Editörler:Gülsün EBY
Gonca TELLİ YAMAMOTOUğur DEMİRAY
TÜRKİYE'DEE-ÖĞRENME:
IIIGelişmeler ve Uygulamalar
Yazarlar:Emine ARUĞASLANZ. Gönül BALKIR
Meltem Huri BATURAYAhmet BAYTAKKadir BORABeril CEYLAN
Gaye Topa ÇİFTÇİFigen KILIÇ
Birim Balcı DEMİRCİGülsün EBYHülya EKER
Alaattin PARLAKKILIÇZehra Kamışlı ÖZTÜRK
Mediha TEZCANYalın Kılıç TÜRELN. Demet YAYLAGülcan YILMAZT. Volkan YÜZER
Miraç Banu GÜNDOĞAN
ISBN: 978-605-4613-61-8Sertifika No: 11413
Birinci Baskı, s. 250, 16cm x 23,5cm
TÜRKİYE'DE E-ÖĞRENME: Gelişmeler ve Uygulamalar IIIEditörler:Gülsün EBY, Gonca TELLİ YAMAMOTO, Uğur DEMİRAY
Birinci Baskı:Yayın Yönetmeni:Kapak Tasarımı:
Dizgi:Baskı:
Kriter Yayınevi 2013 İstanbulEkrem ErgülCahit AkınKriter YayıneviNet KırtasiyeTanıtım ve Matbaa San. Tic. Ltd. Şti.İnönü Cad. No: 23/A Gümüşsuyu / İstanbulSertifika No: 13723 Tel: 0212 249 40 60
© Kriter YayınlarTanıtım için yapılacak kısa alıntılar dışında yayıncının
yazılı izni olmaksızın hiçbir yolla çoğaltılamaz.
İletişim:
Kriter YayıneviHobyar Mah. Ankara Cad. No: 45/18-20. Eminönü İstanbul
Tel /Fax: 0 212 527 31 89
[email protected]@gmail.com
Editörler:Gülsün EBY
Gonca TELLİ YAMAMOTOUğur DEMİRAY
TÜRKİYE'DEE-ÖĞRENME:
IIIGelişmeler ve Uygulamalar
Yazarlar:Emine ARUĞASLANZ. Gönül BALKIR
Meltem Huri BATURAYAhmet BAYTAKKadir BORABeril CEYLAN
Gaye Topa ÇİFTÇİFigen KILIÇ
Birim Balcı DEMİRCİGülsün EBYHülya EKER
Alaattin PARLAKKILIÇZehra Kamışlı ÖZTÜRK
Mediha TEZCANYalın Kılıç TÜRELN. Demet YAYLAGülcan YILMAZT. Volkan YÜZER
Miraç Banu GÜNDOĞAN
ÖNSÖZSevgili okurlar bir kez dahamerhaba...
Sizlerle ya da en azından bir bölümünüz ile çeşitli akademik ortamlardabulunduk, tartıştık ve bilgilerimizi çeşitli ortamlarda paylaştık. Bu kez yine sizinle birpaylaşım ortamı olarak TÜRKİYE'DE E-ÖĞRENME: Gelişmeler ve UygulamalarIII adlı çalışmada birlikteyiz. Birincisi geçtiğimiz 2010 yılında iki baskı yapan vetükenen TÜRKİYE'DE E-ÖĞRENME: Gelişmeler ve Uygulamalar başlıklı kitapçalışması idi. Bu kitap çalışmasına 31 yazar arkadaşımız, 23 bölüm ile katkıdabulunmuşlardı. Kitaba bölüm yazamayan ya da bu fırsatı kaçırdığını belirtenarkadaşlarımızın talebi üzerine II. Kitap çalışmasını da 26 Bölüm ve 43 yazarlatamamladık. Yeni çalışmamız olan TÜRKİYE'DE E-ÖĞRENME: Gelişmeler veUygulamalar- III başlıklı kitabımız ise insan kaynakları, e-öğrenme modelleri,kuramlar ve iletişimortamları tasarımlarına odaklanıyor.
Dünya'da dijital eksen gelişip öğrenme M-Öğrenme ve U-Öğrenme gibi farklıboyutlara taşınırken, biz de akademisyenler olarak bundan bağımsız kalamayız.Çünkü eğitimdeki gelişmeler, eğitimde karar verici yöneticiler, eğitim teknologları,eğitim yöneticileri açısından çok daha hızlı bir şekilde gerçekleşmekte ve adaptasyongerektirmektedir. Bir kitap çalışması kolay bir iş değil, sancılı olabiliyor. Kitabımızınbirinci baskısında bazı ciddi hatalar bulunuyordu, bu yüzden düzeltilmiş gözdengeçirilmiş yeni baskısıyla sunulmasınındahauygunolacağını düşündük.
Değerli okurlar, kitapta yer alan anlatımların sorumluluğu yazarlarına aittir. Bizgeribildirime ve eleştiriye değer veren bir ekibiz. Bu çalışmadaki bölüm yazarlarıkendi yazmış oldukları yorum, fikir ve kaynakların doğruluğundan şahsensorumludur. Bu bağlamda çalışmaya ilişkin her düzeyden eleştirinizi vedüşüncelerinizi en kısa zamanda ve en seri yolla bekliyoruz. Bir başka çalışmadabirlikte olmak üzere, iyi okumalar.
