___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

BÖLGESEL KALKINMA PLANLAMASI

YÖNTEMLERİ: Input – Output Analizi

Kamil TAŞCI & Mehmet Emin ÖZSANPlanlama Uzmanı & Planlama Uzmanı

Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı

Mevlana Kalkınma Ajansı, Konya

12 Ekim 2009

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

İÇERİK

Bölgesel Hesap Sistemi

Input-Output Analizi Nedir?

Çarpan Analizi

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Bölgesel Hesap Sistemi

Ulusal Hesap Sisteminin Bölge bazına indirgenmiş

şeklidir…

Ulusal hesap sisteminin bölge düzeyindeki yansıması

olan bölgesel hesap sistemi; bölge düzeyinde iktisadi

analizler yapmak amacıyla bölgenin üretimi, gelir ve

harcamaları arasındaki akımların tutarlı ve bütüncül bir

biçimde ortaya konulmasıdır .

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Bölgesel Hesap Sistemi

Bölgesel Hasıla: Bölgesel hasıla bir bölge ekonomisinde bir yıl veya tespit edilmiş bir zaman diliminde üretilen toplam mal ve hizmetlerin piyasa fiyatı (cari) ile toplam değerini ifade etmektedir.

Bölgesel Hesaplar Sistemi: Bölge içindeki üreticiler ile tüketiciler arasındaki mal ve hizmet akımları ile üretimden kaynaklanan ve üretim faktörlerine yönelen parasal gelir akımlarından oluşur. Bu sistem Üretim Hesabı (Production), Tüketim Hesabı (Consumption)ve Sermaye Oluşumu (Capital Accummulation) olmak üzere 3 temel hesap üzerine kuruludur.

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Uretim sektorleri diger sektorlerin ciktilarini girdi olarak

kullanabilir

Diger sektorlere satabilir

Yerel ekonominin disindan mal ve hizmet ithal edebilir

Yerel ekonominin disina mal ve hizmet ihrac edebilir

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Bölgesel Hesap Sistemi

ÜRETİM

Faaliyetleri

TÜKETİM

Faaliyetleri

BÖLGE DIŞI

Ekonomiler

SERMAYE

BİRİKİMİ

Dış Borçlanma

Gelir Ödemeleri

Ücret, Faiz, Kar, Kira

Tüketim

Harcamaları

İthalat

Yatırım

Harcamaları

Tasarruf

İhracat

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

INPUT-OUTPUT ANALİZİ

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Hanehalklari: temel

endustriler ve Hizmet

sektorlerinde ISGUCU

olarak uretim faktorudur.

Isgucu olarak elde

ettikleri gelirleri tasarruf

edebilirler veya bu

sektorlerde uretilen mal

ve hizmetleri tuketirler

Tum iliskiler parasal bir

deger ifade eder ve bu

parasal degeri belirleyen

temel unsur FIYAT’tir…

Bir ekonomideki

Temel Iliskiler

Hanehalklari

EndustriTemel

HizmetlerMal &

$

Inputs

Urunler

Inputs

$ $

$

$

Hizmetler

$ $

Isgucu

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Input-Output Analizi; Bolgesel (veya

bölgelerarası) ekonominin

endustrileri, kurumlari arasindaki

iliskiler icin genel bir cerceve cizer…

Input-Output analizi YAPISAL BİR

MODELDİR. Bu yönüyle zaman

serisine dayalı EKONOMETRIK

MODELLER den farklıdır.

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Input-Output Analizi bir hesaplama çerçevesidir ve bölgesel bir ekonomi içindeki girdi ve çıktıların eşitliği ilkesine dayanır.

Input-Output Analizi ile yerel ekonominin herhangi bir hesabındaki bir değişikliğin bölge ekonomisinin tümüne olan etkisi ölçülebilir. Hanehalkları ve istihdam hesapları sayesinde politika senaryolarının sosyo-ekonomik etkileri de ölçülebilir.

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Hesap hareketi (Transaction) Tablosu

Dogrudan Gereksinimler (Direct Requirements)

Tablosu

Toplam Gereksinimler (Total Requirements) Tablosu

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Transaction tablosu yerel bir ekonomideki mal ve hizmetlerin para cinsinden toplam akis tutarlarini gosterir

Genellikle bir yillik bir zaman dilimindeki toplam (Gross) tutarlari temsil eder.

• * SAM’in farkliliklari– Fiyat = Enflasyon

– Doviz Kuru

– Finansal Hareketler

– Households (Sosyal Hesap olarak)

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Toplam Girdiler= Total Ciktilar

Ara mali (Intermediate) alimlari yerel ekonomide mal ve hizmet uretmek icin uretim surecinde kullanilan ,satin alinan mal ve hizmetleri ifade eder.

Nihai Talepler (Final Demands): final tuketim icin yapilan satin alimlardir.

Nihai Odemeler (Final Payments): uretim faktorleri icin yapilan odemeler il uretim surecinde kullanilan ve DISARIDAN satin alinan aramali girdileri icin yapilan odemeleri kapsar.

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Satan

Sek

torler

milyo

n T

L)

Satin Alan Sektorler (million TL)

TARIM SANAYI HIZMET. Nihai ToplamTalepler Output

TARIM 10 6 2 18 36

SANAYI 4 4 3 26 37

HIZMETLER 6 2 1 35 44

NIHAI 16 25 38 0 79ODEMELER

Toplam Input 36 37 44 79 196

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Etkiler tum ekonomi birimleri uzerinde olculebilir

Carpanlar (Multipliers) bolgesel/yerel ekonomik

hesaplardan turetilir

Carpan etkisinin hesaplamak icin sadece yerel

transaction’lar kullanilir.

