\. rifil,.i Znaczenie prognosty CzILe ekspresji kwaśnych fosfataz

CDC25 w raku krtaniPrognostic value of CDC25 phosphatases expression

in laryngeal cancer

Marcin FrqczekL , Zdzistaw Woźniak?, Dauid Ramsey?,Tomasz Zato skil , Beata l/adolskat , Tbmasz Kręcickil

1Klinika Otolaryngologii Akademii Medycznej we WrocławiuKierownik: prof. dr hab. T, Ktęcicki

zzaklad Anatomii Patologicznej Akademii Medycznej we WroctawiuKierownik: prof. dr hab. J. Rabczyrlski

3lnstytut Matematyki Politechniki WrocławskiejKierownik: prof. dr hab. Z. Olszak

SummaryCDC25 phosphatases, significant positive regulators of the cell cycle play a pivotal role in controlling cell proliferationduring development and tumorigenesis. The prevalence and clinical implications of CDC25 immunoreactivity in laryngealsquamous cell cancer (tSCCl patients however, have not been elucidated. Aim. The object of the study was to assess therelationship between the expression levels of CDC25A, CDCzsB and clinicopathological parameters and overall survivaltime of patients with LSCC. Material and methods. Tissue blocks from 46 patients treated surgically at our institutionbetween 1992 and 200o were available for this study. ImmunohistochemisĘ using polyclonal antibodies against CDCzsAand CDC2SB was used to examine proteins expression. Ki-67 antigen expression was examined as a cell proliferation markor.Control group consisted of z1 samples of unchanged mucosa. Results. CDC2sA and CDC25B expression was observed in960/o (44146) and 56,5% t26146) of tumors; the mean labeling index was 73,9o/o and 36,50lo respectively. CDC25 phosphatasesexpression was higher in LSCC compare to the control group (p<0,001). There was not any sigrrificant correlation betweenthe levels of CDC25 phosphatases and investigated variables. In univariate analysis, all classical clinicopathological para-meters but none of the proteins were related to the overall survival time. Conclusions. The expression of CDC2SA, CDC2SBand the proliferation marker Ki-67 are not associated with prognosis in LSCC.

Hasła indeksowe: CDCzsA' CDCzsB, immunohistochemia, rak krtani

Key words: CDCzsA, CDC2SB, immunohistochemistry, laryngeal cencer

otoląryngol Po|2oo7i LXI (5):'668-674 @ 2oo7 by Polskie Towarzystwo otorynolaryngologÓw - ChirurgÓw Głowy i Sryi

s

sWsTĘP

Zabwzenie przebiegu cyklu komÓrkowego uwaza.ne jest za jedell z kluczowych mechanuzrrrÓw procesukanc ero gene Zy. PT zebieg cyklu p o działowe go p o zo staj e

pod ścistq kontrolq rodzlny białek o aktyvrmości kinazserlmowo-treoninowych zaleznych od cyklin (kinazyCDK; cyclin dependent kinase) t17]. AktprrmośĆ kinazCDK jest precyzyjnie regulowana ptzez odwracalną

Autorzy nie zgtaszajq konfliktu interesÓw.

668

fosforylację oraz przytqCzenie i odtqczanie białekregulatorowych. Grupą biatek o wtaściwościach pazy-tywnych regulatorÓw cyklu komÓrkowego są kwaśnefosfatazy CDC25. Poptzez defosforylację reszty tyro-z5rnowej połozonei przy N-kor1cu Czqsteczek CDK (Tyr15 w CDKZ i CDCZ, Tyr 17 w CDK4) oraz treoniny Thr1'4 akt5nnrują one kompleksy zhozone z kinazy CDK icykliny. hoces ten indulqJje ich aktyrnrność enzyma-tycznq niezbęd''q w kolejnych etapach cyklu [5].

Otolaryngologia Polska 2OO7 , LXl, 5

Znaczenie prcgnostyczne ekspresji kwaśnych fosfataz CDC25 w raku krtani

I..Iieprawidtowa aktywnośĆ kompleksÓw cykli-na.CDK, wynikajqca m.in. z podwyzszonej ekspre-sji fosfataz CDC25 moze więc ptzyczyniĆ się dozabutzenia przebiegu cykIu, Czego następstwemInoze byĆ utrata kontroli nad proliferacją komÓrki.Potencjalnym skutkiem przyspieszenia proliferacjijest poiawienie się nowych aberracji przenoszo.nych kolejno do komÓrek potomnych i W konse.kwenc jt wzrost nowotworu.

U człowieka zidentyfikowano ftzy biatka nale.ż4ce d"o rod.ziny CDC 25: CDC z5B, CDCzsB iCDCzsC [5, 16]. Cząsteczki CDC25 charakteryzujeidentyczny w 40-50% sktad aminokwasowy, aletylko izoformom CDCZ5A i B przypisuje się rolępotencjalnych onkogenÓw [5 ] . Fosfat azy CDCZ 5

funkcjonują na rÓznych etapach cyklu komÓrko-wego" CDC25A osiąga maksymalny poziom eks.presji w komÓrce pod koniec fazy G1, stopniowozmnie jszająCy się W fazie G2; pozostaje ufosfory-lowana aż do f.azy M [10]. CDCZSB posiad.a dwamaksima ekspresji podczas interfazy GtlS orazw fazie GZ [13]" Substratem fosfatazy CDC?ICjest kinaza CDK1, a fosfatazy CDC?IŁ i B kinazacDKz i cDK4 [10J.

