα και η προοπτική ανταλλαγής στρατιωτικών γιατρών και καθηγητών για

τις στρατιωτικές σχολές Η βουλγαρική πλευρά προτείνει περαιτέρω τη παροχή διευκολύνσεων στα

λιμάνια της Θεσσαλονίκης και της Αλεξανδρούπολης και τη δημιουργία μεικτών επιχειρήσεων Το

άριστο κλίμα στις μεταξύ σχέσεις των χωρών γίνεται φανερό και από την αποστολή ανθρωπιστικής

βοήθειας μετά από αίτημα του προέδρου Ζέλεφ για τη βοήθεια του βουλγαρικού λαού Μπορούμε

πλέον να μιλάμε για την ύπαρξη ενός άξονα συνεργασίας Αθήνας ndashΣόφιας που προωθεί τη βαλκανική

σταθερότητα Η επικοινωνία των αντίστοιχών Υπουργών Εξωτερικών είναι συχνή και παράλληλα έχει

αποφασιστεί το ενδεχόμενο συνεργασίας των δύο σε περίπτωση ύπαρξης αναταραχής της βαλκανικής

ειρήνης Όμως έχει αποφασιστεί και κάτι άλλο η κοινή χρήση του ποταμού Νέστου καθώς και άλλα

περιβαλλοντικά ζητήματα Το άριστο αυτό κλίμα έρχεται να επικυρωθεί με την υπογραφή Συμφωνίας

Φιλίας καλής Γειτονίας Συνεργασίας και Ασφάλειας (17 Οκτωβρίου 1991) που laquoαποσκοπεί στην

ανοικοδόμηση της Νέας Ευρώπης και στη μετατροπή της βαλκανικής χερσονήσου σε περιοχή διαρκούς

ειρήνης και σταθερότηταςraquo Είναι σημαντικό να επισημανθεί πως τα άρθρα που περιέχει έχουν ισχύ 20

ετών καθώς και τη δυνατότητα αυτόματης ανανέωσης για άλλα πέντε χρόνια Η συμφωνία αυτή αφορά

διάφορα θέματα όπως οικονομικά βιομηχανίας επιστήμης τεχνολογίας θέματα οικολογικά και

αμυντικά Ορίζεται επίσης πως αν κάποιο από τα δύο κράτη δεχθεί επίθεση ή ακόμα και απειλή από μια

τρίτη χώρα το άλλο κράτος δεν θα βοηθήσει την τρίτη χώρα με κανένα τρόπο(Αλεξανδρής Αλet al

1995 σελ 40-407)

Παρά τη ψυχρότητα που παρατηρήθηκε στις σχέσεις των δύο χωρών το 1992 η βελτίωση τους είναι

συνεχής Η συνεργασία των δύο χωρών είναι έντονη στον οικονομικό τομέα ιδιαίτερα λόγω του φθηνού

κόστους παραγωγής των προϊόντων αν η παραγωγή τους λάβει χώρα στη Βουλγαρία Ας δούμε το

παρακάτω παράδειγμα όπως περιγράφεται στην ιστοσελίδα της εφημερίδας laquoΗ Καθημερινήraquo Έτσι

μετά τα σοβαρά προβλήματα των χωρών αυτών ουσιαστικά εξακολουθούν να επενδύουν στην

εναλλακτική αυτή οι μεγάλες εταιρείες με διεθνή προοπτική ανάπτυξης των εργασιών τους

17

δημιουργηθεί το 1870 Η ενέργεια αυτή βοήθησε και αυτή με τη σειρά της στο να επιτευχθεί μια

ουσιαστική πρόοδος στις σχέσεις των δύο κρατών κάτι που συμβαίνει το 1964 οπόταν και

υπογράφονται μια σειρά από δώδεκα συμφωνίες Μάλιστα μία εκ των συμφωνιών λύνει και το όποιο

θέμα υπήρχε ως προς τις πολεμικές αποζημιώσεις Όπως έχουμε ήδη εξετάσει το laquoΜακεδονικό

Ζήτημαraquo ήταν ένα από τα βασικά σημεία έντασης και αντιπαράθεσης για τις δύο χώρες Ως προς αυτό

το θέμα πρέπει εδώ να αναφερθεί ότι από το 1945 και μετά δεν διατυπώνεται καμιά θέση ως προς το

θέμα των συνόρων της περιοχής αυτής από την πλευρά της Βουλγαρίας(ΜίντσηςΓ 1992 σελ132-133)

Είναι γεγονός ότι μέχρι το 1974 μέχρι δηλαδή την εισβολή των τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο

ένα είναι το βασικό δόγμα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής ο laquoαπό βορράν κίνδυνοςraquo Παρά

δηλαδή την σχετική πρόοδο που είχε σημειωθεί στις ελληνοβουλγαρικές σχέσεις η ελληνική πλευρά

οδηγούταν σε αποφάσεις με πρωταρχικό στόχο τη διασφάλιση των βόρειων συνόρων της (Κολιόπουλος

Ι 1998 Χατζηιωσήφ Χρ199820022003 Α΄ τόμος -2ο σελ106-107) Το 1961 εκφράστηκε μια

ανησυχία που αφορούσε μια ενδεχόμενη τοπική σύγκρουση στα Βαλκάνια και συγκεκριμένα μια

επίθεση στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας Το πόσο στενή είναι η σχέση ανάμεσα στο κλίμα των

ελληνοβουλγαρικών σχέσεων και εκείνο που επικρατεί στη διεθνή διπλωματία έχει ήδη επισημανθεί

Μrsquoαυτό λοιπόν το ιστορικό όταν στα τέλη της δεκαετίας του rsquo60 οι ΗΠΑ φάνηκαν μη αξιόπιστες ως

προς τη προστασία των συμμάχων τους σε ενδεχόμενη απειλή(δεδομένου ότι η αντίληψη πως οι ΗΠΑ

θα βομβάρδιζαν με πυρηνικά οποιονδήποτε απειλούσε έναν σύμμαχό τους δεν ίσχυε πια) η Ελλάδα

ανησυχούσε πως σε μια ενδεχόμενη επίθεση της Βουλγαρίας εκείνη δεν θα μπορούσε να απαντήσει

άμεσα Βέβαια για τις ΗΠΑ η Ελλάδα δεν είχε λόγους να ανησυχεί για το βόρεια σύνορα της Όμως

αυτό μας δείχνει το κλίμα στις ελληνοβουλγαρικές σχέσεις την εν γένει δυσπιστία και το φόβο για

πιθανή απειλή από τη Βουλγαρία (Αρανίτου Β et al 2006 σελ109)

Αυτή η ανησυχία συνεχίστηκε και τη δεκαετία 1963-1974 Την ίδια χρονική στιγμή γίνονται βήματα για

περαιτέρω βελτίωση των διμερών σχέσεων που πιο συγκεκριμένα αφορούν την καταβολή της

πολεμικής αποζημίωσης που αναφέρθηκε παραπάνω Οι διαπραγματεύσεις άρχισαν το καλοκαίρι του

1963 και ολοκληρώθηκαν έπειτα από αναβολές τον Ιούνιο του επόμενου χρόνου Αποφασίστηκε

λοιπόν η Ελλάδα να λάβει από τη Βουλγαρία 7 εκατομμύρια $ αντί των 45 ως αποζημίωση λόγω της

οικονομικής και πολιτικής αδυναμίας της δεύτερης να καταβάλλει το αρχικό ποσό Όμως

αποφασίστηκε η σύναψη συνεργασίας οικονομικού περιεχομένου αλλά και η χρήση των ποτάμιων

υδάτων που μοιράζονταν οι δύο χώρες Με απλά λόγια η πρόοδος στις διμερείς σχέσεις υπήρξε μεγάλη

καθώς οι δύο χώρες ουσιαστικά δεν έθεσαν ζητήματα σχετικά με εδαφικές διεκδικήσεις Η δεκτικότητα

