8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
1/158
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
2/158
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
3/158
The Georgian Institute of Politics (GIP) is a Tbilisi-based non-profit, non-partisan, research
and analysis organization founded in early 2011. GIP strives to strengthen the organiza-
tional backbone of democratic institutions and promote good governance and development
through policy research and advocacy in Georgia. It also encourages public participation
in civil society-building and developing democratic processes. Since December 2013 GIP ismember of the OSCE Network of Think Tanks and Academic Institutions.
*This publication has been produces from the resources provided by the National Endow-
ment for Democracy. The opinions expressed are those of the authors and do not necessar-
ily reflect the views of the Georgian Institute of Politics and the National Endowment for
Democracy.
publikacia momzadda `nacionaluri fondis demokratiisTvis~ finansuri mx-ardaWeriT. aq gamoTqmuli mosazrebebi ekuTvnis avtorebs da SeiZleba, ar emTxve-odes „saqarTvelos politikis institutisa“ da „nacionaluri fondis demokrati-isTvis“ Tvalsazriss.
© Georgian Institute of Politics
Tel: +995 599 99 02 12
Email: [email protected]
www.gip.ge
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
4/158
3
ukve daaxloebiT ori aTeuli welia,rac saqarTvelo, postsabWoTa qveynebsSoris, baltiispireTs saxelmwifoebs
Tu ar CavTvliT, yvelaze mets akeTebsstabiluri politikuri instituciebisCamosayalibeblad da marTvis demokra-tiuli sistemis asamuSaveblad. saqa-
rTvelo ukve wlebia, Riad cdilobskanonis uzenaesobis da demokratiuliinstitutebis erTgulebas. Tumca, 2014wlis 27 ivniss evrokavSirTan asocire-bis xelSekrulebis gaformebis Semdeg
adamianis uflebebis dacva, demokra-tizacia da kargi mmarTveloba samarT-
lebriv aucileblobadac iqca, ro-gorc evropuli integraciis procesisnawili. am xelSekrulebam ara mxolod
dauaxlova saqarTvelo evrokavSirs,aramed ganamtkica saqarTvelos, ro-gorc dasavluri „veqtoris“ mqone qvey-
nis pozicia samxreT kavkasiaSi. mdgra-di, kanonze dafuZnebuli mmarTvelobissistemis Seqmna umniSvnelovanesia saqa-rTvelosTvis demokratiul erTa Soris
srulfasovani adgilis dasamkvidreb-lad. da es mizani yvela mimarTulebispolitikosis da politikuri partiebis
umravlesobis mier aris mxardaWerili.miuxedavad imisa, rom evrokavSir-
Tan asocirebis xelSekrulebis xelmow-era mniSvnelovani wingadadgmuli nabi-
jia, qveyanas sandoobis problema mainceqmneba jer kidev myife demokratiisgasamyareblad susti politikuri pro-gresis gamo. saqarTvelo amayobs imiT,rom sakmaod win waiwia evropuli inte-
graciis kuTxiT, Tumca, cxadia isic,rom gacilebiT meti unda gakeTdes
demokratiuli struqturebis insti-tucionalizebis da maTi Semdgomi gam-yarebis mimarTulebiT. evrokomisiis
angariSis mixedviT1, marTalia, saqarT-velom gasuli wlis samoqmedo gegmiT(ENP) gawerili mTavari rekomendaciebi
Seasrula, magram aseve aucilebelia sa-samarTlos da saxelmwifo mmarTvelobis
reforma, sainvesticio garemos daxvewa,adamianis uflebebis dacva da ekonomi-
1 Fourth progress report on Georgia’s implementation of the action plan on visa liberalization. Brus-
sels, 18.12.2015 COM (2015) 684 final. xelmisawvdomia aq: https://ec.europa.eu/transparency/regdoc/rep/1/2015/EN/1-2015-684-EN-F1-1.PDF
winasityvaoba
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
5/158
4
kuri SesaZleblobebis uzrunvelyofa
moqalaqeebisTvis. qveynis demokrati-
ul ganviTarebas aseve sWirdeba bevradufro tolerantuli da pluralistulipolitikuri kulturac.
dRes saqarTvelos winaSe mdgarimTavari amocanaa, demokratiis gasa-Zliereblad warmatebuli evropuli
politika konkretul nabijebad aqcios:saqarTvelos politikuri sistema gar-
damaval etapzea, xSirad icvleba bal-ansi premier-ministrs, prezdentsada parlaments Soris. konstitucia-Si Sesulma ukanasknelma cvlilebebma
gazarda demokratiuli mmarTvelobis
SesaZlebloba, Tumca, cxadia isic, romdRevandel qarTul sazogadoebas akliarogorc Zlieri politikuri neba, aseve,demokratiuli marTvis gamocdile-
bac. ukanasknelma wlebma moitana sxvaproblemebic, maT Soris _ demokratiiTgadaRlac. bolo periodSi qveynismasStabiT Catarebulma kvlevebma cxa-
dyo, rom saqarTvelos moqalaqeebi uk-mayofiloebi arian neli ekonomikurizrdiT, mdidrebsa da Raribebs Soris
mzardi ufskruliT, rac bolo wlebis
manZilze demokratiuli reforme-
bis mimarT sazogadoebis undoblobasuwyobs xels.2 demokratiis mimarT skep-ticizmi, SesaZloa, seriozul safrTxed
iqces qarTuli demokratiis mSeneblo-bis rTul procesSi, maT Soris saqa-rTveloSi demokratiuli politikuri
institutebis ganmtkicebisa da sruly-ofis mimarTulebiTac.
2016 wlis oqtomberSi saparlamen-to arCevnebi gaimarTeba, saarCevnokampania ki saqarTveloSi demokratiiTgadaRlis fonze iwyeba. es arCevnebi
saqarTveloSic da ucxoeTSic ganix-
ileba, rogorc lakmusis qaRaldi qa-rTuli demokratiisTvis. misi Sedege-bi, savaraudod, didi xanis manZilzegasazRvravs saqarTvelos momavals. am
fonze jer kidev ar aris cxadi pasuxikiTxvaze, politikuri elitis cvlile-ba saqarTvelos dasavluri tipis lib-eralur demokratiasTan miiyvans Tu
kvlav politikur ryevebs gamoiwvevs. ma-Sin, roca qveynis dasavleli megobrebielian, rom qarTuli politikuri klasi
2 Trends in the data: Public Support for democracy slowly waning in Georgia. CRRC blogpost. May 9.2016.
xelmisawvdomia:
http://crrc-caucasus.blogspot.hu/2016/05/trends-in-data-public-support-for.html
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
6/158
5
imuSavebs demokratiuli procesis ga-
saumjobeseblad, qarTuli sazogadoe-
bas imedi aqvs, rom politikosebi aseveSeZleben winasaarCevno dapirebebis Ses-rulebas umuSevrobis da siRaribis Ses-
amcireblad. amasTanave mudmivi da Tan-amimdevruli dialogi saqarTvelosa damis dasavleli partniorebs Soris aris
imis winapiroba, rom qveyana, miuxedavadpolitikuri zewolisa, ar gadauxvevs
demokratiis gzidan.am rTul viTarebaSi saqarTvelos
politikis institutma (GIP) „nacionalu-ri fondis demokratiisTvis“ mxardaWer-
iT moamzada winamdebare publikacia
proeqtis“ demokratizaciis analizi
saqarTveloSi“ farglebSi. publikacia
oTxi mokle politikis dokumentisgan darekomendaciebisgan Sedgeba, romelebicmimdinare problemebs Soris im ramden-
ime met-naklebad aqtualur da mwvavesakiTxs moicavs, romelTa winaSec dgassaqarTveloSi demokratizaciis procesi.
imedi gvaqvs, rom es publikacia daa-interesebs bevr institucias da or-
ganizacias, sajaro moxeleebs, re-gionis sakiTxebiT dainteresebulanalitikosebs da yvelas, vinc CarTu-lia saqarTvelos demokratiis da poli-
tikuri ganviTarebis kvlevaSi.
korneli kakaCia
saqarTvelos politikis institutis
direqtori
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
7/158
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
8/158
SeuZlia Tu ara qarTul
marTlmadidebel eklesiasdemokratizaciis procesSi
wvlilis Setana?
politikis dokumenti I
ianvari 2016
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
9/158
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
10/158
9
saqarTvelo evrokavSirSi Sesvlas daevropul ojaxSi sakuTari adgilis
damkvidrebas cdilobs. Tumca, amis-aTvis aucilebelia qveyanaSi demokra-tizaciis procesis warmatebiT warm-arTva. aRniSnuli procesi ioli ar aris_ reformebi aiZulebs sazogadoebas
gadaafasos saukuneebis manZilze dam-kvidrebuli Sexedulebebi da tradic-
iebi. reformebi xSirad sajaro kamaTissagnad iqceva, sadac, rogorc wesi, Za-
lauflebis mqone jgufebi cdilobenkidev ufro gazardon sakuTari zega-vlena. am jgufebs Soris erT-erTiasaqarTvelos marTlmadidebeli eklesia
(sme). sme-m, romelic, ukve wlebia, qvey-nis mosaxleobis Zalian didi ndobiTsargeblobs da romelmac demokrati-asTan dakavSirebul sakiTxebsa da re-
formebze politikuri gadawyvetile-bebis miRebisas gavlena ramdenjerme
ukve iqonia. arsebobs imis SesaZleblo-ba, rom sworad moqmedebis SemTxveva-Si, eklesiam dadebiTi roli iTamaSosdemokratizaciis procesSi, radganacmas SeuZlia zegavlena moaxdinos ro-
gorc qarTul sazogadoebaze, aseveqveynis politikur dRis wesrigzec.
warmodgenil politikis dokumentSigaanalizebulia saqarTvelos marTl-
madidebeli eklesiis damokidebule-bebi demokratizaciis konteqstSi daaseve misi Rirebulebebi da qmedebebi.agreTve ganxilulia potenciuri gze-
bi, Tu rogor SeiZleba CaerTos ekle-sia rogorc reformebis procesSi, asevesaerToerovnuli mniSvnelobis sajaroda politikur debatebSi.
* salome minesaSvili _ saqarTvelos politikis institutis mkvlevari da berlinis Tavisufaliuniversitetis doqtoranti
salome minesaSvili*
mokle Sinaarsi
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
11/158
10
2015 wlis 5 dekembers saqarTvelosmarTlmadidebeli eklesiis winamZR-
varma, ilia meorem ganacxada, rom pa-triarqs patimrebis Sewyalebis uflebaunda hqonoda. am iniciativas, miuxe-davad imisa, rom saqarTvelos konsti-
tuciis mixedviT Sewyalebis ufleba
mxolod prezidents aqvs1
, mxari dau-Wira rogorc mTavrobis, aseve parla-mentis ramdenime wevrma. Tumca, xe-lisuflebis warmomadgenelTa meore
nawilma mkacrad gaakritika es idea.sapatriarqom meore dResve ukan daixiagancxadebiT, rom ilia meores sityve-
bi sakanonmdeblo iniciativad ar iyoganzraxuli. Tumca, ramdenime maRalirangis Tanamdebobis piris mzadyof-nam, emoqmedaT patriarqis miTiTebismixedviT, miuxedavad imisa, rom qveyniskonstitucia eklesias da saxelmwifos
erTmaneTisgan mijnavs, saqarTveloSipolitikasa da religias Soris arse-buli zRvaris bundovaneba kidev ufrometad warmoaCina. saxelmwifosgan ekle-siis gamoyofa demokratiuli mmarTve-
lobis ZiriTadi elementia. saqarTve-losTvis esaa mniSvnelovani winapiroba,
raTa miaRwios sagareo politikis saja-rod gacxadebul mizans _ gawevriandes
evrokavSirSi da Seasrulos asocirebisSeTaxmebis yvela piroba.radganac saqarTveloSi aseTi myifeazRvari eklesiasa da saxelmwifos So-ris, qveynis demokratizaciis proces-
Si gavlenian marTlmadidebel eklesiasmniSvnelovani roli eniWeba. sme-s aramxolod SeuZlia sakuTari mosazre-bebi sazogadoebis sxvadasxva fenebSi
gaavrcelos, aramed zogierT SemTxveva-Si, mniSvnelovani zegavlena moaxdinospolitikur dRis wesrigzec.
marTlmadidebeli eklesiis ZalauflebaqarTuli sazogadoebis mzard religi-
urobas efuZneba. „kavkasiis barometris“ukanaskneli, 2013 wlis kvlevis mixedviTsaqarTvelos mosaxleobis 81% sakuTarTavs marTlmadidebeli eklesiis wev-
rad miiCnevs, qveyana ki msoflioSi xuTiyvelaze religiuri eridan erT-erTia.2 maT Soris, vinc sakuTar Tavs sme-s wevradaRiqvams, 95%-s miaCnia, rom religia maT
cxovrebaSi mniSvnelovan rols TamaSobs.3 ufro sayuradRebo da mravlismTqmeli kiisaa, rom 18-35 wlis axalgazrdebi, ufro
Sesavali: sme-s Zalaufleba da gavlena
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
12/158
11
religiurebi arian, vidre isini, vinc 35
welze ufrosia (grafiki)4.
marTlmadidebeli eklesiis gansakuTre-buli statusi saqarTvelos konstitu-ciaSi mis rols kidev ufro aZlierebs.