IJwaza się , że CDCzsA jest Czynnikiem ograni-czajqCym tempo progresji prz ez f.azę G1 oraz inicja-cję replikacji DNIA. Efektem zwiększonej ekspresjiCDCZ5A W nowotworze jest wzrost liczby kornÓ.rek będqcych W fazte S' CDC?IB rlrr kooperacji zinnymi onkogenami wykazuje natomiast potencjatdo transforrnacji nowotworowej komÓrek. Biatkoto jest niezbędne do Wejścia komÓrki W fazę Mcyklu. Podanie do komÓrki przeciwciat blokują.cych biatko CDCzsB lub stworzenie mutantÓwnie wykazujących ekspresji CDC25B (CDC25B-l-)zatrzymuie cykl w fazte GZ [4].

Udziat fosfataz CDCZ5 w ksztattowaniu fenoty-pu raka płaskonabtonkowego krtani, a tym Sarnymklinic zrra wartośĆ ekspresji CDC 25 jako markerÓwprognostycznych jest stabo poznalta. W nowo-tworach o innej lokali zacji, podwyższona eks.presja fosfataz CDC25 Zwu4zana jest z wyzszymstopniem zaawansowania, obecnością pTZeTZutÓwwęzłowych i nizszym ztÓznicowaniem guzÓw [6,'J"4, Z1l. VV raku przetyku podwyzszona ekspresjaCDCZ5 jest niezaleznym czynnikiem prognostycz-nym [14].

Celem pracy byta analiza korelacji pomię d,yekspresjq biatek CDCzsA i CDCZ5B ocenionqmetodą immunohistochemii a parametrami kli-nicznymi i histologicznymi oraz czasem przezyciapacjentÓw z rakiem ptaskonabtonkowym krtani.

MATER.IAT, I IVIETODY

W badaniach wykorzystano materiat tkankov\rypochodzący od ą0 (3 kobiet i 43 mężczyzn) pacjen.tÓw leczonych W Klinice otolaryngo1ogii AM WeWroctawiu w latach 1992-2,000 z powodu rakakrtani. Najmtodsza osoba miała 44 lata, a najstar.sa'a 71' lat (średnio 58 latJ. vV okresie obserwacji 90(43%) pacjentÓw zmarto. ItlajkrÓtszy CZaS przezyciawyniÓst ą0 d.ni, a rnaksymalny B lat fśrednio 5 latJ.Przed zabiegiem operacyjnym zaden z pacjentÓw niebyt poddany leczeniu radio. Iub chemioterapiq.

Stopiefi zaawartsowania nowotworu określono Zapomocq klasyfikacji TNM wg IJICC. Guzy pierwotneo Zaawansowaniu ogniska pierwotnego pT1 wystę-powaty u 3 chorych, pTZ u 4, pTs u 21, i pT4 u 18pacjentÓw. W zo (+3y,) przypadkach stwierdzonopTzerzuty nowotwolowe do węzł.Ów chtonnych szyi.W 3 przypadkach stan zaawansowania klinicznegooceniono jako Io, w 4 jako IIo, w 17 jako III. t w 22jako IVo. Biorąc pod uwagę lokalizację guza w krta.ni, w 14 przypadkach miejscem wyjścia nowotworubyta gtośnla, w "I' pTzypadku nagtośnia, a W 4 przy-padkach okolica podgtośniowa. W pozostatych 27przypadkach, ZE względu na duze Zaawansowaniezmian, nie mozna byto okreśIić pierwotnego miejscawyjścia nowotworu (lokalizacja pTzezgtośniowa].Stopien zrÓżnicowania histologicznego wedtug k'y-teriÓw WHo oceniony jako wysoki (G1) wystqpitW 6 plzypadkach, średni (G2,) u 22 chorych, a u18 stwierdzono raka niskozrÓznicowanego [G3).Pacjenci w zaawansowanych stadiach choroby, zgod-nie Z przyjętymi standardami po zabiegu chirurgicz-nym poddani zostali radioterapii uzupetniajqcej.

Do grupy kontrolnej zakwalifikowano 21 pacien-tÓw z tagodnymi zmianami nabtonkowymi krtani,potwierdzonymi w badaniu histopatologicznym.\lVbrÓd nich wyÓżniono 7 (33%) pacjentÓw z obrzę-kiem Reinkego, B (3B%) z polipem fatdu głosowegoi 6 (2,s%) Z guzkami śpiewaczymi. Średni wiekpacjentÓw wyniÓst ą5 lat (zakres od 36 do 55 tat).