της Ελλάδας ως προς τα θέματα αυτά δηλώνει και τη βιασύνη της να λύσει όσο καλύτερα γινόταν

ζητήματα που ίσως θα απειλούσαν τα βόρεια σύνορά της προβλέποντας το πρόβλημα με την Κύπρο

που θα αντιμετώπιζε στο μέλλον (Αρανίτου Β et al 2006 σελ142-143) Προσανατολισμένη η Ελλάδα

στις σχέσεις της με την Γιουγκοσλαβία τείνει να ομαλοποιήσει τις σχέσεις της με τη Βουλγαρία τη

περίοδο 1964-1967 Βέβαια η αντίληψη για τον κίνδυνο ερχόμενο από τα βόρια δεν αλλάζει ούτε και η

εξάρτηση των ελληνοβουλγαρικών σχέσεων από το διεθνές διπλωματικό κλίμα ακόμα και στο τέλος της

δεκαετίας του lsquo60 (Αρανίτου Β et al 2006 σελ188-193230-231)

Όπως είδαμε η Ελλάδα ήδη από τη δεκαετία του rsquo60 αρχίζει να δείχνει σημάδια προετοιμασίας για μια

επικείμενη αντιπαράθεση της με τους Τούρκους ως προς τη Κύπρο Η όξυνση των ελληνοτουρκικών

σχέσεων επιδρά στις ελληνοβουλγαρικές σε όλη τη δεκαετία του rsquo70 και βοηθά στη περαιτέρω ύφεσή

τους (Γιαννησοπούλου Μ et al 1998 σελ68-69Αλεξανδρής Αλet al 1995 σελ396-397) Από τη

18

πλευρά της η Βουλγαρία θέλοντας να μπει στο βαλκανικό παιχνίδι υιοθετεί μια πιο διαλλακτική στάση

Η θετική αυτή εξέλιξη των διμερών σχέσεων δεν σταματάει ακόμα και αν στην Ελλάδα έχει συμβεί το

πραξικόπημα των συνταγματαρχών και έχει αναλάβει την εξουσία η Χούντα Όπως ενδεικτικά αναφέρει

και ο Κεντρωτής Κ στο βιβλίο laquoΒαλκάνια Από το διπολισμό στη νέα εποχήraquo( Αλεξανδρής Αλet al

1995 σελ397) laquoτότε τέθηκαν οι βάσεις για συνεργασία στους τομείς του τουρισμού και του εμπορίουraquo

για τις δύο χώρες Τότε υπογράφεται μάλιστα και η Κοινή Δήλωση επί των Αρχών καλής Γειτνίασης

αμοιβαίας Κατανόησης και Συνεργασίας (31 Μαΐου 1973) Αλεξανδρής Αλet al 1995 σελ397)

Όπως έχει ήδη αναφερθεί η ελληνική εξωτερική πολιτική ενεργούσε βάση της πεποίθησης περί

ύπαρξης εθνικού κινδύνου στα βόρεια σύνορά της Η αντίληψη αυτή φαίνεται να αλλάζει το 1973-1974

οπότε η ελληνική πλευρά αρχίζει να βλέπει καθαρά πια πως εκεί που κινδυνεύει περισσότερο είναι στα

ανατολικά της σύνορα και συγκεκριμένα από τη Τουρκία Μπορεί η χώρα να είχε ήδη αρχίσει να

αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο αλλά μέχρι τώρα ενεργούσε βάσει του δόγματος του laquoαπό βορράν

κινδύνουraquo Τώρα ο κίνδυνος φαίνεται να είναι laquoεξ ανατολάςraquo Η μεταστροφή αυτή επηρεάζει άμεσα τις

ελληνοβουλγαρικές σχέσεις δεδομένου ότι βασικός κίνδυνος για τη χώρα δεν είναι οι σλαβόφωνοι

πληθυσμοί του βορρά αλλά η Τουρκία Ο κίνδυνος αυτός ωθεί την Ελλάδα σε ακόμα περισσότερα

ανοίγματα μα τη Βουλγαρία προσπαθώντας να διευρύνει τα ελληνικά ερείσματα Δεδομένης της στενής

συμμαχικής σχέσης Σόφιας και Μόσχας η ελληνική πλευρά έκρινε απαραίτητη την ύπαρξη ομαλών

σχέσεων Παρά τις όποιες βουλγαρικές επιφυλάξεις η πολιτική εξέλιξη των διμερών σχέσεων

συνεχιζόταν ομαλά (υπήρχαν βέβαια καθυστερήσεις σε τεχνικά ζητήματα) (Αρανίτου Β et al 2006

σελ266-274) Εξάλλου δεν είναι τυχαίο που την ίδια στιγμή που Ελλάδα και Βουλγαρία έτειναν να

ομαλοποιήσουν τις μεταξύ τους σχέσεις οι σχέσεις Ελλάδας και ΗΠΑ παρουσίαζαν προβλήματα

λόγω της στάσης των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στο Κυπριακό Από την άλλη πλευρά η Βουλγαρία

επωφελήθηκε από την κατάσταση αυτή για να καταγγείλει τη συνεχή επέμβαση των Αμερικανών στη

Μεσόγειο

Από τη δεκαετία του 1980 μέχρι το 2000

Ιδιαίτερη πρόοδος στις ελληνοβουλγαρικές σχέσεις καταγράφεται επίσης και την περίοδο 1974-1981

(Αλεξανδρής Αλet al 1995 σελ397-398)

Τη δεκαετία του rsquo80 η ελληνική εξωτερική πολιτική στοχεύει στη δημιουργία μιας

laquoαποπυρηνοποιημένης Βαλκανικήςraquo (Αρανίτου Β et al 2006 σελ310-311)

Οι ελληνοβουλγαρικές σχέσεις βρίσκονται σε άριστο επίπεδο πράγμα που αποδεικνύεται από την

υπογραφή μια άλλης διακήρυξης καλής Γειτονίας Φιλίας και Συνεργασίας (1986) Η διακήρυξη αυτή

ήταν πιο διευρυμένη σε σχέση με εκείνη του 1973 και laquoχαρακτηρίστηκε μοναδικό ντοκουμέντο για κράτη

με διαφορετικά κοινωνικοπολιτικά συστήματαraquo Στις 23 Απριλίου 1989 τα δύο κράτη σε κοινή τους

ανακοίνωση κηρύττουν την έναρξη των διαδικασιών που είναι απαραίτητες για τη μετατροπή των

χώρων σε χώρες ndashχωρίς πυρηνικά όπλα-(Αλεξανδρής Αλet al 1995 σελ398-399)

Η δεκαετία του rsquo90 βρίσκει τα δύο κράτη με μεγάλες διαφορές ως προς την οικονομική τους

κατάσταση αλλά με ομοιότητες σε κοινωνικοοικονομικούς θεσμούς Η laquoεξομοίωσηraquo αυτή βοηθά στην

περαιτέρω ανάδειξη της Βαλκανικής Χερσονήσου ως laquoσταυροδρόμιraquo Πλέον τα κράτη της Ανατολικής

19

Ευρώπης μπαίνουν σε μια διαδικασία οικονομικής επαναδραστηριοποίησης στις οικονομίες της Δύσης

(Γιαννησοπούλου Μ et al 1998 σελ73-75) Πρέπει εδώ να επισημανθεί πως ήδη από το 1981 η

Ελλάδα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης(BBC Timeline Greece a chronology of key events

τελευταία ανανέωση 14 Μαρτίου 2007 προσβάσιμο

httpnewsbbccouk2hieuropecountry_profiles1061402stm ημερομηνία εισόδου 4 Σεπτεμβρίου

2007) ) Η εξέλιξη αυτή επηρεάζει το συνολικό πλάνο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής αλλά και

