แมงโกง วินทร์ เลียววาริณ12 13

คนขายไอติมอายุราวห้าสิบกว่า ผมขาวแซมเทา รอยย่นเต็มใบหน้าราวกับผ้าขี้ริ้วเก่ายับย่น แต่เขายิ้มแย้มแจ่มใสทุกครั้งที่เห็นพวกเราหลังโรงเรียนเลิก เราเรียนชั้นประถมในโรงเรียนวิริสวัสดิ์ โรงเรียนเล็ก ๆ ประจำาอำาเภอ สอนแค่ชั้นประถมเท่านั้น นักเรียนทั้งโรงเรียนมีสองร้อยคน คนขายไอตมิสะพายกระตกิกระบอกยาวราวสองฟตุ เสน้ผา่ศนูยก์ลางหนึ่งคืบ หุ้มด้วยไม้ไผ่สานมีสายสะพาย ภายในกระบอกเป็นสองชั้น ระหว่างชั้นอัดน้ำาแข็งจนเต็ม คนขายไอติมสะพายกระติกสองกระบอกมาโรงเรียนทุกวัน รอพวกเราอยู่หน้าประตูโรงเรียนตั้งแต่บ่ายสอง เมื่อเสียงระฆังสุดท้ายตีเลิกเรียนเวลาบ่ายสาม พวกเรากรูออกจากห้องเรียนไปที่ประตู ที่นั่นพ่อค้าแม่ค้าวางแผงขายขนม ลูกกวาด ของเล่น ส่วนข้าพเจ้าวิ่งไปที่คนขายไอติม มันเป็นไอติมน้ำาหวานธรรมดา สีสันหลากหลาย สีแดงคือรสสละ สีส้มคือรสส้ม นอกจากนี้ยังมีไอติมกะทิสด ไอติมเผือก ไอติมถั่วแดง ทุกชนิด

เสียบไม้แบนปลายทั้งสองมน ราคาแท่งละหนึ่งสลึง ไอติมเจ้านี้พิเศษกว่ารายอื่น ๆ คือมีโปรโมชั่น! หากกัดปลายไอติมแท่งใดแล้วพบแถบสีแดงที่ปลายไม้ จะได้รับไอติมฟรีอีกแท่งหนึ่ง ข้าพเจ้ากินไอติมมาหลายครั้ง ไม่พบแถบสีแดงสักครั้ง แต่เพื่อนหลายคนของข้าพเจ้าโชคดีพบไม้ปลายแดงบ่อย ๆ วันหนึ่งหลังชั่วโมงวาดเขียน ข้าพเจ้าหยิบดินสอสีแดงออกมา ฝนสีแดงบนปลายแท่งไม้ไอติมที่เก็บไว้ ครั้นหลังเลิกเรียน ข้าพเจ้าก็วิ่งไปที่คนขายไอติม ยื่นแท่งไม้ปลายแดงให้เขา ลุงรับแท่งไม้ไอติมแท่งนั้นมา ระบายรอยยิ้ม “วันนี้โชคดีนะ เปี๊ยก” ข้าพเจ้ายิ้มเผล่ กินไอติมแท่งใหม่อย่างสบายอารมณ์ หลังจากนั้นก็ดูเหมือนข้าพเจ้าจะพบ ‘โชค’ เสมอ ๆ ทุกอาทิตย์ ได้กินไอติมฟรีบ่อย ๆ ข้าพเจ้าทำาเช่นนั้นมาจนถึงชั้น ป. 5 ก็เลิก แม่สั่งห้าม เพราะฟันของข้าพเจ้าผุอย่างหนัก ค่าหมอฟันแพงเกินกำาลังครอบครัวเรา

ข้าพเจ้าเรียนจบชั้นประถมจากโรงเรียนวิริสวัสดิ์ แล้วไปเรียนต่อชั้นมัธยมที่กรุงเทพฯ ข้าพเจ้าเรียนจบด้วยคะแนนดี เลือกเรียนต่อคณะพาณิชยศาสตร์ จบด้วยคะแแนนดีเยี่ยม ข้าพเจ้าเรียนปริญญาโทสายบริหารธุรกิจ เมื่อนั้นจึงเข้าใจว่าแม้คนขายไอติมไม่ได้จบปริญญาเอ็มบีเอ. เขากลับเข้าใจหลักการตลาดดี โปรโมชั่นของคนขายไอติมยังใช้ได้จนถึงบัดนี้ แต่แผนการตลาดนี้อาจจะล้มเหลวหากเจอคนโกงเช่นที่เด็กชายคนหนึ่งทาสีแดงบนไม้ไอติม ข้าพเจ้ารู้สึกผิดในเรื่องนี้มายี่สิบกว่าปี แม้ว่ามูลค่าของไอติมที่ข้าพเจ้าโกงจะเป็นเงินเพียงไม่กี่บาท แต่มันก็คาใจข้าพเจ้าอยู่ สลัดไม่ออก ทุกครั้งกินไอศกรีมในร้านใด ๆ ข้าพเจ้ามักนึกถึงลุงคนนั้น ข้าพเจ้ากลับไปเยี่ยมโรงเรียนแรกของข้าพเจ้าเสมอ บางครั้งคาดว่าจะพบลุงขายไอติมคนนั้น ข้าพเจ้าอยากขอโทษเขา แต่ก็ไม่เคยพบเขาเลย โรงเรียนวิริสวัสดิ์เปลี่ยนไปมาก บัดนี้สอนถึงชั้นมัธยมปลาย พื้นที่ว่างด้านหน้าโรงเรียนขยายเป็นอาคารเรียนหลังใหม่ ชั้นหนึ่งเป็นห้องอาหาร ภายใน