ImmunohistocherniaMateriat pooperacyjny utrwalono w rc% zbufo-

rowanej formalinie, opracowano metodą rutynowąi zatopiono w bloczki parafinowe' ktÓre pocięto naskrawki. Badania immunohistochemiczne wykona-no stosujqc metodę ABCompIex/HRP Z krÓlic zymLpoliklonalnymi przeciwciatami przeciwko ludzkie-mu biatku CDCZ5A (sc-sT) i CDCzsB (sc-326) firmySanta Cruz (USA) w rozciefrczeniu 1:200, przez1' godz', W temperaturze pokojowej. Wizualizacjęodczynu uzyskano inkubując skrawki z roztworem

Otolaryngologia Polska 2007, LXl, 5 669

M. Frączek i inni

czterochlorowodorku 3,3'-dwuaminobenzydytty(DAB). Barwienie w kierunku antygenu prolifera-

cfinego Ki-67 z uzyciem przeciwciat MIB-1 firmy

IiAKo (Dania) zostało wykonane zgodnLe z sugestiq

producenta. W kontroli negatywnej przeciwciata

zastępowano surowicami kontrolnymi, zachowując

pozostale warunki reakcji.oceny prepalatÓw dokonywano uzywajqc mikro'

skopu Oi'*p"r BX S0 z torem wizyinym i kompu-

terowego systemu analizy obrazÓw MultiScanBase

v. B.OB-(Css Scan). Reakcję immunohistochemicznąoceniano W ,po'db ilościoWY, obliczaiąc indeks bar-

wliwości (IBi będący od.setkiem komÓrek Z odczy.

nem dod.atnim do całkowitej liczby ocenianych

komÓrek. Ka zdorazowo uwzględniano nie mniej nlz500 komÓrek wykorzystując powiększenie 400.krot.

I}e, wybierajqc pola ; naisilniej szej reakcji barw1ei

(hot spot}. 1ako pozytywnq traktowano reakcję zloka.

lizowaną w cytoplazmie komÓrek.StatYstYkaDo opr""owania d.anych wykorzystano pakiet

statystyczny Statistica 6.0 [StatSoft, Inc' 2001)'

W celu analizy statystycznei danych korzystano

z testu niezalezności Fishera, a do oceny z7\e7.

ność pomię d,y cechami testu korelacji Kendalla

or azM ann "-Wttitne

y' a . Pr zy W zrLac z aniu kr z ywy c h

przeiycia zastoso*u'o test Coxa-Mantela. Wartości

p.0,05 uznawano za istotne statystycznie.

histopato|ogicznymi g!zÓ!v [rHni

WYNIKI

Ekspresia fosfatazY CDCZ5ABiatko boczbA w badaniu immunohistoche-

micznym stwierdzono w 44 tg6%) przypadkach

raka krtani. Wartości IB mieścity się w zakresie od

3,B do 95% (średnia 73,gyo; SD ?'3%). Analizujqckorelacie indeksu barwliwości dla CDCzsA Z

parametrami klinicznymi _i histopatologicznyminie stwierd.zono istotnych zalezności (tab. IJ .

Nieznacznie wyiszą średniq wartośĆ IB wykazy.

waty gJzy dobrze ztÓznicowane IIB

o niskim stadium zaawansowania narządowego

(pTr) i w Io zaawansowania klinicznego IIB :co, go/o). Ptzypadki stabo ztÓznicowalle, bardziej

zaawarro*Jne miejscowo i ktinicznie charaktery-

zowaty się ntiszymi średnimi IB.

W g,,'pi* kontrolnej obecnośĆ białka CDC?1/L

stwiera"orro w rT (81%) preparatach. Reakcia cyto-

plazmatyczna zlokalizowana była we Wszystkich

warstwach nabtonka. Sporadycznie, podobnie jak

w przypadkach raka krtani, stabsza reakcja barwna

'poty[u'" była rÓwni ezw zrębie tącznotkankowym.

r"aurcy barwliwości miaty wartości w zakresie od

3,Bvodo 6 B,Byo (średnia 3 2%; SD ?,5%\ !v grupie tej

sięzenie biatka CDCzSA nie korelowato z obecnoś-

cią antygenu Ki.67 (r - 0 ,I1; P - 0,4B). PorÓwnanie

ekspres1i białka CDC 25/. wykazało istotny wzrost

klirr.li )l^ Li^llr nnnqĘ^ i nnn9ĘR 2 n2r2metrami l(l|nlczn

't.'.;.l''11;';1 .]';..1' :rrili+ .liljli:. ':..j!i)ijill i' jl:.'i]''iiii]i"(']r9łi ijl:.i.i iłlli.iiir':.: ]ixiilillj1iiijiiii:

5e (44-71)0,42 u,lY

re0nl wleK (zaKres0,97 2 (33%) 16,9 (0-61) 0,72

Zroznicowanie

histologiczne

ffi

Cecha pN

-

Zaawansowanle

kliniczne

ffi

Typ histoPatologicznY

G1 6 (1oo%) UU,b' (b / -Ó9'ą

G2 21 (e5%) 70,8 (3,8-91) 15 (68%) 46,1 (0-90,9)