της βουλγαρικής στάσης ως προς την Ελλάδα Η Βουλγαρία προσπαθώντας να ενισχυθεί η οικονομία

της από την ΕΟΚ βλέπει την Ελλάδα-μέλος της σαν έναν χρήσιμο μεσολαβητή ανάμεσα σε αυτήν

και την ΕΟΚ Από την ελληνική πλευρά τα σήματα είναι θετικά (Αλεξανδρής Αλ 1995σελ399-

401) Εξάλλου από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου οι πολιτικές εξελίξεις στη Βουλγαρία είναι ραγδαίες

Το πρώην κομμουνιστικό κόμμα χάνει την εξουσία από ένα συνασπισμό δημοκρατικών δυνάμεων και η

Βουλγαρία ανακηρύσσεται δημοκρατικό κράτος (Αρανίτου Β et al 2006 σελ 351 BBC Timeline

Bulgaria a chronology of key events τελευταία ανανέωση 8 Αυγούστου 2007 προσβάσιμο

httpnewsbbccouk2hieuropecountry_profiles1061402stm ημερομηνία εισόδου 4 Σεπτεμβρίου

2007) Η Ελλάδα είναι πρόθυμη να βοηθήσει στην πορεία εκδημοκρατισμού όχι μόνο της Βουλγαρίας

αλλά και ολόκληρων των Βαλκανίων Οι σχέσεις των δύο κρατών βρίσκονται στο καλύτερο σημείο

τους τη δεκαετία του rsquo90 Από τη μεριά της η Βουλγαρία επιθυμεί να αποκτήσει εκτός από πολιτικές

και οικονομικές σχέσεις με την Ελλάδα Την ίδια περίοδο οι δύο χώρες συμφωνούν να γίνει

εγκατάσταση τηλεφωνικής γραμμής ώστε να ευνοηθεί η επικοινωνία ανάμεσα στα δύο Γενικά

Επιτελεία Συζητήθηκε ακόμα και η προοπτική ανταλλαγής στρατιωτικών γιατρών και καθηγητών για

τις στρατιωτικές σχολές Η βουλγαρική πλευρά προτείνει περαιτέρω τη παροχή διευκολύνσεων στα

λιμάνια της Θεσσαλονίκης και της Αλεξανδρούπολης και τη δημιουργία μεικτών επιχειρήσεων Το

άριστο κλίμα στις μεταξύ σχέσεις των χωρών γίνεται φανερό και από την αποστολή ανθρωπιστικής

βοήθειας μετά από αίτημα του προέδρου Ζέλεφ για τη βοήθεια του βουλγαρικού λαού Μπορούμε

πλέον να μιλάμε για την ύπαρξη ενός άξονα συνεργασίας Αθήνας ndashΣόφιας που προωθεί τη βαλκανική

σταθερότητα Η επικοινωνία των αντίστοιχών Υπουργών Εξωτερικών είναι συχνή και παράλληλα έχει

αποφασιστεί το ενδεχόμενο συνεργασίας των δύο σε περίπτωση ύπαρξης αναταραχής της βαλκανικής

ειρήνης Όμως έχει αποφασιστεί και κάτι άλλο η κοινή χρήση του ποταμού Νέστου καθώς και άλλα

περιβαλλοντικά ζητήματα Το άριστο αυτό κλίμα έρχεται να επικυρωθεί με την υπογραφή Συμφωνίας

Φιλίας καλής Γειτονίας Συνεργασίας και Ασφάλειας (17 Οκτωβρίου 1991) που laquoαποσκοπεί στην

ανοικοδόμηση της Νέας Ευρώπης και στη μετατροπή της βαλκανικής χερσονήσου σε περιοχή διαρκούς

ειρήνης και σταθερότηταςraquo Είναι σημαντικό να επισημανθεί πως τα άρθρα που περιέχει έχουν ισχύ 20

ετών καθώς και τη δυνατότητα αυτόματης ανανέωσης για άλλα πέντε χρόνια Η συμφωνία αυτή αφορά

διάφορα θέματα όπως οικονομικά βιομηχανίας επιστήμης τεχνολογίας θέματα οικολογικά και

αμυντικά Ορίζεται επίσης πως αν κάποιο από τα δύο κράτη δεχθεί επίθεση ή ακόμα και απειλή από μια

τρίτη χώρα το άλλο κράτος δεν θα βοηθήσει την τρίτη χώρα με κανένα τρόπο(Αλεξανδρής Αλet al

1995 σελ 40-407)

Παρά τη ψυχρότητα που παρατηρήθηκε στις σχέσεις των δύο χωρών το 1992 η βελτίωση τους είναι

συνεχής Η συνεργασία των δύο χωρών είναι έντονη στον οικονομικό τομέα ιδιαίτερα λόγω του φθηνού

κόστους παραγωγής των προϊόντων αν η παραγωγή τους λάβει χώρα στη Βουλγαρία Ας δούμε το

παρακάτω παράδειγμα όπως περιγράφεται στην ιστοσελίδα της εφημερίδας laquoΗ Καθημερινήraquo Έτσι

μετά τα σοβαρά προβλήματα των χωρών αυτών ουσιαστικά εξακολουθούν να επενδύουν στην

εναλλακτική αυτή οι μεγάλες εταιρείες με διεθνή προοπτική ανάπτυξης των εργασιών τους

18

πλευρά της η Βουλγαρία θέλοντας να μπει στο βαλκανικό παιχνίδι υιοθετεί μια πιο διαλλακτική στάση

Η θετική αυτή εξέλιξη των διμερών σχέσεων δεν σταματάει ακόμα και αν στην Ελλάδα έχει συμβεί το

πραξικόπημα των συνταγματαρχών και έχει αναλάβει την εξουσία η Χούντα Όπως ενδεικτικά αναφέρει

και ο Κεντρωτής Κ στο βιβλίο laquoΒαλκάνια Από το διπολισμό στη νέα εποχήraquo( Αλεξανδρής Αλet al

1995 σελ397) laquoτότε τέθηκαν οι βάσεις για συνεργασία στους τομείς του τουρισμού και του εμπορίουraquo

για τις δύο χώρες Τότε υπογράφεται μάλιστα και η Κοινή Δήλωση επί των Αρχών καλής Γειτνίασης

αμοιβαίας Κατανόησης και Συνεργασίας (31 Μαΐου 1973) Αλεξανδρής Αλet al 1995 σελ397)

Όπως έχει ήδη αναφερθεί η ελληνική εξωτερική πολιτική ενεργούσε βάση της πεποίθησης περί

ύπαρξης εθνικού κινδύνου στα βόρεια σύνορά της Η αντίληψη αυτή φαίνεται να αλλάζει το 1973-1974

οπότε η ελληνική πλευρά αρχίζει να βλέπει καθαρά πια πως εκεί που κινδυνεύει περισσότερο είναι στα

ανατολικά της σύνορα και συγκεκριμένα από τη Τουρκία Μπορεί η χώρα να είχε ήδη αρχίσει να

αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο αλλά μέχρι τώρα ενεργούσε βάσει του δόγματος του laquoαπό βορράν

κινδύνουraquo Τώρα ο κίνδυνος φαίνεται να είναι laquoεξ ανατολάςraquo Η μεταστροφή αυτή επηρεάζει άμεσα τις

ελληνοβουλγαρικές σχέσεις δεδομένου ότι βασικός κίνδυνος για τη χώρα δεν είναι οι σλαβόφωνοι

πληθυσμοί του βορρά αλλά η Τουρκία Ο κίνδυνος αυτός ωθεί την Ελλάδα σε ακόμα περισσότερα

ανοίγματα μα τη Βουλγαρία προσπαθώντας να διευρύνει τα ελληνικά ερείσματα Δεδομένης της στενής

συμμαχικής σχέσης Σόφιας και Μόσχας η ελληνική πλευρά έκρινε απαραίτητη την ύπαρξη ομαλών