Saygılarımızla.Editörler, Mart 2012
V
GİRİŞGutenberg'in matbaayı icat etmesinden sonra geçmiş 500 yüzyıl içinde doğrusal
olarak gelişen klasik eğitim son yıllardaki teknolojik değişimlerle yerini yavaş yavaşe-öğrenme konusuna bırakmaktadır. Bunlar biçimsel ya da biçimsel olmayan farklıform ve formatlarda değişik yöntemlerle ortaya konmaya başlamıştır. Geçmiştengünümüze gelen eski uygulamalar ise zaman içinde nostaljik öğeleredönüşmekteyken farklı uygulamalar farklı gelişmelere de sebebiyet vermektedir.Çünkü öğrenmede gerçekleşen bu farklılıklar birçok kolaylıklar getirmekte; bazıkonularda bireylere yepyeni fırsatlar sunmakta; dünyayı bireylerin dijital ekranlarına,hatta cebine taşıyabilmektedir. Ama kolaylıklarla beraber çok bilinmeyenlerinoluşturduğu yeni denklemleri de ortaya çıkarmaktadır. Bu denklemlerin çözümü içinyapılan uygulamalar, farklılaşan görüşler, kısacası aklın beslenmesi için, yeni tür birbilgi ihtiyacı doğmaktadır.
Günümüzde aklın yeni bilgi ihtiyacı; sakin bir şekilde dikkatini odaklayabilenancak az az bilginin sunulduğu bir yapıdan, kısa kopuk üst üste olan bir haleevrilmekte ve daha hızlı daha iyidir şekline dönüşmektedir (Carr, 2011, s.10). AmaKarp'ın (2008) dediği gibi bizler de oyunumuzu eski kurallar ve yeni kurallara göreoynamaya çalışıyoruz.Ama gerçekten bu kurallara tam anlamıyla bağlı kalarak değil.Üstelik bağlı kalmama durumuhemeskisine hemdeyenisine.
O zaman “bunlar ne olacak, nasıl olacak?” gibi konular devreye giriyor. Buradanyola çıkarak bizler de akademisyen, uygulamacı ve profesyonellerden oluşan birekiple ve girişimci bir ruhla bunu ortaya koymaya çalışmanın önemli bir konuolduğunu düşündük. Yamamoto, Demiray ve Kesim'in editörlüğünü yaptığı“ ” başlıklı kitabımız 2010 yılında ilk çıktığında konuylailgili olarak ülkemizde büyük bir ihtiyacın varlığının farkındaydık ancak bu tür kitapçalışmalarınınne kadar önemli olduğu ikinci baskıya hemengeçmesiyle ortaya çıktı.
İlginçtir, yurt dışından konuyla ilgili röportaj çalışmaları bile oldu. Hatta nedenbu kitabı İngilizce yazmadınız diye sorular dahi aldık. Kendi dilimizde bu tarzeserlerin olmaması ve gelen talepler yüzünden 'Türkiye'de E-öğrenme' başlıklı kitapserisinin ikincisini 2010Şubat'ında çıkarmayakarar verdik.
Kitabımızda 2010 ve 2011 yılında Yamamoto, Demiray ve Demirci'nineditörlüğünü yaptığı Türkiye'de E-Öğrenme ve Türkiye'de E- öğrenme II kitabındayer alan konular dışında;
E-Öğrenmeve İnsanKaynaklarındaGelişmelerE-ÖğrenmeTasarımındaYeniModel veYaklaşımlarE-Öğrenme'deYeniKuramveUygulamalarE-Öğrenme'de Yeni İletişim Ortamları Tasarımları gibi farklı konuların
irdelenmesinin çokönemli olduğundan yola çıktık.
Türkiye'de E-Öğrenme
VII
Bugün e-öğrenme sadece dünyadaki gelişmiş ülkelerde değil, ülkemizde de sonderece önemli bir konu hatta öğrenmede birincil öncelik haline dönüşüyor. Bu yüzdene-öğrenme konusu olabildiğince değişik bakış açıları ve yazarlar tarafından irdelendi.Yazarlarımız 11 farklı üniversitede çalışan bir akademisyenler grubundan oluşuyor.Onlara verdikleri emekten dolayı çok teşekkür ediyoruz
Bu seferki editörlerimiz Eby, Yamamoto ve Demiray oldular. Kitabımızda 19yazarın emeği var. Dördüncü kitabın da yakında çıkacağı müjdesiyle, keyifliokumalar diliyoruz.
Doç. Dr. Gülsün EBYProf. Dr. Gonca Telli YAMAMOTO
Prof. Dr. Uğur DEMİRAY
Mart 2012, Eskişehir
Carr, N. (2011). , NewYork: W.W. Norton Co.
Karp, S. (2008).Erişim tarihi, 06.13.2011.
KAYNAKÇA
What the Internet Doing to Our Brains The Shallows
http://publishing2.com/2008/06/17/connecting-the-dots-of-the-web-revolution/
VIII
EDİTÖRLERE İLİŞKİN
Doç.Dr.GülsünEBY,AnadoluÜniversitesi, ESKİŞEHİR.
Prof.Dr.GoncaTelli YAMAMOTO,OkanÜniversitesi, İSTANBUL.
Doç. Dr. Gülsün EBY Anadolu Üniversitesi AÖF UzaktanÖğretim Bölümü'nde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır.Post-doktora ve doktora çalışmalarını Amerika BirleşikDevletleri'nde Uzaktan Eğitim alanında tamamlayan Dr. Eby, aynızaman da Ahmet Yesevi Üniversitesi, Mühendislik FakültesiBilgisayar Mühendisliği Bölümü'nde lisans öğrenimi de devametmektedir.
Dr. Eby eleştirel pedagoji tabanlı esnek ve ekolojik çevrimiçi öğrenme veiletişimortamlarının tasarımıüzerine çalışmalarını sürdürmektedir.