2002 wels, konstituciuri SeTanxmebiT,romelic konkordatis saxeliTaa cno-bili, saqarTvelos marTlmadidebeleklesias mravali privilegia mieniWa,maT Sori _ gaTavisuflda gadasaxadebi-
sgan. SeTanxmeba Seexo ganaTlebis dakulturis sferoebsac da gulisxmobda
imasac, rom saxelmwifosa da eklesias
„erToblivad ezrunaT“ qveynis kul-
turul memkvidreobaze5. amas garda, Tuskolebi da sxva saganmanaTleblo dawe-sebulebebi marTlmadideblobis swavle-
bas gadawyveten, saswavlo gegmebis gan-sazRvra da maswavleblebis arCeva sme-sprerogativaa.6 eklesiam, sakonstitucioSeTanxmebiT gansazRvruli uflebebisgansaxorcieleblad mogvianebiT aseve
gaaforma xelSekrulebebi ganaTlebisada iusticiis saministroebTan.7
wyaro: CRRC. (2013). kavkasiis barometri saqarTvelo.
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
13/158
12
qarTul eklesias, mosaxleobaSi didi
avtoritetis gamo, potenciurad mniS-vnelovani wvlilis Setana SeuZliaqveynis demokratizaciis da Sesabami-sad, evropeizaciis procesSi, Tumcaamavdroulad Seswevs sakmarisi gavle-
na, rom es procesi, sulac, Seaferxos.
demokratiasTan dakavSirebul sakiTx-ebTan mimarTebaSi eklesias winaaRmde-gobrivi pozicia ukavia.is, erTi mxriv, kategoriulad ewinaaRm-
degeboda qarTul kanonmdeblobaSi lib-eraluri demokratiuli RirebulebebisSetanas. 2011 wels, patriarqma ilia
meorem protesti gamoTqva samoqalaqokodeqsSi im cvlilebis Setanaze, rome-
lic religiuri umciresobebis jgufebsuflebamosilebas aZlevda sajarosamarTlis iuridiul pirebad dareg-istrirebuliyvnen. eklesiam gaakritika
kanoni da ganacxada, rom es cvlilebaewinaaRmdegeboda rogorc eklesiis,aseve saxelmwifos interesebs.8
cvlilebebs win uZRvoda saprotesto
aqciebi, romelic eklesiis mier iyoorganizebuli da romelic ZiriTadadefuZneboda SiSs, rom es kanoni Seasus-
tebda sme-s pozicias ramdenime sadavo
eklesiis mflobelobasTan dakavSirebiT_ gansakuTrebiT im taZrebTan mimarTeba-Si, romlebzec somxuri eklesia davobs.kidev erTi magaliTia 2014 wels, an-tidiskriminaciuli kanonis miReba, ro-
melsac sme aqtiurad ewinaaRmdegeboda.
sasuliero pirebi piradadac eswrebod-nen parlamentis plenarul sxdomebs imargumentiT, rom Tanabari uflebebi se-qsualuri umciresobebisaTvis da gen-
deruli Tanasworoba moralur princi-pebs ewinaaRmdegeboda.9
saqarTvelos parlamentma cvlile-
bebi orive SemTxvevaSi miiRo da sab-olood kanonebi damtkicda. Tumca, an-tidiskriminaciuli kanonis bolo versiamiRebamde mniSvnelovanwilad Seicvala.saboloo dokumenti aRar iTvaliswinebsinspeqtoris ofisis Seqmnis ideas, xolo
diskriminacia mxolod im SemTxvevaSiisjeba, Tuki ar ewinaaRmdegeba saxalxomorals da sme-sTan gaformebul sa-konstitucio SeTanxmebas.10 samoqalaqo
sazogadoeba Seuracxyofili darCa amcvlilebebiT, radgan aRmoCnda, romparlamentma qveynis demokratizaciis
sme: demokratizaciis xelSewyobis da Seferxebis Zalaufleba
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
14/158
13
xarjze eklesias asiamovna.
mniSvnelovania isic, rom aRniSnu-
li sakanonmdeblo cvlilebebi qveynisdemokratiul arCevans ukavSirdebodada evrokavSirTan asocirebis SeTanxme-
bis gegmiT iyo gaTvaliswinebuli.amavdroulad, saeklesio wreebis Tval-TaxedviT, es cvlilebebi qarTul Rire-bulebebs safrTxes uqmnis _ isini dasav-leTis `arawminda Rirebulebebad~ da im
didi gegmis nawilad miiCneva, romlismixedviTac saqarTvelos marTlmadide-bluri tradiciebis damcavis sakralu-ri roli unda daaTmobinon. magaliTad
saqarTvelos kaTolikos-patriarqTan
Sexvedrisas, evrokomisar Stefan fulesmouwia ganemarta, rom evrokavSiris wev-roba qarTul tradiciebs ar ewinaaRm-degeba da safrTxes ar uqmnis.11
miuxedavad zemoTaRniSulisa, eklesiasaqarTvelos dasavleTTan integrire-bis Riad gaprotestebas mainc erideba.12 roca saqme exeba evrointegraciasTan
dakavSirebiT sakuTari poziciis gacxa-
debas, sme-s pozicia ambivalenturia.13
dasavluri Rirebulebebis raRac naw-ilis sajarod dagmobis miuxedavad,patriarqma ilia meorem ramdenjerme
ganacxada, rom eklesia yvelafers gaa-keTebs imisaTvis, raTa saqarTvelo ev-rokavSiris wevri gaxdes.14
sme-s zogjer gaurkveveli da winaaRmde-gobrivi pozicia eWvqveS ayenebs eklesi-
is rols demokratizaciis procesSi daibadeba SekiTxva: ramdenad Tavsebadiamisi ideologiuri pozicia liberaluridemokratiis principebTan? aseve Cndeba
sxva ramdenime kiTxvac: SeuZlia Tu ara
sme-s sakuTari wvlilis Setana demokra-tizaciasa da dasavleTTan integraciaSiTu am process is mxolod Seaferxebs?ramdenad SesaZlebelia saxelmwifosa
da eklesias Soris harmoniuli urTier-Toba? ra unda viRonoT imisaTvis, raTaeklesia pozitiurad CaerTos qveynisganviTarebis procesSi?
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
15/158
14
saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia
gavlenas ZiriTadad erovnuli idento-bis diskursis saSualebiT inarCunebsda gansakuTrebul mniSvnelobas ani-Webs tradiciebsa da adaTebs, romleb-sac marTlmadidebluri sarwmunoebis
CarCoebSi aqcevs. magaliTad, patri-
arqma ilia meorem gamoTqva mosazreba,rom cnobili qarTveli moRvawisa damoazrovnis, ilia WavWavaZis mier gan-sazRvruli erovnuli Rirebulebebi –
`mamuli, ena, sarwmunoeba~ Semdegi sax-iT Camoyalibebuliyo: `RmerTi, mamuli,adamiani~,15 _ amiT neitraluri `reli-
gia~ promarTlmadidebluri RmerTisideiT Canacvlda. ase rom, sme-s mierSemoTavazebuli erovnuli ideologiaeqskluziuri xasiaTisaa. miuxedavadimisa, rom saqarTveloSi qristianebi,magram eTnikuri araqarTvelebi, mainc
qarTvelebad iTvlebian, `araqristianu-li cxovrebis (cxovrebis stilis) mimde-vari qarTvelebi ar SeiZleba iyvnen qar-Tuli ideis nawilni.~16 ase rom, eklesiis
mixedviT `qarTveloba~ or svetze dgas:sulierebasa (qristianoba da adaTebi)da erovnul-kulturul Rirebulebeb-
ze.17
amasTanave efuZneba ra marTlmadide-blobis, rogorc unikaluri da gamor-Ceuli civilizaciis ideas, sme religi-aTa Soris privilegirebuli statusismopovebas cdilobs. patriarqma 1997
wels ganacxada, rom `mxolod marTl-
madidebeli eklesia inarCunebs qris-tianobis swor da Tavdapirvel swav-lebas.~18 miuxedavad imisa, rom smeqarTveli xalxis saxeliT moqmedebs, is
mainc mxolod erT religiuri umrav-lesobis jgufs warmoadgens. adamianisuflebebis swavlebisa da monitoringis
centris (EMC) angariSis19 mixedviT,adgilobriv muslimebTan konfliqtebisdros, 2012 wlis Semodgomaze, nigvzian-Si, winwyarosa da samTawyaroSi, eklesi-am Carevis Sedegad ara mxolod situ-aciis monopolizireba moaxerxa, aramed
is moTxovnebi, romlebic samRvdeloe-bam wamoayena, religiuri umciresobebisuflebebs arRvevda.zogadad sme amtkicebs, rom demokrati-is sawinaaRmdego araferi aqvs. Tumca,
liberalizmis cnebasa da demokratiismimarT gansxvavebul damokidebulebas
sme-s Tavsebadoba liberalur demokratiasTan
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
16/158
15
gamoxatavs: patriarqis TqmiT, `swori
religiuri da erovnuli ideologiis ga-
reSe liberalizmi~ ̀ fsevdodemokratiaa~da qveynisaTvis safrTxes warmoadgens.20 sme-s warmomadgenlebs miaCniaT, rom
saqarTveloSi ramdenime prodasavlelipolitikosi qarTveli eris unikaluro-bis winaaRmdeg demokratiis saxeliTilaSqrebs.21 amgvarad, sme religiurinacionalizmis aRzevebas uwyobs xels,22
romelic, maTi azriT qarTveli erisgadarCenis erTaderTi gzaa. es ki niS-navs, rom kanonis uzenaesoba mxolod ma-Sin aris Rirebuli, rodesac is morals
daefuZneba. rogorc patriarqma ganacxa-
da: `dRes saqarTveloSi kanonis uzenae-soba gansakuTrebulad mniSvnelovania,radganac miRebuli kanonebi xSirad gan-sazRvravs rogorc ekonomikur da so-
cialur viTarebas, aseve, adamianebis su-lier mdgomareobas. […] mTavrobam undagaiTvaliswinos, rom saxelmwifos miermiRebuli kanonebi ar unda ewinaaRmde-
gebodes wminda kanonebs~.23
zogadad, liberalizmis ideas eklesiauaRresad kritikulad uyurebs.24 iserTgvar postmodernizmad aris aRqmu-li, sme am koncefcias ganmartavs, ro-
gorc srul Tavisuflebas, roca nebi-
smieri qmedeba daSvebulia, aseTi xedva
ki qristianobisTvis miuRebelia. patri-arqi xSirad amaxvilebda yuradRebasimaze, rom es ori mosazreba arsebiT-
ad erTmaneTs ewinaaRmdegeba: `arCev-anis Tavisufleba fsevdoliberalizmSigulisxmobs imas, rom yvela Rirebule-ba Tanabrad kargia. meore mxriv, miuxe-davad imisa, rom qristianoba saSuale-
bas gvaZlevs, gavakeToT arCevani, isagreTve gvaswavlis gansxvavebas kargsada cuds Soris, me pativs vcem TqvensarCevans, magram ara nebismier arCevans.
qristianobaSi yvelaferi nebadarTu-
lia, Tumca, yvelaferi kargi ar aris~.25
swored es pozicia udevs safuZvladsme-s damokidebulebebs da im Rire-bulebebs, romlebsac eklesia qadagebs.
maT Sorisaa Seuwynarebloba seqsualu-ri umciresobebis mimarT da genderuliTanasworobis miuRebloba. 2013 wlis17 maiss, homofobiisa da transfobiis
saerTaSoriso dRis aRsaniSnavad Sekre-bili ormocdaaTi aqtivistis sawinaaRm-degod mimarTul aqcias da fizikurdapirispirebas, samRvdeloeba miuZRvo-da win erisa da religiurobis dacvis
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
17/158
16
mizniT. fizikuri dapirispireba yvelam
dagmo, magram eklesiis mesveurebma es
dRe `ojaxis siZlierisa da mSoblebispativiscemis dRed~26 gamoacxades. mniS-vnelovania rom, qarTuli sazogadoe-
bis raRac nawili umciresobebis ufle-bebs safrTxed aRiqvams: 2014 welspatriarqma xmamaRla isaubra am SiSze,rodesac ganacxada: „gveubnebian, romumciresobebis uflebebi unda iyos
daculi, magram vin daicavs umravleso-bas, vin daicavs qarTvel xalxs?“27
sme sakuTar rols sruliad saqarTve-los damcvelad xedavs marTlmadide-
bluri qristianobis qolgis qveS. es
ki imas niSnavs, rom sapatriarqo pri-oritets aniWebs sruliad sazogadoe-baze pasuxismgeblobas individualurigadarCenis ideis xarjze. amis naTeli
magaliTia eklesiis ierarqebis qadage-bebSi koleqtiuri cnebebis xSiri xsen-eba. magaliTad, mosazreba, rom ojaxis
cneba qarTveli eris safuZvelia, imasacniSnavs, rom iseTi ideebi, rogoricaagenderuli Tanasworoba da Tanabariuflebebi seqsualuri umciresobebi-sTvis, is safrTxea, romelsac eris ga-nadgureba SeuZlia.28 aRsaniSnavia rom,
qarTvelma xalxma eklesias bevrjer
daudastura ndobis maRali xarisxi, rac
aZlierebs eklesiis narativs, rogorcinstitutisas, romelsac SeuZlia sazo-gadoebas moraluri standartebi da
qcevis wesebi ukarnaxos.29 sme-s xalxismobilizebis unari kargad gamoCnda 2011da 2013 wlebSi samRvdeloebis garkveu-li nawilis mier organizebuli demon-straciebis dros. kidev ufro STambe-
Wdavi iyo is, rom patriarqis mowodebasimSvidisken sakmarisi aRmoCnda gam-protesteblebisTvis Sin dasabruneb-lad. aseve sayuradReboa rom, socialu-
ri konfliqtebis dros qarTveli xalxi
eklesiis mxares dgeba. 2011 wlis pro-testebis Semdeg Catarebuli kvlevebiaCvenebs, rom samRvdeloebis warmomad-genlebis winamZRolobiT gamarTuli
demonstraciebis Semdeg, mosaxleo-bis 80%-ma mxari dauWira mosazrebas,rom parlaments kanonis miRebamde sa-
patriarqosaTvis unda ekiTxa rCeva.30 es viTareba gviCvenebs, rom qarTulisazogadoebis azri winaaRmdegobriviada ixliCeba urTierTdapirispirebulcnebebs _ demokratiasa da tradiciebsSoris, romelebic religiur diskurs-
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
18/158
17
Sia warmodgenili. qarTvelebis umrav-
lesoba demokratias uWeres mxars, ma-
gram es demokratia upirobo ar aris:CRRC-is mier Catarebulma kvlevebmaaCvena, rom rodesac demokratiasTan
dakavSirebuli Rirebulebebi tradic-iebs ejaxeba, respondentebi elian, rommTavroba prioritets Tavisuflebis na-cvlad tradiciebs mianiWebs.31 magaliT-ad, gamokiTxulTa didma raodenobam mx-
ari dauWira mosazrebas, rom mTavrobamtradiciebis sawinaaRmdego nebismieriinformaciis beWdva unda SezRudos.gamokiTxulTa ufro naklebi raode-
noba miiCnevda, rom gadawyvetileba
nebismieri informaciis gamoqveynebisTaobaze gamomcemlis piradi pasuxismge-blobaa da mTavroba ar unda Caerios.magram aqve unda gaviTvaliswinoT ori
ram. pirveli is, rom eklesia sulacar gaxlavT homogenuri dawesebuleba.miuxedavad imisa, rom samRvdeloebis
umravlesoba imeorebs patriarqisa da
maRali saeklesio ierarqebis mosazre-
bebs, mainc arseboben individebi, visiSexedulebebic gansxvavdeba dominan-turi jgufisagan da ufro axlos dgas
liberalur ideebTan. aRsaniSnavia isic,rom sme-s xelmZRvaneloba qadagebs ram-denime politikuri da samoqalaqo Ri-rebulebis Sesaxeb, romlebic SeiZlebademokratizacias davukavSiroT. maT
Sorisaa mowodeba, rom yvela moqalaqemunda miiRos monawileoba kanonebismiRebis procesSi,32 patriarqi saubrobsganaTlebasa da Sromis mniSvneloba-
ze, aseve wesrigis dacvis, saxelmwi-
fos mimarT pativiscemisa da saxelmwi-fos sakuTrebis mofrTxilebis Sesaxeb,rac keTili nebis SemTxvevaSi garkveulpirobebs qmnis erovnuli dialogisTvis
yvela dainteresebuli mxaris (saxelm-wifo, marTlmadidebeli eklesia, samo-qalaqo sazogadoeba) monawileobiT.