σχέσεων Παρά τις όποιες βουλγαρικές επιφυλάξεις η πολιτική εξέλιξη των διμερών σχέσεων

συνεχιζόταν ομαλά (υπήρχαν βέβαια καθυστερήσεις σε τεχνικά ζητήματα) (Αρανίτου Β et al 2006

σελ266-274) Εξάλλου δεν είναι τυχαίο που την ίδια στιγμή που Ελλάδα και Βουλγαρία έτειναν να

ομαλοποιήσουν τις μεταξύ τους σχέσεις οι σχέσεις Ελλάδας και ΗΠΑ παρουσίαζαν προβλήματα

λόγω της στάσης των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στο Κυπριακό Από την άλλη πλευρά η Βουλγαρία

επωφελήθηκε από την κατάσταση αυτή για να καταγγείλει τη συνεχή επέμβαση των Αμερικανών στη

Μεσόγειο

Από τη δεκαετία του 1980 μέχρι το 2000

Ιδιαίτερη πρόοδος στις ελληνοβουλγαρικές σχέσεις καταγράφεται επίσης και την περίοδο 1974-1981

(Αλεξανδρής Αλet al 1995 σελ397-398)

Τη δεκαετία του rsquo80 η ελληνική εξωτερική πολιτική στοχεύει στη δημιουργία μιας

laquoαποπυρηνοποιημένης Βαλκανικήςraquo (Αρανίτου Β et al 2006 σελ310-311)

Οι ελληνοβουλγαρικές σχέσεις βρίσκονται σε άριστο επίπεδο πράγμα που αποδεικνύεται από την

υπογραφή μια άλλης διακήρυξης καλής Γειτονίας Φιλίας και Συνεργασίας (1986) Η διακήρυξη αυτή

ήταν πιο διευρυμένη σε σχέση με εκείνη του 1973 και laquoχαρακτηρίστηκε μοναδικό ντοκουμέντο για κράτη

με διαφορετικά κοινωνικοπολιτικά συστήματαraquo Στις 23 Απριλίου 1989 τα δύο κράτη σε κοινή τους

ανακοίνωση κηρύττουν την έναρξη των διαδικασιών που είναι απαραίτητες για τη μετατροπή των

χώρων σε χώρες ndashχωρίς πυρηνικά όπλα-(Αλεξανδρής Αλet al 1995 σελ398-399)

Η δεκαετία του rsquo90 βρίσκει τα δύο κράτη με μεγάλες διαφορές ως προς την οικονομική τους

κατάσταση αλλά με ομοιότητες σε κοινωνικοοικονομικούς θεσμούς Η laquoεξομοίωσηraquo αυτή βοηθά στην

περαιτέρω ανάδειξη της Βαλκανικής Χερσονήσου ως laquoσταυροδρόμιraquo Πλέον τα κράτη της Ανατολικής

19

Ευρώπης μπαίνουν σε μια διαδικασία οικονομικής επαναδραστηριοποίησης στις οικονομίες της Δύσης

(Γιαννησοπούλου Μ et al 1998 σελ73-75) Πρέπει εδώ να επισημανθεί πως ήδη από το 1981 η

Ελλάδα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης(BBC Timeline Greece a chronology of key events

τελευταία ανανέωση 14 Μαρτίου 2007 προσβάσιμο

httpnewsbbccouk2hieuropecountry_profiles1061402stm ημερομηνία εισόδου 4 Σεπτεμβρίου

2007) ) Η εξέλιξη αυτή επηρεάζει το συνολικό πλάνο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής αλλά και

της βουλγαρικής στάσης ως προς την Ελλάδα Η Βουλγαρία προσπαθώντας να ενισχυθεί η οικονομία

της από την ΕΟΚ βλέπει την Ελλάδα-μέλος της σαν έναν χρήσιμο μεσολαβητή ανάμεσα σε αυτήν

και την ΕΟΚ Από την ελληνική πλευρά τα σήματα είναι θετικά (Αλεξανδρής Αλ 1995σελ399-

401) Εξάλλου από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου οι πολιτικές εξελίξεις στη Βουλγαρία είναι ραγδαίες

Το πρώην κομμουνιστικό κόμμα χάνει την εξουσία από ένα συνασπισμό δημοκρατικών δυνάμεων και η

Βουλγαρία ανακηρύσσεται δημοκρατικό κράτος (Αρανίτου Β et al 2006 σελ 351 BBC Timeline

Bulgaria a chronology of key events τελευταία ανανέωση 8 Αυγούστου 2007 προσβάσιμο

httpnewsbbccouk2hieuropecountry_profiles1061402stm ημερομηνία εισόδου 4 Σεπτεμβρίου

2007) Η Ελλάδα είναι πρόθυμη να βοηθήσει στην πορεία εκδημοκρατισμού όχι μόνο της Βουλγαρίας

αλλά και ολόκληρων των Βαλκανίων Οι σχέσεις των δύο κρατών βρίσκονται στο καλύτερο σημείο

τους τη δεκαετία του rsquo90 Από τη μεριά της η Βουλγαρία επιθυμεί να αποκτήσει εκτός από πολιτικές

και οικονομικές σχέσεις με την Ελλάδα Την ίδια περίοδο οι δύο χώρες συμφωνούν να γίνει

εγκατάσταση τηλεφωνικής γραμμής ώστε να ευνοηθεί η επικοινωνία ανάμεσα στα δύο Γενικά

Επιτελεία Συζητήθηκε ακόμα και η προοπτική ανταλλαγής στρατιωτικών γιατρών και καθηγητών για

τις στρατιωτικές σχολές Η βουλγαρική πλευρά προτείνει περαιτέρω τη παροχή διευκολύνσεων στα

λιμάνια της Θεσσαλονίκης και της Αλεξανδρούπολης και τη δημιουργία μεικτών επιχειρήσεων Το

άριστο κλίμα στις μεταξύ σχέσεις των χωρών γίνεται φανερό και από την αποστολή ανθρωπιστικής

βοήθειας μετά από αίτημα του προέδρου Ζέλεφ για τη βοήθεια του βουλγαρικού λαού Μπορούμε

πλέον να μιλάμε για την ύπαρξη ενός άξονα συνεργασίας Αθήνας ndashΣόφιας που προωθεί τη βαλκανική

σταθερότητα Η επικοινωνία των αντίστοιχών Υπουργών Εξωτερικών είναι συχνή και παράλληλα έχει

αποφασιστεί το ενδεχόμενο συνεργασίας των δύο σε περίπτωση ύπαρξης αναταραχής της βαλκανικής

ειρήνης Όμως έχει αποφασιστεί και κάτι άλλο η κοινή χρήση του ποταμού Νέστου καθώς και άλλα

περιβαλλοντικά ζητήματα Το άριστο αυτό κλίμα έρχεται να επικυρωθεί με την υπογραφή Συμφωνίας

Φιλίας καλής Γειτονίας Συνεργασίας και Ασφάλειας (17 Οκτωβρίου 1991) που laquoαποσκοπεί στην

ανοικοδόμηση της Νέας Ευρώπης και στη μετατροπή της βαλκανικής χερσονήσου σε περιοχή διαρκούς

ειρήνης και σταθερότηταςraquo Είναι σημαντικό να επισημανθεί πως τα άρθρα που περιέχει έχουν ισχύ 20

ετών καθώς και τη δυνατότητα αυτόματης ανανέωσης για άλλα πέντε χρόνια Η συμφωνία αυτή αφορά

διάφορα θέματα όπως οικονομικά βιομηχανίας επιστήμης τεχνολογίας θέματα οικολογικά και

αμυντικά Ορίζεται επίσης πως αν κάποιο από τα δύο κράτη δεχθεί επίθεση ή ακόμα και απειλή από μια

τρίτη χώρα το άλλο κράτος δεν θα βοηθήσει την τρίτη χώρα με κανένα τρόπο(Αλεξανδρής Αλet al