Doç. Dr.GülsünEBYAnadoluÜniversitesiAÖFUzaktanÖğretimBölümü,Ofis#622YunusemreKampusuEskişehir 26470Telefon: +90222 33505 80 #2466Cep:+90 530 469 9985E-posta:
Gonca Telli YAMAMOTO Anadolu Üniversitesi'nde Doktoraçalışmalarını Yükseköğretimde Pazarlama üzerine gerçekleştirdi.Doktora sonrasında Yeditepe Üniversitesi'nde Öğretim görevlisiolarak MBA programı kapsamında çeşitli dersler verdi. MaltepeÜniversitesi'nde görev yaptı. Halen Okan Üniversitesi, UygulamalıBilimlerYüksekokuluBilişimSistemleri veTeknolojileri
Bölümünde öğretim üyesi ve Uzaktan Eğitim Merkezi Müdürü olarak görevyapmaktadır. Aynı zamanda Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü kurucuMüdürlüğü, İşletme kurucu bölüm başkanlığı gibi görevlerde bulunan Yamamotoağırlıklı olarak pazarlama ve bilgi teknolojileri konuları üzerinde çalışmalaryapmaktadır.
Yamamoto Okan Üniversitesinde, işletme, iletişim ve pazarlama ile ilgilikonularda derslere girmektedir. Yamamoto'nun pazarlama ve e-öğrenme alanındaulusal ve uluslararası pek çok kitabı vemakalesi bulunmaktadır. Son yıllarda özelliklemobil pazarlama ve e-öğrenme üzerinde araştırmalarını yoğunlaştıranYamamoto'nunyazmış olduğu “Mobilized Marketing and The Consumer TechnologicalDevelopments and Challenges” başlıklı kitabı ABD'de İşletme Referans Kitaplarıarasında yer almaktadır.
IX
GoncaTelliYAMAMOTOOkanÜniversitesi.UzaktanEğitimMerkeziHasanpaşaKampüsüKadıköy /İstanbul,İş: +90 216 325 4818 #125GSM:+90 542 241 2238E-posta:
Uğur DEMİRAY, ilk, orta ve lise öğrenimini İstanbul'datamamladı. 1981 yılında Eskişehir Anadolu Üniversitesi, İletişimBilimleri Fakültesi Sinema ve TelevizyonBölümündenmezun olduve aynı yıl, fakülteye asistan oldu. 9 Eylül 1986 yılında “Doktor”ünvanı kazandı. 30 Ekim 1989 tarihinde “Doçent” oldu. 1995
Mayıs'ında profesör olan Demiray, Halen, Eskişehir Anadolu Üniversitesi, İletişimBilimleri Fakültesinde öğretim üyeliğini sürdürmektedir. Demiray, 199091 öğretimdöneminde The British Council Research Scholarship ile İngiltere'de bir yılaraştırmalar yaptı. Demiray'ın ulusal ve uluslararası yayın ortamlarında yayınlanmış100'ün üzerindekitap,makale, bildiri ve çeviri çalışmaları bulunmaktadır.
AnadoluÜniversitesiYunusEmreKampüsü 26470-EskişehirTel: +90 222 335 0581 #5262GSM:+90 542 232 2167Faks: +90 222 3204520E-posta:URL:
Prof.Dr.UğurDEMİRAY,AnadoluÜniversitesi,ESKİŞEHİR.
[email protected] [email protected]://ugurdemiray.com http://tojde.anadolu.edu.tr
X
YAZARLAR LİSTESİ
(Alfabetik Soyad Sırasına göre)
Emine ARUĞASLAN, Süleyman Demirel Üniversitesi, IspartaZ. Gönül BALKIR, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.Meltem Huri BATURAY, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.Ahmet BAYTAK, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.Kadir BORA, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.Beril CEYLAN, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.Gaye Topa ÇİFTÇİ, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.Figen KILIÇ, Mersin Üniversitesi, Mersin.Birim Balcı DEMİRCİ, Okan Üniversitesi, İstanbul.Gülsün EBY, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.Hülya EKER, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.Miraç Banu GÜNDOĞAN, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.Alaattin PARLAKKILIÇ, Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Ankara.Zehra Kamışlı ÖZTÜRK, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.Mediha TEZCAN, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.Yalın Kılıç TÜREL, Fırat Üniversitesi, Elazığ.N. Demet YAYLA, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.Gülcan YILMAZ, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.T. Volkan YÜZER, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
XI
TÜRKİYE'DE E-ÖĞRENME:Gelişmeler ve Uygulamalar III
Meltem Huri BATURAY, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.Yalın Kılıç TÜREL, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
Mediha TEZCAN, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Figen KILIÇ, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Mersin
Hülya EKER, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
T. Volkan YÜZER, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
ÖNSÖZ……………………………………......................………..……………….VGİRİŞ………………………………………………............…………...…VII-VIIIEDİTÖRLERE İLİŞKİN…………….………………….................................IX-XYAZARLAR LİSTESİ……..……………………….......................…......…......XIİÇİNDEKİLER………………………..………………..................…....XII-XIVAYRINTILI İÇERİK………………….………….......................…......XV-XXII
E-ÖĞRENME VEİNSAN KAYNAKLARINDA
YENİ GELİŞMELER
BÖLÜM: 1Çevrimiçi Uzaktan Eğitimcilerin Eğitimi:E-ÖğrenmeninYükselişi ile Beliren İhtiyaç..........……….....................………1-20
BÖLÜM: 2İnsan Sermayesi ve Türk YükseköğretimdeUzaktan Öğrenim kONTENJANLARI………………......................…..…...21-36
BÖLÜM: 3E-Öğrenme UygulamalarınınDeğerlendirilmesinde GZFTAnalizi….....…….……….......................……..37-44
BÖLÜM: 4Teknik Bir Bölümü Uzaktan Okumak……………....... ………45-50
E-ÖĞRENME TASARIMINDAYENİ MODELVE YAKLAŞIMLAR
BÖLÜM: 5Bir E-Öğrenme ortamı Olarak Yaşamboyu Öğrenme Açısından EtkileşimliTelevizyonun Türkiye’de Kullanım Olanakları 1-62
.....................