ไม้ไอติม

จาก แมงโกง

วินทร์ เลียววาริณ

แมงโกง วินทร์ เลียววาริณ14 15

ขายขนมต่าง ๆ อย่างเป็นระเบียบรวมทั้งไอศกรีม ไม่มีพื้นที่สำาหรับคนขายไอติมในกระติกยาวอีกแล้ว ข้าพเจ้าเชื่อว่าโอกาสที่จะพบลุงคนนั้นยากอย่างยิ่ง ใครเล่าจะรู้จักลุงแก่ ๆ สะพายกระติกไอติมมาขายหน้าโรงเรียนในอำาเภอเล็ก ๆ แห่งหนึ่งเมื่อยี่สิบกว่าปีก่อน? วันหนึ่งข้าพเจ้านั่งในร้านไอศกรีมหรูหราแห่งหนึ่ง มองดูเด็ก ๆ กินไอศกรีมถ้วยใหญ่ รูปแบบสีสันหลากตา วิวัฒนาการของไอศกรีมในเมืองไทยเปลี่ยนไปมาก จากความเรียบง่ายสู่ความหวือหวา เด็ก ๆ เหล่านี้มีเงินซื้อไอศกรีมราคาแพงได้ ข้าพเจ้านึกถึงตัวเองที่ยากจนแต่ชอบกินไอติมมากจนทำาทุกอย่างเพื่อที่จะได้กินมัน ทันใดนั้นความคิดหนึ่งก็ผุดขึ้น ข้าพเจ้าสามารถลบล้างความผิดของตัวเองโดยการชดเชยให้เด็กด้อยโอกาส ไม่นานต่อมา โครงการ ไอติมในโรงเรียน ก็ถือกำาเนิด ข้าพเจ้ารวบรวมหาเงินทุนจากแหล่งต่าง ๆ ซื้อไอติมไปแจกเด็กตามโรงเรียนต่าง ๆ ในชนบท เมื่อเห็นสีหน้า แววตา และรอยยิ้มของเด็ก ๆ ที่กินไอติม ข้าพเจ้าก็รู้สึกปลอดโปร่งเป็นครั้งแรกในรอบยี่สิบกว่าปี

วันหนึ่งเลขานุการของข้าพเจ้าเดินมาบอกข้าพเจ้าว่า ชายแก่คนหนึ่งต้องการพบขา้พเจา้ “เขาไมบ่อกวา่จะพบคณุเรือ่งอะไร แตบ่อกวา่มนัเกีย่วกบัโรงเรยีนวิริสวัสดิ์” แขกของข้าพเจ้าคนนั้นอายุราวเจ็ดสิบกว่า ผมขาวโพลน ข้าพเจ้าไม่คุ้นหน้าเขาเลย เขาสบตาข้าพเจ้า บอกว่า “คุณคงจำาผมไม่ได้ ผมคือคนที่ขายไอติมให้คุณตอนเด็ก ๆ ไง” ข้าพเจ้างันไปครู่หนึ่ง “ลุงแน่ใจหรือครับ?” “คุณชื่อ เปี๊ยก ใช่ไหมล่ะ?” “ใช่ครับ” ประหลาดใจที่เขารู้จักชื่อเล่นของข้าพเจ้า

“โรงเรียนวิริสวัสดิ์ใช่ไหม?” “ใช่ครับ ทำาไมลุงจำาผมได้?” “เพราะคุณเป็นเด็กที่ฉลาดกว่าคนอื่น ก็จริงอย่างที่ผมมอง ตอนนี้คุณทำาประโยชน์ให้สังคมมากมาย แจกไอติมเด็กตามโรงเรียน เป็นความฝันของผมมานานแล้ว” “ลุงตามผมเจอได้ยังไง?” “ผมได้ยินข่าวคนแจกไอติมให้เด็ก พออ่านประวัติก็รู้ว่าเป็นคุณแน่ จึงมาหา” ข้าพเจ้าจับมือเขา “ผมดีใจที่ได้พบลุงอีกครั้ง ผมตามหาลุงมานานหลายปี” “มีเรื่องอะไรหรือ?” ข้าพเจ้าสบตาคนแก่ “ผมมีเรื่องจะบอกลุง...” คนแก่เอ่ยว่า “ผมรู้ว่าคุณจะบอกผมเรื่องอะไร ผมก็ตามหาคุณมาหลายปี แต่ไม่เจอ จนกระทั่งเร็ว ๆ นี้ ผมอยากเจอคุณกับเพื่อน ๆ คุณด้วย...” “แล้วจะตามหาเพื่อน ๆ ผมเรื่องอะไรครับ?” “ผมอยากบอกทุกคนว่าผมขอโทษ ตอนนั้นผมยากจนมาก ขายไอติมก็ไม่พอกิน ลูกเมียอดอยาก ผมก็เลยทอนตังค์พวกคุณด้วยเหรียญปลอม ผมรู้สึกผิดมายี่สิบกว่าปี...”