1995 σελ 40-407)

Παρά τη ψυχρότητα που παρατηρήθηκε στις σχέσεις των δύο χωρών το 1992 η βελτίωση τους είναι

συνεχής Η συνεργασία των δύο χωρών είναι έντονη στον οικονομικό τομέα ιδιαίτερα λόγω του φθηνού

κόστους παραγωγής των προϊόντων αν η παραγωγή τους λάβει χώρα στη Βουλγαρία Ας δούμε το

παρακάτω παράδειγμα όπως περιγράφεται στην ιστοσελίδα της εφημερίδας laquoΗ Καθημερινήraquo Έτσι

μετά τα σοβαρά προβλήματα των χωρών αυτών ουσιαστικά εξακολουθούν να επενδύουν στην

εναλλακτική αυτή οι μεγάλες εταιρείες με διεθνή προοπτική ανάπτυξης των εργασιών τους

19

Ευρώπης μπαίνουν σε μια διαδικασία οικονομικής επαναδραστηριοποίησης στις οικονομίες της Δύσης

(Γιαννησοπούλου Μ et al 1998 σελ73-75) Πρέπει εδώ να επισημανθεί πως ήδη από το 1981 η

Ελλάδα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης(BBC Timeline Greece a chronology of key events

τελευταία ανανέωση 14 Μαρτίου 2007 προσβάσιμο

httpnewsbbccouk2hieuropecountry_profiles1061402stm ημερομηνία εισόδου 4 Σεπτεμβρίου

2007) ) Η εξέλιξη αυτή επηρεάζει το συνολικό πλάνο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής αλλά και

της βουλγαρικής στάσης ως προς την Ελλάδα Η Βουλγαρία προσπαθώντας να ενισχυθεί η οικονομία

της από την ΕΟΚ βλέπει την Ελλάδα-μέλος της σαν έναν χρήσιμο μεσολαβητή ανάμεσα σε αυτήν

και την ΕΟΚ Από την ελληνική πλευρά τα σήματα είναι θετικά (Αλεξανδρής Αλ 1995σελ399-

401) Εξάλλου από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου οι πολιτικές εξελίξεις στη Βουλγαρία είναι ραγδαίες

Το πρώην κομμουνιστικό κόμμα χάνει την εξουσία από ένα συνασπισμό δημοκρατικών δυνάμεων και η

Βουλγαρία ανακηρύσσεται δημοκρατικό κράτος (Αρανίτου Β et al 2006 σελ 351 BBC Timeline

Bulgaria a chronology of key events τελευταία ανανέωση 8 Αυγούστου 2007 προσβάσιμο

httpnewsbbccouk2hieuropecountry_profiles1061402stm ημερομηνία εισόδου 4 Σεπτεμβρίου

2007) Η Ελλάδα είναι πρόθυμη να βοηθήσει στην πορεία εκδημοκρατισμού όχι μόνο της Βουλγαρίας

αλλά και ολόκληρων των Βαλκανίων Οι σχέσεις των δύο κρατών βρίσκονται στο καλύτερο σημείο

τους τη δεκαετία του rsquo90 Από τη μεριά της η Βουλγαρία επιθυμεί να αποκτήσει εκτός από πολιτικές

και οικονομικές σχέσεις με την Ελλάδα Την ίδια περίοδο οι δύο χώρες συμφωνούν να γίνει

εγκατάσταση τηλεφωνικής γραμμής ώστε να ευνοηθεί η επικοινωνία ανάμεσα στα δύο Γενικά

Επιτελεία Συζητήθηκε ακόμα και η προοπτική ανταλλαγής στρατιωτικών γιατρών και καθηγητών για

τις στρατιωτικές σχολές Η βουλγαρική πλευρά προτείνει περαιτέρω τη παροχή διευκολύνσεων στα

λιμάνια της Θεσσαλονίκης και της Αλεξανδρούπολης και τη δημιουργία μεικτών επιχειρήσεων Το

άριστο κλίμα στις μεταξύ σχέσεις των χωρών γίνεται φανερό και από την αποστολή ανθρωπιστικής

βοήθειας μετά από αίτημα του προέδρου Ζέλεφ για τη βοήθεια του βουλγαρικού λαού Μπορούμε

πλέον να μιλάμε για την ύπαρξη ενός άξονα συνεργασίας Αθήνας ndashΣόφιας που προωθεί τη βαλκανική

σταθερότητα Η επικοινωνία των αντίστοιχών Υπουργών Εξωτερικών είναι συχνή και παράλληλα έχει

αποφασιστεί το ενδεχόμενο συνεργασίας των δύο σε περίπτωση ύπαρξης αναταραχής της βαλκανικής

ειρήνης Όμως έχει αποφασιστεί και κάτι άλλο η κοινή χρήση του ποταμού Νέστου καθώς και άλλα

περιβαλλοντικά ζητήματα Το άριστο αυτό κλίμα έρχεται να επικυρωθεί με την υπογραφή Συμφωνίας

Φιλίας καλής Γειτονίας Συνεργασίας και Ασφάλειας (17 Οκτωβρίου 1991) που laquoαποσκοπεί στην

ανοικοδόμηση της Νέας Ευρώπης και στη μετατροπή της βαλκανικής χερσονήσου σε περιοχή διαρκούς

ειρήνης και σταθερότηταςraquo Είναι σημαντικό να επισημανθεί πως τα άρθρα που περιέχει έχουν ισχύ 20

ετών καθώς και τη δυνατότητα αυτόματης ανανέωσης για άλλα πέντε χρόνια Η συμφωνία αυτή αφορά

διάφορα θέματα όπως οικονομικά βιομηχανίας επιστήμης τεχνολογίας θέματα οικολογικά και

αμυντικά Ορίζεται επίσης πως αν κάποιο από τα δύο κράτη δεχθεί επίθεση ή ακόμα και απειλή από μια

τρίτη χώρα το άλλο κράτος δεν θα βοηθήσει την τρίτη χώρα με κανένα τρόπο(Αλεξανδρής Αλet al

1995 σελ 40-407)

Παρά τη ψυχρότητα που παρατηρήθηκε στις σχέσεις των δύο χωρών το 1992 η βελτίωση τους είναι

συνεχής Η συνεργασία των δύο χωρών είναι έντονη στον οικονομικό τομέα ιδιαίτερα λόγω του φθηνού

κόστους παραγωγής των προϊόντων αν η παραγωγή τους λάβει χώρα στη Βουλγαρία Ας δούμε το

παρακάτω παράδειγμα όπως περιγράφεται στην ιστοσελίδα της εφημερίδας laquoΗ Καθημερινήraquo Έτσι

μετά τα σοβαρά προβλήματα των χωρών αυτών ουσιαστικά εξακολουθούν να επενδύουν στην

εναλλακτική αυτή οι μεγάλες εταιρείες με διεθνή προοπτική ανάπτυξης των εργασιών τους

20

Χαρακτηριστική είναι η στρατηγική του ομίλου ένδυσης Χατζηιωάννου που πραγματοποιεί σημαντικές

παραγωγικές επενδύσεις στη Βουλγαρία ποντάροντας στο χαμηλότερο κόστος παραγωγής που καθιστά

ανταγωνιστικότερα τα προϊόντα του διεθνώς Το ατού του χαμηλότερου εργατικού κόστους που φτάνει

έως και στο 16 του ελληνικού συνδυάζεται με την ικανοποιητικού επιπέδου παραγωγικότητα στο 85

της ελληνικής και εξακολουθεί να προσελκύει Έλληνες επιχειρηματίες που έχουν αντισταθμιστικά

οφέλη όπως τη μεγάλη παραγωγήraquo (Λαζαρίδου Ε Ρουσάνογλου Ν laquoΥψηλού κινδύνου οι ελληνικές