.......................………..……5
.
XII
BÖLÜM: 6UzaktanEğitimdeEvrenselTasarım…..…………… .……….63-76
BÖLÜM: 7Karma Öğrenme Sistemlerinde Ulaşılabilir Bilgisayar TeknolojilerininKullanımı: Uyarlanabilir BirYaklaşım..…………....... .........................…77-90
BÖLÜM: 8Açık Ve Uzaktan Öğretimde Çok Ölçütlü Bir Karar Verme Yaklaşımı ileÖğrenme Modeli Seçimi: E-Öğrenme, M-Öğrenme, U-Öğrenme?….......91-104
E-ÖĞRENMEDEYENİ KURAMVE UYGULAMALAR
BÖLÜM: 9HUKUK EĞİTİMİNDE YENİ YÖNELİMLER:E-Öğrenme Uygulamaları………………..………… ……….105-126
BÖLÜM: 10IPTV'de EğitimUygulamalarına Geçiş…… ………...……..127-140
BÖLÜM: 11E-ARAŞTIRMA: E-Öğrenme OrtamlarındaYapılan Araştırma Metotları…..……… …………..………..141-154
BÖLÜM: 12UYGULAMADAKİYAKLAŞIM:Kuram veModeller IşığındaTürkiye'deki E-Öğrenmeye İlişkin Doğurgular........................................ ........……..…155-168
........................
.....
.....................
......................
.....................
......
Emine ARUĞASLAN, Süleyman Demirel Üniversitesi, IspartaGülsün EBY, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Gülcan YILMAZ, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Zehra Kamışlı ÖZTÜRK, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Z. Gönül BALKIR, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
Gaye Topa ÇİFTÇİ, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
Ahmet BAYTAK, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
Kadir BORA, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
XIII
E-ÖĞRENMEDEYENİ İLETİŞİM
ORTAMLARI TASARIMI
BÖLÜM: 13Web 2.0 Ortamlarından Biri OlanFacebook'ta Türkçe Öğretimi...…….…………................. ......…………169-180
BÖLÜM: 14sAĞLIKAlanındaE-Öğrenme……………….................. ....…………....181-194
BÖLÜM: 15Hızlı E-Öğrenme: Temel Esaslar,Geliştirme ve Araçlar…………………........................ ........................….195-206
BÖLÜM: 16E- Öğrenmeyi Destekleyen Ortamlar:Nesne Ambarları……………………………………….......................……207-216
BÖLÜM: 17UzaktanEğitiminYeşillendirilmesi.………….…........................................217-228
...
...
...
N. Demet YAYLA, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Birim Balcı DEMİRCİ, Okan Üniversitesi, İstanbul.
Alaattin PARLAKKILIÇ, Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Ankara.
Beril CEYLAN, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Miraç Banu GÜNDOĞAN, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
XIV
TÜRKİYE'DE E-ÖĞRENME:Gelişmeler ve Uygulamalar III
Meltem Huri BATURAY, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.Yalın Kılıç TÜREL, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
Bilişim teknolojilerinin gelişmesi özellikle de İnternet teknolojilerindekiyeniliklerle her geçen gün çevrimiçi içeriklerin, derslerin ve programların sayılarıartmakta ya da geleneksel yöntemlerle verilen eğitimler hızla çevrimiçi ortamlaraaktarılmaktadır. Değişen ve yeni teknolojilerle donatılan bu eğitimmodeli, gelenekselyöntemlerle verilen derslerle karşılaştırıldığında, eğitimde sadece teknolojinin işekoşulması değil farklı yöntem ve stratejilerin uygulanması gerekliliğini de ortayaçıkarmaktadır. Kendi alanlarında birer uzman olan ve çevrimiçi uzaktan eğitimde dersveren eğitimcilerin bu eğitimin yüz yüze eğitimden farklı bir biçimde planlanması,tasarlanması ve yürütülmesi gerekliliği konusunda bilgilendirilmeleri ya da enazındanbu farkındalığın oluşturulması gerekmektedir.
Bu çalışmada yazarlar, çevrimiçi ders veren öğretim elemanlarının sahip olmasıgereken rolleri ve yeterlikleri farklı örneklerle açıkladıktan sonra, çevrimiçi uzaktaneğitim alanında hem yönetici hem de eğitimci olarak yaşadıkları tecrübelerçerçevesinde bu konuyla ilgili çeşitli önerileri aktarmaya çalışmışlardır.
Mediha TEZCAN, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
AYRINTILI İÇERİK
E-ÖĞRENME VEİNSAN KAYNAKLARINDA
YENİ GELİŞMELER
BÖLÜM: 1Çevrimiçi Uzaktan Eğitimcilerin Eğitimi:E-Öğrenmenin Yükselişi İle Beliren İhtiyaç……….......... …….….....
BÖLÜM: 2İnsan Sermayesi ve Türk YükseköğretimdeUzaktan Öğrenim Kontenjanları………………………......................…...
............ 1-20
21-36
ÖNSÖZ……………………………………......................………..……………….VGİRİŞ………………………………………………............…………...…VII-VIIIEDİTÖRLERE İLİŞKİN…………….………………….................................IX-XYAZARLAR LİSTESİ……..……………………….......................…......…......XIİÇİNDEKİLER………………………..………………..................…....XII-XIVAYRINTILI İÇERİK………………….………….......................…......XV-XXII
XV
Eğitim, çok yönlü ve bilinçli vatandaşlar yetiştirilmesini ve birbirine bağlı vekatılımcı toplumlar inşa edilmesini sağlayan bir güçtür. Günümüzde insansermayesine ve özel olarak eğitime yapılan yatırım; ekonomik büyüme, kalkınma verefahın, tam istihdamın ve toplumsal birliğin sağlanmasına yönelik stratejilerdeönemli konuma gelmiştir. Bu bölümde insan sermayesi teorisi tartışılmış ve Türkyükseköğretimindeki uzaktan eğitim kontenjanlarının insan sermayesi eğitiminekatkısının artırılması önerilmiştir.