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
19/158
18
sme-s aqtiuroba socialuri sakiTxebis
farTo speqtrs moicavs, maT Soris aR-saniSnavia ganaTleba, qvelmoqmedeba dasocialuri fondebi. eklesia aseve Car-Tulia biznesSi. 2014 wlis monacemebisada uaxlesi informaciis mixedviT, sapa-
triarqom daarsa sul cota 84 arakomer-
ciuli iuridiuli erTeuli, maT Sori-saa oTxi universiteti, xuTi sasulieroakademia, 25 skola, 8 socialuri cen-tri, 16 saqvelmoqmedo da saganmanaT-
leblo fondi da 16 kulturuli da sa-suliero dawesebuleba. maT Soris arisaTi TavSesafari, sadac 1000-1500 bavSvi
iricxeba, aseve saqvelmoqmedo centre-bi xandazmuli adamianebisaTvis iseTebi,
rogoricaa TavSesafrebi da ufaso sa-sadiloebi.33 sapatriarqo aseve muSaobssocialur Tematikaze, magaliTad aqvsnarkodamokidebulTa sareabilitacio
centri da aseve centri smenis armqonebavSvebisTvis. amas garda, sme-m gaafor-ma xelSekruleba iusticiis saministro-
sTan, raTa imuSaos probaciaSi myof da
gaTavisuflebul patimrebTan,34 romel-Tac sapatriarqo, magaliTad, eklesiebismSeneblobaze asaqmebs.35
Tumca, mwiri informacia da biujetisgaumWvirvaloba arTulebs eklesiis mier
Catarebuli saqvelmoqmedo samuSaoebis
Sefasebas. ukanaskneli sami wlis ganmav-lobaSi, eklesia saxelmwifo biujetidanyovelwliurad 25 milions iRebda. 2013wlis erT-erTi angariSi gviCvenebs, rom
sabiujeto gadaricxvebis 75% ixarjebareligiur ganaTlebaze. Tumca, angari-Si ar aris detaluri da Tan ar axlavs
sruli dokumentacia. meore mxriv, imTanxebidan, rasac sapatriarqo iRebs
municipaluri fondebidan, mxolod 1%ixarjeba socialur proeqtebze, 19%eklesiebis mSeneblobasa da morTuloba-ze da 8% _ religiuri ritualebisTvis
saWiro sagnebis SenaZenze. informaciadanarCeni Tanxebis xarjvaze am etapzear aris xelmisawvdomi.36
sme-s socialuri da ekonomikuri saqmianoba
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
20/158
19
naTelia, rom sme-s ideologiis ramden-
ime aspeqti ufro ewinaaRmdegeba, vidrexels uwyobs liberaluri demokratiisprincipebs. miuxedavad amisa qarTulsazogadoebaSi eklesiis didi avtorite-ti da Zlieri pozicia gvafiqrebinebs,
rom eklesiis CarTva qveynis demokra-
tizaciis da evropeizaciis procesebSiumniSvnelovanesia. mniSvnelovania arunda moxdes sme-s izolireba qveynisganviTarebis da dasavleTTan integri-
rebis gzaze. magram amave dros, ekle-sia unda CaerTos ise, rom procesebzedadebiTi gavlena iqonios. eklesias
sakmarisze didi Zalaufleba aqvs imisT-vis, raTa gavlena moaxdinos sazoga-
doebriv ganwyobaze, aseve SeuZlia mo-saxleobis organizeba ise, rom SedegadraRac Seicvalos, rasac Tavis mxriv,cvlilebebi moaqvs sazogadoebriv do-
neze. arsebobs ramdenime gza imisaTvis,rom sazogadoebis sxvadasxva jgufebmada mTavrobam es dadebiTad gamoiyenon.Tumca, liberalur demokratiasTaneklesiis damokidebulebis gaTvalis-
winebiT sapatriarqosTan muSaoba gam-Wvirvale da Ria unda iyos. Teoriulad,
TanamSromloba SeiZleboda Semdgariyo
mTavrobis an samoqalaqo sazogadoebismier forumis organizebiT, sadac dia-logSi CaerTvebodnen Ria jgufebi sme-dan da sxva religiuri organizaciebic.amasTanave, mniSvnelovania eklesiasTanda samRvdeloebis maRal ierarqiasTan
komunikaciis Ria saSualebebis Senar-Cuneba, ZiriTadad imisaTvis, rom maTinformacia mivawodoT da CavrToTiseT diskusiebSi, romlebic safuZvels
Cauyris urTierTgagebas demokratiuliRirebulebebis mniSvnelobis Sesaxeb.realurad, mTavrobasa da marTlma-
didebel eklesias Soris garkveuliinstitucionaluri urTierToba ukve
arsebobs, Tumca, is am angariSSi dasax-ul miznebs ar emTxveva. 2012 wels pre-mier-ministris TavmjdomareobiT Seiqm-na komisia konstituciuri SeTanxmebis
mixedviT gaTvaliswinebuli sakiTxebismosagvareblad, sadac Sedian samRvde-loebisa da mTavrobis wevrebi. magrammisi samuSao jgufebi fokusirebul-ni arian iseT sakiTxebze, rogoricaa
sazRvargareT arsebuli taZrebis sta-tusis dadgena da kulturis Zeglebis
daskvna da rekomendaciebi
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
21/158
20
Seswavla.37 arsebobs kidev erTi organo
_ religiis sakiTxTa saxelmwifo saa-
gento, romelic 2014 wels daarsda immizniT, rom premier-ministrs rCevebimiawodos religiuri politikis Sesaxeb.
maTi proeqtebi jer ar aris dazustebu-li da miuxedavad imisa, rom saagentomukve gamarTa ramdenime Sexvedra ekle-siis ierarqebTan, ucnobia, ramdenad
informaciulia es Sexvedrebi eklesi-isTvis – kerZod ki, iseT sakiTxebTanmimarTebaSi, romlebic demokratiulRirebulebebsa da sagareo politikasexeba. aseve gaurkvevelia ra formiT da
ramdenad xSirad imarTeba es Sexvedre-
bi.38
arsebobs ramdenime gza, romliTac qar-Tul saxelmwifos da samoqalaqo sazo-gadoebas SeuZlia saqarTvelos marTl-
madidebeli eklesia demokratizaciisprocesebSi CarTon:1. saxelmwifo da sme unda CaerTon in-
stitucionalizebul dialogSi, raTamoxdes sme-s informireba saxelmwifoxedvebisa da miznebis Sesaxeb:• prezidentis administraciam unda
dagegmos yovelwliuri Sexvedre-bi eklesiis mesveurebTan, sadac
ganixilaven eklesiisa da saxelm-
wifos urTierTobebs an sxva saja-
ro interesis mqone relevantursakiTxebs;
• saqarTvelos sagareo saqme-
Ta saministrom da saqarTvelossaxelmwifo ministris aparatma ev-ropul da evroatlantikur struq-turebSi integraciis sakiTxebSi
unda daiwyon Sexvedrebi eklesiismaRal ierarqebTan, raTa gauziar-on damokidebulebebi/mosazrebe-bi saqarTvelos evroatlantikurikursis Sesaxeb da gacvalon infor-
macia.
2. evrokavSiris saTanado struqturebiswarmomadgenlebi da qarTuli marTl-madidebeli eklesia unda iyvnen Car-Tuli mudmivi dialogis procesSi,
raTa eklesias hqondes pirdapiriinformacia saqarTvelos momavaliganviTarebisa da dagegmili cvlile-
bebis Sesaxeb:• saqarTveloSi myofma evrokavSiris
warmomadgenlebma Sexvedrebzeunda miiwvion eklesiis ierarqe-bi religiur da sxva sakiTxebzesasaubrod, raTa ar moxdes sme-s
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
22/158
21
gaucxoveba. es uzrunvelyofs ev-
ropis imijis SenarCunebas da uz-
runvelyofs swori informaciisgavrcelebas evrokavSiris Rire-bulebebis Sesaxeb.
• evrokavSiris warmomadgenlebmasaqarTveloSi Camosvlisas undagamarTon patriarqTan dialogizustad iseve, rogorc esaubrebian
saqarTvelos mTavrobas, raTa qar-Tulma eklesiamac miiRos infor-macia saqarTvelo-evrokavSirisormxrivi urTierTobebis dRiswesrigis Sesaxeb.
3. saqarTvelos marTlmadidebel ekle-
siasa da samoqalaqo sazogadoebasSoris unda daiwyos dialogi sazoga-doebriv da saTemo sakiTxebTan daka-vSirebiT, raTa aRniSnul sferoebSi
gaizardos efeqturoba:• sazogadoebriv organizaciebs Seu-
ZliaT eklesiasTan erTad imuSa-
on rig sazogadoebisTvis mniS-
vnelovan sakiTxebze (sanitaruli
pirobebis gaumjobeseba, mwvane sa-
faris movla, sxva saerTo yofiTiproblemebi), maT Soris ganaTle-basa da ganviTarebisTvis Tanxebis
moZiebaze.• sazogadoebriv organizaciebs Seu-
ZliaT organizeba gauwion ekle-siasTan erTobliv RonisZiebebs
da Cautaron treningebi mosax-leobas sxvadasxva unar-CvevebisSesaswavlad, agreTve daexmaronprofesiebis aTvisebaSi, radganeklesia ukve axorcielebs msgavsproeqtebs, magaliTad aqvs kursebi
sxvadasxva xelobis Sesaswavlad.4. saxalxo damcvelis aparatma unda
wamoiwyos mudmivmoqmedi dialogisme-sa da saqarTveloSi arsebuli de-
nominaciebis warmomadgenelTa Soris,raTa maTi urTierToba gaumjobes-des, xolo dapirispireba _ Semcird-
es.