επενδύσεις στη Βαλκανικήraquo kathimerinigr προσβάσιμο

httpnewskathimerinigr4dcgi_w_articles_economy_2_13062001_5005755 ημερομηνία εισόδου 20

Αυγούστου 2007)

Από το 2000 μέχρι τις μέρες μαςhelliphellip

Αυτή η κατάσταση έρχεται να επικυρωθεί από την υπογραφή του laquoμνημονίου αλληλοκατανόησηςraquo τον

Ιούνιο του 2001 μία συμφωνία που γίνεται κάτω από τις ευλογίες της ΕΕ Το μνημόνιο αυτό

υπογράφεται εκτός των άλλων και από την Ελλάδα και τη Βουλγαρία laquoη Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκ μέρους

της ΕΕ και η Αλβανία η Βοσνία-Ερζεγοβίνη η Βουλγαρία η Kροατία η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της

Γιουγκοσλαβίας η Ρουμανία και ακόμη και αυτή η σπαρασσόμενη ΠΓΔΜ προχώρησαν στη σύναψη του εν λόγω

μνημονίου που βρίσκεται μέσα στα πλαίσια του Συμφώνου Σταθερότητας για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη

Επίσης η σχεδόν ξεχασμένη από την ΕΕ και τις δυτικές χώρες Μολδαβία συνυπέγραψε και αυτή το μνημόνιο

καθώς από χθες 28 Ιουνίου έγινε κι αυτή μέλος του Συμφώνου Σταθερότηταςraquo ( Πολυδεύκης

Παπαδόπουλος laquoΑπελευθέρωση εμπορίου των Βαλκανίων με την ΕΕraquo kathimerinigr

προσβάσιμοhttpnewskathimerinigr4dcgi_w_articles_economy_2_30062001_5007269

ημερομηνία εισόδου 20 Αυγούστου 2007) και οριοθετεί πλέον την συνεργασία των χωρών

Η συνεργασία αυτή έχει οδηγήσει στην πραγματοποίηση μιας σειράς επισκέψεων ανάμεσα στα πολιτικά

επιτελεία των δύο χωρών Εκτός από τις επισκέψεις ιδιωτικού χαρακτήρα τα δύο υπουργεία

Εξωτερικών συνεργάζονται μέσω της ανταλλαγής στελεχών (2004) Βέβαια η οικονομική συνεργασία

συνεχίζει να αποτελεί βασικό σύνδεσμο ανάμεσα στις χώρες(Υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης

Ανασυγκρότηση Νοτιοανατολικής Ευρώπης ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Βουλγαρία προσβάσιμο

httpwwwmathragr91_227aspx ημερομηνία εισόδου 16 Αυγούστου 2007) Έξαλλου ήδη από το

2002 έχει υπογραφεί η Συμφωνία αναπτυξιακής συνεργασίας με τη Βουλγαρία ύψους 549 ευρώ Τα

στοιχεί για την οικονομική συνεργασία το αποδεικνύουν

Οικονομικές Σχέσεις (Εμπόριο amp Επενδύσεις)

Όγκος διμερών εμπορικών συναλλαγών κατά το 2001 ο όγκος εμπορικών συναλλαγών με τη Βουλγαρία ανήλθε

σχεδόν σε US$1 δις (εξαγωγές US$570 εκ εισαγωγές US$ 423 εκ) ενώ μόνο κατά το χρονικό διάστημα Ιαν -

Σεπτ 2002 οι συναλλαγές ξεπέρασαν τα US$ 600 εκ

Επενδύσεις Σύμφωνα με επίσημες βουλγαρικές εκτιμήσεις η Ελλάδα καταλαμβάνει την πρώτη θέση όσον

αφορά το ύψος των ξένων επενδύσεων στη χώρα Το σύνολο των ελληνικών επενδύσεων στην Βουλγαρία

εκτιμάται ότι έχουν φτάσει τα US$ 15 δις καλύπτοντας το 10 των συνολικών ξένων επενδύσεων στη

Βουλγαρία και συμβάλλοντας στη δημιουργία περίπου 100000 θέσεων εργασίας

Οι σημαντικότερες ελληνικές επενδύσεις είναι οι ακόλουθες (2001)

Ο Όμιλος Εταιριών ΛΕΒΕΝΤΗ (3Ε - Coca Cola)

21

Η Γαλακτοβιομηχανία ΔΕΛΤΑ με επενδύσεις υψηλότερες των 15 εκατομμυρίων δολαρίων

Οι Κατασκευαστικές Εταιρίες ΜΗΧΑΝΙΚΗ και ΚΙ ΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ

Εθνική Τράπεζα της ΕλλάδοςΤράπεζα Χίου Εμπορική Τράπεζα Eurobank και Alpha Bank

Όμιλος ΒΙΟΧΑΛΚΟ με επενδύσεις 5 εκατομμυρίων δολαρίων

ΙΝΤΡΑΚΟΜ και ΟΤΕ στον τομέα των τηλεπικοινωνιών (135 εκατομμύρια δολάρια)

Τσιμεντοβιομηχανία ΤΙΤΑΝ

(Βουλγαρία γενικά στοιχεία Ελληνική Δημοκρατία Υπουργείο Εξωτερικών προσβάσιμο

httpoldmfagrgreekforeign_policyeurope_southeasternbalkansBulgariahtml ημερομηνία εισόδου

18 Αυγούστου 2007)

Αποτέλεσμα του θετικού κλίματος που επικρατεί είναι η υπογραφή του Μνημονίου Συνεργασίας για την

Υλοποίηση Κατασκευής του πετρελαιαγωγού Αγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη (2004)(Παραπονιάρη

Μ laquo Ρωσία Βουλγαρία και Ελλάδα υπογράφουν συμφωνία για την κατασκευή πετρελαιαγωγούraquo

τελευταία ανανέωση 13-7-2007 προσβάσιμο httpwwwvoanewscomgreekarchive2007-032007-03-

13-voa1cfm ημερομηνία εισόδου 19 Αυγούστου 2007 και Υπουργείο Εξωτερικών-Η Ελλάδα στον

κόσμο προσβάσιμο httpwwwmfagrwwwmfagrel-GRPolicyGeographic+RegionsSouth-

Eastern+EuropeBalkansBilateral+RelationsBulgaria ημερομηνία εισόδου 19 Αυγούστου 2007)

ανάμεσα στη Ρωσία την Ελλάδα και τη Βουλγαρία ενός έργου τεράστιας laquoστρατηγικής σημασίας για

τις εμπλεκόμενες χώρεςraquo Οι συνεργασίες συνεχίζονται και σε άλλους τομείς όπως στον ενεργειακό

τομέα υδάτινων πόρων κα ηλεκτρικής ενέργειας Στο απόσπασμα αναφέρονται αναλυτικά οι τομείς

συνεργασίας και οι αντίστοιχες συμφωνίες

laquoΈρευνα και Τεχνολογία

Στο πεδίο της Έρευνας και Τεχνολογίας οι κυριότεροι επιμέρους τομείς ελληνο-βουλγαρικής συνεργασίας είναι

περιβάλλον γεωργία θαλάσσιες επιστήμες διατήρηση πολιτιστικής κληρονομιάς τηλεπικοινωνίες Στο πλαίσιο

της θεσμοθετημένης ελληνο-βουλγαρικής συνεργασίας στο χώρο της Έρευνας και Τεχνολογίας (17ο διμερές

Πρωτόκολλο) υποβλήθηκαν για έγκριση 42 κοινά έργα - βρίσκονται ήδη στη φάση αξιολόγησης - που θα

χρηματοδοτηθούν από την ελληνική πλευρά

Περιβάλλον

Η αντιμετώπιση των πυρκαϊών στα δάση κατά μήκος των ελληνο-βουλγαρικών συνόρων αποτελεί έναν άλλο

σημαντικό τομέα συνεργασίας Η Ελλάδα έχει προσφέρει αρωγή προς τη Βουλγαρία μέσω εκτενούς μηχανισμού