Figen KILIÇ, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Mersin
E-öğrenme uygulamalarında program geliştirme süreci tasarım, geliştirme,değerlendirme ve düzeltme aşamalarından meydana gelmektedir. Tasarımdanbaşlayarak düzeltme aşamasına gelinceye kadar öğeler arasındaki dinamik ilişkilersürekli devam eden ve bitmeyen bir süreçtir. Bilindiği gibi, eğitim programlarızamanla aşınmaktadır; bu aşınmanın ardından içeriğindeki stratejilerle birliktegelişerek ileri gitmekte ve bu süreç, eğitim programını öğrenci, öğretmen, çevre vetoplum özelliklerine göre değiştirmektedir. (Hjalmarson, 2008). Değişen ve gelişenihtiyaçları karşılamak, ihtiyaçları ve eksiklikleri belirlemek; farklı bir değişle, varolan durumu iyi analiz etmek önemli bir konudur. Kurumların, programların ya dasüreçlerin stratejik durumlarının belirlenmesinde çeşitli yaklaşımlar ve tekniklerkullanılmaktadır; bunlardan biri deGZFTanalizidir (Hill veWestbrook, 1997). GZFTanalizi incelenen programın, kurumunveya sürecin iç etkenleri; güçlü ve zayıf yanlarıile dış etkenleri; programa, kuruma veya sürece yönelik fırsat ve tehditleri ortayaçıkarmada kullanılan bir yöntemdir (Gökmenoğlu ve Eret, 2011). Bu çalışmada da, e-öğrenme uygulamalarında var olan durumun belirlenmesinde GZFT analizininkullanımına ilişkinbilgilere yer vermek amaçlanmaktadır.
Hülya EKER, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Bu çalışmada, öğrenmenin yaşı yoktur′un yanına öğrenmenin belli bir kalıbı dayoktur′u eklenerek, günümüzün daha eğlenceli, daha esnek zamanlı öğrenme aracıolan uzaktan eğitimkonusunda yaşanılan deneyimpaylaşılacaktır.
BÖLÜM: 3E-Öğrenme UygulamalarınınDeğerlendirilmesinde GZFT Analizi…………….…….........................…..
BÖLÜM: 4Teknik Bir Bölümü Uzaktan Okumak……………........................……….
37-44
45-50
.
XVI
E-ÖĞRENME TASARIMINDAYENİ MODELVE YAKLAŞIMLAR
BÖLÜM: 5
......................………..……51-62
BÖLÜM: 6Uzaktan Eğitim'de Evrensel Tasarım…..…………............................…….63-76
BÖLÜM: 7Karma Öğrenme Sistemlerinde Ulaşılabilir Bilgisayar TeknolojilerininKullanımı:UyarlanabilirBirYaklaşım..………………….......................……………..…77-90
T. Volkan YÜZER, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Öğrenme kavramı, insanoğlunun kendini geliştirmesi, bilgisini diğerleri ilepaylaşabilmesi açısından önemli bir kavram olarak tarih boyunca onun yanında yeralan önemli bir kavramdır. Yaşamboyu öğrenme de insanın her zaman için bilgisiniarttırabileceği bir ortamın hep yanında olduğunu belirtir. Televizyon, özelliklegelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki insanların temel yaşamboyu öğrenmekaynaklarındanbiridir.
Bu kitle iletişim aracındaki gelişmeler etkileşimli televizyon anlayışı veyayıncılığının ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu çalışmada özellikle etkileşimlitelevizyon programlarının ve içeriklerinin geliştirilmesi ile ilgili kurum ve şirketlerhem Türkiye'nin ihtiyaçlarına cevap verebilecek, hem de kendilerinden sonra bu türyayınlara başlayacakdiğer ülkelerdeki şirket ve kurumlara öncülük edebileceklerdir.
Emine ARUĞASLAN, Süleyman Demirel Üniversitesi, IspartaGülsün EBY, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Bu çalışma, uzaktan eğitim teknolojilerinin bireysel engelliler için nasılyapılandırılması gerektiği üzerinde durulmuş bir değerlendirme çalışmasıdır.Bireysel engelleri olan insanlara okumaları için fırsatlar sunan Uzaktan Eğitim'inöğrenme ortamlarının, eş zamanlı ve eş zamansız ders içeriklerinin nasıldüzenlenmesi gerektiği üzerinde durulmuştur. 21. yy. da halen hem gelenekselyöntem hem de uzaktan eğitim yöntemi ile eğitim yapan kurumlarda görme engellilerve ya işitme engelliler için çözümler bulunsa da psikolojik, hareket ya da öğrenmeengelliler için düzenlemelerin yapılandırılmasında sorunlar sürmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü'nün tarafından belirlenen 650 milyon engelli için bubariyerlerin kaldırılması zorunlu bir gerekliliktir. Engelli bireyler için tasarlananortamlar için evrensel tasarım prensipleri örneklendirmelerle incelenmiştir. Budeğerlendirmeler ışığında nicel ve nitel araştırmaların yapılması ve evrensel tasarımkonusunun engelliler için hem mimari açıdan hem de uzaktan eğitim olanaklarıaçısından iyileştirmeyeyönelik çabagösterilmelidir.