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
23/158
22
bibliografia:
1 Civil.ge. (5.12. 2015). „qarTuli marTlmadidebeli eklesiis patriarqs surs moipovos Sewyalebis
ufleba“. xelmisawvdomia aq: http://civil.ge/eng/article.php?id=288322 Akkoc, R. (13.052015). rukaze - msoflios yvelaze religiuri qveynebi. xelmisawvdomia aq:http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/11530382/Mapped-These-are-the-worlds-most-religious-countries.html3 CRRC. (2013). kavkasiis barometri, saqarTvelo. xelmisawvdomia aq: http://www.crrc.ge/oda4 CRRC. (2014). moxaliseoba da samoqalaqo monawileoba saqarTveloSi. xelmisawvdomia aq:http://www.crrc.ge/oda5 d. afrasiZe (2009). domokratizaciasa da modenizaciaSi dakargulebi. ra elis saqarTvelos? xe-lmisawvdomia aq: http://www.css.ethz.ch/publications/pdfs/CAD-2-9-11.pdf6 sakonstitucio SeTanxmeba saqarTvelos saxelmwifosa da qarTul samociqulo avtokefalurmarTlmadideblur eklesias Soris, (2002) xelmisawvdomia aq: https://forbcaucausus.files.wordpress.com/2014/08/concordat.pdf7 bartelsmani. transformaciis indeqsi, saqarTvelo, 2014 weli. xelmisawvdomia aq:http://www.bti-project.org/uploads/tx_itao_download/BTI_2014_Georgia.pdf8 Civil.ge (7.11.2011) religiuri gaerTianebebis statusze miRebulma cvlilebam kanonis saxe miiRo.xelmisawvdomia aq: http://www.civil.ge/eng/article.php?id=237119 Civil.ge. (20.05.2015) qarTuli eklesia entidiskriminaciuli kanonis winaaRmdeg gamodis. xelmisaw-vdomia aq: http://www.civil.ge/eng/article.php?id=2717510 e. janaSia. saqarTvelo antidiskiminaciul kanons amtkicebs. xelmisawvdomia aq: http://www.caci-analyst.org/publications/field-reports/item/12978-georgia-endorses-anti-discrimination-law.html11 Civil.ge. (4. 03. 2014). evrokomisari saqarTvelos stumrobs. xelmisawvdomia aq: http://www.civil.ge/eng/article.php?id=2700612 k.kakaCia (2014) aris Tu ara qarTuli marTlmadidebeli eklesia dabrkoleba evropuli Rire-bulebebisTvis? xelmisawvdomia aq: http://www.ponarseurasia.com/memo/georgia%E2%80%99s-ortho-dox-church-obstacle-european-values13 t. grZeliZe (2010) saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia: demokratiisa da Tavisuflebis ga-
mowvevebi (1990-2009). qristianuli eklesiis kvlevis saerTaSoriso Jurnali, me-10 tomi, gamocema2-3, 2010 gv. 160-17514 Civil.ge. (4.03. 2014). patriarqi: eklesia gaakeTebs yvelafers raTa saqarTvelo evrokavSiris wev-ri gaxdes. xelmisawvdomia aq: http://www.civil.ge/eng/article.php?id=2700815 patriarqis qadageba (23.03.2014) [video]xelmisawvdomia aq: https://www.youtube.com/watch?v=JZ-KZ0kQGIbs16 saaRdgomo epistole (2011). xelmisawvdomia aq: http://www.orthodoxy.ge/patriarqi/epistoleebi/saagdgomo2011.htm17 t. kaxaZe. (2014). saqarTvelos kaTolikos patriarqis epistolebis analizi. EMC. xelmisawvdomia
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
24/158
23
aq: http://goo.gl/9ipsLm18 saqarTvelos Respublika. (1997). sulierebis zRvarze: interviu saqarTvelos kaTolikos patri-arqTan. amoRebulia arqividan.19 EMC (5.12.2013) sekularizmis krizisi da loialoba dominanturi jgufebis mimarT. xelmisawvdo-mia aq: http://emc.org.ge/2013/12/05/913/20 T. kaxaZe. danarTi21 iqve.22 ixileT meti: p. krego (1994) religia da nacionalizmi saqarTveloSi. perioduli dokumentebireligiaze aRmosavleT evropaSi. tomi 14, gamocema 3. xelmisawvdomia aq: http://digitalcommons.georgefox.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1847&context=ree23 iqve.24 ixileT meti. e. gavaSeliSvili (2012) antimodernuli da antiglobalisturi tendenciebi qarTulmarTlmadidebel eklesiaSi. identobis kursi. tomi 4. xelmisawvdomia aq: http://ojs.iliauni.edu.ge/index.php/identitystudies/issue/current25 saSobao epistole (2014) http://www.tabula.ge/ge/story/78833-ilia-meoris-2014-tslis-sashobao-epistole26 Civil.ge. (16.05. 2014) 17 maiss daigegma ojaxis dRis aRsaniSnavi msvleloba „gei propagandis wi-naaRmdeg. xelmisawvdomia aq: http://www.civil.ge/eng/article.php?id=2723727 ilia meoris qadageba samebis kaTedralSi (13.04.2014) [video]xelmisawvdomia aq: http://www.inter-pressnews.ge/ge/video.html?view=video&video=176428 saSobao epistole, 2014.29
IRI-is kvlevebis mixedviT 2015 wlis Tebervals, qarTuli marTlmadidebluri eklesia arisyvelaze didi ndobiT aRWurvili dawesebuleba saqarTveloSi, 91%-mxarmdaWeri. xelmisawvdomiaaq: http://www.iri.org/resource/iri-georgia-poll-georgians-are-less-optimistic-continue-desire-deeper-ties-west-wary30 b. janeliZe (2015). sekularizacia da desekularizacia saqarTveloSi: saxelmwifo da eklesiasaakaSvilis mTavrobis dros. a. aRajaniani, a. jodike da e. zvirde (2015). religia, eri da demokra-tia samxerT kavkasiaSi. Routledge, niu iorki.31 CRRC. (12.11.2015) cxra ram rac politikosebma unda icodnen qarTveli amomrCevlebis Sesax-eb. socialuri mecnierebebi samxreT kavkasiaSi. xelmisawvdomia aq: http://crrc-caucasus.blogspot.
hu/2015/11/nine-things-politicians-should-know.html32 kaxaZe.33 s „saerTaSoriso gamWvirvaloba – saqarTvelo“(5.09.2014) saqarTvelos sapatriarqosTan dakav-Sirebuli bizneskompaniebi da sxva organizaciebi.xelmisawvdomia aq: http://www.transparency.ge/blog/sakartvelos-sapatriarkostan-dakavshirebuli-bizneskompaniebi-da-skhva-organizaciebi?page=134 SeTanxmeba, saqarTvelos samociqulo avtokefalur marTlmadidebel eklesiasa da saqarTvelosiusticiis saministros Soris probacionerTa da arapatimar msjavrdebulTa resocializaciissferoSi,(2006) xelmisawvdomia aq: http://www.orthodoxy.ge/samartali/shetankhmeba.htm35 saqarTvelos sasjelaRsrulebisa da probaciis saministro. (8.04.2013) probacionerebi eklesiis
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
25/158
24
mSeneblobaSi monawileoben. xelmisawvdomia aq: http://moc.gov.ge/ka/news/2013/04/101336 EMC, (2014) religiuri organizaciebis dafinansebis praqtika centraluri da adgilobrivi xe-lisuflebebis mier. xelmisawvdomia aq: http://emc.org.ge/2014/10/08/the-practice-of-the-funding-of-
the-religious-organizations-by-the-central-and-local-government/37 saqarTelos mTavobis dadgenileba #63 (21.02.2012) xelmisawvdomia aq: https://matsne.gov.ge/ka/document/view/159339738 religiis sakiTxTa saxelmwifo saagento. xelmisawvdomia aq: http://religion.geo.gov.ge/geo/home
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
26/158
qarTuli demokratia gamowvevebis
pirispir: indeferentulidasavleTi, ruseTis zewola
da maTi gavlena demokratiul
procesebze
politikis dokumenti II
Tebervali 2016
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
27/158
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
28/158
27
2016 wlis amerikis sadazvervo samsax-uris mier Catarebulma msoflio sa-
frTxeebis analizma aCvena, rom saqa-rTvelom SeiZleba zurgia aqciosevroatlantikur integracias daruseTisken gadaixaros.1 amis mizezadqmediTi rusuli propaganda da dasav-
leTTan integraciis neli tempiT mim-dinareobis gamo mosaxleobis mzardi
frustracia saxeldeba. qarTvelebsSoris antiimperiuli da antirusuli
ganwyobebi isev dominanturia, Tumca,ruseTis mzardi popularoba aCvenebs,rom safrTxe, Tbilisma prodasavlursagareo politikaze da mis Tanmdevdemokratiul reformebze Tqvas uari,
realuria. ra unda gakeTdes imisaTvis,raTa es scenari ver ganxorcieldes dara SeiZleba moimoqmedos dasavleTma,saqarTvelos xelisuflebasTan da samo-
qalaqo sazogadoebasTan erTad, am pro-cesi SesaCereblad?
arsebobs rwmena rom demokratizaciisda evropeizaciis rTul gzaze mdgarisaqarTvelo SeZlebs daZlios imedga-crueba, aseve SeZlebs SeaCeros qveya-naSi da qveynis gareT arsebuli im an-
tiliberaluri aqtorebis zegavlena,romlebic qveynis demokratizaciis
process ewinaaRmdegebian. aRniSnulpolitikis dokumentSi ganxilulia is,
Tu ra unda moimoqmedon amisTvis, erTimxriv, saqarTvelos xelisuflebam dameore mxriv _ dasavlurma saxelmwi-foebma da institutebma.pirvel yovlisa, saqarTvelos xelisu-
fleba bevrad ufro meti pasuxismge-blobiT unda moekidos dasavlelipartniorebis rCevebs, gaataros re-formebi da aqtiurad SeewinaaRmdegos
biZina lebaniZe*
mokle Sinaarsi
* biZina lebaniZe _ berlinis Tavisufali universitetis mkvlevari, berlinis ekonomikisa da samar-Tlis skolis miwveuli leqtori; saqarTvelos politikis institutis ufrosi mkvlevari.
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
29/158
28
antidasavlur da antidemokratiul
diskursebs. amas garda, evrokavSir-
ma da aSS-m metad unda iaqtiuron rigsakiTxebSi. kerZod, evrokavSirma ufroefeqturad unda warudginos sakuTari
imiji saqarTvelos moqalaqeebs da saqa-rTvelos xelisuflebisgan ufro metidabejiTebiT moiTxovos demokrati-
uli reformebis gatareba. amave dros,
man mxari unda dauWiros prodasavlur
politikur Zalebs xelSesaxebi da mok-levadiani sargeblis SeTavazebiT.mTlianobaSi, demokratizacia da ev-
roatlantikuri integracia saqarTve-loSi urTierTgadajaWvulia da erTisgareSe sruliad warmoudgenelia meore.
Sesavali
2015 wels poloneTis yofilma pre-mier-ministrma donald tuskma Tqva:„saqarTvelo aRmosavleTis partnio-
robis gamokveTili lideria. es ar arispirferoba. es faqtia“.2 mxolod tus-
ki ar fiqrobs ase. saqarTvelo xSiradaRiqmeba, rogorc erT-erTi yvelaze
ufro dasavluri orientaciis mqoneevrokavSiris arawevri postsabWoTaqveyana, qveyana, sadac orive _ xalxi dapolitikuri elitebic proevropuladarian ganwyobilni. miuxedavad imisa
rom, natom ar SesTavaza gawevrianebissamoqmedo gegma (mapi) da evrokavSirmabolomde ver gaamarTla saqarTvelosimedebi gawevrianebaze konkretuli da-
pirebebis SeTavazebiT, qarTuli sazo-gadoebis proevropuli ganwyobebi ar
Secvlila. 60%-ze meti qarTveli axlacmxars uWers saqarTvelos integraciasevrokavSirSi, Tumca, aRsaniSnavia rom
es ricxvi ukanasknel xans odnav Semcir-da.3 sabolood, miuxedavad rigi waru-
mateblobebisa, saqarTvelo demokrati-uli, ekonomikuri da administraciuli
reformebis mxriv regionSi lideriqveyanaa da aSkaraa, rom qarTuli poli-tikuri klasi mcdelobas ar aklebsdaaCqaros evrokavSiris struqturebSiqveynis integracia, ramdenadac iZleva
amis SesaZleblobas arsebuli situacia.Tumca, yvelaferi arc ise kargadaa, ro-gorc erTi SexedviT moCans. marTalia,qveynis evropuli identoba saqarTve-
los politikuri diskursis udavo niSa-nia, romelsac erTnairad iziarebs ro-
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
30/158
29
gorc politikuri elita, aseve xalxic,
demokratizaciis arsi da liberalur-
demokratiuli Sexedulebebi bolom-de ar aris cxadi rogorc sazogadoe-bisTvis, ise politikuri klasisTvis.
politikuri elitebi, gansakuTrebiTisini, vinc xelisuflebaSia, rogorcwesi, sakuTari Zalauflebis gamyareba-ze arian orientirebulni, rac xSirad
ayenebs safrTxis qveS maT erTgulebasdemokratiuli Rirebulebebisadmi dadasavleTisadmi. TviT mixeil saakaSvi-lis prezidentobis dros, myarad pro-evropuli da dasavleTSi ganswavluli
politikuri elitis mier gatarebuli
reformebi ufro avtoritaruli iyo,vidre demokratiuli. amas garda, qa-rTul sazogadoebaSi angariSgasawevjgufebs dResac sjeraT, rom liberal-
uri Rirebulebebi safrTxes uqmnis qa-rTul erovnul identobas.es ganwyobebi damatebiT ikvebeba anti-
liberaluri da prorusuli erovnuliaqtorebiT mediaSi, sazogadoebasa dasamRvdeloebaSi, romlebic dasavleTs
warmosaxaven, rogorc dekadentur da
hedonistur civilizacias, romelic
qarTuli identobis tradiciul Rire-bulebebs ewinaaRmdegeba.kidev ufro SemaSfoTebelia is, rom
gaurkveveli vadiTaa gadadebuli na-tosa da evrokavSirSi gawevrianeba,rac wnexis qveS amyofebs qarTul pro-evropul politikur Zalebs da zrdis
ruseTisa da evraziuli kavSiris pop-ularobas. evraziuli kavSiris mxar-damWerTa ricxvi sami wlis manZilze,10%-idan 31% mde gaizarda.4 miuxedavadimisa rom pro-rusuli xelisuflebis
mosvlis safrTxe axlo momavalSi ar
arsebobs, SesaZloa qarTul politi-kur speqtrSi arsebuli„prodasavluripolitikuri konsensusi“ ukve momavalsaparlamento arCvenebze dasruldes.5
ruseTis mzardi roli SeumCneveli ardarCenila arc saqarTvelos mosaxleo-bisTvis. 2015 wlis agvistos NDI-s kv-
levis mixedviT ruseTis gavlena 17%-iTgaizarda, xolo evrokavSiris gavlena12%-iT Semcirda (cxrili 1.).