πρόληψης και του συνοδευτικού εξοπλισμού της Κατά την τελευταία επίσκεψη εργασίας του Βούλγαρου

Πρωθυπουργού στην Αθήνα (3110 - 01112002) υπογράφηκε διμερής Συμφωνία για Συνεργασία σε θέματα

Προστασίας του Περιβάλλοντος από τις δυο αρμόδιες Υπουργούς

Δικαιοσύνη και Εσωτερικές Υποθέσεις

Το ελληνικό Υπουργείο Δημόσιας Τάξης έχει συνάψει με το βουλγαρικό Υπουργείο Εσωτερικών

Συμφωνία Αστυνομικής Συνεργασίας (Αθήνα 891991) Πρωτόκολλο εφαρμογής της (Σόφια

2221996) και Συμφωνία Επανεισδοχής (Αθήνα Δεκέμβριος 1995) Το συμβατικό αυτό πλαίσιο διέπει

τη συνεργασία στους τομείς της λαθρομετανάστευσης της διακίνησης ναρκωτικών του οργανωμένου

εγκλήματος της τρομοκρατίας και της πλαστογραφίας

22

Η εκπαίδευση Βουλγάρων αστυνομικών με σεμινάρια οργανωμένα από το ελληνικό Υπουργείο Δημόσιας

Τάξης είναι η κύρια συνεισφορά της Ελλάδας στον αγώνα που διεξαγάγει η Βουλγαρία ενάντια στο

έγκλημα

Πολιτισμός amp Εκπαίδευση

Με βάση το τελευταίο Πολιτιστικό Πρωτόκολλο που υπεγράφη μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας (12062002)

καθιερώθηκε στενή συνεργασία των δυο χωρών επί ευρέος φάσματος πολιτιστικών και εκπαιδευτικών θεμάτων

(πανεπιστημιακή συνεργασία διοργάνωση σεμιναρίων ανταλλαγές εμπειρογνωμόνων κλπ)

Επιπλέον και οι δυο χώρες έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για προώθηση της αρχαιολογικής συνεργασίας Το

ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού χορήγησε 15 000 ευρώ στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Σόφιας (2002) προς

υποστήριξη των ανασκαφών στην περιοχή της αρχαίας Απολλωνίας χώρου με σημαντικές ελληνικές

αρχαιότητες

Υγεία

Εποικοδομητική διμερής συνεργασία σημειώνεται στο πλαίσιο του συναφούς έργου αναπτυξιακής βοήθειας

(1997-2001) Το Ελληνικό Σχέδιο για την Ανασυγκρότηση των Βαλκανίων αναμένεται να συμβάλει στην

περαιτέρω προώθηση κοινών ελληνο-βουλγαρικών δραστηριοτήτων και στον τομέα της υγείας Τα Υπουργεία

Υγείας των δυο χωρών υπέγραψαν στη Σόφια 18-19022002 Σχέδιο Συνεργασίας στο πεδίο της υγείας για την

περίοδο 2002-2004raquo (Βουλγαρία γενικά στοιχεία Ελληνική Δημοκρατία Υπουργείο Εξωτερικών

προσβάσιμο httpoldmfagrgreekforeign_policyeurope_southeasternbalkansBulgariahtml

ημερομηνία εισόδου 18 Αυγούστου 2007)

iii Νέες μεθοριακές διαβάσεις Πρόσφατα έλαβε χώρα η τελετή εγκαινίων της νέας διασυνοριακής διάνοιξης μεταξύ Ελλάδας - Βουλγαρίας στην περιοχή Εξοχής (Δράμα) μέσω της

Σήραγγας laquoΕλληνο-Βουλγαρικής Φιλίαςraquo Σε ότι αφορά τον μεθοριακό σταθμό στην Κομοτηνή (Νυμφαία - Makaza) αναμένεται η λειτουργία του εντός

του 2006 ενώ η τεχνική μελέτη για τον μεθοριακό σταθμό Ξάνθης (Εχίνος - Roudozem) δεν έχει ολοκληρωθεί στην παρούσα φάση Επίσης ως προς την

διάνοιξη και τέταρτου μεθοριακού σταθμού (Κυρίνος - Ivailovgrad) πέραν της εξασφάλισης χρηματοδότησης του έργου εκκρεμεί η υπογραφή σχεδίου

συμφωνίας

Υπουργείο Εξωτερικών-Η Ελλάδα στον κόσμο προσβάσιμο httpwwwmfagrwwwmfagrel-

GRPolicyGeographic+RegionsSouth-Eastern+EuropeBalkansBilateral+RelationsBulgaria

ημερομηνία εισόδου 19 Αυγούστου 2007)

Η συνεργασία των χωρών εκτείνεται σε διαβαλκανικό και ευρωπαϊκό επίπεδο Σε βαλκανικό επίπεδο

με μια σειρά συνεργασιών όπως Διαβαλκανικής Συνεργασίας (Διάσκεψη Κορυφής Κρήτης Νοέμβριος

(ήδη από το 1997) Οι Διασκέψεις κορυφής στα Σκόπια (Φεβρουάριος 2001) των Τιράνων (Μάρτιος

2002) και του Βελιγραδίου (Απρίλιος 2003) προωθούν την εξεύρεση κοινής λύσης για την περιοχή της

βαλκανικής χερσονήσου

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο η Ελλάδα από την μεριά της στηρίζει και χαιρετίζει την επιτυχημένη προσπάθεια

της Βουλγαρίας για μια μελλοντική ένταξης της δεύτερης στην ΕΕ Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις θα

ολοκληρωθούν με επιτυχία το 2004 και η Βουλγαρία θα γίνει πια κανονικό μέλλος την Ευρωπαϊκής

οικογένειας το 2007( Ήδη από το 2001 η Βουλγαρία έχει εξαιρεθεί από τον κατάλογο των χωρών

Σένγκεν)( Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 2 Ιανουαρίου 2007 - Η Βουλγαρία και η

Ρουμανία εντάσσονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση προσβάσιμο

23

httpwwwecbintpressprdate2007htmlpr070102_1elhtml ημερομηνία εισόδου 16

Αυγούστου 2007)

Αντίστοιχα η Βουλγαρία θα γίνει και μέλλος του ΝΑΤΟ μετά και την υπογραφή του Πρωτοκόλλου

Προσχώρησης στις Βρυξέλλες (2003) (Βουλγαρία γενικά στοιχεία Ελληνική Δημοκρατία Υπουργείο

Εξωτερικών προσβάσιμο

httpoldmfagrgreekforeign_policyeurope_southeasternbalkansBulgariahtml ημερομηνία εισόδου

18 Αυγούστου 2007)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1Αλεξανδρής et al laquo Βαλκάνια από το διπολισμό στη νέα εποχήraquo ΕκδΓνώση Αθήνα 1995

2 Αρανίτου Β et al laquo Το μικρό εμπόριο στη μεταπολεμική Ελλάδα Η πολιτική μιας αμφίβολης

επιβίωσηςraquo Εκδ Παπαζήσης Αθήνα2006

3 Γιαννησοπούλου Μet al laquoΜακεδονία και Βαλκάνια ξενοφοβία και ανάπτυξηraquo Εκδ ΕΚΚΕ Αθήνα

Αλεξάνδρεια 1998

4 Δουδούμη ΓΕ laquoΒαλκανικές Εξελίξεις Vraquo Εκδ Βαλκανικές εκδόσεις 1994

5 Καλοκαιρινός Κ laquo Ιστορία Ρωμαϊκή και Μεσαιωνική από το 146 ΠΧ ως και το 1453 ΜΧ Βrsquo

Γυμνασίουraquo Εκδ Οργανισμός Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων Αθήνα 2002