Gülcan YILMAZ, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Bir E-Öğrenme ortamı Olarak Yaşamboyu Öğrenme Açısından EtkileşimliTelevizyonun Türkiye’de Kullanım Olanakları
XVII
Gelişen teknolojilerin öğrenmede kullanılmasıyla daha etkin ve daha etkiliöğrenme sağlamak amaçlanmaktadır. Barkan (1994), ortaya konan tüm eğitimteknolojilerinin temelinde bilginin sahip olduğu dolaşım ve paylaşım hızına erişmeamacı yattığını belirtmektedir. “Her geçen yıl bilginin olağanüstü miktarda artması,tamamının bireylerce öğrenilmesinin olanaksız hâle gelmesi, gerektiği yer vezamanda bilgiye erişebilmenin önemini artırmıştır (Bulun vd., 2004: 165). Karmaöğrenme (hybrid learning-h-learning), ulaşılabilir bilgisayar teknolojileri (ubiquitouscomputing-u-computing) ve ulaşılabilir öğrenme (ubiquitous learning-u-learning),öğrenme deneyiminin geleceğinde yer alan kavramlardır. Öğrenmenin değişenyapısına ayak uydurabilmek için bu kavramların daha iyi anlaşılması ve bu geçişsürecinin bir parçası olan karma öğrenme bağlamında ulaşılabilir bilgisayar (u-bilgisayar) teknolojilerinin kullanılanabilirliğinin sorgulanması gerekmektedir. Buçalışma, yukarıdaki sorunun cevabına bir temel oluşturmayı amaçlamakta ve bukavramların ayrıntılı tanımlarına yer vererek, sözü edilen kavramları uyarlanabiliröğrenme (adaptive learning) yaklaşımı çerçevesinde ele almaktadır.
Zehra Kamışlı ÖZTÜRK, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
E-öğrenme kavramı ile teknolojideki gelişmelere paralel olarak m-öğrenme ve u-öğrenmegibi farklı kavramlar ortaya çıkmaktadır.Hedef kitle vemevcut yeterliliklerebağlı olarak uzaktan eğitim sistemlerinin geliştirilmesinde, farklı ölçütler altındakifarklı gereksinimler çok ölçütlü bir karar verme ortamı oluşturmaktadır. Dolayısıyla,karar vericiler ilk olarak farklı öğrenme sistemlerinin değerlendirildiği karmaşık birkarar problemi ile karşılaşır. E-öğrenme,M-öğrenme ve U-öğrenme başlıkları altındasunulan farklı özelliklerin, bilgi ve iletişim teknolojileri kullanarak uzaktan öğretimyapmak isteyen bir kurumda çok ölçütlü olarak değerlendirilmesinin yapıldığı buçalışmada, hem nitel hem de nicel ölçütleri aralarındaki ilişkileri de ele alarakseçenekleri değerlendiren Analitik Serim Süreci (ANP) yaklaşımı kullanılmıştır.Kişisel kararlar kişiden kişiye değişmekler beraber, yönetici, tasarımcı ve öğrenengibi faklı bireylerden oluşan bir gruptan tek tek yargılar alınmış ve bu yargılardan tekbir karar ortaya çıkarılmıştır. Böylece, farklı görüşler tek bir modelde bir arayagetirilmiştir. Model sonucunda e-öğrenme, m-öğrenme ve u-öğrenme sistemlerininağırlıkları (önem dereceleri) eğitim kurumlarının alacakları kararlarda yol göstericiolacaktır.
Z. Gönül BALKIR, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
BÖLÜM: 8Açık ve Uzaktan Öğretimde Çok Ölçütlü Bir Karar Verme Yaklaşımı ileÖğrenme Modeli Seçimi: E-Öğrenme, M-Öğrenme, U-Öğrenme?...........91-104
E-ÖĞRENMEDEYENİ KURAMVE UYGULAMALAR
BÖLÜM: 9Hukuk Eğitiminde Yeni Yönelimler:E-Öğrenme Uygulamaları………………..…………................................. 05-1261
XVIII
Küreselleşme, Avrupa Birliği uyum anlaşmaları ve Bologna süreciyle birlikteAvrupaYüksekÖğretimalanına dahil olunması sonucundaTürkYüksekÖğretimindezorunlu değişiklikler yapmaktadır. Gerçekten Avrupa Yüksek Öğretim alanına dahilolan tüm Avrupa ülkeleri gibi Türkiye'de de uygulanan Bologna süreci ve Avrupakredi transfer sistemi (AKTS), tüm Üniversitelerle birlikte hukuk fakültelerinde deyapılan eğitimveöğretimi de etkilemekte vedeğiştirmektedir.
Hukuk eğitiminin incelenmesinde, sınıfta yapılan geleneksel eğitimin tek başınaartık kurumsal ve evrensel anlamda örgün eğitim olanakları sağlayan en iyi uygulamaolma niteliğini yitirdiğini ortaya koymaktadır.
Dünyada ve Türkiye'de e-öğrenme uygulamaları birçok klasik öğrenmeuygulamalarının yerine geçmeye başlamıştır. Bu bağlamda hukuk eğitimine dairsorunların çözümünde bir alternatif olanak yaratabilecek ve olanaklar ölçüsündesorunları çözmeye yönelik çalışmalardan biri de e-öğrenmedir. Özellikle gelenekselçabalarla eğitim sorunlarının yeterince çözülemediği hukuk eğitiminde yeni biryönelimolarake-öğrenmemetotlarına ağırlıkverilebilir.
Çağdaş teknolojinin son derece ileri seviyelere getirdiği e-öğrenme yöntem vemetotları, yüz yüze yapılan hukuk eğitimi yanında bu eğitimi destekleyen vetamamlayan bir eğitim yöntemi olarak çoktan kullanılmaya başlanmıştır. Hukukeğitiminde yeni bir yönelim olarak, e-öğrenme uygulamaları süreç içinde çok dahafazla alanda ve çok daha etkin ve işlevsel bir şekilde uygulanma olanağına sahipolacaktır.