G3 17 (e4%) 75,4 (38-9{,5) e (so%) 31 ,4 (0-g1Jfr ?tr

pT1 3 (100%) 86,7 (81,3-90) 0,14 1 (33%) 22,3 (0.Ę Ur'U

pT2 4 (100%) 79.6 (22-30.5) 1 (25%)

14 (67%)

1o (56%)

17,9 (0-71'5)

0,28

72,3 (3,8-9!J) 45,8 (0-90,9)

32,2 (0-91_,llpT3 20 (e5%)

pT4 17 (e4%) l'f,3 (5u,Z-YD)

pN+ 25 (e6%) 73,3 (3,8-95) 0,8 14 (s4%) 30,8 (0-s!p)

pN0 1e (e5%) 74,6 (50'ł91) 12 (60%) 44 (0-e1_,ll

l0 3 (100%) 86,9 (81 ,3-90) 0,48 1 (33%) 22,3 (0-67) U'/

llo 4 (100%) 79,6 (57-!qł) 1 (25%) 17,9 (0-71 ,5)

lll0 16 (e4%) 69,1 (3,8-90) 10 (5e%) 37 ,4 (0-90,9)

lv0 21 (e5%) 7 4,8 (37,9-95) 14 (64%) 41 ,2 (0-91 ,1)

nadg|oŚniowa 0 0 0,9 0 0 U '.tO

gloŚnia 13 (e3%) 68,4 (3,8:q9p) 7 (50%) 30 (0-83'9)

podg|oŚ!!!yą 4 (100%) 77 ,4 (50,2-90) 3 (75%) 45,6 (0-8!o

przezgfoq!lowa 27 (100%)_ 78,9 (57,2-95) 16 (5e%) 40 (0-e1 J-n lłl

r0g0Waclel4cy 2e (e7%) 7 4 (37,9:9!) 0,33 17 (57',/,\ 36,5 (0-eq9) u,oat

nierogowaciejąry 15 (e4%) _ 69,6 (3,8-90) e (56%) 39,1 (0-6qo

670Otofaryngologia Polska 2OO7 , LXl, 5

Znaczenie prognostyczne ekspresii kwaŚnych fosfataz CDc25 w raku krtani

t.0

$ o.g{v'63h808ą(ll,FEos 0,7ąstś

-E o.u3Ee5g)

0,5

1,0

6 n.go.6

$oo{tBCL

s o.?(3eEą

^^rs u.oc((l

EEos2a

03

-cDc2sA> 82% ----'CDC2sA < 82%

o Komp|etne + odcięte

t *r"or,r*,

5 6 7 B

Hyc. 1. Calkowity czas przezycia pacjentow z rakiem pfa-

skonab|onkowym krtani w zalezności od ekspresji bialkaCDCzsA (p - 0,085)

średnich wartości IB pomię d,y grupą kontrolną agrupą rakÓw ptaskonabtonkowych (p { 0,001).

Ekspresia fosfat azy CDCZ5BBiałko CDCzsB stwierdzono w 26 {56,5%) przy.

padkach raka krtani. Waltości IB mieściły się Wzakresie od 0 do 9,l',1'o/o (średnia 36,50/o; SD 36,40/0).Słaba reakcja cfioplazmatyczna obecna byta rÓwniezw podścielisku tqcznotkankowym, podobnie jak dlaCDCzsA. Analizując ekspresję białka CDCzsB podkqtem korelacji z parametrami klinicznymi i histo-patologicznymi nie wykazano istotnych zależności(tab' I). Średnia wartość IB otaz, częstość występo-wania białka CDCZSB w guzach o ztÓżnlcowaniu G2i G3 była v,ryzsza niz w G1.. vV guzach o zaawanso-waniu miejscowym pT3 i pT4, z WspÓtistniejącymiplzeTzutami węzłowymi oraz o wyższym zaawanso-waniu klinicznym częściej obserwowano obecnośĆbiatka CDCzsB. Średnie wartości IB W tych przy-padkach były

''yższe niz W guzach pT1 i pTZ bez

przerzutÓw węzł'owych i o nizszym zaawansowaniuklinicznym. RÓr'rmiez raki podgłośniowe częściejwykazywaty ekspresję CDCzsB, a jej średnia wartośćbyta wyzsza niz w przypadkach o innej lokalizacji.W preparatach pochodzących z grupy kontrolnejnie wykazano reakcji barwnej dla biatka CDCZ5B.Białko CDCZSB znamiennie częśctej występowało uchorych na raka krtani, \M porÓwnaniu z grupq kon-trolnq (p<0,001).