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Dogrudan gereksinimler inputlarin/kaynaklarin satin

alinmasidir . Bir sektor tarafindan BIR BIRIM (TL, $,

Avro) CIKTI URETMEK icin diger tum sektorlerden

saglanan kaynaklarin/girdi/inputlarin toplam tutaridir.

Tek bir uretim recipe’i uretir.

Tamamen REEL SEKTORU gosterir.

Uretim icin gerekli GIRDILER + URETIM FAKTORLERI

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Satan

Sek

torler

Satin Alan Sektorler

TARIM SANAYI HIZMETLER

TARIM 0.278 0.162 0.045

SANAYI 0.111 0.108 0.068

HIZMETLER 0.167 0.054 0.023

Nihai Odemeler 0.444 0.676 0.864

TOPLAM 1.000 1.000 1.000

Dogrudan Gereksinimler Tablosu

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Carpanlar (Multipliers) ?

Bir sektorde bir birimlik degisimin tum ekonomi

uzerinde yaptigi/yapacagi toplam etkiyi olcmek icin kullanilan katsayilardir.

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Input-Output modelinden 3 tip carpan (multiplier) uretilir.

Bunlarin kaynaklari…1. CIKTI/Output

2. Istihdam

3. Gelir

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Carpanlarin 3 Seviyesi

Type I

Type II

Type III

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Dogrudan veya baslangic harcamasini icerir.

Dolayli harcama ve isletmelerin birbirleri arasindaki

alim-satimlari da kapsar

Bu carpan asagidaki formulasyon ile hesaplanir.

• (DOGRUDAN ETKI + DOLAYLI ETKI)/DOGRUDAN ETKI

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Type I Carpani icerir.

+ dogrudan (Direct), dolayli (Indirect)ve indirgenmis

(Induced) etkilerden kaynaklanan gelirlerden elde

edilen hanehalki harcamalarini da kapsar.

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

TYPE III Carpani

• Type III Carpani Type II carpaninin modifiye edilmis seklidir.

• Bu nedenle Dogrudan, Dolayli ve Indirgenmis etkileri de icerir.

• Bunlara ek olarak; farkli gelir gruplarindaki harcama sekillerine gore Type II’nin ayarlanmasiyla hesaplanir.

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Type I Carpani:

Dogrudan (Direct) ve

Dolayli (Indirect) = Isletmelerin Harcamalari icerir.

Type I carpani toplam gereksinimler tablosundan asagidaki X matrisinin elde edilmesiyle uretilir.

X = (I-A)-1 Y

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Sata

n S

ektö

rler

Satın alan sektörler

Tarım Sanayi Hizmetler HH Nihai Top.

Talep Output

Tarım 10 6 2 2 16 36

Sanayi 4 4 3 10 16 37

Hizmetler 6 2 1 7 28 44

HH 3 6 10 0 0 19

Nihai 13 19 28 0 0 60

Ödemeler

Toplam Input 36 37 44 19 60 196

Hanehalklarını Eklediğimizde….

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Sellin

g S

ectors

Alan Sektörler

Tarım Sanayi Hizmetler HH

Tarım 1.536 0.369 0.197 0.429

Sanayi 0.386 1.370 0.318 0.879

Hizmetler 0.388 0.256 1.203 0.619

HH 0.279 0.311 0.341 1.319

Toplam 2.589 2.307 2.059 3.245

Yerel ekonominin Final Talep satışlarında 1 TL lik bir değişimin, toplam

doğrudan, dolaylı ve bağımlı (induced) etkisi 2.307 TL’dir.

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Type I: Doğrudan gereksinimler doğrudan veya

başlangıç harcamasını temsil eder

Type II: Doğrudan ve dolaylı etkiler doğrudan

harcamalar + özel sektörün birbiriyle alım-

satımlarını içerir

Type III: Type II + Hanehalklarının harcamaları

ÇARPANLAR

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Carpan degerleri Dogurdan etkileri icerir.

Sektor carpanlari aritmetik olarak

toplanarak analiz yapilamaz.

Asiri buyuk deger iceren carpalara dikkat

edilmelidir.

Input-Output tablosu her

guncellendiginde Carpan analizi tekrar

yapilmalidir…

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

Ekonomik kalkınmaya ilişkin politika süreçlerinde temel method.

Çeşitli versiyonları: Interregional – Multiregional – Financial SAM – Input Output

OECD (38 ülke – 39 Sektör Dünya I-O Sistemi geliştirildi)

ABD – Birçok eyaletin planlama departmanlarında bu sistem mevcut. Tennesse Vadisi Projesi,

Japonya : İkinci Dünya Savaşı sonrası süreçte EPA bünyesinde binlerce uzmandan oluşan ve dünyanın dış ticaret input output sistemini modelleyen bir yapı kurdu.

Kore aynı yolu izledi.

Çin bugün aynı yolu izliyor (bkz. 1997 Çin SAM)

Türkiye’de durum?

INPUT-OUTPUT Sistemine dayalı Genel Denge Modelciliği ile Kalkınma Planlaması Yapan Ülkeler

___________________ D P T_____________________

Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü

TEŞEKKÜRLER…