Gaye Topa ÇİFTÇİ, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
IPTV 21. Yüzyılın iletişim teknolojileri olarak kabul edilen telefon, internet vetelevizyonun tüm işlevlerini bir arayagetirerek aynı ortamda kullanıcıya sunabilen biriletişimplatformu olarak ilk kez 2005 yılında kullanılmaya başlanmıştır.Yeni iletişimteknolojileri kullanıcıları teknolojileri her an her yerde bilgiye ulaşma vebilgi edinimiiçin kullanmaktadırlar. IPTV bu açıdan incelendiğinde, mobil iletişim teknolojilerineentegre edilerek mekan bağımsızlığı sağlayan, PVR (personal video recorder) ve n-PVR (network personal video recorder) özellikleri ile zaman bağımsızlığı işlevini degerçekleştiren; ayrıca eşzamanlı ve çoklu etkileşim sağlayabilmesi ve tam zamanlıdestek ortamlarına olanak vermesi ile yaşam boyu ve uzaktan eğitim için önemli birkonuma gelmektedir. Bu gelişmelere uyum sağlama sürecinde yanlış edinimleriengellemek ve işe vuruk beceriler sağlama konusunda hazırlanan programlarıniçeriklerine göre kuramlara temellendirilmesi önem taşımaktadır.
Bu bağlamda; IPTV'nin eğitim açısından kullanımının güçlü ve sınırlı yönleriyapılan çalışmalar ışığında tartışılmış ve IPTV'nin eğitimde etkin bir şekildekullanılabilmesi açısından önerilerde bulunulmuştur
BÖLÜM: 10IPTV'de EğitimUygulamalarına Geçiş…………….……..........................127-140
.
XIX
BÖLÜM: 11E-Araştırma: E-Öğrenme OrtamlarındaYap ı l an Araş t ı rma Me to t l a r ı…. .…………………. .…. . .
BÖLÜM: 12UygulamadakiYaklaşım,KuramVeModeller IşığındaTürkiye'dekiE-Öğrenmeye İlişkin Doğurgular..………..............................................…
141 - 154
155-168
Ahmet BAYTAK, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
Teknolojik gelişmeler ve ardından hızla kullanılmaya başlanılan internet, birçokalan gibi eğitim alanında da yenilikler vazgeçilemeyen gereksinimlerden olmuştur.Dünyanın farklı yerlerinde ve ülkemizde de hızla kullanılmaya başlanan internetsayesinde yapılan e-öğrenme yapılı derslerin sayısı her geçen gün artmaktadır. Bubağlamda eğitim alanında araştırma yapan, yenilikçi ve verimli eğitim verilmesi içinyol gösteren araştırmacılar da e-öğrenme ortamlarına farklı araştırma teknikleriuygulamaktalar. E-öğrenmenin eğitimde faydalı olup olmadığının tartışılmasıötesinde, kitabın bu bölümü e-öğrenme ortamlarındaki nitel olguları inceleyenderinlemesine araştırmalar ve e-öğrenme ortamında uygulanan farklı öğretimstratejilerinin etkilerini inceleyen nicel araştırmalar hakkında yapılanları sunacaktır.Ulusal ve uluslararası literatür taraması yapıldığında e-öğrenme ortamları ile klasiköğrenmeortamları karşılaştırması yapan birçok araştırmaya rastlamakmümkündür.
Üstelik bu araştırmaların çoğu internet tabanlı olarak yapılabilmektedir. Bubölümde konu edilecek olan örnek araştırma metotları ve tasarımları ülkemizde e-öğrenme ortamları üzerinde araştırma yapacak olanlara yol göstermesibeklenmektedir.
Sonuçta günümüzde kullanılan e-öğrenme ortamında yapılan araştırma metotlarıve e-öğrenme ortamında verilerin toplama çeşitleri irdelenmektedir. Ayrıca e-öğrenme ortamlarında veri toplama tekniklerinin nasıl değişiklik gösterdiği vemevcut araştırma stillerin e-araştırmada nasıl değişebildiği örnek araştırma veyafikirlerle açıklanacaktır.
Kadir BORA, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Yok edici rekabet ortamında açık ve uzaktan eğitim kurumları, rekabete yönverebilmek için, kurum bileşenlerini uyumlu bir şekilde bütünleştirmelidirler.Bütünleştirme sürecinde, organ nakillerindeki doku uyumu gibi anahtar-kilitilişkisinden daha nitelikli bir uyumun elde edilmesi, rekabet yönetimini olanaklı vedevamlı kılabilir. Nitelikli bir uyumun elde edilebilmesi için bileşenlere ilişkinözelliklerin, güvenilir ve geçerli açıklama düzenleri ışığında çözümlenmesigerekebilir.
Söz konusu olan gereksinimin karşılanabilmesi için, bu bölümde, uygulamadakullanılan yaklaşım, kuram ve modeller ışığında, Türkiye'deki e-öğrenmeninbileşenlerine ilişkin doğurgular çıkarılmaya çalışılmıştır.
XX
E-ÖĞRENMEDEYENİ İLETİŞİMORTAMLARI TASARIMI
BÖLÜM: 13Web 2.0 Ortamlarından Biri OlanFacebook'ta Türkçe Öğretimi...…….……………..........................………
BÖLÜM: 14sAĞLIK Alanında E-Öğrenme……………………............................…....
BÖLÜM: 15Hızlı E-Öğrenme:Temel Esaslar, Geliştirme ve Araçlar………………...........................….