Ekspresia anĘgenu proliferacyinego Ki-67Antygen Ki.67 W preparatach pochodzących

od pacjentÓw z rakiem ptaskonabtonkow1rm krtanistwierdzono W 40 (B7%) przypadkach. Wartościindeksu barwliwości dla Ki-67 mieścity się w zakre.

lar.o*.t*l 588

Ryc. 2. Cafkowity czas przezycia pacjentow z rakiem pla-

skonab|onkowyrn krtani w zaleznoŚci od ekspresji fosfatazyCDCzsB (p - 0,961)

- Ki-87 > 25V! --'- Ki-87 < 2596

o Komp|ehe + odcię{e

Czas (Lab) I

Ryc. 3. Ca|kowity czas przezycia pacjentÓw Z rakiem p|a.

skonab|onkowyrn krtani w zaleznoŚci od ekspresji antygenuproliferacyjnego Ki-67 (p - A,471)

sie od. 4 do 66,2% (średnta 2g,5y,; SD 1B%). vV gru-pie kontrolnej antygen Ki-67 obecny był w g (43%)przypadkach. IB dla Ki.67 mieścity się w zakresie od6,5 do 20,4y,, (średnia 5,996; SD 7,6yo). PorÓwnaniewartości średnich IB wykazato istnienie istotnej rÓz-nicy pomię d,y grupą z rakiem krtani a grupą kon.trolną (p<0,001). Irjie wykazano natomiast związkupomięd,y ekspresjq biatka CDCzsA i CDCzsB aobecnościq antygenu Ki-67 (odpowiednio r : -a,OZ;p - 0,BT ir : 0,06; p : 0,54).

Analiza całkowitego czasu przeżyciaAnaliza za|ezności pomię d,y ekspresją biatek

CDCzsA, CDCZ5B araz antygenu Ki-67 z catkowitqdługościq Czasu ptzezycia pacjentÓw nie wyka-zat'a istotnych statystycznie za|ezności (ryc. 1-3).

030.3

1,0

uB o.strF+lH o,sCL(\t'p'og 0.7{a.$lC

E o.u5E5l<(f)

0,5

Otolaryngologia Polska 2OO7 , LXl, 5

M. Frączek i inni

Tabela ll. Ana|iza kore|acji pomiędzy ekspresjq badanych bialek i parametrami k|inicznymi a ca|kowitym czasem przezyaa

ientow z rakiem krtani

W analizie Czasu przeżycia do Wyznaczenia granicypod.ziatu zastosowano medianę Wartość IB dla biat.ka CDCzsA i B, ktÓra wyniosta odpowiednio Bz% i32%. \M przypadku antygenu Ki-67 w obliczeniachzastosowano rnedianę IB dla tego antygenu t31'%)

oTaZ wartość IB rÓwnq z1yo, ktÓra często przyjmo-Wana jest jako wartośĆ graniczna.

Parametrami najsilniej z\NLąZanymi Ze skrÓco-nym całkowitym Czasem przezycia była obecnośĆpTzeTzutÓw W węztach chtonnych szyl oTaz wysokistan zaawansowania klinicznego choroby (p

(tab. IIJ.

DYSKUSIA

Badania nad biatkami regulatorowymi cyklukomÓrkowego, & zwłaszczapunktÓw restrykcyjnych,umozliwiajq poznanie zmian charakterystycznychdla danego nowotworu i pozwalają lepiej zrozumieĆproces kancerogenezy. W komÓrkach nowotworo.wych, stan fizjologicznej rÓwnowagi pomię d,y pozy-tywnymi a negatywnymi regulatorami cyklu podzia-łowego nie jest zwykle zachowany. Konsekwencjqtego jest dysregulacja proliferacji komÓrki, ktÓra

wraz z ograniczeniern apopt ozy traktowana jestjako minimalny Walunek niezbędny do manifestacjifenotypu nowotworowego. ogÓlnq CeChą większościludzkich guzÓw litych jest rÓwniez ścisły zwiqzekmiędzy poziomem proliferacji a stopniem ich agle-sywności [3]. W wielu plzeprowadzonych bada.niach wysoki wspÓtczynnik proliferacji komÓrkowejbyt wspÓt zalezny ze ztq plogn azq dla pacjentÓw z

rakiem ptaskonabtonkowym krtani U2, 2O7.

W prezentowanym materiale pomimo wytaźniepodwyzszonego poziomu ekspresji białek CDCzsAi CDCzsB W raku krtani W porÓwnaniu z glupqkontrol''q nie wykazano korelacji pomię d,y ich

ekspresją a parametrami klinicznymi i histopatolo.gicznymi. Publikacje dotycząCe ekspresji fosfatazyCDC25 w rakach regionu głowy i szyi są bardzo nie-liczne. Gasparotto i wsp .17] ocenili ekspresję genÓw

CDCZSA, CDCzsB i CDCzsC za pomocq metody

QRT-PCR bez analizy korelacji z, cechami klinicz-nymi, wykazujqc zwiększonq ekspresję mRNA dlaCDCZ5A i CDCZ5B odpowiednio w BO% i 55%plzypadkÓw. W raku ptaskonabtonkowym przetykuIrlishioka i WSp. t14] stwierdzili podwyzszoną eks-

presję CDCzsA i CDCz5B w 46% i 48% przypadkÓw.W materiale tym ekspresja CDCzsA i CDCZ5B byławspÓt zalezna Z wielkościq guza' stanem węztÓwchtonnych i stopniem zaawansowania klinicznego.W naszych badaniach Suzy o zaawansowaniu miej-scowym pTS i pT4, w stadium N+ oraz przypadkio Zaawansowaniu klinicznym III" i IV" rÓwniez cha.rakteryzowała wyzsza średnia wartośĆ IB dla białkaCDCZ58.