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
31/158
30
Tumca, prorusuli ganwyobebis zrdas
Sida politikuri mizezebic aqvs. saak-aSvilis mmarTvelobis dros xelisu-fleba antirusul politikas sakuTariZalauflebis gasamyareblad iyenebda da
amiT cdilobda opoziciis daSinebas dademonizacias, romelsac warmoadgenda,rogorc prorusul troas cxens, rome-
lic saqarTvelos suverenitets emuqre-ba.2012 wels, xelisuflebis demokrati-ulad Secvlis Semdeg saqarTvelosaxalma xelisuflebam antirusul ri-torikaze uari Tqva. Tumca ukanasknel
sami wlis manZilze moqmedi xelisu-
fleba ar iyo Tanamimdevruli dasavle-Tis mimarT. ufro metic, xSirad adan-aSaulebda dasavleTs erTi mxriv, winaxelisuflebis lobirebaSi da meore mx-
riv, imaSi, rom dasavleTi xels afareb-da wina xelisuflebis warmomadgenelTadanaSaulebebs.6 amas garda, mmarTveli
koaliciis ramdenime warmomadgenel-ma Riad gamoTqva survili saqarTve-los evraziul kavSirSi gaerTianebisSesaxeb.7 marTalia es gancxadebebi mx-olod konkretuli individebis kerZomosazrebebia, magram isini xels uSlis
31
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
32/158
31
qarTuli ocnebis (qo) xelisuflebis
prodasavluri sagareo kursis ualter-
nativobas da zrdis prorusuli poli-tikuri partiebis da aqtorebis legit-imaciis SesaZleblobebs.
cxrili 1: mTlianobaSi, evrokavSiris/ ruseTis gavlena saqarTveloSi, gaiz-arda, Semcirda Tu darCa ucvleli 2012wlis Semdeg? (%)(NDI-CRRC kvleva,
agvisto 2015)8
2012 wlis xelisuflebis cvlilebisSemdeg saqarTvelo axali SesaZleblo-bis da axali riskebis winaSe aRmoCnda.zogadad ruseTTan situaciis dalagebam
SesaZloa meti stabilurobis SegrZne-
ba Seqmnas da garkveulwilad waadgeskidec qveynis SigniT reformebis ga-tarebis process, magram arsebobs seri-ozuli riski rom ruseTTan mimarTebaSi
sazogadoebrivi azris da xelisuflebissagareo politikis kursis cvlilebanegatiurad imoqmedebs saqarTvelos
demokratizaciis procesebze.iseT ganviTarebad qveynebisTvis, ro-goric saqarTveloa, demokratiis kon-solidaciisa da saxelmwifo mmarTvelo-bis reformebis gasatareblad, rogorcwesi, sasicocxlod mniSvnelovania aq-
tiuri sagareo mxardaWera. dasavleTis
Sesustebuli zewolis gamo, ruseTis
pirispir marto darCenili saqarTve-los prorusuli xelisufleba naklebadmoindomebs demokratiuli reformebis
gatarebas. amas garda, ruseTi ar arisdainteresebuli, sakuTar sazRvrebTanwarmatebuli demokratiuli qveynebihyavdes. samezobloSi warmatebuli
demokratiuli qveyana kiTxvebs gaa-Cens post-sabWoTa sivrceSi arsebuliavtoritaruli reJimebis mimarT dadaamtkicebs, rom postsabWoTa sazoga-doebebs SeuZliaT realuri demokrati-is aSeneba, rac kremlis avtoritaruli
reJimisTvis safrTxes warmodgens. dab-olos, mxolod evrokavSiri da aSS ar-ian is sagareo aqtorebi, visac mesameqveynebSi demokratiis xelSewyobis ga-
mocdileba aqvT, rac baltiis centra-luri da aRmosavleT evropis qveynebisgamocdilebam daamtkica.
yvela postsocialisturma qveyanam, ro-melic dRes demokratiulia, amas evro-
pasTan integraciis procesis gavliTmiaRwia. udavoa, rom evropuli inte-graciisa da demokratizaciis procese-bi mWidrodaa gadajaWvuli. saqarTve-
32
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
33/158
32
los mxolod im SemTxvevaSi SeuZlia
demokratiis procesebis daCqareba,
Tuki proevropul sagareo politikurkurss SeinarCunebs.amasTanave sayuradReboa rom ukansak-
neli wlebis ganmavlobaSi saqarTvelosdemokratiul reformebs sami ZiriTadimizezi aferxebs: dasavleli aqtorebismier demokratiuli reformebis susti
mxardaWera, reformebis mowinaaRmdege-Ta, prorusuli aqtorebis gaZliereba,romelebic saqarTvelos evroatlanti-kuri integraciis procesis gawelvisgamo Tavs myarad grZnoben; da demokra-
tiuli politikuri kulturis ararse-
boba mmarTvel Zalebs (Zveli da axali)Soris, romelebic xSirad sazogadoe-brivs pirad interesebs arCeven da kon-centrirebulni arian Zalauflebis
SenarCunebaze da ara _ demokratiuli
institutebis ganmtkicebaze. aRniSnul
dokumentSi es sami mizezi detaluradaa
ganxiluli.Semdeg TavSi saubaria dasavleTis in-teresebsa da imedebze saqarTvelos
mimarT da saqarTvelos Zveli da axlan-deli xelisuflebebis uunarobaze bo-lomde pozitiurad epasuxaT am molod-inebisTvis. dokumenti aseve ganixilavs
dasavleTis strategiis naklovanebebsda iZleva rekomendaciebis maT aRmo-safxvrelad. mesame nawilSi gaanalize-bulia ruseTis rbili Zalis gavleniszrda da mocemulia masTan gamklavebisgzebi. politikis dokumenti sruldeba
rogorc saqarTvelos xelisuflebi-sa da samoqalaqo sazogadoebisadmi,asave evrokavSiris da dasavleli poli-tikosebisadmi mimarTuli rekomenda-
ciebis nusxiT.
dasavleTis interesebi saqarTveloSi
evrokavSirsa (da aSS-s) surT, maTma me-zobelma saxelmwifoebma, maT SorispostsabWoTa qveynebma, Seqmnan „mego-bari qveynebis rkali“,9 Zaladobrivikonfliqtebis, disfunqciuri sazoga-
doebis da organizebuli danaSaulis
maRali ricxvis gareSe.10 sxva sityvebiTrom vTqvaT, evrokavSirSi sjeraT, rommaTi sakuTari usafrTxoeba yvelazeukeT mezobeli qveynebis stabilurobi-Ta da keTildReobiT gamyardeba.1
usafrTxoebisa da strategiuli in-
33
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
34/158
33
tersebis evropuli gageba radikalurad
gansxvavdeba ruseTis warmodgenebisa-
gan. rusuli reJimis mTavari mizaniapostsabWoTa qveynebi kontrolis qveShyavdes, da ar dauSvas sakuTar saz-
RvrebTan warmatebuli da demokrati-uli qveynebis arseboba, raTa isini erTdRes ruseTis mosaxleobisaTvis mag-aliTad ar iqcnen.12 amgvarad, „ruseTi
[...] aqtiurad ewinaaRmdegeba demokrati-ul cvlilebs periferiebze“.13 edvardlukasi ase afasebs gansxvavebas ruseT-sa da evrokavSirs Soris: ruseTs sus-ti da arastabiluri mezoblebi surs.
ruseTis usafrTxoebis koncefcia me-
zobel qveynebze ruseTis Zlier gavle-nas efuZneba. swored amiT gansxvavde-ba is fundamentalurad evrokavSirisgeopolitikuri interesisgan, romel-
sac surs aRmosavleTis sazRvrebTanZlieri, damoukidebeli da warmatebuliqveynebi hyavdes.“14
saqarTvelo evrokavSiris mier aRiqme-ba, rogorc perspeqtiuli mezobeliaRmosavleTis samezobloSi.15 is daint-ersebulia saqarTveloSi saxelmwifoe-briobis gamyarebiT da aq gatarebuldemokratiul da ekonomikur reformebs
warmatebulad miiCnevs. Tumca, briu-
selSi aseve esmiT rom marTalia saqa-
rTvelom ekonomikuri da administraci-uli reformebi warmatebiT gaatara,magram saqarTvelos xelisuflebebi na-
kleb mgrZnobelobas iCendnen demokra-tizaciis mimarT.miuxedavad amisa, aRmosavleTis part-niorobis (EaP) regionis sxva qveynebTan
SedarebiT, ukanaskneli aTi wlis ganmav-lobaSi dasavleTi uyurebda saqarTve-los rogorc dasavluri demokratiulistandartebisadmi erTgul saCvenebelqveynas.16 Sedegad, evrokavSirTan aso-
cirebis xelSekrulebas 2014 wels moew-
era xeli da vizebis liberalizaciisSesaxeb SeTanxmeba 2015 wels dasrul-da. dasavleTma, Tavis mxriv, 2012 wels,arCvenebiT xelisuflebis SecvlaSi
gadamwyveti roli Seasrula. is Riadmouwodebda mixeil saakaSvils, daeT-mo xelisufleba da ar utovebda mas
politikuri manipulaciis saSualebas,da „aiZula“ kidec pirvelad arCvenebiTSeecvala xelisufleba.17 xelisuflebis Secvlis Semdegac dasav-leTma gaagrZela TamaSis demokratiuliwesebis institucionalizaciis mxardaW-
34
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
35/158
34
era da mouwoda axal xelisuflebas
konstruqciulad eTanamSromla yofil
mmarTvel partiasTan. Tumca, axalma xe-lisuflebam yurad ar iRo megobrebisTxovna da daapatimra Zveli xelisu-
flebis zogierTi warmomadgeneli, riT-ic dasavleTis kritika daimsaxura.xelisuflebam da qarTuli sazoga-doebis nawilma umeteswilad ise gaigo
dasavleTis kritika da gafrTxileba,rom ar Seqmniliyo SerCeviTi samarT-lis STabeWdileba, _ rogorc qveynisSida saqmeebSi Careva da im danaSaule-bebis dafarvis mcdeloba, romlebic
wina xelisuflebis warmomadgenlebma
Caidines. arada, kritikis mizani gaxl-daT is, rom Seqmniliyo xelisuflebisdemokratiuli cvlis magaliTi poli-tikuri SurisZiebis gareSe. miuxedavad
imisa, rom aman srulad ver SeaCera winaxelisuflebis wevrebis dakavebis pro-cesi, dapatimrebebis ricxvi SeizRuda.
dasavleTis kritikam aseve xeli SeuwyoqveyanaSi media pluralizmis SenarCune-bas, daicva ra mTavari opoziciuri arxi„rusTavi2“ xelisuflebis Carevisgan.Tumca warmatebisTvis jer kidev Zalianbevria gasakeTebeli: saqarTvelos xeli-
suflebam unda gaataros Sedegze ori-
entirebuli politikuri reformebi,
rac, upirveles yovlisa, saqarTvelosinteresSia. amas garda, uari unda TqvasdasavleTis mimarT mtrul ritorikaze,
radgan es saqarTveloSi antidasavluriganwyobebis gaZlierebas uwyobs xels.xelisufleba da parlamenti qcevis zo-gad wesebze unda SeTanxmdnen, romelic
prevencia iqneba zogierTi wevrisaTvis,kiTxvebi aRar gauCndeT demokratiulimmarTvelobis modelis universaluriRirebulebebis Sesaxeb. saqarTvelosxelisuflebis ugulisyuroba dasav-leTis mimarT ruseTis gavlenas kidev
ufro zrdis, rac azianebs qveyanis ev-roatlantikuri integraciis processda demokratiul reformebs.garda qveyanaSi demokratiis mdgomare-
obisa, evrokavSirs da natos aseve aS-foTebT saqarTvelos separatistulregionebSi Seqmnili situacia da saqa-
rTveloSi ruseTis gavlenis zrda. esori faqtori xels uSlis demokrati-
ul process qveynis SigniT. Tumca undaaRiniSnos rom aqamde dasavleTma verSeZlo warmatebiT gamklaveboda usa-frTxoebasTan dakavSirebul proble-
35
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
36/158
35
mebs saqarTveloSi.
magaliTad, misi monawileoba saqarT-
velos teritoriul konfliqtebSi araRmoCnda sakmarisi ruseTis madesta-bilizebeli faqtoris gasaneitraleb-
lad. amasTanave swored es faqtoriuSlis xels saqarTvelos evrokavSirSida natoSi integracias, zrdis mosaxle-obis imedgacruebas da ruseTis popu-
larobas. miuxedavad imisa, rom dasav-leTs surda daxmareboda saqarTvelosdemokratiul ganviTarebaSi, is yov-elTvis ver axmarda sakmaris resursebs,gansakuTrebiT, regionaluri usafrTx-
oebisa da teritoriuli konfliqtebis
mogvarebis sakiTxebSi.saqarTvelos wina xelisuflebebis pa-suxismgeblobaa isic, rom dasavleTmaSeasusta konfliqtebis daregulire-
baSi monawileoba. saakaSvilis adminis-traciis zedmetma Tavdajerebulobamkonfliqtebis gadaWraSi, evropelebis
mxardaWera ver moipova, maT ver SeZlesruseTs dapirispirebodnen. briuselimxars uWerda konfliqtebis gayinvasda ara maT gadaWras. situacia radi-
kalurad Seicvala mas Semdeg, rac ru-
sul-ukrainuli konfliqti daiwyo da
ruseTma yirimis aneqsia moaxdina, ramaccivis omis dasrulebis Semdeg pirveladaiZula dasavleTi ruseTs sakuTar sa-
mezobloSi dapirispireboda. ramdenimewlis winandeli mdgomareobisgan gansx-vavebiT, dRes dasavleTi bevrad ufromtkiced dgas ruseTis pirispir, ase
rom, saqarTvelos xelisuflebam axlaufro unda iaqtiuros qarTuli kon-fliqtebis dasavleTis dRis wesrigSiCasarTavad.Tumca, qarTuli ocnebis xelisufle-ba aqamde Tavs ikavebs saqarTvelos
konfliqtebis rusul-dasavlur dRiswesrigSi dasabruneblad, radgan mi-aCnia rom saqarTvelo ar unda gaxdessajildao qva dasavleTsa da ruseTs
Soris dapirispirebaSi. Tuki es poli-tika aseve gagrZeldeba, saqarTvelossakiTxi gaqreba dasavleTis dRis wes-
rigidan da SesaZloa saqarTvelos xe-lisufleba marto aRmoCndes rogorc
ruseTis ise usafrTxoebis mwvave prob-lemebis pirispir.