6 Κολιόπουλος Ι laquo Νεώτερη Ευρωπαϊκή ιστορία 1789-1945 από τη Γαλλική επανάσταση ως τον Βrsquo

Παγκόσμιο πόλεμοraquo Εκδοσ Βανιάς Θεσσαλονίκη 1998

7Λαγάνη Ε laquo Les rapports de la Gregravece aves ses voisins balkaniques de 1941 a 1949 Paris 1985

8 (Μαστραπάς Α laquo Ιστορία του Αρχαίου κόσμου από τους προϊστορικούς πολιτισμούς της Ανατολής

ως την εποχή του Ιουστινιανού Αrsquo Τάξη Ενιαίου Λυκείου( Γενικής Παιδείαςraquo Εκδ Οργανισμός

Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων Αθήνα 2001

24

9 Μίντσης Γ Γεώργιος ΙΧατζόπουλος Κ laquoΙστορία του Μακεδονικού συστήματος- History of the

ldquoMakedonian Question A general historical review 1870-1992 (Γενική ιστορική επισκόπηση1870-

1992)raquo ΕκδΠελεκάνος Θεσσαλονίκη 1992

10 Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου Μ laquo Οι Βαλκανικοί λαοί από την τουρκική κατάκτηση στην εθνική

αποκατάσταση(14ος-19ος αιώνας) raquoΕκδ Βανιάς θεσσαλονίκη1991

11 Παπαδημητρόπουλος Δαμ laquo Η Ελλάδα στη βαλκανική κρίσηraquo Εκδ Πόλις Αθήνα1994

12 Πρεβαλάκης Ν Στυλιανός Γ laquo Τα Βαλκάνια Πολιτισμοί και Γεωπολιτικήraquo Εκδ Libro 2001

13 Σφυρόερα Β laquo Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη Γrsquo Γυμνασίουraquo Εκδ Οργανισμός Εκδόσεων

Διδακτικών Βιβλίων Αθήνα1991

14 Χατζηιωσήφ Χρ laquoΗ Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώναraquo Εκδ Βιβλιόραμα

Αθήνα199820022003

Webography

1Ελλάδα τελευταία ανανέωση 15 Αυγούστου 2007 προσβάσιμο httpwwwwikipediacom

Ημερομηνία εισόδου 30 Αυγούστου 2007)

2Βουλγαρία γενικά στοιχεία Ελληνική Δημοκρατία Υπουργείο Εξωτερικών προσβάσιμο

httpoldmfagrgreekforeign_policyeurope_southeasternbalkansBulgariahtml ημερομηνία εισόδου

18 Αυγούστου 2007)

3Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 2 Ιανουαρίου 2007 - Η Βουλγαρία και η Ρουμανία

εντάσσονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση προσβάσιμο

httpwwwecbintpressprdate2007htmlpr070102_1elhtml ημερομηνία εισόδου 16 Αυγούστου

2007)

4Υπουργείο Εξωτερικών-Η Ελλάδα στον κόσμο προσβάσιμο httpwwwmfagrwwwmfagrel-

GRPolicyGeographic+RegionsSouth-Eastern+EuropeBalkansBilateral+RelationsBulgaria

ημερομηνία εισόδου 19 Αυγούστου 2007)

5Παραπονιάρη Μ laquo Ρωσία Βουλγαρία και Ελλάδα υπογράφουν συμφωνία για την κατασκευή

πετρελαιαγωγούraquo τελευταία ανανέωση 13-7-2007 προσβάσιμο

httpwwwvoanewscomgreekarchive2007-032007-03-13-voa1cfm ημερομηνία εισόδου 19

Αυγούστου 2007 και Υπουργείο Εξωτερικών-Η Ελλάδα στον κόσμο προσβάσιμο

httpwwwmfagrwwwmfagrel-GRPolicyGeographic+RegionsSouth-

Eastern+EuropeBalkansBilateral+RelationsBulgaria ημερομηνία εισόδου 19 Αυγούστου 2007)

25

6Υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης Ανασυγκρότηση Νοτιοανατολικής Ευρώπης ΧΡΗΣΙΜΕΣ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Βουλγαρία προσβάσιμο httpwwwmathragr91_227aspx ημερομηνία εισόδου 16

Αυγούστου 2007)

7Πολυδεύκης Παπαδόπουλος laquoΑπελευθέρωση εμπορίου των Βαλκανίων με την ΕΕraquo kathimerinigr

προσβάσιμοhttpnewskathimerinigr4dcgi_w_articles_economy_2_30062001_5007269

ημερομηνία εισόδου 20 Αυγούστου 2007

8Λαζαρίδου Ε Ρουσάνογλου Ν laquoΥψηλού κινδύνου οι ελληνικές επενδύσεις στη Βαλκανικήraquo

kathimerinigr προσβάσιμο

httpnewskathimerinigr4dcgi_w_articles_economy_2_13062001_5005755 ημερομηνία εισόδου 20

Αυγούστου 2007)

9BBC Timeline Bulgaria a chronology of key events τελευταία ανανέωση 8 Αυγούστου 2007

προσβάσιμο httpnewsbbccouk2hieuropecountry_profiles1061402stm ημερομηνία εισόδου 4

Σεπτεμβρίου 2007

10BBC Timeline Greece a chronology of key events τελευταία ανανέωση 14 Μαρτίου 2007

προσβάσιμο httpnewsbbccouk2hieuropecountry_profiles1061402stm ημερομηνία εισόδου 4

Σεπτεμβρίου 2007)

11Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού Η Σύγχρονη Ελλάδα 1945-2000 Η Ελλάδα του Εμφυλίου

προσβάσιμο httpwwwfhwgrchronos15gr1945_195001html Ημερομηνία εισόδου 1 Σεπτεμβρίου

2007

12Wikipedia 1 Σεπτεμβρίου 2007 Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος προσβάσιμο httpelwikipediaorgwiki

Ημερομηνία επίσκεψης 2 Σεπτεμβρίου 2007)

13Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού Ελλάδα 1923-1945-Η εποχή του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου

προσβάσιμο httpwwwfhwgrchronos14gr19401945occupation03html Ημερομηνία εισόδου 1

Σεπτεμβρίου 2007)

14Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού Ελλάδα 1923-1945-Η εποχή του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου

προσβάσιμο httpwwwfhwgrchronos14gr19401945occupation03html Ημερομηνία εισόδου 1

Σεπτεμβρίου 2007 (Πηγή Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού

httpwwwfhwgrchronos14gr19401945war03html )

15Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού httpwwwfhwgrchronos14gr19401945war03html

(Πηγή Wikipedia 1 Σεπτεμβρίου 2007 Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος προσβάσιμο

httpelwikipediaorgwiki Ημερομηνία επίσκεψης 2 Σεπτεμβρίου 2007)

16Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος προσβάσιμο httpwwwneogrwebsiteergasiamathiti13htm Ημερομηνία

επίσκεψης 2 Σεπτεμβρίου 2007 Wikipedia 1 Σεπτεμβρίου 2007-τελευταία ανανέωση Β΄ Παγκόσμιος

Πόλεμος προσβάσιμο httpelwikipediaorgwiki Ημερομηνία επίσκεψης 2 Σεπτεμβρίου 2007)

26

17Α΄Παγκόσμιος Πόλεμος 9 Αυγούστου 2007 τελευταία ανανέωση Προσβάσιμο

httpelwikipediaorgwikι Ημερομηνία επίσκεψης 18 Αυγούστου 2007

18BBC 8 Αυγούστου 2007 Ημερομηνία ανανέωσης Timeline Bulgaria A chronology of key events

Προσβάσιμο httpnewsbbccouk1hiworldeuropecountry_profiles1061402stm Ημερομηνία

εισόδου 17 Αυγούστου 2007)

19 httpwwwhriorgMPAgrotherMakedonikos_Agwndragoumisjpgημερομηνία εισόδου 1

Σεπτεμβρίου 2007 )