Xu i WSp. Iz17 W pierwotnym raku wątrobyzaobserwowali podwyzszoną ekspresję CDCZ5A iCDCZ5B odpowiednio w 42.,4% i TASyo plzypad-kÓw. Stwierdzili rÓwniez korelację pomię d,y Wzra-stającym poziomem CDCZSA a rosnqCym stopniemodrÓznicowania komÓrek nowotworowych. W ana-

lizowanej grupie chorych wśrÓd 44 przypadkÓwwykazujących CDCzsA, fosfataza CDCzsB bytaobecna u 26 osÓb. Wartości IB dla CDCzsA bytywyzsze niz dla CDCzsB. Thkie rÓznice W ekspresjiobu biatek wykazano w nowotworach o innej loka-lizacji [g]. Świad Czy to o tym, ze pomimo podo-biefistwa w budowie ekspresja fosfataz CDC25 jest

prawdopodobnie regulowana niezaleznie. Z drugiejstrony, geny te mogą pełnić tÓzne role W procesienowotworzenia. Wiadomo rÓwniez, że aktywnośĆenzymatyczna CDC 25A jest do 10 razy vtyższaod aktywności CDCzsB, dlatego tez mozliwe jest,

ze zmiany w ekspresji CDCzsA ponizej poziomu

acjenlow / Ii,,, ''- p

CDC25A CDC2SA <B2o/,/CDCzsA > B2To P:0,91 2

CDC25B CDCzsB < 321oi CDCzsB > 32o/o P - 0,96

Ki-67 Ki-67 < 25o/o I Ki-67 > 25% F :0,47'l

Tvn histonatoloolcznv rak p|askonab|onkowy rogowacielą p < 0,05

Zroznicowanie histoloqiczne G1 + G2lG3 p < 0,05

Oonisko pierwotne pT1 + pTz i pT3 I pT4 p < 0,05

Stan wezfow chfonnvch pN+ / pNO p < 0,01

Zaawansowanie kliniczne

lo + lloi lvo p < 0,05

lll0 / lvo p < 0,05

lo+llo/lllo/lvo p < 0,01

672 Otolaryngologia Polska 2AA7 , LXl, 5

Znaczenie prognostyczne ekspresji kwaśnych fosfataz CDC25 w raku krtani

wykrywalnego metodq immunohistochernii mogqrÓwniez uczestniczyĆ w patogenezie raka krtani[11]. vV naszych badaniach nie wykazano wspÓt-zalezności ekspresji biatka CDCzsA i B Z ekspresjąantygenu proliferacyjnego Ki-67, co pozostaje w zgo-dzie z obserwacjami w raku piersi [6]. Przeciwnie,w pierwotn3rm raku wqtroby Xu i wsp. Iz.I') zaobser.Wowali zwiqzek ekspresji CDCzsA, ale nie CDCZ5Bz ekspresjq biatka PCI{A. RÓwniez W chtoniakachnieziarniczych wysoki poziom mRIrlA dla CDCzsBbył wspÓłzależny z wyzsz4 złośliwościq kliniczTlĄguzÓw i wyzszą aktywnościq proliferacyjną, Wyrazo.ną frakcjq komÓrek będqcych w fazie S (SPF) [9].

Fosfatazy CDC25 pełniq funkcję pozytywnychregulatorÓw cyklu }<omÓrkowego, a wyindukowa-na nadekspresja CDCzsA prowadzi do aktywacjicykliny E-CDKZ i cykliny A-CDKZ, co wskazuje,ze kompleksy te sq jednymi z gtÓwnych substratÓwfosfatazy CDCZ5A [1, 16]. W zwiqzku zpowyzszym,zwiększenie ekspresji CDCZ5A powinno wiązaĆ sięz podwyzszeltLem aktywności kompleksÓw cykli.na.CDK, a tym samym zwiększeniem proliferacjikomÓrkowej. Brak zwiqzku pomięd,y ekspresją bia-tek CDC25 a Ki-67 w analizowanej grupie rakÓw krta-ni nie potwierdza tego załozenia i sugeruje istnieniebardziej skomplikowanych zalezności regulującychproliferację komÓrki. Moze takze sugerować obec.ność w komÓrkach raka krtani dodatkowych czynni-kÓw wpływajqcych na stęzenie białka CDCZ5A.