36
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
37/158
36
dasavleTi, miuxedavad misi strategi-
is bevri naklovanebebisa, mainc rCebasaqarTveloSi demokratiis mTavar ga-rantorad. radgan politikuri kul-turis done jer kidev dabalia da xe-lisuflebis ganawilebis meqanizmebi
sakmaod myifea, dasavluri demokratiiszewola mniSvnelovan rols asrulebsimaSi, rom saqarTvelos xelisuflebeb-ma Tanamimdevrulad imoqmedon. TumcaxSirad isini, rogorc wesi, cdiloben,
rom xelisuflebis SesanarCunebladarademokratiul saSualebebs mimarTon.Tumca rogorc wina wlebis gamocdile-
bam aCvena, yovelTvis, rodesac dasav-leTi saqarTvelos demokratizaciaze
axorcielebda zewolas, xelisuflebiswarmomadgenlebi adekvaturad pa-suxobdnen.18 dasavleTis kritika gadam-wyveti faqtori aRmoCnda vardebis
revoluciis dros.19 2012 welsac, dasav-
leTma gaaZliera demokratizaciismoTxovna da aiZula saakaSvilis xeli-sufleba, qveyanaSi pirvelad xelisu-
flebis arCevnebis gziT cvlilebisTvisxeli ar SeeSala.20 ukanasknel xanebSidasavluri qveynebis mtkice poziciis
gamo qarTuli ocnebis xelisuflebam
uari Tqva politikuri zegavlena mo-exdina „rusTavi2-ze“ _ qveynis mTavaropoziciur televiziaze.21 Tumca, dasavleTi yovelTvis Tan-amimdevruli ar yofila qarTuli
demokratiis mxardaWeraSi, rac azianebsmissave imijs da anelebs saqarTveloSimimdinare reformebs. Zalian xSirad,evrokavSiri da aSS Tvals xuWavdnendemokratiis naklze, xandaxan ki adami-
anis uflebebis uxeS darRvevebzec kisaqarTvelos xelisuflebebis mxridan.dasavleTs ar hqonia reaqcia, roca var-
debis revoluciis Semdeg xelisufle-bam mTeli Zalaufleba miiTvisa da 2008
wlis saprezidento da saparlamentoarCevnebi TiTqmis gaayalba. arc maSinhqonia adekvaturi reaqcia, roca qar-Tuli ocnebis mTavrobam wina xelisu-
flebis warmomadgenlebis devna daiwyo
da gaCnda eWvi rom is SerCeviTi samar-Tlis politikas atarebda. dasavleTisumoqmedoba azianebs erTi mxriv, saqa-rTveloSi demokratiul procesebs da
meore mxriv _ dasavleTis reputacias.saqarTvelos xelisuflebis warmomad-
dasavleTis indiferentuloba
37
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
38/158
37
genlebze evrokavSirisa da aSS-s metad
Tanmimdevruli demokratiuli zewola
orivesTvis sasargeblo iqneba.evrokavSiri aseve unda moemzados saqa-rTveloSi asocirebis Semdgomi peri-
odisTvis da uzrunvelyos, rom saqa-rTvelos xelisuflebam upasuxosevrokavSiris mier moTxovnil demokra-tiul reformebs. amisaTvis evrokavSir-
ma unda SeimuSaos post-asocirebis meqa-nizmebi, magaliTad iseTi, rogoric iyo„TanamSromlobisa da Semowmebis meqa-nizmi bulgareTisa da rumineTisTvis“.amgvari meqanizmis mTavari mizani unda
iyos demokratiuli reformebis ga-tarebis monitoringi da xelisuflebis„dasja“ im SemTxvevaSi, Tuki is ar imo-qmedebs evrokavSiris normebis Sesabam-isad. asocirebis SeTanxmebis xelmower-
is Semdeg evrokavSirma unda gaagzavnoscxadi signali, rom saqarTvelos insti-tuciuri daaxloeba evrokavSirTan ar
aris Seuqcevadi, da rom urTierTobaSimiRweuli nebismieri warmateba SeiZlebaisev warumateblobad iqces.saqarTvelosTan mimarTebiT demokrati-ul ganviTarebaSi araTanmimdevrulobadasavleTis erTaderTi nakli ar aris.
evrokavSirSi gawevrianebis perspeqtiv-
is ararseboba aseve azianebs dasavleTis
demokratiis zegavlenas. evrokavSiri arCqarobs saqarTvelos SesTavazos raimeufro meti, vidre axlo urTierTobebia,
rac bevr SemTxvevaSi asustebs reforme-bis momxre koalicias da aZlierebs re-formebis mowinaaRmdegeTa poziciebs.22 gafarToebasTan dakavSirebuli sir-
Tuleebis gamo, orive _ evrokavSirismosaxleobac da politikuri elitebicgadaRlilni arian, amitom, evrokavSirsara aqvs saSualeba saqarTvelos (da aR-mosavleT partniorobis sxva qveynebs)
moklevadian perspeqtivaSi wevroba Ses-Tavazos. Tumca, ar aris saWiro, saqa-rTvelos mosaxleobas ganuwyvetlivumeoron rom saqarTvelo aris mxolod„evropis mezobeli“ da ara „evropis naw-
ili““, aseve _ saqarTvelos politiku-ri elitisTvis da mosaxleobisTvis imisSexseneba, rom evrokavSiris wevroba
grZelvadian perspeqtivaSic ki ar ga-nixileba.23 saqarTvelosTvis, romelmacdamoukideblobis mopovebidan, adreu-li 1990-iani wlebidan sakuTari idento-bis SeqmnisTvis Zalian rTuli procesigaiara, evrokavSirisa (da natos) mier
38
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
39/158
„evropul qveynad“ aRqma Zlieri inspi-
racia da stimuli iqneba demokratiuli
reformebis gasagrZeleblad, Tundac,uSualod gawevrianebis perspeqtivisgareSe.24
aseve, saWiroa evrokavSirma Secvalosmxolod xelisuflebaze fokusire-bulimidgoma da ufro metad daint-eresdes samoqalaqo sazogadoebisor-
ganizaciebiT, rogorc reformebismxardamWerebiT. miuxedavad imisa, romsazogadoebrivi organizaciebi CarTessakuTar programebSi da maTi dafi-nanseba gaizarda, aRmosavleTis part-
nioroba _ evrokavSiris mTavari in-strumenti _ didwilad isev samTavroboorganoebze, rogorc reformirebis da
politikuri dialogis erTaderT part-
niorebzea koncentrirebuli. es safuZ-
velSive mcdari strategiaa, radganxelisuflebebi xSirad moqmedeben, ro-gorc reformebis procesis Semaferx-
eblebi, gansakuTrebiT ki maSin rocasakuTari Zalauflebis SenarCunebascdiloben. piriqiT, evrokavSirma undagaafarTovos sakuTari meqanizmebi mo-
qalaqeebis da sazogadoebrivi organi-zaciebis dasaxmareblad, raTa sworedmaT SeZlon sakuTari xelisuflebebisreformireba. metic, evrokavSiri undadaexmaros saqarTvelos xelisuflebas,
raTa man Rirseulad CarTos moqalaqee-bi da arasamTvrobo organizaciebidemokratiuli reformebis procesebSi.
rusuli rbili Zalis Sekaveba
ruseTi pirdapir ar ereva mezobeliqveynebis demokratizaciis proceseb-Si25, amis nacvlad is efeqturad iyenebs
rbil Zalas postsabWoTa sazogadoe-bebis mobilizaciisaTvis liberal-ur-demokratiuli normebis winaaRmdegda evrokavSirs warmoadgens, rogorcnacionaluri identobis mowinaaRmde-ges. amasTanave gasul wlebSi, ruseTi
„dekadentur“ dasavleTs daupirisp-irda da „tradiciuli Rirebulebebis“damcvelis mTavari roli moirgo.
ruseTis prezidentma vladimer putin-ma, Tavis gzavnilSi evropis kavSirismimarT, evropuli qveynebi daadanaSau-la „moraluri normebis ganadgurebaSi,erovnuli tradiciebis moSlaSi da ereb-sa da kulturebs Soris sazRvrebis mor-
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
40/158
40
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
41/158
ligias (cxrili 2).
imisTvis, rom gaumklavdes mzard an-tiliberalur da antidemokratiulmosazrebebs, dRevandelma xelisufle-bam unda imoqmedos ruseTis mier mx-
ardaWerili propagandis winaaRmdeg,romelsac adgilobrivi prorusuli rw-munebulebi hyavs. magaliTad, saWiroarusuli telearxebis licenziebis Sez-
Rudva da sainformacio kampaniis war-
moeba evropuli integraciis mxarda-
saWerad, romlis saSualebiTac auxsnismoqalaqeebs, rom evrokavSirTan daax-loeba arafriT emuqreba saqarTvelostradiciul Rirebulebebs.
cxrili 2: gzavnilebis tipebi, romlebicexeba (dasavlur) Rirebulebebs da ada-mianis uflebebs (gzavnilebi gavrcelda2014 wlis 17 Tebervlidan 2018 wlis 18
Tebervlamde)31
radgan dRevandeli saqarTvelos xe-lisufleba ar aris dainteresebuli,SeaCeros rusuli propaganda, es pasux-
ismgebloba, liberalurad ganwyobilmasazogadoebrivma organizaciebma undaaiRon sakuTar Tavze da gaaqarwylon
miTebi evrokavSiris Sesaxeb, romeleb-sac kremlis mier kontrolirebadipresa da misi adgilobrivi antiliber-
alurad ganwyobili partniorebi avrce-leben. qarTuli sazogadoebrivi orga-nizaciebi, romelTac regionSi muSaobis
41
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
42/158
gamocdileba aqvT SeiZleba evrokav-
Siris lokalur partniorebad iqcnen.amis kargi magaliTia ukrainuli stop-fake.org-i, vebsaiti, romelic kievismohilas akademiis studentebma Seqmnes
da romelic faqtebis gadamowmebiT aaS-karavebs kremlis tyuilebs da amxelsrusuli mediis mier SeTxzul axal am-bebs. media produqtebis Semowmebis
garda, sazogadoebrivma organizacieb-ma unda awarmoon sainformacio kampa-niebi, raTa farTo sazogadoebriobasauxsnan demokratiuli mmarTvelobisRirsebebi, evropuli integraciis upi-
ratesobebi da aCvenon evrokavSiris re-aluri saxe. maT gansakuTrebuli yur-adReba unda dauTmon im mgrnobiaresakiTxebs, romliTac aqtiurad manipu-lireben ruseTi da adgilobrivi anti-
liberaluri aqtorebi. magaliTad, maTgarkveviT unda axsnan, rom evrokavSir-Tan daaxloeba an Tundac, misi wevroba
ar avaldebulebs saqarTvelos dauSvaserTi da imave sqesis mqone pirTa Sorisqorwineba. es erTaderTi saSualebaa,riTic ruseTis antidasavlur propa-gandasTan dapirispireba SeiZleba. wi-naaRmdeg SemTxvevaSi antiliberaluri
da prorusuli Zalebis qadagebebi sul
ufro da ufro met moqalaqes miizidavsda kidev ufro Seamcirebs qarTvelebisproevropul ganwyobebs.2015 wels evrokavSirma daiwyo sakuTari
„dezinformaciis mimoxilva“.32 Tumca, amproduqtis xilvadoba jer isev mTavarproblemad rCeba. evrokavSirma mimox-ilva mxolod sakuTar vebportalebze
ganaTavsa, romelic ar aris iolad xe-lmisawvdomi da kiTxvadi farTo sazo-gadoebriobisTvis rogorc evrokavSir-Si, aseve, aRmosavleTis partniorobisqveynebSi. mimoxilvas sakuTari feisbuq
gverdic ki ara aqvs, arada, es is Zir-iTadi socialuri mediaa, romelsac aq-tiurad iyeneben saqarTveloSi sajaropolitikuri diskusiebisTvis.evrokavSiri aseve cdilobs daarwmunos
saqarTvelos mosaxleoba evropuli in-tegraciis upiratesobebSi da cdilobsSeasustos SiSi, romelic asocirebis
xelSekrulebasa da Rrma da yovlismom-cveli Tavisufali savaWro zonasTandakavSirebiT arsebobs, Tumca, es axs-na-ganmartebiTi masalebi saqarTveloSievrokavSiris vebgverds ar gascdenia.33 imisaTvis, rom ufro efeqturad imo-
42
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
43/158
qmedos, evrokavSirma sakomunikacio
strategiebi unda gaafarTovos. kargidasawyisi iqneba kampania qveynis mTavarsatelevizio arxebze, romelic aRudge-ba, ramdenadac es SesaZlebelia, evro-
kavSiris winaaRmdeg mimdinare propa-gandas. miTebi mxolod maSin daingreva,Tuki maT efeqturad davupirispirdeb-iT.