169-180
181-194
195-206
N. Demet YAYLA, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Bu bölümde, bilgi toplumunda, öğrenenlerin öğrenme süreçlerindeki beklenti vegereksinimlerini karşılayacak, etkili bir öğrenme ve öğretim ortamı oluşturacak,öğrenenlerin öğretenler ile aralarındaki etkileşimi artıracak nitelikteki bir TürkçeÖğretimi'nin, sosyal ağlardan biri olan Facebook'ta gerçekleştirilmesini, dilöğretiminin temel bileşenlerini oluşturan “dinleme, konuşma, yazma ve okuma”becerileri etrafında incelenecektir.
Birim Balcı DEMİRCİ, Okan Üniversitesi, İstanbul.
Türkiye'de e-öğrenme uygulamaları, hem sosyal bilimler hem de uygulamalıbilimler alanlarında, akademik kurumlarda ve özel kuruluşlarda yaygınlaşmakta; e-öğrenmemetodu ile dersler, programlar, hizmet içi eğitimler yürütülmektedir.
E-öğrenme sistemlerinin son dönemlerde sağlık alanında verilen eğitimlerde dekullanılmaya başlandığı görülmektedir. Kişilerin bulundukları yerden farklıbölgelerdeki eğitimlere katılmasını sağlayan, yolculukta geçen vakit kaybını önleyen,yolculuk ve konaklama masraflarını ortadan kaldıran ve fırsat eşitliği sunan e-öğrenme programları sağlık sektöründe hizmet içi eğitimlerinde de oldukça tercihetmektedir.
Bu bölümde, gerek akademik gerekse özel kuruluşlarda, sağlık alanında yürütülene-öğrenmeçalışmaları incelenerekmevcut durumortaya konulmaya çalışılmıştır.
Alaattin PARLAKKILIÇ, Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Ankara.
Eğitimde gelişen ve beraberinde karmaşıklığı da getiren teknolojilerinkullanılmasında kolay, süratli ve hızlı tasarımlar ortaya konması eğiticiler içingerekmektedir. Yeni teknolojileri geliştirme yönünde yapılan çalışmalar, öğrenmeninzamandan vemekândan bağımsız olduğu gibi zamanla yarışır ve maliyet etkin olmasıgerekliliğini de ortaya koymuştur. Eğitsel tasarım süreçleri dikkate alındığında herbasamağın optimize edilmesi ve sadeleştirilmesi arayışları yeni e-öğrenmeortamlarının oluşmasını gerektirmektedir. Mevcut ders tasarımlarında, zaman ve
XXI
kaynak tüketimi iki önemli problemdir. Çeşitli yaklaşımlarla bu sınırlılıkları en azaindirmek, böylece gelişimin önündeki engelleri hafifletmek için gösterilen çabalar,hızlı e-öğrenme (rapide-learning) kavramını ortaya çıkarmıştır.
Kaynakların daha verimli ve etkin kullanılması ve bilginin daha çok bireye dahakısa sürede aktarılması esasına dayanan bu yaklaşım, temel veya orta düzeydeki e-öğrenme çalışmalarının, profesyonel bir ekibe ihtiyaç duyulmadan, kısaltılmışsüreçlerle ve nispeten basit tasarım araçları ile kullanılabilir çözümler ortayakonabilmesinneyardımcı olur
Beril CEYLAN, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Bir konunun kavranmasında yardımcı olabilecek materyallerin yani öğrenmenesnelerinin depolandığı yerlere “nesne ambarları” denilmektedir. Dünya' da veTürkiye'de birçok nesne ambarı yer almaktadır. Bu ambarlar çeşitli değerlendirmeölçütleri ile içerisinde yer alacak nesneleri belirlemekte ve bunları ücretsiz olaraköğrenenlere sunmaktadırlar. Bu çalışma içerisinde Merlot, MIT opencourse ware,Vcilt Lor, Atanesa, Türkönde, Netdök, Öğrenme Nesneleri ve Samap gibi Dünya'dave daha çok Türkiye'de yer alan yer alan öğrenme nesneleri ambarları incelenecekbunların içinde hangi alana özgü materyallerin yer aldığı, öğrenme düzeyinin neolduğu, nesneleri kabul adımlarının nasıl olduğu gibi konularda detaylı bilgiverilmeye çalışılacaktır.
Miraç Banu GÜNDOĞAN, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Bir ürün, hizmet, sistem ve(ya) süreç olarak tanımlanabilen uzaktan eğitimdebilgi/içerik, öğrenen/öğreten ve araç/yöntem unsurları ortak bir amacıgerçekleştirmek amacıyla bir araya gelmektedir. Bu unsurların birbirleri ile etkileşimiesastır ve büyük oranda hızla gelişen ve yaygınlaşan iletişim teknolojilerinedayanmaktadır.
Bu yazıda uzaktan eğitimin yeşillendirilmesi ile ilgili standart sorunlara standartçözümler (one size fits all) yaklaşımını terk eden, ürün ömür çevrimi (product life-cycle) kavramını analiz eden, ürünün dayanıklılık süresini doldurduktan sonrageçireceği ömür sonrası (after life) dönemindeki durumunudeğerlendiren ve özelliklede geliştirilen ve uygulamaya konulan çözümleri coğrafi, kültürel ve çevreselfarkındalık çizgisinde tutmayı ilke edinen 'yeşil tasarım' ve 'yeşilmühendislik' kavramve uygulamaları açıklanmaya çalışılarak sürdürülebilir bir uzaktan eğitim anlayışıoluşturmayönündebir öneri çerçevesi sunulmaktadır.
BÖLÜM: 16E- Öğrenmeyi Destekleyen Ortamlar:Nesne Ambarları………………………………………........................…
BÖLÜM: 17Uzaktan Eğitimin Yeşillendirilmesi.………….......................................….
207-216
217-228
XXII