W prezentowanej pracy nie zaobserwowano istot-nej korelacji pomięd,y ekspresją białek CDCZSA i B adtugościq catkowitego okresu przezycia pacjentÓw Z

rakiem krtani. vV przypadkach nowotworÓw o innejlokalizacji stęzenie biatek z rodziny fosfataz CDC25często miato charakter rokor'tmiczy. W}rniki pracyNishioka i wsp. [14] sugerują, ze wysoka ekspresjaCDCZ5A jest złym CzJrnnikiem prognostyczn5rm dlapacjentÓw z rakiem ptaskonabłonkowym przetylar. \Ą/

grupie tej pacjenci Z niskq ekspresją biatka CDCzsAistotnie częściej osiqgali s-letni okres prze zycia. W ana-lizie wieloczynnikowej spośrÓd: głębokości nacielqJ,obecności przetzutÓw węztowych, stopnia zaawćulso-wania wg TNM, poziomu ekspresji CDCzsA i B, tylkostatus CDCzsA byt dla chorych z rakiem przetylcu nie-zaleznymczlnnikiem prognostyczn5ruIt. Xu i wsp. [21]W grupie pacjentÓw Z pierwotnym rakiem wqtrobystwierdzili, że vvysoka ekspresja CDCZ5A obok niskie-go ztÓżrucowania histologicznego guza oTaz naciekui,yły wrotnej jest Cz)mnikiem predysponująCym dowznowy choroby. RÓrlrmiez u chorych z rakiem piersiwysoka ekspresja CDCZ5B zwLąZaTLa była z krÓtszJrmokresem wolnym od wznowy [6J.

RÓznice pomiędzy wynikami badafr mogq byĆ kon-sekwencją heterogenności suzÓw, a także osobni CZozmiennego zrÓzntcowania ekspresji danych genÓw.

W przypadku biatek CDC25 wykazano' że rÓżnice wewtaściwościach onkogennych mogq \ĄłmikaĆ Z Czasutrwania poszczegÓlnych faz i całego cyklu komÓrkowe-

80, iak rÓvnriez odmiennej specyficzności substratowejww. fosfataz [5].

Mechanizm zwiększenia ekspresji biatek CDCzsAi B w komÓrkach nowotworowych nie jest do kofrcapoznany. Jednq Z mozIiwych przyce1m, jakkolwiekrzadko stwierdzaną, jest amplitikacja genÓw fosfataz.W niektÓrych nowotworach złośliwych, jak rak jelitagrubego, nie obserwowano amplitikacji genÓw CDC25,a rlrr innych, jak raku niedrobnokomÓrkow5rrn płuc,amplifikację regionu 20p13, rnr ktÓr5rm zawiera sięgen CDCZ5B stwierdzono rnr 4oa/o przypadkÓw ale nietowarzyszyła jej podwyzszona ekspresja biatka |g,2,]'].WśrÓd Cz5mnikÓw biorqcych udziat W regulacji ekspre-sji fosfataz vrrynÓznia się m.in. cz5rnnik transkrypcnnyEzF oIaZ TGILB [2], Transkrypcja genÓw CDCzsA iCDCzsB jest jedn5rm zbezpośrednich celÓw działaniaonkogenu c-Myc,lJwaza się,ze fosfatazy CDC25 petniąistotnq ro1ę mediatora W zależnej od c-Myc indukcjiIozpoczęcia cyklu komÓrkowego i apoptozy [6, B].

Dotychczasowe badania wskazują na udział onkogenuc-Myc W patogenezie wielu nowotworÓw, rÓwniezraka krtani [1s]. btradekspresję c-Myc wykazano w 30-7a%o rakÓw płaskonabtonkovyych głowy i szyi [1g].Podwyzszony poziom CDCzsA i CDCZ5B w tych przy-padkach moze rnie Ć, związek z nieprawidtowq ekspre-sjq onkogenu c-Myc. Regulacja transkrypcji CDCZ5A iB ptzez c.Myc ł4czy potencjał onkogenu tego genu zcyklern p o działowJrm komÓrki.

Uzyskane Wyniki wskazujq, ze białka CDCzsA i Bpornimo wysokiej i powszechnej ekspresji w komÓr-kach nowotwolowych nie majq wartości prognosĘcz-nej d}a pacjentÓw z rakiem ptaskonabłonkovrryrm krta.ni. Badania poszerzyły jednak wiedzę na temat proce.su kancerogenLezy i aberracji ekspresji analizowanychbiałek w raIflJ krtani.

PIŚMIENNICTWo

1. Blomberg I, Hoffman I. Ectopic expression of Cdc2SA accele-

rates the G1/S transition and lead to the prernature activation

of cyclin E and A-dependent kinases. Motl Cell Biol. 1999; 19:

6183-6194.

2. Chen X, Frywes R. Serum-induced expression of the cdc25Agene by relief of E2F-mediated repression. Mol Cell Biol. 1999;

19:4695-4702.

Otolaryngologia Polska 2OO7, LXl, 5 673

M. Frączek i inni

3. crissman JD, zarbo Rl. Squamous cell carcinoma of theupper aerodigestive tract: histologic parameters with pro-gnostic value' In: Fee W.E. Ją Goepfert H., Johns M.E., StrongE.w., ward P.H. (eds). Head and Neck cancer. vol. 2. Decker,Toronto, L990.

4. Gabrielli B, De Souza CĘ Tonks ID, Clark IM, Hayward NK,Ellem KA. Cytoplasmic accumulation of cdc25B phosphatasein mitosis triggers centrosomal microtubule nucleation inHeLa cells. I Cell Sci. 199G; 109: 1081-1093.