evrokavSirisgan gansxvavebiT, aSS-ssaxelmwifo organoebi bevrad ufro aq-tiurad upirispirdebian antidasavlurpropagandas. magaliTad, USAID-ma amaswinaT daafinansa angariSi „antidasavlu-
ri propagandis“ Sesaxeb, romelic medi-is ganviTarebis fondma gamoaqveyna.34 Tumca, sanam amgvari angariSebi farTosazogadoebamde ar miaRwevs, kerZod me-diaSi aqtiuri kampaniis gziT, maTi gav-
lena SezRuduli iqneba.sainformacio kampaniis garda, evroka-vSirma da saqarTvelos xelisuflebam
mWidrod unda iTanamSromlon qarTulmarTlmadidebel eklesiasTan (sme),raTa Seamciron ruseTis gavlena qvey-nis yvelaze popularul instituciaze.sme-s araformaluri struqtura sakmaodrTulia da iq gansxvavebuli Sida dine-
bebia. klerikalTa umravlesoba proru-
suli orientaciisa, Tumca, aris Zlieriproevropuli jgufebic.35 saqarTvelosxelisuflebam unda gaaZlieros pro-evropuli jgufebi eklesiis SigniT
TanamSromlobisaTvis da xalxis mx-ardaWeris mosapoveblad. evrokavSirmaunda scados eklesiasTan iTanamSrom-los demokratiuli reformebis mimar-
TulebiTac. eklesiis msaxurebs undamieceT saSuleba iswavlon da kvlevebiawarmoon evropul universitetebSi,aseve, gaaZlieron kontaqtebi evropiseklesiebTan. eklesiis darwmuneba ev-
ropuli integraciis da demokratiuliganviTarebis sikeTeebSi uaRresad mniS-vnelovania.Tuki es ar gakeTdeba, maSin ZlevamosilisaqarTvelos marTlmadidebeli ekle-
sia isev ruseTis mavne zegavlenis qveSdarCeba. es urTierToba Zlier instru-mentad iqceva kremlis rbili Zalis xe-
lSi, romelic Seecdeba saqarTveloseklesiasTan mWidro urTierTobis gam-oyenebas saqarTvelos evroatlantikuriintegraciis procesis dasazianeblad.rusuli rbili Zala saqarTveloSi gan-sakuTrebiT gaZlierda 2012 wels saqa-
43
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
44/158
rTvelosa da ruseTs Soris savaWro
da biznes urTierTobis aRdgenis Sem-deg, roca ruseTma qveynis bazari gax-sna qarTuli produqtebisTvis. qarTu-li eqsporti ruseTSi 2012-2014 wlebSi
gaormagda da 2014 wels $274 milioniSeadgina.36 rusulma investiciebma 2014wels qveynis pirdapiri ucxouri in-vesticiebis xuTi procenti Seadgina .
marTalia, es ricxvi jer Zalian maRa-li ar aris, magram ruseTTan gaZliere-buli savaWro urTierTobebi qarTvelieqsportiorebis mniSvnelovan jgufebs_ Rvinisa da mineraluri wylis mwar-
moebel kompaniebs, _ rusul bazarzedamokidebuls da Sesabamisad, ruse-Tis savaraudo politikuri zewolisT-vis mowyvlads xdis. miuxedavad imisa,rom ruseTTan vaWrobis gaumjobeseba,
TavisTavad, ar aris negatiuri mov-
lena, xelisuflebam Tanmdevi riskebiunda gaTvalos da adekvaturad Sea-fasos. amas garda xelisuflebam undaSeimuSaos alternatiuli scenarebi im
SemTxvevisTvis, Tuki ruseTi vaWrobisda kontaqtebis gafarToebas politi-kuri miznebisTvis gamoiyenebs. Tuki amnabijebs ar gadadgams, xelisufleba
aRmoCndeba riskis qveS, rom ganmeor-des 2006 wlis situacia, roca qarTuliekonomika rusuli zewolisTvis mzad araRmoCnda. cxadia, rom ruseTi, romeliczogadad, cnobilia ekonomikis politi-
kuri miznebisTvis gamoyenebaSi, qarTu-li ekonomikis ruseTze bazarze mzarddamokidebulebas saqarTvelos xelisu-flebis winaaRmdeg aucileblad gamoi-yenebs.
daskvna da rekomendaciebi:
saqarTvelos evropuli integraciis marTva
iseT patara qveynebSi, rogoric saqa-rTveloa, demokratizaciis proce-si mWidrodaa dakavSirebuli qveynissagareo politikasTan da regionaluriintegraciis procesebTan.37 post-so-
cialisturi samyaros gamocdilebam cxa-
dad aCvena, rom patara qveynebis demokra-tizaciis saukeTeso garantia maTievroatlantikur struqturebTan daax-loebaa.38 magaliTad, baltiis qveynebmademokratizaciis da kargi mmarTvelobis
maRal xarisxs evroatlantikur integra-
44
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
45/158
ciasTan erTad miaRwies. demokratizaci-
isa da evropuli integraciis procesigadajaWvulia. amitomac, cxadia, romantiliberaluri Zalebi, qveyanaSi daqveynis gareT, cdiloben xeli SeuSalon
saqarTvelos evrokavSirTan integraci-is process, evropul Rirebulebebs daamiT saqarTvelos demokratiuli ganvi-Tarebis procesi Seaferxon.
dResdReobiT saqarTvelo sami mTavarigamowvevis pirispir dgas, romlebicadgilobrivi aqtorebis mier saswrafodunda iqnes gadaWrili, raTa avtori-tarizmTan dabruneba aviciloT Tav-
idan da saqarTveloSi demokratiulireformebis arseboba davadasturoT.pirvel yovlisa _ saqarTvelos xeli-sufleba da sazogadoebrivi organi-zaciebi unda iyvnen garantorebi imisa,
rom mosaxleobis farTo wreebma gaigon
da mixvdnen evrokavSirTan integracii-
sa da reformebis upiratesobebs. meo-re _ xelisufleba da sazogadoebriviorganizaciebi unda Seecadon Seakavonrusuli rbili Zala, daiwyon aqtiu-
ri kompania im rusuli diskursis aR-mosafxvrelad, romelic dasavluriliberalur-demokratiuli diskursiswinaaRmdegaa mimarTuli. dabolos _ ev-
rokavSirma unda gaaZlieros sakuTaridRis wesrigi demokratiis mxardasaW-erad, unda iyos ufro Tanamimdevru-li saqarTvelos xelisuflebis mimarT,SesTavazos prodasavlur partiebs ax-ali SesaZleblobebi demokratiuli
procesebis gasaZliereblad, mWidrodiTanamSromlos saqarTvelos eklesi-asTan da awarmoos aqtiuri kampania sa-kuTari imijis warmosaCenad saqarTve-
los mosaxleobaSi.
ZiriTadi rekomendaciebi
saqarTvelos xelisuflebam unda:
• Seamciros rusuli rbili Za-lis gavlena, magaliTad, rusulisatelevizio arxebis SezRudviT,romelic pirdapiraa mimarTuli
evropuli liberaluri demokrati-is winaaRmdeg.
• Sewyvitos orazrovani gancxa-debebi evrokavSiris rolisa da
demokratiuli mmarTvelobis Ses-axeb; xelisuflebis zogierTma
45
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
46/158
warmomadgenelma da mmarTveli
koaliciis parlamentis wevrebmaSeimuSaon erTiani pozicia qveynissagareo politikasTan da liber-alur-demokratiul Rirebule-
bebTan mimarTebaSi.• daiwyos aqtiuri media kampania,
raTa moqalaqeebs auxsnan, rom ev-ropasTan integraciis procesi da
qarTuli tradiciebi fex da fexmiyveba erTmaneTs da rom is re-formebi, romelsac dasavleTimoiTxovs, upirvelesad qarTvelixalxisTvisa sikeTis momtani.
• gaanalizos ruseTTan gazrdilivaWrobisa da urTierTobis riskebida SeimuSaos alternatiuli sce-nari im SemTxvevisTvis, Tuki ruse-Ti gazrdil savaWro urTierTobas
politikuri miznebisTvis gamoi-yenebs.
• okupirebuli teritoriebisa da
usafrToxebis problemebis ar-seboba zRudavs saxelmwifos po-tencials da mosaxleobis mobili-zacias demokratiuli reformebisgasatareblad. saqarTvelos xeli-suflebam unda gazardos dasav-
leTze zewola, raTa saqarTvelos
teritoriuli konfliqtebi da misiusafrTxoebis problemebi dasav-leTis dRis wesrigSi moxvdes. saqa-rTvelos xelisuflebam xazi unda
gausvas usafrTxoebis gaumjobese-bis mniSvnelobas demokratiulireformebis gasatareblad.
samoqalaqo sazogadoeba unda:
• daupirispirdes rusul rbil Zalasrusuli miTebis msxvreviT, mag-aliTad im tipis faqtebis Semmow-mebeli saitebis SeqmniT, rogori-
caa ukrainuli stopfake.org. • mmarTvelobis demokratiuli
formebis da evrointegraciis up-iratesobebis asaxsnelad da evro-
kavSiris Sesaxeb realuri infor-maciis gasavrceleblad awarmoonfarTo sazogadoebriobisTvis xel-
misawvdomi aqtiuri media kampania.gansakuTrebuli yuradReba unda
gamaxvildes mgrZnobiare Temebze,romelebsac ruseTi da lokaluriantiliberaluri aqtorebi iyene-ben. magaliTad, unda ganmarton,
46
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
47/158
rom evrokavSirTan daaxloeba, an
sulac misi wevroba aravis aiZu-lebs erTi da imave sqesis mqoneadamianebis qorwinebis dakanone-bas.
• sazogadoebrivma organizacieb-ma aqtiurad unda ganaxorcielonqarTul mediaSi mzardi rusu-li gavlenebis monitoringi. mag-
aliTisTvis gamodgeba saredaqciopolitikis dramatuli Secvla pop-ularul telearx „maestroze“, masSemdeg, rac is ruseTSi moRvawe bi-znesmenma SeiZina.
evrokavSirma unda:
• gaaumjobesos sakuTari imiji sa-komunikacio strategiis gafar-
ToebiT, romelic xelmisawvdomiiqneba saqarTvelos moqalaqee-bisTvis, awarmoos aqtiuri media
kampania (magaliTad, mokle saim-ijo klipebis saSualebiT), raTaganmartos evrokavSiris politikada daupirispirdes diskurss, ro-melsac prorusulad ganwyobilipolitikosebi, „inteligenciis“
nawili da ruseTisgan mxardaWeri-
li media atareben.• gacilebiT ufro Tanamimdevru-
lad awarmoos zewola saqarTve-los xelisuflebaze, moiTxovos
demokratizacia, raTa aRmoifx-vras avtokratiasTan dabrunebisda CinovnikTa danaSaulebebis Sesa-Zlebloba.
• ganaviTaros asocirebis Semdgomiperiodis meqanizmebi, raTa daicvassaqarTvelos xelisufleba TviTk-mayofilebisgan warmatebuli aso-cirebis xelSekrulebis da vizebisliberalizaciis gamo. evrokavSir-
ma unda gagzavnos cxadi gzavnili,rom evropis kavSirTan saqarTve-los daaxloeba ar aris Seuqcevadiprocesi da Tuki xelisufleba ver
upasuxebs demokratiis normebs,evrokavSirma SeiZleba ukan daix-ios.
• SesTavazos axali iniciativebi,iseTi, rogoricaa ekonomikuri
benefitebi, an integraciis ufrosrulyofili gzebi, raTa demokra-tiuli reformebi stabilurad ga-tardes da xeli Seewyos xelisu-
47
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
48/158
flebas, ar gadauxvios demokratiis
gzidan.• gazardos samoqalaqo sazogadoe-
brivi organizaciebis dafinansebada aqcios isini adgilobriv part-
niorebad xelisuflebasTan poli-tikuri dialogis procesSi. erTimxriv, politikis SemuSavebis, misiinplementaciis da meore mxriv - re-
formebis monitoringis procesSi.• daiwyos dialogi saqarTvelos
marTlmadidebel eklesiasTan (sme),
gansazRvros saerTo interese-bis sferoebi, gamoiyenos eklesi-is avtoriteti, raTa mosaxleobisfarTo fenebs miswvdes. sme-s sam-
Rvdeloebas SesTavazos swavla dakvlevebis SesaZlebloba evropisuniversitetebSi. mxari dauWirosdialogs sme-s, evropul kaTolike,
evangelur da marTlmadidebeleklesiebs Soris.
bibliografia:
1 Statement for the Record Worldwide Threat Assessment of the US Intelligence Community Senate ArmedServices Committee, http://www.armed-services.senate.gov/imo/media/doc/Clapper_02-09-16.pdf, re-trieved February 16, 20162 EU Neighbourhood Info Centre. 2015. Donald Tusk says Georgia a front-runner in the Eastern Partnership.Available from . Accessed 16 February 2016.3 Gilbreath, Dustin. 2015. No, Putin is not winning Georgia away from Europe. Here are the facts. Availablefrom . Accessed 20 January 2016.4 Cecire, Michael. 2016. Yes, Putin may be starting to win Georgia away from the West. Here’s why that mat-ters. Available from . Accessed 26 January 2016.5 Ibid.6 Graph taken from: Social science in the Caucasus. 2016. The Georgian public’s perceptions of the EU’s an-dRussia’s influence on the country. Available from . Accessed 3 February 2016.7 Civil Georgia. 2016. Georgia in U.S. Intelligence Annual Report. Available from . Accessed 16 February 2016.8 Tass. 2015. Georgia to move towards EU, not Eurasian union — prime minister. Available from . Accessed 26 January 2016.
48
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
49/158
9 Prodi, Romano. 2002. A Wider Europe - A Proximity Policy as the key to stability. Available from . Accessed 2 January 2016.10 European Council. 2003. ESS: European Security Strategy. Available from .11 Council of the European Union. 2009. European Security Strategy.: A secure Europe in a better world. Brus-sels: EUR-OP.12 Umland, Andreas. 2009. Understanding the Orange Revolution: Ukraine’s Democratization in the Rus-sian Mirror. Available from . Accessed 22 March 2013.13 Walker, Christopher. 2011. The Authoritarian Dead End: The Arab Spring’s Implications for the FormerSoviet Union. Available from . Accessed 12 March 2014.14
Lucas, Edward. 2013. Putin’s Latest Hunting Trip. Available from .15 EU Neighbourhood Info Centre. 2015. Donald Tusk says Georgia a front-runner in the Eastern Partnership.Available from . Accessed 16 February 2016.16 Ibid.17 Sherwood-Randall, Liz. 2012a. President Obama Meets with Georgian President Mikheil Saakashvili: The WhiteHouse. Available from ; Sherwood-Randall, Liz. 2012b. President Obama Meets with Geor-
gian President Mikheil Saakashvili: The White House. Available from .18 Börzel, Tanja and Bidzina Lebanidze. 2015. European Neighbourhood Policy at the Cross-Roads: Evaluatingthe Past to Shape the Future. MAXCAP Input Paper (13).19 Börzel, Tanja, Yasemin Pamuk, and Andreas Stahn. 2009. Democracy and Stability? EU and US Engagementin the Southern Caucasus. In Promoting democracy and the rule of law: American and European strategies,edited by Amichai A. Magen, Thomas Risse-Kappen and Michael McFaul, 150–184. Basingstoke: PalgraveMacmillan.20 Börzel, Tanja and Bidzina Lebanidze. 2015. European Neighbourhood Policy at the Cross-Roads: Evaluatingthe Past to Shape the Future. MAXCAP Input Paper (13).21 Civil Georgia. 2015. In Quotes: Int’l Reactions to Rustavi 2 TV Case. Available from . Accessed 26 January 2016.22 Babayan, Nelli, Tanja Börzel, Antoaneta Dimitrova, Julia Langbein, and Bidzina Lebanidze. 2015. 10 Yearsof the ENP - The Way Forward with the EaP. Available from . Accessed 24 January 2016.23 Ibid.24 Ibid.
49
25 W L A 2015 Th li i f i Th f R i i h ‘ b d’ E
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
50/158
25 Way, Lucan A. 2015. The limits of autocracy promotion: The case of Russia in the ‘near abroad’. European Journal of Political Research:n/a-n/a.26 Vasilyeva, Nataliya. 2013. Putin defends Russian conservative values. Available from . Accessed 28 March 2014.27 Ibid.28 Barbashin, Anton and Hannah Thoburn. 2014. Putin’s Brain: Alexander Dugin and the Philosophy BehindPutin’s Invasion of Crimea. Available from . Accessed 7 June 2014.29 Ibid.30 Babayan, Nelli, Tanja Börzel, Antoaneta Dimitrova, Julia Langbein, and Bidzina Lebanidze. 2015. 10 Yearsof the ENP - The Way Forward with the EaP. Available from . Accessed 24 January 2016.31
Graph taken from: Social science in the Caucasus. 2016. The Georgian public’s perceptions of the EU’s an-dRussia’s influence on the country. Available from . Accessed 3 February 2016.32 Rettman, Andrew. 2015. EU diplomats launch Russia ‘myth-busting’ weekly. Available from . Accessed 24 January 2016.33 Babayan, Nelli, Tanja Börzel, Antoaneta Dimitrova, Julia Langbein, and Bidzina Lebanidze. 2015. 10 Yearsof the ENP - The Way Forward with the EaP. Available from . Accessed 24 January 2016.34 Kintsurashvili, Tamar. 2015. Anti-Western propaganda. Available from . Accessed24 January 2016.35 Kapanadze, Sergi. 2015 // op. 2015. Russia’s Sof Power in Georgia – A Carnivorous Plant in Action. In Thedifferent faces of “soft power”: The Baltic States and Eastern neighbourhood between Russia and the EU,edited by Toms Rostoks, Andris Spruds and Andris Sprūds, 162–184. Riga: Latvian Institute of InternationalAffairs.36 Ibid.37 Ambrosio, Thomas. 2014. Beyond the transition paradigm: A research agenda for authoritarian consolida-tion. Demokratizatsiya 22 (3):471–495.38 Ibid.
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
51/158
sakonstitucio reforma
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
52/158
sakonstitucio reforma
saqarTveloSi:Zlieri parlamentis ideis
ganxorcielebis sirTuleebi da
dabrkolebebis analizi
politikis dokumenti III
marti 2016
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
53/158
53
aleqsandre skriveneri*
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
54/158
2013 wels saqarTvelom sakonstitucio
cvlilebebi ganaxorciela, romlis Se-degadac saprezidento institutisroli mniSvnelovnad Semcirda. qarTuli
politikuri wreebi am cvlilebas sapar-lamento sistemisken gadadgmul nabijad
miiCneven. konstituciis eqspertebi kiaxal konstitucias “super premier-min-istruls” uwodeben imitom, rom axalisistemis mixedviT, premier-ministrsdidi Zalaufleba gadaeca.
axla ukve vxedavT, Tu rogor muSaobsaxali sistema da SegviZlia vimsjeloT,Tu ramdenad gaizarda sakanonmdebloxelisuflebis roli axali konstituci-
is miRebis Sedegad. namdvilad SegviZliavTqvaT, rom 2013 wlis Semdeg parla-
menti qarTul politikur cxovreba-Si ufro mniSvnelovan rols TamaSobs,magram ramdenime faqtori, maT Soris,
mwyobri da Zlieri partiuli sistemisararseboba da “samzareulos kabinetis”
stilis mmarTveloba pozitiur tenden-cias aferxebs.
am dabrkolebebis gadalaxva martivisaSualebebiT SeuZlebelia. zogierTi
faqtori Rrmad aris fesvgadgmuli qa-rTul politikur kulturaSi da maT
Secvlas didi dro dasWirdeba. amismiuxedavad, saparlamento mmarTvelo-bis gasaZliereblad garkveuli zomebismiReba SesaZlebelia. magaliTad, kargiiqneboda, parlamentis wevrebi ukeTes
administraciul daxmarebas iRebdnen.aseve mniSvnelovani faqtorebia sazo-gadoebrivi pasuxismgeblobisa da mon-itoringis damatebiTi meqanizmebis
Seqmna da garkveuli zomebis miRebaregulaciis gasaumjobeseblad. es xels
Seuwyobda ufro Zlieri da sicocxlis-unariani politikuri partiebis ganvi-Tarebas, romlebic ukeTesad SeZlebd-
nen qarTuli sazogadoebis interesebisgamoxatvas.
aleqsandre skriveneri
Sinaarsi
* aleqsandre skriveneri _ saqarTvelos politikis institutis mkvlevari
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
55/158
55
arsebobs parlamentis funqcioni- ra. saqarTvelo kvlav inarCu-
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
56/158
a eb b pa lament funqc n
rebaSi. elementaruli sakanon-mdeblo davalebebis Sesrulebis
dros, magaliTad, kanonebis Sed-genisas, vlindeba kompetenciis na-kleboba, rac mniSvnelovan prob-lemas warmoadgens. saparlamento
komitetebi (nawilobriv opoziciisboikotis gamo) aseve ver axdenen
miRebuli kanonmdeblobis saTana-do monitorings.
ara _ saparlamento sistemas sa-
frTxes uqmnis susti partiuli
sistema da politikuri kultu-
a. saqa Tvel kvlav na unebs zedmetad personizirebulipolitikuri kulturas, romelic
mas laTinuri amerikis klasikursaprezidento politikur siste-mebTan aaxloebs. Tumca, laTinuriamerikisgan gansxvavebiT, saqarT-
veloSi TiTqmis ar arsebobs mkve-Trad gamoxatuli ideologiebis
matarebeli politikuri partiebi.am ori faqtoris kombinacia aferx-ebs parlamentis unars, moaxdi-
nos aRmasrulebeli xelisuflebisefeqturi monitoringi.
istoria: saqarTvelos mudmivad cvalebadi konstituciakonstituciebi xSirad ar unda icvle-bodes da unda warmoadgendes fundamen-
turi principebis, ZiriTadi Rirebule-bebisa da wesebis nakrebs, romlebicsaxelmwifo sistemis safuZvels gansaz-Rvravs.saqarTveloSi ase ar aris. saqarTve-
los konstitucia 33-jer Seicvala masSemdeg, rac 1995 wels miiRes1. bolo 20wlis ganmavlobaSi saqarTvelos kon-stitucia ufro metjer Seicvla, vidre
SeerTebuli Statebis konstitucia amqveynis mTeli arsebobis manZilze.
saqarTvelos Tanamedrove konstituciu-ri cxovreba 1991 wels damoukideblobismopovebis Semdeg daiwyo, roca erovnu-li moZraobis lideri, zviad gamsax-urdia, udidesi umravlesobiT airCies
prezidentad 1921 wels miRebuli kon-stituciis Secvlili versiis safuZvel-ze. axali konstitucia 1995 wels miiRes,romlis mixedviTac saqarTvelo nax-
56
evrad-saprezidento sistemad Camoyal- mmarTveli partia, erTiani nacionaluri
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
57/158
ev d e de t te d y
ibda. 1995 wels miRebuli konstituciismixedviT, prezidenti farTo uflebebiT
sargeblobda, maT Soris, ministrebisdaTxovnis, regionaluri gubernatore-
bis daniSnvis, da parlamentisaTvissaxelmwifo biujetis wardgenis ufle-bebiT. parlamentma mTavrobis damtkice-bis mniSvnelovani roli SeinarCuna. amas
garda, prezidents ar hqonda parlamen-tis erTpirovnulad daTxovnis ufleba.2003 wlis vardebis revoluciis Semd-gom, axlad arCeulma mTavrobam gamoi-yena konstituciuri umravlesoba imis-
aTvis, rom konstitucia mniSvnelovnadSeecvala. 2004 wels, parlamentis mier
miRebulma cvlilebebis paketma gan-sazRvra is, rasac super saprezidentosistema ewodeba. prezidents, 2004-2013
wlebSi, sxva uflebebTan erTad, hqondaufleba, gamoeca gankargulebebi, da-muqreboda parlaments daSliT da gamo-
eyenebina veto. prezidentis gadayenebamxolod saparlamento umravlesobasSeeZlo. am uflebamosilebebis gamoy-eneba xSirad ar xdeboda, radgan yofili
ve t e c u
moZraoba, parlamentSi sakonstitucioumravlesobiT sargeblobda. aman sa-
Sualeba misca prezident mixeil saakaS-vils, konstitucia met-naklebad saku-
Tari Sexedulebisamebr Seecvala, rac,misi prezidentobis aTwliani periodisganmavlobaSi 27-jer ganxorcielda.2009 wels, mTavrobam Seqmna sakonsti-
tucio komisia qveynis mTavar kanonSidamatebiTi cvlilebebis rekomenda-ciebis mosamzadeblad, romlis mixedvi-Tac super saprezidento sistema ufrodabalansebul sistemaze gadavidoda. escvlilebebi 2010 wels miiRes da 2013
wlis saprezidento arCevnebis Semdgom
Sevida ZalaSi. miuxedavad amisa, 2012wels saparlamento arCevnebSi naciona-luri moZraobis damarcxebam gamoiwvia
rTuli kohabitaciis periodi, romlisdrosac prezidenti inarCunebda for-malur Zalauflebas Zveli konstituci-
is mixedviT, Tumca, realuri Zalau-fleba TandaTan premier-ministr biZina
ivaniSvilis da misi koaliciis, „qarTu-li ocnebis“ xelSi gadavida.
57
parlamentis konstituciuri uflebebi 2013 wlis Semdgom:
8/16/2019 Compendium of Policy Briefs - May 2016
58/158
2013 wlis 17 noembers, rodesac gior-gi margvelaSvilma saprezidento ficidado TbilisSi, yofili parlamentisSenobis ezoSi, amoqmedda ramdenime sa-
konstitucio reforma, romlis Sedega-dac saqarTvelo saprezidento politi-kuri sistema aRar aris.
am cvlilebebs, wesiT, saparlamentouflebamosilebebis gazrda unda mohy-oloda saprezidento Zalauflebis Sez-Rudvis xarjze, Tumca, realoba bevradufro niuansuri aRmoCnda.parlamentma namdvilad ufro mniS-
vnelovani roli SeiZina mTavrobisdamtkicebis procesSi. 2013 wlis Sem-deg, parlamenti niSnavs premier-minis-trs xmaTa umravlesobis safuZvelze.prezidents mxolod simboluri roli
aqvs garda im SemTxvevisa, rodesac un-doblobis gamocxadeba xdeba. parlamen-
ti aseve xelaxla amtkicebs mTavrobas,Tu ministrebis mesamedze meti icvleba.
Zlieri parlamentis uzrunvelsayofadnamdvilad ufro metia saWiro, vidremTavrobis daniSnvaSi misi rolis gaz-rdaa. bevri sxva TvalsazrisiT, parla-
mentis Zalaufleba dResac iseTivea,rogorc sakonstitucio cvlilebebamdeiyo. x