5. Galaktionov K, Beach D. Specific activation of cdczb tyrosinephosphatases by B-type cyclins: evidence for multiple roles ofmitotic cyclins. Cell i.991 ; 6T: 1181-1194.

6. Galaktionov K, Lee AK, Eckstein J, Draetta G, Meckler f, LodaM, Beach D. CDC25 phosphatases as potential human oncoge-nes. Science 1gg5; 269: 1,STS-1.STT.

7. Gasparotto D, Maestro R, Piccinin S, Vukosavljevic T, BarzanL, sulfaro s, Boiocchi M. overexpression of CDCzsA andCDCZSB in head and neck cancers. cancer Res. 'l,ggr; 15:

2366-2368.

B. Hernand.ez s, Hernand.ez L, Bea s, cazorla M, Fernand ez pL,Nadal A, Muntane J, Mallofre c, Montserrat E, cardesa A,Carnpo E. Cdc25 cell cycle-activating phosphatases and c-mycexpression in human non-Hodgikin l5rmphomas" Cancer Res.1998; 58: 1762-1,767.

9. Hernandez S, Hernandez L, Bea S, pinyol M, Nayach I,

Bellosillo B, Nadal A, Ferrer A, Fernandez pL, MontserratE, cardesa A, campo E. cdcz5a and the splicing variantcdc25b2, but not cdczbBL, -Bs or -C, are overexpressed inaggressive human non-Hodgkin s lymphomas. Int J Cancer.2000; 89: 148-'1,52.

10. Hoffrnan I, Jinno s, suto K, Nagata A, Igarashi M, Kanaoka yNojima H, okayama H. cdcz5A is a novel phosphatase fun-ctioning early in the celtr cycle. EMBO J 1gg4;1.J:4Boz-4810.

11. Jinno s, suto K, Nagata A, Igarashi M, Kanaoka y Nojima H,Okayama H. CdcZSA is a novel phosphatase functioning earlyin the cel cycle. EMBO t. 1gg4;1,3: 1549-1556.

12. Liu M, Lawson G, Delos M, Jamart J, chatelain B, RemacleM, Marbaix E. hognostic value of cell proliferation markers,tumour suppressor proteins and cell adhesion molecules inprimary squamous cell carcinoma of the larynx and hypopha-rynx. Eur Arch otorchinolaryngology. z00B; 260: 2B-J4.

13. Nagata A, Igarashi M, Jinno S, Suto K, Okayama H. Anadditional homolog of the fission yeast cdczb* gene occurs in

humans and is highly expressed in human cancer cells. Irtrew

Biol. 1gg1; 3: S59-968.

L4. Nishioka K, Doki Y, shiozaki H, Yamamoto H, Thmura s,Yasuda T, Rrjiwala Ę-Yano M, Miyata H, Kishi K, IrlakagawaH, shamrna A, Monden M. clinical significance of cDczsAand CDCzsB expression in squamous cell carcinomas of theoesophagus. Br I Cancer. 2001; 85: 412-421.

15. Sadhu K, Reed SI, Richardson H, Russell p Human homolog offission yeast cdc25 mitotic inducer is predominantly expressedin G2. hoc Natl Acad Sci. USA 1990; 87: bl3g-S148.

L6. sandhu c, Donovan J, Bhattacharya N, stampfer M, worlandĘ Slingełland J. Reduction of CDC25 contributes to cyclin E1-CDCZ inhibition at senescence in human mammary epithelialcells. Oncogene. 2000; 1g: 5314-5323.

17. Sherr CJ. G1 phase progression: cycling on cue. Celt. 1994; 7g:551"-5.

18. spencer cA, Groudine M. control of c-myc regulation in nor-mal and neoplastic cells. Adv Cancer Res. 1gg1; 68: 1-48.

19. Takes RĘ Baatenburg de lon8 R), Schuuring E, Hermans J, VisAA, Litvinov SV van Krieken )H. Markers for assessment ofnodal metastasis in laryngeal carcinoma. Arch otolaryngol.Head Neck Surg. L997; L28: 4'l.Z-419.

20. Welkoborsky HJ, Hinni M, Dienes HĘ Mann WJ. hedictingrecurrence and survival in patients with laryngeal cancer bymeans of DNA cytometry, tumor foont grading, and prolifera-tion markers. Ann otol Rhinol Laryngol. rggs;104:s0g-b10.

21. Xu X, Yamamoto H, sakon M, Yasui M, Ngan cy, FukunagaH, Morita T Ogawa M, Nagano H, Nakamori S, SekimotoM, Matsuura N, Monden M. overexpression of cDCzs pho-sphatase is associated with hypergrowth activity and poorprognosis of human hepatocellular carcinomas. Clin CancerResearch. zoos; b: 1764-1TT2.

Adres autora:

Klinika OtolaryngologiiAkademia Medycznaul. Chałubiflskiega 250-368 Wroctaw

Pracę nadesłano: 27.02.2007 r,

674 Otofaryngologia Polska ZOOT , LXl, 5